Criminaliteit en rechtshandhaving 2007

Transcriptie

1 Criminaliteit en rechtshandhaving 2007 WODC_271_R1_9.indd :22:46

2 WODC_271_R1_9.indd :22:46

3 271 Onderzoek en beleid Criminaliteit en rechtshandhaving 2007 Ontwikkelingen en samenhangen Eindredactie: A.Th.J. Eggen (CBS) S.N. Kalidien (WODC) Centraal Bureau voor de Statistiek Wetenschappelijk Onderzoeken Documentatiecentrum WODC_271_R1_9.indd :22:47

4 Onderzoek en beleid De reeks Onderzoek en beleid omvat de rapporten van onderzoek dat door en in opdracht van het WODC is verricht. Opname in de reeks betekent niet dat de inhoud van de rapporten het standpunt van de Minister van Justitie weergeeft. Exemplaren van dit rapport kunnen worden besteld bij het distributiecentrum van Boom Juridische uitgevers: Boom distributiecentrum te Meppel Tel Fax Voor ambtenaren van het Ministerie van Justitie is een beperkt aantal gratis exemplaren beschikbaar. Deze kunnen worden besteld bij: Bibliotheek WODC, kamer KO 14 Postbus 20301, 2500 EH Den Haag Deze gratis levering geldt echter slechts zolang de voorraad strekt. De integrale tekst van de WODC-rapporten is gratis te downloaden van Op is ook nadere informatie te vinden over andere WODC-publicaties WODC Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp, Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (art. 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publisher. ISBN NUR 820 WODC_271_R1_9.indd :22:47

5 Voorwoord De maatschappelijke en politieke aandacht voor het thema criminaliteit en het politiële en justitiële optreden daartegen is bijzonder groot. Een diversiteit aan informatie, afkomstig van bevolkingsenquêtes, wetenschappelijke studies uit binnen- en buitenland en diverse statistieken, zorgt ervoor dat het thema criminaliteit voortdurend voorwerp is van tal van beschouwingen, theorieën, standpunten en maatregelen. In 1998 zijn het WODC en het CBS een samenwerkingsverband aangegaan met als doel een gezaghebbend, periodiek en geactualiseerd naslagwerk te maken over criminaliteit en rechtshandhaving in Nederland. Het resultaat is een publicatiereeks Criminaliteit en rechtshandhaving, waarin het voorliggende rapport de zesde editie is. De publicatie is bestemd voor een breed publiek zoals politiek, beleid, uitvoering, pers, wetenschap en onderwijs. Criminaliteit en Rechtshandhaving (C&R) verschilt vooral van de vele eenmalige metingen, doordat een vaste methode wordt gebruikt. Hierdoor kunnen vergelijkingen worden gemaakt met eerdere rapportages. Zo kan bijvoorbeeld worden gesteld dat in de periode het totale aantal geregistreerde misdrijven in Nederland bijna jaarlijks is gestegen. Vanaf 2002 daalt het aantal geregistreerde misdrijven geleidelijk. C&R is niet alleen in boekvorm beschikbaar, maar ook verkrijgbaar in PDF-formaat via de websites van het WODC ( en het CBS ( Op deze websites zullen bovendien de tabellen uit bijlage 4 in Excel-formaat beschikbaar komen. In de Statline-database van het CBS (ook te raadplegen via is eveneens statistische informatie op het terrein van criminaliteit en rechtshandhaving opgenomen. Aan de totstandkoming van deze publicatie werkten velen mee. Wij bedanken in de eerste plaats de eindredactie en de auteurs voor hun bijdrage. Daarnaast bedanken wij de medewerkers van de verschillende justitiële diensten en instellingen voor het leveren van de benodigde statistische informatie en de leden van de stuurgroep en de reviewers voor hun constructieve commentaren en adviezen. Bijlage 1 bevat een overzicht van de stuurgroepleden, de reviewers, de dataleveranciers en de medewerkers die een bijdrage hebben geleverd aan de opmaak van het rapport. Directeur WODC Prof. dr. Frans Leeuw Directeur-Generaal van de Statistiek CBS Drs. Gosse van der Veen WODC_271_R1_9.indd :22:47

6 WODC_271_R1_9.indd :22:47

7 Inhoud 1 Inleiding 13 S.N. Kalidien en A.Th.J. Eggen 1.1 Wijze van presentatie Kanttekeningen 17 2 Het Nederlandse strafrechtsysteem 19 W.M. de Jongste 2.1 Personen en organen in de strafrechtspleging De wetgever De Minister van Justitie Het slachtoffer De verdachte, de raadsman en de tolk/vertaler De getuige en de deskundige De politie Het Openbaar Ministerie De rechter De reclassering en de Raad voor de Kinderbescherming De Dienst Justitiële Inrichtingen De Raad voor de Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming en de Inspectie voor de Sanctietoepassing Het Centraal Justitieel Incasso Bureau De fasen in het strafproces Strafvordering in eerste aanleg Behandeling in hoger beroep en/of cassatie De tenuitvoerlegging Internationale samenwerking in strafzaken Sancties in het strafrecht Sancties voor meerderjarigen Sancties voor minderjarigen 56 3 Slachtofferschap, slachtofferhulp, onveiligheidsgevoelens en preventie 61 H.W.J.M. Huys 3.1 Burgers als slachtoffer Delicten totaal Delictgroepen Verschillen in slachtofferrisico Herhaald en meervoudig slachtofferschap Relatie met de dader(s) Plaats van het voorval Gevolgen voor slachtoffers Compensatie van gevolgen Door burgers ondervonden delicten Delicten totaal Delictgroepen 77 WODC_271_R1_9.indd :22:47

8 8 Criminaliteit en rechtshandhaving Melding en aangifte door burgers Melding Aangifte; ondertekening document Bedrijven als slachtoffer Slachtofferschap algemeen Slachtofferschap naar delictgroepen Gevolgen van criminaliteit Door bedrijven ondervonden delicten Melding en aangifte door bedrijven Melding Aangifte Ondervonden delicten burgers en bedrijven totaal Onveiligheidsgevoelens Onveiligheidsgevoelens algemeen Onveiligheidsgevoelens in specifieke situaties; vermijdingsgedrag Verschillen in onveiligheidsgevoelens Preventie tegen criminaliteit Preventieve maatregelen van burgers Preventieve maatregelen van bedrijven De beveiligingsbranche Resumé Criminaliteit en opsporing 105 A.Th.J. Eggen en H. Goudriaan 4.1 Geregistreerde criminaliteit: aard, omvang en ontwikkeling Algemeen Vermogensmisdrijven Vernielingen en misdrijven tegen de openbare orde Geweldsmisdrijven Verkeersmisdrijven Misdrijven tegen de Opiumwet en de Wet Wapens en munitie Verdachten van misdrijven Gehoorde verdachten volgens de Politiestatistiek Aangehouden verdachten volgens HKS/SSB Minderjarige verdachten Gehoorde minderjarige verdachten volgens de Politiestatistiek Aangehouden minderjarige verdachten volgens HKS/SSB Afdoening door de politie Resumé 145 WODC_271_R1_9.indd :22:47

9 Inhoud 9 5 Vervolging en berechting 149 N.E. de Lange 5.1 Vervolging en berechting algemeen Afdoeningen door het Openbaar Ministerie en door de rechter Opgelegde straffen en maatregelen Berechting in hoger beroep en in cassatie Schadevergoeding aan ex-verdachten Doorlooptijd in strafzaken Vervolging en berechting van minderjarigen Afdoeningen door het Openbaar Ministerie en door de rechter Opgelegde straffen en maatregelen Resumé Tenuitvoerlegging van sancties 183 S.N. Kalidien 6.1 Tenuitvoerlegging van vrijheidsbenemende sancties Het gevangeniswezen De tbs-sector De Justitiële jeugdinrichtingen (JJI) Tenuitvoerlegging van vrijheidsbeperkende sancties Tenuitvoerlegging taakstraffen meerderjarigen Tenuitvoerlegging taakstraffen minderjarigen Halt-afdoening en Stop-reactie Tenuitvoerlegging financiële sancties en maatregelen Geldboetes Ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel Schadevergoeding Inning van transacties Tenuitvoerlegging overige sancties en maatregelen Ontzegging van de rijbevoegdheid Verbeurdverklaring en onttrekking aan het verkeer Resumé De strafrechtsketen in samenhang 215 E.C. Leertouwer en S.N. Kalidien 7.1 De strafrechtsketen in samenhang Misdrijven in de strafrechtsketen Geweldscriminaliteit Vermogenscriminaliteit, Vernielingen en misdrijven tegen openbare orde en gezag Misdrijven tegen de Opiumwet, Misdrijven gepleegd door minderjarigen Minderjarigen in de strafrechtsketen Geweldscriminaliteit en minderjarigen Vermogenscriminaliteit en minderjarigen 245 WODC_271_R1_9.indd :22:47

10 10 Criminaliteit en rechtshandhaving Vernielingen en misdrijven tegen de openbare orde en het openbaar gezag en minderjarigen Resumé Jaarlijkse kosten van criminaliteit 253 D.E.G. Moolenaar 8.1 Overheidsuitgaven in reactie op criminaliteit Slachtofferzorg Preventie Opsporing Vervolging Strafrechtspleging Tenuitvoerlegging Ondersteuning van verdachten Overheidsuitgaven voor criminaliteitsbestrijding en strafrechtshandhaving: conclusie Overheidsuitgaven voor criminaliteitsbestrijding en strafrechtshandhaving ten behoeve van minderjarigen Private uitgaven ter voorkoming van criminaliteit Preventiemaatregelen door particulieren Preventiemaatregelen door bedrijven en instellingen Overige preventiemaatregelen Uitgaven aan preventie Monetaire schade als gevolg van criminaliteit Schade voor bedrijven en instellingen Schade voor burgers Schade voor de overheid Overige schade Totale schade Resumé Nederland in internationaal perspectief 279 P.R. Smit 9.1 Voorbehoud bij het maken van internationale vergelijkingen Criminaliteit en slachtofferschap Registratie en opsporing Vervolging Berechting en straf Jeugdige verdachten Ontwikkeling in de totale geregistreerde criminaliteit en het aantal gevangenen Resumé 301 WODC_271_R1_9.indd :22:47

11 Inhoud Capita Selecta 303 A.Th.J. Eggen 10.1 Overvalcriminaliteit Heling Discriminatie Huiselijk geweld 319 Literatuur 325 Bijlage 1 Lijst van personen die mee hebben gewerkt aan C&R Bijlage 2 Standaardclassificatie misdrijven CBS 334 Bijlage 3 Informatiebronnen 335 Bijlage 4 Tabellen 359 Tabellen bij hoofdstuk Tabellen bij hoofdstuk Tabellen bij hoofdstuk Tabellen bij hoofdstuk Tabellen bij hoofdstuk Tabellen bij hoofdstuk Tabellen bij hoofdstuk Tabellen bij hoofdstuk Bijlage 5 Afkortingen 651 Bijlage 6 Trefwoordenregister 655 WODC_271_R1_9.indd :25:04

12 WODC_271_R1_9.indd :22:47