Les 2: Vroeg en laat postmortale verschijnselen
|
|
- Carla Hendrickx
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 gerechtelijke geneeskunde 1 Les 2: Vroeg en laat postmortale verschijnselen De vroeg postmortale verschijnselen Dit, vooral vroeg postmortale verschijnselen, zijn van belang omdat we aan de hand hiervan het tijdstip van overlijden kunnen bepalen. Laat postmortale verschijnselen treden op 48 uur na de dood. Vroeg postmortale verschijnselen X (24uur) De agonale fase Uitvallen van de hersenfuncties: hersendood De supravitale fase: hersencellen dood, sommige andere cellen leven langer Na 24 uur: de organische dood De vroeg postmortale verschijnselen komen allemaal samen voor, er zit geen chronologie in, maar omwille van de educatieve kant moeten we dit wel lineair bekijken. Vier vroege postmortale verschijnselen: 1) afkoeling, algor mortis 2) lijkstijfheid, regor mortis 3) lijkvlekken, livor mortis 4) uitdroging Algor mortis, de afkoeling De levende cellen moeten voortdurend energierijke moleculen vormen. Bij elke chemische reactie komt warmte vrij, die afgevoerd wordt, via het zweet, via de huid. Zoniet, zouden we koken! Onze normale temperatuur is 37 graden. Na de dood gaan de cellen dood, eerst de hersencellen, maar andere leven nog verder zoals levercellen, deze produceren nog warmte. Steken we een thermometer in de aars van de overledene, rectale temperatuur, dan meten wel nog steeds 37 graden. Toch moeten we rekening houden dat niet iedere pas overleden persoon een temperatuur had van 37 graden: - wie sterft met schildklierafwijking heeft misschien maar 34 graden - bij longontsteking misschien 39 of 40 graden - bij onderkoeling 32 graden - Ivm de rectale temperatuur kunnen we stellen dat er een plateaufase is van ongeveer drie uur na de dood. Drie uur lang blijft de temperatuur nog stabiel op normaal 37 graden. Daarna is er een lineaire daling tot aan de kamertemperatuur, na dit punt te hebben bereikt, daalt de temperatuur nu veel trager.
2 gerechtelijke geneeskunde 2 plateaufase lineaire daling 3u bvb.: 9u De wet van Newton is van kracht: hoe lager de kamertemperatuur, hoe vlugger er een daling van temperatuur is. Bovendien is de massa van het lijk van belang een man van 50 kg zal een mindere plateaufase hebben en sneller de lineaire daling inzetten een man van 120 kg zal langer plateaufase aanhouden en minder snel dalen qua temperatuur. De vuistregel is: wanneer 37 uur 31 uur = 6 uur + 3 uur = 9 uur! Deze vuistregel is dikwijls niet correct omdat er adhv de rectale temperatuur een grote afwijking kan ontstaan. Men moet dit wetenschappelijk benaderen: snelheid van de luchtverplaatsing, het aantal beaufort, droogte, koude, : - lucht, die zorgt voor de geleiding - de zwaarte, waarbij vet zorgt voor isolatie, minder afkoeling - lichaamsoppervlakte: kinderen sneller dan volwassenen - kledij: minder kleren, vlugger afkoelen Een diagram kan ons helpen bepalen adhv determinanten wanneer iemand overleden is zie p 24! Er zijn twee schaalverdelingen: L de rectale temperatuur, R de kamertemperatuur. Men houdt ook rekening met het gewicht. Bij de vuistregel wordt de massa van het lichaam niet verekend, hier wel! Er is bovendien een interval van 2,8 uur die ervoor zorgt dat men de schatting met een deel speling kan benaderen. Je kunt het tijdstip van overlijden niet op vijf minuten juist bepalen. Niet zoals in de films! Rigor Mortis Een spier bestaat uit spiervezels die bestaan uit myofibrillen, met een aantal individuele vezels: filamenten. De actieve filamenten schuiven in de myosine, de dikke elementen, daarvoor is energie nodig. Dit gebeurt onder invloed van ATP ADP + E Na de dood: Er komt geen zuurstof meer naar de spier, melkzuur ontstaat in alle spieren en deze verstijven. Het begint bij de lachtspieren, waarbij je gematigd lacht, en het eindigt met biceps en triceps. De stijfte treedt in na drie uur.
3 gerechtelijke geneeskunde 3 In de dijen zitten trekspieren die heel sterk zijn, bij de dood zal de voet dus plat liggen waardoor het lijk groter wordt in lengte, meet van kruin tot hiel, anders schat je de lengte van de persoon te groot in. Bij een levende persoon zal er ATP ADP + E waardoor de contractie onmiddellijk kan stoppen, bij een lijk wordt er geen ADP meer aangemaakt waardoor de contractie aanhoudt. De lijkstijfheid treedt soms vroeger op als mensen net vóór de dood een zware inspanning hebben gedaan: dan is bijna alle ATP opgebruikt, je komt vlugger stijf. Bepaalde vergifsoorten kunnen ook aanleiding geven tot vervroegde stijfheid, net zoals elektrocutie. Het is bovendien heel erg van belang de omgevingstemperatuur te weten waarin het lijk zich bevindt: - in de tropen, de warmte, kan stijfheid na een uur al optreden - in de koude, kan het soms maar na een dag Bepaling adhv lijkstijfheid is dus niet zo betrouwbaar. De stijfheid treedt hier in Vlaanderen op 2 à 3 uur na de dood en is na 36 uur verdwenen. Uitzondering: Cataleptische rigor Komt voor in oorlogstijd, waarbij hoofd deels of volledig wordt afgerukt. Dit is een veralgemeende lijkstijfheid die onmiddellijk na de dood optreedt. Zo kan een soldaat met zijn tas in zijn handen blijven zitten, terwijl die normaal zou moeten vallen, door slapte! Vaker gezien is de gedeeltelijke cataleptische rigor vaak gezien bij mensen vooral na zwaar emotionele seconden voor de dood. Ze willen krampachtig in leven blijven bvb.: tijdens verdrinking, door zich vast te hechten aan takken, bomen, struiken, of ze zien de dader met zijn pistool afkomen. Vuistregel van B. Knight Bij een buitentemperatuur van ongeveer 18 graden, dus niet in Sahara of Noordpool, maar onze streken, ziet men: - voor de drie uur, het lijk is warm en niet stijf - vanaf drie tot acht uur, het lijk is warm maarstijf - van 3 tot 36 uur: het is koud en volledig stijf (grote marge, onbetrouwbaarheid) - vanaf 36 uur: koud en slap Lijkvlekken Bloedvaten, slagadres, haarvaten en adres vullen zich met bloed en rekken uit. Tijdens het leven: bloedplasma 55% en 45% cellen vooral rode bloedcellen, kernloze cellen met het pigment hemoglobine die de zuurstofmoleculen bindt en vervoert doorheen het lichaam. Het hart pompt, de bloedcellen zweven in plasma.
4 gerechtelijke geneeskunde 4 Wanneer het hart niet meer pompt, raken de rode bloedcellen aangetrokken door de zwaartekracht. Ze zakken naar de kant van de aarde: de venen vullen zich met bloed en de rode bloedcellen zakken. Bij ruglig van het lijk zien we op de rug allemaal rood/blauwe vlekken, behalve op steunpunten: schouderbladen, bips, Als men de persoon omkeert, zal het bloed, indien nog vloeibaar, weer veranderen mee met de zwaartekracht. Is men meer dan tien uur dood? Er ontsnapt veel bloed via lekken in aders, de lijkvlekken zullen zich niet meer verplaatsen, we kunnen ze ook niet meer nagaan door erop te drukken met vingers, er ontstaat geen bleke afdruk meer. Een lijkvlek is donkerpaars/blauw omdat het zuurstofarm bloed is! Ook hier zijn verschillende gradaties in kleur, adhv deze kleuren kan men eventueel doodsoorzaak afleiden: - koolstofmonoxide: roos, rood - vergiftiging nitraten: bruine kleuren (hemoglobine die verkleurd is) - onderkoeling: roos - cyanide vergiftiging: lichtblauw, roos, rood Adhv localisatie van lijkvlekken kan men weten hoe de persoon gestorven is, in welke positie: - allemaal vlekken zonder drukpunten op voeten en benen en handen: verhanging - allemaal vlekken benen en voeten, met duidelijke drukpunten op voeten: al zittend - op de rug - op de buik Uitdroging Na de dood verdwijnt het water uit de lederhuid door de oplossing in de lucht en vooral bij warm en vochtig weer. Het gaat ook vlugger als de huid beschadigd is door bvb.: een schaafwonde, de epidermis is verdwenen en er zijn allerlei puntvormige bloedingetjes. Indien de opperhuid weg is, is er geen isolatie meer, de huid droogt uit en het letsel wordt meer zichtbaar. De uitdroging heeft geen nut voor de bepaling van het tijdstip van de dood, wel voor de beschadigingen, schrammen, deze komen meer naar boven tijdens uitdroging. Ook is er soms zwart in het oogwit te merken, dit is heel typisch als uitdrogingsverschijnsel. De cornea droogt uit en er vergaart stof in.
5 gerechtelijke geneeskunde 5 Foto toonde een man met kuiten die heel erg uitgedroogde schaafwonden vertoonde, deze man zat op bed en kreeg convulsies, hij heeft met zijn benen de hele tijd over de matras geschuurd. De epilepsie leed hier tot de dood. Thantatochemie Ipv op de biochemie, beroepen wij ons nu op de chemie van de dood. Je hebt een cel, in die cel heb je een kern, aan de buitenkant een celmembraam, binnenin zit cytoplasma: een filtraat van bloed: nl water, gevuld met ionen: natrium en chloor. Men heeft een natrium en kalium pomp die werkt zolang er ATP komt. Als de pomp wegvalt doordat ATP wegvalt, dan gaan de natriumionen in de cellen en gaan de kaliumionen uit de cellen, omdat ze altijd naar de kant gaan waar er het minst ionen van hun soort zitten. Het kaliumgehalte in de cellen stijgt dus lineair. Hoe langer dood, hoe meer kalium in de cellen. Er zijn drie extracellulaire vloeistoffen: 1) bloed 2) cbf 3) glasvocht in het oog, corpus vitreumvocht, achter de lens, dit beschermd de retina Men kan de kaliumbepaling doen aan de hand van het oogvocht, maar er is een grote spreiding en het is eigenlijk niet veel beter dan de betrouwbaarheid van de rectale temperatuur. Want kalium is onderhevig aan de temperatuur. Hoe hoger de temperatuur is, hoe sneller kalium wordt opgenomen. Maar het is goed dit te kennen, want de methode wordt soms nog gebruikt! De laat postmortale verschijnselen Ontbinding of autolyse Een cel bevat vesicles met stoffen die afbreken en opbaren nl.: enzymen. In leven blijven deze stoffen in hun vesicles zitten, ze worden gebruikt om bacterieën op te lossen. Het is het spijsverteringsstelsel van de cellen. Wanneer de pompen kapot gaan, er kalium lekt en natrium binnenkomt gaan de liposomen zichzelf beginnen verteren, tenzij je steriel sterft nl.: in de baarmoeder of pas geboren! De autolyse begint sneller bij bepaalde lichaamsdelen, dan andere, snelle autolyse is er bij: - maag - pancreas - 12-vingerige darm Bacterieën Deze doen het grootste werk. Vanaf de geboorte krijgen we bacterieën mee, ze verlaten ons niet meer, ze zitten in onze darmen. Wanneer we dood zijn gaat de darmwandfunctie uitgeschakeld worden en zullen de bacteriën overal uitzwermen, vooral in de rechterwand van de buik. De hemoglobine in de huid wordt afebroken door kiemen en hemoglobine wordt nu verbonden met een zwavelatoom: hemoglobine zwavelzuur! Mensen worden nu groen, geel, bruin.
6 gerechtelijke geneeskunde 6 In de tropen begint dit al na een paar uur. Bij een normaal persoon, hier, is dit ongeveer binnen de twee dagen. Bij dikke personen gaat dit trager, want de bacteriën moeten doorheen een vetlaag. Na een aantal jaren heb je een skelet. De putrefactie (ontbinding) is niet nuttig voor tijdstip van ontbinden, maar er zijn een aantal artefacten die wel wijzen op criminele feiten, daarom is het van belang! Na 36 uur begint de decompositie, het hoofd droogt uit en niet het lichaam, omdat men normaal kleren aan heeft in de buitenlucht, die uitdroging is mummificatie! Na een week begint het lichaam groen en bruin te worden het gaat gassen produceren en begint te geuren. Het scrotum en de tong gaan eerst opzetten, later zal het lichaam volledig opzetten: de huid, borsten,... het lichaam wordt pap en droogt uit, het wordt vormloos en na enkele maanden een skelet. Dit proces gaat veel vlugger in de buitenlucht dan in het water en nog veel minder snel in onze ondergrond: koel en vochtig. Hoe dieper, hoe trager! Een week in de buitenlucht, is twee weken in het water en acht weken onder de grond (de regel van Kasper). Op de epidermis zie je: - blaren met rottingsvocht - afschilfering - je wordt bruin/groen (iedereen wordt hetzelfde) - belangrijk voor vingerafdrukken Rottingsvloeistof Het is donkerrood gekleurd en het is net zoals bloed. Je moet wel onderscheid maken want het ziet eruit als bloed die vergaan is, maar eigenlijk is het vocht vol serum en vet die uit het lijk loopt: differentiaaldiagnose met moord! Enkele maanden verder De buik is gebarsten, de darmen puilen uit. Er zijn bepaalde lichaamsdelen die al kunnen ontbreken in openlucht door dieren die eraan vreten in de bossen: zwijnen, katten, honden, Na twee jaar in de duinen ben je een skelet, dit gaat vlugger in de zomer. Maden, wormen en vliegen Ontbinden door bacteriën duurt enkele maanden, maar maden en wormen kunnen dit veel vlugger doen. ORFILA: vliegen op het lichaam, de larven beginnen uit te komen op vochtige plaatsen in het lichaam (eitjes worden hier bewaard): neus, anus, vagina, mond, oor, en gemaakte openingen: schotwonde, snijwonde, De blauwe vleesvlieg en de groene bromvlieg komen op het lijk af, leggen eitjes, die worden larven, die tweemaal vervellen, dan gaat de larve over in een pop en dan wordt het een vlieg (imago). De maden eten en scheiden enzymen uit die het vlees vloeibaar maakt en doet verdwijnen/opeten.
7 gerechtelijke geneeskunde 7 Bij vliegen gaat het veel sneller dan bacteriën, vooral als er een deel van het lichaam zonder kledij in de buitenlucht ligt. Dan wordt men in enkele dagen geskeleteerd. Andere ontbindingsprocessen - mummificatie - lijkenvet/adipocire Mummificatie Bij RAMSES II was dit na balseming, de klassieke methode, maar je krijgt het zelfde effect in de sahara open en blood: door uitdroging en zand De kiemen hebben vocht nodig, maar die krijgen ze niet, je droogt uit, de huid wordt bruin de inwendige organen drogen uit en het gewicht daalt met 70 procent (al het water wordt uit je getrokken). De baarmoeder is steriel er zijn geen bacteriën, tijdens de geboorte komen ze wel op je huid, maar nog niet in je darmen. Gaat deze baby dood dan droogt die ook gewoon uit zonder ontbinding, mocht er een schotwonde zijn dan zou die nog zichtbaar zijn! Na een jaartje komen er tapijtkevertjes en motten, die het kartonnen lijkje opeten. Naast pasgeborenen kan het ook voorkomen bij lijken in: - tochtige - droge - koele ruimtes Bvb.: anderhalf jaar in een naaldbos! Lijkenvet Calcium + vet = zeep (verzeeping van het lichaam) Hierdoor hebben de vetten een harde consistentie terwijl deze normaal redelijk vloeibaar zijn. Het vet wordt hier dus stijf en kan zo jaren zijn vorm behouden. Bvb.: na een jaar in de Noordzee zie je vetkwabjes als isomo onder de kaken, het hoofd is wel weg door de vissen en het lichaam is wit en opgewollen, de schotwondes blijven zichtbaar! Na een jaar wordt de zeep harder en zullen er breuken ontstaan, de huid scheurt en valt af! De verzeping gaat tot in de hersenen, de witte stof is myeline en is vet. Na anderhalf jaar begraven te zijn, zijn de hersenen nog relatief onbeschadigd door de verzeping, de zoektocht naar een infarct of bloeding kan dus nog gebeuren. Verzeping komt vaak voor bij drenkelingen maar ook in onze grond is dit vaak voorkomend. Dit is goed voor recherche, maar niet voor de mensen die de lichamen na vijftig jaar moeten opgraven, ze zijn soms relatief intact! De ratten helpen gelukkig vaak bij de opruiming.
8 gerechtelijke geneeskunde 8 Hoe zie je dat een wonde achter de dood in ontstaan door bvb.: een rat? De wonde na de dood is wit/roze, er ontbreekt bloed er is geen zwelling en geen roodheid. Als je goed kijkt met vergrootglad dan zie je kartelingen van de knaagtanden van de dieren. Soms maken muizen ook nesten in buiken etc Samenvatting Het PMI (postmortale interval) kan men bepalen door: 1) afkoeling 2) rigor mortis 3) oogglasvocht: kaliummeting Het tijdstip is echter nooit helemaal precies vast te stellen. Er is bovendien een verschil in klimaat. Je kan wel bellen naar het koninklijk meteologisch instituut maar dit is enkel voor het externe klimaat. Er is ook nog een intern klimaat en lijkafhankelijke zaken zoals gewicht, grootte, Er zijn nog twee zaken die tijdstip nader kunnen bepalen: 1) de maaginhoud 2) de forensische entomologie De maaginhoud: vertering Die Magenstraβe Snelle weg voor water en non-alcohol Twee sfincters Alcohol irriteert de maagwand en volgt niet de kortste weg. Men zorgt bij aperitieven voor vetrijke hapjes die lang in de maag blijven zodat alcohol niet te vlug door bloed wordt opgenomen. Vetrijke voeding blijft lang in de maag bvb.: gefrituurde zaken. Vet doet de sfincter sluiten. Pasta niet, en daardoor direct verteerd. Een maaginhoud is normaal na 2 à 3 uur verteerd, maar proeven tonen aan dat de verteringstijd heel individueel gebonden is, afhankelijk van: - stress: arousal czs, parasympatisch zs - coma na trauma op hoofd - etc De vuistregel moet dus heel elastisch worden bekeken. Men kan echter wel op een dag nauwkeurig het tijdstip van overlijden bepalen. Niet door maaginhoud zelf, maar door te achterhalen wat iemand gegeten heeft en dan te checken wat de laatste maaltijd van de persoon wat.
9 gerechtelijke geneeskunde 9 In het filtraat van het maagsap zitten kleine microscopische delen van slaatjes, prei, spinazie, je moet hiervoor een botanicus raadplegen. Ga ook na of er sporen zijn van paddestoelen, die kunnen namelijk tot vergiftiging geleden hebben. Forensische entomologie Adhv larven van de vlieg kun je tijdstip nagaan, maar ook hier heeft klimaat een invloed. Na een tiental uur komen de eerste larven boven, ze leven niet lang, na twee dagen vervellen ze al! Na 18 à 24 dagen komen de vliegen uit de pop. Forensische entomologie ontstond reeds in de 13 de eeuw in China, maar toen was de naam er nog niet. Men zag op een kinderlijkje poppen en kevertjes en het idee te achterhalen hoe oud deze waren, zo kon men weten wanneer het kind gestorven was. Sommige vliegen komen van in het begin, andere pas wanneer het lichaam geurt. - necrofagen - necrofielen o predatoren o parasieten - omnivoren - opportunisten Verschillende vliegen in verschillende stadia van het lichaam: 1) vers 2) geur 3) vettig ranzig 4) kaasgeur, eiwitten 5) amoniak geur 6) uitdrogen 7) volledig uitgedroogd 8) lijk van drie jaar oud Zuigeling: passieve mishandeling: verwaarlozing Pamper die twee a drie dagen aanblijft bij kind, vliegen komen af op geur en leggen eitjes in pamper met ontlasting, die overschot is van eten Er zijn wormen, maden die ontstaan. Dit is bewijs tegenover rechtbank bvb.: een pop van twaalf dagen oud! Verplaatsen van lichaam Wanneer men een persoon in het stad doodmaakt, dan komt de stadsvlieg hierop af, deze legt eitjes en er komen maden uit. Mensen vervoeren vaak lijken om die te dumpen in bossen en ardennen daar zijn geen stadsvliegen, maar bosvliegen en landbouwvliegen. Als men een pop vindt van de stadsvlieg weet men dat het lichaam verplaatst is! Identiteit mogelijke verdachten Iemand wordt vermoord in hotelkamer, men weet dat er iemand is ingecheckt met de vermoorde maar die is verdwenen. Men wil achterhalen wie het is. Er waren muggen in de kamer en het lijk vertoont beten van muggen, die andere zal dus ook
10 gerechtelijke geneeskunde 10 muggenbeten hebben. Je pakt je schepnet en vangt de muggen, is het bloed in de muggen niet van de dode, dan is het van degene die ernaast lag!
Spijsvertering. Voorwoord. Mijn spreekbeurt gaat over de reis van het voedsel. Met een moeilijk woord heet dat Spijsvertering.
Spijsvertering Voorwoord Mijn spreekbeurt gaat over de reis van het voedsel. Met een moeilijk woord heet dat Spijsvertering. Spijsvertering betekent: "Het verteren van het voedsel tot stoffen die door
Nadere informatieNaam: BLOEDSOMLOOP. Vraag 1. Waaruit bestaat bloed?
Naam: BLOEDSOMLOOP Bloed Een volwassen persoon heeft 5 á 6 liter bloed. Dat bloed bestaat uit bloedplasma, bloedcellen (rode en witte) en bloedplaatjes. Als bloed een paar dagen heeft gestaan, zakken de
Nadere informatienaar sporen Forensisch expert worden
Speuren B naar sporen Forensisch expert worden 1. Vaststellen tijdstip van overlijden Deze les ga je je verdiepen in één specifiek forensisch onderzoeksgebied. Je wordt als het ware zelf een beetje forensisch
Nadere informatieAlles over de bloedziekten PNH & AA. Wat is bloed?
Alles over de bloedziekten PNH & AA Wat is bloed? Binnenin je lichaam zit een rode vloeistof. Dat is je bloed. Bloed is erg belangrijk voor je lichaam, het zorgt voor vervoer van stoffen, voor de warmte
Nadere informatieWie is bevoegd om een lijkschouw uit te voeren?
Lijkschouw Persoonlijk onderzoek door een bevoegd arts, waarbij deze door uitwendige schouw van het lichaam van een overledene vaststelt of de dood is ingetreden en zo ja, of er sprake is van een natuurlijke-
Nadere informatieHart- en vaatziekten. voor Marokkaanse Nederlanders. Zorg goed voor uw hart
Hart- en vaatziekten voor Marokkaanse Nederlanders Zorg goed voor uw hart Zorg goed voor uw hart Deze folder gaat over gezondheid en hart- en vaatziekten. Eerst vertellen we wat hart- en vaatziekten zijn.
Nadere informatieWerkstuk Biologie Bloed
Werkstuk Biologie Bloed Werkstuk door een scholier 1195 woorden 14 juni 2004 6,2 321 keer beoordeeld Vak Biologie De inleiding Waarom doen wij ons werkstuk over bloed? Wij doen ons werkstuk over bloed,
Nadere informatieHart- en vaatziekten. voor Nederlanders. Zorg goed voor uw hart
Hart- en vaatziekten voor Nederlanders Zorg goed voor uw hart Zorg goed voor uw hart Deze folder gaat over gezondheid en hart- en vaatziekten. Eerst vertellen we wat hart- en vaatziekten zijn. Daarna vertellen
Nadere informatieSamenvatting Mensen ABC
Samenvatting Mensen ABC Week 1ABC: Wie zijn wij? Info: Wie zijn wij mensen Mensen zijn verschillend. Iedereen is anders, niemand is hetzelfde. Dat noem je uniek. Een mens heeft een skelet van botten. Daarom
Nadere informatieExamentrainer. Vragen. Vertering. Wat is de naam van P?
Examentrainer Vragen Vertering 1p 1 In de afbeelding worden organen van het verteringsstelsel weergegeven. Enkele van deze organen produceren verteringssappen met enzymen. Een orgaan is aangegeven met
Nadere informatieSpreekbeurt menselijk lichaam. Door Lara Sieperda.
Spreekbeurt menselijk lichaam. Door Lara Sieperda. Inleiding. Ik hou mijn spreekbeurt over het menselijk lichaam. Omdat ik later kinderarts wil worden en ik het heel interessant vind. Ons lichaam. Het
Nadere informatieDatum: EHBO. 3. Wat gebeurt er met de bloedvaten en zenuwen als een tand uit de mond vliegt?
Naam: Datum: EHBO Ga naar deze website: www.klas5sintmichiel.yurls.net Klik op EHBO. Bekijk eerst het filmpje Een uitgeslagen tand en daarna het filmpje bloedneus. Een uitgeslagen tand 1. Is een tand een
Nadere informatieLeefregels en adviezen voor de kraamvrouw
Leefregels en adviezen voor de kraamvrouw 2 Van harte gefeliciteerd met de geboorte van uw dochter of zoon. Voor het optimaal genieten van uw kraamperiode en voor een goed herstel van uw lichaam na de
Nadere informatieKoorts & pijn. Zo zijn ze snel weer helemaal zichzelf. Verantwoord kiezen bij koorts of pijn.
Johnson & Johnson Consumer biedt een uitgebreid gamma aan voor de behandeling van koorts en pijn van je kind: Koorts & pijn op basis van paracetamol op basis van ibuprofen Verantwoord kiezen bij koorts
Nadere informatieWA A NZINNIGE BOEK OVER JE LICHA AM
Het WA A NZINNIGE BOEK OVER JE LICHA AM 99% NONSENS 100% HUMOR ANDY GRIFFITHS TERRY DENTON en Vertaald door EDWARD VAN DE VENDEL INHOUD over de auteurs 8 Inleiding 9 Je lichaam: een korte wegwijzer 10
Nadere informatieHet is in uw eigen belang dat u de folder goed doorleest en de adviezen nauwkeurig opvolgt. Dit om een spoedig herstel te bevorderen.
D e c u b i t u s Deze folder geeft u informatie over Decubitus, wat u kunt doen om het te voorkomen en hoe het wordt behandeld. Deze folder is bedoeld voor als u geopereerd wordt, of gedurende langere
Nadere informatieLichttherapie bij pasgeborene. (op de couveuse- of kraamafdeling)
Lichttherapie bij pasgeborene (op de couveuse- of kraamafdeling) Omdat uw kind geel ziet (icterus), is besloten om lichttherapie toe te passen. In deze folder krijgt u meer informatie over de behandeling.
Nadere informatieTrastuzumab (Herceptin )
Trastuzumab (Herceptin ) Borstkanker (mammacarcinoom) De diagnose borstkanker is bij u vastgesteld. Dit wordt ook wel een mammacarcinoom genoemd. De behandeling van een mammacarcinoom bestaat uit een operatieve
Nadere informatieBijwerkingen van chemotherapie. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg
Bijwerkingen van chemotherapie Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Mondverzorging 3 Huidverzorging 4 Voeding 5 Vermoeidheid 6 Haarverzorging 7 Diarree
Nadere informatieHerhalingsles Het lichaam. Ademhaling. Benoem de aangeduide delen op onderstaande tekeningen aan.
Herhalingsles Het lichaam Ademhaling Benoem de aangeduide delen op onderstaande tekeningen aan. Als we ademen, stroomt er lucht binnen in ons lichaam. Welke weg legt deze lucht af? Vul het schema aan.
Nadere informatieRATELSLANGEN PEKARI S
groep 8 DESERT Deze DESERT-speurtocht bevat open en meerkeuze vragen. Bij de meerkeuze vragen is steeds maar één antwoord goed (tenzij anders vermeld). Denk er ook aan dat je de paden niet mag verlaten
Nadere informatieen wat je kan doen. Koorts & pijn Wat je moet weten Krijgt je kind een aangepaste behandeling? Kinderziekten
Wat je moet weten en wat je kan doen. Koorts & pijn Kinderziekten Krijgt je kind een aangepaste behandeling? Koorts & pijn Inhoud De meest gebruikte middelen tegen koorts en pijn voor kinderen bevatten
Nadere informatieHoe ontstaat decubitus?
DECUBITUS Wat is decubitus? Decubitus is ernstige beschadiging van de huid als gevolg van permanente druk op- en verminderde bloedvoorziening in een bepaald huidgebied. Decubitus is een veel voorkomende
Nadere informatieGeriatrie. Patiënteninformatie. Flauwvallen (syncope) Slingeland Ziekenhuis
Geriatrie Flauwvallen (syncope) i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen Syncope (uitgesproken: sin-co-péé) is de medische term voor flauwvallen: een aanval waarbij u kort het bewustzijn verliest.
Nadere informatieWanneer is fototherapie nodig?
Fototherapie Inleiding Uw baby ziet geel en wordt opgenomen voor een behandeling met fototherapie. Het ontstaan van het geel zien en de behandeling roept bij ouders vaak vragen op. In deze folder vertellen
Nadere informatieThema 3 Voeding en je lichaam
Naut samenvatting groep 7 Mijn Malmberg Thema 3 Voeding en je lichaam Samenvatting Voeding en je lichaam Je lichaam heeft voedingsstoffen nodig. Die zitten in ons eten en drinken. Voedsel en vocht zijn
Nadere informatieNaam: VOEDINGSSTOFFEN Gezond eten en drinken
Naam: VOEDINGSSTOFFEN Gezond eten en drinken Wat zijn voedingsstoffen Voedingsstoffen zijn stoffen die je nodig hebt om te lopen, te denken enz. Er zijn 6 soorten voedingsstoffen. 1. eiwitten (vlees, peulvruchten.
Nadere informatieNaam:_ KIKKERS. pagina 1 van 6
Naam:_ KIKKERS _ De kikker is een amfibie. Er zijn veel soorten kikkers op de wereld. In Nederland zie je de bruine en de groene kikker het meest. De groene kikkers zijn graag veel in het water, de bruine
Nadere informatieGeneesmiddelen bij zwangerschap en borstvoeding
Geneesmiddelen bij zwangerschap en borstvoeding Geneesmiddelen en zwangerschap Enige tientallen jaren geleden dacht men nog dat ongeboren kinderen in de baarmoeder goed beschermd waren tegen schadelijke
Nadere informatiePraktische opdracht. klas 2 atheneum
1 Praktische opdracht klas 2 atheneum Expert opdrachten gaswisseling, bloed en bloedsomloop http://www.bioplek.org/2klas/2klasexpertgasbloed/2klasgasbloedinhoud.html Vragen over de posters 2 Het is mogelijk
Nadere informatieÉÉN OP DE DRIE VROUWEN DIE EEN KIND HEBBEN GEKREGEN LIJDT AAN URINEVERLIES
08 ÉÉN op de drie vrouwen Zelfs vrouwen die nog maar één kind gekregen hebben, lopen drie keer zoveel de kans om urine te verliezen als vrouwen die nog geen kind gekregen hebben. Hoe meer kinderen u krijgt,
Nadere informatieBASISOPLEIDING BEDRIJFSHULPVERLENING Niet spoedeisende Eerste Hulp
INHOUDSOPGAVE 3 NIET SPOEDEISENDE EERSTE HULP... - 2-3.1 Flauwte... - 2-3.2 Wonden... - 2-3.3 Neusbloeding... - 4-3.4 Letsel aan het oog... - 4-3.5 Kneuzing / verstuiking... - 4-3.6 Botbreuken / ontwrichting...
Nadere informatieBijlage VMBO-GL en TL
Bijlage VMBO-GL en TL 2008 tijdvak 2 biologie CSE GL en TL Deze bijlage bevat informatie. 800045-2-617b Ziek van de natuur Lees eerst informatie 1 tot en met 4 en beantwoord dan vraag 36 tot en met 52.
Nadere informatieEHBébé. Ongevallengids voor kinderen tussen 0 en 3 jaar
EHBébé Ongevallengids voor kinderen tussen 0 en 3 jaar Bij baby s en peuters moet je vaak ogen op je rug hebben. Jammer genoeg ontsnappen ze al eens aan onze waakzame blik, soms met de nodige blutsen,
Nadere informatieKanker. Inhoud. Inleiding. Wat is kanker? Inleiding
Kanker Inhoud Inleiding Inleiding Wat is kanker? Soorten kanker In het kinderziekenhuis Wat kan je doen tegen kanker? Afsluiting Bronvermelding Ik houd mijn werkstuk over kanker, omdat het mij een moeilijk
Nadere informatieSamenvatting Biologie 1-1 tot 1-3
Samenvatting Biologie 1-1 tot 1-3 Samenvatting door K. 1464 woorden 10 december 2012 5,6 11 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar 8.1 Het werkt! Hoe werkt je lichaam? Organen: delen van het lichaam
Nadere informatieDEEL 7. VERVOLG HOOFDSTUK III - Over Besmettelijke Ziekten. Bacteriën
DEEL 7 VERVOLG HOOFDSTUK III - Over Besmettelijke Ziekten Bacteriën Een bacterie is eigenlijk het kleinste levende wezentje op aarde. Ze zijn verschrikkelijk klein: een duizendste van een millimeter groot.
Nadere informatieHuid and Vacht structuur
Huid en vacht structuur pagina 1 of 5 Huid and Vacht structuur Esther van Praag, Ph.D. Konijnen worden naakt geboren, maar krijgen al snel haar. De kleur kan al bepaald worden terwijl de haren zich nog
Nadere informatieHet belang van vocht- en natriumopname voor sporters
Het belang van vocht- en natriumopname voor sporters Eerst enkele weetjes: Vocht (=lichaamswater) is het belangrijkste bestanddeel van ons lichaam Afhankelijk van je leeftijd, gewicht, lichaamssamenstelling
Nadere informatieBehandeling van wonden en letsels
Module 4 Behandeling van wonden en letsels Als u deze module gevolgd hebt, weet u: - Wat u moet doen bij mogelijk inwendig bloedverlies - Wat u moet doen bij uitwendig bloedverlies - Wat u moet doen bij
Nadere informatiePatiënteninformatie. Hyperventilatie, een adembenemend verschijnsel. Wat is hyperventilatie, wat zijn symptomen en hoe bestrijd je een aanval?
Patiënteninformatie Hyperventilatie, een adembenemend verschijnsel Wat is hyperventilatie, wat zijn symptomen en hoe bestrijd je een aanval? Hyperventilatie, een adembenemend verschijnsel Wat is hyperventilatie,
Nadere informatieHoe werkt ons lichaam? Waarom water drinken? Vocht vasthouden Puur water Tips bij water drinken Vragen
Water 1 Onderwerpen Hoe werkt ons lichaam? Waarom water drinken? Vocht vasthouden Puur water Tips bij water drinken Vragen 2 Hoe werkt ons lichaam? Belangrijkste functie van de nieren/bijnieren: - filteren
Nadere informatienaar sporen Zelf casussen oplossen
Speuren C naar sporen Zelf casussen oplossen 1. Een dode dokter Mevrouw P. is huisarts. Op zondagavond 11 januari wordt mevr. P. dood aangetroffen in de slaapkamer van haar huis. Ze heeft twee wonden aan
Nadere informatiePatiënteninformatie over ernstige primaire IGF-1-deficiëntie en hoe Increlex daarbij kan helpen
Ipsen Endocrinologie Increlex (injectie met mecasermine [rdna-herkomst]) Patiënteninformatie over ernstige primaire IGF-1-deficiëntie en hoe Increlex daarbij kan helpen Voorlichtingsfolder zoals beschreven
Nadere informatie6,5 ER ZIJN DRIE SOORTEN BLOEDCELLEN: WAT ZIJN NU DE TAKEN VAN DE DIVERSE BLOEDCELLEN? Spreekbeurt door een scholier 1815 woorden 11 maart 2005
Spreekbeurt door een scholier 1815 woorden 11 maart 2005 6,5 240 keer beoordeeld Vak Nederlands Kanker Om te begrijpen hoe leukemie iemand ziek maakt, moet je eerst iets over je eigen lichaam weten; hoe
Nadere informatieOrthostatische hypotensie
Orthostatische hypotensie Wat is het? Orthostatische hypotensie betekent letterlijk; lage bloeddruk bij staan. In deze folder wordt uitgelegd hoe de normale bloeddruk tot stand komt en wat de oorzaken
Nadere informatieVoedingsleer. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van je verwacht? Voedingsleer en het plantenrijk
Waar gaat deze kaart over? Deze kaart gaat over voedingsleer: over voedingsstoffen en de manier waarop ons lichaam met deze stoffen omgaat. Wat wordt er van je verwacht? Na het bestuderen van deze kaart
Nadere informatieLevensreddende handelingen
Levensreddende handelingen Hoofdstuk 3: Het stelpen van ernstige bloedingen Anatomie van de bloedsomloop Samenstellende delen De hartspier De grote bloedsomloop De kleine bloedsomloop De aders en haarvaten:
Nadere informatieSamenvatting Biologie Thema 4:
Samenvatting door L. 717 woorden 19 juni 2013 4,8 5 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Samenvatting Biologie Thema 4: Zintuig Ligging Prikkel Waarneming Gezichts~ In de ogen Licht Zien
Nadere informatieOrthostatische hypotensie
Orthostatische hypotensie Orthostatische hypotensie betekent letterlijk: een lage bloeddruk bij staan. In deze folder leest u meer over orthostatische hypotensie en bijbehorende klachten en geven wij u
Nadere informatienaar sporen Zelf casussen oplossen
Speuren C naar sporen Zelf casussen oplossen 2. Een lijk in de duinen Langs de N304, in een berkenbos in Natuurpark de Hoge Veluwe, wordt het lijk van een man gevonden. De forensisch arts verricht enkele
Nadere informatieDE HUID. 1 Bouw en functie
DE HUID 1 Bouw en functie De huid is het grootste orgaan van je lichaam.het is ook een soort "visitekaartje". Vandaar dat je je huid goed moet verzorgen. Je huid beschermt je tegen beschadiging, infecties,
Nadere informatieHet bewegingsstelsel. 1 Inleiding
DC 14 Het bewegingsstelsel 1 Inleiding Wij bewegen voortdurend. Om dat mogelijk te maken, hebben we een heel systeem. Dat systeem bestaat voornamelijk uit beenderen, gewrichten en spieren. De spieren worden
Nadere informatieKoortsstuipen. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Koortsstuipen Jonge kinderen zijn bij koorts gevoelig voor stuipen. Ongeveer 5 procent van de kinderen tussen de drie maanden en zes jaar heeft weleens een koortsstuip. In deze folder leest u over de achtergrond
Nadere informatieHOEK 1: RODE BLOEDLICHAAMPJES
HOEK 1: RODE BLOEDLICHAAMPJES 1 LEZEN Iemand van jullie groepje leest titeltje A rode bloedlichaampjes op de leesfiche voor. 2 OPDRACHT MAKEN Maak opdracht 1 in de werkbundel 3 LEZEN Iemand anders van
Nadere informatieNaam: BOTTEN EN SPIEREN Het menselijk lichaam
Naam: BOTTEN EN SPIEREN Het menselijk lichaam Waarom heb je botten nodig? Het skelet is onmisbaar. Het houdt je overeind en geeft je lichaam vorm. Zonder het skelet zou je een soort pudding zijn. Je skelet
Nadere informatieAntwoorden 2014 EHBO-K. Ascendens Opleidingen Theorievragen EHBO-K 2014 versie 006 Pagina 1 van 5. Theorievragen versie 006
Antwoorden 2014 EHBO-K Theorievragen versie 006 Pagina 1 van 5 Vraag 1: Noem de vijf belangrijke punten bij het leveren van eerste hulp in juiste volgorde Vraag 2: Vraag 3: Vraag 4 : a) Let op gevaar (zn
Nadere informatiemijn wetenschappelijke experimenten
naam Datum werkblaadje 3 mijn wetenschappelijke experimenten het spijsverteringsstelsel werkblaadje 3 b experiment 1: het SpeekSel citroensap of azijn onderzoeksvraag: water in de mond krijgen, bestaat
Nadere informatieWormen. Zorg voor uzelf 12
Wormen Zorg voor uzelf 12 Wormen Bah, wat vies! is vaak de eerste reactie als er in ontlasting kleine, bewegende witte wormpjes te zien zijn. Of bijvoorbeeld een dikke ronde worm. Vooral gezinnen met kinderen
Nadere informatie(Chronische) Nierfalen
(Chronische) Nierfalen Algemene gegevens 1. Gegevens eigenaar: Wat is uw achternaam? Wat is de naam van uw huisdier, dat gezondheidsproblemen heeft? Gegevens huisdier met gezondheidsproblemen: Opmerking
Nadere informatieDECUBITUSPREVENTIE SAMEN DECUBITUSLETSELS VOORKOMEN. - Patiëntinformatie -
DECUBITUSPREVENTIE SAMEN DECUBITUSLETSELS VOORKOMEN - Patiëntinformatie - U verblijft in het ziekenhuis omwille van ziekte, een ongeval of een operatie. Tijdens uw hospitalisatie werd een decubitusletsel
Nadere informatieOrthostatische hypotensie
Geriatrie Orthostatische hypotensie Lage bloeddruk bij het staan Algemeen Orthostatische hypotensie betekent letterlijk: een lage bloeddruk bij staan. Veel ouderen hebben last van duizeligheid. Dit uit
Nadere informatieHet Fenomeen van Raynaud
Het Fenomeen van Raynaud Wat is het Fenomeen van Raynaud? Wij spreken van het Fenomeen van Raynaud bij het plotseling optreden van verkleuringen van vingers en/of tenen bij blootstelling aan kou of bij
Nadere informatie1. Temperatuurregeling
1. Temperatuurregeling Afb. 1 Als je het warm hebt, wordt je gezicht rood. Dit komt doordat de bloedvaatjes net onder je huid wijder worden doordat bepaalde spieren zich samentrekken. Zo staat je lichaam
Nadere informatieWerkstuk door een scholier 1759 woorden 8 januari keer beoordeeld
Werkstuk door een scholier 1759 woorden 8 januari 2007 6 159 keer beoordeeld Vak Biologie Inhoudsopgave: BLZ 1 Inhoudsopgave BLZ 2 Inleiding BLZ 3 Hoofdstuk 1: Waar zit wat bij het hart? BLZ 4 Hoofdstuk
Nadere informatiePATIËNTENBROCHURE Decubituspreventie
PATIËNTENBROCHURE Decubituspreventie Inhoudsopgave Inleiding... 3 Wat is decubitus?... 3 Hoe ontstaat decubitus?... 3 Wanneer heeft u meer kans op decubitus?... 3 Hoe kan u decubitus voorkomen?... 4 Welke
Nadere informatieinhoud 1. Inleiding 3 2. Schimmel 4 3. De paddenstoel 5 4. Uit het leven van een paddenstoel 7 5. Soorten paddenstoelen 6.
Paddenstoelen inhoud 1. Inleiding 3 2. Schimmel 4 3. De paddenstoel 5 4. Uit het leven van een paddenstoel 7 5. Soorten paddenstoelen 8 6. Schimmelweetjes 11 7. Filmpjes 13 Pluskaarten 14 Colofon en voorwaarden
Nadere informatieOrthostatische hypotensie (Lage bloeddruk bij staan
Orthostatische hypotensie (Lage bloeddruk bij staan Inleiding Orthostatische hypotensie betekent letterlijk; lage bloeddruk bij staan. In deze folder wordt uitgelegd hoe de normale bloeddruk tot stand
Nadere informatieWerkstuk Biologie Het menselijk lichaam
Werkstuk Biologie Het menselijk lichaam Werkstuk door een scholier 1888 woorden 29 januari 2006 7,1 80 keer beoordeeld Vak Biologie Mijn werkstuk gaat over het menselijk lichaam. Na veel zoeken en nadenken
Nadere informatieTRIVIANT BLAUW (uitprinten op blauw papier) Stoornissen in het bewustzijn, de ademhaling en de bloedsomloop
TRIVIANT BLAUW (uitprinten op blauw papier) Stoornissen in het bewustzijn, de ademhaling en de bloedsomloop Welke drie functies zijn van direct levensbelang en hoe noemen we deze functies? Hersenfunctie
Nadere informatieDe Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 18 februari 2014. Beste natuurliefhebber/- ster,
De Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 18 februari 2014 Beste natuurliefhebber/- ster, Het was afgelopen dinsdag beslist niet koud, de wind was ook niet echt hinderlijk, maar de zon liet helaas verstek
Nadere informatieUw kindje ziet geel Hyperbilirubinemie
00 Uw kindje ziet geel Hyperbilirubinemie Vrouw-Moeder-Kind centrum (VMK) 1 Inleiding Na de geboorte kan het zijn dat uw kindje geel ziet. De medische term hiervoor is hyperbilirubinemie, icterus of geelzucht.
Nadere informatieHET NEDERLANDSE RODE KRUIS DISTRICT: MIDDEN-LIMBURG AFDELING: ECHT-SUSTEREN & MAASGOUW
HET NEDERLANDSE RODE KRUIS DISTRICT: MIDDEN-LIMBURG AFDELING: ECHT-SUSTEREN & MAASGOUW Drs. E.W.J. Ficken, Rode Kruis arts E.F./R.K.: 17.08.28 Mevr. W. Thomassen, wondverpleegkundige Datum: 27 november
Nadere informatie1. Wat houden je hart en bloedvaten nou eigenlijk in?
Hart- en vaatziekten Inleiding Ik ga mijn spreekbeurt houden over hart- en vaatziekten. Ik heb dit onderwerp gekozen omdat er aan hart- en vaatziekten nog steeds veel, vooral oudere mensen overlijden.
Nadere informatieDoorliggen voorkomen
Doorliggen voorkomen Wat is decubitus? Decubitus (doorligplekken) wordt veroorzaakt door voortdurende druk. Door druk wordt de huid en het onderliggende weefsel beschadigd. Decubitus kan in verschillende
Nadere informatieCHECKLIST ONDERZOEK EN VASTLEGGING LIJKSCHOUW (uitgebreide versie)
CHECKLIST ONDERZOEK EN VASTLEGGING LIJKSCHOUW (uitgebreide versie) N.B. Kleine waarnemingen kunnen uiteindelijk van groot belang zijn. Vermeld afwezigheid van kenmerken evenzeer als de aanwezigheid. De
Nadere informatieGezonde Leefstijl: Alcohol
Gezonde Leefstijl: Alcohol 1 Onderwerpen Cijfers en feiten Alcohol in je lichaam Ziektes door Alcohol Alcohol in de praktijk Alcohol en overgewicht Tips Alcoholgebruik Vragen 2 Cijfers en feiten 1) Ruim
Nadere informatieHet lichaam maakt teveel warmte aan of raakt te weinig warmte kwijt.
Leerbladen EHBO Hoofdstuk 1 + 7 + 8 Herhaling Hoofdstuk 1: 5 belangrijke punten: 1) Let op gevaar! van jezelf, omstanders en slachtoffer(s). Als het niet veilig is, kan je niet helpen. 2) Ga na wat er
Nadere informatieSamenvatting project natuur zintuigen
Samenvatting project natuur zintuigen Let op: De plaatjes hoef je niet te leren! Samenvatting van de huid Hoe voel je? In je huid zitten drukreceptoren die gestimuleerd worden door jouw vinger. Ze sturen
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 2. Deze bijlage bevat informatie. 800045-2-739b
Bijlage VMBO-KB 2008 tijdvak 2 biologie CSE KB Deze bijlage bevat informatie. 800045-2-739b Ziek van de natuur Lees eerst informatie 1 tot en met 4 en beantwoord dan vraag 38 tot en met 49. Bij het beantwoorden
Nadere informatieBloedvergiftiging (sepsis)
Bloedvergiftiging (sepsis) Albert Schweitzer ziekenhuis december 2014 pavo 0661 Inleiding De arts heeft u verteld dat u of uw familielid een bloedvergiftiging heeft. Een bloedvergiftiging wordt meestal
Nadere informatieSCHURFT (OF SCABIËS)
SCHURFT (OF SCABIËS) Wat is schurft? Scabiës of schurft is een besmettelijke huiduitslag die door de schurftmijt veroorzaakt wordt. De schurftmijt is een spinachtig diertje dat niet met het blote oog waarneembaar
Nadere informatieOpgave 1 Een ideaal gas is een gas waarvan de moleculen elkaar niet aantrekken en bovendien als puntmassa s opgevat kunnen worden.
Uitwerkingen Een ideaal gas is een gas waarvan de moleculen elkaar niet aantrekken en bovendien als puntmassa s opgevat kunnen worden. Opmerking: in een ideaal gas hebben de moleculen wel een massa. Alleen
Nadere informatieAnabolisme: anabole processen: opbouwstofwisseling Energie wordt toegevoegd: assimilatie
Fysiologie les 2 BIO-ENERGETICA Celstofwisseling = cel metabolisme Basis metabolisme: stofwisseling in rust Anabolisme: anabole processen: opbouwstofwisseling Energie wordt toegevoegd: assimilatie Katabolisme:
Nadere informatie0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1
Zwanger Ik was voor het eerst zwanger. Ik voelde het meteen. Het kon gewoon niet anders. Het waren nog maar een paar cellen in mijn buik. Toch voelde ik het. Deel 1 0-3 maanden zwanger Veel te vroeg kocht
Nadere informatieMicro-organismen. Waar gaat deze kaart over? De soorten micro-organismen. Wat wordt er van je verwacht? Wat zijn micro-organismen?
Waar gaat deze kaart over? De soorten micro-organismen Deze kaart gaat over micro-organismen. Microorganismen zitten in voedsel. Als je voedsel bereidt is het belangrijk om te weten wat micro-organismen
Nadere informatieBOTTUMOREN. 1. Normaal botweefsel
BOTTUMOREN Om beter te kunnen begrijpen wat een bottumor juist is, wordt er in deze brochure meer uitleg gegeven over de normale structuur van het bot. Op die manier krijgt u een beter zicht op wat abnormaal
Nadere informatieBescherm uw huisdier en uw gezin
Ontwormen van honden en katten Bescherm uw huisdier en uw gezin Waarom ontwormen? Honden en katten maken deel uit van ons gezin. We aaien ze, knuffelen en spelen met ze. Maar dit is niet altijd zonder
Nadere informatieThema: Transport HAVO. HENRY N. HASSENKHAN SCHOLENGEMEENSCHAP LELYDORP [HHS-SGL] Docent: A. Sewsahai
Thema: Transport HAVO HENRY N. HASSENKHAN SCHOLENGEMEENSCHAP LELYDORP [HHS-SGL] Docent: A. Sewsahai Doelstellingen De student moet - de bestanddelen van bloed kunnen noemen, ingecalculeerd de kenmerken
Nadere informatie6,9. Werkstuk door een scholier 1972 woorden 23 mei keer beoordeeld
Werkstuk door een scholier 1972 woorden 23 mei 2003 6,9 240 keer beoordeeld Vak Biologie Inhoudsopgave Inleiding Hoofdstuk 1: Huid Hoofdstuk 2: Spieren Hoofdstuk 3: Geraamte Hoofdstuk 4: Ademhaling Hoofdstuk
Nadere informatieSyncope. Uitleg en adviezen
Syncope Uitleg en adviezen Syncope Syncope is het moeilijke woord voor aanvallen van kortdurend bewustzijnsverlies dat veroorzaakt wordt doordat de bloeddruk even weg valt. De meest voorkomende oorzaak
Nadere informatieinh oud Huid en haar 1. De huid in lagen 2. Nieuwe huid 3. De huid in kleurtjes 4. Voelen met je huid 5. Zweet 6. Haartjes en kippenvel 7.
Huid en haar inhoud Huid en haar 3 1. De huid in lagen 4 2. Nieuwe huid 5 3. De huid in kleurtjes 6 4. Voelen met je huid 7 5. Zweet 8 6. Haartjes en kippenvel 9 7. Littekens 10 8. Huid en haarweetjes
Nadere informatieOrthostatische hypotensie
Geriatrie Orthostatische hypotensie i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen Orthostatische hypotensie betekent letterlijk: een lage bloeddruk bij staan. In deze folder leest u meer over orthostatische
Nadere informatie9Decubitus en smetten
DC 9Decubitus en smetten 1 Inleiding Als helpende zorg en welzijn krijg je te maken met cliënten die veel op bed liggen, of cliënten in een rolstoel. Deze mensen zitten of liggen vaak lang in dezelfde
Nadere informatieHyperventilatie. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg
Hyperventilatie Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Hyperventilatie Hyperventilatie wordt veroorzaakt door verkeerde manier van ademhalen. Hyper betekent
Nadere informatieKINDERGENEESKUNDE. Vragen en antwoorden rond stuipen bij koorts
KINDERGENEESKUNDE Stuipen bij koorts Vragen en antwoorden rond stuipen bij koorts Bij uw kind zijn stuipen ontstaan tijdens koorts, ook wel koortsconvulsies genoemd. In deze folder wordt uitgelegd wat
Nadere informatieMitochondriële ziekten
Mitochondriële ziekten Stofwisseling NCMD Het Nijmeegs Centrum voor Mitochondriële Ziekten is een internationaal centrum voor patiëntenzorg, diagnostiek en onderzoek bij mensen met een stoornis in de mitochondriële
Nadere informatie2014 EHBO-K. Theorievragen versie 006. Ascendens Opleidingen Theorievragen EHBO-K 2014 versie 006 Pagina 1 van 7
2014 EHBO-K Theorievragen versie 006 Pagina 1 van 7 Vraag 1: Noem de vijf belangrijke punten bij het leveren van eerste hulp in juiste volgorde 1) 2) 3) 4) 5). Vraag 2: Wat is het kenmerk van een gesloten
Nadere informatiewat doet alcohol eigenlijk met je lichaam?
de kater komt later ziek door te veel alcohol Je hebt te veel alcohol gedronken. Dit heeft je zo ziek gemaakt dat we je met spoed moesten opnemen in ons ziekenhuis. Waarschijnlijk ben je - net als je ouders/verzorgers
Nadere informatie