WEEFSELDONATIE IN HET ZIEKENHUIS FRANCISCUS VLIETLAND

Transcriptie

1 WEEFSELDONATIE IN HET ZIEKENHUIS FRANCISCUS VLIETLAND

2 Inleiding Het is mogelijk dat u in het Franciscus Vlietland na het overlijden van uw naaste de vraag krijgt of uw naaste zijn organen en weefsels wilt doneren. De arts zal u deze vraag stellen als de weefsels van hem of haar geschikt zijn voor donatie. Donatie vlak na het overlijden van uw naaste is vaak een ingrijpende gebeurtenis. Toch is het belangrijk om stil te staan bij de mogelijkheid om met de donatie van weefsel anderen te helpen. Deze folder is bedoeld als naslagwerk waarin u rustig kunt lezen wat weefseldonatie inhoudt. Als u na het lezen van deze folder nog vragen heeft, dan kunt u die stellen aan uw arts of aan de donatiefunctionarissen van het Franciscus Vlietland. Wet op de orgaandonatie Het ter beschikking stellen van organen en weefsels bij leven en na overlijden is geregeld in de Wet op de Orgaandonatie. Deze wet biedt zekerheid aan alle bij orgaan- en weefseldonatie betrokken personen: de donor, de nabestaanden, maar ook de medische beroepsgroepen. Zo zorgt de wet ervoor dat organen en weefsels die beschikbaar zijn gekomen, rechtvaardig verdeeld worden. Ook verbiedt de wet handel in organen. In de wet is een registratiesysteem opgenomen: het donorregister. Vanaf de leeftijd van 12 jaar kunnen alle inwoners van Nederland hun wens over het beschikbaar stellen van hun organen en weefsels dit kenbaar maken via het register. Dit kan op vier manieren: toestemming geven geen toestemming geven de beslissing overlaten aan nabestaanden een specifiek persoon laten beslissen Een registratie is op ieder moment te veranderen. Artsen zijn verplicht om bij een overlijden te controleren of de persoon in aanmerking komt voor donatie. Vervolgens raadplegen zij het donorregister. Als de overledene zich niet heeft geregistreerd in het donorregister, wordt er aan de nabestaanden toestemming gevraagd.

3 De weefsels Wanneer we spreken over weefseldonatie hebben we het over de volgende weefsels: hoornvliezen hartkleppen en bepaalde bloedvaten huid bot- en peesweefsel Is weefseldonatie altijd mogelijk? De mogelijkheid van weefseldonatie is afhankelijk van verschillende factoren: Voor alle weefsels geldt een leeftijdsgrens waarna donatie niet meer plaats kan vinden. Medische redenen, zoals ernstige infecties van het bloed. Beperkingen in de toestemming die is verleend. Het kan zijn dat uw naaste via het donorregister heeft laten weten bepaalde weefsels uit te sluiten. Weefseldonatie is onder bepaalde voorwaarden mogelijk tot vierentwintig uur na het overlijden: als het lichaam binnen drie uur gekoeld wordt, is er tot maximaal vierentwintig uur na het overlijden tijd voor donatie. In andere gevallen moet donatie binnen twaalf uur plaatsvinden. Verwijdering van hartkleppen moet zelfs binnen zes uur plaatsvinden. Hoe vindt weefseldonatie plaats? Hoe weefseldonatie plaats vindt is afhankelijk van het weefsel dat voor donatie wordt gebruikt. De verschillende procedures staan hieronder beschreven. Hoornvlies (cornea s) Het hoornvlies is het voorste deel van het oog. Het heeft een doorsnede van ongeveer één centimeter. In het midden is het hoornvlies ongeveer een halve millimeter dik en aan de rand ongeveer een millimeter. Hoornvlies is het enige stukje lichaamsbedekking dat doorzichtig is. Ons gezichtsvermogen, en daarmee een belangrijk deel van ons functioneren, is afhankelijk van dit zeer dunne laagje cellen. Hoornvliestransplantatie is nodig wanneer door een infectie, een beschadiging of een aangeboren afwijking het hoornvlies troebel is geworden. Iemand met een troebel hoornvlies kan alleen vage vormen zien of alleen licht en donker

4 onderscheiden. De patiënt ziet de wereld als het ware door matglas en is daardoor gehandicapt. Deze oogaandoening kan niet met behulp van een bril of contactlenzen worden gecorrigeerd. Een hoornvliestransplantatie kan er daarom in veel gevallen voor zorgen dat patiënten beter kunnen zien. Bij hoornvliesdonatie wordt het oog uit de oogkas verwijderd. Er wordt een prothese teruggeplaatst, zodat de donatie niet zichtbaar is. Hoornvliesdonatie vindt in het mortuarium plaats. Huid Menselijke donorhuid wordt toegepast bij de behandeling van tweede- en derdegraads brandwonden. De donorhuid wordt gebruikt als biologisch verband. Het bedekken van de brandwonden met donorhuid kan levensreddend zijn. Voor een patiënt betekent het snelle vermindering van de pijn, verminderde kans op infecties en minder vocht- en eiwitverlies uit de wond. Ook bevordert het de wondgenezing en in bepaalde gevallen wordt de kans op ontsierende littekens aanzienlijk verkleind. In het laboratorium van de huidbank van de Nederlandse Brandwonden Stichting in Beverwijk wordt de donorhuid geschikt gemaakt om te het te kunnen bewaren. De huid kan ongeveer 5 jaar goed blijven. Om aan een plotselinge vraag te kunnen voldoen, bijvoorbeeld na een ramp, probeert de huidbank steeds een bepaalde hoeveelheid op voorraad te hebben. De huid wordt in een dunne laag afgenomen van de rug en bovenbenen. Huiddonatie vindt plaats in het mortuarium. Na donatie van de huid krijgt de overledene beschermende kleding aan. Als u uw naaste thuis wilt opbaren, is het verstandig hierover vooraf te overleggen met de begrafenisondernemer. Bot- en peesweefsel Bij patiënten met bottumoren kan een amputatie voorkomen worden door één of meerdere stukken bot te transplanteren. Deze bottumoren komen vaak bij jonge mensen voor. Maar botweefsel is ook nodig voor oudere mensen, bij wie een

5 kunstheup los is gaan zitten. Met behulp van het getransplanteerde bot wordt de heup weer stevig vastgezet. Bij mensen die door een ongeval beschadiging hebben opgelopen aan een gewricht (kapsels en banden) is het mogelijk deze te reconstrueren met behulp van peesweefsel. Het gaat dan om bijvoorbeeld weefsel in het knie- of schoudergewricht. In sommige gevallen wordt peesweefsel ook gebruikt bij patiënten met reuma. Als botdonatie wordt toegestaan, is huiddonatie niet meer mogelijk in verband met het gevaar voor infectie van de huid. Bij bot- en peesweefsel gaat het om de benen en bovenarmen. Amputatie vindt plaats op de operatiekamer. De benen en bovenarmen worden vervangen door prothesen. Omdat er hiervoor een operatie nodig is, zijn er littekens zichtbaar. De juiste kledingkeuze kan ervoor zorgen dat dit niet zichtbaar is. Hartklepdonatie De hartkleppen worden in een gespecialiseerd centrum losgemaakt van het hart en geschikt gemaakt voor transplantatie. Met hartkleptransplantatie worden vooral kinderen en jonge mensen met ernstig aangeboren hartafwijkingen geholpen. Bij hartklepdonatie wordt het hart uit de borstkas verwijderd. Dit vindt plaats in het mortuarium. Omdat de borstkas geopend moet worden om het hart te verwijderen, zal de overledene hier een litteken aan overhouden. De juiste kledingkeuze kan ervoor zorgen dat dit niet zichtbaar is. Onderzoeken Er zijn een aantal onderzoeken nodig om te beoordelen of de weefsels ook daadwerkelijk geschikt zijn voor donatie. Uw toestemming is nodig voordat deze onderzoeken kunnen plaatsvinden. Tijdens het onderzoek wordt het bloed gecontroleerd op een aantal overdraagbare aandoeningen. Dit om te voorkomen dat aandoeningen worden overgedragen aan de getransplanteerde. De arts stelt u mogelijk nog enkele vragen over uw naaste, die voor de beoordeling van de donatie belangrijk kunnen zijn. Het is mogelijk dat de arts ook informatie moet opvragen bij de huisarts. Na onderzoek kan het dan ook zijn dat er weefsels

6 afgekeurd worden. Voor u als nabestaande kan dat heel teleurstellend zijn. Toch is het van groot belang dat de kwaliteit van de weefsels goed is. Dit verhoogt de kans van slagen bij transplantatie. Opbaring Na de donatieprocedure kan uw naaste op de gebruikelijke wijze worden opgebaard. Wanneer u speciale wensen rond opbaring of verzorging heeft, kunt u deze kenbaar maken aan de arts. Zo kan hier bij de donatie rekening mee gehouden worden. Informatie over de transplantatie Als u wilt, krijgt u na ongeveer acht weken een brief thuisgestuurd met informatie over de uitgenomen weefsels. U kunt dan lezen welke weefsels gebruikt zijn voor transplantatie. Bij verwijderde hoornvliezen kunnen wij aangeven of de hoornvliezen naar een man of vrouw (en mogelijk ook de leeftijd) zijn gegaan. Obductie (sectie) Het kan zijn dat u toestemming heeft gegeven voor obductie (pathologisch anatomisch onderzoek). Een obductie wordt uitgevoerd om een verklaring te krijgen voor de doodsoorzaak, om een beter beeld te krijgen van de ziekte die de overledene had, of om de oorzaak van de ziekte te achterhalen. Een obductie wordt over het algemeen uitgevoerd na verwijdering van de weefsels. Er wordt vooraf bekeken of donatie en obductie tegelijkertijd kunnen plaatsvinden. Ervaringen met donatie Uit de reacties van nabestaanden blijkt dat weefseldonatie kan helpen bij de verwerking van het verlies van een dierbare. U heeft geholpen bij het uitvoeren van de wens van uw naaste. De donatie geeft zieken de kans om een beter leven krijgen. Mogelijk biedt dit u troost. De getransplanteerden kunnen hun dank niet persoonlijk overbrengen, maar beseffen allemaal dat zij een nieuwe kans hebben gekregen door het donor-zijn van een ander. Ik heb enorm geluk gehad, besef ik. Ik voel mij heel gelukkig,

7 maar mijn gedachten gaan zeker uit naar de familie van de donor, die toestemming hebben gegeven voor het afstaan van de hoornvliezen. Misschien dat zij zich getroost voelen als zij weten hoe gelukkig ik ben met hun gebaar! Rol van de officier van justitie Bij niet-natuurlijk overlijden (bijvoorbeeld na een ongeval) bepaalt mede de Officier van Justitie of donatie plaats mag vinden. Vragen? Hebt u na het lezen van deze brochure nog vragen, neem dan gerust contact op met de volgende contactpersonen. Contactpersonen in het ziekenhuis: De donatiefunctionarissen: donatiefunctionaris@franciscus.nl Contactpersoon buiten het ziekenhuis: Uw huisarts NTS-donorvoorlichting Bij deze stichting kunt u terecht voor algemene vragen over donatie. Postbus , 2301CH Leiden. Telefoonnummer (lokaal tarief) of Inschrijven in het donorregister of uw inschrijving wijzigen? Ga naar of vraag naar een inschrijfformulier bij het Patiënten Service Bureau van het ziekenhuis. Juli