PATOLOGIE...12 FISIOLOGIE...13

Transcriptie

1 JAARVERSLAAG 1963

2 INHOUD VEEARTSENYKUNDE...5 ANATOMIE...5 BAKTERIOLOGIE...6 Sponssiekte en verwante siektes...6 Brucellose...6 Kalwerparatifus...6 Kolibasillose...7 Corynebacterium pyogenes...7 Corynebacterium pseudotuberculosis...7 Hoende rtifus...7 Listeriose...7 Mikoplasmose (PPLO)...7 Staphylococcus...8 Tuberkulose...8 BIOCHEMIE EN VOEDING...8 Biochemie...8 Voeding...9 Diagnostiese dienste en roetinewerk...9 CHEMIESE PATOLOGIE...10 Dipnavorsing...10 GENEESKUNDE...10 Aansteeklike blindheid by beeste en skape...10 Nierfunksietoetse by honde...10 Skeletsiekte by skape...11 Steuringe in die metabolisme van herkouers...11 PARASITOLOGIE...11 A. ENTOMOLOGIE...11 B. HELMINTOLOGIE...12 PATOLOGIE...12 FISIOLOGIE...13 PATOLOGIESE FISIOLOGIE VAN WURMBESMETTINGS...13 GEELDIKKOP EN ENSOÖTIESE GEELSUG...13 PLUIMVEE...13 VITAMIENTEKORTE...13 CHRONIESE ASEMHALINGS IEKTE (PPLO)...14 PROTOSOÖLOGIE...14 BESNOITIOSE (OLIFANTVELSIEKTE)...14 KOKSIDIOSE...14 OOSKUSKOORS...14 ROOIWATER...14 BOSLUISVERLAMMING...15 SWEETSIEKTE...15 VOORTPLANTING...15 BESNOITIOSE (OLIFANTVELSIEKTE) EN DRAGTIGHEID...15 SINCHRONISERING VAN BRONSTIGHEID EN PRODUKSIE VAN EIERSELLE...15 FISIOLOGIE EN ENDOKRINOLOGIE BY BOKKE MET BETREKKING TOT HERHAALDE MISGEBOORTE...15 BRUCELLOS E BY SKAPE...16 UITWERKING VAN BLOUTONGINENTING OP DIE VRUGBAARHEID VAN RAMME...16 VIBRIOSE...16 SPYSVERTERING EN METABOLISME VAN HERKOUERS...16

3 3 LABORATORIUMDIERTJIES...18 TOKSIKOLOGIE...18 ORGANIESE EN ANORGANIESE GIFSTOWWE...18 GIFPLANTE...18 A. Virussiektes by honde...19 B. Virussiektes by skape...19 C. Virussiektes by beeste...19 D. Virussiekte by perde...20 E. Virussiektes by pluimvee...21 F. Vir ussiektes van varke...21 LABORATORIUMPRODUKTE EN TOETSE OP ONDERS TEPOORT...21 ANDER LABORATORIUMPRODUKTE...22 ROETINE DIAGNOSTIESE DIENSTE...22 LANDBOUMEGANISASIE EN INGENIEURSWESE...22 VEEARTSENYKUNDIGE VELDDIENS...24 DIE VERKLAARDE SIEKTES...25 BEK-EN-KLOUSEER...25 HONDSDOLHEID...27 MILTSIEKTE...28 OOSKUSKOORS EN VERWANTE SIEKTES...28 TUBERKULOSE...28 GEAKKREDITEERDE KUDDES...29 TUSSENTYDSE EN DIAGNOSTIESE TOETSE...29 BRUCELLOSE...29 TRYPANOSOMIASE...30 KNOPVELSIEKTE...31 SKAAPBRANDSIEKTE...31 SKURFTES...31 VARKPES (AFRIKAANSE VIRUSSIEKTE VAN VARKE)...31 VELSIEKTE...31 EPIZOÖTIESE LIMFANGITIS...31 JOHNESIEKTE...31 NEWCASTLESIEKTE...32 BASILLÊRE WIT DIARREE EN HOENDERTIFUS...32 PSITTAKOSE...32 ANDER VERKLAARDE SIEKTES...32 NIE-VERKLAARDE SIEKTES EN SIEKTETOESTAND E...32 BAKTERIESE SIEKTES...32 VIRUSSIEKTES...33 PROTOSOË SIEKTES...34 ONVRUGBAARHEID EN GESLAGSIEKTES...34 KALWERSIEKTES...34 INWENDIGE PARASIETE...35 UITWENDIGE PARASIETE...35 VERGIFTIGINGS...35 VOEDING...36 DIAGNOSTIESE SENTRUMS...36 UITVOER EN INVOER...36

4 4 ANDER DIENSTE...37 OPNAMEDIENSTE...37 OPLEIDING EN VOORLIGTING...37

5 5 Veeartsenykunde Die hoë aansien wat die Navorsingsinstituut vir Veeartsenykunde te Onderstepoort oorsee geniet, word gestaaf deur die aantal buitelandse wetenskaplikes wat die Instituut besoek. Gedurende die verslagjaar het 61 wetenskaplikes uit die buiteland na Onderstepoort gekom, naamlik uit Australia, Basoetoland, die Kongo (Elizabethstad), Frankryk, Groot-Brittanje, Holland, Italië, Israel, Iran, Mosambiek, Kenia, Portugal, Suid- Rhodesië, Turkeye, Uganda, die Verenigde State van Amerika en Wes-Duitsland. Sommige van hulle het verskeie weke of maande aan navorsing in verskillende seksies van die Instituut gewy. Benewens buitelandse besoekers het ook n groot aantal Suid-Afrikaners die Instituut besoek, hetsy in groepe, bv. Boere en skoliere, of as individue. Nege-en-twintig groepe bestaande uit altesaam 368 persone en n totaal van 288 skoolkinders in nege geselskappe, het gedurende die jaar die Instituut besigtig. Onderhoude is met n verdere 575 individue gevoer en 1,891 telefoonoproepe is van boere ontvang wat om advies gevra het. Om tred te hou met internasionale ontwikkelings op die gebied van die wetenskap en om hul studies voort te sit, het tien personeellede van Onderstepoort na die buiteland gegaa om verskillende konferensies by te woon en inrigtings te besoek. Besonderhede hieromtrent word verstrek onder die opskrif Landbou-tegniese Verhoudings met die Buiteland. Die vakkundige personeel bly in gedurige voeling met wetenskaplie werk in die buiteland deur middel van uitruiling van tydskrifte, korrespondensie en herdrukke. Gedurende die jaar is 524 briewe en herdrukke versend en ontvang. Diagnostiese dienste is gelewer aan die biologiese monsters gestuur na en ontvang van die volgende lande: Australië, Kanada, Chilli, Ciprus, en Federasie van Rhodesië en Njassaland, Groot- Brittanje, Frankryk, Wes-Duitsland, Holland, Italië, Israel, Iran, Indië, Kenia, Mosambiek, Portugal, Pole, Swede, Switzerland, die Verenigde State van Amerika en die Hoëkommissarisgebiede. Altesaam is ongeveer 585 biologiese monsters vir diagnosering ontvang. n Totaal van 3,095,231 dosisse van verskillende entstowwe is verskaf aan Aden, die Federasie van Rhodesië en Njassaland, Kenia, Mosambiek, die Hoëkommissarisgebiede en Suidwes-Afrika. Hiervan is 1,652,254 dosisse na die Hoëkommissarisgebiede en 325,011 na Suidwes-Afrika gestuur. ANATOMIE

6 6 Die studie van die ontwikkeling van die keelstreek by die skaap is voltooi. Hiermee word n gaping gevul in die kennis van die voorgeboortelike ontwikkeling van huisdiere. Onder andere is vasgestel dat die vyfde aortaboog slegs n toevoerkanaal is na die haarvatnetwerk vir een van die sakkomplekse in hierdie gedeelte en nie n werklike boog nie. Deur middel van teelproewe en anatomiese navorsing is bewys dat n beweerde skaap x bokbaster, afkomstig van die distrik Heidelberg (Tvl), in werklikheid n skaap was en nie n baster nie. BAKTERIOLOGIE Sponssiekte en verwante siektes Werk in verband met die metodes van verbetering van entstowwe teen hierdie siektes word nog voortgesit. Werk is gedoen oor immuunreaksie wat volg op gegradeerde dosisse antigen, die chemise fraksionering van antigene, toksiensuiwering en die gebruik van verskillende media en kunsmatige kweekmetodes vir die groots moontlike toksienproduksie. Brucellose Diagnostiese metodes vir die mikroskopiese ondersoek van monsters is verbeter deur die ingebruikneming van verskeie nuwe tegnieke. Die tapering van Brucella word voortgesit en die tiperingsmetodes is aanmerklik verbeter. As gevolg van hierdie nuwe metodes was dit in Desember 1962 moontlik om vas te stel dat die besmetting van skape op twee plase in die distrik Ermelo, waar massamisgeboorte-golwe plaasgevind het, veroorsaak is deur die klassieke virulente Brucella melitensis-organismes wat identies is met die organisms wat Maltakoors veroorsaak. Hierdie tiperingsmetodes het die Instituut ook in staat gestel om met sekerheid vas te stel dat die besmetting van die saad van ramme met Brucella-organismes, soos dit in Suid-Afrika aangetref word, soortgelyk is aan die Brucella-ovis-besmetting in Nieu- Seeland. n Opname van Brucella het getoon dat die besmetting by bokke in Natal en Transvaal aanmerklik toegeneem het en dat Brucella-besmetting dwarsdeur die Republiek en Suidwes-Afrika aangetref word. Kalwerparatifus Die gebruik van geformaliseerde aluingeprespiteerde entstof wat van Salmonella Dublin en S. typhimuriom berei word, laat veel te wense oor aangesien die beskerming wat dit die kalf gee nie baie doeltreffend is nie en ook nie baie lank duur nie. Arivulente stamme van hierdie Salmonella is onlangs ontwikkel en die resultate was belowend. Finale toetse word nou uitgevoer met die doel om n entstof met so n

7 7 lewende avirulente stam te berei wat dan hopelik die spesiale kalwerparatifusentstof sal vervang. Kolibasillose As gevolg van die toename in die voorkoms van kolibasillose, wat wit diarree by kalwers veroorsaak, word ondersoek ingestel na die moontlikheid om n entstof te berei wat op dragtige koeie aangewend kan word. Verskeie lotte entstof, gemaak van die bacterium E. coli, wat vir hierdie toestand verantwoordelik is, is reeds op eksperimentele grondslag aan boere uitgereik. Corynebacterium pyogenes Corynebakteriase is een van die vernaamste oorsake van misgeboorte by beeste. Ondersoeke het getoon dat koolsuurgas en die beweging van kulture nadelig is vir toksienproduksie, terwyl serum en lug dit bevorder. Daar was ook n duidelike verskil tussen die verskillende stamme se vermoë om toksien te produseer. Aan veeartse is 7,200 dosisse entstof uitgereik vir proefdoeleindes. Corynebacterium pseudotuberculosis n Vloeibare medium wat n hoë opbrengs van bakterieë lewer, is ontwikkel. Voorlopige studies het getoon dat 60 persent van die marmotte wat met die entstof behandel is, teen besmetting beskerm is. Vir eksperimentele gebruik is 2,640 dosisse entstof uitgereik. Hoendertifus Soos in die geval van die entstof teen kalwerparatifus, het die geformaliseerde hoendertifusentstof wat teenswoordig gebruik word, onbevredigende immuunreaksie van korte duur gegee. Proewe en veldtoetse waarin lewende avirulente stamme gebruik word, word tans uitgevoer en daar is aanduidings dat die immunulogiese eienskappe van hierdie stamme dié van die dooie entstof verreweg sal oortref. Listeriose Vir die eerste keer is listeriose by chinchillas (pelsmuise) in die Republiek vasgestel. n Opname wat uitgevoer word, het tot dusver nog geen besmetting by huisdiere aan die lig gebring nie. Mikoplasmose (PPLO) Die antigen wat by die PPLO-plaattoets gebruik word vir die bestriding van chroniese asemhalingsiekte, word nou by Onderstepoort vervaardig. Navorsing was hoofsaaklik toegespits op die verbetering van die antigeenopbrengs. Die produksie is vereenvoudig, en deur die persentasie perdeserum te verhoog van 8 tot 20 persent, is die opbrengs per twee liters medium vermeerder van gemiddeld 54 ml tot 84 ml.

8 8 Behalwe by pluimvee, is mikoplasmas vir die eerste keer in Suid-Afrika geïsoleer by skape wat ly aan fibrineuse perikarditis, by n fret wat dood is as gevolg van hondesiekte, by beeste wat atipiese epikarditis en perikarditis toon en by n hond met chroniese oogvliesontsteking. Staphylococcus Navorsing was veral gemik op die ondersoek van die verskillende faktore wat n betekenisvolle uitwerking op toksienproduksie het. Daar is getoon dat magnesiumsulfaat, arginien, tiamien en glucose almal n groeie uitwerking gehad het. n Verbetering in toksienproduksie is ook teweeggebring deur tris buffer by die medium in te sluit. Daar is bevind dat staphylococci meer dikwels aansteeklike misgeboorte veroorsaak as wat voorheen besef is. Bykans 100 isolate is verkry uit melk, etter en vaginale proefpluisies, en dit was interessant dat minstens 40 persent van hierdie gevalle bestand was teen penisillien. Vir proefdoeleindes is 23,450 dosisse staphylococcus-entstof aan veeartse uitgereik. Verslae toon aan dat hierdie entstof goeie resultate gelewer het by die bestriding van stafilokokkemastitis. Tuberkulose Die tuberkulosenavorsingseenheid van die W.N.N.R. is gedurende die jaar na Onderstepoort verskuif. Studies oor isoniazid (INH) is voortgesit en daaruit het n nuwe benadering van die bestriding van die siekte ontwikkel. Daar is bevind dat 75 tot 80 persent van die beeste wat aan tuberkulose ly, deur behandeling met INH genees kan word. Diere wat van hierdie herstel het, kan deur middel van die tuberkulientoets uitgeken word, mits n genoegsame tydsverloop toegelaat word tussen die behandeling en die toets. Die verspreiding van tuberkulose is in alle behandelde trope volkome tot n stilstand gebring en dié wat vir drie jaar by die isoniazid-toets ingesluit was, is feitlike vry van tuberkulose. Die virulensie van tuberkelbasille by beeste wat bestand is teen isoniazid is by nege verskillende soogdiersoorte getoets. Daar is bevind dat stamme wat bestand was, n aansienlike mate van verminderde virulensie toon. Die produksie en standaardisering van tuberkulien is verder verbeter en daar is 30 persent meer van die produk uitgereik. BIOCHEMIE EN VOEDING Biochemie Studies oor die etiologie van nier- en blaasstene is voortgesit en daar is nou vasgestel dat verhoogde uitskeiding van urienpotas as n karbonaatsout moontlik n rede kan wees vir die vorming van nier- en blaasstene, wat hoofsaaklik uit kalsiummagnesuim-karbonaat bestaan. Meer uitgebreide navorsing word beoog in verband met die voorkoms van nier- en blaasstene in verskillende dele van die land. Die invloed van sterk southoudende drinkwater as n faktor by die vorming van nier- en blaasstene word ook ondersoek.

9 9 Die uitwerking kan kobaltpille by die voiding van herkouers is met betrekking tot die vitamien B12-aktiwiteit van die lewer bestudeer, en daar is aanduidings dat in gevalle van grenstekorte kobalt-byvoeging die aktiwiteit van vitamien B12 in die bloed, melk en lewer van ooie verhoog. Aangesien vasgestel is dat daar n noue verband tussen vitamien B12 en kobalt in die lewer bestaan, is dit dus moontlik om die aktiwiteit van vitamien B12 te bepaal deur die kobaltgehalte van lewers vas te stel, en omgekeerd. Heelwat gegewens is ingesamel in verband met die spoorelemente koper, kobalt, mengaan en sink in biologiese monsters, veral in lewers en hare. Hierdie inligting is gebruik in gevalle van verdagte grenstekorte en hy probleme van onvrugbaarheid. Radio-isotoopnavorsing is onderneem met die medewerking van die Departement van Radiologie van die Algemene Hospital, Pretoria. Met medewerking van die Virusnavorsingseksie word histochemiese studies uitgevoer in verband met die virus DNA en RNA in weefselselle wat met viruses besmet is, asook in verband met die chemise veranderings wat plaasvind in media wat vir weefselkultuur gebruik word. Voeding Navorsing oor mineraalmetabilisme word onderneem, en twee navorsingsprojekte oor die volgende onderwerpe is tans aan die gang: (i) (ii) Die beskikbaarheid van fosfor vir skape in verskillende fosfaatlekke en in oplosbare fosfate wat in drinkwater voorkom. Die resultate sal aandui watter praktiese waarde die voer van oplosbare fosfate het vergeleke met droë lekke, en ook wat die verhouding is tussen die verskillende minerale, veral kalsium en forfor; en die uitwerking van magnesiumsulfaat op die beskikbaarheid van kalsium en fosfor. Daar is alreeds getoon dat natuurlike drinkwater (uit boorgate) aansienlike hoeveelhede magnesiumsulfaat gevat, benewens ander soute. Daar word gemeen dat die daaglike inname van sulke water n nadelige uitwerking kan hê op die beskikbaarheid van minerale, veral fosfor en waarskynlik ook kalsium. Voorlopige waarnemings is op rotte en varke uitgevoer om die vergelykende voedingswaarde vas te stel van gemengde proteïene in rantsoene, veral die vervangingswaarde van sekere proteïene. Die resultate wat tot dusver verkry is, dui daarop dat vismeel bo karkasmeel en grondboontjiemeel bo sonneblommeel te verkies is. Diagnostiese dienste en roetinewerk In die biochemiese seksie is hoofsaaklik analitiese roetinewerk gedoen. In hierdie verband het veral die ontleding van spoorelemente n belangrike plek vervul. Altesaam 2,167 ontledings is gemaak.

10 10 CHEMIESE PATOLOGIE Navorsingswerk is verband met die bestandheid van skape teen wurmbesmetting is voortgesit. Daar is bevind dat weeklikse toediening van 10,000 haarwurmlarwes, vir agt agtereenvolgende weke swaarder besmetting by jong skape veroorsaak het as weeklike toediening van 20,000 tot 40,000 oor dieselfde tydperk. Toe die weeklikse toedienings gestaak is, het die besmetting verdwyn. Dit dui daarop dat wanneer besmette skape van besmette weidings verwyder word, hulle blykbaar ontslae raak van die volwasse sowel as die onvolwasse wurms. Toe hierdie skape na ses weke n toediening van 250,000 larwes gekry het, het slegs een uit die tien gesmet geraak. Dit dui blykbaar daarop dat bestandheid teen haarwurmbesmetting ontwikkel het. In n ander proef is getoon dat drie-maande-oud Merinolammers, wat haarwurmlarwes ontvang het, 3 weke voordat hulle toegelaat is op natuurlike weiding en weer na een week op die weiding, later net so besmet geraak het met haarwurm as lammers wat geen larwes ontvang het nie. In teenstelling met die Merino s het Dorperlammers van dieselfde ouderdom en onder dieselfde omstandighede n weerstand teen latere haarwurmbesmetting getoon. Dipnavorsing In dipproewe is bevind dat n enkel dipping in Diazinon (0.03 persent) in staat is om die rooi bytende luis (Bovicola ovis) van skape uit te roei en dat dit n goeie beheer uitoefen oor die jeuksiektemyt (Psorergates ovis) by skape. Gedurende die jaar is 7,768 dip-, bloed- en mismonsters ondersoek. GENEESKUNDE Aansteeklike blindheid by beeste en skape Afgesien van die ekonomiese factor, veroorsaak aansteeklike blindheid groot lyding by die diere, en navorsing is gedoen om middles teen hierdie siekte te vind. Daar is bevind dat 5-persent orisulroom n baie beter uitwerking het as middles wat vroeër voorgeskryf is. Nierfunksietoetse by honde Die metodes wat vroemetodes wat vroeër gebruik is, was baie ingewikkeld. Gedurende die jaar is aanmerklike vordering gemaak met die vereenvoudiging van die tegniek. n Meer praktiese metode is in gebruik geneem wat gevoeliger is en n noukeurige vertolking van die funksionele reserwe van die nier gee.

11 11 Skeletsiekte by skape Die ondersoeke duur voort. By een trop, waar sporadiese verlamming etlike jare lank n belangrike rol gespeel het, het intensiewe navorsing getoon dat n hoë inname van selenium moontlik die oorsaak van hierdie siekte kan wees. Steuringe in die metabolisme van herkouers n Navorsingskomitee is in die lewe geroep en plase is gekies waarop intensiewe navorsing in verband met stofwisselingsteurings op n streeksbasis uitgevoer sal word. In die suidwestelike distrikte van die Kaapprovinsie, waar ondersoeke aan die gang is oor stofwisselingsteurings by herkouers op groen weiding, gee melkkoors by beeste, en in geringer mate ook by skape, aanleiding tot groot bekommernis. Daar is onder andere gevind dat koper- en fosfaattekorte oor hele ekologiese streke voorkom, terwyl kobalt- en mangaantekorte ook in baie verskillende gebiede aangetref word. Altesaam 4,246 gevalle is in die departement Geneeskunde opgeneem. PARASITOLOGIE A. Entomologie Bloutong by skape In oordragingsproewe is die siekte deur middel van byte van Culicoides op vatbare skape oorgedra 8 tot 10 dae nadat die insekte op reagerende skape besmet is. Die oordraging van die siekte deur die byte van insekte wat in hul natuurlike omgewing gevang is, het nie geslaag nie, ondanks die feit dat die aanwesigheid van die virus in die insekte duidelik getoon is deur die muggies te emulsifiseer en in vatbare skape in te spuit. Verdere ondersoek is ingestel na die rol van beeste as draers van die bloutongvirus, om sodoende vas te stel of die virus bly voortleef in beeste, wat onder insektevrye toestande gehou word nadat hulle as gevolg van natuurlike besmetting bloutongvirus in die bloed gekry het. Hierdie proef duur nog voort. Verdere interessante proewe is gedoen in verband met die voorkoms en aktiwiteit van Culicoides. Hierdie werk het getoon dat die insekte dwarsdeur die nag aktief is en dat hul grootste aktiwiteit tussen 1 vm en 3 vm plaasvind. Van die insekte wat gevang is, het 98 persent behoort tot die sp. C. pallidepennis, n draer van bloutongvirus. Van die totale vangs, was 99 persent wyfies wat periodiek as bloedsuiers optree. Die mannetjies suig nie bloed nie en reageer ook nie veel op ligprikkels nie. In die natuur vind massaparing in die lug plaas. Swerms wyfies styg in die lug op om bevrug te word deur die mannetjies wat 12 voet bokant die grondop- pervlak rondsweef. Die Kalahari-sandtampan is n ernstige probleem in die Kalahari en in Suidwes-Afrika, waar jong kalwers en swak of siek diere dikwels aangeval word en oornag hewige bloedverliese ly. Hierdie probleem was die onderwerp

12 12 van intensiewe ondersoeke waartydens etlike toere na die besmette streke onderneem is. Die lewensiklus van die tampans en hul reaksie op verskillende prikkels is bestudeer. Wat laasgenoemde betref, het dit geblyk dat koolstofdioksied n factor is wat die tampans aktief maak sodat hulle uit die grond uitkom. Metodes om die bosluise te vang, is ook bestudeer. Simulium (brandas) Nadat berigte uit die omstreke van Warrenton ontvang is, is n ondersoek in Maart en April 1963 uitgevoer in verband met die aanwesigheid van die klein brandas, Simulium, wat vee naby die Vaalrivier geparasiteer het. Daar is bevind dat die muggies in reusegetalle in die vinnig vloeiende water van die rivier in hierdie gebied uitbroei en sodoende n groot probleem skep. Hulle is bloedsuiers en veroorsaak swakte by alle soorte lewende hawe, veral by beeste. B. Helmintologie Cestodes (lintwurms). Ondersoeke oor sistiserkose by verskillende diere is voortgesit. By varke is bevind dat die hidatied-siste (masels) binne elf maande volledig kon ontwikkel. By die Johannesburgse slagpale is skaapmasels gevind en dit is slegs die tweede bevestigde geval in die Republiek. Met grootskaalse besmettings van beesmasels is bevind dat die letsels wat deur die masel veroorsaak word, binne drie weke met die blote oog sigbaar is. Trematodes (slake). Die werk in verband met Paramphistomum microbothrium (die peervormige slak) is voortgesit en n nuwe metode is ontwikkel om die larwes te tel, waarby n sif van veselglas gebruik word. n Tegniek is ontwikkel vir die bepaling van die lewensvatbaarheid van die larwes in vitro met die oog op opberging en dit is van groot waarde by die navorsingswerk in verband met hierdie probleem. By die bestudering van die acute siekte by skape is bevind dat n ernstige verlies van plasma-albumen die belangrikse letsel is. Nematodes (rondewurms). Nuwe nematode-spesies wat by die springbok, kwagga, steenbok, rietrot en skaap voorkom, is beskryf. Antelmintiese toetse met tiabendasool en metridien is uitgevoer, en albei middles was baie doeltreffend teen sekere soorte volwasse en onvolwasse maagwurms en Trichostrongylus (bankrotwurm). PATOLOGIE Gedurende die jaar is n aantal swamme geïdentifiseer as die oorsaak van vrekte onder beeste. n Redelike groot aantal gevalle ba toksoplasmose by honde het ook voorgekom. Navorsing word ook voortgesit oor die Fadogia (wilde dadel), wat chroniese gousiekte veroorsaak en vir groot verliese onder beeste verantwoordelik is.

13 13 FISIOLOGIE Patologiese fisiologie van wurmbesmettings n Studie van die uitwerking wat besmetting met peervormige slak op die liggaamsprosesse van skape het aan die lig gebring dat die eerste gevolge volkome verlies van eetlus en voortdurende dors is. Dit lei daartoe dat die besmette skape in die vleie bly, waar verdere besmetting dan plaasvind. Die onvolwasse vorms veroorsaak erosie in die ingewande, waardeur die dier baie plasmaproteïene verloor. Die gevolg is ernstige diarree en vermindering van die bloedvolume. Uiteindelik vrek die diere weens dehidrasie en hartversaking. Hierdie werk het metodes aangedui vir die behandeling van besmette diere. n Soortgelyke studie oor die bruinmaagwurm by skape is aangepak. Geeldikkop en ensoötiese geelsug n Omvattende en gekoördineerde program vir veld- en laboratoriumondersoeke is beplan, in noue samewerking met die Veeartsenykundige Velddienste en die streeksorganisasies van die Departement. Hierdie program behels opnames van die voorkoms van hierdie siektes en hul korrelasie met veldtipes, seisoen, veldbestuur, ens., sowel as die toetsing van voorkomings- en behandelingsmetodes. Die werk wat reeds met die medewerking van die W.N.N.R. gedoen is in verband met die triterpeensure het grootliks bygedra tot ons kennis van ontstaan en verloop van geelsug by geeldikkop. Die studie van oor die 700 plantmonsters van meer as 400 spesies wat in die Katoor versamel is, het getoon dat baie van hierdie plante potensieel gevaarlike hoeveelhede selenium bevat. Dit wil dus voorkom asof chroniese seleniumvergiftiging n factor kan wees wat hierdie siektes veroorsaak. Verder het studies van bloedensieme duidelike verskille getoon tussen skape van die Karoo en skape van grasveldgebiede. Dit kan dalk blyk dat hierdie verskille die basis is van die vatbaarheid van Karooskape vir geeldikkop en ensoötiese geelsug. PLUIMVEE Hoewel die algemene gesondheid van die pluimvee in Suid-Afrika bevredigend bly, het geïsoleerde toestande voorgekom wat aanleiding gegee het tot besorgdheid. Vitamientekorte (a) Nefrose. As gevolg van n tekort aan vitamien A het nefrose op n groot pluimveeplaas voorgekom nadat enteritis, waarvan die oorsaak onbekend is, dit voorafgegaan het. Die klassieke simptome van n gebrek aan vitamien A, naamlik puisies in die bek en keel, was egter afwesig. Die siekte veroorsaak ernstige nefritis en n ophoping van urate in die ureter, wal lei tot n

14 14 verstopping van die urienleier, met gevolglike sterk vergroting van die nierlobbe. In voorlopige toetse op Onderste- poort waarin kuikens gevoer is op n dieet wat te min vitamien A bevat, is die toestand verwek, en die ondersoeke gaan nog voort. Berigte van hierdie siekte is ook uit die buiteland ontvang. (b) Talle gevalle van n tekort aan die vitamien Tiamien het by jong kuikens voorgekom as gevolg van die grootskaalse gebruik van n sekere koksidiostaat, plus n onbekende factor wat Tiamien teenwerk. Die byvoeging van 5 gram Tiamien by elke ton voer het die toestand in n groot mate verlig. Chroniese asemhalingsiekte (PPLO) Die Republiek het sy leidende posisie behou met sy stelsel om hierdie siekte uit te roei. Daar is tans 134 teelplase, d.w.s. 25 meer as in die vorige jaar, wat as C.A.S.- vry gesertifiseer is. Op Onderstepoort alleen is sowat 12,000 PPLO-toetse uitgevoer. PROTOSOöLOGIE Besnoitiose (olifantvelsiekte) Besnoitia besnoiti is met welslae in weefselkultuur en in bebroeide eiers aan die lewe gehou. Hierdie tegnieke is belowend vir verdere studies oor verskeie aspekte van besnoitiose wat tot dusver nog nie heeltemal duidelik was nie. Koksidiose Vergelykende studies is uitgevoer oor die voorkoms van koksidiose by kalwers met en sonder sulfadimidien-behandeling wat onder ekstensiewe boerderytoestande in die Bosveld grootgemaak is. Alle kalwers het met die verskillende Eimeria-spesies besmet geraak, hoewel die graad van besmetting betreklik lig was en geen simptome vn koksidiose of gewigsverlies merkbaar was nie. Aangesien behandeling die besmetting op n lae vlak gehou het, was daar geen betekenisvolle verskil tussen die gemiddelde gewig van behandelde en onbehandelde kalwers nie. Ooskuskoors Afdoende bewys is verkry dat beeste wat van Ooskuskoors herstel het, n largraadse parasitemie van bloedparasiete van Theileria parva behou het. Sulke diere kan dus as reservoirs dien waar bosluise besmet kan raak. Rooiwater Stelselmatige toetse het getoon dat die immuniteit, selfs na n natuurlike besmetting deur bosluise, binne n tydperk van agt maande kan verdwyn. Daar word dus aanbeveel dat beeste op plase waar die immuniteit nie behou word deur herhaalde besmetting deur bosluise nie, jaarliks ingeënt moet word.

15 15 Bosluisverlamming Daar is vasgestel dat n rooi bosluisstam (Rhipicephalus evertsi) wat van Dullstroom, Transvaal verkry is, die neurotoksien wat vir bosluisverlamming verantwoordelik is, vir drie generasies behou het. Toetse het getoon dat jong lammers meer vatbaar is as volwasse skape en dat skape wat herstel het, nie immuun word nie. Sweetsiekte Die Zoeloelandse bontpootposluisstam (Hyalomma truncatum) wat die dermotropiese toksien bevat wat vir sweetsiekte verantwoordelik is, is gedurende die periode van tien jaar deur 15 generasies aan die gang gehou. Die stam is nog steeds in staat om die siekte oor te dra. Pogings tot isolering van ander bosluisstamme as draers van die toksien, het misluk. VOORTPLANTING Besnoitiose (olifantvelsiekte) en dragtigheid Hierdie proef is afgehandel en het getoon hoe ernstig die gevolge van hierdie besmetting by skaap- en bokooie kan wees. In alle gevalle wat bestudeer is, is dragtigheid op abnormale wyse beëindig. Opvallende verskille in die manier waarop dragtigheid geëindig het, kan verklaar word op grond van basiese verskille in die endokrienebeheer van dragtigheid. Sinchronisering van bronstigheid en produksie van eierselle n Uitgebreide proef, waarin drie hormone en drie rasse gebruik is, is voltooi. Bronstigheid is by alle rasse verleng met toediening van dragtige merrieserum, maar by bokooie was die ovulasie swak. Dit het geblyk dat n kombinasie van luteiniserende hormoon en dragtige merrieserum by bokke baie beter werk, maar nie by skape nie. Merino-ooie het oor die algemeen die beste ovulasietempo en reaksie op hormone getoon, maar die aanduidings is dat die gebruik van sekere hormoonpreparate by hierdie ras onwenslik is omdat hulle die reaksie van die eierstokke slegs onderdruk. By Angorabokke, daarenteen, was n duidelike gebrek aan endogene hormoonaktiwiteite bespeurbaar en daar word gemeen dat hierdie verskynsel n belangrike invloed mag uitoefen op vrugbaarheid by hierdie ras. Die reaksies van Boerkokooie het gewoonlik tussen dié van Angora- en van Merino-ooie geval. Fisiologie en endokrinologie by bokke met betrekking tot herhaalde misgeboorte n Nuwe aanduiding van die werklike oorsaak van herhaalde misgeboortes by Angorabokke het voortgevloei uit die navorsingswerk op hierdie onderwerp wat tans aan die gang is. Daar is bevind dat die corpus luteum in die middel van die dragtigheidsperiode by normale bokooie effens onderdruk word, waarna n skielike gewigstoename saamval met n merkbare toename in die groeitempo van die fetus.

16 16 Dit wil dus voorkom of die middelste periode van dragtigheid n kritieke stadium is en dit is betekenisvol dat die hoogste aantal misgeboortes kort na hierdie tydperk plaasvind. n Belangrike bevinding was die byniervergroting by bokooie wat misgeboorte ondergaan. Hierdie bevinding is gestaaf deur veranderings in die witbloedselle en daar bestaan n sterk moontlikheid dat misgeboortes voorspel kan word met bloedsmeerondersoek. Brucellose by skape Waarnemings oor die verloop van hierdie besmetting by ramme het bevestig dat die organisms in hul geslagsdele teenwoordig kan wees en in die saad uitgeskei kan word vir n tydperk van minstens ses jaar sonder om kliniese tekens of n agteruitgang in die gehalte van die saad te toon. Bybalontsteking kan egter op enige stadium voorkom. Nadoodse ondersoeke van 20 besmette ramme het Brucellabesmetting in alle dele van die sekondêre geslagsorgane, maar nie in die teelballe nie, aan die lig gebring, wat daarop dui dat Brucella in die geslagsorgane selde of ooit spontaan genees. Uitwerking van bloutonginenting op die vrugbaarheid van ramme Daar word tans n studie gemaak van die uitwerking van inenting met bloutongentstof op die geslagsorgane en saad van nege jong ramme. Daar is bevind dat die agteruitgang van die saadgehalte wat eers n maand na inenting ingetree het, by alle ramme voorgekom het, ongeag of hulle op die entstof gereageer het of nie. Die verswakking het aangehou vir n tydperk waarvan die duur nog nie bepaal is nie, en dit is van n primêre aard, d.w.s. saadvorming word aangetas. In sommige gevalle het atrofie van die teelballe voorgekom. Daar word verwag om deur middel van verdere waarnemings vas te stel of die nadelige uitwerking permanent van aard is of nie. Vibriose Onder veeartsenykundige toesig is veldwaarnemings gemaak op twee besmette Afrikanerkuddes, en die volgende behandeling en bestuur is toegepas: (i) (ii) (iii) Intensiewe behandeling van die kuddebulle met antibiotika slegs voor en gedurende die teelseisoen. Streng seisoensparing. Geen behandeling van koeie nie. Die resultate was baie geslaagd en die metode word aanbeveel vir ekstensiewe boerderytoestande. SPYSVERTERING EN METABOLISME VAN HERKOUERS

17 17 Onderstepoort is die enigste inrigting in die wêreld waar n geïntegreerde studie gemaak word van die uitwerking van dieet op die bakteriebevolking van die grootpens en die invloed hiervan op die eiendprodukte van fermentasie wat vir die voiding van die dier beskikbaar gestel word, sowel as van dié aspekte van metabolisme wat eie aan herkouers weens hul unieke spysverteringstelsel. n Uitvoerige studie is gemaak van die invloed van dieet op die bakteriebevolking. Die bakterie-flora van die grootpens van skape wat op tefhooi van n swak gehalte (4.6 persent) of op lusernhooi (14.1 persent proteïen) gevoer is, is bestudeer en daar is bevind dat die oorheersende flora by die twee diëte verskil het. By tefhooi was sellulolitiese basilli in die meerderheid, terwyl sellulolitiese kokke by lusernhooi oorwegend voorgekom het. Toe die diëte omgeruil is, het die flora binne 48 uur begin verander. By sommige skape het die veranderings binne 2 tot 3 weke plaasgevind, maar by die meeste het dit 8 weke geduur voordat hierdie veranderings by al die skape in die toets voltooi was. Sodoende is vir die eerste keer aangetoon wat met die flora van die grootpens gebeur gedurende die tyd van aanpassing by n nuwe dieet en ook hoe lank hierdie aanpassing duur. Die bevindings is veral belangrik vir voedingsproewe. Studies oor die ketoonpeil (in die liggaam) van Merino s is afgesluit met die bevinding dat die ketoonpeil van behoorlik gevoerde ooie onveranderd gebly het, terwyl langdurige uithongering van ooie wat in n droogtegeteisterde gebied grootgeword het en wat in die finale dragtigheidstadium was, in sewe uit twaalf gevalle ketose (domsiekte) veroorsaak het. Die resultate van vorige pogings om ketose in die grootpens te veroorsaak deur middel van gedeeltelike uithongering, skielike veranderings in die dieet en die toediening van sulfamiddels, is statisties ondersoek en daar is bevestig dat ingrypende spysverteringsteurings gedurende dragtigheid ketose by skape kan veroorsaak. In Amerika is getoon dat die stikstof in biuret, waar dit as n byvoeding by voersoorte met n lae proteïengehalte gebruik word, deur herkouers net so goed benut kan word as die stikstof in ureum. Dit is nie giftig nie en beïnvloed ook nie die smaaklikheid van die voer waarmee dit gemeng word nie. Toetse op Onderstepoort het hierdie bevindings bevestig. Om byvoeding te bestudeer, is grootskaalse voedingsproewe in medewerking met die Veeteelt- en Suiwelnavorsingsinstituut geloods. n Praktiese metode is ontwikkel vir die meting van die tempo waarteen sellulose deur skape verteer word. Hierdie metode sal baie nuttig wees wanneer die uitwerking ban byvoedings soos biuret en spoorminerale op die vertering van veselstowwe ondersoek word. Navorsing is ook gedoen oor (i) (ii) die omsetting van nie-proteïenstikstof in proteïen in die grootpens, ononderbroke kweking van grootpensbakterieë,

18 18 (iii) (iv) die fisiese chemie verbonde aan opblaas, en die fisiologie van spysvertering in die grootpens. LABORATORIUMDIERTJIES Al hoe meer kleindiertjies word aangehou ten einde tred te hou met die toenemende vraag as gevolg van verskepte navorsing en hoer entstofproduksie. Die suksesvolle teling van die verskillende kleindiertjies is geen geringe taak nie en vereis baie goeie bestuur en voortdurende toesig. Gedurende die afgelope jaar is die volgende getalle kleindiertjies aan verskillende seksies by Onderstepoort uitgereik: Muise 268,984 Marmotte 9,867 Konyne 1,506 Rotte 903 Frette 132 Hamsters ,432 TOKSIKOLOGIE Organiese en anorganiese gifstowwe Van 1,798 diermonsters wat ontleed is, was 510 positief. Die volgende stowwe was hierby betrokke: arseen, strignie, sianied, sout, ureum, lood parathion, koper, bytsoda, fluoor, nitrate en nitriete, ystersulfaat en ook n paar middles wat gifstowwe bevat. Arseen en strignien het mees algemeen voorgekom, eersgenoemde in beeste en laasgenoemde in honde. Gifplante Proewe wat oor n lang tydperk uitgevoer is en waarin vermeersiektebossie aan laboratoriumdiertjies gevoer is, insluitende die groen plante aan konyne, het negatiewe resultate getoon. Daar kan dus afgelei word dat slegs ware herkouers, soos skape en beeste, vir waarnemings in verband met hierdie siekte geskik is. Toe skape oor lang tydperke met sunnhennep (Crotalaria) gevoer is, het, nadat eers die wol gebreek het, die hele vag losgekom. Beeste het hul hare verloor en n perd het skielik gevrek twee weke nadat die voer van sunnhennep gestaak is. Dit is dus duidelik dat sunnhennep versigtig gevoer moet word. Vir die eerste keer is in die Republiek vasgestel dat die saad van die plant Sesbania punicea giftig is vir kalkoene en duiwe. Die voëls vrek sonder enige sigbare simptome, terwyl konyne ook deur die saad aangetas word. Die plant, wat uit Amerika ingevoer is, is n peuldraende sierstruik met rooi blomme.

19 19 Proewe om die aktiewe bestanddeel van die gousiektebossie te isoleer, word voortgesit. Hierdie werk word in samewerking met die W.N.N.R. uitgevoer. VIRUSSIEKTES A. Virussiektes by honde Hondsdolheid. Die veldopname vir die aanwesigheid van die hondsdolheidvirus in insek- en vrugvretende vlermuise, wat in hul natuurlike omgewing gevang is, is voorgesit. Daar is 62 vlermuise ondersoek en by een insekvretende vlermuis, Mieteris thebacca, wat in n grot in die distrik Orighstad gevang is, is die hondsdolheidvirus geïsoleer. Gedurende die jaar is 302 lotte Flury L.E.P.-hondsdolheidentstof berei, wat uit altesaam 331,800 dosisse bestaan het. Die virusstam Flury, wat vir die roetineproduksie van entstof in bebroeide eiers gebruik is, is met welslae gekweek in weefselkultuur van kuikenembriofibroblaste. Gedurende die afgelope twaalf maande was daar n opvallende toename in die voorkoms van hondsdolheid in Suid-Afrika, veral in die Oranje-Vrystaatm die Kaapprovinsie en Suidwes-Afrika. n Totaal van 787 monsters is ontvang om vir hondsdolheid ondersoek te word en 360 (of 45,7 persent) daarvan was positief. Die meerkatfamilie (Viveridae) was verantwoordelik vir 36 persent en honde vir 29 persent van die positiewe gevalle. Hondesiekte. n Weefselkultuurentstof teen hondesiekte is ontwikkel deur die voortplanting van die eier-verswakte stam in kuikenembrioweefselkultuur. Vergeleke met die voëlaangepaste entstof is baie hoer virustiters verkry en die entstof kon meer economies vervaardig word. B. Virussiektes by skape Bloutong. Hierdie entstof is verbeter deur weefselkultuur van lammernierselle te gebruik in plaas van bebroeide eiers. Verdere navorsing is gedoen oor die rol wat beeste by die episoötologie van die siekte speel en die resultate wat tot dusver verkry is, dui daarop dat beeste n belangrike plek inneem by die verspreiding van die virus gedurende die bloutongseisoen. Bloutongvirus is gevind in die saad van beeste en dit het ook in diepbevrore saad lewensvatbaar gebly. Gedurende die stadium toe die virus in die bloed was, is dit in fallopiese buispoelings van bokke gevind. Die virus wat in die geslagskanaal van konyne geplaas is, het vir minstens 48 uur lewensvatbaar gebly. Die gevaar bestaan dus dat bloutong met eiseloorplantings deur konyne oorgedra kan word. C. Virussiektes by beeste Hartwater. Navorsingswerk om die lewensvatbaarheid van die organisms in hartwaterentstof te verhoog, is voortgesit en daar is bevind dat die byvoeging

20 20 van magnesiumsulfaat die lewensvatbaarheid van die hartwater-rickettsiae effens verhoog. n Nuwe standaardmetode is ook ontwikkel om die besmetlikheid van die bloed in die veld te verseker. Snotsiekte. In veldmonsters wat vir biologiese diagnose ingestuur is, is n virusstam by beeste geisoleer. Die stam is ook met welslae aangepas en vir tien geslagte in konyne oorgeplant. Virusonvrugbaarheid by beeste. n Opname is gedoen om die verspreiding te bepaal van die een virus wat van te vore reeds met onvrugbaarheid by beeste in verband gebring kon word. Met die oog hierop is n groot aantal serummonsters, vaginale proefpluisies, semen- en orgaanmonsters vir die doel ondersoek, en die virus kon by drie van die vaginale proefpluisies geïsoleer word. Die resultate van die opname wat tot dusver verkry is, toon dat die virus dwarsdeur die land algemeen voorkom. Knopvelsiekte. As gevolg van n ernstige uitbreking van die siekte in die middel van die somer, veral in Transvaal en die Oranje-Vrystaat, het die vraag na entstof geweldig toegeneem. Altesaam 3,500,000 dosisse entstof is berei, vergeleke met 500,000 gedurende die vorige jaar. Deur n verandering van die metodes is virusproduksie aanmerklik verbeter. Daar is voortgegaan met die werk oor die duur van immuniteit na inenting met die Neethlingstamknopvelsiekte-entstof. Dit het geblyk dat immuniteit na inenting minstens drie jaar duur. D. Virussiekte by perde Perdesiekte-entstof. Die perdesiektevirus is met welsale in weefselkultuur en embrio-fibroblaste en kalf- en lammernierselle gekweek. Hierdeur is n groot nuwe veld vir navorsing oopgestel om die entstof te verbeter ten opsigte van die immunologiese eienskappe en onskadelikheid vir die senuweestelsel. Verdere bevestiging is verkry van die geskiktheid van marmotte as proefdiere om die immunologiese en ander eienskappe van verswakte perdesiektevirus te bepaal. Waarnemings in die veld en proefresultate met marmotte het getoon dat sekere virustipes in die entstof n lae immunologiese waarde besit. Rinopneumonitis by perde. Nadat vroeër reeds vasgestel is dat hierdie virus in Suid-Afrika voorkom as n oorsaak van asemhalingsiekte by jong perde en misgeboorte by merries, word monsters nou ontvang vir die diagnose van die siekte. n Totaal van 92 serummonsters is vir serologiese diagnose ontvang en 24 hiervan was positief.

21 21 E. Virussiektes by pluimvee Aansteeklike brongitis. Navorsing duur voort om antigeenverskille tussen die verskillende isolate van aansteeklike brongitis vas te stel. Kleiner verskille in die antigeenstruktuur kon reeds vasgestel word. Enstof wat met B-propiolaktoon geihaktiveer is, is vir proefdoeleindes berei en met verskillende hulpmiddels toegedien. Aluminiumhidroksied was die enigste hulpmiddel waarmee n positiewe reaksie by 50 persent van die hoenders verkry is. Aansteeklike laryngotrageïtis. Die agar/geldiffusietoets as n metode om aansteeklike laryngotrageïtes te diagnoseer, het belowende resultate gelewer. Psitakose (papagaaisiekte). Van die 16 monsters wat vir diagnose ontvang is, is die psitakosevirus in ses geïsoleer wat van papagaaie en duiwe afkomstig was. F. Virussiektes van varke Die hemagglutinasie-absorpsietoets vir die diagnose van Afrikaanse varkpes is vir die eerste keer toegepas en vir gebruik in die laboratorium aangepas. Die resultate wat van die proewe verkry is, was uitstekend en die toets sal in die toekoms as n roetineprosedure gebruik kan word. LABORATORIUMPRODUKTE EN TOETSE OP ONDERSTEPOORT Entstofproduksie Dosisse uitgereik 1961/ /1963 Besmetlike misgeboortes 833, ,484 Bloedsmeer 18,044,900 17,902,550 Bloedpens 487, ,750 Bloutong 19,248,800 19,231,250 Brucella Melitensis Rev ,060 Clostridium tetanus 2, Clostridium septicum 2,616 3,736 Corynebacterium 4,690 5,380 Dikkopsiekte (Ramme) - 3,010 Galsiekte 379, ,811 Hartwater 40,622 41,183 Hoenderpokkies 5,166,900 2,814,085 Hoendertifus 1,050, ,345 Hondesiekte 24,843 25,150 Hondsdolheid 327, ,144 Knopvelsiekte 293, ,089 Lamsiekte 3,394,510 3,228,055 Miltsiekte 12,088,250 12,039,890

22 Newcastlesiekte 1,014,900 1,017,700 Paratifus 408, ,532 Perdesiekte 128, ,226 Rooiwater 75,700 62,657 Slenkdalkoors 20,300 20,350 Sponssiekte 3,003,715 3,015,985 66,041,268 63,035,312 Ander Laboratoriumprodukte Tuberkulien 118, ,457 dosisse Malleiiën dosisse Knoppieswurmmiddel 22,079 23,055 blikke Tetram 1, gellings Ringtoetsantigeen flessies B.W.D. Antigeen 37,133 27,457 eenhede mis ROETINE DIAGNOSTIESE DIENSTE 22 Altesaam is 63,196 monsters ondersoek en toetse uitgevoer, terwyl 519 bloedsmere ondersoek is. Die monsters ontvang en die toetse uitgevoer, kan soos volg geklassifiseer word: Nadoodse ondersoeke Pluimvee 3,579 Ander diere 1,598 Histopatologiese monsters 19,496 Toksikologiese monsters 2,513 Plante vir identifikasie 420 Chemiese patologie en dipmonsters 7,778 Chemiese en biochemiese monsters 2,167 Helmintologiese monsters 447 Bakteriologiese monsters 9,629 Slapsiektetoets 2,578 Hondsdolheidstoetse 787 Melkmonsters 1,114 Histologiese monsters voorberei 10,547 Virus-asemhalingsiekte by pluimvee 1,922 Ander virussiektes 2,173 Ondersoek van vroulike geslagsorgane 77 Getal kliniese gevalle ontvang 4,246 Getal chirurgiese gevalle toegelaat 2,071 Entomologiese monsters 162 PPLO (Kroniese asemhalingsiekte)-toetse 12,000 Landboumeganisasie en ingenieurswese

23 23 Die integrasie van die ingenieurs belas met die implementering van die grondbewaringsprogram onder n assistenthoof van die Afdeling is nou voltooi, en die werksaamhede verloop glad. Alles wat in die verslag oor die jaar 1961/62 in verband met die noodsaaklikheid van navorsingswerk op ingenieursgebied gesê is, bly nog ewe waar. Gevolglik het die Afdeling Landboumeganisasie en Ingenieurswese gedurende die jaar besluit om te konsentreer op die uitbouing van navorsingswerk in die Streke. Veral die Hoëveldstreek, wat die belangrikste meganisasiegebied is, is sterk uitgebou, en n aanvang is reeds met die werk gemaak. Ook in ander streke is n begin gemaak met opnamenavorsing. Twee ingenieurs is tot die personeel van die Afdeling bevoeg om spesifieke aandag te wy aan die Republiek se suiwelbedryf, beide op die plaas en in die fabriek. Verder is die werk op die volgende projekte aktief voortgesit: n Opnamestudie van die produksieprosesse in die verskillende ekologiese streke van die Republiek; toets van mieliestropers; ontwikkeling van n trekkertoetstegniek; samestelling van n besproeiingshandleiding; bepaling van die verspoelbaarheid van gronde; meganisering van die grondbone-oespraktyk; en beskadiging van saadmielies deur dorsmasjiene. Ook is n graandroër getoets en informasie ingewin oor doeltreffendhede wat bereik kon word, asook die koste wat droging sal meebring. Hierdie werk is veral belangrik, gesien dat daar in die mieliebedryf baie snel oorgegaan word na meganiese oes van mielies, wat vroeë stroping impliseer. Die Afdeling het gedurende die jaar sy funksie as koördinerende organisasie ten opsigte van die Streke vervul en ten opsigte van navorsingswerk het veral die volgende projekte die aandag geniet: Transvaalstreek. n Doeltreffendheidstudie ten opsigte van trekker-lugsuiweraars. O.V.S.-Streek. n Studie van besproeiingstoedieningsmetodes. Hoëveldstreek. Die invloed van die meganisasie op die grondvrugbaarheid. Natalstreek. Die maak van kuilvoer. Karoostreek. Bepaling van die invloed van meganiese grondbewaringstrukture op die opbou van slikhellings. Winterreënstreek. Ontwikkeling van klimakamers. Navorsingsinstituut vir Vrugte- en Voedseltegnologie. Kalktoediening in boorde op groter dieptes, en koelkamernavorsing.

24 24 Ook op die gebied van ander dienste kan gerapporteer word dat die Afdeling nou volle verantwoordelikheid oorgeneem het vir die ingenieursdienste, soos o.m. vir die meganiese aspekte van die grondbewaringsprogram. Ook die beheer van die masjinerie vir dié program is nou vol onder beheer van die Afdeling. Daar is gepoog om die saak van vakvoorligting in die ingenieurswese uit te bou en n groot aantal kortkursusse is deur die Afdeling in samewerking met die Streke onderneem. Die Afdeling het voortgegaan met voorligtingspublikasies en in Desember 1962 is weer n hele reeks artikels saamgetrek in Boerdery in Suid- Afrika. Ook op radiogebied is n program oor ingenieursaangeleenthede deur die jaar volgehou. Die senior lede van die Afdeling het hul volle gewig gedra in die gesamentlike aktiwiteite van die Departement Landbou-tegniese Dienste en het gedien op talle komitees van die Departement asook op Interdepartementele komitees. Die industrie en handle op die gebied van landboubenodigdhede is ook nie verwaarloos nie en talle organisasies is besoek en samesprekings ter bevordering van die landboubedryf is met hulle gevoer. Veeartsenykundige Velddiens Die ernstige droogtetoestande wat sedert die vorige jaar geheershet, het veeverliese in al die streke veroorsaak. Gedurende hierdie tyd was boere, veral in die Transvaalse bosveldgebiede, genoodsaak om gifkampe te laat bewei. In die laat somer en herfs het daar egter sporadiese reënneerslae oor die grootste gedeelte van die Republiek voorgekom. Kort hierna is swaar besmettings van interne parasiete waargeneem en het vrektes voorgekom as gevolg van die inname van gifplante. Geen uitbreking van bek-en-klouseer is in die land vasgestel nie en gevolglik was dit nie nodig om spesiale beperkings op die bewegings van vee te plaas nie Die inspeksiepersoneel was derhalwe ook in die geleentheid gestel om met hul roetinepligte voort te gaan. So is daar vanjaar 8,583,270 beeste teen miltsiekte ingeënt, teenoor die 5,868,074 van verlede jaar, om maar net voorbeeld te noem. Hondsdolheid het ook die ernstige aandag van die Departement geniet. Knopvelsiekte het oor die hele land, maar veral in Transvaal en die Oranje-Vrystaat, op groot skaal voorgekom. Gelukkig was genoegsame voorrade voorbehoedende entstof beskikbaar en met groot sukses deur boere toegedien. In die Natalse en Oos-Kaaplandse Bantoegebiede stel rooiwater en galsiekte ook nog n probleem. Beamptes wat belang het in die verskillende fasette van veeartsenydiens in hul onderskeie lande, het vanaf die Verenigde State van Amerika, Duitsland, Italië, Portugal, Australië en Israel en Republiek besoek, en is deur veldveeartse vergesel op rondreise waartydens veesiektebeheermaatreëls aan hulle gedemonstreer en verduidelik is.

25 25 DIE VERKLAARDE SIEKTES Bek-en-klouseer Geen uitbrekings is gedurende die jaar in die Republiek vasgestel nie. Voorkomende beheermaatreëls word steeds toegepas in gebiede grensende aan Betsjoeanaland, Rhodesië en die Krugerwildtuin. In hierdie gebiede word gereelde veertiendaagse amptelike inspeksie van vee uitgeoefen, en die beweging van alle gesplete-hoef diere word slegs kragtens n skriftelike veeartspermit na, in, deur, of vanaf hierdie gebiede toegelaat. Goeie vordering is ook gemaak met die oprigting van wild- en veewerende heinings. Vanaf die plaas Marico nr. 20, in die Rustenburgse distrik, is daar n wildwerende heining noordwaarts, oor n afstand van 252 myl, al langs die Republiek-Betsjoeanalandgrens opgerig, en suidwaarts vanaf dieselfde punt is reeds 28 myl voltooi. Die suidelike grens van die Kalahari-gemsbokpark is ook met n sesvoet-hoë heinig toegespan. Die heining is 58 myl lank. n Veewerende heining, 29 myl lank, is ook deur die Suidwes-Administrasie al langs die grens vanaf die plaas Rietfontein tot by Cammspannen opgerig. Aan die oosgrens tussen die Krugerwildtuin en Mosambiek is daar tussen die Olifants- en Nwanetzi-riviere n sesvoet heining van 35 myl lank opgerig terwyl die Shingwedzipoort oor n wydte van 6 myl ook toegespan is. Hierdie dele is bekend as migreerroetes van wild tussen die Wildtuin en Mosambiek, en die heinings is opgerig in n poging om die heen en weer bewegings van wild te stuit. Om Natal te beveilig is n 4 6 hoë veewerende heining, 35 myl lank, gespan tussen hierdie provinsie en Mosambiek van Orapunt tot aan die Ndumu Wildreservaat. Tans is daar altesaam meer as 1,100 myl heinigs opgerig ter beskerming van die gesondheid van die veestapel van die Republiek. Hierdie reuse taak is oorsponklik met een werkspan aangevoor, maar tans is drie oprigtingseenhede voltyds daarmee besig. Die voltooide heinings word deur 6 blankes en 102 Bantoes gepatrolleer en in stand gehou, terwyl nog 3 blankes, benewens hul gewone inspeksie van vee, ook deeltydse toesig hou oor die instandhouding van heinings in hul gebiede.

26 26