E-Learning: In 9 stappen een effectieve leider worden

Transcriptie

1 E-Learning: In 9 stappen een effectieve leider worden 2017 Marjan Haselhoff - BuroKracht Module 6/9 1

2 Beantwoord eerst de volgende vragen: 1. Welke inzichten heb je gekregen n.a.v. het vorige deel en de oefeningen die je hebt gedaan? 2. Wat heb je er in de praktijk mee gedaan? 3. Wat was het effect op jezelf, de ander cq de situatie? Stap 6: Wat is de kernovertuiging van je ineffectieve gedrag? Je bent wat je in je hart wilt zijn. De rest is angst. Rene Kres Elk ineffectief gedrag wordt gevoed door één kernovertuiging. De volgende analogie gebruik ik vaak. Gedrag waar je last van hebt is een onkruidje. Wat doen we normaal gesproken met onkruid? We schoffelen of trekken het uit de grond. De ellende is dat onkruid iedere keer weer terugkomt. Onkruid is ongelofelijk moeilijk weg te houden. Waarom? Omdat we het daarvoor met wortel en al moeten uitroeien. Zo gaat het ook met ons gedrag. Als we ons ineffectieve gedrag niet aanpakken met wortel en al, steekt het iedere keer weer de kop op. Met als resultaat dat je er nooit vanaf komt. De wortels staan voor alle belemmerende overtuigingen die het gedrag voeden. Op het diepste niveau (in de grond), heel goed weggestopt, zit een kernovertuiging. Deze kern, deze angel, zorgt ervoor dat het gedrag waar je niet blij mee bent regelmatig terugkomt. Tijd dus om deze kernovertuiging te achterhalen. Pas wanneer je weet wat de kern is, kun je leren niet-effectief gedrag om te zetten in effectief gedrag. De kernovertuiging Misschien moeilijk te geloven, maar de kernovertuiging is altijd een angst. Misschien denk je nu: Dit geloof ik niet. Prima. De kunst is om dit ook niet te gaan geloven, maar te gaan ervaren. In deze stap krijg je handvatten aangereikt om contact te maken met je kernovertuiging. Laten we nu wel even aannemen dat de kernovertuiging een angst is. Het rare met angsten is 2017 Marjan Haselhoff - BuroKracht 2

3 dat we er geen last van willen hebben, we willen er meestal ook niet over praten, laat staan dat we onze eigen angsten willen ervaren. Toch creëren we voortdurend angst. Op zeer onbewust niveau welteverstaan. Angst is de basis van alle negatieve emoties die jij ervaart en dus de basis van je ineffectieve gedrag. Je gaat het pas geloven wanneer je contact hebt gemaakt met een angst die je normaal gesproken liever niet wilt ervaren. Welke momenten worden gedreven door angst? Stel jezelf eens de volgende vraag: Hoe vaak ervaar ik op een dag dat mijn energie wegloopt? Anders geformuleerd: Hoe vaak ben ik geïrriteerd, ongeduldig, boos, gefrustreerd, ervaar ik onmacht, voel ik teleurstelling of verdriet, ben ik apathisch of onverschillig? Of ervaar ik andere negatieve emoties? Het gaat niet alleen om die momenten dat je emoties heel heftig zijn. Ook kortstondige, bijna niet op te merken, momenten zijn van belang. Al die momenten word je gedreven door één of andere angst. Een angst die ertoe leidt dat je geen tevredenheid of voldoening voelt, niet blij bent of niet kunt genieten. En ook niet effectief bent. Een angst zorgt ervoor dat er bij jou vanbinnen iets blokkeert. Angst leidt tot spanning, stress of kramp. Dingen doen kost je dan meer energie dan dat het je energie oplevert. Als je van een dag werken energie krijgt dan stroomt de energie. Dan zijn er weinig blokkades. Kom je na een dag werken moe thuis dan heb je te veel dingen gedaan die je energie kosten. Er is dan duidelijk sprake van een groot energielek. Vaak is een energielek opgebouwd uit een heleboel kleine energielekken, momenten van negatieve emoties behorend bij ineffectief gedrag. Mocht je dus last hebben van energielekjes, oftewel te vaak in negatieve emoties schieten, dan is het zaak te onderzoeken waar de lekken vandaan komen. Zodat je weet wat je angsten zijn die onder al die kleine lekjes liggen. Hoe achterhaal je de kernovertuiging? Het is niet jouw taak om mij aardig te vinden; dat is mijn taak. Byron Katie Dit is een lastig proces. Het vergt veel zelfkennis en ook lef en moed, omdat jij je angst in de ogen moet gaan kijken. Dat laatste is iets wat wij als mensen liever niet willen. We gaan dat graag uit de weg. Toch is het onder ogen komen van de kernovertuiging de enige oplossing om tot ander gedrag te komen. Je zult je angst dus moeten voelen. Vaak is dit in beginsel heel onprettig. Toch ervaren de meeste mensen het voelen van de angst uiteindelijk als een opluchting. Ze hebben de angst vaak groter voorgesteld dan die in werkelijkheid is. Mensen begrijpen vervolgens daardoor beter waar hun gedrag vandaan komt. En dat is voor velen vaak heel prettig. De volgende vraag kan je goed helpen om je angst te achterhalen: Wat is het ergste wat er kan gebeuren als je...? Hier noem je het omgekeerde van het onkruidje. Bijvoorbeeld: iemand heeft last van zijn ongeduld. De vraag die je hier kunt stellen is: Wat is het ergste wat er kan gebeuren als je geduldig gaat zijn? Of anders gezegd:... als je stopt met je ongeduld? 2017 Marjan Haselhoff - BuroKracht 3

4 Waarom neem je hier het omgekeerde? Je onkruidje is iets waar je zelf last van hebt. Het is gedrag wat je eigenlijk niet wilt tonen, maar toch vaak doet. Iemand die vaak last heeft van zijn ongeduld vindt het eng, is angstig, om geduldig te gaan zijn. Deze persoon ervaart een enorme weerstand tegen geduldig te zijn. Daar zit de echte zorg oftewel angst. Eigenlijk is dit moeilijk uit te leggen. Dit moet je voelen. Ga dit onderzoek met jezelf maar eens aan. Voel je onkruidje eens goed. En stel jezelf de vraag: Wat is het ergste wat er kan gebeuren als jij je onkruidje loslaat? Als het goed is voel je dat hier de echte weerstand zit. Het is de kunst goed door te zoeken bij de vraag: Wat is het ergste dat er kan gebeuren? Stel jezelf steeds weer de vraag: Wat is erger dan wat je zojuist hebt gezegd? Een grote valkuil is dat je iets over de ander gaat zeggen en niet je eigen angst bespreekt. Dat je bijvoorbeeld zegt: Ik ben bang dat de ander me niet begrijpt, me niet aardig vindt, me niet serieus neemt. Op zich is het al heel goed te weten dat jij je hier druk over maakt. Dus schrijf al deze overtuigingen op. Toch is het de kunst om de angst te benoemen die over jou gaat. Waarom maak jij je zo druk als iemand je niet meer aardig vindt, of wat is de angst persoonlijk voor jou als je bang bent dat anderen je niet meer goed vinden? Die vragen zijn relevant. Die zul je voor jezelf moeten beantwoorden. Vaak gaat de kern in de richting van: angst voor te weinig waardering of erkenning, angst om onzeker te zijn of te weinig zelfvertrouwen te hebben, faalangst, angst om het niet goed te doen, angst om kwetsbaar te zijn. Wanneer weet je of iets de kern is? Dat kun je voelen. Jij bent in staat te voelen wat het meeste pijn doet bij jou; wat het meeste raakt. Een belangrijke kanttekening: deze angst is alleen aanwezig op de momenten dat jij in je onkruidje schiet. Een groot deel van je tijd, van je dag, heb je geen last van te weinig zelfvertrouwen, te weinig zelfwaardering of respect, of wat dan ook. Anders ga je misschien nog denken dat dit continu aanwezig is. Dat is ook weer niet nodig. Het kan niettemin je totale zelfvertrouwen flink ondermijnen. Nu kan het zo zijn dat je na het ontdekken van je angst in de analyse gaat schieten. Dat je bijvoorbeeld als volgt gaat redeneren: Die angst lijkt niets te maken te hebben met mijn onkruidje. Hoe kan het dat deze angst onder dit onkruidje ligt? Het is een grote valkuil in de analyse te gaan. Het vinden van de kern is een voelend proces. Jij alleen kunt voelen of iets waar is. Vertrouw op je gevoel. En ga al helemaal niet begrijpen hoe een angst van een ander in relatie staat tot zijn of haar onkruidje. Saboterend proces Wanneer je zelf aan de slag gaat met het zoeken van de kern, zit er nog een addertje onder het gras. Het is namelijk ongelofelijk lastig dit proces bij jezelf te doen. Waarom? Omdat wij onszelf heel makkelijk saboteren. Je ego (gevoed door saboteurs) houdt er namelijk niet van om dit proces te doorlopen. Je ego gelooft heilig in jouw ineffectieve gedrag met alle daaronder liggende belemmerende overtuigingen. Het wil deze overtuigingen 2017 Marjan Haselhoff - BuroKracht 4

5 in stand houden en gaat zijn gelijk halen. Hoe? Door onbewuste stemmetjes het werk te laten doen. In je onderbewuste speelt zich dus heel snel een proces af waardoor je niet bij je kern komt. Want als jij je angst onder ogen gaat zien en werkelijk gaat voelen, heeft het ego verloren. Wanneer je een angst gaat voelen lost deze namelijk op. De angel is er dan uit. De angst (wat niets anders is dan een belemmerende overtuiging) zal dus verdwijnen. En dat is wat het ego juist niet wil. Het ego wil de angst, de saboteur, laten bestaan. Je hele leven heb je waarschijnlijk onbewust geloofd in deze angst. En bent eraan gaan hechten. Dit is het werk van je ego. Als jij het ego, al de belemmerende overtuigingen waarin jij gelooft, om zeep wilt helpen, krijg je opstand. Dus ga er maar aan staan. Wie is er sterker: jij of je ego? Hoe kan dit in de praktijk werken? Angsten zijn bijna allemaal irrationeel. De meeste angsten komen nooit uit. We maken ons alleen in ons hoofd ongelofelijk druk over de angst en kunnen bevangen raken door alleen al de gedachte dat de angst uit zou komen. Realiseer je echter dat jij je grootste angst waarschijnlijk nog nooit ervaren hebt of hooguit één keer. Een mooi voorbeeld is dat van mensen die last hebben van faalangst. Zij falen eigenlijk zelden. Ze hebben zo n enorme drive om niet te falen, willen onder geen beding de ervaring van falen meemaken, dat ze daarom ook nooit werkelijk falen. De angst dat er een mogelijkheid is om te falen, zorgt ervoor dat ze maar blijven doordraven in hun perfectionisme. Hun perfectionisme is hun overlevingsmechanisme geworden om maar niet te falen. Er is geen bewustzijn dat te veel perfectionisme vaak helemaal niet effectief is. Dat ze er meer schade mee aanrichten (veeleisend naar anderen, stress bij zichzelf, ongeduldig gedrag, et cetera) dan goeds mee doen. De angst voor het onbekende, het daadwerkelijk ervaren van falen, is groter dan de drang om effectief gedrag te vertonen. Hier volgt een goede raad voor mensen die last hebben van faalangst: ga eens falen. Laat eens iets goed in de soep draaien. Het werkelijk ervaren van je angsten zorgt er vaak voor dat je de angst gaat relativeren. Dat je ontdekt dat het wel meevalt om een keer te falen. De wereld draait door, je gaat er niet aan dood, mensen zijn niet boos; hooguit een beetje, maar dat is dan hun probleem heb je als het goed is geleerd, je wordt nog steeds gewaardeerd, et cetera. Dus waarom zou je je zo verzetten tegen de angst om te falen? Ontdek angsten via de ijsberg Angsten zijn via veel wegen te ontdekken. Angsten liggen onder ineffectief gedrag. Je gedrag is dus het uitgangspunt. Via de metafoor van de ijsberg kun je ook belemmerend gedrag, en daarmee angsten, achterhalen. Wat houdt de ijsberg in? Gedrag komt voort uit verschillende zichtbare en onzichtbare lagen. Het zichtbare deel, gedrag en communicatie, wordt ook wel het topje van de ijsberg genoemd. Het topje beslaat slechts een achtste deel van alle lagen die meespelen in ons gedrag. Het grootste deel van deze lagen is onzichtbaar en zit onder water (zeven achtste deel). Dit wordt ook wel de emotionele onderstroom genoemd Marjan Haselhoff - BuroKracht 5

6 Deze onderstroom bestaat onder andere uit overtuigingen, waarden, normen, principes, onzichtbare emoties en gevoelens, ideeën, oordelen en belangen. Deze lagen sturen ons gedrag. We zijn ons vaak niet bewust van deze onderstroom. Deze onderstroom zegt soms het tegenovergestelde van het gedrag dat we tonen. Dit heet incongruent gedrag. Datgene wat we zeggen komt dan niet overeen met datgene wat we voelen of denken. Twee soorten incongruentie Verticale en horizontale incongruentie. Wat is verticale incongruentie? Dit ontstaat als je bij jezelf constateert dat je bijvoorbeeld iets anders zegt of doet dan je voelt. Je zegt dat je het eens bent met de ander. Maar je gevoel of gedachten zeggen iets heel anders. Op zo n moment luister je niet naar je onderstroom. Dat creëert een ontevreden gevoel. Verticale incongruentie gaat dus over de afstemming met jezelf. Horizontale incongruentie kan ontstaan als twee ijsbergen elkaar ontmoeten. Het gaat over de afstemming met de ander. Een voorbeeld. Je bent manager en je hebt een opdracht voor je medewerker. Zij zegt: Deze klus kan ik niet uitvoeren. Ik vind het te moeilijk. Vervolgens praat jij als manager op haar 2017 Marjan Haselhoff - BuroKracht 6

7 in door te zeggen: Natuurlijk kun je dit wel, ik heb wel tips voor je hoe je dit moet doen. Op zo n moment ben je aan het fixen. Je draagt oplossingen aan op gedragsniveau. Terwijl de ander iets adresseert en jij daar niet op in gaat. Die ander geeft namelijk aan dat ze iets moeilijk vindt. Dat komt voort uit een laag van die ijsberg die onder de waterlijn ligt. Waarom zijn we incongruent? Incongruentie gaat altijd over het niet willen ervaren van onze angst. Daarmee creëren we incongruent gedrag (ineffectief gedrag). Gedrag waar we diep in ons hart niet blij mee zijn, maar wat ervoor zorgt dat we niet naar onze angsten hoeven te kijken. Over welke angsten gaat het? Laten we eerst eens kijken welk ineffectieve gedrag bij verticale incongruentie hoort. Dat is bijvoorbeeld: te introvert zijn (hetgeen zich uit in niet zeggen wat je voelt). De angst is hier vaak dat je geen andere mening durft te geven omdat je bang bent om... niet aardig gevonden te worden, de ander te kwetsen, et cetera. Met daaronder de dieperliggende angst om niet goed te zijn. In het voorbeeld van horizontale incongruentie, waar het ineffectieve gedrag is: te snel oplossingen aandragen voor de ander, gaat het vaak over de angst dat het je te veel tijd kost om door te vragen, de angst om je kwetsbaar op te moeten stellen, de angst voor het onverwachte bij doorvragen, de angst om dichtbij iemand te komen. Begin je al te ontdekken dat angst misschien wel een grotere rol in je werk en leven speelt dan je tot nu toe dacht? OEFENING 1. Schrijf drie voorbeelden van incongruent gedrag van jezelf op. Dit zijn momenten waarop je negatieve emoties had, niet blij was of in de weerstand zat. Dit mogen zowel verticaal als horizontaal incongruente momenten zijn. 2. Bedenk de redenen waarom je dit incongruente gedrag in stand houdt. Schrijf alle overtuigingen op. 3. Achterhaal de angst achter dit gedrag. 4. Ga nu achterhalen wat je angst achter jouw situatie bij stap 1 is. Probeer de kern te achterhalen. Caseohan merkt dat hij het te druk heeft. Hij heeft voor zijn gevoel te veel ballen Johan merkt dat hij het te druk heeft. Hij heeft voor zijn gevoel te veel ballen in de lucht te houden waardoor hij niet toekomt aan het geven van echte aandacht aan zijn medewerkers. Hij zou ook wel willen dat zijn medewerkers meer werk van hem overnamen, dat ze meer verantwoordelijkheid zouden nemen. Hij baalt ervan dat ze te weinig initiatieven nemen. Kortom; Johan loopt voor zijn gevoel over. Hij loopt met alles achter de feiten aan. Hij zou graag meer regie over zijn werk willen hebben maar weet niet hoe dit te bereiken. Stap 1: Wat is de echte last van deze manager? Hij baalt ervan dat zijn medewerkers te weinig verantwoordelijkheid nemen in hun werk. Stap 2: Wat is zijn ineffectieve gedrag? Dat is zijn controledrang. Hij wil de touwtjes in handen hebben. Hij wil te veel weten en controleren. Hoe ziet dit gedrag er bij hem uit? Hij gaat sneller praten, zijn hartslag gaat omhoog, hij gaat directief praten, hij luistert niet meer, hij praat met stemverheffing. Stap 3: Welke emoties ervaart hij op het moment dat hij in zijn controledrang zit? Dat zijn irritatie, teleurstelling, onmacht en boosheid Marjan Haselhoff - BuroKracht 7

8 Stap 4: Welke belemmerende overtuigingen voeden het ineffectieve gedrag in het moment van de emotie? Nadat de manager hier goed over nadenkt, komt hij met het volgende: Ik wil dat ze doen wat ik zeg. Ik vind mijn medewerkers traag. Ik wil dat ze naar me luisteren, ik wil dat ze ophouden met zeuren, ik wil dat ze gewoon hun werk goed doen. geven Stap 5: Wat levert het ineffectieve gedrag hem op? Eerst komt hij met de negatieve dingen. Dit zijn: onrust bij mezelf, stressgevoel, geen echte aandacht voor mijn mensen, slechte relatie met mensen. Vervolgens moet hij hard nadenken over dat ene pluspunt. Uiteindelijk realiseert hij zich dat hij die controledrang in stand houdt vanuit het idee het beter te weten. Stap 6: Wat is de kernovertuiging? De relevante vraag is hier: wat is het ergste wat er kan gebeuren als hij zijn controledrang loslaat? Na lang doorvragen komt hij erachter dat het gaat om de angst het niet goed te doen. Kortom: Ik ben niet goed genoeg. De volgende mail behandelt stap 7 en gaat over het accepteren van de kernovertuiging. Veel succes met oefenen. Leren valt of staat met daadwerkelijk oefenen en ervaren in de dagelijkse praktijk. Tot over 5 dagen. Hartelijke groet, Marjan Haselhoff Marjan Haselhoff - BuroKracht 8