Afvalbeleid gemeente Utrecht

Transcriptie

1 Stadswerken Inzamelen, Markten & Havens Afvalbeleid gemeente Utrecht Afval scheiden dat levert wat op!

2 1. Inleiding 1.1 Aanleiding & terugblik De planperiode van het Afvalstoffenplan , vastgesteld bij raadsbesluit van 9 december 2004, is afgelopen. Om deze reden en om in te spelen op de ontwikkelingen en inzichten op het gebied van afvalinzameling en -verwerking heeft de gemeente Utrecht een nieuwe afvalstoffennota opgesteld. Met deze afvalstoffennota geven we richting aan de inspanningen binnen de gemeente Utrecht die nodig zijn om de milieudoelstellingen uit het Landelijk Afvalbeheer Plan (LAP) tot en met 2014 op realistische wijze te behalen. We zijn bij de ontwikkeling van deze nota uitgegaan van de beschikbare gegevens uit de periode 2003 tot en met 2009, gekoppeld aan de norm- en streefgetallen uit het LAP-1 voor het jaar Op basis van deze gegevens hebben we nieuwe normen voor het jaar 2014 geformuleerd. Het LAP-2 is meer gericht op ketenbeleid en preventie. Als gevolg daarvan formuleert het LAP-2 in tegenstelling tot het LAP-1geen concrete normen voor afvalscheiding. Voor het gemeentelijke beleid zijn deze normen wel belangrijk en daarom hebben we bij de bepaling van het nieuwe beleid de norm- en streefgetallen uit het LAP-1 weer gebruikt. De volgende passage uit de "Gemeentelijke Benchmark Afval 2009: Afvalprofiel Utrecht" van Senter Novem maakt goed duidelijk wat de resultaten zijn van de inspanningen van de afgelopen jaren: "Met een bronscheidingsprestaties van 37% doet Utrecht het beter dan de benchmark (31%). Dit heeft Utrecht vooral te danken aan zeer goede scheiding van grof huishoudelijk afval. Ruim 80% van het totale grof huishoudelijk afval wordt gebracht naar milieustraat waar het afval voor 74% wordt gescheiden. Ook het fijne huishoudelijk afval (glas, papier etc.) wordt goed gescheiden, met bovengemiddelde prestaties op de afvalstromen papier en glas. De hoeveelheden gescheiden ingezameld gft en textiel (in kg per inwoner) zijn lager dan gemiddeld, echter van deze afvalstromen komt ook weinig voor in het restafval waardoor de scheidingspercentages voldoende zijn. Als een van de enige gemeenten in kring 1 1 zamelt Utrecht bij meer dan 80% van de huishoudens gft gescheiden in. Dit resulteert echter in een gemiddelde opbrengst en scheidingspercentage. De huishoudens die gft scheiden doen dit minder fanatiek dan in andere gemeenten in kring 1". De geleverde inspanningen worden ook de door de Utrechters zelf gewaardeerd. Uit verschillende bewonersonderzoeken van de afgelopen jaren blijkt dat de Utrechters het niveau van dienstverlening op het gebied van afvalinzameling als hoog ervaren 2. Terugkijkend op de geleverde inspanningen uit het Utrechtse zijn we ervan overtuigd dat we met het nieuwe afvalstoffenplan zeker deze prestaties kunnen evenaren en zelfs overtreffen. 1.2 Opbouw In deze nota komen achtereenvolgens de ontwikkelingen in de afvalbranche (hfd. 2), de Utrechtse context (hfd. 3), de doelstelling per afvalstroom (hfd. 4) en een situatieschets van de afvalinzameling in Utrecht (hfd. 5) aan de orde. Afval scheiden dat levert wat op! 1 Kring 1 bestaat uit de gemeenten Groningen, Haarlem, Rotterdam, Schiedam en Utrecht. Geen enkele gemeente uit kring 1 heeft een vorm van tariefdifferentiatie (diftar) ingevoerd. Bron: Senter Novem, Kringrapport 1: Benchmark Afvalscheiding 2009, oktober Zie verder hoofdstuk 3 Inzamelen, Markten en Havens, Dienst Stadswerken Gemeente Utrecht 1

3 2. Ontwikkelingen in de afvalbranche 2.1 Inleiding Landelijke ontwikkelingen bepalen voor een groot gedeelte het gemeentelijke beleid op het gebied van afvalinzameling en -verwerking. In dit hoofdstuk komen een aantal landelijke ontwikkelingen op het gebied van afvalinzameling en verwerking aan de orde. 2.2 Ketenbeleid In de Wet milieubeheer is vastgelegd dat de gemeente de zorgplicht heeft voor huishoudelijke afvalstoffen. In deze wet is ook vastgelegd dat de Minister van VROM periodiek een afvalbeheersplan opstelt. In dit afvalbeheersplan worden de EU-richtlijnen verwerkt, zoals de Kaderrichtlijn Afvalstoffen. Ieder bestuursorgaan moet volgens de wet rekening houden met dit ministeriële afvalbeheersplan. Het tweede Landelijke Afval Plan (LAP-2) is nu ontwikkeld door het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening & Milieubeheer (VROM). VROM heeft aangegeven dat dit het laatste afvalplan zal zijn: het volgende plan dient een Landelijk Materiaalbeheer Plan te zijn. Dit komt voort uit de in het LAP-2 geïntroduceerde begrip ketenbeleid en de 'cradle to cradle' filosofie (C2C-filosofie) 3. Het ketenbeleid heeft als uitgangspunt dat alle gebruikte materialen na hun leven in het ene product, nuttig kunnen worden ingezet in een ander product. Anders gezegd: afval = grondstof. Deze gedachte staat centraal in het LAP-2. Het landelijke beleid is dus met name gericht op preventie en moet in de toekomst vorm krijgen door verdere invulling van het ketenbeleid en de C2C-filosofie. 2.3 Producentenverantwoordelijkheid en de Verpakkingenbelasting Op 1 januari 2006 is het Besluit Verpakkingen van kracht geworden, waarin is bepaald dat de producenten verantwoordelijk zijn voor het verpakkingsafval. Tevens is sinds 1 januari 2008 de Verpakkingenbelasting van kracht (feitelijke invoering: oktober 2009). Aan de uitvoering van het Besluit Verpakkingen en van de Verpakkingenbelasting zijn langdurige discussies tussen de diverse bestuurlijke instanties voorafgegaan. Inmiddels zijn er afspraken gemaakt tussen Nedvang (de uitvoeringsorganisatie van de verpakkingsindustrie) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG - als vertegenwoordiger van de gemeenten) over de vergoedingen voor de inzameling en verwerking van de diverse soorten verpakkingen. Tegelijkertijd is de Stichting Afvalfonds is opgericht. Jaarlijks stort VROM 115 miljoen euro in het fonds, afkomstig uit de opbrengsten van de Verpakkingenbelasting, Dit betekent een verschuiving in betaling en verantwoordelijkheid voor verpakkingen. De verwerking van verpakkingen is door nieuwe regelgeving de verantwoordelijkheid van de producenten. De kosten zijn verlegd naar de consument/producent door de Verpakkingenbelasting. De opbrengsten worden gestort in het Afvalfonds, waaruit de inzameling en verwerking bekostigd moet worden. De verschillende regelingen inzake de producentenverantwoordelijkheid zullen de komende periode geëvalueerd worden. De relatie tussen de gemeentelijke zorgplicht en producentenverantwoordelijkheid is een actueel discussiepunt in de politiek en tussen de belangenorganisaties Nedvang en VNG. 2.4 Scheiding plastic verpakkingen Het eerder genoemde Besluit Verpakkingen en de Verpakkingenbelasting heeft er toe geleid dat nu, naast glas en papier/karton, ook plastic verpakkingen gescheiden kunnen worden ingezameld. In principe hebben de gemeenten de vrijheid gekregen om dit door bronscheiding of nascheiding te realiseren. In de praktijk blijkt tot op heden vooral bronscheiding te worden toegepast vanwege de beperkte mogelijkheden voor nascheiding. In 2009 heeft de uitvoeringsorganisatie Nedvang, sterk ondersteund door VROM, de scheiding van plastic afval in de Nederlandse gemeenten op de agenda gezet door de invoering van een vergoedingenstelsel voor de komende twee jaar en het voeren van een landelijke campagne. 3 Cradle to Cradle: Remaking the Way We Make Things. W.McDonough, M.Braungart. NY, Inzamelen, Markten en Havens, Dienst Stadswerken Gemeente Utrecht 2

4 2.5 Ontwikkelingen afvalverwerking Op het gebied van de afvalverwerking zijn de volgende ontwikkelingen te signaleren: De verwerking van restafval wordt efficiënter, milieuvriendelijker en goedkoper: door de toenemende efficiëntie van de verbrandingsovens is verbranding van restafval in het nieuwe LAP-2 als nuttige toepassing aangeduid. Dit betekent dat verbranding als een vorm van hergebruik wordt gezien ten behoeve van de opwekking van elektriciteit. Hierdoor wordt de verwerking ook goedkoper. De verbeterde verbrandingsovens hebben als resultaat dat het verbranden van bepaalde vormen van chemisch afval zodanig kan plaatsvinden, dat de belasting voor het milieu minimaal is geworden. In de loop van 2009 is duidelijk geworden dat er landelijk gezien sprake is van een overcapaciteit in de afvalverbranding met een grote impact op de prijzen en ongewisse consequenties voor de recycling. De Minster van VROM en de afvalverwerkers hebben recent een convenant gesloten waarin is bepaald dat tot 2020 geen uitbreiding van de verbrandingscapaciteit plaats vindt. Voor de financiële gevolgen van de aanbesteding van transport en verwerking van restafval doet het college bij de Voorjaarsnota 2010 een voorstel. De verwerking van groente-, fruit- en tuinafval (gft-afval) wordt efficiënter, milieuvriendelijker en goedkoper: ook de techniek van vergisting is in ontwikkeling en al sterk verbeterd. Hierdoor slaat de milieubalans voor het gescheiden inzamelen van gft verder naar de positieve kant door. De verwerking van het gft zal in de komende jaren naar verwachting doorzetten, naast vergisting zullen ook vergassingstechnieken mogelijk worden, waardoor de omzetting naar groene energie nog efficiënter wordt. Volgens sommigen zal gft op termijn geld gaan opleveren. Verwerking brongescheiden plastic materiaal sterk in ontwikkeling: wanneer in Nederland op grote schaal plastic verpakkingsmateriaal gescheiden ingezameld zal worden, is de verwerkingscapaciteit onvoldoende. Nedvang organiseert daarom een landelijk overslagpunt, waar vandaan het plastic afval getransporteerd wordt naar Duitsland voor verwerking. Het plastic afval wordt gesorteerd in zeven substromen, die verder verwerkt worden en gereedgemaakt voor hergebruik. Nedvang streeft ernaar om in Nederland eigen verwerkingscapaciteit op te bouwen. Nascheiding versus bronscheiding & verbranding versus hergebruik: de technische ontwikkelingen voor nascheiding zijn nog beperkt maar interessant gezien de kosten van de bestaande bronscheiding. Eveneens is een spanningsveld zichtbaar tussen de mogelijkheden en kosten van hergebruik van materialen versus de opbrengsten in termen van energie en warmte door verbranding. De meningen over hoe een en ander precies zal uitpakken, verschillen. De huidige economische crisis laat zien dat ook de markten voor brongescheiden materialen zoals papier en glas te maken hebben met (soms sterk) dalende prijzen, zoals alle grondstoffen op de wereldmarkt. Op de termijn van deze nota zijn geen fundamentele veranderingen in de optimale verwerkingsmethoden van afval te verwachten. In deze periode zullen naar alle waarschijnlijkheid wél technologische methoden worden ontwikkeld, die in de volgende periode tot ingrijpende veranderingen in de afvalverwerking kunnen leiden. Afval scheiden dat levert wat op! Inzamelen, Markten en Havens, Dienst Stadswerken Gemeente Utrecht 3

5 3. De Utrechtse context: serviceniveau, bewonersmeldingen en voorlichting 3.1 Inleiding De gemeente Utrecht streeft naar een hoog niveau van dienstverlening aan haar burgers. Dit geldt ook voor afvalinzameling. In dit hoofdstuk worden in het kort een aantal aspecten behandeld die te maken hebben met het serviceniveau van afvalinzameling en de waardering van de burgers voor deze dienstverlening. Daaraan gerelateerd komen ook de communicatie en voorlichting op het gebied van afvalinzameling aan bod. 3.2 Serviceniveau Uit bewonersonderzoeken blijkt dat de bewoners het serviceniveau van de afvalinzameling in Utrecht als hoog ervaren 4. Tevens blijkt uit deze onderzoeken dat een grote meerderheid van de respondenten het zinvol vindt om afval te scheiden en van mening is dat er voldoende mogelijkheden worden geboden om afval gescheiden aan te leveren. Ook op het gebied van informatievoorziening scoort de gemeente goed. 3.3 Bewonersmeldingen Gemiddeld komen er 500 tot 600 meldingen per maand binnen van bewoners over de afvalinzameling via het BMU-systeem. Ongeveer tweederde gaat over niet opgehaald afval, ongeveer een derde over volle containers of vervuilde kringlooppunten. Op de meer dan inzamelmomenten per maand betekent dit dus ongeveer één melding op de Voor afhandeling van de bewonersmeldingen gelden een set specifieke servicenormen. 3.4 Voorlichting, communicatie en bewonersonderzoek De afgelopen jaren zijn belangrijke stappen gezet in de voorlichting en communicatie richting bewoners. Feedback wordt verkregen uit gemeentebrede bewonersonderzoeken en specifieke deelonderzoeken: (Digitale) Afvalwijzer: de gedrukte vorm van de Afvalwijzer wordt verspreid onder alle huishoudens van de gemeente Utrecht en biedt een overzicht voor het betreffende adres van alle belangrijke data (wat betreft het ophalen) en brengplaatsen in de buurt voor alle afvalstromen. De Afvalwijzer wordt elk jaar uitgebracht worden en is ook digitaal via internet beschikbaar. Op adresniveau zijn de ophaaldata en de voorzieningen te achterhalen. Folder bij de afvalstoffenheffing: in 2009 is voor het eerst een folder ( Wat doen we ervoor? ) meegestuurd met de afvalstoffenheffing met een overzicht van de dienstverlening. In de komende jaren zal dit weer gebeuren. Stimuleren afvalscheiding en afvalscheidingstations: met de slogan Afval scheiden dat levert wat op is in 2008 een campagne gestart om de bronscheiding te stimuleren met diverse communicatiemiddelen. Deze campagne zal langdurig en afwisselend zijn om te attenderen op het (juiste) gebruik van de kringlooppunten en afvalscheidingstations. Communicatiestrategie algemeen: de gemeente Utrecht is zich bewust van het feit dat met alle berichtgeving (brieven, wijkberichten e.d.) een visitekaartje wordt afgegeven en benut deze mogelijkheden om ook de aandachtspunten (bellen voor grof vuil, let op verschoven feestdagen, maak gebruik van de afvalscheidingstations) te communiceren. Voor nieuwe bewoners is een informatieset gemaakt. Tijdens de periode van dit afvalstoffenplan zal in bewonersenquêtes de effectiviteit van de bovenstaande communicatie-uitingen worden onderzocht. Op basis van de uitkomsten van de bewonersenquêtes bepaalt de gemeente Utrecht welke communicatie-uitingen worden gecontinueerd. Afval scheiden dat levert wat op! 4 Bestuursinformatie Utrecht, Tevredenheid afvalbrengkaart 2006, Inwoners enquête 2008; Bureau Marintel, Bewonersonderzoek afval Leidsche Rijn, 2008; Senter Novem, Benchmark Afvalscheiding 2008 en 2009 Inzamelen, Markten en Havens, Dienst Stadswerken Gemeente Utrecht 4

6 4. Doelstelling per afvalstroom 4.1 Inleiding Zoals in de inleiding is vermeld, was in 2009 het bronscheidingspercentage in de gemeente Utrecht 37%. In vergelijking met de andere vier grote steden heeft de gemeente Utrecht qua bronscheidingspercentage de afgelopen jaren zeer goede resultaten behaalt (zie verder: tabel 1). Tabel 1: Percentage gescheiden ingezameld huishoudelijk afval van totaal ingezameld huishoudelijk afval 5 Stad Utrecht 34% 36% 34% 34% Amsterdam 14% 19% 14% 15% Rotterdam 20% 22% 15% 15% Den Haag 13% 12% 12% 15% Ook in de benchmark van Senter Novem met gemeenten met stedelijkheidsklasse 1 6 zijn de milieuprestaties van de gemeente Utrecht op de verschillende afvalstromen goed te noemen. Het streven voor de periode is om deze positie als koploper en de daarbij behorende hoge scheidingspercentages vast te houden. Dit is ook vastgelegd in het Utrechtse Milieubeleidsplan 7. Uitzondering op de goede prestaties zijn de achterblijvende resultaten op het gebied van GFT- en textielinzameling. Opmerkelijk is dat, met uitzondering van KCA, geen enkele norm uit het vorige afvalstoffenplan uiteindelijk is gerealiseerd. Bij de formulering voor de normen voor 2014 zijn daar waar realistisch de normen uit het vorige afvalstoffenplan gehandhaafd. Gezien de achterblijvende prestaties zijn de normen voor GFT en textiel naar beneden bijgesteld. De normen voor 2014 zijn geformuleerd op basis van de beschikbare gegevens uit de periode 2003 tot en met 2009, gekoppeld aan de norm- en streefgetallen uit het LAP-1voor het jaar Als in de looptijd van dit afvalstoffenplan nieuwe kennis van de ontwikkeling van de afvalstromen beschikbaar komt, kunnen de normen daaraan worden aangepast. Zo kunnen de normen voor een bepaalde afvalstroom bijvoorbeeld naar beneden worden bijgesteld als blijkt dat de totale hoeveelheid afval in deze afvalstroom afneemt. Bij de maatregelen die in de volgende paragraaf worden behandeld, is daarom bij een aantal afvalstromen een evaluatie van de opbrengsten opgenomen. Op basis van de resultaten van deze evaluaties kan tussentijdse bijstelling van de gestelde normen plaatsvinden. Bij besluitvorming over doelstellingen op het gebied van afvalinzameling en -verwerking maakt de gemeente Utrecht altijd een zorgvuldige afweging tussen de milieueffecten, de bedrijfsmatige en financiële effecten en de gevolgen voor de woon- en leefomgeving van de stad Utrecht. 5 Bron: CBS statline, mei Het CBS definieert stedelijkheidsklasse 1 als "zeer stedelijk gebied met meer dan 2500 omgevingsadressen per km2". Bron: 7 Milieubeleidsplan : milieubeleid voor een leefbare en duurzame stad Inzamelen, Markten en Havens, Dienst Stadswerken Gemeente Utrecht 5

7 4.2 Overzicht doelstellingen, maatregelen & tijdspaden per afvalstroom Tabel 2: Overzicht Doelstelling en realisatie per afvalstroom, periode Realisatie 2003 Norm 2006 Realisatie 2009 Gemiddelde stedelijkheids -klasse 1 Norm 2014 Inwonertal n.v.t GFT (kg / inw) Oud papier / karton (kg / inw) Glas (kg / inw) Textiel (kg / inw) 1, KCA (kg / inw) 1,4 1,9 2 1,3 2 Grof vuil (kg / inw) % 8 61% 9 54% 75% Huishoudelijk restafval (kg / inw) Plastic (kg / inw) Tabel 2 geeft een overzicht van de (verwachte) ontwikkelingen per afvalstroom in de gemeente Utrecht in de periode 2003 tot en met De realisatiegegevens voor het jaar 2003 en het jaar 2006 zijn respectievelijk terug te vinden in de kolom "realisatie 2003" en de kolom "realisatie 2006". De normen uit het Afvalstoffenplan Utrecht zijn terug te vinden in de kolom "norm 2006". Deze normen komen overeen met de normen uit het LAP-1. De benchmarkgegevens zijn te vinden in de kolom "gemiddelde stedelijkheidsklasse 1" 10. De benchmarkgegevens bieden een goede vergelijking van de Utrechtse prestaties met andere vergelijkbare gemeenten. De norm voor 2014 is terug te vinden in de kolom "norm 2014". De doelstellingen voor 2014 met de daaraan gekoppelde maatregelen zien er als volgt uit: GFT De dalende trend van de afgelopen jaren ombuigen. Doel is om in 2014 het gemiddelde niveau van GFT-scheiding van stedelijkheidsklasse 1 te halen. In 2009 was het gemiddelde van stedelijkheidsklasse 1 voor GFT-afval 26 kilogram per inwoner. Voorgestelde maatregelen: 1. Evalueren van de dalende GFT-opbrengsten in de periode Op basis van resultaten van bovengenoemde evaluatie passende maatregelen treffen. Voorbeeld: een wijkgebonden aanpak (in wijken met een zeer beperkte opbrengst geen GFT meer inzamelen) en een seizoensgebonden aanpak (in de zomer wekelijks GFT-kliko's ledigen, in de winter eens per 14 dagen ledigen) kunnen mogelijke maatregelen zijn die uit de evaluatie voortkomen. 3. De ondergrondse inzameling van GFT in Leidsche Rijn beëindigen en bij woningen tot en met vier bouwlagen met individuele inzamelmiddelen huis-aanhuis gaan inzamelen. De huidige inzameling van GFT-afval middels ondergrondse containers levert vervuilde GFT op (vervuiling: 80%). De landelijke ervaring is dat 8 Norm is dat 75% van het grof vuil gescheiden wordt ingezameld. 9 Gerealiseerd percentage gescheiden ingezameld grof vuil. 10 Benchmarkgegevens zijn afkomstig uit: Senter Novem, Kringrapport 1: Benchmark Afvalscheiding 2009, oktober Inzamelen, Markten en Havens, Dienst Stadswerken Gemeente Utrecht 6

8 huis-aan-huis inzameling van GFT-afval betere resultaten biedt. De ondergrondse punten die vrijvallen door het beëindigen van de ondergrondse GFT-inzameling in Leidsche Rijn, kunnen (deels) voor andere afvalstromen worden gebruikt. 1. Medio 2010: evaluatie en plan van aanpak GFT-inzameling gereed. 2. Tweede helft 2010 eerste helft 2011: uitvoering plan van aanpak. 3. Medio 2010: plan van aanpak beëindigen ondergrondse inzameling en starten huis-aan-huis inzameling van GFT in Leidsche Rijn gereed. 4. Tweede helft 2010 eerste helft 2011: uitvoering plan van aanpak Voor de ontwikkelingen op het gebied van gft-verwerking, zie paragraaf 2.5: Ontwikkelingen afvalverwerking Oud papier Utrecht scoort qua inzamelresultaat per inwoner boven het gemiddelde van stedelijkheidsklasse 1. Het streven is om de verbetering van het inzamelresultaat per inwoner die in de periode heeft plaatsgevonden, voort te zetten. De ondergrondse punten die vrijvallen door het mogelijk beëindigen van de ondergrondse GFTinzameling in Leidsche Rijn bieden mogelijkheden om de dichtheid van oud papierkringlooppunten in Leidsche Rijn te vergroten. Met andere woorden: een deel van de GFT-containers kunnen dan worden omgewisseld voor oud papiercontainers. Ook uitbreiding van huis-aan-huis inzameling in gebieden met weinig actieve scholen en verenigingen kan het inzamelresultaat verbeteren. Voorgestelde maatregelen: 1. Ondergrondse infrastructuur die vrijvalt door het mogelijk beëindigen van de ondergrondse GFT-inzameling in Leidsche Rijn, gedeeltelijk inzetten voor papierinzameling. Nadere analyse is nodig welke punten hier eventueel voor in aanmerking komen. 2. In wijken / gebieden met weinig actieve scholen en verenigingen huis-aan-huis inzameling opzetten. Nadere analyse is nodig welke wijken / gebieden hier voor in aanmerking komen. 1. Medio 2010: analyse gereed welke ondergrondse punten die nu gebruikt worden voor GFT-inzameling, kunnen worden ingezet voor oud papierinzameling 2. Tweede helft 2010: opstellen van plan van aanpak voor aanpassing van ondergrondse inzamelpunten op basis van uitkomsten van analyse 3. Tweede helft 2010 eerste helft 2011: aanpassing van geselecteerde ondergrondse GFT-punten voor oud papierinzameling aan de hand van opgesteld plan van aanpak 4. Medio 2010: analyse gereed welke wijken / gebieden in mogelijk aanmerking komen voor huis-aan-huis inzameling van oud papier en karton. 5. Tweede helft 2010: opstellen van plan van aanpak voor uitbreiding huis-aan-huis inzameling op basis van uitkomsten van analyse 6. Tweede helft 2010 eerste helft 2011: uitbreiden van huis-aan-huis inzameling in geselecteerde wijken en gebieden aan de hand van opgesteld plan van aanpak Glas Utrecht scoort qua inzamelresultaat per inwoner boven het gemiddelde van de stedelijkheidsklasse 1. De norm voor 2006 is bijna gehaald. Doel is om de norm van 2006 te behalen in Opmerkelijk is dat in de vorige periode de doelstelling voor glas niet is gehaald. De oorzaak hiervan is nu niet bekend, een evaluatie is noodzakelijk. Voorgestelde maatregel: Inzamelen, Markten en Havens, Dienst Stadswerken Gemeente Utrecht 7

9 1. Evalueren van de dalende glasopbrengsten in de periode Op basis van de resultaten van de evaluatie maatregelen treffen. 1. Medio 2010: evaluatie gereed 2. Tweede helft 2010: plan van aanpak opstellen op basis van de uitkomsten van de evaluatie. 3. Tweede helft 2010 eerste helft 2011: maatregelen treffen aan de hand van opgesteld plan van aanpak Textiel Utrecht scoort in 2009 beneden het gemiddelde van stedelijkheidsklasse 1. Doel is om in 2014 een inzamelresultaat te bereiken dat ligt op het gemiddelde van stedelijkheidsklasse 1. De resultaten van huis-aan-huis inzameling door charitatieve instellingen ontbreken in de huidige gegevens. De ondergrondse punten die vrijvallen door het mogelijk beëindigen van de ondergrondse GFT-inzameling in Leidsche Rijn bieden mogelijkheden om de dichtheid van textielkringlooppunten in Leidsche Rijn te vergroten. Met andere woorden: de GFTcontainers kunnen dan deels worden ingezet voor textielcontainers. Voorgestelde maatregelen: 1. In kaart brengen van: a. de actieve charitatieve instellingen in de gemeente Utrecht b. de hoeveelheid textiel die via huis-aan-huis inzameling door charitatieve instellingen wordt ingezameld. 2. Onderzoeken van de veranderende context van textielinzameling: hoe ontwikkelt het aanbod zich (bijvoorbeeld: gevolgen "marktplaatshandel"op internet, tweedehands kledingbeurzen) 3. Herijking van de doelstelling op basis van bovengenoemde onderzoeken. 4. Op basis van de herijking mogelijk aanpassen van inzamelinfrastructuur 1. Eind 2010: Onderzoeken over inzameling door charitatieve instellingen en de context van textielinzameling gereed 2. Eerste helft 2011: herijking van doelstellingen textielinzameling gereed 3. Medio 2011: plan van aanpak op basis van herijking gereed 4. Tweede helft 2011 eerste helft 2012: uitvoering van opgesteld plan van aanpak Klein chemisch afval (KCA) Utrecht scoort qua inzamelresultaat per inwoner boven het gemiddelde van de stedelijkheidsklasse 1. Doel voor 2014 is om deze positie te behouden. De afvalscheidingsstations leveren de grootste bijdrage aan het inzamelen van KCA. Voorgestelde maatregel: 1. Bij de communicatiecampagne "Afval scheiden dat levert wat op!" aandacht blijven schenken aan de mogelijkheden om de afvalscheidingsstations het KCA in te leveren. 1. April 2010 december 2010: communicatiecampagne "Afval scheiden dat levert wat op!" Grof vuil Inzamelen, Markten en Havens, Dienst Stadswerken Gemeente Utrecht 8

10 Utrecht scoort qua inzamelresultaat per inwoner boven het gemiddelde van de stedelijkheidsklasse 1. Een verbetering van het inzamelresultaat kan worden bereikt als de inwoners nog beter gebruik maken van de afvalscheidingsstations. Daarnaast kan op basis van realistische technologische ontwikkelingen een verdere verfijning van de grof vuil fracties bewerkstelligd worden met als doel het verbranden grof vuil te reduceren en de levering van grof vuil fracties als grondstof voor nieuwe producten te bevorderen. Voorgestelde maatregelen: 1. Starten van een communicatiecampagne ter bevordering van het gebruik van de afvalscheidingsstations. Dit is onderdeel van de campagne "Afval scheiden dat levert wat op!" 2. Nauwgezette monitoring van technologische ontwikkelingen voor de verfijning van de grof vuil fracties. 1. April 2010 december 2010: communicatiecampagne "Afval scheiden dat levert wat op!" 2. Gehele periode : monitoring van technologische ontwikkelingen voor de verfijning van de grof vuil fracties Lege kunststofverpakkingen (plastic afval): Vanaf 1 februari 2010 gaat de gemeente Utrecht het apart inzamelen van lege kunststofverpakkingen uit huishoudens uitbreiden. Het gaat om een proef van 2 jaar. De doelstelling voor 2014 zal in de eerste jaren waarschijnlijk niet worden gehaald. Hier is sprake van gewenning. Vanaf 1 februari 2010 komen bij 29 kringlooppunten nabij winkelcentra speciale containers waar bewoners het plastic afval kwijt kunnen. Begin 2010 start de gemeente Utrecht een huis-aan-huis communicatiecampagne waarin de Utrechters nader over de plastic afvalinzameling worden geïnformeerd. Voorgestelde maatregelen: 1. Zie rapport "standpuntbepaling inzamelen kunststofverpakkingsmateriaal", zoals goedgekeurd door B&W op 27 oktober Zie rapport "standpuntbepaling inzamelen kunststofverpakkingsmateriaal", zoals goedgekeurd door B&W op 27 oktober Zie verder paragraaf 2.5: Ontwikkelingen afvalverwerking Restafval Utrecht heeft per inwoner minder restafval dan het gemiddelde van stedelijkheidsklasse 1. De uitvoering van de bovengenoemde voorstellen en voornemens voor de bovengenoemde afvalstromen moet leiden tot verdere reductie van de hoeveelheid in te zamelen restafval per inwoner. Zie verder paragraaf 2.5: Ontwikkelingen afvalverwerking Afval scheiden dat levert wat op! Afval scheiden dat levert wat op! Inzamelen, Markten en Havens, Dienst Stadswerken Gemeente Utrecht 9

11 5. Situatieschets van de afvalinzameling in Utrecht 5.1 Inleiding De doelstellingen per afvalstroom die in het vorige hoofdstuk zijn behandeld, kunnen alleen worden gerealiseerd als er sprake is van een efficiënte en klantgerichte inzameldienst en een goede inzamelinfrastructuur. In dit hoofdstuk komen achtereenvolgens de bedrijfsfilosofie van de gemeente Utrecht, de Utrechtse inzamelinfrastructuur en de samenwerking met andere Utrechtse gemeenten binnen de Afval Verwijdering Utrecht (AVU) aan bod. Omdat de afvalinzameling ook moet worden betaald, wordt dit hoofdstuk afgesloten met een paragraaf over de afvalstoffenheffing. 5.2 Bedrijfsfilosofie afvalinzameling Nadat de schillen- en lompenboer uit het straatbeeld zijn verdwenen en de overheid actief het scheiden van afval stimuleert, is de afvalinzameling complex geworden. De betrokkenheid van bewoners is cruciaal en de infrastructuur is een bepalende factor in de openbare ruimte. Een goede afvalinzameling is belangrijk voor bewoners en bestuurders; er is geen enkel ander onderdeel van de gemeente waarmee alle burgers elke week mee te maken hebben. De gemeente Utrecht zet zich in voor: Snelle en zorgvuldige klachtafhandeling vanuit (mede) verantwoordelijkheid voor de openbare ruimte in Utrecht; Adequate informatieverstrekking aan de inwoners van Utrecht inzake inzameling en afvalscheiding; Actief meedenken met en adviseren aan het Gemeentebestuur op het gebied van afvalinzameling en het behalen van milieudoelstellingen; Snelle en zorgvuldige uitvoering van de besluiten van het Gemeentebestuur; Efficiënte bedrijfsvoering met aandacht voor innovatie en personeel; Genereren van inkomsten uit commerciële afvalinzameling om vervoersbewegingen te beperken en de kosten voor de gemeente te verlagen. 5.3 Inzamelinfrastructuur Overzicht inzamelinfrastructuur Gemeente Utrecht restafval zakken Wekelijks ophaal kliko s Wekelijks ophaal Inpandig Onder- Grondse containers gft gft ophaalsysteem (citybins) Ondergrondse Containers Leidsche Rijn glas papier textiel 278 kringlooppunten: 259 met glascontainer 251 met papiercontainer 50 met textielcontainer papierkliko s in enkele buurten Inzamelen scholen, verenigingen.. Inzameling charitatieve instellingen tuinafval grofvuil witgoed/bruingoed plastic 3 afvalscheidingstations Op afspraak ophaal (takkenroute) Op afspraak ophaal (grofvuil) Op afspraak ophaal (wit- en bruingoed) 29 containers bij winkelcentra / supermarkten kga klein gevaarlijk afval Inzamelen, Markten en Havens, Dienst Stadswerken Gemeente Utrecht 10

12 In dit overzicht wordt de inzamelinfrastructuur in Utrecht op hoofdlijnen in beeld gebracht. Haalsystemen zijn met geel aangegeven, de brengsystemen met groen. De inzameling, die niet door de gemeente Utrecht wordt uitgevoerd, is in blauw aangegeven. Het programma containerisatie zetten wij met uitzondering van GFT voort in Leidsche Rijn. De situatie in andere delen van de stad wordt geëvalueerd en op basis van deze evaluatie wordt de visie op containerisatie buiten Leidsche Rijn herijkt. Het vervangen van het wagenpark, zoals medegedeeld bij brief aan de Commissie Stad en Ruimte van 10 juli 2007, wordt volgens planning uitgevoerd. 5.4 De gemeente Utrecht en de AVU In 1982 is een Gemeenschappelijke Regeling in het leven geroepen voor de gemeenten van de provincie Utrecht met betrekking tot de afvalverwerking, de AVU. De gemeenten verzorgen het inzamelen van afval, de AVU verzorgt de aanbesteding van de contracten voor de overslag en de verwerking van het huishoudelijk afval. De AVU heeft contracten voor de verwerking van restafval en gft. De afvoer van glas en huishoudelijk papier verloopt via contracten van de NV AVU. Na een deelname van bijna dertig jaar zal in de looptijd van dit afvalstoffenplan de deelname van de gemeente Utrecht in de AVU worden geëvalueerd. 5.5 De afvalstoffenheffing De kosten van de inzameling van huishoudelijk afval worden in principe gefinancierd uit de Afvalstoffenheffing, een gemeentelijke belasting. Uit een recent onderzoek van COELO 11 naar de woonlasten van 36 grote gemeenten is gebleken dat Utrecht de negende plaats inneemt en met de afvalstoffenheffing van 275,76 voor Gemiddeld is de afvalstoffenheffing bij de 36 gemeenten 257. De hoogste afvalstoffenheffing in deze vergelijking is 333 (Almere). De laagste afvalstoffenheffing is in Nijmegen ( 65), de kostendekkendheid is daar 40%. De kostendekkendheid van de afvalstoffenheffing is een bestuurlijke keuze. Afval scheiden dat levert wat op! 11 Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden. RU Groningen, Belastingoverzicht grote gemeenten Inzamelen, Markten en Havens, Dienst Stadswerken Gemeente Utrecht 11