implementatie nieuwe normering waterveiligheid

Transcriptie

1 Opleidingsplan implementatie nieuwe normering waterveiligheid Datum 7 januari 2016 Status, versie 1.1

2 Colofon Uitgegeven door STOWA en RWS-WVL Informatie Arjan Kooij (STOWA), Nicoline van den Heuvel (RWS-WVL) Telefoon Fax Uitgevoerd door Opmaak Datum 7 januari 2016 Status Versienummer 1.1 Versiebeheer Versie Datum Omschrijving 1.0 december 2015 T.b.v. interne bespreking januari 2016 T.b.v. WWK, AIO, WgWK van RWS en DKI

3 Inhoud 1 Introductie Aanleiding Doel opleidingsplan Leeswijzer 4 2 Projectopdracht Probleemschets Doel opleidingsplan Scope Doelgroepen voor cursussen Doelgroep lesmateriaal Hoger Onderwijs Eindresultaat Succesfactoren 7 3 Aanpak 9 4 Opleidingsoverzicht 11 5 Projectinrichting Organisatiestructuur (wordt nog verder uitgewerkt; aanzet) Uitbesteding 15 6 Produkten en planning 16 7 Raming 17 8 Kwaliteitsborging 18 9 Informatievoorziening en communicatie Risico s en kansen Risico s en beheersmaatregelen Kansen Aandachtspunten 21 Bijlage A Bijlage B Bijlage C Bijlage D Overzicht kennisdeling waterveiligheid 22 Aantal op te leiden medewerkers 23 Globale inhoud cursussen 24 Raming 28 Separate bijlage (opvraagbaar): Leerhuis opleidingen nieuwe normering waterveiligheid Achtergrondrapport leerhuis waterveiligheid (Alliantie Droge Voeten door Leren, PAO/Wateropleidingen, dec 2015)

4 1 Introductie 1.1 Aanleiding De wijziging van de Waterwet (Doelmatigheid en bekostiging hoogwaterbescherming) die op 1 januari 2014 in werking is getreden en de voorgenomen wetswijziging met nieuwe waterveiligheidsnormen gebaseerd op een overstromingsrisicobenadering leiden tot veranderingen in de cyclus van toetsen, ontwerpen, aanleggen, beheren en onderhouden van primaire keringen. De belangrijkste veranderingen zijn: nieuw normtype (op basis van risicobenadering, overstromingskans per traject); nieuwe normhoogte; nieuwe toetscyclus (eenmaal per 12 jaar in plaats van eenmaal per 6 jaar); nieuw toetsinstrumentarium (beoordelingsinstrumentarium) gebaseerd op de overstromingskans en nieuwe kennis; nieuw ontwerpinstrumentarium gebaseerd op de overstromingskans en nieuwe kennis; nieuw HWBP met voortrollend programma waar continu keringen kunnen worden aangemeld die niet aan de norm voldoen; nieuwe toezichthouder (Inspectie Leefomgeving en Transport) met een andere kijk op het toezicht op de zorgplicht dan de provincies. Dit betekent voor de keringbeheerders zowel een verandering van de organisatie van de waterkeringszorg, als van de benodigde kennis om deze taak goed uit te oefenen. 1.2 Doel opleidingsplan Dit opleidingsplan is gemaakt ten behoeve van besluitvorming over opleidingen implementatie nieuwe normering waterveiligheid en het daarvoor benodigde opleidingsbudget in de Stuurgroep Hoogwaterbeschermingsprogramma. Het plan beschrijft wat er nodig is om de watersector op te leiden in de nieuwe waterveiligheidsbenadering en het nieuwe instrumentarium (incl de nieuwe kennis die daarin verwerkt is) dat daarbij hoort. 1.3 Leeswijzer Hoofdstuk 2 beschrijft de opdracht. Aanpak van de opdracht komt in hoofdstuk 3 aan de orde. Hoofdstuk 4 geeft een overzicht van de voorgestelde te ontwikkelen producten en cursussen. De hoofdstukken daarna gaan in op de organisatie (H5), planning (H6), financiën (H7), kwaliteitsborging (H8) en informatievoorziening (H9) Tenslotte beschrijft het laatste hoofdstuk (H10) de risico s, beheersmaatregelen en kansen. Pagina 4 van 28

5 2 Projectopdracht 2.1 Probleemschets Uit een inventarisatie van STOWA onder de beheerders van primaire keringen naar de behoefte aan kennis van de risicobenadering blijkt dat er voor verschillende doelgroepen behoefte bestaat aan opleiding. Dit betreft zowel korte introductiecursussen risicobenadering voor bestuur& management en beleidsmedewerkers als verdiepende cursussen voor toetsers, ontwerpers en beheerders. Er is behoefte aan maatwerk; bestuurders hebben een andere cursus nodig dan beleidsambtenaren en toetsers weer een andere dan bijvoorbeeld vergunningverleners. Op dit moment is de kennis van de overstromingsrisicobenadering nog schaars. Deze is vooral te vinden bij de mensen die betrokken zijn geweest bij het project Veiligheid van Nederland in Kaart (nu veelal actief bij Kennisplatform Risicobenadering), de totstandkoming van de nieuwe normering, het opstellen van het aangepaste ontwerpinstrumentarium (OI2014) en de (nog lopende) ontwikkeling van het Wettelijk Beoordelings Instrumentarium (WBI2017). Om de kennis voldoende breed binnen de organisaties beschikbaar te krijgen zal er grootschalig moeten worden opgeleid. 2.2 Doel opleidingsplan Doel van het opleiden is de keringbeheerders op alle niveaus binnen de organisatie van de noodzakelijke informatie en kennis te voorzien, zodat ze mede op basis hiervan hun rol als deskundig beheerder en opdrachtgever ook onder het regime van het nieuwe waterveiligheidsbeleid bij alle onderdelen van de cyclus van toetsen, ontwerpen, aanleggen, beheren en onderhouden van de waterkeringszorg kunnen vervullen. Met deze kennis kunnen zij ook waar nodig aanpassingen in hun organisatie doorvoeren. Een 2 e doel is om met het opleiden van de sector ook een aantal docenten op te leiden en zodoende de kring van kennisuitdragers te vergroten. Het aantal kennisuitdragers is op dit moment zeer beperkt. Het 3 e doel is om via het actualiseren en opstellen van lesmateriaal voor het hoger onderwijs (mbo, hbo en wo) de toekomstige instroom ook op te leiden. Het opleiden van mensen is geen kerntaak van de overheid. Dit opleidingsplan voorziet daarom alleen voor de middellange termijn (2016 en 2017) in de organisatie van de benodigde cursussen, gestructureerd vormgegeven in een compleet cursusaanbod. Vervolgens (2018 en verder) zal al het in het kader van dit opleidingsplan ontwikkelde materiaal beschikbaar worden gesteld voor het verder opleiden van de sector aan de reguliere opleidingsinstituten. Op dat moment zijn de cursussen ook beschikbaar voor de nieuwe instroom en zij-instroom in de sector. Pagina 5 van 28

6 2.3 Scope Organisaties De volgende organisaties uit de watersector maken primair deel uit van de scope van dit plan: Keringbeheerders (RWS en waterschappen); RWS als beheerder hoofdwatersysteem; ILT; Ministerie van I&M (met name DGRW); Hoger onderwijs (mbo/hbo/wo). Daarnaast is er ook aandacht voor de volgende organisaties: Marktpartijen: Het opleiden van de markt is in principe een verantwoordelijkheid van de markt zelf. De keringbeheerders hebben er echter baat bij dat marktpartijen gelijke tred houden met de kennisontwikkeling die de sector doormaakt en de markt dient inzicht te hebben in de nieuwe systematiek en instrumenten om opdrachten goed te kunnen ramen en uitvoeren. Vandaar dat er wordt gedacht aan het toelaten van enkele cursisten uit de markt (zo n 40, afkomstig van ingenieursbureaus en zzp ers) bij de specialistencursussen die vervolgens, indien relevant, voor verdere verspreiding binnen de eigen organisatie cursussen. Selecteren van deelnemers zou bv in overleg met taskforce deltatechnologie kunnen geschieden. Bedoeling is om keringbeheerders en marktpartijen bij elkaar in de cursus te plaatsen (vanuit efficiëntie-overweging en om begrip voor elkaars proces te vergroten), bijvoorbeeld met de afspraak dat in elke cursus ongeveer 75% van de plekken primair is gereserveerd voor keringbeheerders. Vanaf 2018 kan de markt cursussen volgen die via reguliere opleidingsorganisaties worden aangeboden. Provincies krijgen gelegenheid om zeer beperkt (met 2 personen) deel te nemen aan de cursus voor beleidsmedewerkers om zodoende in samenspraak met organisaties die de opleidingen organiseren een cursus te ontwikkelen die aansluit bij de achterban. Dit is dan verder op kosten van de provincies zelf. Inhoud Centraal staat de overstromingskansbenadering, de nieuwe normen die daaruit voortkomen en de nieuwe kennis die is toegepast bij de instrumenten om met de nieuwe normen te gaan beoordelen (toetsen) en ontwerpen. Ook is er aandacht voor het beheer en onderhoud van de keringen in het kader van zorgplicht. Dit alles vatten we voor het gemak onder de noemer implementatie nieuwe normering waterveiligheid. Andere relevante onderwerpen uit het nieuwe waterveiligheidsbeleid komen kort aan bod indien relevant voor de doelgroep, maar worden niet uitgebreid behandeld. Denk bv aan meerlaagsveiligheid en rampenbestrijding. Methoden Opleiden bestaat uit een breed spectrum van verschillende leermethoden die elkaar aanvullen en versterken. Denk bv aan cursussen, platforms om kennis en ervaringen te delen, learning-on-the-job via meester-gezel, helpdesk, proeftoetsingen etc. Dit opleidingsplan richt zich primair op cursussen en lesmateriaal (incl. e-learningen wil aansluiten bij lopende initiatieven op het vlak van opleiding/kennisdelen. Er zal gekeken worden naar een goede uitvoeringsvorm. Pagina 6 van 28

7 2.4 Doelgroepen voor cursussen Binnen de scope worden verschillende doelgroepen onderscheiden: Bestuur & management Beleidsmedewerkers Toetsers Ontwerpers B&O, vergunningverlening, handhaving Dataverwerking Er is daarnaast specifiek aandacht voor ILT en haar toezichthoudende rol. Het totaal aantal op te leiden medewerkers wordt geschat op een kleine 1000 (zie onderstaande tabel). Dat hoeft niet 1000 unieke personen te betreffen, sommige mensen zullen bv deelnemen aan cursussen uit 2 doelgroepen omdat hun werk zich op een raakvlak bevindt. Een nadere toelichting staat in bijlage B. bestuur/ beleid beoordelen versterken B&O Data Totaal management Waterschappen RWS ILT DGRW Markt TOTAAL Tabel 1: Potentieel aantal cursisten per deelsector en doelgroep 2.5 Doelgroep lesmateriaal Hoger Onderwijs Docenten en leerlingen uit het hoger onderwijs op mbo-, hbo- en wo- niveau in de civiele techniek vormen de doelgroep voor het lesmateriaal. Dit materiaal zal in coproductie met de betreffende instellingen worden ontwikkeld. 2.6 Eindresultaat Na uitvoering van het opleidingsplan is er een set aan cursussen t.b.v. implementatie nieuwe normering waterveiligheid met de bijbehorende leermiddelen. De cursussen zijn toegespitst op de diverse doelgroepen. Een gedeelte van de sector (met name de genoemde overheden) is dan opgeleid. Er zijn voldoende docenten beschikbaar en getraind en er zijn voldoende opleidingsmogelijkheden voor de sector (overheid, markt, zij-instroom en nieuwe instroom) beschikbaar via één of meerdere opleidingsinstituten. 2.7 Succesfactoren De watersector is op weg om de nieuwe veiligheidsfilosofie te implementeren. Naast het opleiden vinden er al diverse werkzaamheden plaats ter voorbereiding van de wettelijke implementatie van de nieuw normen. Ook wordt op diverse plaatsen reeds ingespeeld op het nieuwe beleid. Dit betekent dat het opleiden van de sector gebeurt terwijl de winkel open is. De informatiebehoefte is groot en hier spelen ook diverse partijen binnen de sector op in. Belangrijk is dat er geen dubbelingen plaatsvinden en dat de mensen die buiten de opleidingen en cursussen kennis overdragen dit doen in aanvulling op de beschikbare cursussen en opleidingen. Er wordt actief contact gezocht met de partijen die aanverwante activiteiten uitvoeren. Pagina 7 van 28

8 Het opleiden van de sector, wat met dit plan wordt beoogd, is een belangrijke schakel in de implementatie van het nieuwe veiligheidsbeleid. Het liefst moet iedereen zo snel mogelijk de kennis hebben om met de implementatie van de nieuwe veiligheidsnormen etc. aan de slag te gaan. Het is niet realistisch dit van de een op de andere dag gereed te hebben. De opleidingen en cursussen dienen van goede kwaliteit te zijn. Pagina 8 van 28

9 3 Aanpak Dit hoofdstuk beschrijft de gevolgde en te volgen aanpak en de opgeleverde resultaten in het kader van dit opleidingsplan tot nu toe. Inleiding Voor het Opleidingsplan heeft de STOWA met RWS en anderen gekozen voor een getrapte, pragmatische aanpak om snel te kunnen starten en gaandeweg te kunnen leren van ervaringen. Als startpunt is een concept Plan van Aanpak (mei 2015), inclusief concept-kostenraming, opgesteld, dat als voorlopig uitgangspunt door de DKI-deelnemers wordt gehanteerd en als basis heeft gediend voor het starten met activiteiten onder dit opleidingsplan. Tevens is een opleidingscommissie ingesteld, bestaande uit mensen van STOWA, RWS-WVL, DGRW, UvW, HWBP en Waterschap Vallei en Veluwe, Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard. Ad hoc cursussen De commissie is gestart met het op ad hoc basis ontwikkelen en aanbieden van de volgende cursussen: 1-daagse masterclass voor bestuur en management beheerders (27 aug en 9 okt 2015; een 3 e volgt in 2016); 3-daagse cursus voor beleidsmedewerkers beheerders en ILT (cursus 1: 10, 24 sept en 8 okt 2015; cursus 2: 21 jan, 4 feb en 18 feb; cursus 3: 7 april, 21 april en 12 mei); 1-daagse maatwerkcursus voor ILT (29 okt); 2-daagse basiscursus voor specialisten (beoordelaars en ontwerpers) (start in maart); PM: cursus voor medewerkers B&O, V&H. De inhoud van de cursussen is verzorgd door kennisdragers bij de keringbeheerders (waterschappen en RWS, HWBP), DGRW, Deltares en in een enkel geval door iemand van een universiteit en van Kennisplatform Risicobenadering (markt). Voor het ontwikkelen van de benodigde modules en lesmateriaal is waar mogelijk gebruik gemaakt van reeds bestaande lesmodules. Er is gezorgd voor kwaliteitsborging. Er was zeer veel belangstelling voor de reeds gehouden cursussen. De cursussen zaten snel vol. De deelnemers waren enthousiast en hebben de cursussen gemiddeld beoordeeld als goed ( ). Naar aanleiding van opmerkingen uit de evaluaties van cursisten, beelden van docenten en voortschrijdend inzicht is/worden de cursusprogramma s bijgesteld. In aanvulling op het cursusmateriaal is het boekje waterveiligheid, begrippen begrijpen uit 2007 geactualiseerd ( naar verwachting in januari 2016 gereed). Opstellen leerhuis en verkennen omgeving Parallel aan het starten van de eerste ad hoc- cursussen is het leerhuis opgesteld. Het leerhuis omvat een samenhangende combinatie van doelgroepen, leerdoelen en leerunits toegespitst op het effectief en efficiënt bereiken van het doel van dit opleidingsplan. Het leerhuis is verwerkt in voorliggend opleidingsplan en staat beschreven in het opleidingsoverzicht volgende hoofdstuk. Dit leerhuis dient nog in uitvoering te worden gebracht. Pagina 9 van 28

10 Cursussen zijn niet de enige manier om te leren. Er zal ook aandacht worden besteed aan het creëren van een overzicht en onderling versterken van leermogelijkheden, aanvullend aan de cursussen die in het kader van dit plan worden ontwikkeld, denk aan knoppendagen WTI, ENW-dag, Toetsdag etc. Tevens is/wordt gewerkt aan (verkennen van) verdere samenwerking op de volgende terreinen: HWBP-opleidingen, voor wat betreft het deel voor technische management m.b.t. het ontwerpinstrumentarium en leren van hun ervaringen met organisatie van opleidingen en marktbenadering. RWS-WVL Academy: benutten reeds ontwikkeld lesmateriaal en ervaring met organisatie cursussen. Kennisplatform risicobenadering: er hebben diverse masterclasses Nieuwe Normering plaatsgevonden. Die worden afgebouwd en (samen met de daar opgedane ervaringen) overgenomen en door dit project. Project Professionalisering Inspectie Waterkeringen (PIW): betreft afstemming over cursussen voor beheerders, vergunningverleners. Kennis- en kundeplatforms: deze zouden wellicht benut kunnen worden voor ophalen van en/of behandeling van cases of terugkomdagen. Opleidingen markt: er is o.a. reeds een opleiding van PAO over nieuwe waterveiligheidsconcepten en een opleiding van Stichting Wateropleidingen voor Ontwerpinstrumentarium. SBO heeft een cursus waterveiligheid voor 2016 gepland. Opdrachtverlening en Marktbenadering Bekeken wordt hoe de opdrachtverlening van HWBP aan STOWA zou kunnen worden vormgegeven. STOWA onderzoekt de mogelijkheden om het verzorgen van opleidingen en lesmateriaal uit te besteden aan een alliantie van markt, kennisinstellingen, RWS en waterschappen. Dit gezien de beperkt beschikbare en versnipperde kennis van het onderwerp en de noodzaak dat alle organisaties in de watersector de nieuwe kennis verwerven en gaan toepassen. Dit is geen standaard aanbestedingstraject en de vormgeving hiervan vraagt nog enig uitzoekwerk. STOWA heeft vooralsnog alle reeds uitgevoerde werkzaamheden waar dat nodig was voorgefinancierd. Verder zijn bijdragen geleverd vanuit de waterschappen, DGRW, RWS, HWBP en Deltares (deels vanuit het lopende project voor de ontwikkeling van het Wettelijk Beoordelings Instrumentarium). Overig T.b.v. informeren over cursussen, inschrijven en ter beschikking stellen van materiaal is een website opgezet (opleidingen.stowa.nl). Die website wordt nog verder uitgebouwd (zie ook H4, website). Pagina 10 van 28

11 4 Opleidingsoverzicht In opdracht van STOWA en onder begeleiding van de opleidingscommissie hebben Stichting Water Opleidingen (SWO) en Post Academisch Onderwijs (PAO) als Alliantie Droge Voeten door leren een leerhuis ontwikkeld voor de opleidingen nieuwe normering waterveiligheid (DLV, december 2015). Hiervoor hebben zij diverse mensen geïnterviewd uit de achterban. Op basis van het leerhuis willen we aanbieden wat op de volgende bladzijde op hoofdlijnen staat beschreven 1 (zie tabel 2). Op enkele onderdelen hieronder een toelichting: Website (nr 1) Dit betreft in het leerhuis een website waarop specifieke informatie voor doelgroepen te vinden is. Via STOWA is inmiddels een basiswebsite voor de opleidingen ontwikkeld. Daarnaast loopt een initiatief voor het stroomlijnen van de informatie via een gezamenlijke website vanuit de projecten Wettelijk Beoordelings Instrumentarium (WBI-2017),het Ontwerp Instrumentarium (OI-2018), HWBP, Kennis Platform Risicobenadering (KPR), de Kennis & Kunde Platforms (KKP) en onderhavige project. In dat initiatief wordt ook de inrichting van een community om ervaringen uit te wisselen meegenomen. E-learning (nr 2) Dit is bedoeld voor mensen die de voorkeur geven aan zelfstandig gestructureerd leren en wordt tevens gebruikt ter voorbereiding op cursussen, zodat de cursus effectiever en goedkoper kan worden ingericht. Lesboek (nr 3) Er loopt reeds in het kader van dit opleidingsplan een actie om het lesmateriaal voor het hbo te gaan vormgeven. Dit willen we voortzetten in nauwe aansluiting bij de herziene uitgave van Grondslagen waterkeren. Zodra dat er is kunnen we nagaan of we als afgeleide daarvan ook een lesboek voor het mbo willen opzetten. Twee-minutenfimpjes (nr 4) In de filmpjes worden de belangrijkste begrippen (een stuk of 20) rondom de invoering van de nieuwe normering duidelijk en beeldend toegelicht. Denk aan onderwerpen als risicobenadering, overstromingskans, lengte-effect en hydraulische belastingenniveau. Community (nr 5) We ondersteunen de gedachte van een community, waarbij mensen van elkaar kunnen leren. Dit kan via een website (en hier wordt reeds aandacht aan gegeven, zie bij website, hierboven) en via live-communities, zoals de reeds bestaande kennis- en kundeplatforms van de waterschappen. Via de cursussen stimuleren we actief dat mensen elkaar leren kennen en ook van elkaar leren tijdens de cursus waar mogelijk. 1 De grijze onderdelen wijken af van wat het in leerhuis staat. Deze zijn in de tekst verder toegelicht. Pagina 11 van 28

12 Cursussen (nr 7 t/m 17) Een globale omschrijving van de cursusinhoud staat in bijlage C. Enkele bijzonderheden: - De cursus kunstwerken (nr 16) bevat een aantal basiszaken. In overleg met cursisten uit de doelgroep zal worden nagegaan hoe evt. behoefte aan maatwerk verder kan worden ingevuld. Dit i.v.m. de vele verschillende en unieke kunstwerken die er zijn. - De cursus databeheer (nr 17) wordt op korte termijn pragmatisch ingevuld via bijdragen aan de kennis-en kundeplatforms en werkgroep waterkeren RWS. Dit om aan te kunnen sluiten op vragen die leven bij keringbeheerders t.a.v. actie data klaarzetten van 10 km kering, ter voorbereiding op de start van de komende beoordelingsronde van de primaire keringen die start op 1 januari Later (2017) zal een specifieke cursus voor deze doelgroep worden georganiseerd. - Er zal ook een cursus m.b.t. B&O hoofdwatersysteem worden georganiseerd indien daar behoefte aan is. - ILT neemt deel aan de cursussen in dit leerhuis. Aanvullend wordt rekening gehouden met nog ongeveer 2 specifieke cursusdagen voor ILT (in aanvulling op de reeds gegeven cursus). Train de trainer (nr 18) Het voorstel in het leerhuis omvat een 2-daagse training voor nieuwe docenten die ingaat op didactische vaardigheden. In dit opleidingsplan is primair voorzien dat mensen inhoudelijk worden bijgespijkerd. Daarnaast zal bekeken worden in hoeverre het nodig is dat specifieke didactische training aan mensen wordt gegeven en hoe we dat efficiënt kunnen organiseren. De docenten krijgen via de evaluaties van de cursisten en van de facilitator feedback op hun presentatievaardigheden en inhoud presentatie. Als daar aanleiding toe is, wordt met betreffende docent bekeken hoe zijn/haar vaardigheden verbeterd kunnen worden. Product Doelgroep Duur Voorkennis 1 Website Alle - Geen PM 2 E-learning Alle 1 Geen april dagdee l 3 Lesboek Alle - Geen PM 4 2 minuten filmpjes Alle - Geen maart 5 Community Alle - Geen PM 6 Masterclass nieuwe normering 7 Cursus beleid en de nieuwe normering 8 Basiscursus beoordelen en ontwerpen met de nieuwe normering 9 Basiscursus hydraulische belastingen Bestuur en management Beleidsmedewer kers Beoordelaars en ontwerpers Beoordelaars en ontwerpers 10 Cursus Geotechniek dijken Beoordelaars en ontwerpers a. Module Piping en Macrostabiliteit Start op zijn vroegst vanaf 1 dag Generiek reeds gestart (aug 2015) 3 dagen 2 dagen Generiek Generiek 1 dag Generiek + basiscursus Generiek + basiscursus 2 dagen reeds gestart (sep 2015) maart mei mei Pagina 12 van 28

13 b. Module Indirecte mechanismen c. Module Langsconstructies 11 Cursus bekledingen Beoordelaars en ontwerpers 12 Cursus kunstwerken Beoordelaars en ontwerpers 13 Cursus duinen Beoordelaars en ontwerpers 14 Cursus beoordelingsrapportage 1 dag + module a 1 dag + module a 2 dagen Generiek + basiscursus 1 dag Generiek + basiscursus 1 dag Generiek + basiscursus Beoordelaars 1 dag Generiek + basiscursus 15 Cursus ontwerpproces Ontwerpers 1-2 dagen 16 Cursus B&O, V&H (zorgplicht/nieuwe normering) 17 Cursus Databeheer en de nieuwe normering Medewerkers beheer en onderhoud 2 dagen Databeheerders 2 dagen Generiek + basiscursus Generiek Generiek 18 Train de Trainer PM Tabel 2: Producten leerhuis (Bron: Leerhuis opleidingen nieuwe normering waterveiligheid, Licht aangepast) april september november 2017 september mei PM Pagina 13 van 28

14 5 Projectinrichting In de stuurgroep HWBP van maart 2015 is onder voorbehoud besproken 2,5 miljoen te reserveren voor opleidingen nieuwe normering. Er is een concept Plan van Aanpak en raming beschikbaar (mei 2015) die door het Directeurenoverleg Kennis en Instrumenten 2 als voorlopig uitgangspunt is gehanteerd. Onder die vlag is gestart met het uitbesteden van het opstellen van een leerhuis (overzicht doelgroepen, leerunits en lesmethoden) en organiseren van ad hoc cursussen. Dit hoofdstuk beschrijft de voorgestelde organisatiestructuur en vormgeving van de uitbesteding voor het vervolg. 5.1 Organisatiestructuur (wordt nog verder uitgewerkt; aanzet) CONCEPT (Nb: Deze opzet is in lijn met de governance rondom het waterveiligheidsportaal) Opdrachtgever Stuurgroep HWBP is opdrachtgever. Gedelegeerd opdrachtgever is het programmabureau HWBP. Opdrachtnemer STOWA is opdrachtnemer. Projectleiding ligt bij Arjan Kooij (STOWA). 2 Het Directeurenoverleg Kennis en Instrumentarium (DKI) is op initiatief van het Ministerie van IenM (DGRW) ingesteld om op directeurenniveau een overleg te hebben waar alle bij de invoering van de nieuwe normering betrokken organisaties aan tafel zitten. Naast DGRW zijn ook RWS-WVL (Water, Verkeer en Leefomgeving), RWS-MN (Midden-Nederland), het HWBP, Waterschap Vallei en Veluwe, Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard en STOWA vertegenwoordigd. Pagina 14 van 28

15 Opleidingscommissie Op werkvloerniveau vindt afstemming tussen organisatie plaats in de cursuscommissie. De cursuscommissie draagt zorg voor het opstellen en uitvoeren van de ad hoc cursussen en het opleidingsplan. De commissie bestaat uit: Annemiek Roeling (DGRW, technisch voorzitter) Opvolger Floor van der Heijden (UvW, secr) Arjan Kooij (STOWA) Evert Hazenoot (WSRL) Judith van den Bos (UvW) Kenrick Hein (HWBP) Leontien Barends (HHSK) Ludolph Wentholt (STOWA) Nicoline van den Heuvel (RWS-WVL) Robert Slomp/Han Knoeff (WBI, afkomstig van RWS-WVL resp. Deltares) Expertgroep kwaliteitsborging Om de inhoudelijke samenhang binnen en tussen de cursussen te bewaken zal een expertgroep worden ingesteld bestaande uit ongeveer 4-6 topadviseurs/specialisten afkomstig uit verschillende organisaties. Denk aan iemand uit de hoek van het wetenschappenlijk onderwijs, Deltares, RWS, waterschappen, markt en DGRW. Het is de bedoeling dit vooral pragmatisch (lean and mean) in te richten, waarbij de expertgroep meekijkt met het materiaal dat in de pilotcursus aan bod is geweest 3. Deze vorm van kwaliteitsborging is naast andere vormen van kwaliteitsborging die zijn voorzien (zie hoofdstuk 8). Overlegstructuur Besluitvorming zal gaan lopen via programmadirectie HWBP, en langs werkgroep waterkeren van waterschappen resp. RWS en CWK resp afstemoverleg RWS naar Stuurgroep HWBP. Dit betreft besluitvorming over opleidingsplan en evt. periodieke (jaarlijkse?) bijstellingen. De stuurgroep wordt jaarlijks geïnformeerd over de voortgang. Opdrachtgever- opdrachtnemer overleg vindt periodiek (zo n 3-4x per jaar) plaats en betreft belangrijke besluiten binnen de scope van het opleidingsplan. Waar nodig dient het Directeurenoverleg Kennis en Instrumenten (DKI) als klankbordgroep. 5.2 Uitbesteding PM 3 Aangezien het materiaal van de ad hoc cursussen soms pas in laat stadium beschikbaar is, kan deze vorm van kwaliteitsborging soms pas na de pilotcursus plaatsvinden. Pagina 15 van 28

16 6 Produkten en planning De planning ziet er als volgt uit: Nr omschrijving periode 1 Instellen cursuscommissie en opstellen PvA 2 Het ontwikkelen van een set cursussen voor de korte 2015, 1 e helft 2016 termijn voor de diverse doelgroepen (de ad hoc cursussen) 3 Ontwikkeling leerhuis en opstellen opleidingsplan Jul 2015 jan Besluitvorming opleidingsplan in stuurgroep Feb 2017 HWBP 5 Uitbesteding en organisatie cursussen conform (aangepast) leerhuis 6 Ontwikkeling lesmateriaal hoger onderwijs Dec 2015-feb Bijdragen aan aanverwante initiatieven om opleiden Dec 215-dec 2017 watersector te bevorderen (waaronder vormgeven kenniswebsite implementatie nieuwe normering) 8 Stand van zaken stuurgroep HWBP 2e helft Eindevaluatie in Stuurgroep HWBP 1 e helft 2018 De stuurgroep zal geïnformeerd worden over bijzondere ontwikkelingen en daarnaast periodiek (frequentie afhankelijk van behoefte stuurgroep) over de voortgang Pagina 16 van 28

17 7 Raming PM In de stuurgroep HWBP van maart 2015 is onder voorbehoud besproken 2,5 miljoen te reserveren voor opleidingen nieuwe normering. Er is een concept Plan van Aanpak en raming opgesteld die door het DKI (mei 2015) als voorlopig uitgangspunt is gehanteerd. De raming van toen dient nog geactualiseerd te worden zodat deze aansluit bij het opleidingsplan. Dit zal gebeuren voor oplevering van het plan aan o.a. CWK en Stuurgroep HWBP (17 feb). De verwachting is dat de uitvoering van het plan binnen de reservering past. Pagina 17 van 28

18 8 Kwaliteitsborging Kwaliteitsborging bij de cursussen vindt plaats door: inzet van docenten die goed op de hoogte zijn van de materie; collegiale toets op (inhoud) presentaties door mede-docent(en)/collega s; evaluatie van cursussen door de deelnemers en docenten en follow-up van de uitkomsten van de evaluatie. Evaluatie heeft betrekking op o.a. inhoud presentaties, presentatievaardigheden van docenten, onderwerpen (wat kan korter/weg/gemist) en logistieke zaken (zoals locatie). Aandachtspunt bij kwaliteitsborging is eveneens de didactische vaardigheden van de docenten. Voor lesmateriaal hoger onderwijs zal een review-team van experts worden ingesteld. Er wordt nog nagedacht over een eventuele vorm van certificering. In de loop van 2016 zal de cursuscommissie nagaan in hoeverre het opleidingsplan bijstelling behoeft. Bijzonderheden zullen worden gemeld of ter besluitvorming worden voorgelegd aan de Stuurgroep HWBP indien nodig. Pagina 18 van 28

19 9 Informatievoorziening en communicatie De Stuurgroep HWBP (en de voorportalen) zal minimaal 1 maal per jaar worden geïnformeerd over de voortgang. In het opdrachtgevers/opdrachtnemersoverleg komt de voortgang ook ter sprake. Voortgang van de werkzaamheden van de cursuscommissie worden door de afzonderlijke leden teruggekoppeld met de eigen organisatie. Informatie over cursussen komt beschikbaar via de website opleidingen.stowa.nl. Via die site kan men zich ook aanmelden voor cursussen, belangstelling voor cursussen opgeven en cursusmateriaal terugvinden. Cursusinfo zal ook via de nieuwsbrief van STOWA, de werkgroepen waterkeringen van waterschappen en RWS en de kennis&kundeplatforms van de waterschappen worden verspreid. Er zijn ideeën over de vormgeving van een website/kennisportaal implementatie nieuwe normering (WBI, KPR, HWBP, ), hier zal nauw mee worden samengewerkt. Er zal gebruik worden gemaakt van bestaande nieuwsbrieven (bij STOWA, waterschappen, RWS en HWBP) en tijdschriften die bekend zijn bij de doelgroep om de cursussen onder de aandacht te brengen, evenals plenaire bijeenkomsten (landelijke toetsdag etc). Pagina 19 van 28

20 10 Risico s en kansen 10.1 Risico s en beheersmaatregelen De volgende risico s en beheersmaatregelen vragen extra aandacht: Omschrijving risico Beheersmaatregelen Olievlekwerking kennisverspreiding en -uitwisseling komt niet tot stand Deelnemers cursussen aanspreken op noodzaak kennisverspreiding en-uitwisseling in eigen gelederen. Bevorderen verdere communitybuilding (o.a. door samenstelling cursusgroepen en bevorderen onderling contact in cursussen) Aansluiten bij reeds bestaande initiatieven (zoals kennis- en kunde platforms) Verwachting dat alleen het volgen van cursussen voldoende is om de nieuwe manier van werken eigen te Cursisten bewust maken dat we samen moeten groeien in de nieuwe werkwijze (ingroeimodel) maken en uit te kunnen dragen aan omgeving (uitlegbaarheid) Cursisten wijzen op knoppendagen WTI, proeftoetsingen/generale repetitie Indien keringbeheerders behoefte hebben aan specifieke ondersteuning dan nagaan hoe we daar invulling aan kunnen geven. In samenwerking met afstemoverleg communicatie nieuwe normering nagaan welke producten/vormen ontwikkeld kunnen worden t.a.v. uitlegbaarheid (bv story telling bijeenkomsten). Raming nog fluïde : veel onzekerheden t.a.v. omvang vraag (aantal cursisten) en aanbod Bevorderen van belangstellingenregistratie, waardoor er tijdig een beeld is van de werkelijke aantallen cursisten. (zowel qua docenten als bijvoorbeeld de benodigde lengte van lesmodules) Afspraken in de opdrachtverlening niet 1-op-1 koppelen aan ingeschatte aantallen cursisten en verwachte aanbod, maar op werkelijke aantallen cursisten en geleverde producten. Aan de slag gaan met ontwikkelen en aanbieden eerste cursussen. Raming op basis daarvan herijken. Op (bv) jaarbasis (plafond)afspraken maken tussen HWBP en STOWA over programma en verrekening, met aandacht voor onderscheid vaste kosten (bv ontwikkeling cursus) en variabele kosten (bv geven cursus) Materiaal fluïde omdat definitieve wetstekst, Grondslagen Rekening houden met kosten voor bijstellingen in cursusmateriaal Waterkeringen en WBI nog niet gereed zijn Duidelijk aangeven bij cursisten wat vast ligt en waar evt. nog zaken aangepast kunnen worden Uitbesteding opleidingen vertraagd Prioriteit geven aan de uitbesteding Indien nodig inzet van huidige betrokkenen in stand houden Pagina 20 van 28

21 Daarnaast zijn er verschillende risico s onderkend, waarvan de verwachting is dat die met de insteek van dit opleidingsplan reeds zijn ondervangen: Omschrijving risico Kennis van risicobenadering is beperkt en versnipperd beschikbaar bij mensen Pool van docenten is te klein (vraag is te groot voor het aanbod); capaciteit is niet beschikbaar bij organisaties Keringbeheerders zijn niet op tijd met het vrijmaken van capaciteit om cursussen te volgen Keringbeheerders starten te laat met het uitbreiden/aanpassen van hun toetsorganisatie om het nieuwe waterveiligheidsbeleid goed uit te voeren Deelsectoren blijven achter qua kennis waardoor processen in de waterveiligheidsketen niet efficiënt verlopen De markt organiseert geen cursussen in 2018 en verder, waardoor er geen opleidingsmogelijkheden meer zijn Kans op no show, omdat de cursus gratis wordt aangeboden Beheersmaatregelen Inzetten op vergroten van de pool en train de trainer. Doelgroepen aanspreken op noodzaak docenten in eigen gelederen. Verschillende organisaties uit de watersector betrekken bij de cursussen Nagaan of een alliantie i.p.v. traditionele uitbesteding een oplossing biedt. Noodzaak/belang cursussen kenbaar maken via (cursussen) management en bestuur Eigen verantwoordelijkheid beheerders Alle deelsectoren betrekken bij de cursussen (als deelnemer en als docent). Hier nader afspraken over maken bij de organisatie en uitbesteding van de cursussen. Dit meenemen bij de uitbesteding/alliantievorming van de cursussen. Cursuskosten terugvragen bij organisatie indien er sprake is bij no show (NB: dit communiceren we al, maar is om praktische reden nog niet ten uitvoer gebracht. Er is een zeer klein aantal no shows geweest Kansen De nieuwe normering, maar ook de nieuwe kennisinzichten en de aandacht voor zorgplicht maken dat er overal in het proces van normeren (beleid/wet), toetsen, programmeren en prioriteren (HWBP), versterken/ontwerpen en beheren, onderhouden en vergunningverlening wijzigingen plaatsvinden. Bij elkaar genomen is er sprake van een systeemsprong. Een sprong die naast risico s ook kansen met zich meebrengt, zoals bijvoorbeeld het geven van een professionaleringsimpuls van de watersector. Het verdient aanbeveling om naast risico s ook te kijken welke kansen het opleiden van de sector biedt en hoe die verzilverd (verguld!) kunnen worden Aandachtspunten Openstaand aandachtspunt is eventuele certificering van opleidingen en mate waarin we de cursussen landelijk dan wel regionaal aanbieden. De masterclass voor bestuur en management, cursus beleidsmedewerkers en basiscursus specialisten zijn iig. landelijk. Pagina 21 van 28

22 Bijlage A Overzicht kennisdeling waterveiligheid Bron: Achtergrondrapport Leerhuis Opleidingen nieuwe normering waterveiligheid (alliantie Droge Voeten door Leren, 2015) Pagina 22 van 28

23 Bijlage B Aantal op te leiden medewerkers Bij de waterschappen werken volgens de bedrijfsvergelijking 2014 van de Unie van Waterschapen 443,4fte. Bij Rijkswaterstaat werken 475 mensen (289fte) voor meer dan een derde van hun tijd aan waterveiligheid. De toedeling van deze mensen naar de verschillende doelgroepen is niet direct te maken. Naast de beheerders zijn ook ILT (7 inspecteurs, 2 managers, en 2 beleidsadviseurs), en (beleids)adviseurs bij DGRW/HWBP in beeld. Marktpartijen hebben ook behoefte aan kennisontwikkeling in de nieuwe veiligheidsfilosofie en het nieuwe instrumentarium, maar behoren niet tot de primaire doelgroep. Het opleiden van marktpartijen is een verantwoordelijkheid van de markt zelf. De keringbeheerders hebben er echter baat bij dat marktpartijen gelijke tred houden met de kennisontwikkeling die de sector doormaakt. Vandaar dat er wordt gedacht aan het toelaten van één of twee medewerkers per marktpartij. De cursus wordt aangevuld met een korte train-de-trainer cursus zodat de deelnemers in staat zijn de opgedane kennis verder te brengen binnen hun eigen organisatie. Daarnaast worden er vanuit KPR en RWS al initiatieven richting de markt ontplooid met OI-dagen. Daar zal verder mee worden afgestemd. Voor de provincies geldt eenzelfde concept. Bij de cursus voor beleidsmedewerkers worden twee plaatsen gereserveerd voor de provincies, waarna er de provincies een maatwerkcursus opstellen voor de overige provinciemedewerkers. NB: Inmiddels heeft een deel van de managers, bestuurders en beleidsmedewerkers al een cursus gehad. Ongeveer 40 hebben de masterclass voor managers en bestuurders gehad en ongeveer 50 een cursus voor beleidsmedewerkers. Daarnaast hebben bij RWS mensen van WVL in 2014 een interne cursus gehad op niveau van beleidsmedewerkers en 30 mensen van GPO/PPO een cursus gericht op technisch adviseurs. Deze mensen zijn voor dit type cursussen niet meer opgenomen in de tabel. Pagina 23 van 28

24 Bijlage C Globale inhoud cursussen Bron: Leerhuis opleidingen nieuwe normering waterveiligheid (Alliantie Droge Voeten door Leren, PAO/Wateropleidingen, dec 2015) Onderstaand overzicht geeft een globaal idee van de cursusinhoud. De cursusdoelen en programma s worden in overleg met docenten nog verder uitgewerkt. De uiteindelijke cursusinhoud kan daardoor afwijken van wat hier staat. Masterclass nieuwe normering Doelgroep Bestuur en management Voorkennis Generieke kennis Korte omschrijving In deze masterclass krijgen het bestuur en management in één dag een overzicht van de belangrijkste veranderingen van de nieuwe normering. Inhoud - Vertaling en communicatie van nieuwe normering naar eigen organisatie en burgers - Implementatie nieuwe normering door keringbeheerders - Omgaan met data en financiële gevolgen organisatie, hergebruik data - Rollen en verantwoordelijkheden toetsing - Rol van beheerdersoordeel en mogelijkheden innovatieve dijkversterkingen - Rol Deltaprogramma en HWBP Cursus beleid en de nieuwe normering Doelgroep Beleidsmedewerkers Voorkennis Generieke kennis Korte omschrijving In deze cursus krijgen de beleidsmedewerkers een overzicht van de belangrijkste veranderingen van de nieuwe normering. Er wordt veel aandacht besteed aan de veranderingen die de nieuwe normering heeft voor de eigen organisatie. Inhoud - Nieuwe waterveiligheidsbeleid en achtergronden daarbij - Toelichting op en doorwerking van nieuwe normering naar o Beoordelen o Prioriteren & programmeren in HWBP o ontwerpen o beheren en onderhouden - Implementatie nieuwe normering binnen de eigen organisatie Basiscursus beoordelen en ontwerpen met de nieuwe normering Doelgroep Beoordelaars en ontwerpers Voorkennis Generieke kennis Korte omschrijving In deze cursus komen de basisvaardigheden die beoordelaars en ontwerpers nodig hebben om hun werk goed te kunnen doen uitgebreid aan de orde. Inhoud - Verschillen overstromingskansbenadering - overschrijdingskansbenadering - Afleiden toets- en ontwerpeisen uit nieuwe norm - verschil toetsen-ontwerpen - omgaan met onzekerheden - afleiden hydraulische belastingen - inzicht in de verschillende toetssporen, aan de hand cases geotechniek en bekledingen Pagina 24 van 28

25 Cursus hydraulische belastingen Doelgroep Beoordelaars en ontwerpers Voorkennis Generieke kennis + basiscursus voor beoordelaars en ontwerpers Korte omschrijving In deze cursus komt alle nieuwe kennis over de hydraulische belastingen per faalmechanisme aan bod. Cursus Geotechniek dijken Doelgroep Beoordelaars en ontwerpers Voorkennis Generieke kennis + basiscursus voor beoordelaars en ontwerpers, voor module B en C is ook module A voorkennis Korte omschrijving Deze cursus bestaat uit drie module: A. Piping en macrostabiliteit B. Indirecte mechanismen C. Langsconstructies Inhoud In ieder module komen de volgende onderwerpen aan bod: - Beschrijving van het faalmechanisme - (Stochastische) modellering van het faalmechanisme - Toetsschema en toetsstappen - Schematisering van het faalmechanisme - Stochastische ondergrondschematisatie - Parameterbepaling en datamanagement - Omgaan met onzekerheden/interpretatie uitkomsten - Maatregelen (verschil ontwerp en toetsen) Cursus bekledingen Doelgroep Beoordelaars en ontwerpers Voorkennis Generieke kennis + basiscursus voor beoordelaars en ontwerpers Korte omschrijving In deze cursusdag worden de verschillende bekledingen behandeld. Er wordt ingezoomd op asfalt, steenbekleding en grasbekleding. Cursus kunstwerken Doelgroep Beoordelaars en ontwerpers Voorkennis Generieke kennis + basiscursus voor beoordelaars en ontwerpers Korte omschrijving In deze cursus komen de kunstwerken uitgebreid aan de orde. Cursus Duinen Doelgroep Voorkennis Korte omschrijving Beoordelaars en ontwerpers Generieke kennis + basiscursus voor beoordelaars en ontwerpers In deze worden alle bijzonderheden bij de beoordeling van duinen uitgebreid uitgelegd en geoefend. Cursus Beoordelingsrapportage Doelgroep Beoordelaars Voorkennis Generieke kennis + basiscursus voor beoordelaars en ontwerpers Korte omschrijving In deze cursus wordt dieper ingegaan op de rapportage aan ILT over de beoordeling. Inhoud - Het logboek - Vaststellen van het veiligheidsbeeld Pagina 25 van 28

26 - Hoe rapporteer je aan ILT - Waar let ILT op Cursus het ontwerpproces Doelgroep Ontwerpers Voorkennis Generieke kennis + basiscursus voor beoordelaars en ontwerpers Korte omschrijving In deze cursus wordt dieper ingegaan op het ontwerpproces en werken met het Ontwerpinstrumentarium. Cursus Beheer en onderhoud en de nieuwe normering Doelgroep Medewerkers Beheer en onderhoud keringen Voorkennis Generieke kennis Korte omschrijving In deze cursus wordt stilgestaan bij veranderingen van de nieuwe normering voor de medewerkers Beheer en Onderhoud. Inhoud - Wat betekenen de veranderingen voor de eigen werkzaamheden - Wat monitor je, welke data moet je verzamelen en op welke manier leg je deze data vast - Wat zijn hydraulische belastingen - Het toetsproces en je rol in de toetsing - Beheerdersoordeel: wat is je rol en welke gegevens lever je aan? Bijzonderheden Voor de adviseurs/medewerkers beheer en onderhoud Watersysteem wordt een aparte cursus aangeboden. Cursus Databeheer en de nieuwe normering Doelgroep Medewerkers Databeheer Voorkennis Generieke kennis Korte omschrijving In deze cursus krijgen de databeheerders inzicht in de nieuwe normering en de consequenties voor de data die verzameld, vastgelegd en uitgewisseld moeten worden Inhoud - Hoofdlijnen nieuwe normering - Achtergronden risicobenadering overstromingskansbenadering - Data en datamanagement: welke gegevens zijn er nodig en op welke manier moeten die gegevens vastgelegd worden - Basis faalmechanismen - Hoe kom je tot een schematisatie van de kering - Hoe ziet de toetsing eruit en wat is de rol van de databeheerder in de toetsing - Hoe verloopt de toetsing bij de verschillende onderdelen; dijken, duinen, kunstwerken, voorland, nwo - Dataverzameling en nieuwe dijkversterkingstechnieken - Data-uitwisseling bij uitbestedingen Train de trainer Doelgroep Voorkennis Korte omschrijving Nieuwe docenten Inhoudelijke kennis van het onderwerp waarop je ingezet gaat worden In deze cursus krijgen nieuwe docenten een didactische training waarin ze leren hoe je je moet voorbereiden op een cursus en hoe je op een inspirerende, actieve manier een Pagina 26 van 28

27 cursus verzorgt. Inhoud - Inhoudelijke kennis - Didactiek o Hoe leren mensen o Hoe bereid je je voor? o Interactie o Het houden van een presentatie o Afwisselende werkvormen o Hoe bouw je een les op? Pagina 27 van 28

28 Bijlage DRaming PM Pagina 28 van 28