Bomen in water, gemeente Heerde

Transcriptie

1 Behoort bij het ontwerpbesluit van burgemeester en wethouders van Heerde van Bomen in water, gemeente Heerde Ruimtelijke onderbouwing Concept, 30 januari 2017

2

3 Bomen in water, gemeente Heerde Ruimtelijke onderbouwing

4

5 Verantwoording Titel Bomen in water, gemeente Heerde Opdrachtgever Rijkswaterstaat Grote Projecten Projectleider A.H. Bonneur Auteur(s) L.S.Talens Projectnummer Aantal pagina's 14 (exclusief bijlagen) Datum 30 januari 2017 Handtekening Colofon Tauw bv BU Water & Ruimtelijke Kwaliteit Handelskade 37 Postbus AC Deventer Telefoon Dit document is eigendom van de opdrachtgever en mag door hem worden gebruikt voor het doel waarvoor het is vervaardigd met inachtneming van de rechten die voortvloeien uit de wetgeving op het gebied van het intellectuele eigendom. De auteursrechten van dit document blijven berusten bij Tauw. Kwaliteit en verbetering van product en proces hebben bij Tauw hoge prioriteit. Tauw hanteert daartoe een managementsysteem dat is gecertificeerd dan wel geaccrediteerd volgens: - NEN-EN-ISO 9001 Ruimtelijke onderbouwing - versie 1 - Concept 5\14

6 6\14 Ruimtelijke onderbouwing - versie 1 - Concept

7 Inhoud Verantwoording en colofon... 5 Leeswijzer Aanleiding en huidige situatie Aanleiding Beschrijving voorgenomen ontwikkeling Ligging en beschrijving plangebied Vigerende bestemmingsplan Projectbeschrijving Doel van de toekomstige situatie Strijdigheid met vigerende bestemmingsplan Beleidskader Onderzoeken Water Natuur Niet gesprongen explosieven Motivering afwijking Ruimtelijke onderbouwing - versie 1 - Concept 7\14

8 Leeswijzer Het eerste hoofdstuk beschrijft wat de voorgenomen ontwikkeling inhoudt, wat de ligging van het plangebied is en wat het vigerende bestemmingsplan is van de gemeente Heerde. Hoofdstuk 2 zal ingaan op de projectbeschrijving: het doel van de toekomstige situatie, de strijdigheid met het vigerende bestemmingsplan en het relevante beleidskader. Tot slot zal in hoofdstuk drie ingegaan worden op een aantal onderzoeken, die beschrijven of de voorgenomen ontwikkeling een negatief effect zal hebben op de thema s water en natuur, en of er belemmeringen zullen zijn in het kader van niet-gesprongen explosieven. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een samenvatting van de uitkomsten van deze Ruimtelijke Onderbouwing en een motivatie voor afwijking van het bestemmingsplan. 8\14 Ruimtelijke onderbouwing - versie 1 - Concept

9 1 Aanleiding en huidige situatie 1.1 Aanleiding Dood hout hoort van nature thuis in de Nederlandse rivieren. Op en rond dit hout vinden diverse soorten insecten en vissen hun leefgebied. Daarom brengt Rijkswaterstaat, met een anker, dode bomen aan in onze rivieren. Met dit rivierhout wordt de waterkwaliteit verbeterd en de aquatische biodiversiteit vergroot. Door veranderingen in het landgebruik zijn de meeste bossen uit de uiterwaarden verdwenen. Veel bomen moeten wijken vanwege hoogwaterveiligheid en hout wordt uit het water verwijderd omdat het de scheepvaart kan hinderen. In 2014 begon Rijkswaterstaat met een pilot Rivierhout. Op verschillende plekken langs de Nederrijn-Lek werden dode bomen verankerd, met zware kettingen aan stalen balken. Op deze manier hebben de bomen wel ecologische meerwaarde, maar spoelen ze niet weg bij hoogwater. Rivierhout is inmiddels één van de maatregelen van de KRW (Kaderrichtlijn Water). De komende jaren zullen zo n 100 bomen geplaatst worden per riviertak (Waal, IJssel en Nederrijn-Lek), in kribvakken en in nevengeulen. 1.2 Beschrijving voorgenomen ontwikkeling De voorgenomen ontwikkeling betreft het plaatsen van tien bomen in het water. Voor de herintroductie van dood hout in de rivier bestaat geen blauwdruk, elke situatie en locatie is anders. Er zijn echter richtlijnen gegeven, aan de hand waarvan per casus de afweging gemaakt wordt voor de precieze locatie, de boomsoort en bevestigingswijze. Aspecten die hierbij een rol spelen zijn onder andere ecologisch rendement, duurzaamheid, beschikbaarheid, hoogwaterveiligheid, scheepvaartveiligheid, onderhoud en kosten. Ook het kiezen van de precieze locatie wordt weloverwogen. Zowel locaties met stromend water als met stilstaand water komen in aanmerking, aangezien in beide gevallen de habitat vele voordelen heeft aan de bomen. Daarnaast wordt aan vele andere omstandigheden en aspecten gedacht met betrekking tot de richting waarop de takken wijzen i.v.m. het afbreken, het onder of juist bovenwater uitsteken van takken/stammen, de ligging buiten de vaargeul etc. Voor het plaatsen van bomen in water in Heerde zijn bovengenoemde afwegingen gemaakt en is tevens gekozen voor een geschikte bevestigingsmethode van de bomen. Stalen balken worden voor twee derde in de bodem aangebracht via een trilblok aan rupskraan (zie figuur 1.1). Door de boom worden twee stalen pennen geboord, die met schakels aan kettingen worden bevestigd en de ketting weer aan de stalen balken zodat de bomen niet kunnen wegdrijven. Ruimtelijke onderbouwing - versie 1 - Concept 9\14

10 Figuur 1.1 Ter referentie: intrillen van stalen balk in kribvak bij Everdingen 1.3 Ligging en beschrijving plangebied In figuur 1.2 is de ligging van het plangebied weergegeven. Aan de rechterzijde loopt de IJssel, met aan de linkeroever een plas op de uiterwaarden van Marlerwaarden. Dit is een particuliere plas met open verbinding met de IJssel. 10\14 Ruimtelijke onderbouwing - versie 1 - Concept

11 Figuur 1.2 Locatie plangebied De precieze locatie voor het plaatsen van de bomen is weergegeven met de roze lijnen. De rode lijnen geven de aanrij routes weer tijdens de werkzaamheden. 1.4 Vigerende bestemmingsplan Het vigerende bestemmingsplan is het bestemmingsplan Buitengebied Oost, vastgesteld op 17 juni De locatie voor het plaatsen van bomen in water is aangeduid in het bestemmingsplan als enkelbestemming Water. Ook heeft de locatie de dubbelbestemming Waterstaat Waterstaatsdoeleinden. Ruimtelijke onderbouwing - versie 1 - Concept 11\14

12 2 Projectbeschrijving 2.1 Doel van de toekomstige situatie Rivierhout is van belang als aanhechtingsplaats voor macrofauna en als habitatstructuur voor vis. Daarnaast beïnvloedt het tevens de morfologie van de bodem. De stroming onder de boom verandert, met aanzanding en erosie van de rivierbodem tot gevolg. Van deze variatie in bodemmorfologie profiteren weer andere soorten. Dood hout kan zowel in stromend water als stilstaand water een meerwaarde hebben. In de plas bij Marlerwaarden zal het water niet stromen zoals in de IJssel, maar toch is het plaatsen van bomen op deze locatie van belang voor de habitatvariatie. 2.2 Strijdigheid met vigerende bestemmingsplan Naast een omgevingsvergunningaanvraag voor de activiteit bouwen, zal er voor het plaatsen van de bomen in water van het bestemmingsplan afgeweken moeten worden van de dubbelbestemming Waterstaat Waterstaatsdoeleinden en de bijbehorende regels. Hiervoor moet worden aangetoond dat het waterhuishoudkundig belang niet onevenredig wordt aangetast als gevolg van de voorgenomen ontwikkeling. 2.3 Beleidskader Provincie Gelderland In de omgevingsvisie 1 wordt genoemd dat gestreefd wordt naar een zo duurzaam mogelijk beheer van water en natuur. De regio Noord-Veluwe kent een rijke afwisseling aan water (beken, randmeren en IJssel). Het kwaliteitsdenken binnen de regio is gericht op het behouden, versterken en benutten van de natuur en landschappen, het water en de gemeenschap. Daarnaast wordt specifiek benoemd het behoud en waar mogelijk vergroten van de biodiversiteit in de natuur. Door zorgvuldig met de natuur en het landschap om te gaan en ruimte te bieden voor ontwikkelingen wordt hier invulling aan gegeven. Het uitvoeren van werkzaamheden zoals het plaatsen van bomen in water past geheel binnen deze ambities. Gemeente Heerde In de structuurvisie 2030 van de gemeente Heerde wordt de duurzame meerwaarde aangehaald als belangrijk afwegingskader voor initiatieven en ontwikkelingen. Als aspect wordt een gezonde aarde benoemd, welvarende bewoners en goed functionerende ecosystemen. Ook de Toekomstvisie 2025 haalt de thema s duurzaamheid, water en natuur aan als belangrijke onderdelen ter ontwikkeling en behoud de komende jaren. De ecologische hoofdstructuur en natte natuurontwikkeling vormen verbindingszones binnen de gemeente, maar vormen ook de 1 Omgevingsvisie Gelderland, \14 Ruimtelijke onderbouwing - versie 1 - Concept

13 verbinding met de aangrenzende gebieden. Voor het verder ontwikkelen van de recreatie en sportiviteit in de gemeente is dit een belangrijk gebieden die behouden moeten blijven. Het belang van rust en ruimte staat centraal, en het behoud van natuur, ecologie en de versterking van biodiversiteit en ruimte staan voorop 2. 3 Onderzoeken 3.1 Water Het plaatsen van bomen in water zal in sommige situaties rivierkundige effecten kunnen veroorzaken. In het kader van dit project wordt het stroomschema bekeken in combinatie met de voorgenomen ontwikkeling. Het definitieve onderzoek zal onderdeel worden van het projectplan Waterwet. De bomen worden parallel aan het stromingspatroon geplaatst. Uit de rivierkundige beoordeling blijkt dat er hierdoor geen effect zal zijn op de stroombanen. Daarnaast betreft deze locatie niet een hoofdvaargeul, maar een nevengeul in de westelijke oever van de IJssel. De veiligheid van scheepvaart is niet in het geding, aangezien de scheepvaart hier niet zal varen. Voor dit thema zijn geen beperkingen voor het kunnen uitvoeren van de voorgenomen ontwikkeling. 3.2 Natuur Voor alle locaties binnen dit project is een onderzoek uitgevoerd naar beschermde soorten en gebieden in het kader van de Wet natuurbescherming (Wnb). Het hele gebied bevindt zich in een GNN en Natura2000-gebied. Er is onderzocht of het project een negatief effect heeft op de instandhoudingsdoelen van het Natura2000-gebied. Als negatieve effecten mogelijk zijn, dan is een vergunning van de Wnb nodig. Ook de bescherming van soorten is geregeld in de Wnb. Indien een negatief effect zal zijn op beschermde soorten is een ontheffing van de Wnb nodig. Er is een passende beoordeling conform art. 2.8 Wnb opgesteld, omdat significant negatieve gevolgen voor het Natura 2000-gebied op voorhand niet zijn uitgesloten. In deze passende beoordeling is onderzocht of sprake is van aantasting van de instandhoudingsdoelstellingen van het Natura 2000-gebied. Tevens zijn maatregelen opgesteld om negatieve effecten te voorkomen. Voor het Wnb onderdeel soortenbescherming zijn recente verspreidingsgegevens 2 Visie gemeente Heerde 2025 (2009) Ruimtelijke onderbouwing - versie 1 - Concept 13\14

14 van beschermde soorten verzameld. Daarnaast zijn aanvullende veldonderzoeken uitgevoerd. Het project is getoetst op negatieve effecten op de aanwezige soorten. Indien nodig zijn maatregelen vastgesteld om negatieve effecten te voorkomen. Het natuuronderzoek zorgt ervoor dat het project binnen de kaders van de natuurwetgeving past. Uit de natuuronderzoeken blijkt eveneens onder welke voorwaarden het project wordt uitgevoerd. Dankzij deze voorwaarden worden negatieve effecten op natuurwaarden voorkomen en zijn de maatregelen vergunbaar. De aanvraag voor de vergunning in het kader van de Wet natuurbescherming wordt meegestuurd bij deze Ruimtelijke Onderbouwing. Voor het thema natuur zijn verder geen beperkingen voor het kunnen uitvoeren van de voorgenomen ontwikkeling. 3.3 Niet gesprongen explosieven In het kader van het plaatsen van de bomen in water, is onderzoek gedaan naar de eventuele aanwezigheid van niet gesprongen explosieven. Dit is van belang voor de methode van plaatsing van de bomen in de bodem van het water en de definitieve locaties waar de bevestiging geplaatst kan worden. De voorgenomen locatie in de plas bij Marlerwaarden is in het onderzoek niet aangemerkt als NGE verdachte locatie. Er zijn daarom geen beperkingen voor het kunnen uitvoeren van de voorgenomen ontwikkeling. 3.4 Motivering afwijking Op basis van bovenstaande onderzochte thema s komen er geen beperkingen naar voren voor de relevante aspecten behorende bij de voorgenomen ontwikkeling. Het plaatsen van bomen in water heeft geen negatief effect op het stroomschema, de scheepvaart of beschermde soorten. Ook zijn er geen beperkingen in het kader van nietgesprongen explosieven en wordt een vergunning aangevraagd in het kader van de Wet natuurbescherming vanwege ligging in Natura2000-gebied en GNN-gebied. De biodiversiteit zal verbeteren als gevolg van de ingreep door het versterken van habitatvariatie. Als belangrijkste motivering is aangetoond dat het waterhuishoudkundig belang niet onevenredig wordt aangetast als gevolg van de voorgenomen ontwikkeling, middels het rivierkundig onderzoek. De voorgenomen ontwikkeling past zowel in de visie van de gemeente als in die van de provincie. Duurzaamheid, biodiversiteit en het behouden en versterken van het Natura2000-gebied en GNN-gebied worden aangehaald als belangrijke aspecten binnen huidig en toekomstig beleid. 14\14 Ruimtelijke onderbouwing - versie 1 - Concept