Externe veiligheid A4 gemeentehuis Leiderdorp

Transcriptie

1 Externe veiligheid A4 gemeentehuis Leiderdorp Project : Datum : 9 juni 2009 Auteur : ir. G.A.M. Golbach Opdrachtgever: Gemeente Leiderdorp Postbus AA Leiderdorp

2 Adviesgroep AVIV BV Langestraat HA Enschede Externe veiligheid A4 gemeentehuis Leiderdorp Project : Datum : 9 juni 2009 Auteur : ir. G.A.M. Golbach Opdrachtgever: Gemeente Leiderdorp t.a.v. mevr. P. de Goei Postbus AA Leiderdorp

3 Externe veiligheid A4 gemeentehuis Leiderdorp 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding Uitgangspunten risicoberekening Locatie RBM II Transportintensiteit Bebouwing Resultaat Plaatsgebonden risico Groepsrisico Groepsrisico met 50% groei GF Conclusie Referenties Bijlage 1. Herkomst bebouwing Bijlage 2. Verschillen tussen versies van RBM II... 16

4 Externe veiligheid A4 gemeentehuis Leiderdorp 2 1. Inleiding De gemeente Leiderdorp is van plan om een nieuw gemeentehuis te bouwen op een locatie circa 50 m van de A4. Voor een goede ruimtelijke onderbouwing van dit voornemen dienen de risico s veroorzaakt door het wegtransport van gevaarlijke stoffen te worden beoordeeld. Voor het OTB 2008 verbreding A4 Burgerveen - Leiden is recent door AVIV het externe veiligheidsrisico van de huidige situatie in 2009 en de autonome en de plansituatie in 2020 in beeld gebracht [6]. De gegevens uit dit rapport zullen worden gebruikt voor de beoordeling. Berekeningen zullen nu worden uitgevoerd met RBM II versie 1.3. Voor de OTB studie zijn de berekeningen uitgevoerd met versie 1.2. Het gebruik van de nieuwere versie van RBM II leidt tot enige verschillen tussen de resultaten. In hoofdstuk 2 worden de gegevens die nodig zijn voor de risicoberekening samengevat. In hoofdstuk 3 wordt het resultaat van de berekening getoond. Hoofdstuk 4 tenslotte bevat de conclusie.

5 Externe veiligheid A4 gemeentehuis Leiderdorp 3 2. Uitgangspunten risicoberekening 2.1. Locatie Figuur 1 toont de nieuwe locatie van het gemeentehuis. Tevens is aangegeven het gedeelte van de A4 tussen hectometer 299 en 318 waarvoor het groepsrisico zal worden berekend. Dit gedeelte ligt circa een kilometer aan weerszijde van de nieuwe locatie. Figuur 1. Ligging nieuwbouwlocatie en het te beschouwen weggedeelte 2.2. RBM II Het risico van het transport wordt berekend met RBM II versie 1.3, ontwikkeld in opdracht van het ministerie van Verkeer en Waterstaat voor evaluatie van transportroutes [4]. Voor de berekening zijn de volgende gegevens nodig: De transportintensiteit van gevaarlijke stoffen. De uitstromingsfrequentie, de kans per voertuigkilometer dat een tankauto met gevaarlijke stoffen betrokken raakt bij een ongeval zodanig dat er uitstroming van de stof optreedt. In deze studie wordt uitgegaan van de standaard uitstromingsfrequentie voor een autosnelweg van /vtgkm. De uitstromingsfrequentie is onafhankelijk van het aantal rijstroken.

6 Externe veiligheid A4 gemeentehuis Leiderdorp 4 De ligging van de weg. Er is uitgegaan van de plansituatie waarbij de weg verbreed wordt naar 2x3 rijstroken en over een gedeelte verdiept aangelegd. De verbreding leidt tot een verschuiving van de as van de weg. De berekeningen worden uitgevoerd voor de verschoven as van de weg. De wegbreedte. In de plansituatie varieert de totale wegbreedte tussen de 50 en 75 m. De wegbreedte heeft nagenoeg geen invloed op het externe veiligheidsrisico. Er is daarom afgezien van het modelleren van een variabele wegbreedte. Een wegbreedte van 50 m wordt gehanteerd. Het aantal personen dat langs de route blootgesteld wordt aan de gevolgen van een ongeval. De bevolkingsdichtheden worden aangegeven in vierhoeken langs de route met een uniforme dichtheid per vierhoek. De transportintensiteit van gevaarlijke stoffen wordt samengevat in een beperkt aantal stofcategorieën. Het betreft ondermeer de categorieën brandbare vloeistof LF1 (o.a. diesel) en LF2 (o.a. benzine) en brandbaar gas GF3 (o.a. LPG). Tabel 1 toont deze stofcategorieën. Voor elk type geldt hoe hoger het cijfer hoe gevaarlijker de stof. Het extern veiligheidsrisico wordt in grote mate bepaald door het transport van brandbaar gas GF3. Type Stof Voorbeeldstof categorie Brandbaar GF1 Ethyleenoxide gas GF2 Butaan GF3 Propaan Toxisch GT2 Methylmercaptaan gas GT3 Ammoniak GT4 Waterstofjodide GT5 Chloor Brandbare LF1 Heptaan vloeistof LF2 Pentaan Toxische LT1 Acrylnitril vloeistof LT2 Propylamine LT3 Acroleïne LT4 Methylisocyanaat Tabel 1. Stofcategorieën transportintensiteit 2.3. Transportintensiteit Tabel 2 toont de aard en omvang van het transport van gevaarlijke stoffen met tankauto s, zoals waargenomen met een automatisch werkend videoregistratiesysteem in opdracht van Rijkswaterstaat DVS op het telpunten Z6. Het betreft ondermeer de categorieën brandbare vloeistof LF1 (o.a. diesel) en LF2 (o.a. benzine) en brandbaar gas GF3 (o.a. LPG).

7 Externe veiligheid A4 gemeentehuis Leiderdorp 5 Stof categorie Telpunt Z6: Kp. Burgerveen - Zoeterwoude Rijndijk GF1 0 GF2 0 GF GT1 0 GT2 0 GT3 0 GT4 0 GT5 0 LF LF LT1 131 LT2 260 LT3 131 LT4 0 Tabel 2. Transportintensiteit A4 in 2006 (aantal beladen transporten per jaar) Door Rijkswaterstaat DVS is een prognose opgesteld tot 2020 voor de groei van het wegtransport van gevaarlijke stoffen over de weg [5]. Tabel 3 toont de voorspelde groei tot 2009 respectievelijk Voor de risicobepalende stofcategorie GF3 geldt dus dat wordt aangenomen dat de intensiteit tot 2020 ongewijzigd blijft. Door Rijkswaterstaat DVS wordt echter opgemerkt dat het verstandig is een gevoeligheidsanalyse uit te voeren voor deze stofcategorie waarbij een stijging met 50% kan worden gehanteerd. Voor de plansituatie zal deze berekening worden uitgevoerd. Stofcategorie Groei tot 2009 [totaal percentage] Groei tot 2020 [totaal percentage] LF LF LT LT LT LT GF GF GF GT GT GT GT Tabel 3. Prognose groei transportintensiteit tot 2009 respectievelijk 2020 Tabel 4 toont de intensiteit voor de situatie in 2009 en 2020 gebaseerd op de autonome groei.

8 Externe veiligheid A4 gemeentehuis Leiderdorp 6 Stof categorie Intensiteit 2009 Intensiteit 2020 GF1 0 0 GF2 0 0 GF GT1 0 0 GT2 0 0 GT3 0 0 GT4 0 0 GT5 0 0 LF LF LT LT LT LT4 0 0 Tabel 4. Transportintensiteit in 2009 en 2020 (aantal beladen transporten per jaar) 2.4. Bebouwing De bebouwing aan weerszijde langs de A4 is samengevat in bijlage 1. Er is gebruik gemaakt van gegevens verstrekt door de gemeente Leiderdorp (studies verricht door Oranjewoud voor de locaties Vierzicht en Bospoort), Leiden en Zoeterwoude (web-sites) en de studie uitgevoerd in Deze gegevens worden representatief geacht voor de bebouwing in 2009 en Bijlage 1 bevat tevens figuren met de geografische ligging van de gebieden langs de A4, Voor de nieuwbouwlocatie van het gemeentehuis is uitgegaan van de aanwezigheid van personen 204 personen. Het betreft 135 medewerkers werkzaam op het gemeentehuis, gemiddeld 16 bezoekers (totaal bezoekers per jaar, aangenomen dat deze aanwezig kunnen zijn op 250 werkdagen overdag in een tijdvenster van 8 uur, 90% van de bezoekers is 0.5 uur aanwezig en 10% van de bezoekers 2 uur) en 53 medewerkers van de gemeentewerf.

9 Externe veiligheid A4 gemeentehuis Leiderdorp 7 3. Resultaat 3.1. Plaatsgebonden risico De berekende afstand vanaf het midden van de weg tot de PR-contouren wordt getoond in tabel 5. Er is geen contour gevonden voor de grenswaarde van /jr, overal buiten de weg is het plaatsgebonden risico kleiner dan de grenswaarde. Het plaatsgebonden risico vormt daarom geen belemmering voor de nieuwbouw. Een toename van het transport van GF3 met 50% leidt ook niet tot een PR groter dan de grenswaarde. Transportintensiteit Afstand [m] Huidig Toekomst Toekomst 2020 en GF3 50% hoger Tabel 5. Afstand tot PR-contouren vanaf midden van de weg De resultaten zijn anders dan gerapporteerd in de OTB studie [6]. Dit wordt veroorzaakt door het gebruik van versie 1.3 van RBM II in plaats van versie 1.2. In bijlage 2 wordt het verschil aan de hand van een voorbeeld toegelicht Groepsrisico Figuur 2 toont het hoogste groepsrisico per kilometer voor de situatie zonder en met gemeentehuis. Het groepsrisico is maximaal 0.22 keer de oriëntatiewaarde. Realisatie van het gemeentehuis leidt tot een nauwelijks berekenbare toename van het groepsrisico. De resultaten zijn anders dan gerapporteerd in de OTB studie [6]. Dit wordt veroorzaakt door het gebruik van versie 1.3 van RBM II in plaats van versie 1.2. In bijlage 2 wordt het verschil aan de hand van een voorbeeld toegelicht. Figuur 3 toont de ligging van het kilometervak met het hoogste groepsrisico. Het betreffende weggedeelte is blauw gekleurd en ligt ten noorden van het te realiseren gemeentehuis.

10 Externe veiligheid A4 gemeentehuis Leiderdorp 8 Figuur 2. Groepsrisico Toekomstige situatie Huidige situatie

11 Externe veiligheid A4 gemeentehuis Leiderdorp 9 Figuur 3. Ligging kilometer maximale groepsrisico met gemeentehuis : Deel van het traject dat het kilometervak met het hoogste groepsrisico bevat en een aanduiding van de grootte van dit groepsrisico. : Grootte van het groepsrisico van het resterende deel van het traject. Groen gekleurd is kleiner dan 0.1 keer de oriëntatiewaarde. : Grootte van het groepsrisico van het resterende deel van het traject. Geel gekleurd is groter dan 0.1 keer de oriëntatiewaarde, maar kleiner dan de oriëntatiewaarde Groepsrisico met 50% groei GF3 Figuur 4 toont het groepsrisico per kilometer voor de situatie zonder en met gemeentehuis. Het groepsrisico is maximaal 0.33 keer de oriëntatiewaarde. Het groepsrisico is 50% groter zonder de veronderstelde groei van het transport van GF3. De curve in de figuur is door de hogere frequentie verschoven naar boven.

12 Externe veiligheid A4 gemeentehuis Leiderdorp 10 Figuur 4. Groepsrisico met 50% groei GF3 Toekomstige situatie Huidige situatie.

13 Externe veiligheid A4 gemeentehuis Leiderdorp Conclusie De gemeente Leiderdorp is van plan om een nieuw gemeentehuis te bouwen op een locatie circa 50 m van de A4. Het extern veiligheidsrisico voor de A4 is berekend voor de plansituatie Het transport van gevaarlijke stoffen over de A4 leidt niet tot een plaatsgebonden risico groter dan de grenswaarde van /jr. Buiten de weg is het plaatsgebonden risico altijd kleiner dan de grenswaarde. Het maximale groepsrisico per kilometer is kleiner dan de oriëntatiewaarde. Realisatie van het gemeentehuis leidt tot een nauwelijks berekenbare toename van het groepsrisico.

14 Externe veiligheid A4 gemeentehuis Leiderdorp 12 Referenties 1. Ministerie V&W 2004 Circulaire Risiconormering vervoer gevaarlijke stoffen 2. Ministeries V&W en VROM 1996 Nota risiconormering vervoer gevaarlijke stoffen Tweede Kamer, , 24611, nrs. 1 en 2 3. IPO/VNG 1998 Handreiking externe veiligheid vervoer gevaarlijke stoffen 4. AVIV 2008 Handleiding RBM II versie Rijkswaterstaat AVV 2007 Toekomstverkenning vervoer gevaarlijke stoffen over de weg AVIV 2008 OTB A4 Burgerveen - Leiden 2008 Externe veiligheid A4 Leidse regio Rapport nr Oranjeweoud 2007 Onderzoek externe veiligheid Vierzicht Leiderdorp Project nr Oranjeweoud 2006 Onderzoek externe veiligheid Bospoort Leiderdorp Project nr

15 Externe veiligheid A4 gemeentehuis Leiderdorp 13 Bijlage 1. Herkomst bebouwing Tabel 1.1 toont de bebouwing gedefinieerd in de studie uitgevoerd in opdracht van de gemeente Leiderdorp [7]. Deze gegevens zijn nu ongewijzigd gebruikt. Naam Aantal dag Aantal nacht Oppervlak [ha] Ikea AC en McDonalds Bebouwing Bebouwing Bebouwing Bebouwing Bebouwing Bebouwing Bebouwing Bebouwing Bebouwing Bebouwing Bebouwing Bebouwing Bebouwing3 + school Bebouwing Bebouwing Bebouwing Bebouwing Bebouwing Mauritskwartier Munnikenpolder Bebouwing Bebouwing 10 + sportveld Levensstroom kerk Ziekenhuis Meubelplein Bebouwing Bebouwing Bebouwing Bebouwing Bebouwing Vierzicht Vierzicht Vierzicht3 en Vierzicht Tabel 1.1. Dichtheid bebouwingsgebieden voor 2009 en 2020 uit de studie Vierzicht voor de gemeente Leiderdorp Er zijn voor de situatie in 2009 een aantal bebouwingsgebieden toegevoegd aan de zuidzijde van het te beschouwen weggedeelte van de A4. Tabel 1.2 toont deze gegevens.

16 Externe veiligheid A4 gemeentehuis Leiderdorp 14 Naam Aantal Aantal Oppervlak Opmerking dag nacht [ha] Bedrijven /ha overdag Woningen /ha, 50% overdag Woningen /ha, 50% overdag Roomburg /ha, 50% overdag Bedrijven /ha overdag Tabel 1.2. Bebouwingsgebieden toegevoegd huidige situatie 2009 Voor de situatie in 2020 zijn een aantal gebieden toegevoegd met nog te realiseren bebouwing. Tabel 1.3 toont deze gegevens. Naam Aantal Aantal Oppervlak Opmerking dag nacht [ha] Meerburg m2 bvo kantoren, 1 persoon per 30 m2 bvo Meerburg m2 bvo kantoren, 1 persoon per 30 m2 bvo Meerburg woningen en appartementen Mauritskwartier woningen, 2.4 persoon per woning Maatschappelijk /ha overdag Gemengd /ha overdag en 's nachts Tabel 1.3. Bebouwingsgebieden toegevoegd autonome situatie en plansituatie 2020 De ligging van de bebouwingsgebieden wordt schematisch getoond in figuur 1.1.

17 Externe veiligheid A4 gemeentehuis Leiderdorp 15 Figuur 1.1. Ligging bebouwingsgebieden

18 Externe veiligheid A4 gemeentehuis Leiderdorp 16 Bijlage 2. Verschillen tussen versies van RBM II Versies 1.2 en 1.3 van RBM II leiden tot verschillende resultaten. Het verschil wordt veroorzaakt door herstel van onvolkomenheden in de modellering van de vertraagde ontsteking na het vrijkomen van tot vloeistof verdicht brandbaar gas (vooral het transport van GF3). De optredende verschillen worden hierna met een voorbeeld toegelicht. Definitie voorbeeld Uitgangspunt is een autosnelweg met een lengte van 1000 m en een breedte van 30 m. Over deze weg is de transportintensiteit GF3 gelijk aan 1000 tankauto s per jaar. Langs deze weg is aan weerszijde woonbebouwing gedefinieerd. De bebouwing begint op 30 m afstand van de as van de weg. De dichtheid is 200 personen per hectare. Plaatsgebonden risico Figuren 2.1 en 2.2 tonen de plaatsgebonden risicocontouren voor beide versies. De afstand tot de contouren van 10-6, 10-7 en 10-8 /jr is 0, 25 en 146 m in versie 1.2 en 0, 3 en 100 m in versie 1.3. Groepsrisico Figuren 2.3 en 2.4 tonen het groepsrisico voor beide versies. In versie 1.2 is de factor 0.39 (104 slachtoffers bij cumulatieve frequentie ) en in versie 1.3 is deze 0.55 (530 slachtoffers bij ). Verklaring Door Rijkswaterstaat Bouwdienst is bij de release van versie 1.3 op 11 november 2008 het volgende gesteld: Wij zijn verheugd u te kunnen meedelen dat er een nieuwe versie van RBMII, versie 1.3, beschikbaar is. De problemen met RBMII versie zijn verholpen. Het invoeren van de bevolkingsgegevens is in versie 1.3 stabiel, u kunt kiezen voor het invoeren van bevolking per oppervlakte (ha, m 2 ) of in absolute aantallen. Het programma berekent de plaats van de 10-7 en de 10-8 risicocontouren nu correct en u kunt een consistente rapportage uitdraaien. Ten opzichte van versie is er ook een kleine wijziging in de berekening van het groepsrisico aangebracht waardoor er kleine verschillen in de berekende fn curves kunnen optreden. De wijziging betreft de locatie van de gaswolk explosie ten opzichte van het uitstroompunt. Dit heeft invloed op de resultaten wanneer er hoge bevolkingsconcentraties nabij de transportroute gelegen zijn. Voor het wel of niet overschrijden van de oriëntatiewaarde heeft deze wijziging geen invloed.

19 Externe veiligheid A4 gemeentehuis Leiderdorp 17 Figuur 2.1. Plaatsgebonden risicocontouren versie 1.2 Figuur 2.2. Plaatsgebonden risicocontouren versie 1.3

20 Externe veiligheid A4 gemeentehuis Leiderdorp 18 Figuur 2.3. Groepsrisico versie 1.2 Figuur 2.4. Groepsrisico versie 1.3