Minutenboek van Huis Bergh

Transcriptie

1 Deel 3 uit de reeks Bronnen van het Algemeen Historisch Archief J.H.G. te Boekhorst, Bennekom Alle rechten voorbehouden. Minutenboek van Huis Bergh Het Algemeen Historisch Archief is een alfabetisch geordend systeem waarin de letterlijke tekst van allerlei Gelderse documenten en andere gegevens op elke relevante ingang wordt opgeslagen (akten van de burgerlijke stand, kerkregisters, notariële stukken, bevolkingsregisters enz.), verdeeld over duizenden digitale dossiers.voor nadere informatie kunt u zich in verbinding stellen met de auteur: J.H.G. te Boekhorst, Laarweg 41, 6721 DB Bennekom, ahadata@zonnet.nl ( ) Archief Huis Bergh (inv. nr. 1182) * 1046 documenten met uitvoerig register In deze serie zijn inmiddels verschenen: 1. Het Gildeboek van Netterden ( ) 2. Notulen van de Gendringse kerkeraad ( ) 3. Minutenboek van Huis Bergh ( ) 4. Inventaris van het archief van Huis Bergh (supplement 1957) 5. Paspoorten Doetinchem (1811) Algemeen Historisch Archief Transcriptie, register en opmaak: J.H.G. te Boekhorst, Bennekom 6. Doesburgse kwartierlijst (circa 1810) 7. Het Registre Civique van de gemeente Netterden (1813) 8. Het Registre Civique van de gemeente Gendringen (1811) 9. Oorlogsschade in de heerlijkheden Gendringen en Etten in het rampjaar Het Lexicon Vahalicum Taalkrummels (het dialect van de Wals)

2 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 3 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 4 Inleiding en verantwoording In het archief van Huis Bergh zijn verscheidene oude minutenboeken (ambtelijke kopieboeken) bewaard gebleven. Het onderhavige exemplaar is in de inventaris van mr. A.P. van Schilfgaarde (uitgave 1932) als volgt omschreven: Archief Huis Bergh, afd. 2. Stukken van zakelijken aard. A. In het algemeen. I. Bestuur: Inv.nr Minutenboeken van de graven van den Bergh, deelen: Inv.nr Over N.B. Betreft alle Berghsche goederen. Achterin is een klapper. Gemerkt N. Op de perkamenten band is nog juist leesbaar: Minuten Boek van 1 February 1723 tot 16 Mei / C. II. N o 23. / N. De beschreven bladen waren aan de voorzijde rechtsboven genummerd van 1 t/m 314 (het laatste nummer tweemaal). Deze folionummering is in het afschrift boven elk tekst aangegeven. Het lijvige boekwerk bevat dus in totaal 629 pagina s tekst (behalve folio 121 recto, dat niet beschreven bleek te zijn). Het paginaformaat is 24 x 37,5 cm. De band is iets ruimer (25 x 38 cm). De documenten zelf waren niet afzonderlijk genummerd. De nieuwe volgnummers (1 t/m 1046) zijn aangebracht ten behoeve van het omvangrijke trefwoordenregister. Alle teksten staan in de oorspronkelijke volgorde, ongeacht de datering, die soms niet chronologisch is en die hier en daar zelfs ontbreekt. Achterin het boek bevond zich een primitief opgezet, zeer onvolledig en daardoor nagenoeg onbruikbaar register, dat in deze transcriptie dan ook is weggelaten. Het maken van dit afschrift heeft mij veel tijd gekost (van 7 januari 2003 tot 14 september 2004). Er kon slechts één dag per week aan gewerkt worden in de Munt te s-heerenberg, waar het origineel wordt bewaard. Hierbij heb ik gebruik gemaakt van een laptop met een antiek, maar voor mijn doen zeer handig tekstverwerkingsprogramma (WordStar for DOS, versie 3.3, jaargang 1983). Bepaalde bijzondere tekens als ligaturen en woordverkortingen waren uiteraard niet geheel overeenkomstig het handschrift weer te geven. Met behulp van een tilde (~) heb ik deze plaatsen gemarkeerd. Verder zijn de in het handschrift veelvuldig gebezigde letters ú en Ú zonder het diacritische tekentje afgedrukt (in de digitale versie heb ik ze volledigheidshalve wél overgetypt). De vele hoofdletters heb ik zo goed mogelijk conform het origineel overgenomen, zelfs als ze midden in een woord of samenstelling voorkomen. Onderstreepte tekstgedeelten heb ik gemarkeerd met. De teksten heb ik na de transcriptie zo uitvoerig mogelijk digitaal geïndexeerd, met gebruikmaking van een oude versie van WP-5.1 for DOS (mijn favoriete besturingssysteem), onder herschrijving van de lemma s en onder verwijzing naar de nieuwe volgnummers. Al spoedig bleek dat mijn huiscomputer het grote aantal trefwoorden met onderverdelingen niet in één actie kon verwerken, zodat de digitale indexering verder gefaseerd moest gebeuren. Dit was een langdurige, maar leerzame bezigheid, waarbij ik al doende steeds handiger werd in het gebruik van zelfbedachte macro s. *** L histoire se répète, heet het wel. Voor het uitgeven van een oud manuscript geldt dat in de meest letterlijke zin des woords: de geschiedenis wordt nog eens herhaald. Op papier, virtueel of hoe dan ook. In het onderhavige geval gaat het dus om een minutenboek. Niemand had mij gevraagd dit monnikenwerk te doen, dus stelde ik mij toen ik klaar was vol goede moed in verbinding met een bekende uitgever van historische werken in het stadje Z., ergens in het oosten des lands. Wat is dat, een minutenboek?, wilde ze weten, de medewerkster die ik aan de lijn kreeg. Een brievenboek? Ja, dat ook, was mijn reactie. Maar het is meer. Alles wat volgens de Berghse kanselarij in zeventienhonderd zoveel van belang was voor later. Veel meer kon ik er ook niet over zeggen. Ik had er voor mijzelf de dikke Van Dale al eens op nageslagen, maar was daar ook niet veel wijzer van geworden: minuut = eerste schriftelijk ontwerp van een stuk, brief of opstel, klad, inzonderheid de oorspronkelijke akte van notarissen enz. Maar waarom dan uitgerekend de periode ? Tja, ook dat was een goede vraag, waarop ik naar eer en geweten heb geantwoord: omdat dat deel toevallig niet in een gewone archiefdoos paste en daardoor opviel. De andere minutenboeken van Huis Bergh zijn wat kleiner van formaat en die passen wél in de zuurvrije dozen. Een dergelijke amateuristische benadering van de geschiedenis bleek te veel gevraagd voor deze serieuze uitgeverij, waar men na inzage van een deel van de transcriptie enige tijd later bij navraag oordeelde: Niet wetenschappelijk genoeg. Als u ons nu de héle serie had aangeboden... Eigenlijk had ik een wat positievere reactie verwacht. Ik heb mijn contactpersoon dan ook voorgerekend dat ik me over een jaar of zesendertig nog wel eens in Z. zal melden, als alles meezit (in 2041 word ik honderd). In Bergh liggen immers nóg een stuk of achttien van dergelijke boeken, en voor het maken van dit ene afschrift met bijbehorend trefwoordenregister ben ik zoals gezegd alleen al twee jaar bezig geweest. *** Zoekend naar de historische context van de jaren kwam ik terecht in het allang vergeten Tweede Stadhouderloze Tijdperk van onze vaderlandse geschiedenis, volgens de schoolboekjes de periode van 1702 tot In het gewest Gelderland duurde deze periode veel korter, want al op 2 november 1722 werd de toen nog maar elf jaar oude prins Willem IV tot stadhouder van Gelderland benoemd. Hij was een zoontje van de op 14 juli 1711 bij Moerdijk in het Hollands Diep verdronken Johan Willem Friso en diens weduwe Maria Louise van Hessen-Kassel, de bij het gewone volk zo geliefde Marijke Meu. Prins Willem IV werd pas op 12 oktober 1729 daadwerkelijk stadhouder van Gelderland. In de tussentijd had zijn populaire moeder deze functie als voogdes voor hem waargenomen. Een enigszins vergelijkbare situatie deed zich in diezelfde dagen voor in het Graafschap Bergh, waar graaf Oswald III in 1712 was overleden. Een directe meerderjarige erfopvolger was er niet. Bij testament had Oswald bepaald dat zijn achterneef Frans Wilhelm van Hohenzollern hem als graaf van den Bergh zou opvolgen. Mr. A.P. van Schilfgaarde schrijft hierover in de Inleiding op zijn inventaris van het archief van Huis Bergh (1932, blz. 73) het volgende: Franz Wilhelm Nikolaus Josephus Mainhard van Hohenzollern werd geboren te Sigmaringen op 6 December 1704, en aldaar op 7 December d.a.v. gedoopt. Hij was de tweede zoon van Mainhard II (Anton Karl), vorst van Hohenzollern (geboren te Sigmaringen 1 November 1673, gestorven aldaar 20 October 1715, oudsten zoon van Maximiliaan en Maria Clara van den Bergh) en Johanna Catharina Victoria, gravin van Montfort. Hij was eerst 7 jaar oud, toen zijn oudoom Oswald stierf, en volgde dezen, behoudens het vruchtgebruik voor gravin Leopoldina, in 1712 onder voogdij van zijn moeder op. Franz Wilhelm bezocht van de academie van Lunéville, en trad sedert 1724 als regeerend graaf op. Hij had, ingevolge het testament van graaf Oswald, diens naam en wapen aangenomen, en voerde den titel van: graaf van den Bergh en Hohenzollern. Op 14 Mei 1724 huwde hij te s-heerenberg met Maria Catharina, gravin Truchsess von Waldburg-Zeil, geboren 29 September 1702, gestorven te Boxmeer 24 Februari 1739, begraven aldaar op 27 Februari d.a.v.,

3 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 5 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 6 dochter van Johann Christoph en Maria Franziska Isabella, gravin van Montfort, de laatste een eigen nicht van Franz Wilhelm's moeder. Graaf Franz Wilhelm heeft van zijn kortstondige regeering weinig genoegen beleefd. Sedert 1725 was de hofraad Frans Anton van Eppeln van den Raayhof de regeerder te s-heerenberg en Boxmeer. Zoowel de Graaf als de Gravin stonden geheel onder zijn invloed, en moesten, naar de getuigenissen van het daarover ontstemde personeel, veel meer van hem verdragen dan met de wederzijdsche positie in overeenstemming geweest zou zijn. Ook de aanwezigheid van s Graven jongste tante, Frederica Christiana van Hohenzollern ( ), de weduwe van zijn oom Sebastian, graaf van Montfort (gestorven 1724), bracht geen verandering in dezen vernederenden toestand. In 1735 ontstond door de schuld van den hofraad Eppeln op het kasteel te s-heerenberg een geweldige brand, welke het grootste gedeelte van het groote slot verwoestte. Ten gevolge van dezen brand bracht de grafelijke familie haar hoofdverblijf naar Boxmeer over, doch liet niet na een aanvang te maken met den herbouw van het huis Bergh. De Graaf overleed op Boxmeer 23 Februari 1737, en werd aldaar op 25 Februari d.a.v. begraven. Uit zijn huwelijk waren drie kinderen geboren: 1 o. Joanna Josephina Antonia van den Bergh en Hohenzollern, geboren te s-heerenberg 14 April 1727, gedoopt aldaar op denzelfden dag, gestorven te Sigmaringen 22 Februari o. Johan Baptist van den Bergh en Hohenzollern, geboren 24 Juni 1728, overleden o. Maria Theresia Leopoldina van den Bergh en Hohenzollern, geboren te s-heerenberg 6 Maart 1730, gedoopt te Zeddam 8 Maart d.a.v., werd stiftsdame te Remiremont (Reimersberg) in de Vogesen, en overleed te Sigmaringen 28 October 1800, alwaar zij ook begraven werd. Zij was de laatste van den tak der graven van den Bergh en Hohenzollern. Tegen deze achtergrondinformatie is het minutenboek uit te periode wat beter te begrijpen. Inmiddels heb ik ook een begin gemaakt met de transcriptie van het vervolgdeel, dat de periode omvat (inventarisnummer 1183). Ook dat moge dan geen wetenschappelijk werk zijn, het is er niet minder wetenswaardig om. In de hoop dat menigeen in het thans verschenen deel iets van zijn gading zal vinden zou ik dit werk willen opdragen aan de nagedachtenis van de onlangs overleden kasteelheer J.H.A. van Heek (22 september september 2004), die zich in het voetspoor van zijn vader zeer heeft ingezet voor het behoud van ons Oostgelders cultureel erfgoed en in het bijzonder voor de instandhouding van kasteel Bergh, zijn kunstverzameling en het grafelijk archief. Ik dank de directie en de medewerkers van Huis Bergh hartelijk voor de geboden gastvrijheid. Bennekom, 20 januari 2005 J.H.G. te Boekhorst

4 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 7 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag [folio 1 recto]: Annus 1723 Mensis februarius. Volmagt op Hermannus Bosboom om de kerckereeckeningen van Gendringen bijte woonen: etc~ Wij Johanna: etc etc Doen Kondt en tuygen dat wy hebben gecommitteert en bevolmagtight gelyck wy Committeeren en bevolmaghtigen Craght deses den Eerentfesten onsen seer Lieven getrouwen Hermannus Bosboom onsen Righter en Statholder ter Borgh, om van onsent wegen de Kercke Reeckeningen der Heerlickheeden Gendringen en Etten byte woonen, afftehooren, en te sluyten, ende des Hooghgraeff~ Huyses Bergh, en der KerckenIntresse opt mogelyxte waerte Nemen, en voorders alles doen wat wij praesent Zijnde souden mogen off Connen doen niettegenstaende dat daertoe Speciaeldere volmaght moght vereyscht worden; beloovende voorgoet en van waerde te houwden alle t geene by onsen voorñ: Committeerden in desen sal worden gedaan, en dat wy hem in alles sullen Cost en Schaadeloos Houwden In teecken der waerheyt hebben wij deze eygenhandigh geteeckent en met ons furstlyck Segell bevestight op het Slott S Heerenberg den 1 e Febr~: «onderstont» Johanna: / L:S: [folio 1 recto en verso]: Schrijvens aen den H r Drost Verheull de kercken Reeckeninge tot Gendringen toucherende Eerentfesten Lieven getrouwen Alsoo ons onderdanigh is voorgedragen gelyck uyt neffensgaende Reces te vernemen, dat U E sigh tot ons groot ongenoegen heeft geabsenteert en buijten het ampt t soeck gemaeckt op den dagh als wanneer de Kercken Reeckeningen van Gendringen en andere Nootwendigheden etc stonden affgedaan en vereffent te worden, niet tegenstaende U E Selffs deese Verschrijvinge had gedaan, streckende het selve niet alleen tot praejuditie van ons en van de Kerck, nemaer oock van U E Selffs, dat wij van U.E: niet hadden Vertrouwt; om t welcke voorte koomen, soo ist dat wy U E by desen beveelen en ordonneren, dat U E sigh in eijgener persoone op maendagh den Eersten Marty naestcomende sal vervoegen ter plaetse, alwaer de Kercken Reeckeningen en andere Nootwendigheeden sullen affgehoort eñ vereffent worden, om aldaer soodane Elucidatie te geven, als U E in dese saacken bewoest is Wij verlaeten ons hiertoe, opdat wy Bij Manquement van dien niet genootsaeckt worden andere Middelen int werck te stellen, Recommanderende U E ons Interesse, als mede der Kercke, en U E in de protectie van den Almogende bevolen hebbende, Zyn wij Eerentfesten Lieven getrouwen / U E vriendt Willige / «onderstont» / Johanna. Op het Slott S Heerenbergh den 13 February «Inscriptie» / Aen den Eerentfesten onsen Lieven getrouwen Everhard Verheull Drossard der Heerlickheeden Gendringen en Etten / tot Gendringen [folio 2 recto]: Mensis Martius [vochtschade:] [...] voor [...]rt Ruerinck als [...]km r tot Borgh Wij Johanna &c: &c: Alsoo ons onderdanigst is voorgedragen, dat Jacob Hellebrant eenige Jaeren Herwarts sonder onse genadige Commissie den ontfanck van onse Kercke tot Borgh heeft geadministreert, streckende sulx tot merklycke praejuditie vant Hooghgraeff~: Huijs Bergh, en wij daer inne willende voorsien, hebben gecommitteert en gelast gelyck wy Committeren en Lasten Hiermede onsen Schepen Geraert Ruerinck, om van nu aff aen den ontfanck van onse voorñ: Kercke tot Borgh t aenveerden en te administreren soodanigh als eenen goeden en getrouwen Kerckmeester verplight is; mits doende bewijs en Reliqua, en stellende sufficiente Borgen: de Revocatie ons, en onsen seer Lieven Heer Soon den Hooghgebooren Heer Grave van den Bergh ten allen tijden voorbehouwden: Signatum op het Slott S Heerenberg den 5 en meert «onderstont» / Johanna &c: &c: [folio 2 recto]: Op het Req te van de weduwe Willem Sybelinck Johanna etc~ De Suppliante sal in minderinge van haeren verschuldeten paght op prima may naestcomende betalen de somme van tweehondert gulden, en het Restoir van den selven paght op naervolgende 8 ti Martini, en in val de suppliante dit niet soude achtervolgen, en daermede in gebreecke blyven sal haer gepaghte goet den Benthemsen Hoff, wederom op Nieuws verpaght worden, en van mistrecht melioratie ofte andersints versteecken weesen, waer naer sigh onsen seer Lieven getrouwen Lantrentmeester Zumkley sal Reguleren gedaan op het Slott S Heerenbergh den 8 meert «onderstont» / Johanna &c [folio 2 verso]: Op het Req te van Arent te Laack op~ Hove toe Wisch Wy Johanna &c In Consideratie van de groote schaade soo den suppliant wegens de sterffte van paerden en beesten geleeden heeft, Remitteren aen denselven Gent: eens twintigh guldens Hollants, onder Conditie, dat het Restant van den verschulden paght sonder fout op Comstige S ti Jacobi sal by betaelen op poene van parate Executie en van deze Remissie; waer naer sigh onsen Seer Lieven getrouwen Rentmeester Ant: Spekeslager onder~: te gedragen heeft: gedaan opt Slott S Heerenbergh den 10 e meert 1723 geteekent: / Johanna &c

5 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 9 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag [folio 2 verso]: Ordre aen den amptman Brienen Johanna etc~ Wy ordonneren onsen lieven getrouwen Johan van Brienen amptman in de Bijlant dat sigh met de saacke van Hermannus Arentze contra onsen Scholtus en Wartgreeff derkc Hoet niet sal bemoeyen en daermede stille staen tot onse geñ: ordre, en dat wy wyders van deze saacke sullen wesen geinformeert gedaan op het Slott S Heerenbergh den 19 meert 1723 was geteekent / Johanna &c [folio 2 verso]: Ordre tot de Reparatie vant Huys van Jan Derckse Wy Johanna Ordonneren aen onsen seer Lieven [tussengevoegd: getrouwen] Ferdinand Philip van der Veecken Rentmeester in den Bylant, dat aen het Huijs van Jan derckse op den Pannersen Wardt de Noodige Reparatie Sal Laten doen ten meesten profyte vant Hooghgraeffl~ Huys Bergh: die hem met quittantie sal gevalideert worden: S Heerenbergh den 20 meert Geteeckent / Johanna &c Resterende paghtpenningen tot den jaere 1722: Inclusive bestaende in eene Somme van tweehondert sevenen negentigh gulden 17 stuyvers, als mede die gedaane kosten van peindinge ende Citatien te Hove wegens benoemden achterstedigen paght beneffens de kosten van deese wedersijtze taxatie, en wat verders tot Voltreckkinghe deser KoopZedulle off transport alnogh soude moeten betaelt worden, als mede de feijt eñ Rantsoen gelderen wegens de nieuwe verpaghtinge, voor eerst van de Veraccordeerde Coopspenningen sullen getrocken Worden, sullende den Overrest tot onderpant van die nu op nieuw veraccordeerde paght bestaende Jaerlyx in eene Somme van tachentigh guldens verblyven in handen van den Hooghgraeffl: Berghsen Rentmeester, om by misbetaling van die belooffde paght, waer van het Eerste Jaer op S ti Martini sall verschenen wesen, daer aen sigh te konnen verhaelen: met dien verstande Nogtans, dat verkooper tegens aenstaende mey 1723: het geseyde Huys in dien staet, gelyck t selve sigh tegenwoordigh bevindt, levere, om het selve door Hoogh benoemden Heer Grave van den Bergh als kooper te mogen aenveerden, en als Syn Excellenties eygen proper Huijs gebruycken ofte Laeten gebruycken tot alsulcken Eynde verkooper is verbindende syn Respective persoon en goederen soo gereede als ongereede hebbende en Verkrijgende, om in Cas van niet naercominge aen dese, allen hinder, kost en geleedene schaade daeraen te Verhaelen onder die Renuntiatie ende Submissie als naer reghten: alles sonder argh oft List: In oircondt der waerheyt dese by den Rentmeester van der Veecken namens haere Hooghfurstl: Doorleugtigheyt van Hohenzollern als kooper, en Johan Dercksen als verkooper onderschreven Pannerden [datum niet ingevuld] Januarij was onderteekent / F:P: van der Veecken qq a / Jan Dercksen als verkooper Deesen koop wort geapprobeert S Heerenbergh den 20 Martij / was onderteekent / Johanna &c [folio 3 recto en verso]: Verkoopinge ende Overlaetinge vant Huys van Jan derckse aent Hooghgraeff~: Huys Bergh Ick ondergeschreven Jan Dercksen weduman verclare bij desen, dat ick mijn Huys staende op syn Hooghgraeff: Excellenties van den Berghs grondt het pannerse wartse goet genaemt, naer dat het selve door weedersyts onpartydige timmerlieden en metzelaers den 19 februarij 1723 was getaxeert, als namentlyck aen Zyde vant Hooghgraeff: Huys Bergh, door den meester timmerman en meester metzelaar Reynder ijsendam en Rutt Lijvent ter waerdije van Ses hondert een en dertigh gulden, en van mijnen kant door den meester timmerman en meester metzelaer Derck Berentz en Lyve Jansen ter somme van Aght hondert en seventien guldens; Soo is tusschen de Heer Rentmeester vander Veecken als Volmagtiger van haer Hooghfurst: Doorleuchtigheyt van Hohenzollern, als Regente en administratrice vant Hoogh Graeffl: Huijs Bergh en mijn benoemt omtrent het Verschill deser benoemde taxatie overkomen, en het selve gestelt op eene Somme van Ses hondert en Vyfftigh guldens, voorbehouwdens doch haere Hooghfurst: doorleugtigheyt genedigste approbatie; soo dat Ick Johan Derckse beneffens myne Erven in eenen steeden vasten en onwederroepelycken Erffkoop verkoght ende getransporteert hebbe, gelyck syn doende Craght deses aen Syn Excellentie den Here Grave tot den Bergh benoemde Huys, en wat daeraen muer en nagelvast is, gelyck het door benoemde onpartydige timmerlieden en metzelaers is bevonden en gespecificeert, en tegenwoordigh op den Gront van Syn Hooghgraeff: Excellentie is staende als namentlyk voor eene Somme van Seshondert en Vyfftigh gulden op Conditie, dat die alsnogh [folio 4 recto en verso]: Verkoop van het Huys van Berent Speet ten profyte vant Hoogh Graeff: Huijs Bergh Wij ondergeschreve Eghte luyden Berent Speet en Geesken Copray verclaren by desen, dat wy ons Huijs staende op Syn Hooghgraeffl: Excellenties van den Berghs grondt Bolcks Hoff genaemt, naer dat hetselve door wedersyts onpartydige timmerlieden en metzelaers den 19 febr: was getaxeert: als namentlyck aen Zyde vant Hoogh Graeff: Huijs Bergh door den meester timmerman eñ meester metzelaer Reynder ijsendam, en Rutt Leyven ter waerdije van 771 gls~ 15 stuyvers, en van onsen kant door den meester timmerman en meester metzelaer Goossen Henningh, en Reynder van Loon ter somme van waeronder den Bergh en schop begrepen Zyn: Soo is tusschen de Heer Rentmeester van der Veecken als Volmagtiger van haere Hooghfurst: Doorleuchtigheyt van Hohenzollern, als Regente vant Hoogh Graeffl: Huys Bergh &c en ons benoemde Eghte luyden omtrent het Verschill deser benoemde taxatie geconvenieert, en het selve gestelt op negen hondert guldens, voorbehouwdens dogh haere Hooghfurst: Doorleugtigheyts genadige approbatie; soo dat Ick Berent Speet beneffens mijne Vrouwe Geesken Copraij ende myne Erven in eenen Steden vasten en onwederroepelycken Erffcoop Verkoght en overgelaeten hebben gelyck wij sijn doende Craght deses aen Syn Excellentie den Heere Grave tot den Bergh & & benoemde Huys, Bergh, en Schop, gelyck het door benoemde onpartydige timmerlieden en metzelaers is bevonden en gespecificeert, en tegenwoordigh staende is op den grondt van Hooghgemelte Syne

6 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 11 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 12 Hooghgraeff: Excellentie van den Bergh &c als naementlyk voor eene somme van Negenhondert gulden op Conditie, dat die alsnogh Restierende paght penningen bestaende in eene somme van f : als mede die restierende verpondinge tot den jaere 1721 Inclusive beneffens de kosten van deser wedersijtze taxatie, en wat verders tot Voltreckkinghe deser CoopZedulle off transport, off tot feyt en Rantsoen van den nieuwen paght, als nogh soude moeten betaelt worden: voor eerst van de veraccordeerde Coopspenningen sullen affgetrocken, ende den Overrest aenhanden van Verkooper tegens aenstaende Juny betaalt worden uytgenomen eene somme van eenhondert en vyfftigh guldens, dewelke in plaets van Borghe tot onderpant van die nu op nieuw Veraccordeerde paght bestaende Jaerlyx in hondert Vijfftigh gulden sullen ingehouwden worden: Met dien Verstande Noghtans, dat verkooper het benoemde huys Bergh en Schop tegens aenstaende Maij 1723: in dien staet, gelyck tselve sigh tegen woordigh bevindt Levere, om de selve naer wel gevallen door Hoogh benoemden Excellentie den Heer Grave van den Bergh als kooper te mogen aen Veerden, en als Syn eygen proper huijs, Bergh en Schop te gebruycken oft Laten gebruycken; tot alsulcken Eynde verkooper syn verbiendende [:sic] haere respective persoonen en goederen soo gereede als ongereede, hebbende en verkrijgende, om in Cas van niet naerkominge aen dese, allen hinder kost en geleedene schade daeraen te verhaelen, onder die Renuntiatie ende Submissie als naer Reghten: alles sonder argh oft List: In oircondt der waerheyt dese by den Rentmeester namens haere Hoogh furstl: doorleugtigheyt &c van Hohenzollern als Kooper, en Berent Speet beneffens Syne Vrouw Geesken Copraij als verkoopers &c onderschreven: Millingen den 19 Febr~: 1723 was onderteekent / F:P: van der Veecken qq a / Berndt Speet. Deesen koop wort geapprobeert S Heerenbergh den 20 Mart 1723 / was geteekent / Johanna &c [folio 5 recto]: Commissie op Jacobus de Jonghe om de Magistraet tot Dixmude te veranderen [folio 5 recto]: Mensis Aprilis. Ordre aen den Scholtus Thomas Gijsberts om den 40 e penninck van het aengekoghte halve wartjen van Henrick van Leersum etc: te voldoen: Wy Johanna Ordonneren aen onsen Lieven getrouwen Rentmeester van Oghten Thomas Gysberts, dat den 40 e penninck van het wartjen van Henrick van Leersum voor de Halffscheijt voor 150 gulden Hollants ten dienste vant Hooghgraeff~: Huijs Berg aengekoght, sal betaelen en verders ten meesten voordeel van Hooghgemelte Huys Laten bepaeten, sullende hem d uytgave met Quittantien valideren: Seg:~ S Heerenbergh den 8 en Aprilis 1723: geteeckent / Johanna &c [folio 5 verso]: Op het Req te van Johan van der Veecken en Johan Vermeer versoeckende Quijtslagh Wij Johanna &c Uijt besondere Redenen ons daertoe moveerende Remitteren gened~: aen de Supplianten over den jaere de Somma van twee hondert Vijfftigh gulden Hollants, waeronder sullen begrepen Zijn de gedane oncosten, die door den Rentmeester om Synen paght te becoomen Syn aengewendt; sullende het geheele different voor gemelden paght de A o 1719 aen gaende hiermede Cesseren en opgeheven zijn, sonder dat de Supplianten eenige verdere praetensie uijt dien hooffde sullen mogen off Connen formeren; mits dat binnen een maent à dato deses haeren Resteerende paght aenbetaelen, sonder welckers voldoeninge deese Remissie geen plaets sal hebben: gedaan opt Slott S Heerenbergh den 15 en April 1723: «onderstont» / Johanna &c Wij Johanna &c Doen kondt en tuygen dat wij volcoomentlyck verseekert Zijnde, dat onsen seer Lieven Rentmeester Jacobus de Jonghe onser ondersaatsen [tussengevoegd: van dixmuijden] beste sal soecken, den selven gene~: gecommitteert en bevolmaghtigt hebben, gelyck wy Committeren en bevolmaghtigen Craght deses, om in onsen Name de Magistraet aldaer voor desen Loopenden jaere aenvangende met maij en expirerende op Maij 1724: te Nomineren en aente stellen, en daer omtrent te doen, En te Laten, als eenen getrouwen Commissaris toestaet te doen; Recommanderende aen hem wel expresselyck de bequaemste voor d onbequaemste te praefereren: In waerheijts oirconde hebben Wy dese eijgen handigh geteeckent en besegelt op het Slott S Heerenbergh den 30 meert 1723: was geteekent. / L:S: / Johanna &c [folio 5 verso]: Opt Req te van de wed: Derck Arentze versoeckende Remissie Johanna &c Uijt besondere ons daertoe moveerende Redenen Remitteren gene~: aen de Supplianten op haeren Verschuldeten paght de Annis 1721 en 1722: eens de somme van hondert guldens, mits Conditie, dat binnen een maent à dato deses haeren verneren Restant tot den Jaere 1722 Inclusive aenbetaelt, sonder welckers Voldoeninge dese Remissie geene plaets sal hebben, en sal aen haer voor dat voldaen heeft, Copie deses niet worden gegeven Signat~ opt Slott S Heerenbergh den 15 april / «geteeckent» / Johanna.

7 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 13 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag [folio 5 verso]: Opt Req te van de wed: Gerrit de Laer versoeckende als boven Remissie Is genedigh geremitteert op conditie als [boven, veranderd in:] vooren op den paght de Annis 1720 en de somme van f 73 gulden 2½ stuyvers: [folio 6 verso]: / Den 27 april aen Jacobus van Lier geremitteert aght gulden, mits dat voor Pinxteren naest comende den Restant by betaele; sonder welckers voldoeninge dese Remissie geen plaets sal hebben. dato als boven [folio 6 verso]: [folio 6 recto]: Opt Requeste van Derck en Steven Hoet Wij Johanna &c Mits geen houdt tot het noodigh gevreght vant Capellen Goet voorhanden is, soo ordonneren onsen Seer Lieven Getrouwen Ferd: Phil: van der Veecken Rentmeester In den Bylant, dat het noodige holt tot het gevreght sal fourneeren, onder Conditie Noghtans, dat bij expiratie van de paghtjaeren Den paghter het voorñ: goet verlatende, wederom het noodigh holt tot het gevreght sal bijbrengen, waerop voorseijden onsen Rentmeester te Reflecteren heeft: Mensis Majus Volmagt op M r Herman Jansen d geerffdens van Aeswyn toucheerende M r Herman Jansen gesubstitueerde Rentmeester van Gendringen en Etten volmaghtigh gemaeckt om met d Geërffdens van Aeswyn te Confereren en te Concluderen soodanigh, als in Causa van d geerffdens Contra Jan Willem Hagen uxoris nomine voor den WelEdelen Hove van Gelderlant Litis pendent tot dienst en best van t Hooghgraeffl~ Huys Bergh en samentlycke Geerffdens sal bevinden te behooren S Heerenbergh den 10 maij S Heerenbergh den 15 April / «geteeckent» / Johanna &c [folio 6 verso]: [folio 6 recto]: Commissie als schepen van ter Borgh op den persoon van Henrick Roeringh Wij Johanna &c Alsoo door het affsterven van Geraert Roeringh in onse Stadt ter Borgh eenen schepen stoell tot onse Dispositie staende, is Komen te Vaceeren, soo ist, dat op het Rapport aen ons gedaan van de bequaemheyt van Henrick Roeringh, den selven tot Schepen onser voorñ: Stadt genedigh hebben gecommitteert en aengestelt, Gelyck wy den selven Committeren en aenstellen mits desen, met Last en maght, om soo well d ordinaire als extraordinaire Gerightsdaagen te Respitieren, oock over gerightelycke soo wel als extra judiciale acten te sitten, en sonsten In alles sigh te gedragen, als eenen Vroomen en Getrouwen Schepen toestaet en behoort; tot alsulcken eijnde hy aen ons ofte onse gecommitteerde sal hebben te praesenteren den behoorlycken Eedt van Getrouwigheyt: ordonnerende onsen Drossard, Righter, Rentmeester, en voorts andere onse bediende, en gemeijne onderdanen aldaer denselven als Schepen onser Stat TerBorgh te Respecteren en te Erkennen: In Waerheyts oircond hebben wij dese onderteeckent en met ons Furstelyck Segel becraghtight: gedaan op het Slott S Heerenbergh den 17 en Aprill 1723: «onderstont.» / L:S: / Johanna. &c Opt req te van Peter van Kempen om syn Leengoet den Bryler met 250 gls~ te mogen beswaren Wy Johanna Consenteren geñ: aen den Suppliant, dat hy dit Leenparceel den Brijler genaemt met 250 gls~ sal mogen beswaren tot Versettinge van Zyn Huijs; ons en een yder Syn goet Regt altoos voorbehouwden S Heerenbergh den 13 maij [folio 6 verso]: Missive aen de H r D r Steenler Wel Edelen Hooghgeleerden Heer Wij hebben uweled: missive seer wel ontfangen, en dient alleen in Rescriptie op den selven, dat wij aen uweled: Wijse Consideratien [tussengevoegd: stellen], om den Heer Raetsheer van Loon in dese seer Importante Saacke te Suspecteren, oft wel niet; soo dat UwelEd daerinne kan handelen als u weled: het beste ten dienste van t H:G: Huys Bergh sal ordeelen te behooren; U weled: heeft de Volmaght al voor Lange in handen gehadt: onsen Soone den H r Grave tot den Bergh sal syne Saacken by de Heeren van den Hove tot Arnhem Zynde opt Cragtigste voor de Justitie hebben gerecommandeert, en Verhopen eenen gewensten uijtslagh; en alle onse Saacken aen U weled: gerecommandeert hebbende Syn Wy UwelEd met genade gewogen U Wel Ed es geaffectioneerde / Signè: / Johanna. Wel Edelen Hooghgeleerden Heer S Heerenb r den 22 maij 1723.

8 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 15 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag / [folio 7 recto en verso]: Aenkoop van het Huys en Schure Cum appertinentiis Orsouws Stede genaemt in Pannerden gelegen Wy ondergeschreven als Erffgenamen van Zaliger Aeltjen Verheijen en desselfs broeder Ryck Verheyen als namentlyck Wilhelm de Beijer als weduwenaer van gemelte Aeltje Verheijen Hermanus Verheijen en Elisabeth Verheijen Wed: Henrick Raab, Teunis de Beijer als Volm r van Derck van Bijnstrop en Herman Verheijen als mede Erffgenamen van genoemde Aeltjen en Ryck Verheyen Zaliger, Verclaren by desen dat Wy het Huijs en Schuyr aen het Noorteynde van het Huijs op syn Hooghgraeff~: Excellenties van den Berghs Grondt tot Pannerden Staende, Orsouws Steede genaemt, beneffens Backhuijs en putt, gelyck het selve door wedersyts onpartydige timmerluyden en Metzelaers op den 10 e may 1723: was getaxeert en Gespecificeert; als Namentlyck aen Zijde vant Hoogh Graeff~: Huijs Bergh door den Meester Timmerman en meester metzelaer Reijnder IJsendam en Rut Leijvert ter waerdye van 541 gulden en van onsen kant door den meester Timmerman en metzelaer Gossen Henninck en Reynder van Loon ter waerdye van 634 gls~: 15 st~, by wedersyts Reeden Wisseling tusschen ons onderbenoemt en den Heer Rentmeester van der Veecken als Volm r van Haer Hooghfurst~: door Leugtigheyt van Hohenzollern als Regente en Administratrice des Hooghgraeff~: Huyses Bergh &.&.&. omtrent het verschill deser benoemde taxatie syn overkomen, en het selve op Vyffhondert sestigh gulden gestelt segge 560 gulden &c Voorbehouwdens dogh haer Hoogh furstl~: Doorleugtigheyts genedigste Approbatie; soo dat Wij gesamentlycke Erffgenamen soo wel voor ons, als onse Erven in eenen Steeden Vasten en onwederroepelycken Erffkoop verkoght en getransporteert hebben, gelyck syn doende Craght deeses, aen Syn Excellentie den Heere Grave tot den Bergh & & & genoemde Huijs, en wat daeraen Muer en Nagell vast is, gelyck het door benoemde onpartydige timmerluijden en metzelaers is bevonden gespecificeert en tegenwoordigh op den Grond van Hooghgemelte Syne Hooghgraeffl~: Excellentie van den Bergh is staende; als Namentlyck voor eene somme van 560 gls~ onder Conditie Nogtans, dat de koopspenningen bij Verloop van een Jaer naer dato aenhanden van de Respective Verkooperen sullen betaelt worden, Sullende Immidiaet naer het Sluijten deses Syn Ex~tie den Heer Graeff tot den Bergh & & & het geseyde Huijs in dien staet als vermelt, overgelevert worden, om het selve naer Welgevallen als Syn eygen proper huijs aenstonts te Gebruijcken off Laten gebruycken; tot alsulcken Eijnde de Respective Verkoopers verbinden haere persoonen en Goederen Soo gereede, als ongereede, hebbende en Verkrijgende, om in Cas van niet naerkominge aen deese, allen hinder Kost en geleedenen Schaade daer aen te verhaelen, onder die Renuntiatie, en Submissie, als nae Reghten, voornamentlijck den WelEdelen Hove van Gelderlant, alles sonder argelist: In oirconde der waerheijt dese bij ons als Verkoopers, en by den Rentmeester van der Veecken naemens haer Hooghfurstl~: Doorleugtigheyt van Hohen Zollern & & & als Kooper onderschreven: «was geteeckent» / Willem de Beijer, Teunis de Beijer als volmagtiger F: P: van der Veecken qq a Pannerden den 10 may 1723: approbatie. Wy Johanna By de gratie Gods & & & Approberen en Confirmeren voorstaenden Koop door onsen seer Lieven getrouwen Rentmeester van der Veecken gedaan: S Heerenbergh den 24 e maij 1723: / was geteeckent. / Johanna [folio 8 recto]: Mensis Junius Opt Req te van Peter van Kempen Versoeckende genedige Remissie Wij Johanna &c &c Uijt besondere Redenen ons daertoe moveerende Remitteren genadiglijck aen den Suppliant de Somme van Vijfftigh guldens op Conditie, dat op Sti Jacobi naest komende syn Restant tot 1722: Inclusive bij betaele, sonder welckers voldoeninge dese Remissie geen plaets sal hebben: gedaan op het Slott S Heerenbergh den 1 en Junij 1723 Signe. / Johanna. &c [folio 8 recto]: Opt Req te van Jan Harterinck versoeckende Remissie Wy Johanna &c &c &c Uyt besondere redenen ons daertoe moverende Remitteren genadigh aen den Suppliant eens de Somme van twalff gulden, waernaer onsen seer Lieven getrouwen Antoni Spekeslager Rentm r der Hoogheyt Wisch sigh sal te gedragen hebben. Signat~: opt Slott S Heerenberg den 1 en Junij [folio 8 recto]: Ordre en volmaght op den H r D r Osw Pet: Hoevel in saacke Contra de H r Johan Willem Hagen wegens de Schaepsdrift. Wy Johanna &c &c Alsoo Wy vernomen hebben dat de Heer Johan Wil: Hagen Nomine Uxoris ter oorsake van eene gepraetendeerde Schaepsdriffte op de Aeswynse Straete den Scheuter Johan Dryver in Cas van gesustineerde attentaten voor den Hove provintiaal wederom heeft doen Citeren, waer van in Cas van geen Compositie der voorgaende procedure den dagh regtens sal wesen op aenstaende Vrijdagh; en het Dienstigh is tot maintenue van ons Reght als voornamste geërffde aldaer, en voordeeligh omtrent de Voorgaende procedure, van ons Ratione Interesse wederom te voegen met den geciteerden Scheuter Johan Drijver Soo ist dat wij hier mede Committeren en Authoriseren onsen Volm r : Osw: P: Hoevel, om sigh, in Cas de voorgaende procedure in der minnen voor Heeren Commissarien van den Hove, niet en moghte worden geassocieert uyt onsen Name te voegen, en met en beneffens den voorsz~: Scheuter die Saacke te bepleijten, en denselven daerinne t assisteren, voorts daerinne onsers als gevoegdens meeste voordeell te soecken, en wyders te doen en te Laeten, als daerinne naer Raade sal bevinden te behooren sullende voorgoet en van waerde houwden alle t geene in desen door onsen gecommitteerden sal worden gedaen. Sig~: opt Slott S Heerenbergh den 7 Junij 1723: / Johanna. &c

9 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 17 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag [folio 8 verso]: Commissie van de Kerckmeesters Plaetse tot Borgh op den persoon van Joannes Ruijs Wij Johanna &c &c &c Alsoo door het Overlyden van Geraert Roerinck de Kerckmeesters plaetse tot Borgh is kommen te Vaceeren, en Noodigh Zynde, dat deselve wederomme met een bequame persoon worde Versien; Soo ist, dat wij op de Recommandatie aen ons gedaan van de bequaemheijt van Joannes Ruijs, denselven tot Kerck meester van onse kercke tot Borgh hebben aengestelt, gelyck Wij hem aenstellen Hiermede, om van nu aff aen den ontfanck van voorñ: Kercke te aenvaerden en administreren soodaenigh, als eenen goeden en getrouwen Kerckmeester verplight is, mits doende ter behoorlycker tijt bewijs en Reliqua, en stellende aen handen van onse Officieren genoegsame Cautie: Doch alleen tot Revocatie en bij provisie van twee Jaer tot twee Jaeren, en niet anders, die wy ons wel expresselyck Reserveren: Signatum op het Slott S Heerenbergh den 17 Junij 1723 was geteekent / Johanna &c neffens het opgedruckten Furstelycken Segel in Root Lack. Eodem. in eadem forma Commissie gedepescheert van de Kerckmeesters plaetse van Silvolden op den persoon van Adriaen W: toe Boeckhorst: ± (?) 26 [folio 8 verso]: Op het Req te van Gerardus Uijtten Weerde Johanna Wij accorderen hiermede des Suppliants Versoeck in soo verre het Jaer 1722 is betreffende, en heffen op het Verboth aen die pagters der Vicarie goederen gedaan, belastende deselve, om die Resterende paghten soo tot den jare 1722 Incluys Syn verschenen, en verders niet, aen den Suppliant oft die van Sijnent wegen gemaghtight moghte Zyn te betalen Committeren en authoriseren gelyck wij authoriseren en Committeren Craght en mits desen onsen Seer Lieven getrouwen Os: Pet: Hoevell der Beyden Reghten Doctor, om sigh dien aengaende soo raeckende het onbetamelyck gedragh en onstigtigh Leven van den amptman van Brienen, als mede die gedefereerde abuijsen ende Excessen, ende vorders alle het geene tot Laste en beswaar wesen moghte, tot Pannerden, Millingen, als Elders nauwkeurigh t Informeren naer genomen Informatie die bewysen van het een en andere te Lighten, Condschappen ten dien eynde iñ forma~ te doen beleggen, en verders daeromtrent te doen, t geene nae Raade dienstigh oft Noodigh sal worden bevonden, geloovende van waerden te Sullen houwden alle het geene door hem sal wesen verright, oock mede den selven te sullen guaranderen en Indemniseren: In waerheyts oircond hebben Wij dese met onse eygenhandige Subscriptie bevestight, en daer beneffens met ons Furstlyck aengebooren Segel [becraghtight, veranderd in:] becraghtighen Laaten: Actum op ons Slott S Heerenbergh den 20 Junij 1723: was geteeckent / Johanna &c / L:S: [folio 9 verso]: Op het Req te van Willem Visser Paghter van t goet den Bosch Wy Johanna &c &c Gesien den Inhoud deser Req te ende den Suppliant met genade gewogen, ordonneren aen onsen seer Lieven getrouwen Lantrentmeester Zumkleij, dat hij het Huysje tot onsen behoeff in koop sal aennemen voor 200 gulden, den 50 e penninck daer van Voldoen en in onsen Name behoorlycke opdraght en Cessie te Laten geschieden, twelck gedaen Zynde, sal hij aen den Suppliant voorñ: 200 gulden betaelen, oft aen Sijne Verschuldeten paght Laten defalqueren, die hem /: mits ter Cancellarije d opdraght bij brengende :/ in uijtgave sullen valideren: Sig~: op het Slott S Heerenbergh den 25 Junij was geteeckent / Johanna &c Sig~: op het Slot S Heerenbergh den [datum niet ingevuld] Junij 1723 «was geteeckent.» / Johanna &c [folio 9 verso]: Mensis Julius [folio 9 recto]: Ordre voor Doctor Os Pet Hoevell om Informatie en Condschappen te Lighten wegens het gedragh van Jan van Brienen Amptman Wij Johanna &c Alsoo wij dagelijx verscheijdene Claghten tegens Johan van Brienen amptman onser Heerlickheeden Pannerden en Millingen vernemen, waerbij ons desselffs Quaet Comportement en onstightigh Leven beneffens desselffs besondere Excessen worden vertoont en daer Door niet alleen ons, en onsen Hooghgraeff~: Huyse Berghs schaade wort toegevoeght, die goede Ingesetenen benaedeellt, maer oock d administratie van een onpartydige Justitie gestremt; Soo ist, dat wij dusdanige onbetamelycke exorbitantien niet konnende tollereren ons vinden genootsaackt tegens hem naer ordre en Rigeur van Reghten te Vervaeren, hebbende derhalven geñ: goet gevonden vooraff te Ordre aen den Heer de Raet om de Chartres en papieren van d Erffgenamen van wylen de Heer Drost Diederick Ripperbant Overte Nemen, als mede Bevell aen de officieren en andere onderdanen, [tussengevoegd: om] voorñ: Heer de Raet voor Drossard Stadhouder en Scholtus van Boxmeer t Eeren en Respecteren. Wy Johanna &c. &c. Ordonneren aen onsen Seer Lieven getrouwen Raet, W: de Raet Drost Stathouwder en Scholtus der vry Heerlickheyt Boxmeer Sti Anthonis Sambeeck, dat sal hebben Overte Nemen alle Leenboecken Chartres en papieren het Hooghgraeff~: Huys Bergh aengaande onder d Erffgenamen van wijlen onsen oock Seer Lieven Drossard D: Ripperbant Saliger berustende, daer van eenen Inventaris maecken en den Selven aen ons oversenden:

10 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 19 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 20 Oock beveelen Wy aen onse Officieren gerighten Ingesetenen van voorñ: Heerlickheeden, voorgemelten Wilhelm de Raet voor Drost Stathouder en Scholtus der voorñ: Heerlickheeden te Erkennen Eeren en Respecteren alle gagie en Emolumenten te laten genieten die voorñ: Drost Ripperbant met Reght genooten heeft: alles in gevolge van de Commissie by wijlen onsen Hooghgeeerden Heer Ohm, den Hooghgebooren Heer Oswaldt Graeve tot den Bergh Hooghloff~: memorie op hem den 17 Novemb~: verleent: Sig~: op het Slott S Heerenbergh den 17 Julij «Was geteeckent» / Johanna. &c [folio 10 recto]: Volmaght voor den Heer de Raet om wegens Gendringen en Etten ten fine van accoort voor Commissarien van den weledele Hove van Gelderlant t Erschijnen: &c Wy Johanna &c &c &c Doen kond en tuygen bevolmaghtight en geconstitueert te hebben gelyck doen by desen onsen seer Lieven getrouwen Raet Wilh: de Raet Drossard der vry Heerlickheyt Boxmeer, om voor d Edele moogende Heeren Raaden en Commissarien van den WelEdelen Hove van Gelderlant geadsisteert met onse ordinaire advocaten tot Arnhem te Compareren ten fine van accoort over de Saacke tusschen ons in Qualiteijt als verweerdersche ter eenre, en den doorleughtigsten Heere Churfurst van Ceulen als aenlegger over de Heerlickheeden Gendringen en Etten voor den weledelen Hove ongedecideert hangende, t aenhooren soodanige propositien, als tot dien eijnde sullen voorgeslagen worden, daerop t antwoorden en accorderen, soo en gelyck ten meesten Voordeell van onsen Wel beminden Heer Soon den Hooghgebooren Heer Frans Wilhelm grave tot den Bergh sullen bevinden te behooren: tot Naerkominge van voorñ: Accoort onses Hooghgemelten Heerens Soons persoon en goederen ter parate Executie van den WelEdelen Hove te verbinden, beloovende voorgoet en van waerde te houwden alle tgeene onsen geconstitueerden in desen sal hebben gedaan, soo en als off wy selffs praesent waeren, niet tegenstaende dat daertoe Speciale Volmaght soude mogen Vereijscht worden, en hem van alles indemniseren onder verbant van onse persoon en goederen, gelijck mede die van onsen Hooghgemelten Heer Soon, ter parater Executie van Hooghgemelten Hove: In teecken der waerheyt hebben wy dese eygenhandigh geteeckent, Gendringen. Soo ist dat Wij als wettige Collatrice der voornoemde Vicarie, den selven daermede begnadigen Willende tot Subsidie Syner Studien hem deselve geñ: hebben geconfereert, gelyck Wij doen hiermede, hem gevende Vollen Last en Maght die selve onse Vicarie t aenveerden, de Vrughten Renthen en Incombsten daer van met alle Reghten, eñ Emolumenten daertoe Staande te profiteren en Genieten, gelyck Syne praedecesseurs deselve met reght geprofiteert hebben, en Sulx voor den tyt van Agtien Jaeren, ten waere hij eerder Syne Studien Souwde Comen te Verlaeten, Sullende in den Eenen ofte anderen Vall dese Vicarie tot onse geñ: Collatie en dispositie wederom Comen te Vervallen: In waerheyts oircond hebben wij dese onderteeckent en met onsen Furstelycken Segel bevestigen Laeten. Sig~: op het Slott S Heerenbergh den 19 en Julij «Onderstont» / Furstin Zu Zollern, Gebohrne Gräffin Zu Montfort / L:S: 19/ [folio 11 recto]: Schryven aen die Edelmogende Heeren Gedeputeerde Staaten der Graeffschap Zutphen Edele mogende Heeren, Besondere goede Vrienden Wij sullen soo haest mogelyck de geerffdens der graeffschap Bergh doen Convoceren, om de Borgtaal (:die Jacob Gerard van Bauwstetter voor den ontfanck van de verpondinge der gemelte Graeffschap gestelt heeft :) t examineren, die geapprobeert Synde aen UEdele mogende over te brengen en volcomen Contentement te geven; Oock sullen wy besorgen, dat den ouden tax ad 100 gulden waerop U Edele mog~: ons ter oorsake van onse Residentie alhier, hebben believen te stellen, sal voldaan worden; en alvoorens aen U Edele Mogende alle prosperiteyt toegewenscht te hebben syn wij Edele mogende Heeren besondere Goede Vrienden U Edele mogende Vriendt Willige / Johanna «Superscriptie» Edele mogende Heeren die Heeren Gedeputeerde Staaten der Graeffschap Zutphen tot Zutphen. en met ons Furstl~: Segel bedrucken Laeten: Sig~: op het Slott S Heerenbergh den 19 en July 1723: was geteeckent / Johanna / L:S: [folio 10 verso]: Collatie van de Berghsche Vicarie tot Driell op Jacob Gerard Starinck Wy Johanna &c: &c: Alsoo wij beright Zijn, dat Gerardus Uytten weerde Syn Studien verlaeten heeft en daerdoor die Bergse Vicarie tot Driell tot onse Collatie Staande Comt te Vaceeren, ende ons daertoe Gecommandeert Zynde den Persoon van Jacob Gerard Starinck Soon van Antoni Starinck Praedicant tot [folio 11 recto]: Opt Req te van Jacobus anckersmith wegens een gepaght block tiendt Gesien den Inhoudt deser Req te remitteren aen den Suppliant uyt besondere redenen eens vijff dalers onder Conditie nogtans, dat aenstonts by onsen seer Lieven getrouwen Rentmeester Antoni Spekeslager Sufficiente Borgen sal comen stellen en de feytgelden betalen, sullende by foute vandien onse actie tegens den Selven blyven in haer geheell waer naer voorñ: onse Rentm r : sigh te gedragen heeft: Sigl~: opt Slott S Heerenbergh den 23 July «onderstont» / Johanna &c

11 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 21 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag enz. 34 [folio 11 verso]: Op het Req te van Margareta van der Horst wed: Wanner Imminck en Catarina Bosboom versoeckende Octroij om het Leengoet 1/3 van Ossemans Slagen te mogen verkoopen ofte beswaeren Wy Johanna &c: &c: Consenteren en octroijeren aen Supplianten dat het aengetoogene Leengoet sullen mogen beswaeren ofte oock verkoopen, onsens seer Lieven onmundigen Soons den Hooghgebooren Heer Frans Wilhelm grave tot den Bergh, ende een yders syn goet Reght voorbehouwden: gedaan opt Slott S Heerenbergh den 24 en Julij «was geteeckent» Johanna &c 1723: den 27 Julij Vrouwe Maria Gijsberta van Bronckhorst Dovariere de Heerdt, en Vrouwe Helwigh van Bronckhorst Dovariere de Thienen Octroij Erholden om het derde deel van den Wesenthorst te mogen verkoopen eodem Johan Nyenhuijs octroij Erholden, om Zuijlens maetje en Ermels Loe te mogen veralieneren eñ verkoopen: [folio 11 verso]: Ordre aen de Heer Drost Verheull om eenige diensten te Baeden tot het Haelen van eenen Moelen Steen. Wy Johanna &c Ordonneren aen onsen Seer Lieven getrouwen Everhard Verheull Drossard der Heerlickheeden Gendringen en Etten, dat hij soo veel paerden sal Laeten opbaeden, als tot het Halen van eenen moelensteen in de Gendringse molen nodigh Zijn; Reserverende wel expresselijck onse actie, die wij tegens d onwillige sullen hebben: Sig~: opt Slott S Heerenberg den 28 Julij «was geteeckent» / Johanna &c [folio 12 recto]: Schryvens aen den Wel Edelen Hove van Gelderlant wegens de wegen tot Westervoort Graeffschaps Zutphen, Welcke Resolutie nogh niet uytgewerckt Zynde hebben Wij niet verners Connen ordonneren, als dat die Wegen volgens Oudt gebruyck souden gerepareert Worden, waerover wy oock nogmaels hebben doen schrijven aen onsen Seer Lieven getrouw[en] E: van Dam Righter tot Westervoort die hopen d Eere sal hebben van U Edele mog~: daer over onder danighlyck vernere Informatie en genoegen te Geven; en U Edele Mog~: in die protectie van den Almogenden en albestierenden Godt bevolen hebbende Syn Wij Edele Mogende Heeren U Edele mogende VrientWillige Signe / Johanna Op het Slott S Heerenbergh den 7 Aug~ 1723: Aen die Edele Mogende Heeren, die Heeren Raaden des Furstendombs Gelre, en Graeffschaps Zutphen / tot Arnhem [folio 12 recto en verso]: Ordre aen de Magistraet der Stat S Heerenbergh wegens eene Brantspuijt Wy Johanna &c &c Alsoo de Dagelyxe experientie van de Droevige toevallen van den Brant en besonderlyck van het Dorp Varssevelt ons in groote ongerustheyt stellen, dat dit schaedelyck ongeval de Stat S Heerenbergh oock moghte Overkomen /:waer van Edogh den goedertieren godt deselve gelieve te bewaeren:/ en om soo veel als in ons is de noodige middelen tegens dusdanige beklaeglycke toevallen uijt te vienden; Soo ist dat wij ordonneren en beveelen aen onse Seer Lieve getrouwe Magistraet der voorñ: Stadt, dat uyt de Nogh Resterende penningen van de verpondinge onder onsen Lieven getrouwen Herman Janszen Gesubstitueerden Rentmeester tot Gendringen en Etten berustende met den eersten sullen Laeten maacken eene goede Spuijte, en hondert gulden Capitaal &c Beleggen, waer van d Interessen aen den bewaerder van de Spuijte Jaerlyx sal worden betaalt; en oft misschien eenige onwillige borgers hier tegens sigh souden willen Opponeren, sullen twee gedeputeerde uyt de Magistraet van Huys tot Huys omgaan, en vernemen wie dat sigh hier tegen soude Willen opponeren en aen die verweygeraers hun Contingent Uyt te tellen, mits en onder Conditie, dat Zy yder reyse, als hun dit ongeluck soude Overkomen, ende die Spuijte moeste gebruijckt Worden, daer voor Sullen betalen 25 gulden; vertrouwende Edogh, dat dusdanige in voorsz~: Stadt niet sullen worden gevonden gedaan opt Slott S Heerenbergh den 18 7 bris was geteeckent / Johanna &c Edele Mogende Heeren Wy Bekennen seer geerne, dat de Heer Paepst aen ons versoght heeft dat de wegen tot Westervoort moghten gerepareert worden, hebbende daerop tot Antwoordt gegeven, dat hetselve sal besorgt worden soo ongelyck ordinaris gebruyckelyck was maer dat, om de Selve soo Hoogh en Sufficant te maacken Dat by Winterdagen passabel souwden Zijn, daertoe excessive oncosten souwden Vereijscht worden, waertoe de aangelegen geërffdens, en alle Ingesetenen niet souden Verstaan, ofte willen Contribueren; Dat in onse maght niet en was hun daer toe te Verobligeren sonder eene Resolutie van d Edele Mog~: Heeren Staaten des Furstendombs Gelre, en [folio 12 verso en 13 recto]: Conventie over den overjagermeesters Dienst gesloten tusschen Haer Hoogh Furstl~: doorleughtigheijt &c &c &c en den Heere Pet: Christiaen van Marle Conventie over den Overjagermeesters dienst vant Hooghgraeffl~: Huys Bergh tusschen haer Hooghfurst~ Doorleugtigheyt de Regeerende Furstinne tot Hohenzollern Regente en Administratrice vant Hoogh Graeff~: Huys Bergh en den Wel Ed: P: C: van Marle

12 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 23 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 24 Dat voornoemde van Marle voor gagie alleen sal hebben 1. de Vrye wooninge vant Huys De Munte, Schuijre Hoff, &c: mits dat sal betaelen d ordinaire en extraordinaire verpondinge, onderhouwden de deuren Glasen en Vensters: 2. vrijen torff soo veel Noodigh sal hebben, die aen hem door de diensten sullen toegevuirt worden vrij van Steeckgelt en Dienstbieren 3 tie dat sal hebben de vrijwillige Giften die ordinaris aen den Jagermeester gegeven worden, als in de Bosschen wordt gedeelt. 4 to dat haer Hooghfurst~ Doorleughtigheyt, nogh den Heer Grave tot den Bergh de Commissie van Overjagermeester niet sullen Revoceren, soo Lange als voorñ: van Marle Het Lantdrost ampt van den Bergh niet sal aenvaert hebben, sullende die Commissie Cesseren, soo rasch als voornoemden van Marle sal syn in de possessie vant Lantdrost ampt 5 to Dat int Bosch wel sal mogen Jagen sonder hont, maer geen Groff wilt Schieten oft Laten Schieten sonder speciale ordre. Aldus overkomen en gesloten Boxmeer den 8 febr~: was geteeckent / Pet: Christ: Van Marle. ± (?) 39 [folio 13 recto en verso]: Commissie op de Heer Christiaen Van Marle als drossard der Hoogheijt Wisch Johanna Bij de gratie Godts &c &c &c Alsoo door de Doot van Diederick Tiellemans bij sijn Leven gewesenen Drost der Hoogheyt Wisch, sulck ampt onsersijts is komen te Vaceren, en dan Noodigh, dat daerinne tot onsen en der Ingesetenen dienst genedigh versien wordt; Soo ist dat wy verseekert Zynde van de bequaemheyt van den Edelen Eerentfesten Petrus Christiaen van Marle, den Selven tot onsen Drost van voorsz~ Hoogheyt Wisch genedig~ aengestelt en gecommitteert hebben, gelyck aenstellen en Committeren mits desen, alsoo dat hij het Selve ampt Well neerstig~ opreghtig~ en getrouwelijck naer behooren sal bedienen, ons beste bevorderen en Quaet affkeeren, helpen, in onsen name de Bancke Spannen, een ijder goede en spoedige Justitie wedervaeren te Laaten; onse Hoogheijt, Reght en Gereghtigheeden waernemen, ende deselve met t uytterste Vermogen en ijver voortestaen, daerinne ofte sonsten in t een en ander ons Competerende Reght oft alt Herkommen geen Infractie gedoogen, die Breuckhafftige Straffen, alle Capitale en Crimineele delinquanten apprehenderen Laaten, en ons van haere geperpetreerde misdaeden, ende daer over genomene Informatien Condschappen, ofte bewijs Stucken sonder uijtstell onderver: berighten om daerop naedre Genedige ordres bij ons te Geven; Voorts in allen voorseijde Ampt aengaende sigh comporteren en dragen, als een Neerstigh Getrouw oprightigh eñ vroom Drost Schuldigh is, en behoort te doen, voor welcke diensten en devoijren hy sal genieten S Jaers twee hondert gls voor gagie, die mits desen uyt den Ontfanck van de Rentmeesterye der Hoogheijt Wisch geordonneert wordt; ende soodane Ehere, Respect, en Emolumenten en gereghtigheeden van Jagt en andersints, als den voorigen Drost Diederik Tiellemans Reghtelyck heeft genooten; met Reserve noghtans, dat hy in Saacken ons eijgen aangaende tot onsen Laste geene Jurae, ofte Vacatien sal Eysschen mogen, maer van alles gedefroijeert: en over alle het voorseijde tot onse handen sal hebben te praesteren den behoorlijcken Eedt van Holt en Getrouwigheijt; Ordonnerende diën volgens aen onse bedienden onderbedienden, en gemeene onderdaanen, oock andere des aengaende Requirerende voorseijden Van Marle voor onsen drost der Hoogheijt Wisch te Erkennen, eñ te Respecteren, hem in allen syne bedieninghe aengaende te gehoorsamen en Respective t adsisteren; In oirconde hebben Wij dese met onsen Furstelycken Segel, en eygenhandigen Signature bevestigen Willen: Op het Slott [ruimte vrijgehouden voor de ontbrekende rest van de tekst] ± (?) 40 [folio 14 recto t/m 15 verso]: Commissie van Lantdrost en Statholder van Leenen der Graeffschap Bergh op de H r Pet: Christ: van Marle Wij Johanna Bij de Gratie Godts Alsoo den Edelen Eerentfesten onsen Lieven getrouwen Johan Mauritz van Plaespiel Lantdrost en Statholder der Leenen onser Graeffschap Berghe is komen te overlijden waerdoor alsulcke beijde ampten sijn komen te Vaceren; En alsoo van Noode is, daertoe Wederom een anderen getrouw en gequalificeerde Persoon aen te stellen eñ te Committeren Soo ist Dat ons Zijnde gebleken de genoegsame Kennisse, Capaciteijt en goede Qualiteijten van den Edelen Eerentfesten onsen Lieven getrouwen Petrus Christiaen Van Marle, en Wij volcomen verseeckert Zynde van des Selffs Sincere Affectie, ende Grooten ijver tot onsen Dienst, als oock mede van Syne bequaemheyt eñ Neerstigheijt, den Selven gecommitteert eñ aengestelt hebben tot Lantdrost onser voorseyde Graeffschap Berghe en Statholder van Leenen daer van dependerende, gelyck wij doen Cragt deses, Hem gevende Volcoomen Last, Maght, ende Authoriteyt om alsulcke Respective Staaten van Lantdrost en Statholder t exerceren ende te Vertreden; Volgens in Qualiteyt van Lantdrost onse Hoogh en Heerlickheyt Reght en gereghtigheyt, Voorts Bepaelinge ende Limiten naer vermogen te bewaren, en Verdedigen, onser Graeffschaps aengehoorige onderdanen in alle voorvallende Occasien voortestaan, en helpen beschudden, eenen [ijtwederen, veranderd in:] ijtwesderen des gesinnende, Reght eñ Justitie te Laten WederVaeren Sonder ymant daer en boven te beswaeren, alle abuijsen en quade Usurpatien te Helpen affstellen eñ Weghnemen, alle delinquanten te doen Vervolgen, Aentasten, en Incarcereren, deselve voor Reght te Stellen, eñ nae gebeur daertegens te Procederen Laaten; Dan geene by Justitie te doen Executeren, Sonder ons derselver Feijten ende Bekentenisse eerst te Communiceren, ende onse Ordonnantien daer op te Verwaghten, alle Breuckhafftige in Aghtunge te hebben, en geene Breucken te beslighten Sonder Interventie van onsen Advocaet Fiscaall; Dan Sigh dienaengaande volgens desselffs Commissie eñ Instructie te Reguleren, en voorts alles te doen, wat eenen goeden en Getrouwen Lantdrost eijdts en Ampts Halven toestaet en gebeurt te doen: Ende in Qualiteyt van Statholder van onse Berghse Leen Zale alle Verstorvene en Vervallene Leenen naer Haer Nature te Laten Verleijden Verheergewaeden ende Vermannen Volgens door den Griffier derselven doen Inregistreren Nieuwe Mannen ofte Leendragers t ontfangen t admitteren en aente Stellen Soo Duck

13 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 25 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 26 maels Des Noot gebeurt, deselve van onsent Wegen te Vereijden, Hulde, Manschap, en Eeijdt van Trouwe te Laten Praesteren, om hun alsoo Hoffhoorigh te maacken; onse Hoogh= en Heerlickheyt, Voorts Praerogativen Leenreght, en Gereghtigheeden Wel eñ Neerstigh waerte Nemen, en bewaeren; alle Verstorvene, Verdonckerde, ofte Vermiste Leenen, ofte Leen Parceelen met alle Vlydt te doen en Helpen NaeSoecken, ontdecken, en weder int Light brengen, gelyck Wij hem expresse belasten en betrouwen; een ijder Sulx gesinnende, daer over Reght en Justitie te Laten wedervaeren, en tot dien eynde onse LeenSaele met genoegsame en Bequame Leenmannen te Bekleeden, om Leenreght des Noodigh Zijnde te Pleegen: alle onse Leenen en Leenparceelen in hunne Grootheijt Bepaelinge ende Limiten te mainteneren, geene te Laten versplyten, verkoopen, veralieneren, nogh belasten, Sonder dat Parthyen ons Schrifftelyck Consent en Octroye daer toe VerKregen hebbende, Sulx hem Sal Blycken; Insgelyx geene Leenen ons ter tafel vervallen Zynde Sonder onsen Voorweten en Interventie van onsen Advocaet Fiscaall oock op onse Aggreatie te Componeren; ende Sal onsen Leengriffier onse Heerlycke Leenreght~ ontfangen ende altyt van de Penningen daer aff gekomen, Reeckenen nae Behooren, oock geene uytreijcken, Sonder onse Expresse ordonnantie; en sal wyders den Selven van Marle als Stathalder Voorsz~: alles doen, wat daer toe Staet, en hij ampts en Eeydts Halven Schuldigh is, en behoort te doen; daertegens hij als Lantdrost Jaerlijx tot Gagien en Gehalt Sal hebben en ontfangen vyff hondert guldens Hollants, gelyck Syne VoorSaten hebben genoten, die hem door onsen tydlycken Lant Rentmeester alle Jaer uyt Sijnen Ontfanck Sullen Verright Worden; Voorts alsulcke Ehere, Authoriteyt Praeëminentien, Privilegien, Reghten, Profijten, en Emolumenten, als tot beyde Lantdrost en Statholders Officien Staan en gehooren, ende Sijne Voorsaeten Rightigh Hebben genoten Neffens die Kleijne Jaght; ende van Sigh wel en getrouwlyck te dragen int bedienen van beyde Respective Officien, wort gehalden den behoorlycken Eedt van trouwe in onse Handen te Praesteren, t Welck geschiet Zynde, belooven wij Hem in Soodane Beijde Bedieningen Soo Lange te Continueren, als Hy Sigh wel daerinne Sal Komen te gedragen; oock Willen Wy voor hem wegens alle t geene Hy Ratione Officie ingevolge van dese Syne Commissie Conform Lantreghten, Style, en Gewoonheijden Reghtelyck doen Sal ten allen tyden en Overall vertreden en Schaadeloos Houwden: Wy Zyn oock te Vreeden en Consenteren, dat hij bij Syne absentie, Soo lange die Voorsz~: Respective Officien nogh Selffs Effective niet aengetreden heeft, ymant die Bequaem is, ende ons wel aenstaet Sal mogen Substitueren: Voorts ordonneren en beveelen Wij aen alle onse Officieren, Vasallen, en onderdanen, en Requireren aen alle andere Sulx aengaande, den voorsz~: Van Marle Voor Lantdrost derselver, en Statholder van onse Berghsche Leenen te Respecteren, Erkennen, eñ halden, eñ hem int bedienen van Syne Respective Officien alle Hulpe te Praesteren, want Sulx onsen Wille eñ Meijnonghe is; In Oircond hebben Wy dese onderteeckent, en met onsen Furstlijcken Segel doen becraghtigen: Gedaan op het Slott S Heerenbergh den [de rest van de tekst ontbreekt] [folio 16 recto]: Ordre wegens het Bungelen der Honden tot Boxmeer en Ste Anthonis etc Inwoonders der voornoemde Heerlickheeden hunne honden sullen aen doen behoorlycke Knuppels Lanck anderhalven voet, ofte deselve vast Leggen op boete daertoe staende, ten waere dat by ons daer van Specialyck geeximeert wierden; Beveelende aen onse Jaegers alle die Honden die Zij ongebungelt sullen vienden, doot te schieten, en daerenboven die eijgenaeren aen onsen seer lieven getrouwen Drost aen te brengen, om daer en boven de boete te doen betalen, dat oock geene Schaepherders met pistolen int velt sullen mogen komen op eene boete van eenen goltgulden sullende de Jagers hun daer over int Velt komende visiteren, die pistolen affnemen en aenbrengen als vooren: Beveelen daerenboven dat niemant naer S te Martini in eens anders mans weijde sal mogen Laeten weyden op poene, als daer op voor desen gestatueert is, en op dat Niemant hier van Ignorantie praetenderen kan, sal dese ter behoorlycker en gewoonlycker plaetse worden gepubliceert en geaffigeert: gedaan op het Slott Boxmeer den 14: Octob: was geteeckent / Johanna &c [folio 16 recto]: Opt Req te van Mevrouwe van Munster wed: van den H r Raetsheer van Afferden Johanna By der gratie godts &c Wij Permitteren en Consenteren dat de Vrouwe Suppliantiñ Over den Koornpaght by desen Vermelt Leenroerigh aent H: Graeffl~: Huijs Boxmeer magh testeren en fidei=committeeren en bij uijtterste Wille disponeren, onses onmundigen Heeren Soons den Hooghgebooren Heere Grave tot den Bergh en een yder Syn goet reght voorbehouwden gedaan op het Slott S Heerenbergh den 4: novemb~: 1723: was geteeckent / Johanna &c [folio 16 verso]: Op de Req te van Jan van Bree Curator van den Boedel van Henr: Worms, om te Verkoopen Syn Hoffgoederen. Wy Johanna &c: &c: Permitteren aen den Suppl t de Hoffgoederen bij desen Vermelt in Sijne Qualiteijt ten behoeve van de Crediteuren, en onmundige Kinderen van Henrick Worm in Cas datter wat overschiet te Verkoopen, Vesten, en opdragen, onses onmundigen Heeren Soons, den Hooghgebooren Heer Grave tot den Bergh, en een ijder Syn goet Reght Voorbehouwden: gedaen op het Slott S Heerenbergh den 18 en novemb: was geteeckent / Johanna &c Wij Johanna &c Alsoo wij gesien hebben dat binnen de Vrij Heerlickheyt Boxmeer en S te Anthonis veele honden Gehouwden worden, die in de velden Herom Loopen ongebungelt, waerdoor de Jaght verdorven en het Wilt verjaagt wordt; soo ist dat wij ingevolge d oude placaten Noghmaels beveelen, dat alle de

14 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 27 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag [folio 16 verso]: Op de Req te van Claes Lob versoeckende Octroij bij arrest op de Hoffgoederen van Henrick Worms te mogen procederen. Wy Johanna &c Permitteren aen den Supp lt op de Hoffgoederen bij desen Vermelt by Commer en Arrest te mogen procederen, deselve Subhasteren, opdragen tot Verhaal van syne Regtmaetige Schulden onses onmundigen Heeren Soons &c: dato als boven / was geteeckent / Johanna &c [folio 16 verso]: Op het Req te van Gieb Brienen om permissie te mogen hebben dat Syn Hoffgoet sal worden verdeelt in drie deelen het eerste een Kempken van 260 roeden beswaert met een mald Rogh, en een mald r : Haver, het tweede het Lant aen den Derpsen wegh groot 107 roeden met het Lant op den Valendries groot 205 roeden beswaert met een halff mald r Rogh een Stuck aen den Sambeecksen Wegh groot 334 roeden beswaert met een Mald r : Vyffde half Vetgen Rogh, een malder aght Vetgens Ses Kannen haver alle Boxmeersche maete, en mede om die te mogen in drie deelen Verkoopen: Wij Johanna &c &c Consenteren en permitteren, dat dese drie naer volgende Hoffgoederen Sullen mogen verkoght en opgedragen worden, dat het Hoffgoet bij desen vermelt sal verdeelt en gespleten worden in drie Hoffgoederen beswaert in voegen en maniere als bij desen Req te vermelt: onsen onmundigen Heeren Soons etc &c gedaan opt Slott S Heerenbergh den 18 novemb: was geteeckent / Johanna &c [folio 17 recto en verso]: Commissie op den Rentm r Ant: SpekeSlager om het Lantdrost ampt [tussengevoegd: en] Stathouderschap van Leenen der Graeffschap Bergh en Drost ampt der Hoogheyt Wisch aen den Heer van Marle te veralieneren ofte verkoopen etc: &c: &c Wij Johanna &c: &c: &c: Doen Kondt en tuygen bevolmagtigt te hebben, gelyck doen by desen onsen Seer Lieven getrouwen Anthon Spekeslager Rentmeester der Hoogheyt Wisch, dat aen den Wel Edelen Van Marle woonende tot Wesel Sal VerKoopen en Veralieneren de Survivantien vant LantdrostAmpt en Statholder der Leenen van de Graeffschap Bergh, en Drost ampt van de Hoogheijt Wisch, om de Selve naer doode van de Heer Van BlaespieL, en Drost Tiellemans t aenveerden met Soodanige Eere, Gagie, Reght van Jaght Emolumenten, en Profyten als die Heeren van Blaespiel als Lantdrost en StatHouder, en Voorñ: Tiellemans als Drost der Hoogheyt Wisch Rightigh genooten hebben, en Sulx voor eene Somme van Sestien Duysent ofte ten Minsten Vijfftien duysent gulden Hollants te betalen in drie termijnen, te weten drie Duijsent gulden aenstonts, en aght Duysent gulden toecoomende Kersmisse, de Resterende Vier a VyffDuysent guldens den eersten Junius Seventien Hondert eñ twintigh, als wanneer eerst van voorseyde Sestien Duysent, oft Vyfftien Duysent guldens aen Voornoemde Van Marle tegens Vierde halff offte ten Hooghsten Vier vant Hondert uyt de Rentmeesterye der Hoogheyt Wisch Sonder verdere ordonnantien S Jaerlyx Sullen betaelt worden d Interessen Soo Lange, tot dat voornoemden Van Marle Sal Syn in Possessie Vant Drost Ampt Wisch, als wanneer VierDuijsent gulden met d Intressen Sullen doot eñ te niet Zyn, gelyck mede de Resterende Elff ofte twalff Duysent gulden met d Interessen Sullen Cesseren, en Quyt Syn, Soo rasch als hij Van Marle Sal Zyn in Possessie van t Lantdrost Ampt en StatHouders Plaetse vant Graeffschap Bergh, Sonder dat Oyt Van Marle ofte Syne Erffgenamen Restitutie Van eenige Penningen Sullen mogen Praetenderen, ten Waere dat Van Marle den Heer Blaespiel ofte Tiellemans niet en OverLeeffde; Oock Sal voorñ: Van Marle Soo rasch als eene van Voorñ: Officien Open Vallen, in Mëij daerop Volgende Hebben de Vrije Wooninge van t Huys, Hoff en Schuijre genoemt De Munt Binnen de Stat S Heerenbergh Gelegen Geduirende Syne Bedieninghe Sonder Huijre te geven, mits betalende d ordinaire eñ extraordinaire Verpondinghe, en alle Soo Kleyne als groote Reparatien, Sonder dat daer voor, ofte eenige te doene Melioratien oijt ijts Sal mogen Praetenderen; Het Stathouders Plaetse der Graeffschap Bergh door de Doot Van Tiellemans, ofte andersints Comende te Vaceeren, Sal mede aen Van Marle geconfereert Worden, mits dat Hy alvoorens den Heere van Plaespiel daertoe Sal bewilligen, en Geven behoorlycke Vergenoeginghe; Sullende bij betaelinge van den Lesten Termijn, ofte als wanneer Sulx begeert Sal Worden, behoorlycke Commissien uijtgegeven Worden; onsen voornoemden Volmaghtiger Sal [d, veranderd in:] mede dese Penningen ontfangen en Quitteren mits doende bewijs en Reliqua, Beloovende voor goet en Van waerde te houwden alle t geene onsen Voorseyden Volmagtiger Cragt deses Sal hebben gedaan, Soo en als oft Wij Selffs Praesent Waeren geweest. In teecken der Waerheyt hebben Wy dese onderteeckent, en met ons Hooghfurstlyck Segel becraghtigt Op het Slott Boxmeer den 29 Novemb~: «Was geteeckent» Furstin Zu Zollern Geborne Graffin Zu Montfort. Loc: Sigilli. Ick ondergeschreven Bekenne in Cragt voostaende Genedige Volmaght van de Heer Rentmeester Speke Slager op voor Staende Conditien, uytgesondert eenige Puncten, de Welcke voorgenoemden Rentmeester te Refereren, om in de Commissie gestelt te worden, Overgenomen, Gekoght Hebbe dese Hierboven genoemde Charges voor de Somme van Vyfftien Duysent gulden Hollants, de Welcke op in de Volmaght gestipuleerde tijt tegens Vier ProCento d Interesse GeWinnen, neffens dat de tweede termijn uijt genedige Ordres op aenstaende 2 de Februarij betaelt worden Sullen. Wesel den 5 Decembris «Was geteeckent» / Pet: Christ: Van Marle.

15 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 29 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag [folio 18 recto]: Ratificatie eñ Approbatie vant accoort door Antoni Spekeslager met de H r P:C: van Marle gemaackt. Wij Johanna Alsoo onsen Seer Lieven getrouwen Antoni SpekeSlager ons onder danigh heeft voorgedrage, dat bij het accoordt, het welck met den WelEdelen Van Marle heeft gemaackt Over de Survivancien vant Lantdrost Ampt der Graeffschap Bergh, buijten Syne Volmaght heeft moeten belooven, dat vermelt~ van Marle toecomende Passcha Souwde mogen Woonen Gratis int Huys De Munte met ap eñ dependentien, mits betalende d ordinaire en extraordinaire Verpondinghe en onderhouwden de Glasen Deuren en Vensters, dat oock geduerende Syne diensten geene andere Reparatie als van Glasen Deuren en Vensters Sal gehouwden Zijn te Doen, maer alle andere Reparatien als voornoemt Sullen blijven tot Last vant Hooghgraeff~ Huys Bergh, t Welck oock Verplight Sal Zijn de Penningen [doorgestreept: aen] [bovengeschreven: die] de Heere Van Blaespiel op het Officie vant Lantdrost Ampt Verschoten heefft, aff te Leggen, dat oock den 2 en termyn in Plaetse van op Kersmiss, betaelt Sal worden op den 2 en Februarij Versoeckende, dat Wy dese Souwden believen te Approberen, Soo ist, dat Wij alle het Selve Ratificeren en voor goet Houwden, mits dat den Domine de Huyre Souwde Willen Quitteren; Beloovende oock dat Wy alles Sullen doen, wat dat Wij met Reght Connen doen, omte beletten, dat den Drost Tiellemans Stervende, geenen andere Stathouwder der Graeffschap als van Marle Sal geadmitteert worden, mits gevende aen d~ Heere van Blaespiel het geene den Drost Tiellemans geeft, ofte van den Righter, ofte onpartijdige geoordeelt Sal worden te behooren: gedaan op het Slott Boxmeer den 9 Decembr~ «Was geteeckent.» / Johanna [folio 18 recto en verso]: Den Affgelegden Eedt door de Heer Petr: Christ: van Marle &c Ick Petrus Christianus van Marle Sweere by godt almaghtigh Holt en trouw aen haere Hooghfurst~: Doorleughtigheijt, de Regeerende Furstinne tot Hohen Zollern Regente en Administratrice vant Hoogh Graeff~: Huijs Bergh, en aen Syn Excellentie den Heere Grave tot den Bergh Hohenzollern, dat hun Profyt Sal Soecken, Schaade Keeren, en in alle deelen achtervolgen en Naerkomen de Commissie van Lantdrost en Statholder der Leenen des Graeffschaps Bergh, vant Drost ampt van de Hoogheijt Wisch, en van Overjagermeester vant Hooghgraefflyck Huys Bergh; als mede dat alles sal doen, wat dat eenen getrouwen Lantdrost Statholder der Leenen van de Graeffschap Bergh Drost der Hoogheyt Wisch en Overjagermeester Schuldigh en gehouwden is te doen; Soo waeraghtigh helpe mij Godt Almaghtigh, en weijgere mij d Eeuwige Glorie: In teecken der waerheijt heb ick dese onderteeckent: Boxmeer den 10 e Febr~: 1720: «onderstont.» / P:C: van Marle [folio 19 recto]: Provisioneele authorisatie op den Lantschryver Hoppenbrouwer ad hunc Actum alleen. Wy Johanna &c &c Doen Kont en getuygen dat wij in absentie van onsen seer Lieven Getrouwen Lantdrost van Marle op het versoeck van Aerent Stell alleenlyck ad hunc Actum hebben geauthoriseert Jan Hoppenbrouwer Lantschryver om als Statholder met twee Coernoten sigh te Vervoegen ten Huyse van Stelt, en aldaer ter Instantie als vooren versegelen de kisten en Cassen soo aldaer sigh bevienden en verders doen t geene de Nootsaeckelyckheyt in desen sal Comen te vereysschen: Sig~: opt Slott S Heerenbergh den 19 Novemb: was geteeckent / Johanna &c [folio 19 recto]: Op het Req te van Jan van Remmen versoeckende permissie om een stuckje gepagt Lant Broeken Stuck genaemt een Huijsken te mogen timmeren. Wij Johanna &c: &c &c: Permitteren aen den Suppl t dat een Huijsken op het Stuck Lants geñt Broekenstuck onder Grooten Aeswijn gelegen sal mogen timmeren, mits en onder Conditie, dat Jaerlyx sal geven een halven daler meer als gepaght heeft verschynende het eerst Jaer Martini 1724: betalen het Roockhoen en doen de behoorlycke Diensten, en dat Syne paght Jaeren geexpireert Zynde, het Getimmer Sal affbreecken en weghnemen, ofte Laten aen Syn Hooghgraeff~: Ex tie tegens betalinge van onpartijdige taxatie tot Keur alleen van Hooghgem~lte Excellentie, tot welcken eynde Supp~t: minute deses sal onderteeckenen. gedaan op het Slott S Heerenbergh den 21 novemb: 1723 was geteeckent / Johanna &c Jan van Remmen / [kruisje] dit is het merck van Aerent van Remmen: [S?]ta testor: W: de Raet. [vgl. AHB inv.nr. 3052] [folio 19 recto en verso]: Ordre aen den Rentmr. Thomas Gysberts tot Oghten om den doorslagh aff te houwen die den Heere van Vygh tegens Waterreght heeft doen maacken. Wy Johanna &c &c &c Alsoo wy door onsen Seer Lieven getrouwen Thomas Gysberts onder~: beright Zyn, dat den Eedelen Heer Van Vijgh onder staen heeft door eene groote Kille onder Oghten van Syn middel- Sant eenen doorslagh te maecken aen het aengewonne Lant, dat Wy van Henrick van Leersum onder Oghten voor de Halffscheyt gekoght hebben, en met desselffs Erffgenamen tegenwoordigh in gemeenschap besitten en aen Henrick van Leersum bij den Wel Edelen Hove van Gelderlant is toe erkent, dat oock aen dese Zyde van de Kille opt voorseyde Lant heeft doen Paeten; alle t

16 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 31 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 32 welcke Zynde tegens t water Reght en eene Infractie in onse Possessie en Reght; omt welcke voortekomen en te Keeren Soo ist, dat Wij ordonneren aen onsen voorñ: Rentmeester van Oghten, dat hy met den Eersten Sigh sal vervoegen naer Oghten en aldaer met oft Sonder d Erffgenamen van Henrick van Leersum in praesentie van den Schoudt en getuijgen den boven geseijden Doorslagh Sal afhouwen en Ruijmen, en het gepaete op onsen Grondt uyttrecken volgens de Caerte daer van door den Lantmeter Tasch gemaackt; beloovende onsen Voorñ: Rentmeester in alles Cost en Schaedeloos te houwden: Gedaan opt Slott S Heerenbergh den 26 novemb: 1723: was geteeckent / Johanna &c Syn weled: heeft Connen goet Vinden den Scholtus Wanner Cramp van Ulfft tot het aff slaan van de Verpaghtinge t adhiberen tot naedeel van den onderscholtus van Gendringen; Soo ist dat wy aen voorñ: onsen drossard Ernstelyck beveelen op poene van onse Ongenade, dat hy int toecomende d onderscholten een yder van syn district, en niet daer buyten, als in Cas van Noot, alle Acten Staende tot des onderscholts dienst sal doen exploicteren, en den Dienst doen Exerceren, ten waere dat binnen aght dagen Sufficante redenen aen ons onder~: dede voordragen: gedaan op het Slott S Heerenbergh den 4 Decemb: 1723 «onderstont» / Johanna &c [Zie ook het antwoord van drost Everh: VerHeull (AHB inv.nr d.d )] [folio 19 verso]: Geñ ordre op den Righter Bosboom en Lantschryver Huetinck om de verpaghtinge van de Goederen der Kercke en armen van Etten byte woonen en de Reeckening[en] aff te hooren. Wy Johanna &c: &c &c: Doen Kondt en tuygen dat wij Gecommitteert hebben gelyck Committeren Craght deses onsen Seer Lieven getrouwen Hermannus Bosboom Righter der Stat Borgh en Stathouwder der Hoogheyt Wisch en oock onsen Seer Lieven getrouwen Gosuinus Huetinck Lantschryver der Heerlickheeden Gendringen en Etten, om Samentlyck, ofte een van hun beijden Separatelyck byte woonen de Verpaghtinge van de goederen der Kercke en armen van Etten, als mede de Reeckeningen der Selver aff te hooren; beloovende Voor Goed en Van Waerde te houwde alle tgeene by onse Gecommitteerden Samentlyck off Separatelyck sal worden gedaan; en hun in alles t Indemniseren: Sig~: opt Slott S Heerenbergh den 30 Novemb: 1723 was geteeckent / Johanna &c [hieronder (de datum in de marge):] janñ / Diergelycke Commissie gegeven tot het affhooren van de kercke en armen Reeckeningen van [doorgestreept: Gendringen] [bovengeschreven:] Etten als mede om de Verpagting, van des selffs goederen te doen op den Heer Lantschryver Huetinck [folio 20 recto]: Ordre aen den Holt Righter de Both Wy Johanna &c &c &c Doen kont en tuygen dat alsoo aen ons onder~ beright is dat Peter Vinck vorster van Corter Bosch onbehoorlyck op eenen Sondagh sonder alvoorens daer toe speciale ordre van onsen Seer Lieven getrouwen Holtrigter Ab: de Both geobtineert te hebben heeft geciteert de marckgenooten van voorseyden Bosch en wel besonderlyck sonder de minste Kennisse van onsen Seer Lieven getrouwen Lantdrost der Graeffschap Bergh, ter welckers overstaan /: Asste Prothocollo :/ de Holt Spraecke altoos gedaan is; soo ist dat wy tot Conservatie vant Reght ende possessie van onsen Lantdrost en Holtrigter Committeren onsen Voorseyden Holtrighter, om tegens soodane Holt- Spraecke als op Heeden feytelycker Wyse onder nomen moghte Worden, op het Cierlyxste te protesteren, verbiedende aen onsen Vorster die selve HoltSpraecke niet te Respecteren, nogh daer aen t obedieren: gedaan opt Slott S Heerenbergh den 6 Decembr~ was geteeckent / Johanna &c [folio 20 verso]: Req te van de Marckgenoten van CorterBosch [folio 20 recto]: Ordre aen den Heer Drossard Verheull wegens den onderscholtus tot Gendringen Wy Johanna &c &c &c Alsoo aen ons onderdaniglijck is voorgedragen, dat onsen seer Lieven getrouwen Everhard Verheull Drossard der Heerlickheeden Gendringen en Etten omtrent het exploicteren van actens van Sommatien Insinuatien, en Citatien en affroepingen van verpagtingen eñ verkoopingen directelyck tegen onse gegevene Commissien niet en gebruyckt de onderscholten een yder in Syn district gelyck oock als Lestmaal gebeuert is, als wanneer de Goederen van den Armen van Gendringen verpaght Syn waertoe altyt den onderscholt van Gendringen geimploijeert is, geweest; en Johanna Victoria By der gratie Gods Regeerende Furstinne Zu Hohen Zollern Sigmaringen Regente vant Hoogh Graeff~: Huijs Bergh, geboorne Gravinne Zu Montfort Genedigste vrouwe De marck genooten van CorterBosch Samentlyck Vergadert Zynde hebben geresolveert om haer Hoogh Furs~: door Leught~ te Versoecken om geñ: toetestaan een maetige deylinge volgens beloffte Soo haer Furst~ doorleught~ aen de marck genooten op dit Jaer te Sullen deylen heeft toegestaan, niet twyffelende off haer [doorgestreept: Hoogh] Doorleught~ Sal hierop een genedigh Consent verleenen t welck doende was geteeckent / quod attestor Jan Hoppenbrouwer Marckenschrijver

17 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 33 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 34 Appostille op voorñ: Requeste Wy Johanna &c &c &c Permitteren en Consenteren aen de Supplianten eene Kleyne en maetige Deylonge, mits dat de Slagen ofte Scharen niet Grooter gemaeckt worden, als in de Laetste deijlonge Syn geweest en den Bosch opt mogelijxste worde geconserveert: Sig~: opt Slott S Heerenbergh den 7 decemb~ was geteeckent / Johanna &c [folio 21 recto]: Op het Req te van de Marckgenoten en geërfden van Zedamer Bosch versoeckende, dat hare beesten desen Winter daerinne moghten weijden: Wy Johanna &c &c &c Gesien neffens gaande [tussengevoegd: onder~:] Versoeck, en geconsidereert dat de Koebeesten alle het Jonck holt souwden verderven, dat daer over d Geinteresseerdens en Geërffden hun souwden beklagen en daerinne Geensints bewilligen; Soo ist dat Wy, alhoewel Compassie met de Supplianten hebbende: hun versoeck niet Connen toestaen: gedaan opt Slott S Heerenbergh den 14 Decemb: [folio 20 verso]: Ordre aen den Heere Stathouder en Griffier van Leenen wegens de Jura Curiae en Heerengewaeden. Wy Johanna &c &c &c Alsoo dicwils gebeurt en alreede geschiet is, dat men om alle Processen voortekomen over de Heerengewaeden en Leengereghtigheeden moet accorderen, en aen het out gebruyck Remitteren; en alsoo die Remissie niet alleen aen de Heerengewaeden aen het Hooghgraeff~: Huijs Competeende, moet gekort worden, waer door de Sil[v?]eten eenemael souwden worden geabsorbeert; Soo ist dat wij ordonneren aen onsen Seer Lieven getrouwen Stathouder en Griffier van Leenen, dat soowel voor het gepasseerde als toecomende die gedaane, en te doene Remissie pro Rata aen de Heerengewaeden en Jura Curiae Sullen affgetrocken worden, Sullende onsen Griffier hiernaer in het doen van Syne Reeckeningen Sigh hebben te Reguleren: Sig~: opt Slott S Heerenbergh den 9 Decemb: 1723 «geteeckent» / Johanna &c [folio 21 recto]: Ordre aen den H r Lantrentmeester Zumkleij om het maecken en Rouwaerden aen de Babberschen dyck aen den minst aennemenden publicq te bestaaden. Wij Johanna &c. &c. &c. Alsoo wij bevinden dat het Repareren en Rouwaerden van den Babberschen dyck voorsoo veel als het Hoogh Graeff~: Huys Bergh aengaet seer excessive Costen Veroorsaeckt, soo ist dat wij om de Selve voorte komen eens voor al tot nadre ordre beveelen en ordonneren aen onsen Seer Lieven getrouwen Lantrentmeester Zumkleij, dat hij volgens Cieronge publicquelyck in de naeste Herberge aen den Babbersen dyck oft out Zevenaer naer voorgaende Kercke Proclamatie tot Diedam en Zevenaer de Reparatie en Rouwaerde van voorseyden dyck aen den minst aennemenden sal bestaaden Soodanigh, dat de aennemers de schouwe tot hunnen Last sullen Laeten Voeren de Breucken betalen, in val dat Vuijll moghten geschouwt worden, en soo voor het eene als ander Sigh Sufficiente borge Laten stellen, welcke bestaedinge hy oock sonder vernere ordonnantie sal betalen, die hem tegens Quittantie in Rekeninge sullen valideren: gedaan opt Slott S Heerenberg den 9 Decembris «was geteeckent» / Johanna &c «geteeckent.» Johanna &c [folio 21 recto en verso]: Ordre op de Heer Doctor Wilhelm van Steenler Wij Johanna &c Ordonneren aen onsen Seer Lieven getrouwen den weledelen Hooghgeleerden Wilhelm van Steenler der beyde Reghten Doctor, en Fiscaal der Heerlickheeden Bylant, Millingen Pannerden Homoet en des Selffs gesubstitueerden, dat hij tegens alle Delinquanten, en Namentlyck Jan Tijssen den Jongen tot behoorlycke Straffe sal procederen, dat oock opt Versoeck van den Hooghgebooren Heer Grave van Bylant Willem Stell Sal in Arrest versoecken te Nemen, den Selven volgens Concordaten Uijt Leveren, en protesteren van Geweijgert reght tegens die genige, die het Arrest niet Souwden Willen accorderen, oft daer tegens eenige verhinderinge doch; alles onaengesien, dat de Delinquanten Moghten voorwerpen eenige accoorden ofte Remissien buyten onse expresse ordre gedaan, Welcke Wij alle voor null, en van on Waerde Houwden; daer van van twee Schepenen behoorlycke Acte aen ons Overte Senden: Beloovende van Waerde te houwden alle t geene hy ofte des selffs gesubstitueerden in desen sal hebben gedaan, als off Wij Selffs praesent waeren, en hun in alles t Indemniseren: Signatum opt Slott S Heerenbergh den 15 Decembris «was geteeckent» / Johanna &c [folio 21 verso]: Schriftelycke ordre voor de Jagers en Vorsters van de Respective Bosschen Johanna &c Alsoo wij niet sonder Langh en veel verdriet gesien hebben, de groote disordres, die wegens Koijen Schapen, Steelen en Schieten op den Bosch dagelijx voorvallen, oock geremarqueert hebben, dat onse Jaagers meer op haer eijgen baet, als op den Nutte en voordeel van onsen onmundigen soon Grave tot den Bergh Luijsteren, en den Bosch niet soo als hoorde te wesen, frequënteren, en waernemen; Soo ist, dat Wij mits desen aen een yder van onse Jagers Schriftelycke ordre en bevell geven, om alle weecken drie Keeren op het Casteel tot S Heerenbergh te Compareren, en onse ordre en dispositie aff te waghten bij verlies van onsen Gratie en tractament:

18 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 35 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 36 Actum S Heerenbergh den 30: x~bris «onderstont.» / Johanna &c [folio 22 verso en 23 recto]: Commissie als onderscholtus van Etten op assuerus Jansen van Grevenbroeck Wy Johanna &c: &c: &c: / [folio 22 recto]: Ordre aen den H r Fiscaal Oswalt Hoevel wegens het verkiesen van een ordeel drager in Causa Fisci Contra de Rhoode van Heeckeren Wy Johanna &c &c &c Alsoo in de Fiscalische procedure tegens de Rhoode van Heeckeren tot Diedam de Stucken met den Eersten staen aff gesonden te worden, en daerinne omtrent het verkiesen van een ordeeldrager dispuijt te vreesen is; soo ist dat wij hiermede hebben geordonneert onsen Seer Lieven getrouwen O:P: Hoevel Fiscaal aldaar, ordonnerende denselven hiermede om sigh over dit Stellen van een ordeeldrager aen den Gerighte ofte Officier der Heerlickheyt Diedam te Submitteren; Belastende mede onsen Seer Lieven getrouwen G:J: Olmius Stathouwder der voorñ: Heerlickheyt Diedam, om ingevolge die te doene Submissie een onpartijdigh ordeeldrager, onaengesien Sulx van Parthye niet en moghte worden Geconsenteert, te Verkiesen, beloovende den selven indien onvermoedelyck hieruyt van Parthye een beswaer mogte worden gesustineert van alle hinder en schaade daer uijt onvermoedelyck t veroorsaecken, te Sullen indemniseren, oock allerdings te Sullen guaranderen In Oirconde der waerheyt hebben wij dese geteeckent en besegelt op [doorgestreept: ons] het Slott s Heerenbergh den [hier eindigt de tekst] [folio 22 recto]: Volmaght op den H r Lants r Hoppenbrouwer als Statholder ad hunc Actum Doen Kondt en tuygen dat wy in absentie van onsen seer Lieven getrouwen Lantdrost van Marle op het versoeck van Aerent Stell, en tot administratie van Justitie alleenlyck ad hunc actum hebben geauthoriseert Jan Hoppenbrouwer, om voor hem als Stathouder Syne acte te doen passeren, edogh niet verders toe te staan, als het reght van Parthije, en de Justitie in desen sal komen te vereijsschen: Signatum opt Slott S Heerenbergh den 7 Febr~: 1724: / «onderstont.» / Johanna &c [folio 22 verso]: Authorisatie op de Magistraet tot Borgh Wy Johanna &c &c Wij authoriseren en Committeren onse Seer Lieve Getrouwe Magistraet der Stat Borgh, voor soo veell het Hoogh Graeff~: Huys Bergh aengaet om tegens den delinquant Crimineelyck voor hun door hunnen Fiscaall tot Corporeele Straffe; Gevangenisse, off Banissement, ofte gelyck andersints Sullen ordeelen te procederen Edogh op hunne Kosten, onder expresse protestatie van geene Vernere praejuditie oft Consequentie Gedaan op het Slott S Heerenbergh den 25 Janñ: 1724: / «onderstont,» / Johanna &c Doen Kondt en Certificeren mits desen alsoo door het affsterven van Tonis Gijsen Laetstgewesene onderscholtus tot Etten, deselve plaetse is komen Ledigh te worden en Noodigh Zynde die wederom met een ander bequame persoon te Versien, dat Wij beright Zynde van de bequaemheyt van Assuerus Janszen van Grevenbroeck, denselven daertoe wederom hebben aengestelt, gelyck wy sulx doen mits desen, hem gevende Last en Maght dit onderscholts Ampt aenstonts t aenvaerden alle Citatien Insinuatien, peindingen, en executien, en voorts allerley gerightelycke exploicten te doen, en voorts onse genedige ordres, en die hem van onse tydlycke Officieren van onsent wegen sullen gegeven worden, te gehoorsamen ende te pareeren, Oock alle Breuckhaftige t Syner Kennisse Komende aen voorñ: onse Officieren en onsen advocaat fiscaal aldaer getrouwlijck aenbrengen; voorts alle delinquanten vervolgen, appraehenderen, en op ons Slott Ulfft gevanckelyck Leveren; Waertegens hij Sal genieten Soodane Emolumenten Profijten, en gereghtigheeden, als daertoe behooren, en andere Sijne voorsaeten onderscholten tot Etten met reght genoten hebben: Ordonnerende onsen tytlycken drossard, bediendens, ende onderdaanen Gemelten Assuerus Jansen van Grevenbroeck alsulcke Emolumenten, Profyten, en gereghtigheeden te Laeten Volgen en genieten: Gevende hem vorders by desen Specialen Last om op onse Jaghtgereghtigheyt en Visscherijen in onse Heerlickheyt Etten en dependerende Boerschappen bij dagh en Naght getrouwelyck te passen, opdat wy daerinne niet beschaedight worden, oock alle onbereghtigde Jaagers en Visschers aen onsen Jagermeester, Soo wel als aen onsen Officier aenbrengen en bekent maacken: Om alle het welcke voorsz~: getrouwelijck naerte kommen, hy aen ons, ofte onser gecommitteerden Handen Sal hebben te Praesteren den behoorlycken Eedt van Getrouwigheyt: alles Noghtans tot ons believigh wederseggen sonder gehouwden te Zyn daer van Redenen te Geven: In waerheyts oircond hebben wy dese eygenhandigh onderteeckent, en met onsen Furstl~: Segel becraghtigen Laaten op het Slott S Heerenberg den 25 Januarij «onderstont» / Johanna &c / L:S: [folio 23 recto]: Volmaght op den Lantschryver Hoppenbrouwer als Statholder ad hunc actum Alleen. Wy Johanna &c Doen Kondt en verklaren, dat Wy hebben gecommitteert ende geauthoriseert, Committerende en authoriserende Specialyck ad hunc Actum by desen onsen Lantschryver Hoppenbrouwer, om in absentie van onsen Seer Lieven getrouwen Pet C: van marle Lantdrost der graeffschap Berge voor hem als Stathouder te doen passeren Seeckere acte soo van wegen, de Heer H:H: van Lamzweerde als volm r van d Erffgenamen Swaans aen den Lantgerigte der Graeffschap Bergh Sal worden gepraesenteert; Edogh daerinne niet verders toete Staan, als het Reght van Parthye moghte Comen te verëijsschen en in soo verre accorderen, als Sulx niet tot verkortinge en praejuditie der Voorreghten vant Graeff~ Huijs Bergh Strecken moghte: Sig~: opt Slott S Heerenberg den 9 Februarij / «onderstont.» / Johanna &c

19 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 37 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag [folio 23 verso]: Octroij voor [ruimte] om bij Commer en Arrest op de Hoffgoederen van [ruimte] te mogen procederen oock met de debiteuren t accorderen en deselve goederen in betaelinge aen te Nemen Op het Slott S Heerenbergh den 28 en maert 1724: Inscriptio Wel Edele Aghtbaere Heeren de Heeren Borgemeesteren en Schepenen der Steede Dixmuden. Johanna By der Gratie Godts &c Wy Consenteren aen den Suppliant, dat bij Commer offte Arrest op de Hoffgoederen by desen vermelt sal mogen procederen tot Verhael van Syne Schult oock met de Debiteuren t accorderen, en die Hoffgoederen in betaelinghe aente Nemen; Consenterende, dat de Selve by d Eijgenaeren mogen verkoght en getransporteert Worden, mits observerende, t geene naer Hoffreghten vereijscht Wordt; onsers Heerens Soon des Gravens van den Bergh, en een ijders Syn goet reght Voorbehouwden: gedaan op het Slott S Heerenbergh den 13: maert 1724: «onderstont» / Johanna &c [folio 23 verso]: Commissie tot het vernieuwen van de Magistraat der Stede Dixmuden. Wij Johanna &c Alsoo wij jegenwoordigh niet dienstigh geoordeelt hebben van Hier ymant tot de Steede en Heerlickheyt van Dixmuden te Committeren om de Magistraet aldaer aenstaende Maij te Veranderen; Soo ist dat Wij volcomentlyck verseekert Zijnde, dat den Eerweerdigen Henricus van Kessel pastor tot IJsenbergh der borgeren van voorñ: Steede haer voordeel sal soecken, hem authoriseren en bevolmagtigen Cragt deses, om in onsen Name de Magistraet voor dit Loopende Jaer aen Vangende met maij, en expirerende met maij 1700 en vyffentwintigh te Nomineren en aente Stellen en daeromtrent te doen eñ te Laten, als eenen getrouwen Commissaris toestaet te doen, hem voorall Recommanderende de bequaemste voor d onbequaemste te praefereren: In teecken der waerheyt hebben wij dese onderteekent, en met ons Fürstelyck Segel bevestight: op het Slott S Heerenbergh den 25 en maert «onderstont» / L:S: / Johanna &c [folio 24 recto]: Schryvens aen de Magistraet van Dixmuyden over den vaceerende Kusters dienst WelEdele Aghtbaere besondere Lieve Getrouwe Wij hebben Ontfangen de Missive waer bij door U Aghtbaerheeden aen ons bekent gemaackt wordt de doot van den Overledenen Custer van de Parochiale en Collegiale Kercke der Steede Dixmuyde, en Sullen besorgen, dat die plaetse met een bequaam persoon wederom worde voorsien; ende u agtbaerheeden in de Bescherminge van den Almogenden beveelende, Zyn wij WelEdele Aghtbaere besondere Lieve getrouwe U E Seer geaffectioneerde / was geteeckent / Johanna &c [folio 24 recto en verso]: Commissie van de Custerije van Dixmude op den persoon van Albert Ludovicus Peelaert Wij Johanna &c Alsoo doort affsterven van Peter andries van duijffhuijs de Custerye van de Cathedrale en parochiale Kercke der Steede van dixmuden de Collatie Competeert; en Noodigh is, dat die plaetse met een ander bequaem persoon versien Worde; Soo ist dat wij in voorñ: Qualiteyt Verseekert Zijnde van de bequaemheyt van Albertus Ludovicus Peelaert, die Custerye aen hem genadigst geconfereert hebben, gelijck doen bij desen met alsulcke Ehere, en Emolumenten, als daertoe van outs gestaan hebben, mits dat sal doen alle het geene waertoe eenen goeden en getrouwen Custos verpligt is; versoeckende aen alle geestelycke Overigheijt hem daertoe behulpsaam te Zyn, Belastende aen onse Officieren en ingesetenen van Dixmuyden hem voor Custos t Eeren, en Respecteren, en in Syn functie oft genoth der Emolumenten in geene deelen te beletten: In waarheijts oirconde hebben Wy deese eygenhandigh geteeckent, en met ons Furstelycken Segel bevestigen Laaten op het Slott S Heerenbergh den 27 April 1724: «onderstont.» / Johanna &c [folio 24 verso]: Anno den 10 Maij omtrent 7 uren des Avonts, is Syn Hooghgraeffl~: Excellentie den Heere Frans Wilhelm Grave tot den Bergh Hohenzollern Sigmaringen alhier op het Slott S Heerenbergh met Syne Waerde Bruyt de Hoogh geboorne Maria Catarina des Heyligen Romschen Rycks Gravinne van Erff Truchsess tot Zeijll &c &c &c geluckigh van Francfurt aengekomen, Synde door de Borgerye der Stat S Heerenbergh aen den weterings Brugge gerangeert Staende met alle teeckenen van Eere vliegende vaendels Slaende trommels, en met musicale Instrumenten pleghtelyck ingehaelt en ontfangen en Syn Hooghgemelte haere Hooghgraeffl~: Excellentien des Sondags daernae, Synde den 14 en Maij in den Heyligen Ehestant met alle Solemniteyten t Samen gevoeght. Deus ter maximus in omnibus Benedicat et Augeat: [folio 25 recto]: Gena~ Remissie voor Derck Speet Wij Johanna &c &c &c Ordonneren aen onsen seer Lieven getrouwen P: vander Veecken Rentmeester Inden Bylant, dat aen den Suppliant Sal Laten genieten de Remissien die wij aen hem gegeven hebben, mits dat syn Resterende paght over den jare 1723 ten Langsten binnen twee maenden sal bij betalen, en volgens de Costen van Citatien: by manquement deses sal geen Remissie plaets hebben

20 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 39 J.H.G. te Boekhorst Minutenboek van Huis Bergh ( ) pag. 40 S Heerenbergh den 10 maij 1724 Geteeckent / Johanna [folio 25 verso]: Missive aen d~ H r Rentmeester de Jonghe over het Selve Subject. Seer Lieven Getrouwen ± [folio 25 recto]: Ordre voor voornoemden rentmeester vander Veecken Alsoo onsen seer Lieven getrouwen Ferdinand Philip vander Veecken Rentmeester inden Bylant ons onder~: heeft te kennen gegeven, hoe dat den Heer van Rhoe onder Millingen ons te naer heeft gepaet, en eenen tuyn gestelt; soo ist, dat wy ordonneren aen onsen voornoemden Rentmeester, dat in praesentie van het gereght tot Millingen alle het geene wat te nae gepaet oft gestelt is, sal uytwerpen beloovende voor goet en van waerde te houwden alle t geene door voorn: onsen Rentmeester sal worden gedaan en hem in alles t Indemniseren: gedaan op het Slott S Heerenbergh den [datum niet ingevuld] Maij 1724: «onderstont» / Johanna &c Alsoo wij ordeelen dat men sigh omtrent het praesteren van den Grooten Eedt niet moet inlaeten, sonder dat Sulx op het Nieuws by syn Keyserlycke en Koninglycke Majesteyt is bevoolen; Edogh om daeromtrent geen misslagh te begaan, ordonneren Wy, dat U E: daerover met fameuse Advovaten sult Consuleren, wat daeromtrent te doen sal Zijn; en ingevolge derselver advijsen te handelen; immers te differeren het praesteren van den Eedt, voor en alteer, dat gij vant advijs ons onder~: sult hebben beright; want bij aldien datter meer hope is van in Cas van process te triumpheren, sullen wy Liever eens een process waagen, als daer mede altyt gevexeerdt te worden; Hierop ons verlaetende, Syn Wij Seer Lieven getrouwen U E: Geaffectioneerde ut Supra [folio 25 recto en verso]: Schryvens aen de Magistraet der Stede Dixmuyden wegens het aff leggen van den Grooten Eedt Aghtbaere Seer Lieve Getrouwe Wij sien met groot Leetwesen uyt U E: brieff, hoe dat den Ruwart nieuwigheeden wil Inbrengen met U E Aghtbaere te doen sweeren den Grooten Eedt, t welck in onerdenckelycke tyden niet meer gepractiseert Zijnde, is het placaet van Syn Keijserlycke Majesteyt geaboleert; Edogh om dat de Reghten van Vlaenderen aen ons onbekent Zijn, soo hebben wij aen onsen seer Lieven getrouwen Rentmeester de Jonghe bevoolen, Hier over te Consulteren met twee fameuse advocaten, en Ingevolge van hun advijs handelen; Beveelende omtrent de praestatie van den Grooten Eedt niet anders als ingevolge het voorseyde Advijs, waer van hy aen U E: Kennisse Sal geven te handelen; hoopende, dat U E: Aghtbaerheeden sullen traghten voortekomen, dat aen onsen Hooghbeminden Heer Soon, den Hooghgebooren Heer Grave tot den Bergh geene praejuditie magh aengedaan worden en naer U E Aghtbaerheeden in de Protectie van den Almogenden bevoolen te hebben, Sijn Aghtbaere Seer Lieve Getrouwe U E: geaffectioneerde / Furstinne Zu Hohenzollern: &c Op het Slott S Heerenbergh den 16 may 1724 Frans Wilhelm grave tot den Bergh en Hohen Zollern Op het Slott S Heerenbergh den 16 maij [folio 26 recto en verso]: Commissie voor Petrus Hengst als adjunct Bailliu van Dixmude Frans Wilhelm grave tot den Bergh Hohen Zollern Sigmaringen Haygerlogh, des H: Romsche Rycks Erffcamerheer, Marck Grave tot Bergen op Zoom Grave tot Walhain, Boxmeer, en Champlite, Vrij Heer tot den Bylant Wisch en Peruez, Heer tot dixmuyden Haeps Sambeeck, Barssel, Braine Laleut, Homoet, Millingen, Gendringen en Etten, Erff Banner Heer des Furstendombs Gelre, ende Graefsschap Zutphen &c: &c: &c: Doen Kondt ende te weten, dat alsoo onsen Seer Lieven getrouwen Philip Hengst aen onse Hooghgeeerde Vrouwe Moeder de doorlughtige Furstinne tot Hohen Zollern Sigmaringen en aen ons seer goede Diensten heeft gedaan, ende des selffs soon onsen oock Lieven getrouwen Peter Hengst ons eenige Jaeren getrouwelyck heeft gedient; Soo ist dat wy deselve willende vergelden en van syn getrouwigheyt verseekert Zijnde, den selven Petrus Hengst hebben aengestelt en aenstellen by desen tot Adjunct Bailliu en Schoudt onser Stat en Heerlickheyt Dixmuyden, om alleen naer doode van onsen oock Lieven getrouwen Cornelis Willemse voorseyde diensten van Bailliu en Schout der voorñ: Stadt en Heerlickheijt te bedienen; onse Hoogheeden Privilegien [doorgestreept: en] Gereghtigheeden, en wat daer aen depenteert naer Syn vermogen te bewaeren voorte staan, en te defenderen, gelijk Wy hem Sulx toevertrouwen, expresselyck belastende, ons van alle daerinne geschiedende Infractien dadelyck t adverteren; onse onderdanen ende een ijegelyck Sulx versoeckende goet reght en Justitie t administreren en wedervaeren te Laeten, onder deselve goede ordre en discipline te houwden; alle misdadigers te vervolgen, en in apprehensie te Nemen, deselve te Laten wedervaeren, wat de Justitie naer gelegentheyt van haere delicten Sal Erkennen. Voorts ons beste en meeste Profijt, en dienste te bevorderen, en onse Schaade voortekoomen, voor soo veel in Syne Magt is, den armen Weduwen en Weesen voorte Staan; onse Commissaris-