Gezond dichtbij. Lokale oplegger bij regionale nota gezondheidsbeleid Gemeente Hardinxveld-Giessendam

Transcriptie

1 Gezond dichtbij Lokale oplegger bij regionale nota gezondheidsbeleid Gemeente Hardinxveld-Giessendam December 2015

2 Inhoud 1. Lokale thema s in Hardinxveld-Giessendam Inleiding en leeswijzer Lokale ambities in Hardinxveld-Giessendam Lokale adviezen Toekomstverkenning ZHZ Opgehaalde input Keuze voor lokale thema s in Overige voornemens en aandachtspunten 7 2. Financiering lokale thema s Personele gevolgen 9 Bijlage 1: resultaten lokale ambities in Hardinxveld-Giessendam Bijlage 2: blik op de lokale gezondheidssituatie 12 Bijlage 3: overzicht gezondheidsthema s en opgehaalde input 15 2

3 1 Lokale thema s in Hardinxveld-Giessendam 1.1 Inleiding en leeswijzer Deze lokale paragraaf is een onderdeel van de Regionale Nota Gezondheidsbeleid In dit document wordt worden de lokale ambities voor de periode benoemd op basis van de lokale adviezen van de Toekomstverkenning ZHZ en na consultatie van lokale maatschappelijke partners. Aan de in deze nota beschreven doelstellingen en ambities ligt een aantal uitgangspunten en randvoorwaarden ten grondslag: - Gezondheid en een gezonde leefstijl is allereerst een verantwoordelijkheid van inwoners zelf. Dit vraagt een andere rol van de overheid, van maatschappelijke organisaties, van de Dienst Gezondheid en Jeugd (DGJ) en van inwoners. De inzet van de gemeente zal er op gericht zijn de kracht en mogelijkheden van de samenleving te benutten en aan te boren. Dit vraagt om vertrouwen in de samenleving en een terugtredende overheid. Van maatschappelijke organisaties en inwoners wordt een actieve, verantwoordelijke houding en een grote mate van zelf-organiserend vermogen gevraagd. Extra aandacht zal worden geschonken aan mensen die niet in staat zijn de eigen verantwoordelijkheid zelf op te pakken (risicogroepen). - Van de DGJ wordt verwacht dat zoveel mogelijk wordt aangesloten bij de lokale situatie. De DGJ werkt zoveel mogelijk aanvullend op en versterkend aan lokale maatschappelijke partners. Per thema worden vooraf alle lokale partners in beeld gebracht en vindt afstemming plaats over de uitvoering en de rol die de Dienst op het betreffende thema kan vervullen. Daarbij wordt zoveel mogelijk aangesloten bij bestaande overlegmomenten. Er wordt met name een adviserende rol van de DGJ verwacht, met inbreng van specifieke expertise. - Van de DGJ wordt in het bijzonder verwacht dat verbinding wordt gelegd met het sociaal team, bijvoorbeeld d.m.v. deskundigheidsbevordering, trainingen, een vast aanspreekpunt en mogelijkheden om lokale signalen mee te nemen bij de uitvoering van de activiteiten. - De gemeente wil de inzet op preventie vergroten, zodat problemen eerder kunnen worden gesignaleerd. Dit is allereerst en vooral goed voor de inwoners zelf, die met lichte(re) ondersteuning kan worden geholpen. Daarnaast kan hiermee de druk op specialistischere zorg in sommige gevallen worden voorkomen, wat tevens een kostenbesparing betekent. - Binnen het preventieve gezondheidsprogramma ZHZ Samen voor Gezond is veel ruimte voor subregionale en lokale inzet en uitvoering. De gemeente streeft naar zoveel mogelijk lokale prioritering en uitvoering van taken vanuit de DGJ, onder het motto lokaal doen, wat lokaal kan. Daarmee wordt ruimte geboden voor lokaal maatwerk. - Voor alle beschreven ambities en beleidsvoornemens zoals beschreven in deze nota geldt het voorbehoud dat bij de uitwerking van het nieuwe subsidiebeleid, voorzien voor 2016, zal worden gekeken hoe deze zich verhouden tot het nieuwe subsidiebeleid. - Rekening gehouden moet worden met het feit dat preventie een lange adem nodig heeft: resultaten komen vaak pas na een jarenlange en constante inzet. 1.2 Lokale ambities in Hardinxveld-Giessendam Samen met de andere gemeenten in de regio Zuid-Holland Zuid kiest Hardinxveld-Giessendam voor voortzetting van het huidige regionaal beleid op het gebied van gezondheidsbescherming, ziektepreventie en gezondheidsbevordering. In aanvulling hierop zijn vanuit de Toekomstverkenning ZHZ lokale adviezen gegeven. In de volgende paragrafen gaan we hierop in Lokale adviezen Toekomstverkenning ZHZ Alcohol- en druggebruik - Stimuleer het voeren van een alcoholvrij beleid door scholen voor voorgezet onderwijs - Maak ouders bewust van het belang van de preventie van middelengebruik 3

4 - Benadruk bij alcoholverstrekkers het belang van preventie van alcoholgebruik - Stel eisen aan het preventiebeleid van organisaties die subsidie ontvangen van de gemeente Eenzaamheid - Organiseer een netwerk van ketenpartners die gezamenlijk eenzaamheid tegengaan - Zorg voor deskundigheidsbevordering over eenzaamheid voor professionals en vrijwilligers - Zorg voor een meldpunt eenzaamheid - Stem het aanbod van interventies onderling af binnen het netwerk van ketenpartners - Zorg dat burgers het aanbod aan interventies kennen Mantelzorg - Zet in op deskundigheidsbevordering van zorg- en welzijnsprofessionals - Zorg voor voldoende vrijwilligers om mantelzorgers te ontlasten - Continueer het huidige beleid rondom mantelzorgondersteuning en zet daarbij extra in op mantelzorgers met een verhoogd risico op overbelasting - Zorg voor erkenning en waardering van mantelzorgers Gewicht - Zet in op het bevorderen van een gezonde leefstijl bij jonge kinderen - Maak ouders bewust van het belang van een gezonde leefstijl - Zet in op samenwerking met partijen die zich richten op jonge kinderen en hun ouders (waaronder scholen) Mentale weerbaarheid - Stimuleer het bevorderen van mentale weerbaarheid via het onderwijs - Zorg voor deskundigheidbevordering van professionals en vrijwilligers - Zorg voor erkende cursussen en trainingen voor hoogrisico groepen Vaccinatiegraad - Zet het huidige beleid voort, waarbij extra aandacht is voor het ondersteunen bij het nemen van een overwogen beslissing Opgehaalde input Voor het bepalen van lokale prioriteiten en aandachtspunten is op 9 september 2015 een brede bijeenkomst georganiseerd. Hierbij waren zowel raadsleden als vertegenwoordigers van lokale maatschappelijke organisaties die een rol vervullen in het gezondheidsbeleid, aanwezig. In totaal waren veertig mensen aanwezig. Daarnaast is tijdens verschillende afzonderlijke overleggen met maatschappelijke partijen input opgehaald. Dit heeft op hoofdlijnen- geleid tot de volgende aandachtspunten. Doelgroepen Er zijn meerdere risicogroepen aan te wijzen in de gemeente, die allemaal aandacht verdienen. Belangrijke risicogroepen zijn: - laagopgeleide jongeren - ouderen met gezondheidsproblemen - eenzamen - werklozen - alleenstaande moeders en tienermoeders Naast inzet op risicogroepen wordt ook algemene voorlichting van groot belang geacht. Inzet op universele preventie kan op termijn leiden tot een verkleining van de specifieke risicogroepen. Daarbij zou deels kunnen worden aangehaakt bij landelijke campagnes. 4

5 Prioritering gezondheidsthema s Door betrokkenen is een prioritering gemaakt van lokale thema s die aandacht behoeven in de komende periode: 1. Mentale weerbaarheid / psychische gezondheid (i.c.m. fysieke weerbaarheid) mentale weerbaarheid wordt gezien als een paraplu voor andere gezondheidsaspecten; 2. Ouderengezondheidszorg (waaronder eenzaamheid); 3. Gezond gewicht en bewegen; 4. Mantelzorg; 5. Vaccinatie. Andere aandachtsgebieden die zijn benoemd: - Zorgmijders - Media/gameverslaving - Gesloten cultuur (incl. gevolgen als seksueel misbruik, huiselijk geweld, relatieproblemen etc.) Keuze voor lokale thema s in Op onderstaande lokale thema s wil de gemeente Hardinxveld-Giessendam extra inzetten in de komende beleidsperiode. Bij de keuze voor deze thema s zijn de volgende criteria leidend geweest: - De mate waarin feiten en cijfers aanleiding geven om extra inzet te plegen op het betreffende thema (bijvoorbeeld de groei van het aantal ouderen); 1 - De mate waarin een thema is aangedragen door maatschappelijke partijen; 2 - De mate waarin de Dienst Gezondheid en Jeugd de komende periode inzet pleegt op het betreffende thema, in het kader van het preventieve basisaanbod dat zij verzorgen in de komende periode. 3 De thema s vormen de ambities die lokaal toegevoegd worden aan het regionale beleid, of extra accent daarop leggen. Voor de periode wordt gekozen voor de volgende thema s: Thema 1: ouderengezondheidsbeleid Wat wil de gemeente bereiken? - Een gemeente zijn waar inwoners tot op hoge leeftijd met hun beperkingen kunnen blijven wonen door het vergroten van de zelfredzaamheid en de versterking van het eigen netwerk; - Risicogroepen goed in beeld krijgen; - Vroegopsporing bij kwetsbare ouderen bewerkstelligen (incl. misbruik); - In kaart brengen welke behoeften aan zorg er liggen; - Meer aandacht voor preventie en vroegtijdige zorg bij chronische ziek(t)en; - Het onderwerp dementie op de maatschappelijke agenda plaatsen; - Inzet op informatie en advies, niet alleen gericht op ziekte en zorg maar ook op levensstijl. Wat wil de gemeente hiervoor doen? Om de doelstellingen op het gebied van ouderenzorg te bereiken, gaat de gemeente: - Een overkoepelend ouderenbeleid formuleren als onderdeel van de visie op het gemeentelijk sociaal domein, waarin bovenstaande doelstellingen worden verwerkt. Hoe meet de gemeente het succes van de uitvoering? Om vast te stellen of de gemeente de doelstellingen heeft behaald, gaat de gemeente het volgende evalueren: - De cijfermatige gegevens, vermeld in de nota gezondheidsbeleid, vergelijken met de cijfers in de volgende periode. 1 Zie bijlage 2 2 Zie ook bijlage 3 3 Zie de regionale nota Gezondheidsbeleid en het Gezondheidsprogramma ZHZ Samen voor Gezond 5

6 Thema 2: eenzaamheid en depressie Wat wil de gemeente bereiken? - De doelgroep scherp in beeld krijgen; - Het onderwerp eenzaamheid op de maatschappelijke agenda zetten; - Het aantal eenzamen in de gemeente (voor alle leeftijdsgroepen) niet verder laten stijgen en waar mogelijk terugdringen; - Verborgen problematiek, als gevolg van eenzaamheid, tegen gaan. Wat wil de gemeente hiervoor doen? Om de doelstellingen op het gebied van eenzaamheid en depressie te bereiken, gaat de gemeente: - Partijen bij elkaar brengen die gezamenlijk een netwerk vormen om eenzaamheid tegen te gaan; - Inzet plegen op deskundigheidsbevordering voor professionals en vrijwilligers; - Activiteiten organiseren gericht op het verminderen van eenzaamheid en het aantal eenzamen; - Nog in 2015 een startconferentie eenzaamheid organiseren die als nulpunt van het eenzaamheidsbeleid fungeert; - Door het uitwisselen van gegevens en ervaringen een beeld vormen van de situatie in de gemeente die als basis kan dienen voor gericht uitvoerend beleid. Hoe meet de gemeente het succes van de uitvoering? Om vast te stellen of de gemeente de doelstellingen heeft behaald, gaat de gemeente het volgende evalueren: - Gedurende de looptijd van het gemeentelijk gezondheidsbeleid de doelstellingen lokaal toetsen en een tweejaarlijks meetmoment inpassen. Dat kan in de vorm van een lokale effectmeting voor het gehele sociale domein, inclusief ouderenbeleid. Dit zal worden meegenomen in de jaarlijkse (verplichte) monitoring in het kader van de Wmo. Thema 3: mantelzorg Wat wil de gemeente bereiken? - Overbelaste mantelzorgers, die open staan voor ondersteuning, in beeld krijgen; - Mantelzorgers waarderen en ondersteunen om overbelasting te voorkomen en te voorkomen dat het aantal mantelzorgers (hierdoor) afneemt. Wat wil de gemeente hiervoor doen? Om de doelstellingen op het gebied van mantelzorg te bereiken, gaat de gemeente: - Mantelzorgbeleid formuleren met daarin o.a. opgenomen: o criteria o waardering o ondersteuning o monitoring Hoe meet de gemeente het succes van de uitvoering? Om vast te stellen of de gemeente de doelstellingen heeft behaald, gaat de gemeente het volgende evalueren: - Bij mantelzorgers jaarlijks ophalen of de ervaren ondersteuning en waardering afdoende is. Thema 4: vaccinatie Wat wil de gemeente bereiken? - De vaccinatiegraad voor DKTP niet te laten afnamen en waar mogelijk te verhogen naar 90% (groepsimmuniteit). Wat wil de gemeente hiervoor doen? Om de doelstellingen op het gebied van vaccinatie te bereiken, gaat de gemeente: 6

7 - Het huidige beleid continueren (inzet op informatievoorziening); - Onderzoeken van mogelijkheden om het thema te verbinden met de activiteiten in het kader van Prenatale Voorlichting; - Onderzoeken van de mogelijkheid jeugdigen vanaf 18 jaar opnieuw de mogelijkheid te bieden zich in te enten; - Onderzoeken van de mogelijkheid om ouders na een bepaalde periode opnieuw de mogelijkheid te geven hun kind in te enten; - Het gesprek aangaan met relevante maatschappelijke partijen, waaronder kerken, om het thema te maatschappelijk te agenderen. Hoe meet de gemeente het succes van de uitvoering? Om vast te stellen of de gemeente de doelstelling heeft behaald, gaat de gemeente het volgende evalueren: - De cijfermatige gegevens, vermeld in de nota gezondheidsbeleid, vergelijken met de cijfers in de volgende periode Overige voornemens en aandachtspunten Aanjagen maatschappelijke initiatieven De gemeente wil initiatieven die vanuit de samenleving opkomen en die een bijdrage leveren aan de gezondheid van inwoners, stimuleren. De wijze waarop aan dit voornemen invulling zal worden gegeven, zal bij de vormgeving van het nieuwe subsidiebeleid worden meegenomen dat in 2016 staat gepland. Gedacht kan worden aan een stimuleringsbudget, dat beschikbaar wordt gesteld voor maatschappelijke initiatieven die aan een aantal (nader uit te werken) randvoorwaarden voldoet. Op dit moment bestaat al de mogelijkheid tot het aanvragen van een waarderingssubsidie. Ontwikkelen nieuw sportbeleid In 2016 zal een nieuw sportbeleid worden opgesteld door de gemeente. Hierbij zal aandacht worden besteed aan: - Het stimuleren van lidmaatschap van sportvereniging; - Inzet op toename van het aantal inwoners dat voldoet aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen; - Inzet op het terrein van gezond gewicht/bewegen door de buurtsportcoaches. Verslavingspreventie op scholen Op dit moment wordt door een aantal partijen voorlichting gegeven op scholen in het kader van verslavingspreventie. In de komende periode zal worden toegewerkt naar een samenhangend aanbod, waarbij keuzevrijheid voor scholen behouden blijft. In 2015 is extra geld uitgetrokken voor preventievoorlichting door stichting Voorkom. Dit zal de komende periode worden gecontinueerd. Er zal inzet worden gepleegd om partijen met elkaar te laten samenwerken. Daartoe zal afstemming plaatsvinden met Servanda, Halt, de Dienst Gezondheid en Jeugd en stichting Voorkom om tot een integraal en samenhangende inzet te komen ten aanzien van voorlichting op scholen. Preventie- en handhavingsplan Het Preventie- en Handhavingsplan zal worden uitgevoerd en gecontinueerd. In 2016 zal een nieuw preventie- en handhavingsplan worden opgesteld. Daarbij zal onder andere aandacht worden besteed aan de Jong Proef Preventie Methodiek en de zuip- / alcoholketen. Versterking lokale basisvoorzieningen en verbinding Sociaal Team In het kader van de gewenste transformatie in het sociaal domein wil de gemeente zich inzetten om de lokale basisvoorzieningen te versterken. Sterke basisvoorzieningen kunnen gezinnen laagdrempelig en snel ondersteuning bieden en daardoor het beroep op jeugdteams en professionele hulp verminderen. Ook biedt een goede verbinding tussen basisvoorzieningen en jeugdhulp mogelijkheden om de duur van jeugdhulp te verkorten. Jeugdteams kunnen jeugdigen en gezinnen dan overdragen 7

8 aan professionals van lokale basisvoorzieningen, bijvoorbeeld door middel van een goede samenwerking met partners zoals de jeugdgezondheidszorg. 8

9 2 Financiering lokale thema s / voornemens Jaarlijks zal naar dekking worden gezocht binnen de budgetten uit de lopende meerjarenbegroting voor de uitvoering van de beschreven beleidsvoornemens. Daarnaast wordt voor de uitvoering een beroep gedaan op 25 procent van de middelen in het kader van het regionale Gezondheidsprogramma ZHZ uitgevoerd door de Dienst Gezondheid en Jeugd, die beschikbaar zijn voor subregionale en lokale activiteiten. 2.1 Personele gevolgen Gezien het feit dat de komende periode extra nadruk wordt gelegd op lokale uitvoering van het gezondheidsbeleid, moet rekening worden gehouden met extra inzet vanuit de beleidsafdeling. Jaarlijks zal via het clusterplan de benodigde inzet worden vastgesteld. 9

10 Bijlage 1: resultaten lokale ambities in Hardinxveld-Giessendam In de nota gezondheidsbeleid hebben wij, naast de regionale ambities van de uitvoeringsprogramma s Mentale Weerbaarheid, Gezond Gewicht, Verzuip jij je Toekomst?! en Prenatale Voorlichting, extra ingezet op integraal lokaal gezondheidsbeleid. 4 Dit hebben we gedaan aan de hand van de volgende speerpunten: Vaccinatie Overgewicht Prenatale voorlichting In deze paragraaf wordt ingegaan op de resultaten van de lokale ambities. Voor een terugblik op de regionale ambities van de uitvoeringsprogramma s verwijzen we naar de evaluatie regionale nota gezondheidsbeleid Vaccinatie Voornemen Gepleegde inzet Resultaat Informatiebrieven verspreiden Huisartsen en verloskundigen geven sinds 2011 een informatiebrief mee over vaccinatie aan patiënten die Themabijeenkomsten organiseren Artikelen publiceren zwanger zijn of net een kind hebben gekregen. Deze bijeenkomsten hebben niet plaatsgevonden. Het idee was dit te combineren met de bijeenkomsten Prenatale voorlichting vanuit de Dienst Gezondheid en Jeugd, maar die zijn de afgelopen tijd niet georganiseerd door de Dienst (o.a. door vertraging in de uitvoering en weinig animo voor deelname). Er worden folders verspreid via het consultatiebureau. De vaccinatiegraad is 84% voor DKTP (Difterie, Kinkhoest, Tetanus, Poliomyelitis) en 84% voor BMR (bof, mazelen, rode hond). In 2012 was dit voor DKTP 82%. Overgewicht Naast de activiteiten die zijn uitgevoerd in het kader van het regionale uitvoeringsprogramma overgewicht, waren de volgende aanvullende voornemens geformuleerd/uitgevoerd: Voornemen Gepleegde inzet Resultaat Ontwikkelen sportcarrousel Activiteiten ondersteunen gericht op preventie overgewicht Onderzoeken kansen sportcoach/sportbuurtwer ker In 2012 is in overleg met de scholen een sportcarrousel ontwikkeld. Op basis van een evaluatie is besloten de sportcarrousel te continueren. Ook in 2013 en 2014 is een sportcarrousel georganiseerd. Vanaf 2015 wordt de sportcarrousel georganiseerd door de buurtsportcoaches. Aan dit voornemen is niet actief uitvoering gegeven, mede vanwege het feit dat hieraan in het kader van het regionale uitvoeringsprogramma Gezond Gewicht vanuit de Dienst Gezondheid en Jeugd voldoende aandacht is besteed. Vanaf 2014 is het project buurtsportcoach gerealiseerd. De buurtsportcoaches creëren sporten beweegaanbod voor alle gewenste doelgroepen. Het onderdeel cultuur is later aan het programma toegevoegd. Met een aantal externe partners voert de gemeente een aantal programma's uit. De In Hardinxveld- Giessendam heeft in % van de 5-jarigen overgewicht, onder 10-jarigen is dit 18% en onder 13-jarigen 15%. Dit betekent een afname of stabilisatie ten opzichte van 2011: toen bedroegen deze percentages respectievelijk 15%, 18% en 16%. 4 Lokale nota Volksgezondheid Gezonder in Hardinxveld-Giessendam

11 programma's zijn de sportieve en gezonde school, de actieve buurt, fit en vitaal bewegen voor ouderen, sterke (sport)verenigingen en overige zaken. Prenatale voorlichting Voornemen Gepleegd inzet Resultaat Themabijeenkomst organiseren i.s.m. professionals In 2012 is een voorlichtingsbijeenkomst georganiseerd door Rivas/Anno Nu. Dit wordt in 2015 vormgegeven door verloskundigen buiten Hardinxveld, in samenwerking met lokale verloskundigen. Aanvankelijk waren twee cursussen gepland voor Inmiddels is er één geannuleerd vanwege gebrek aan belangstelling. Geen cijfers bekend. Artikelen publiceren over aspecten van prenatale voorlichting Niet vanuit de gemeente gebeurd. Onduidelijk is of dit via het uitvoeringsprogramma van de Dienst is gedaan. Naast de activiteiten rond bovenstaande thema s zijn rond het onderwerp alcoholgebruik de volgende acties uitgevoerd: - Er is een Preventie- en Handhavingsplan Alcohol opgesteld. Jaarlijks worden de preventieacties Preventie- en Handhavingsplan Alcohol uitgevoerd. - Er is ingezet op preventievoorlichting op scholen omtrent thema s als alcohol, drugs, internet, uitgevoerd door Halt en door stichting Voorkom. - Er is ingezet op een integrale aanpak van beleid, handhaving en voorlichting door inzet van de beleidsterreinen Volksgezondheid, Jeugd, Onderwijs en Openbare Orde & Veiligheid. - Er is ingezet op het terugdringen van de beschikbaarheid van alcohol via de omgevingsbenadering. 11

12 Bijlage 2: blik op de lokale gezondheidssituatie 5 Ervaren gezondheid - Van de jeugd in Hardinxveld-Giessendam (12-18 jaar) ervaart 81% zijn gezondheid als goed tot zeer goed. In de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden (AV) is dat 83% en in Zuid-Holland Zuid 82%. - Van de volwassenen (19 jaar en ouder) ervaart 73% zijn gezondheid als goed tot zeer goed. In de AV is dat 76%, in Zuid-Holland Zuid 75% en landelijk gaat het om 77%. - Van de ouderen in Hardinxveld-Giessendam ervaart 52% zijn gezondheid als (zeer) goed, tegen 58% in de AV, 60% in ZHZ en 61% landelijk. 6 Ouderen Het aantal inwoners van Hardinxveld-Giessendam zal van 2014 tot 2025 met 3% licht groeien naar circa inwoners. De leeftijdsverdeling zal daarnaast ook veranderen. De gemeente krijgt in deze periode te maken met een vergrijzende bevolking. De groep inwoners van 65 jaar en ouder zal groeien, namelijk met 23%. De groep van 85-plussers neemt sterk toe met 39%. In 2014 was het percentage 65+ ers ten opzichte van jarigen toegenomen tot 31%; in 2011 was dit nog 27%. Sociaaleconomische status In Hardinxveld-Giessendam is het percentage inwoners met een laag opleidingsniveau (Lager Onderwijs, MAVO, Lager Beroeps Onderwijs) hoger dan in Zuid-Holland Zuid (41% ten opzichte van 32%). Alcohol- en drugs gebruik onder jongeren - Ruim de helft (57%) van de 12 tot en met 18-jarigen in Hardinxveld-Giessendam heeft wel eens alcohol gedronken, in Zuid-Holland Zuid was dat 52%. Bijna een kwart (23%) van de leerlingen heeft in de afgelopen maand aan binge drinken 7 gedaan (ZHZ 21%). - Van de jongeren van 12 tot 18 jaar heeft 29% wel eens gerookt. Het percentage jongeren dat dagelijks rookt is 6%. Dit is vergelijkbaar met de percentages in de AV en de regio ZHZ. - Het percentage jongeren dat ooit wel eens drugs heeft gebruikt is 5% (waarvan 4% softdrugs en 1% harddrugs). Dit is iets lager dan het gemiddelde in de regio Zuid-Holland Zuid (7%). 8 Eenzaamheid - In Hardinxveld-Giessendam is 24% van de jarigen matig eenzaam en 5% (zeer) ernstig eenzaam. Onder 65-plussers is 38% matig eenzaam en 8% (zeer) ernstig eenzaam. Dit is voor de jarigen duidelijk lager dan het gemiddelde in Zuid-Holland Zuid (19-64: 31% matig en 8% (zeer) ernstig, en voor de 65-plussers vergelijkbaar met Zuid-Holland Zuid: 39% matig en 8% (zeer) ernstig). - Opvallend is de stijging van het aantal matig eenzamen onder 65-plussers: van 31% in 2009 naar 38% in Onder inwoners van 75 jaar en ouder is de kans op eenzaamheid groter bij een opeenstapeling van gebeurtenissen als het overlijden van de partner en andere leeftijdsgenoten. Ook het verlies van mobiliteit en zelfstandigheid spelen hierbij een rol. Van de 85-plussers in de hele regio Zuid- Holland Zuid voelt meer dan de helft (61%) zich matig of (zeer) ernstig eenzaam. 9 Mantelzorg - In Hardinxveld-Giessendam heeft 24% van de volwassenen van 19 jaar en ouder het afgelopen jaar mantelzorg verleend, het op één na hoogste percentage in Zuid-Holland Zuid (21%). Dit is een toename van 19% in 2009 naar 24% in Van deze mantelzorgers in Hardinxveld-Giessendam 5 Alle cijfers in deze nota zijn afkomstig uit de Toekomstverkenning en/of databank van de Dienst Gezondheid & Jeugd. 6 Cijfers van 2011 en glazen alcohol of meer tijdens één gelegenheid 8 Cijfers van Cijfers van

13 is tweederde vrouw en heeft 60% een betaalde werkkring. Hun gemiddelde leeftijd is 51 jaar. In totaal is 7% van de inwoners die afgelopen jaar mantelzorg gaf zwaar belast, in Zuid-Holland Zuid 11%. In Hardinxveld-Giessendam verleende 15% van de inwoners intensieve of langdurige mantelzorg. 1% van de mantelzorgers geeft aan behoefte aan hulp te hebben in verband met hun werkzaamheden als mantelzorger. - De verwachting is dat het aantal mantelzorgers in de toekomst niet sterk zal toenemen. Wel is de verwachting dat de druk op de mantelzorgers zal toenemen, o.a. als gevolg van de vergrijzing en een groter beroep op informele zorg. Overbelasting van mantelzorgers kan leiden tot situaties van ontspoorde zorg en (ouderen)mishandeling. Overgewicht - In Hardinxveld-Giessendam heeft in % van de 5-jarigen overgewicht, onder 10-jarigen is dit 18% en onder 13-jarigen 15%. Dit betekent een forse afname ten opzichte van 2013: toen bedroegen deze percentages respectievelijk 15%, 22% en 20%. Het percentage overgewicht onder de jeugd is in Hardinxveld-Giessendam vergelijkbaar met het percentage in de regio ZHZ. Van de volwassen inwoners in Hardinxveld-Giessendam heeft de helft overgewicht (52%). In Zuid-Holland Zuid is dat eveneens 52% en in Nederland 48% Bij het bevorderen van gezond gewicht staat onder andere het bevorderen van gezonde voeding centraal. Van de 5-jarigen in Hardinxveld-Giessendam eet 18% iedere dag groente. Dit geldt voor 16% van de 10-jarigen en 17% van de 12 tot en met 18-jarigen. Van de 12- tot en met 18-jarigen in Hardinxveld-Giessendam eet 9% twee maal per dag fruit. Onder 5-jarigen is dit 16% en onder 10- jarigen 13%. Sport en beweging - Naast gezonde voeding is beweging van groot belang in het kader van afname van overgewicht. In Hardinxveld-Giessendam voldoet ongeveer een vijfde (21%) van de jeugdigen (12 18 jaar) aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen: dagelijks een uur matig intensieve lichamelijke activiteit, waarbij de activiteiten minimaal twee maal per week gericht zijn op het verbeteren of handhaven van lichamelijke fitheid (kracht, lenigheid en coördinatie). Dit is het laagste binnen de regio Zuid- Holland Zuid, waar 29% aan de norm voldoet. In de AV voldoet 27% aan de norm Een indicator voor voldoende beweging is het lidmaatschap van een sportvereniging: van de leerlingen op het basisonderwijs is in 2014 in groep 2 ruim de helft (57%) lid van een sportvereniging (in %) en in groep 7 bijna drie kwart (72%) van de leerlingen (in %). Van de 13-jarigen is 64% lid van een sportvereniging; vorig jaar was dat nog 68%. De percentages zijn vergelijkbaar met de AV. Psychosociale problematiek - In Hardinxveld-Giessendam heeft 8% van de kinderen in groep 2 en 7% van de kinderen in groep 7 een verhoogde kans op psychosociale problematiek. In de regio Zuid-Holland Zuid heeft 6-7% van de kinderen een verhoogde kans op psychosociale problematiek, wat ongeveer vergelijkbaar is met Hardinxveld-Giessendam. - Van de leerlingen van klas 2 (Voortgezet Onderwijs) uit Hardinxveld-Giessendam heeft 12% ooit serieus zelfdoding overwogen (dit is 11% in de regio Zuid-Holland Zuid). Een derde (35%) van de inwoners van 19 jaar en ouder in Hardinxveld-Giessendam heeft een verhoogd risico op een depressie of angststoornis (dit is 34% in de regio Zuid-Holland Zuid) en 3% van de inwoners heeft in het afgelopen jaar serieus zelfdoding overwogen (dit is 5% in Zuid- Holland Zuid). Pesten In Hardinxveld-Giessendam geeft 19% van de jongeren op het voortgezet onderwijs aan in de afgelopen drie maanden op school wel eens te zijn gepest en 6% heeft één of meerdere keren per 10 Cijfers Cijfers

14 week te maken met pesterijen. In de regio Zuid-Holland Zuid is 18% wel eens gepest in de afgelopen drie maanden. 12 Seksuele gezondheid Van de jongeren van 12 tot 18 jaar gebruikt 5% niet altijd een condoom bij geslachtsgemeenschap (6% in ZHZ). 7% van de jongeren heeft wel eens een seksuele ervaring gehad (5% in ZHZ). 13 Vaccinatiegraad De vaccinatiegraad in Hardinxveld-Giessendam is laag. De meeste gemeenten in Nederland hebben een vaccinatiegraad boven de 95% op 2-jarige leeftijd voor zowel DKTP (Difterie, Kinkhoest, Tetanus en Poliomyelitis) als BMR (Bof, Mazelen, Rodehond). In Hardinxveld-Giessendam is de vaccinatiegraad 84% voor DKTP en 84% voor BMR. In 2012 was dit voor DKTP 82%. Een hoog vaccinatiepercentage is belangrijk om de verspreiding van genoemde infectieziekten te voorkomen. Een vaccinatiegraad van % (verschilt per ziekte) wordt als minimum beschouwd om zogenoemde groepsimmuniteit te creëren, waarmee het ontstaan van epidemieën kan worden voorkomen. Zowel in Nederland als in Zuid-Holland Zuid is de vaccinatiegraad boven de 90%. Hardinxveld-Giessendam heeft echter een lagere vaccinatiegraad. De vaccinatiegraad is altijd al laag geweest in Hardinxveld-Giesendam. 12 Cijfers Cijfers

15 Bijlage 3: overzicht gezondheidsthema s en opgehaalde input Thema In basispakket Aanvullende Inzet Dienst komende periode Cijfers Input 9 september DG&J lokale prioriteit Vaccinatie Nee Ja De uitvoering van de gemeentelijke taken op het gebied van infectieziektepreventie gebeurt door de Dienst. Verder geen prioriteit bij de Dienst. In voorbije jaren extra lokaal aandacht gekregen door inzet op informatievoorziening. Vaccinatiegraad is ver beneden landelijk gemiddelde 84% voor DKTP en 84% voor BMR. Landelijk rond 95%. Wel gestegen t.o.v (82%). Er is op dit moment geen sprake van groepsimmuniteit (90% vereist). Is als thema benoemd. Door aantal mensen suggesties gedaan om vaccinatiegraad te verhogen naar minimum van 90%. Ouderenbeleid/ou derengezondheid szorg Alcohol- en drugsbeleid Ja Ja Onderdeel van inzet mentale weerbaarheid (bevorderen van de mentale weerbaarheid van ouderen in een kwetsbare positie) en onderdeel van bevorderen vitaliteit ouderen (deskundigheidsbevordering voor uitvoerende partijen organiseren op het gebied van gezondheidsvaardigheden voor ouderen, gericht op functiebehoud en krachtig ouder worden) Ja Ja Voor thema alcohol bestond een apart programma, in nieuwe nota wordt thema als onderdeel van stimuleren van een gezonde leefstijl bij de jeugd meegenomen. Lokaal vindt inzet plaats door voorlichting op scholen door stichting Voorkom, Halt en Servanda. De groep inwoners van 65 jaar en ouder zal groeien, namelijk met 23%. De groep van 85-plussers neemt sterk toe met 39%. Ouderen ervaren gezondheid minst goed, ook ten opzichte van anderen. Ruim een kwart (26%) van de jeugd is wel eens aangeschoten of dronken geweest (AV 25%); 12% is de afgelopen maand aangeschoten of dronken geweest (AV 14%). Bijna een kwart (23%) van de leerlingen heeft in de afgelopen maand aan binge drinken gedaan (ZHZ 21%). Kwam als 2 e thema uit de bus, wordt dus veel aandacht voor gevraagd. Focus op eenzaamheid. Niet specifiek aandacht voor gevraagd, wel expliciet voornemen in collegeakkoord.

16 Eenzaamheid en depressie Ja Ja Eenzaamheidsbestrijding is onderdeel van inzet mentale weerbaarheid. Het percentage jongeren dat ooit wel eens drugs heeft gebruikt is 5% (waarvan 4% softdrugs en 1% harddrugs). Dit is iets lager dan het gemiddelde in de regio Zuid- Holland Zuid (7%). 24% van de jarigen is matig eenzaam en 5% (zeer) ernstig eenzaam. Onder 65- plussers is 38% matig eenzaam en 8% (zeer) ernstig eenzaam. Opvallend is de stijging van het aantal matig eenzamen onder 65- plussers: van 31% in 2009 naar 38% in Van de 85-plussers in de hele regio Zuid-Holland Zuid voelt meer dan de helft (61%) zich matig of (zeer) ernstig eenzaam. Mantelzorg Nee Ja Geen specifieke inzet In Hardinxveld-Giessendam voelt 7% van de mantelzorgers zich zwaar belast. Verwachting is dat druk door zorgtaken zal toenemen. Gezond gewicht/bewegen Ja Nee Cursussen, trainingen, voorlichting scholen etc. In vorige periode lokaal extra op ingezet door sportcarroussel/buurtsportcoach. In Hardinxveld-Giessendam heeft in % van de 5- jarigen overgewicht, onder 10-jarigen is dit 18% en onder 13-jarigen 15%. Jeugdigen Hardinxveld- Giessendam voldoen minst Tijdens de bijeenkomst genoemd als onderdelen van inzet op ouderengezondheidszorg. Als thema benoemd tijdens de bijeenkomst. Kwam als 3 e thema uit de bus, wordt dus veel aandacht voor gevraagd. 16

17 Mentale weerbaarheid Ja Nee Inzet op mentale weerbaarheid van drie doelgroepen, namelijk jeugd, volwassenen met een lage opleiding en kwetsbare ouderen. Via scholen, professionals, vrijwilligers, cursussen, trainingen Roken Ja Ja Binnen algemene inzet gezonde leefstijl jeugd en onderdeel prenatale voorlichting aan zwangere vrouwen. Prenatale voorlichting Ja Nee Inzet op optimaal bereik zwangere vrouwen en in het bijzonder van kwetsbare zwangere vrouwen met prenatale voorlichting aan norm gezond bewegen, een vijfde (21%) van de jeugdigen (12 18 jaar). 8% van de kinderen in groep 2 en 7% van de kinderen in groep 7 heeft een verhoogde kans op psychosociale problematiek. Van de leerlingen van klas 2 heeft 12% ooit serieus zelfdoding overwogen (dit is 11% in de regio Zuid-Holland Zuid). Een derde (35%) van de inwoners van 19 jaar en ouder in Hardinxveld- Giessendam heeft een verhoogd risico op een depressie of angststoornis en 3% van de inwoners heeft in het afgelopen jaar serieus zelfdoding overwogen. 29% van de jongeren van 12 tot 18 jaar heeft wel eens gerookt. Het percentage jongeren dat dagelijks rookt is 6%. Dit is vergelijkbaar met de percentages in de AV en de regio ZHZ. Geen cijfers bekend. Kwam als belangrijkste thema uit de bus, wordt gezien als paraplu voor veel andere thema s gezien de inhoudelijke raakvlakken. Niet specifiek benoemd. In groepen is de doelgroep tienermoeders als risicogroep benoemd, verder niet als thema aan bod gekomen. 17