RAPPORT VAN BEVINDINGEN. Tussentijds kwaliteitsonderzoek bij. De Eerste Almeerse Montessorischool

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN Tussentijds kwaliteitsonderzoek bij De Eerste Almeerse Montessorischool Plaats : Almere BRIN-nummer : 16KK Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 14 juni 2011 Rapport vastgesteld te Utrecht op 31 augustus 2011

2

3 Inhoud 1 Inleiding 5 2 Bevindingen 7 3 Toezichtarrangement 13 pagina 3 van 13

4

5 1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 14 juni 2011 een tussentijds kwaliteitsonderzoek (tko) uitgevoerd op de Eerste Almeerse Montessorischool naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. Tijdens het kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op 9 en 11 februari 2010 stelde de inspectie tekortkomingen vast in het onderwijsleerproces op de Eerste Almeerse Montessorischool. Deze zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 15 april De kwaliteit van het onderwijs is toen als zwak beoordeeld en de inspectie heeft haar toezicht geïntensiveerd. In het kader hiervan voert de inspectie nu een tussentijds onderzoek uit om na te gaan in hoeverre de in het toezichtplan opgenomen tekortkomingen zijn opgeheven en aan de afspraken is voldaan. Toezichthistorie Op 7 december 2010 voerde de inspectie een gesprek met het bevoegd gezag en de school over de voortgang van het verbetertraject. Onderzoeksopzet De onderzoeksopzet is gebaseerd op de afspraken die in het toezichtplan zijn opgenomen. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Schoolbezoek, waarbij de inspectie gesprekken heeft gevoerd met de directie en de intern begeleider en de leraren. Bezoek van lessen in alle groepen. Een eindgesprek met de directie en de clusterdirecteur als vertegenwoordiger van het bevoegd gezag, na afloop van het schoolbezoek. Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie een beperkt aantal indicatoren van de volgende aspecten: de opbrengsten, het leerstofaanbod, het didactisch handelen, de afstemming, de begeleiding, de zorg en de kwaliteitszorg. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2009 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. pagina 5 van 13

6

7 2 Bevindingen 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2009 op De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) [richtlijn auteur: kies onderstaande optie indien van toepassing] Daarnaast heeft de inspectie enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften waaraan de school niet voldeed tijdens het eerdere kwaliteitsonderzoek. Of de school nu wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten 1.1 * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2 * De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden Kwaliteitsaspect 2 Leerstofaanbod 2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.4 * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand pagina 7 van 13

8 Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 6 Afstemming 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen Kwaliteitsaspect 8 Zorg 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. pagina 8 van 13

9 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie heeft de Eerste Almeerse Montessorischool Haven bezocht voor een tussentijds kwaliteitsonderzoek. In dit onderzoek, halverwege het traject van het geïntensiveerd toezicht, onderzoekt de inspectie een beperkt aantal indicatoren om de kwaliteitsverbetering hiervan vast te stellen. Deze indicatoren zijn in het toezichtplan opgenomen. Op basis van de bevindingen tijdens dit onderzoek stelt de inspectie vast dat er bij de eindresultaten een positieve trend valt waar te nemen. Bij de tussentijdse opbrengsten vallen geen trends vast te stellen, omdat in het eerdere onderzoek geen tussentijdse opbrengsten konden worden bepaald. Naast enkele voldoende onderdelen, blijven tekortkomingen aanwezig. Daarom handhaaft de inspectie het aangepast arrangement zwak. Bij de directie en het lerarenteam van de Eerste Almeerse Montessori is breed draagvlak aanwezig voor het verbeterproces. Zij hebben de afgelopen periode hard gewerkt aan de verbeteractiviteiten die in het verbeterplan zijn aangegeven. Bij de afstemming van het onderwijs kan de inspectie niet positiever oordelen dan voorheen. Het team heeft weliswaar scholing gevolgd in het directe instructiemodel en een verkennende bijeenkomst handelingsgericht werken bijgewoond, maar de uitwerking daarvan wordt niet breed zichtbaar. Blijkens dit onderzoek kent de school op veel onderdelen van het onderwijs nog hardnekkige achterstanden of problemen. Van andere, niet in dit onderzoek beoordeelde, onderdelen geeft de school zelf aan dat de verbetering meer tijd kost. Er is nog zoveel in beweging en ontwikkeling dat borging van het een en ander niet gegarandeerd kan worden. Het verbeterproces wordt tevens afgeremd doordat de ICT onvoldoende functioneert. Samenvattend constateert de inspectie dat ondanks aanzetten tot verbetering en positieve ontwikkelingen de noodzaak voor de school blijft bestaan om onverminderd te werken aan de verbetering van de tekortkomingen. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. Toelichting Opbrengsten De school verantwoordt zich middels de CITO Eindtoets en de toetsen van het Cito LOVS. De eindresultaten van 2011 zijn voldoende en in 2009 en 2010 waren de resultaten ook voldoende. Daarmee beoordeelt de inspectie indicator 1.1 als voldoende. Tevens constateert zij dat de gemiddelde score op de CITO Eindtoets 2011, vergeleken met die van het vorige jaar aanzienlijk hoger ligt. De school verklaart dit resultaat door te verwijzen naar een herstelprogramma dat voor groep 8 is uitgevoerd. De tussentijdse opbrengsten van 2011 zijn voldoende, omdat de school op vier van de vijf ijkpunten een score haalt die boven de ondergrens van de inspectie ligt (indicator 1.2). De inspectie kijkt hiervoor naar de resultaten die de groepen 3 en 4 bij het technisch lezen hebben behaald, de begrijpend leesresultaten van groep 6 en de resultaten bij rekenen en wiskunde in de groepen 4 en 6. De inspectie heeft bij de beoordeling van de tussentijdse resultaten rekening gehouden met het percentage leerlingen met een gewichtsfactor vanwege het opleidingsniveau van de ouders (ongeveer 30%). De resultaten van groep 4 op het technisch lezen vallen onder de ondergrens die de inspectie hanteert. De onvoldoende resultaten hier vormen een belangrijk aandachtspunt, omdat het onvoldoende niveau van de leerlingen bij het pagina 9 van 13

10 technisch lezen ook risico's op andere vakgebieden inhoudt. Het is voor de leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften niet vast te stellen of deze leerlingen zich naar hun mogelijkheden ontwikkelen. Hierbij gaat het om twee leerlingen in leerjaar 8 die een eigen leerlijn volgen. De school is pas heel recent begonnen voor deze leerlingen een ontwikkelingsperspectief te formuleren. De inspectie beoordeelt deze indicator daarom als onvoldoende (1.4). Leerstofaanbod De inspectie beoordeelt de mate waarin het aanbod aan de kerndoelen voldoet als voldoende (indicator 2.1). De school heeft enige maanden geleden een taal- en leesbeleidsplan vastgesteld en is bezig met de uitvoering daarvan. De school heeft bijvoorbeeld enkele onderwijsmethoden vervangen of aangeschaft. Zo is een Montessorimethode voor studerend en begrijpend lezen ingevoerd. De school kent een hoog percentage leerlingen dat potentieel taalzwak is. In een vorig onderzoek werd de kwaliteit van het taalonderwijs voor deze groep leerlingen als onvoldoende beoordeeld. De kwaliteit is ook nu nog niet voldoende (indicator 2.4), omdat de recent aangeschafte methode met een doorgaande woordenschatlijn nog alleen wordt toegepast voor leerlingen die uitvallen. Afstemming en begeleiding De inspectie beoordeelt de afstemming van de instructie op de verschillen tussen de leerlingen als onvoldoende (indicator 6.2), omdat deze zich veelal beperkt tot de leerjaargroepen. Wel is de invloed van het directe instructiemodel zichtbaar in de organisatie van de les, mede als gevolg van de scholing die het team gevolgd heeft over het directe instructiemodel met 3 niveaus. Inhoudelijk is echter de afstemming nog niet bij alle leraren voldoende uitgewerkt. Bijvoorbeeld snelle leerlingen worden in sommige lessen onvoldoende uitgedaagd. De school heeft daarvoor ook geen beleid geformuleerd dat terug te zien is in de lessen. Goede analyses van toetsresultaten dragen bij aan de kwaliteit van de afstemming. Nu voldoen, over de gehele school gezien, die analyses nog niet aan het gewenste niveau (indicator 7.2). De school pakt de analyse van de toetsresultaten systematischer aan dan bij het vorige inspectieonderzoek. Dit proces wordt sterk aangestuurd door de directeur en de intern begeleider, maar nog niet alle leraren leveren analyses van voldoende kwaliteit (7.2). Ze verschillen nog teveel in de mate waarin zij laten zien over voldoende analysevaardigheden te beschikken. De inspectie trof daardoor ook analyses aan die te weinig waren uitgewerkt om daarop de sturing van het leerproces te kunnen baseren. Naast een goede analyse kunnen nog drie zaken bijdragen aan een goede kwaliteit van de afstemming: a) het in kaart brengen van onderwijsbehoeften van leerlingen en b) de vertaling van analyses en behoeften in leerstofdoelen. c) als de school ervoor kiest kan dat laatste gebeuren in groepsplannen. a. Bij het handelingsgericht werken worden in de groepsoverzichten de onderwijsbehoeften van de leerlingen geformuleerd. Het team heeft een eerste scholingsbijeenkomst ten behoeve van handelingsgericht werken gevolgd gericht op 'gegevens verzamelen en begrijpen'. Daarbij kwamen reflectieve en diagnostische gespreksvormen aan de orde. In het volgende schooljaar komt de meer geïntegreerde scholing over handelingsgericht werken aan bod. Dat is ook noodzakelijk want de kwaliteit van de wijze waarop de onderwijsbehoeften nu zijn geformuleerd, is sterk leraarafhankelijk en niet altijd op het vereiste niveau. pagina 10 van 13

11 b. De teamgerichte scholing in het kader van de invoering van het directe instructiemodel legt de nadruk vooral op het stellen van doelen. Samen met de schoolbrede aandacht voor de evaluatie van resultaten hebben beide onderdelen ertoe bijgedragen dat de leraren meer opbrengstbewust zijn dan voorheen. Een goed teken is dat volgens de leraren ook leerlingen zich steeds uitdrukkelijker bewust zijn van de te bereiken leerdoelen en daar soms ook naar vragen. c. De Eerste Montessorischool Haven kiest voor de inzet van groepsplannen om het proces van afstemming vorm te geven. Daar is pas onlangs een begin mee gemaakt middels een studiebijeenkomst en er zijn nu alleen nog enkele experimentele groepsplannen. Toetssysteem De inspectie beoordeelt indicator 7.1 als voldoende, omdat de school zich heeft verbeterd door een toets voor technisch lezen te gaan gebruiken. Voor sommige 'kwetsbare' vakken (bijvoorbeeld het begrijpend lezen) worden tussen de vaste afnamemomenten extra toetsen of dictees afgenomen. Zorg De leerlingenzorg kwam in het vorig onderzoek naar voren als een gebied met een hardnekkige problematiek en onvoldoende kwaliteit. Het afgelopen jaar heeft er een goede ontwikkeling plaatsgevonden met de recente invoering van een geautomatiseerd leerlingvolgsysteem en de verbetering van de personele situatie rond de zorgcoördinatie. Er is een intensieve planning van de leerlingenbesprekingen en deze worden ook uitgevoerd zoals bedoeld. Daarnaast zijn er afspraken gemaakt over de procedures en de inhoud van de besprekingen. Daardoor is er structuur gekomen in de overleggen tussen de intern begeleider en de leraren over de zorgsignalen en de interventies. De inspectie beoordeelt de vroegtijdige signalering van zorgproblemen als voldoende (indicator 8.1), want methodegebonden en landelijk genormeerde toetsresultaten en eventueel optredende uitval komen in deze besprekingen standaard aan de orde. Ook heeft de intern begeleider dit schooljaar gezamenlijk met de leraren alle leerlingen met een achterstand met behulp van DLE's in kaart gebracht. Daarnaast zijn alle groepen in beeld gebracht aan de hand van het Zorgmodel met de vijf stromen. De inspectie beoordeelt de analyse van zorggegevens als onvoldoende (indicator 8.2), omdat nog niet in alle plannen de analyse van de zorgproblematiek (de 'hulpvraag') voldoende scherp en inhoudelijk wordt geformuleerd. Dit geldt voor de individuele handelingsplannen, maar het betreft ook sommige analyses in de groepshulpplannen. De kwaliteit daarvan is nog sterk leraarafhankelijk en blijft soms onder de maat. pagina 11 van 13

12

13 3 Toezichtarrangement Kwaliteit De kwaliteit van het onderwijs is op onderdelen verbeterd. De opbrengsten van de school zijn opnieuw voldoende, maar de tussentijdse resultaten blijven risicovol. Aan de niet (geheel) voldane afspraken van het eerste voortgangsgesprek (december 2010) heeft de school alsnog voldaan. Omdat de kwaliteit van het onderwijs nog belangrijke tekortkomingen vertoont, blijft het eerder toegekende toezichtarrangement zwak gehandhaafd. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat de tekortkomingen in de onderwijskwaliteit in het tweede kwartaal 2012 zijn opgeheven. De inspectie voert een onderzoek naar kwaliteitsverbetering uit in het tweede kwartaal van pagina 13 van 13