Ongelijkheid in gezondheid

Transcriptie

1 Ongelijkheid in gezondheid Patrick Deboosere VVSG VIGeZ Torhout 1 juni - Hasselt 8 juni Herhaling titel van presentatie 1

2 Overzicht 1. Ongelijkheid in gezondheid? 2. Wordt de kloof groter? 3. Oorzaken? 4. Aanbevelingen? Ongelijkheid in gezondheid Pag. 2

3 1. Ongelijkheid? Systematische verschillen Ongelijkheid in gezondheid Pag. 3

4 België: proportie minder goede gezondheid naar leeftijd & geslacht 0,9 0,8 0,7 mannen vrouw en 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0

5 Subjectieve gezondheidservaring Gestandaardiseerde index (België=1) 1,45 1,85 1,05 1,45 0,95 1,05 0,78 0,95 0,61 0,78

6 Gestandaardiseerde index (voor leeftijd, geslacht, gewest) Mortaliteit naar statistische sector Bron: ledenbestand CM ,0 mortaliteit (SMR) Ratio : 121,0 / 83,4 = 145 % ,9 refertepopulatie (index =100) : alle CM-leden , , , laagste 2. laag 3. middelmatig 4.hoog 5.hoogste statistische sectorklassen woonplaats

7 Gezondheidstoestand Morbiditeit : cardio-vasculaire aandoeningen Gestandaardiseerde index (voor leeftijd, geslacht en gewest) ,6 105,2 cardio-vasculaire aandoeningen Ratio : 105,6 / 90,8 = 116 % 102,3 100 refertepopulatie (index =100) : alle CM-leden 97, ,8 Detectie via Farmanet Min 90 DDD laagste 2. laag 3. middelmatig 4. hoog 5. hoogste statistische sectorklassen woonplaats

8 Gestandaardiseerde index (voor leeftijd, geslacht en gewest) Gebruik antidepressiva ,3 106,1 antidepressiva Ratio : 106,3 / 93,0 = 114 % , referentiepopulatie (index = 100) : alle CM-leden 97,0 Gebaseerd op geneesmiddelenverbruik (Farmanet) Minimum 90 DDD (Doorsnee Dagdosis) 94 93, laagste 2. lage 3. gemiddelde 4. hoge 5. hoogste Klassen statistische woonsectoren

9 Gestandaardiseerde index (voor leeftijd, geslacht en gewest) Psychiatrische opnamen 170 Ratio : ,5 psychiatrisch ziekenhuis of dienst (neuro) psychiatrie alg. ziekenhuis 158,5 / 72,4 = 219 % , ,7 refertepopulatie (index =100) : alle CM-leden 82, , laagste 2. laag 3. middelmatig 4. hoog 5. hoogste statistische sectorklassen woonplaats

10 2. Wordt de kloof groter? Onderzoek UCL VUB WIV Tackling Health Inequalities in Belgium Periode Ongelijkheid in gezondheid Pag. 10

11 Resultaat 1. Levensverwachting op 25 jaar naar onderwijsniveau: mannen Onderwijsniveau Evolutie. Hoger onderwijs Hoger secundair Lager secundair Lager onderwijs Geen diploma Pag.

12 Resultaat 2. Levensverwachting zonder beperkingen op 25 jaar naar onderwijsniveau: vrouwen Onderwijsniveau Evolutie. Hoger onderwijs Hoger secundair Lager secundair Lager onderwijs Geen diploma Pag.

13 3. Oorzaken? Inkomen en levensverwachting? Toename in ongelijkheid? Toegang tot gezondheidszorg? Preventieve gezondheidszorg? Het cumulatief effect Ongelijkheid in gezondheid Pag. 13

14 Levensverwachting bij geboorte naar BBP per capita UNDP Report 2009 Pag.

15 Niveau van economische groei of welvaart voegt niets meer toe éénmaal we een bepaald niveau van welvaart bereikt hebben Maar binnen diezelfde rijke landen is ongelijkheid wel degelijk nog van belang

16 Mediaan inkomen per aangifte (aanslagjaar 2003, inkomens 2002)

17 Werkloosheidsgraad Brussel, 2001

18 Zelf gerapporteerde gezondheid gestandaardiseerd voor leeftijd Gestandaardiseerd Brussel = 1,00

19

20

21 Ongelijkheid in gezondheid: Schematisch model Materiële omstandigheden Socioeconomische Status Leefstijl & gezondheidsgedrag Gezondheid Psycho-sociale stress Pag.

22 Niet alleen armoede en materiële deprivatie, ook ongelijkheid (Wilkinson) De inkomensquintielverhouding (de verhouding tussen 20% hoogste inkomens en 20% laagste inkomens, na overdrachten en belasting, gecorrigeerd voor huishoudengrootte) België 4,2 USA 8,4 Japan 3,2 (UNDP, Human Development Report, 2009)

23 GINI-coëfficiënt 0,400 Evolutie GINI-coëfficiënt - berekeningen ADSEI op basis van fiscale aangiften 0,380 0,360 0,340 0,320 0,300 Voor belasting Na belasting 0,280 0,260 0,240 0,220 0,

24 Na belasting

25 Zorg? Toegankelijkheid? Herhaling titel van presentatie Pag. 25

26 Bevolking onder de armoederisicogrens: EU-SILC Armoederisicogrens België 2006 Alleenstaande Monopar + 2 k Koppel + 2 kind 878 euro 1142 euro 1845 euro

27 Bevolking onder de armoederisicogrens: EU-SILC Armoederisicogrens België 2006 Alleenstaande Monopar + 2 k Koppel + 2 kind 878 euro 1142 euro 1845 euro Subjectieve inkomensindicator: moeilijk om rond te komen Vlaanderen 9,6% Brussel 28,3%

28 Percentage huishoudens dat gezondheidszorg heeft uitgesteld of afgesteld naar equivalent inkomen, Brussel % 30% 25% 32% 25% 20% 15% 10% 5% 18% 14% 9% 0% < > 2500 Bron: Observatorium voor Gezondheid en Welzijn WIV Gezondheidsenquête 2004

29 Preventie? Herhaling titel van presentatie Pag. 29

30 Gestandaardiseerde index (voor leeftijd, geslacht, gewest en tijdens de vaccinatieperiode in een instelling hebben verbleven) Preventieve zorg: antigriepvaccin griepvaccins 101,9 102,1 Ratio : 95,5 / 102,1 = 93 % , ,9 referentiepopulatie (index = 100) : CM-leden, leeftijd 65 en ouder , laagste 2. lage 3. gemiddelde 4. hoge 5. hoogste Klassen statistische woonsectoren

31 Gestandaardiseerde index (voor leeftijd en gewest) Preventieve zorg: Borstkankerscreening borstkankerscreening 108,0 Ratio : 89,5 / 108,0 104 = 83 % 102 referentiepopulatie (index = 100) : vrouwelijke CM-leden tussen 50 en 69 jaar 101, , , , laagste 2. lage 3. gemiddelde 4. hoge 5. hoogste Klassen statistische woonsectoren

32 Gestandaardiseerde index (voor leeftijd, geslacht en gewest) Preventieve tandzorg preventieve tandheelkundige zorgen 105,6 113,6 Ratio : 72,4 / 113,6 = 64 % referentiepopulatie (index = 100) : CM-leden jonger dan 18 jaar 99, , , laagste 2. lage 3. gemiddelde 4. hoge 5. hoogste Klassen statistische woonsectoren

33 % in less than good health Zelfervaren gezondheid naar onderwijsniveau (mannen & vrouwen) Minder goede gezondheid totale bevolking primary lower secondary higher secondary tertiary population mean age

34 Gelijke kansen? Evolutie in onderwijsniveau Inter-generationele sociale mobiliteit Een verhaal met twee facetten! Herhaling titel van presentatie Pag. 34

35 % verdeling 100% Verdeling van hoogste onderwijsniveau bij Belgische vrouwen in 2001 (Evolutie naar geboortecohorte ) 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% Hoger onderwijs Hoger secundair Hoger secundair beroeps Lager secundair Lager secundair beroeps Lager onderwijs 0% Geboortejaar

36 Census data van 1991 en 2001: voor jongeren in België Onderwijsniveau van de ouders Onderwijsniveau kinderen geboren in Behoren tot de eerste generaties met leerplicht tot 18 jaar

37 Census data van 1991 en 2001: voor jongeren in België Beide ouders hoger onderwijs 85% hoger onderwijs 12% hoger secundair

38 Census data van 1991 en 2001: voor jongeren in België Beide ouders lager secundair onderwijs 40% hoger onderwijs 44% hoger secundair

39 Census data van 1991 en 2001: voor jongeren in België Beide ouders lager onderwijs 26% hoger onderwijs 49% hoger secundair

40 Census data van 1991 en 2001: voor jongeren in België Alleenstaande ouder lager onderwijs 20% hoger onderwijs 46% hoger secundair

41 Standardised Illness Ratio 500 Voelt zich in minder goede gezondheid Gestandaardiseerde gezondheidsratio naar onderwijsniveau van de ouders en naar eigen onderwijsniveau (België 2001, mannen jaar) E E LS E HS E H E E LS LS LS HS LS H LS E HS LS HS HS HS H HS E H LS H HS H H H Onderwijsniveau ouders ---> eigen onderwijsniveau

42 Aanbevelingen? 1. Relatie welvaart-gezondheid 2. Gezondheid voor iedereen Ongelijkheid in gezondheid Pag. 42

43 Relatie welvaart, inkomen, gezondheidszorg en gezondheid Ontwikkeling van de geneeskunde en de geneeskundige zorg verklaren maar een klein deel van de totale toename in gezonde levensverwachting Welvaart en vooral verdeling van de welvaart zijn de motor geweest van de toename in levensverwachting (=democratisering van de gezondheid) Wegnemen van ongelijkheid in gezondheid is dus niet een kwestie van meer uitgaven voor gezondheidszorg Upstream conditions: hoe meer egalitair de samenleving, hoe meer inkomensherverdeling des te beter is de gezondheid van de gehele bevolking Welke fiscaliteit willen we? Alles wat ons sociaal kapitaal versterkt schept gezondheid en reduceert gezondheidsuitgaven

44 Gezondheid voor iedereen Geen utopie in een land als België Strategie Integraal Algemeen Lokaal

45 Een integrale visie en aanpak Ontwikkelen van een nationaal actieplan om ongelijkheid in gezondheid te reduceren met concrete doelstellingen op middellange en lange termijn (WGO, 2008) Bevoegdheid en verantwoordelijkheid centraliseren in een bestaand of nieuw orgaan + overleg tussen federaal, gemeenschappen en gewesten Impact op de gezondheid van beleidsbeslissingen in andere domeinen integreren (onderwijs, huisvesting, milieu, ) Nood aan een onderzoeksbeleid

46 Een algemeen beleid Ongelijkheid in gezondheid is geen kwestie van armoede: de gezondheidsgradiënt De verplichte ziekteverzekering versterken: beste bescherming voor iedereen Bijkomende verzekeringen zoveel mogelijk overbodig (volledige verzorging garanderen in 2persoonskamer) Eerste lijnszorg versterken & meer toegankelijk maken (remgeld, derde betaler, automatisch OMNIO-statuut) Prijs van de geneesmiddelen verminderen door een systeem van aanbesteding

47 Gezondheid in lokaal sociaal beleid Nationaal en globaal plan is onvoldoende als het niet kan steunen op een lokaal beleid Met aandacht voor gezondheidsaspecten in het dagdagelijkse: wonen, werken, voeding, sport,... Belang van netwerken, van sociale integratie Promotie van gezondheidspreventie in lokaal beleid integreren met aandacht voor zwakste groepen Gezondheid op school: opsporing, preventie, maar vooral algemene schoolomgeving

48 Gezondheid is een kwestie van politieke keuzes! Dank voor uw aandacht Ongelijkheid in gezondheid Pag. 48