Inhoudsopgave. Missie 2. Introductie 3. Verslag Raad van Toezicht 5. Algemeen 6. Film 8. Theater 11. Expositie 13. Educatie 18. Jeugdtheaterschool 21

Transcriptie

1 Inhoudsopgave Missie 2 Introductie 3 Verslag Raad van Toezicht 5 Algemeen 6 Film 8 Theater 11 Expositie 13 Educatie 18 Jeugdtheaterschool 21 Marketing en communicatie 22 Bedrijfsvoering 23 Personele zaken 25 Financieel jaarverslag 27 Financiële positie 28 Budgetafspraken 29 Balans 30 Staat van baten en lasten 32 Kasstroomoverzicht 33 Toelichting op de jaarrekening 34 Activa 36 Toelichting investeringen 37 Toelichting op de balans 38 Toelichting op de staat van baten en lasten 44 Overig 50 Ondertekening directie en Raad van Toezicht 51 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 52

2 Missie Concordia laat jong en oud, kenners en leken, vaste gasten en toevallige voorbijgangers op een aangename manier genieten van hedendaagse film, theater en beeldende kunst. Met dit multidisciplinaire professionele kunstenaanbod is Concordia stevig geworteld in Enschede en omgeving. Ons doel is kunst dichtbij de mensen te brengen. Dat doen wij op locaties in Enschede die zich bij uitstek daarvoor lenen in de levendige uitgaansomgeving van de binnenstad en in het markante cultuurcluster van de wijk Roombeek. Publiek kan bij Concordia terecht voor spraakmakende internationale topfilms, theatervoorstellingen van opkomend talent, muziektheater en mini-opera, betoverend jeugdtheater en exposities in verschillende beeldende kunstdisciplines van regionale tot internationale kunstenaars. In haar programmering richt Concordia zich met name op nieuw aanbod dat (nog) niet tot de gevestigde orde behoort, dat aandacht heeft voor actuele thematiek of vernieuwende vormen. Dit stimuleert de ontwikkeling van de kunsten op zowel lokaal als landelijk niveau. Concordia bekleedt in het Enschedese en Oost-Nederlandse kunstenveld hiermee een bijzondere positie en draagt zo bij aan de profilering van Enschede als kunststad. Met een dynamisch programma verleidt Concordia haar gasten kunst deel te laten uitmaken van hun dagelijks bestaan. Door daarnaast regelmatig film, theater en expositie met elkaar te vermengen, ontstaan bij Concordia multidisciplinaire activiteiten die culturele alleseters verrassen met een onvergetelijke ervaring. Wij zijn er namelijk van overtuigd dat kunstminnend publiek zich niet meer in hokjes laat classificeren en juist op zoek is naar variatie in hun kunstconsumptie, oftewel de 'festivalbeleving'. Ons streven is iedereen, bewust of onbewust, in contact te brengen met kunst. Hiertoe ontwikkelen wij projecten die film, theater en beeldende kunst op een onconventionele manier en in een niet-traditionele context dichtbij de mensen brengen. Publiek kan actief deelnemen aan educatieve activiteiten wat het begrip voor de kunsten vergroot. Daarnaast organiseren we projecten waarin publiek participeert aan het kunstwerk en zo mede-eigenaar wordt van de kunst. Naast het programmatische aanbod biedt Concordia ook kunst aan met de kadowinkel en de kunstverhuur. Om kinderen en jongeren de liefde voor de kunsten bij te brengen heeft Concordia een uitgebreid jeugdaanbod op het gebied van film, theater en expositie. Daarnaast verzorgt Concordia de kunsteducatie voor 99% van de Enschedese scholen in het primair onderwijs. Dat betekent dat nagenoeg alle kinderen in Enschede tijdens hun schoolloopbaan meerdere keren deelnemen aan een kunstactiviteit van of bij Concordia. Concordia is ervan overtuigd dat kunst een toegevoegde waarde heeft in het leven die iedereen zou moeten kunnen ervaren. Want kunst is voor iedereen. 2

3 Introductie Het jaar 2013 is een intensief jaar geweest voor Concordia. De organisatie heeft moeten reorganiseren om de aangekondigde gemeentelijke bezuinigingen van met ingang van 2014 op te kunnen vangen. Gaandeweg deze reorganisatie maakte de gemeente nieuwe bezuinigingen bekend. Ondanks deze voor de interne organisatie ingrijpende maatregelen kunnen we terugkijken op een voor het publiek succesvol jaar. In 2013 heeft Concordia in totaal mensen in contact weten te brengen met kunst. Dit betekent dat, ondanks alle perikelen, wij onze bezoekcijfers stabiel hebben weten te houden. Nog steeds vonden velen de weg naar Concordia en hebben zij van prachtige films, theatervoorstellingen en exposities kunnen genieten. Tevens heeft Concordia een stijging van de eigen inkomsten weten te bewerkstelligen. De nieuw aangekondigde bezuinigingen hebben ons doen besluiten voor de toekomst een gewijzigde propositie te hanteren. Concordia concentreert haar activiteiten op twee locaties in het centrum van Enschede en zal geen ruimte in Roombeek meer beheren. Wij hebben ons de afgelopen jaren gezien onze positie in 21rozendaal intensief ingezet om Roombeek Cultuurpark verder tot bloei te brengen. Een van de sleutels daartoe was de verhuizing van onze activiteiten aan Langestraat 56 naar het Balengebouw: een markant gebouw, waarin wij onze manier van kunstprogrammering en publieksbenadering verder kunnen uitbouwen. De nieuwe bezuinigingen hebben echter definitief een streep door deze plannen gehaald. Het is met de gereduceerde subsidie niet mogelijk het Balengebouw én de Oude Markt 15 te exploiteren. Het merendeel van de ambities uit het Balengebouw worden in onze toekomstplannen gerealiseerd in de binnenstad van Enschede. Er ligt een solide plan waarmee Concordia zich de komende jaren voldoende kan ontwikkelen. Concordia focust zich op film en beeldende kunst en zal een beeldbepalende rol vervullen in de hedendaagse kunst in Enschede. Wij kijken ernaar uit in 2014 daad bij het woord te voegen en onze vooruitstrevende plannen te gaan vervullen. Na de onrustige tijden zien wij de toekomst dan ook met een gerust hart tegemoet. Het ontvangen van bijna bezoekers, het ontwikkelen van mooie programma s, het aangaan en intensiveren van vele samenwerkingen en het bedenken en uitwerken van nieuwe plannen is alleen mogelijk geweest dankzij de ongekende inzet van onze medewerkers en vrijwilligers. In de onrustige en onzekere tijden hebben veel medewerkers ongelooflijk hard gewerkt voor Concordia. Zelfs collega s die wisten dat hun werkzaamheden bij Concordia ten einde zouden komen, zijn zich blijven inzetten voor onze ambities. Ook de bijna honderd vrijwilligers die in onze organisatie meedraaien wil ik niet vergeten. Mede dankzij hun toewijding, tijd en energie kan Concordia op deze schaal programma s en activiteiten aanbieden. Afgaand op bovenstaande durf ik wel te zeggen dat onze organisatie, ondanks de forse tegenwind, blijk heeft gegeven van cultureel ondernemerschap. Met een tevreden blik kijken we dan ook terug op 2013 en vol vertrouwen zien we de toekomst tegemoet. Hanneke Klopper, directeur/bestuurder ad interim 3

4 4

5 Verslag Raad van Toezicht De raad van toezicht was in het verslagjaar als volgt samengesteld: De heer O.A.M. Fisscher, voorzitter De heer G. Grotenhuis Mevrouw A.H.J. Klopper De heer A.J.H. Landewé De heer J. Wierstra Vanaf 1 januari 2013 maken twee nieuwe leden deel uit van de raad van toezicht: de heer O.A.M. Fisscher (voorzitter) en mevrouw A.H.J. Klopper. Eind 2013 is afscheid genomen van de heer Grotenhuis als lid van de raad. De heer Grotenhuis verdient grote waardering voor zijn betrokkenheid bij het wel-en-wee van Concordia, in het bijzonder bij de strategische thema s die in een tijd van grote bezuinigingen op de agenda stonden en bij de financiële vraagstukken. De besluitvorming rond zijn opvolging is gestart conform de Governance Code Cultuur. Gedurende het verslagjaar vonden vijf reguliere vergaderingen van de raad van toezicht plaats. De raad heeft daarbij op constructief kritische wijze invulling gegeven aan zijn statutaire verantwoordelijkheid. De jaarstukken werden behandeld in het bijzijn van de accountant. De begroting kreeg extra aandacht in nauwe samenhang met de nieuw uitgezette strategische koers van Concordia. De vergaderingen verlopen in goede sfeer en zijn tegelijk zakelijk, ze bieden ruimte aan ieders kritische inbreng. De grote bezuinigingsopdrachten die op Concordia afkwamen en de als gevolg daarvan noodzakelijke bijstelling van de strategische koers en de eveneens noodzakelijke reorganisatie gaven alle aanleiding tot extra vergaderingen en informeel overleg. In deze turbulente omstandigheden is er steeds sprake geweest van een intensieve en constructieve afstemming tussen de directie en raad van toezicht, met oog voor ieders eigen rol en verantwoordelijkheid. Er is steeds nadrukkelijk aandacht besteed aan de heel persoonlijke, vaak pijnlijke gevolgen van de reorganisatie voor de betreffende medewerkers. De raad is, in de persoon van de voorzitter, nauw betrokken geweest bij het periodieke bestuurlijke overleg van de directie met de wethouder. De raad spreekt zijn waardering uit voor de ervaren constructieve houding van de gemeente tegenover Concordia. De raad van toezicht heeft, in zijn rol als werkgever, ook dit jaar een functioneringsgesprek gevoerd met de directeur, de heer Damsteegt. In november 2013 werd duidelijk dat de heer Damsteegt per 1 maart 2014 zou vertrekken. De raad heeft daarvan met spijt kennis genomen, gegeven de grote waardering voor de bijdrage van de heer Damsteegt aan de ontwikkeling van Concordia. Vervolgens heeft de raad een profielschets gemaakt voor een opvolger en is op basis daarvan eind december 2013 gestart met het proces van werving. Mevrouw Klopper bleek desgevraagd bereid om voor een beperkte interim periode, ingaande 1 februari 2014, de eindverantwoordelijkheid voor de organisatie op zich te nemen. De raad heeft zich ingespannen de overige leden van het managementteam nauw te betrekken in dit proces van opvolging van de directeur. Per 1 april 2014 heeft de heer W.J Zwart de functie als directeur van Concordia aanvaard. 5

6 Algemeen In 2013 heeft Concordia in totaal mensen in contact weten te brengen met hedendaagse kunst. Deze kunst bestaat uit films, theatervoorstellingen, exposities en allerlei hybride vormen die zich op het snijvlak daartussen bevinden. Kenmerkend voor al het aanbod: het is vernieuwend in vorm of refereert aan de tijd waarin we leven. Concordia is in Enschede en omgeving een unieke speler op dit vlak. Onze activiteiten en het kwaliteitsniveau daarvan worden sterk gewaardeerd door publiek, collega-instellingen, vakbroeders en pers. De kwaliteit van het aanbod waarborgt Concordia in haar programmeurs, door hen hun kennis van zaken voortdurend bij te laten houden, uit te laten breiden en te laten verdiepen. Programmeurs houden hun kennis up-to-date, blijven op de hoogte van trends en ontwikkelingen en scouten nieuw talent via vakliteratuur en -websites, recensies, bezoeken aan diverse festivals in binnen- en buitenland, presentatie- en screeningdagen en nauw contact met collega-programmeurs in het land. Specifiek aandacht is er voor festivals op het gebied van hedendaagse kunst en festivals die een multidisciplinair programma bieden. Deze kennis wordt gedeeld tijdens een driewekelijks Programmeursoverleg van collega-programmeurs, marketing en directie, waarbij elkaars programmeringsplannen worden besproken en getoetst aan het artistieke beleid. De filmprogrammeur bezoekt jaarlijks het Cannes filmfestival, het filmfestival van Berlijn, het Nederlands Film Festival en het Internationaal Filmfestival Rotterdam. Daarnaast bezoekt hij de filmconferentie van Europa Cinemas. Voor de jaarlijkse subsidie van Europa Cinemas (onderdeel van het MEDIA-programma van de Europese Unie) wordt er onder meer getoetst op de mate van diversiteit en voldoende Europese, niet-nederlandse films in het filmprogramma en op de kwaliteit en kwantiteit van de jeugdprogrammering. In alle drie de categorieën is er in 2013 subsidie toegekend aan Concordia. Ook is er in 2013 een subsidie aangevraagd bij het Nederlands Filmfonds voor investeringen in filmzalen. Eén van de criteria voor toekenning was een programmering van voldoende artistieke kwaliteit in de afgelopen jaren. Concordia voldeed hieraan en de subsidie is toegewezen. Dat Concordia s filmprogramma van hoge kwaliteit is blijkt wel uit het feit dat gerenommeerde festivals en partijen samenwerking met Concordia zoeken en hun programma aan ons filmtheater willen verbinden. Denk bijvoorbeeld aan IDFA, Cineki en IFFR. De programmering van filmklassiekers is deels in samenwerking met Eye Film Instituut en Filmhuis Den Haag. Voor de discipline theater maakt Concordia deel uit van het Overleg Kleine Theaters Overijssel, waarin de kleine theaters hun expertise met elkaar delen en uitwisselen. Om de eigen inhoudelijke kennis te blijven ontwikkelen bezoekt de programmeur presentatiedagen, festivals, congressen en voorstellingen in collega-theaters. De artistieke kwaliteit van de theaterprogrammering blijkt onder meer uit de goede kritieken die nagenoeg alle voorstellingen ontvangen van de landelijke vakpers. Dát voorstellingen gerecenseerd worden, is in deze tijd van schaarse krantruimte al een unicum. Dat de voorstellingen ook nog eens bijna allemaal hoog scoren in waardering is zeer bijzonder te noemen. Een tweede graadmeter voor de kwaliteit van de programmering is de (herhaalde) toekenning van gelden uit de regeling SKIP van het landelijke Fonds voor de Podiumkunsten (FPK). Het fonds vindt de plannen van Concordia getuigen van een kwalitatief programmeringsprofiel en vindt dat de programmeringsambitie binnen de beperkte kaders (bezuinigingsopdracht, red.) overtuigend is vertaald in een kwalitatief en artistiek risicovol aanbod. De programmeur beeldende kunst heeft In 2013 bezoeken gebracht aan onder andere de festivals Transmediale in Berlijn, EMAF in Osnabrück, Impakt in Utrecht en STRP in Eindhoven. Daarnaast heeft ze bezoeken gebracht aan eindexamenexposities van verschillende landelijke kunstacademies, individuele kunstenaars in binnen- en buitenland en vele landelijke tentoonstellingen, beurzen, performances en screenings. Ook het bijhouden van kunstbladen en - websites zorgt voor een goede up-to-date kennis van de kunstwereld. Al deze activiteiten dienen als toetsingsinstrumenten voor het vinden van kwalitatief goede kunstenaars om bij Concordia te exposeren. Op individueel niveau zijn opleiding, toegekende subsidies, eerdere tentoonstellingsplekken en eventueel gewonnen prijzen relevante criteria om het niveau en de ervaring van de kunstenaar te bepalen. 6

7 Concordia s programmeurs worden erkend voor hun kennis van zaken wat blijkt uit bijvoorbeeld uitnodigingen voor jury s. Zo nam in 2013 Concordia s curator Yasmijn Jarram plaats in de jury van de jaarlijks toegekende beeldende kunstprijs Workspace. 7

8 Film Concordia biedt een breed en gevarieerd hedendaags filmprogramma met zowel gewaagde, kunstzinnige films als toegankelijker titels die voor een breed publiek aantrekkelijk zijn. Er is filmaanbod voor kinderen en voor volwassenen. Bovendien is Concordia de Enschedese samenwerkingspartner voor landelijke en regionale (film-)festivals en maatschappelijke of culturele initiatieven in de regio. Concordia draagt bij aan de ontwikkeling van de kunsten met een bewust gekozen pioniersrol en spant zicht in voor nieuw aanbod dat (nog) niet tot de gevestigde orde behoort. Wij bieden films een plek waar het publiek ze kan zien in uitstekende vertoningsomstandigheden en waar mensen zich kunnen verdiepen in de vorm van inleidingen, lezingen en cursussen. Naast de actuele filmkunst houden we ook de filmgeschiedenis levend. In 2013 zijn de filmvoorstellingen en plusprogramma s bezocht door mensen, waarmee de stijgende lijn, die al jaren te zien is, verder is doorgezet. Het aantal vertoonde films is licht gedaald naar 124. De oorzaak daarvoor is te vinden in de overstap van maand- naar weekprogrammering die in het najaar van 2012 is gerealiseerd. De vraag naar succestitels (in artistiek opzicht én qua publieksbereik) als Amour, Blue Jasmine en La Grande Bellezza blijkt langdurig groot. Het aantal filmvoorstellingen is gestegen ten opzichte van 2012, als gevolg van de weekprogrammering. Het aantal voorstellingen per week is opgehoogd om succesvolle films meer ruimte te beiden en voldoende ruimte te behouden voor kleine, kwetsbare pareltjes. Toch is de toename van het aantal voorstellingen minder dan was verwacht doordat is gebleken dat op zondag t/m donderdag het publiek minder graag naar voorstellingen na gaat. Regelmatig is er daarom voor gekozen, met name bij lange films als La Grande Bellezza en La Vie d Adele, om in een zaal maar één film op een avond te vertonen. 8

9 Kinderfilms In schoolvakanties worden films geprogrammeerd voor kinderen in de leeftijd van 3 t/m 12 jaar. Tijdens de voorjaarsvakantie sloot de filmprogrammering aan bij de kinderexpositie Moeders & Vaders : films met kinderen en hun ouders als thema konden worden bezocht in combinatie met een rondleiding door de expositie en een mini-workshop. In de herfstvakantie vond traditioneel het Cinekidfestival plaats, waarbij kinderen naast het filmbezoek ook filmworkshops konden doen met bijvoorbeeld een green screen of animatietafel. Nieuw was de prijsvraag De rode loper waarbij kinderen een eigengemaakt filmpje konden insturen. Kinderen konden de filmpjes zelfstandig maken of in schoolverband, eventueel ondersteund door workshop in samenwerking met Tetem kunstruimte. In totaal werden tientallen korte films ingestuurd. Drie winnende films zijn als voorfilm voorafgaand aan de Cinekid-hoofdfilms vertoond. De winnaars kregen een vip-rode-loper ontvangst bij Concordia en bekeken hun eigen film en een Cinekid-film in ons filmtheater. In totaal is het bezoek voor de kinderfilmprogrammering met 20% afgenomen. Dit is voornamelijk veroorzaakt door het prachtige zomerweer; de bezoekersaantallen voor de kinderfilms in de zomervakantie waren zeer matig. Een andere oorzaak is het Kunstmenu. Daarin worden voor schoolkinderen uit de groepen 7 en 8 jaarlijks drie schoolfilms aangeboden. In 2013 was dit er slechts één doordat school- en kalenderjaren niet gelijk lopen en de andere films in 2012 of in 2014 zijn gepland. De voorfilm is terug Onder de titel De voorfilm moet terug, een initiatief van Go Short Film Festival, vertonen circa vijftien filmtheaters in Nederland elke maand een andere korte film. De korte film is een spannend en veelzijdig genre, waarin jonge talentvolle filmmakers zich kunnen ontwikkelen. Concordia doet dan ook van harte mee aan dit initiatief en vertoont de voorfilm voorafgaand aan alle filmvoorstellingen die om uur of later beginnen. De Huiskamer Maandelijks wordt onder de titel De Huiskamer - sneak preview een aangeklede sneak georganiseerd door twintigers met twintigers als doelgroep. Het programma vormt bewust een buitenbeentje in onze programmering: in overleg met onze filmprogrammeur kiezen de organisatoren de film uit, verzorgen de muziek en aankleding van de zaal en leiden de film zelf in. Filmclub De in 2012 gestarte Concordia Filmclub is in 2013 verder doorgegroeid. Filmclubleden krijgen maandelijks een voorpremière te zien, ingeleid door de programmeur. Ze worden ontvangen met koffie of thee. Na afloop is er gelegenheid tot napraten. De Filmclub blijkt een concept te zijn dat aanslaat en enthousiast wordt ontvangen. Na de start op vrijdagochtenden in het eerste seizoen, is in 2013 met succes de dinsdagochtend als extra optie toegevoegd. De vrijdagochtend is voor seizoen zelfs helemaal uitverkocht. Randprogrammering Er zijn 15 educatieve filmprogramma s georganiseerd. Hierbij krijgt de bezoeker meer begrip bij het kijken naar film (zoals bij een workshop of de komst van een filmregisseur bij een vertoning van zijn eigen film) of wordt film gebruikt als kunstvorm om de wereld om je heen beter te begrijpen (zoals Film & Psychologie of Film & Architectuur). Hoogtepunten in 2012 waren de uitverkochte nagesprekken bij de film over filosofe Hannah Arendt en de documentaire The Act of Killing en de vrijwel volledig uitverkochte reeks Film & Psychologie over de geschiedenis van de psychiatrie. 9

10 Samenwerkingen Waar mogelijk werkt Concordia samen met culturele en maatschappelijke partners in de stad. Grote voordelen zijn dat je elkaar inspireert en elkaars publiek bereikt. In 2012 zijn programma s gemaakt met: Mediant: autismevriendelijke jeugdvoorstellingen Cinementaal: de genoemde reeks films met lezingen over de geschiedenis van de psychiatrie Tetem kunstruimte: workshops voor de genoemde prijsvraag De rode loper Bridges 2013: het Short Movie Festival, een performance van Paul de Nooijer en de students night van het wetenschappelijke congres Bridges vonden plaats in Concordia Indische organisatie Nasi Idjo: inleidingen en nagesprekken bij twee documentaires over Indonesië Architectuurcentrum Twenthe en IAA Architecten met inleidingen bij twee films uit het retrospectief rondom Jacques Tati 10

11 Theater Concordia wil professioneel en vernieuwend theater toegankelijk maken voor een breed publiek. Daarvoor hebben wij het bijzondere stadstheater aan de Oude Markt. Daarnaast presenteert Concordia wanneer dat mogelijk is, ook theater in de expositieruimtes 21rozendaal en aan de Langestraat. Naast de eigen programmering biedt Concordia een podium aan derden, waaronder culturele partners zoals kunstopleidingen en festivals. De eigen programmering is opgebouwd uit een mix van genres, nieuwe en gevestigde namen en vernieuwende dan wel actuele producties. Speerpunten zijn kleinschalig muziektheater en mini-opera, jeugdtheater en nieuwe makers was een jaar van grote veranderingen. Een van de maatregelen om aan de opgelegde bezuinigingstaakstelling te kunnen voldoen, was het ingrijpend reorganiseren van de theaterfunctie. Zo werd met ingang van september de Jeugdtheaterschool volledig opgeheven. Na mei 2013 vonden de schoolvoorstellingen uit het Kunstmenu niet meer plaats in het theater, maar op diverse speelplekken in de stad conform de gemeentelijke opgave voor een stadsbrede invulling van het Kunstmenu. Voor de professionele programmering en de publieksaandacht was 2013 een goed jaar. In een tijd dat het hele land zijn adem inhoudt over de gevolgen van een in alle lagen van de bevolking voelbare recessie, was enige daling van onze bezoekcijfers wel te verwachten. Dit viel reuze mee. In totaal vonden in Concordia 137 voorstellingen plaats voor volwassen en jeugdige bezoekers. Dit aantal is iets lager dan geprognotiseerd met name doordat met ingang van het schooljaar de schoolprogrammering van het Kunstmenu is weggevallen. Dit was nog niet bekend bij het opstellen van de prognose. In plaats van de verwachte 80 schoolvoorstellingen met 8300 bezoekers, ontvingen we over voorstellingen en 4495 bezoekers in het kader van het Kunstmenu. Ook het aantal verhuringen liep halverwege het jaar behoorlijk terug. Tegen het einde van 2013 leek het er op dat deze markt zich weer enigszins aan het herstellen is. Programmering De in voorgaande jaren ingezette koers met de speerpunten kleinschalig muziektheater, nieuwe makers, jeugdtheater en voorstellingen met een multidisciplinair karakter werpt ook in 2013 zijn vruchten af. Aan het aanbod uit den lande is te merken dat het genre kleinschalig muziektheater het moeilijk heeft. Toch is het gelukt bijzondere voorstellingen naar Enschede te halen zoals Oxytocine (met Monic Hendrickx) en Black Perfume & De kamer hiernaast van de Diamantfabriek (productiehuis voor nieuwe makers). Om de kwetsbare programmering van muziektheater en mini-opera te ondersteunen, organiseert Concordia samen met de Reisopera sinds halverwege 2013 iedere laatste vrijdag van de maand een OperaBorrel: luchtige recitalprogramma s met een knipoog, gericht op het borrelpubliek van de late vrijdagmiddag. 11

12 Als podium met een hedendaags profiel met aandacht voor innovatie wil Concordia het publiek in contact brengen met nieuwe makers. Zij treden met hun nieuwe, verrassende ideeën veelal buiten gebaande paden. De afgelopen jaren heeft Concordia een neus kunnen ontwikkelen voor goede, langdurige initiatieven van productiehuizen, gezelschappen en impresariaten waar jonge en nieuwe makers worden begeleid en ondersteund. Voordelen zijn een constante naam die als merk voor het publiek kan fungeren, en de inhoudelijke ondersteuning die kwaliteit oplevert. Zo hebben het afgelopen jaar jonge, zelfstandige collectieven als Vliegwiel (mini-opera) en de Hollanders (literair toneel) een plek gekregen, maar ook bestaande structuren met werk van nieuwe makers, zoals Theater Gnaffel (met een voorstelling van Jeannie Charlene) en mugmetdevuurvliegen (nieuwe-makerslaboratorium van mugmetdegoudentand). Met de programmering van jeugdtheater komen we tegemoet aan de behoefte van ouders en grootouders om in familieverband uit te gaan. De theaterzaal is als schouwburg in pocketformaat zeer geschikt om het jonge publiek een eerste theaterervaring te bieden. In aanvulling op het jeugdaanbod van het Wilminktheater programmeert Concordia jeugdtheater met een innovatief karakter. Zo hebben we een kwalitatief aanbod jeugdtheater kunnen opbouwen van voorstellingen met een zekere twist : verrassend, vernieuwend, met een multidisciplinair karakter. Zo speelde het Deventerse kunstenaarsduo Tamtam de voorstelling Ezel; een beeldende voorstelling waarin allerlei afgedankte gebruiksvoorwerpen getransformeerd zijn tot personages en decorstukken. In de herfstvakantie toonde Concordia De koning zonder schoenen, gespeeld in een decor geïnspireerd door het werk van schilder Magritte, dat weer gebouwd was in de toneellijst van het theater en deze zo transformeerde tot een reusachtig, levend schilderij. Het jaar werd afgesloten met het door de krantenkritieken uitzonderlijk goed beoordeelde Buurman in de winter van Andreas Denk. Hij combineert dans met performance elementen, verrassende decors en knotsgekke associaties. Concordia geeft uiting aan haar profiel van hedendaagse en multidisciplinaire instelling door het programmeren van interdisciplinair werk: voorstellingen, performances of installaties die bestaan op het snijvlak van meerdere disciplines. Met Pasen stond in de expositieruimte aan de Langestraat de theatrale installatie Wolk geland, die jonge kinderen (2+) een zintuiglijke ervaring bood rond de cyclus van lucht en water. De Firma Rieks Swarte presenteerde de jonge theatermaker Steven de Jong met een voorstelling die het midden hield tussen een beeldende installatie en muziektheater. De muziektheatervoorstelling VALS over meestervervalser Hans van Meegeren werd voorafgegaan door een expositie (te zien in Oude Markt 15) van werk dat in de voorstelling een centrale rol speelde. De programmering van de speerpunten en de toenemende aandacht voor interdisciplinair werk werd ondersteund door een basis van theater en cabaret. Om de kwetsbare voorstellingen mogelijk te maken, toonden we ook kleinschalig theater door bekende acteurs of try-outs van bekendere cabaretiers. Tijdens de poëzieweek droeg Kitty Courbois haar favoriete gedichten voor en Toneelgroep Het Volk bracht als vanouds een tragikomisch toneelstuk. Brigitte Kaandorp opende hier haar Bonbonnièretour en we ontvingen namen als Van der Laan & Woe, Erik van Muiswinkel en Ton Kas. Randprogrammering Sommige theatervoorstellingen werden gekoppeld aan een inleiding of een nagesprek. De jeugdvoorstellingen eindigen meestal met een meet&greet met de spelers of de personages (poppen!), en waar mogelijk een kijkje in het decor. Als multidisciplinaire organisatie probeert Concordia ook dit onderdeel van haar activiteiten het karakter van cross-over te geven; vandaar bijvoorbeeld de expositie die voorafging aan de muziektheatervoorstelling VALS. Omdat muziektheater als genre nogal eens (vaak ten onrechte) als moeilijk wordt ervaren, heeft Concordia samen met de Reisopera de cursus Muziektheater kijken opgezet. In het voorjaar werd de cursus zeer enthousiast ontvangen. Verrassend genoeg kon de opvolger in het najaar niet doorgaan vanwege gebrek aan belangstelling. Samenwerking Concordia werkt op meerdere fronten samen met verschillende partners. De Reisopera was ook in 2013 een belangrijke partner, hetgeen leidde tot gezamenlijke programmering van voorstellingen en educatie. Met het Wilminktheater vond inhoudelijke afstemming en praktische samenwerking plaats op het gebied van jeugdtheater en cabaret. Enschedese makers vinden in Concordia een partner bij de opvoering van hun premières. Uiteraard werkte Concordia ook dit jaar weer samen met initiatieven in de stad, zoals de Poëzieweek, het International Jazz Festival Enschede en natuurlijk het UITfestival. De samenwerking met Atak heeft, na een wederzijdse blijk van goede wil en plannen, helaas niet geleid tot concrete organisatie van gezamenlijk activiteiten. 12

13 Expositie De afdeling Expositie programmeert tentoonstellingen in de expositieruimtes van Langestraat 56 en 21rozendaal, beheert de kunstverhuur en de kunstwinkel en is verantwoordelijk voor educatieprogramma s op het gebied van beeldende kunst. De nadruk van Concordia s expositieprogramma ligt op eigentijdse professionele beeldende kunst en de ontwikkelingen die zich op dit vlak voltrekken. Wij richten ons op nationale en internationale kunstenaars, die de grenzen opzoeken van de beeldende kunst. Zij benaderen hun beeldende praktijk en de actualiteit vanuit een nadrukkelijke multidisciplinaire invalshoek. Met dit dynamische en verrassende kunstprogramma versterkt Concordia het beeldende kunstklimaat van Enschede. In 2013 heeft Concordia 16 exposities geprogrammeerd: solo- en groepstentoonstellingen in 21rozendaal en Langestraat 56 en estafette-exposities in de kunstkadowinkel. Een aantal van deze exposities kwam tot stand in samenwerking met andere culturele organisaties. Een omvangrijke samenwerking was die met museum TwentseWelle voor hun wisseltentoonstelling 1-1, Elf idolen en Jan Mulder, gedurende de eerste maanden van Vanuit haar eigen hedendaagse kunst-signatuur droeg Concordia bij aan het expositiethema: voetbal met de totaalinstallatie Trace van multidisciplinair kunstenaar Maze de Boer. Hoewel TwentseWelle in prognoses mikte op zeer hoge bezoekersaantallen, betekende deze samenwerking voor Concordia helaas niet meer bezoekers dan gemiddeld. De lange looptijd van de expositie, een half jaar, werd door reguliere bezoekers van Concordia als negatief ervaren, evenals het sluiten van de eigen entree en het heffen van entreeprijzen via TwentseWelle. Aan Langestraat 56 begon het jaar met de kinderexpositie Moeders & Vaders. De zestien kunstwerken in deze tentoonstelling toonden een verscheidenheid aan gezinnen en aan beeldende kunstvormen: van sculpturen en schilderijen tot foto s, video s en installaties. Vervolgens was de beurt aan de expositie Longlist AanZet! 2013 in de studio s van de Langestraat 56. AanZet! is de beeldende kunstprijs voor startend talent in Oost-Nederland (Overijssel en Gelderland) en het aanpalende Münsterland. Het doel is jonge kunstenaars die hun studie hebben afgesloten aan de ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten en Die Kunstakademie Münster ervaring op te laten doen. Bovendien wil de prijs bijdragen aan het debat over de plaats van de jonge kunstenaar in de kunstenwereld. Voor de longlist werden 12 kunstenaars geselecteerd. Hun genomineerde werken waren te zien bij Concordia en trokken veel bekijks. Een andere al langer bestaande samenwerking is die met Filmhuis Den Haag omtrent de BNG Workspace Projectprijs. Inzendingen hiervoor dienen de grens tussen film en andere disciplines, zoals beeldende kunst, video, muziek, design en games te verkennen. De winnaars krijgen gelegenheid hun voorstel tot werkelijkheid te maken. De hieruit voortkomende Workspace-tentoonstelling vond in 2013 voor de tweede keer plaats in Concordia. Vorig jaar in 21rozendaal, dit jaar aan de Langestraat. De expositieruimte werd voor de gelegenheid flink verbouwd, waardoor de fascinerende audiovisuele installaties van Mariska de Groot (1982) en Yasmijn Karhof (1974) prachtig tot hun recht 13

14 kwamen. Als randprogramma bij Workspace zijn twee filmmiddagen georganiseerd bestaande uit een toelichting op het kunstwerk door de kunstenaar en de vertoning van een bijpassende film in ons filmtheater. In 2013 nam Concordia s curator Yasmijn Jarram plaats in de jury om de winnaar van 2014 te kiezen, van wie het kunstwerk in 2014 bij Concordia te zien is. Een nieuwe samenwerking was die met de Twente Biënnale. Elf kunstenaars die recent afstudeerden aan kunstacademies in het oosten van Nederland toonden in 21rozendaal een of meerdere werken. Het leidde tot een gevarieerde tentoonstelling met schilderijen, mediakunst, installaties, video en sculptuur. De samenwerking met de biënnale verliep wat moeizaam, maar 21rozendaal kreeg er een piek aan bezoekers voor terug. Gelijktijdig lag ook aan de Langestraat de focus op jong en veelbelovend: de pas afgestudeerde Jordy Koevoets (1984) presenteerde hier zijn eerste solotentoonstelling Utopia Travels, en als één van de shortlist-genomineerden voor AanZet werkte Elejan van der Velde (1987) een maand lang ter plaatse aan een grote installatie in de achterruimte van de Langestraat. Deze zomer stond 21rozendaal in het teken van hitte. De groepstentoonstelling HEAT haakte aan bij de solo-expositie van wereldberoemd ontwerper Bart Hess (1984) in Rijksmuseum Twenthe en open call groepsexpositie Multisolo: Wild Thing bij Tetem kunstruimte. In samenwerking met Concordia maakte Bart Hess een selectie van negen jonge makers die hij bewondert. Het resultaat was een groepsexpositie met video, textiel, sculptuur en grafisch ontwerp die door bezoekers erg mooi werd gevonden. Helaas vielen de bezoekersaantallen al met al, gelet op de gezamenlijke marketingacties met Rijksmuseum Twenthe en Tetem kunstruimte, wat tegen. Parallel aan HEAT was op de bovenverdieping van 21rozendaal de prachtige film Golden Goose van filmmaakster Margo Onnes (1983) te zien. Deze muzikale vertelling met o.a. Gerda Havertong is opgenomen in het markante appartementengebouw de Eekenhof, om de hoek bij 21rozendaal. Hierdoor kwamen veel buurtbewoners kijken. In 2013 was er ook aandacht voor fotografie. De van oorsprong Twentse Carla Kogelman (1961) toonde in het najaar een selectie uit haar veelgeprezen zwart-wit serie Ich bin Waldviertel. Dit is een bio-kruidendorpje op het Oostenrijkse platteland. Daar volgde ze het dagelijks leven van diverse kinderen, met name de zusjes Hannah en Alena. In haar documentaire verkent Carla Kogelman verschillende manieren van opgroeien. Hiervoor dienen altijd kinderen als uitgangspunt. Ze won voor deze serie portretten de eerste prijs in de World Press competitie van Al eerder won zij met haar werk de Zilveren Camera 2011 en de SO Haar dromerige foto s leidden tot een uitgebreid interview in een lokale krant en emotionele reacties van bezoekers in het gastenboek. Ook 21rozendaal stond in dezelfde periode in het teken van nostalgie. Enschedees kunstenaarsduo Kruisdijk/Kuilboer presenteerde daar hun eerste grote solotentoonstelling onder de titel The world needs a narrative. De typische esthetiek van de jaren tachtig liep als een veelkleurige draad door de tentoonstelling heen, die installaties, tekeningen, zeefdrukken, sculpturen en video s toonde. Ben Kruisdijk (1981) en Conny Kuilboer (1976) nodigden diverse gelijkgestemde makers uit voor bijdragen aan de tentoonstelling, waaronder ontwerpers, muzikanten, schrijvers, een acteur en beeldend kunstenaars. Twee goed bezochte zondagmiddagen werden gevuld met lezingen en muzikale optredens. De spectaculaire hekkensluiter van 2013 in 21rozendaal is de beroemde Vlaamse geurkunstenaar Peter de Cupere (1970). In The art of smelling, zijn eerste grote solotentoonstelling in Nederland, neemt hij bezoekers mee in de wereld van geurherinneringen. Concordia toonde zijn nieuwste geurinstallaties, geïnspireerd door hemel en aarde. Door de krachtige combinatie van kijken en ruiken is zijn kunst voor ieder een persoonlijk unieke, multi-zintuiglijke ervaring. De tentoonstelling genereerde veel aandacht in de lokale en landelijke media en hoewel de bezoekersaantallen niet veel hoger dan gemiddeld zijn, wordt The art of smelling door bezoekers buitengewoon hoog gewaardeerd. In 2011 is Concordia een structurele samenwerking aangegaan met het Rotterdamse Villa Zebra. In de winterperiode wordt een expositie speciaal voor kinderen geprogrammeerd. Het concept van deze exposities wordt overgenomen van Villa Zebra en aangepast aan de ruimte en ideeën van Concordia. De exposities tonen hedendaagse beeldende kunst op een manier die speciaal ontwikkeld is voor en aansluit bij de belevingswereld van kinderen in de leeftijd van vier tot en met twaalf jaar. Het gaat niet alleen om kijken naar de kunst, maar vooral ook veel doen. Kunstwerken gaan gepaard met denk- en doevragen zodat kinderen worden geprikkeld actief hun gedachten te laten gaan over wat ze zien. Ook kunnen kinderen om de zaterdag en in de kerst- en voorjaarsvakantie bij de expositie aansluitende workshops volgen. 14

15 In de winter van 2013 was het de beurt aan dieren in de kunst onder de titel Ah, wat lief!. Net als in 2012 werd ook dit jaar een lokale kunstenaar geselecteerd om de Villa-Zebra tentoonstelling te completeren: Conny Kuilboer (1976) toonde haar treurige Pink Panther, een zachte en kleurrijke sculptuur die kinderen enorm aansprak en al van buiten de aandacht trok. Concordia s eigen publiciteitscampagne was een groot succes en genereerde veel media-aandacht, ook in landelijke media als Spoor-magazine van de Nederlandse Spoorwegen en de kinderkrant Kidsweek. Het thema van de expositie is helder en aansprekend voor jong en oud. De bezoekersaantallen waren hoog en ook de scholenworkshops werden gretig afgenomen. Tot slot werden ook de succesvolle Expofettes in 2013 doorgezet. Dit zijn mini-exposities in estafettevorm in de kadowinkel, van en door lokale veelbelovende kunstenaars. Zowel recent afgestudeerden als ervaren kunstenaars uit Enschede en nabije omgeving krijgen hier gelegenheid nieuw werk te presenteren. Hiermee bieden we lokale kunstenaars een podium. Tevens krijgt de winkel telkens een andere look wat de aantrekkelijkheid voor het publiek verhoogt en herhaalbezoek stimuleert. In 2013 was het de beurt aan Judith Hofmann, Afra Willems & Patrick Jonkman, Jeroen Gras & Elise Leusink en Kaka Sjanel. Randprogramma s In 2013 zijn er educatieve programma s ontwikkeld bij de kindertentoonstellingen Moeders & Vaders en Ah wat lief. Er is een lichte daling in het aantal deelnemers te constateren ten opzichte van de vooraf vastgestelde jaarprestatiecijfers. De daling in de workshops hangt duidelijk samen met de tegenvallende bezoekcijfers van kinderexpositie Moeders & Vaders. Veel workshops zijn hierin geannuleerd, omdat er geen aanmeldingen voor waren. Voor de workshops behorende bij Ah, wat lief was daarentegen gelukkig weer volop belangstelling. Deze expositie loopt nog door in De expositie en workshops behorende bij Moeders & vaders zijn ook aangeboden aan BSO s in Enschede en de omgeving van Enschede. Een aantal groepen heeft hiervan in de voorjaarsvakantie gebruik van gemaakt. In de zomervakantie zijn beeldende workshops aangeboden bij de groepstentoonstelling HEAT, in samenwerking met Rijksmuseum Twenthe. Door een gebrek aan belangstelling zijn deze helaas uiteindelijk geannuleerd. Bij Ah wat lief zijn 2 BSO groepen op uitnodiging op bezoek gekomen om de tentoonstelling te proefdraaien met zeer enthousiaste reacties tot gevolg. Ook is in 2013 Art2Go aangeboden aan het voortgezet onderwijs. Zie hiervoor ook Educatie. Andere randprogramma s die zijn aangeboden waren twee filmmiddagen bij de expositie Workspace. Onder de naam Sunday afternoon narratives vonden twee bijeenkomsten in de expositie The world needs a narrative plaats. Tijdens de eerste hielden beeldend kunstenaars Odilon Pain en Sjoerd Westbroek een lezing. De tweede middag stond in het teken van muziek, met optredens van Masda en Chickawally s Fanfare. Ook kwamen de kunstenaars Conny Kuilboer en Ben Kruisdijk aan het woord over de inspiratie die ze halen uit het werk van hun muzikale gasten. Samenwerking Voor het expositieprogramma werkte Concordia samen met TwentseWelle, Tetem kunstruimte, de organisaties betrokken bij de Aanzet!-Prijs, Rijksmuseum Twenthe, Filmhuis Den Haag en de Twente Biënnale. 15

16 Overzicht exposities /11 t/m 19/5 21rozendaal Maze de Boer: Trace 12/12 t/m 9/3 Langestraat 56 Meerdere kunstenaars i.s.m. Villa Zebra: Moeders & Vaders 21 feb t/m 30 mrt kadowinkel Langestraat 56 Expofette: Judith Hofmann 23 feb t/m 9 mrt studio s Langestraat 56 AanZet! mrt t/m 11 mei Langestraat 56 Workspace 12: Mariska de Groot & Yasmijn Karhof (i.s.m. Filmhuis Den Haag) 6 april t/m 25 mei kadowinkel Langestraat 56 Expofette: Afra Willems & Patrick Jonkman 18 mei t/m 29 juni Langestraat 56 Jordy Koevoets: Utopia Travels 18 mei t/m 29 juni Langestraat 56 Elejan van der Velde: AanZet! Shortlist mei t/m 16 juni 21rozendaal East Next: recente oogst uit het oosten (i.s.m. Twente Biënnale) 29 mei t/m 13 juli kadowinkel Langestraat 56 Expofette: Jeroen Gras & Elise Leusink 27 juni t/m 8 sept 21rozendaal HEAT (i.s.m. Rijksmuseum Twenthe en Tetem) 27 juni t/m 8 sept 21rozendaal Margo Onnes: Golden Goose 6 juli t/m 31 aug Langestraat 56 Summersale 5 sept t/m 23 nov Langestraat 56 Carla Kogelman: Waldviertel 14 sept t/m 17 nov 21rozendaal Kruisdijk/Kuilboer: The world needs a narrative 27 sept t/m 7 dec kadowinkel Langestraat 56 Expofette: Kaka Sjanel 1 dec t/m 16 mrt rozendaal Peter de Cupere: The art of smelling, olfactory art research 14 dec t/m 8 mrt 2014 Langestraat 56 Ah, wat lief (i.s.m. Villa Zebra) 16

17 Kunstverhuur Naast exposities brengt Concordia een breed publiek in contact met kunst door middel van de kunstverhuur voor bedrijven, scholen en particulieren. De collectie van Concordia bestaat uit ruim 1700 kunstwerken, waarvan zestig procent is verhuurd. Veertig procent van de kunstwerken is eigendom. De kunstwerken worden sinds 2005 aangenomen op consignatiebasis; de kunstenaar krijgt een vergoeding wanneer het werk is uitgeleend. Als het werk niet voldoende verhuurd wordt, gaat het na ongeveer een jaar retour naar de kunstenaar. Voordelen van deze werkwijze zijn de mogelijkheid als instelling te experimenteren en de flexibiliteit in het aannamebeleid. In de kunstverhuur is sinds begin 2000 een daling in abonnees en abonnementen te zien die zich ook in 2013 doorzette. Dit is een landelijke trend. Het aantal particuliere abonnees van Concordia blijft jaarlijks dalen. Ondanks abonneewerfacties wordt de totale dalende trend in het aantal abonnees niet gekeerd. Waar vorig jaar het aantal bedrijven nog stabiel was, maar wel achteruit ging in het totaalaantal werken is in 2013 ook te zien dat steeds meer bedrijven het gehele abonnement opzeggen. Zij geven als reden dat, hoewel zij tevreden zijn over de collectie en werkwijze, zij zuiniger dienen te opereren. Het aantal scholen dat een abonnement heeft is stabiel. Een kunstverhuurabonnement is gratis voor scholen met als voorwaarden dat het kunstwerk met een groepje leerlingen wordt uitgezocht en dat het kunstwerk in een openbare ruimte wordt getoond. Voor de kunstverhuur in de toekomst is een grondige aparte analyse nodig. Het huidig aanbod speelt onvoldoende in op de vraag van de markt. Nieuw werk aantrekken is arbeidsintensief en voor een kunstenaar is de vergoeding voor zijn werk in de verhuur minimaal (24,60 per half jaar). De kunstverhuur past wel nadrukkelijk in het beeld van kunst toegankelijk maken. Kadowinkel De kadowinkel van Concordia is opgezet als drempelverlagende publiekstrekker om publiek te verleiden bij ons binnen te komen. De gedachte is dat wanneer passanten en gerichte bezoekers eenmaal binnen zijn, zij sneller geneigd zijn de expositieruimte te bekijken, kennis te maken met de mogelijkheden van de kunstverhuur, en dat hen duidelijk wordt dat aan de kassa film- en theaterkaartjes gekocht kunnen worden. Inmiddels bestaat de winkel zes jaar en begint deze een eigen signatuur te krijgen. In de winkel willen we ruimte bieden voor werk van regionale kunstenaars, maar omdat het aanbod van deze groep niet altijd voldoende is, ligt de nadruk op hedendaags (Nederlands) design, aangevuld met originele, kunstzinnige producten en kunst gemaakt door regionale kunstenaars in oplage of unica. Nederlandse ontwerpers en ontwerpstudio s als Maarten Baas, Studio Job, Droog Design, Marcel Wanders en Hollandsche Waaren maken deel uit van de collectie. Sinds begin 2012 worden ook klein meubilair, lampen en objecten van labels als Gispen, Mo Man Tai, Textielmuseum Tilburg en Pols Potten verkocht. In 2013 werd onder andere de humoristische artikelen van het Rotterdamse ontwerpbureau Mwah aan de collectie toegevoegd. De reacties van winkelend publiek zijn zeer positief. De winkel heeft inmiddels een behoorlijke schare trouwe klanten die ons regelmatig bezoekt om een origineel cadeautje uit te zoeken. Dit bevestigt de doelstelling van de winkel: mensen enthousiast maken voor originele kunstproducten en kennis laten maken met regionaal, landelijk en soms zelfs wereldbekende Nederlandse ontwerpen. 17

18 Educatie Concordia stelt zichzelf tot doel kunst toegankelijk te maken voor een brede doelgroep. Kunsteducatie speelt hierin een grote rol. Concordia coördineert een structureel kunsteducatieprogramma voor het primair onderwijs onder de noemer van het Kunstmenu. Ook fungeert Concordia voor deze doelgroep als kenniscentrum op het gebied van kunsteducatie en hebben wij in deze hoedanigheid een adviserende en coördinerende rol. Voor Concordia is kunsteducatie echter niet alleen voorbehouden aan het onderwijs en niet alleen aan jeugd. Bij het publieksaanbod film, theater en beeldend worden educatieve activiteiten in de vorm van randprogrammering aangeboden, zowel voor jeugd als volwassenen. Zie hiervoor de betreffende hoofdstukken in dit jaarverslag. Kunstmenu Concordia coördineert de basisvoorziening van cultuureducatie in het Enschedese primaire onderwijs en voert dit uit door middel van het Kunstmenu. Dit is een structureel cultureel programma waaraan door alle basisscholen (op een na) wordt deelgenomen. De doelstelling voor het Kunstmenu luidt: kinderen op aangename wijze in contact brengen met professionele kunst en kunstenaars op een niveau dat past bij hun ontwikkeling en belevingswereld. Het Kunstmenu is zodanig samengesteld dat alle leerlingen uit het primair onderwijs in Enschede gedurende hun schoolloopbaan structureel tenminste één keer kunnen kennismaken met elk van de zes verschillende kunstdisciplines: beeldend, dans, drama/theater, multimedia, creatief schrijven en muziek. Deze ontmoeting kan een kunstproject in de klas zijn of een bezoek aan een schoolvoorstelling. Ongeveer de helft van de groepen neemt deel aan een kunstproject in de klas; de andere helft bezoekt een schoolvoorstelling. De structuur van het Kunstmenu wordt door een aantal scholen als uitgangspunt genomen voor een cultuureducatiebeleid op de eigen school. Concordia stelt het jaarprogramma samen met daarin films, professionele schoolvoorstellingen van (jeugd)theatergezelschappen en kunstprojecten in de klas. Deze kunstprojecten worden ontwikkeld en uitgevoerd door gekwalificeerde kunstdocenten met ervaring in het onderwijs vanuit hun eigen kunstpraktijk. Sommigen zijn in vaste dienst van Concordia; de rest werkt op freelance basis. De coördinatie van het Kunstmenu berust bij de medewerker educatie van Concordia, die wordt geadviseerd door de commissie cultuureducatie met daarin vertegenwoordigers uit het primair onderwijs uit alle geledingen, een vertegenwoordiger van Kaliber Kunstenschool en in 2013 ook de door de gemeente aangestelde Procesmanager cultuureducatie. De gemeente Enschede heeft in het beleid ingezet om het Kunstmenu te verbreden tot een stadsbreed Cultuurmenu. Doel van deze transitie is een verbreding van het aantal participerende Enschedese culturele instellingen en een vergroting van de inbreng van Enschedese instellingen in het Kunstmenu. Concordia heeft deze nieuwe 18

19 beleidslijn voor het eerst half 2013 doorgevoerd in het Kunstmenu van schooljaar Gevolg hiervan is dat het laatste Kunstmenu voor 80% is gevuld met aanbod van culturele instellingen uit Enschede. Tevens is een gevolg dat er beduidend minder schoolvoorstellingen plaatsvinden in Concordia, omdat theatervoorstellingen zoveel mogelijk gepland worden bij andere culturele instellingen of in scholen. Kunstmenu in cijfers en aantallen In 2013 heeft 99% van de scholen gebruik gemaakt van het Kunstmenu. Van de geretourneerde evaluaties was 94% van de leerkrachten tevreden met minimaal het rapportcijfer 7 of hoger. Met name de projecten in de klas werden door leerkrachten zeer gewaardeerd. Voor het totaal aan activiteiten werd gemiddeld het cijfer 8 gegeven. speelbeurten van leerlingen voorstellingen schooltheatervoorstelling in Concordia schooltheatervoorstelling in andere cult. instelling schooltheatervoorstelling op school schoolfilm kunstprojecten Totaal leerlingen Maatwerk Voor Concordia staat het eigen cultuureducatiebeleid van de school voorop. Als het aanbod van het Kunstmenu daar niet bij aansluit kan een voorstel gemaakt wordt voor activiteiten die wel aansluiten bij het schoolbeleid. Ook scholen die meer kunsteducatieactiviteiten willen dan alleen uit het Kunstmenu kunnen bij Concordia terecht. Het bijkopen van een extra bezoek aan een schoolvoorstelling of -film of extra kunstlessen behoort tot de mogelijkheden. Sporadisch wordt al gebruikgemaakt van de mogelijkheid tot scholing van het team, bijvoorbeeld als introductie op een schoolbreed kunstproject of het invoeren van een nieuwe leerlijn cultuureducatie. In 2013 zijn twee maatwerkaanvragen uitgevoerd, waarvan een voor volwassenen (140 deelnemers) en een voor kinderen (158 deelnemers). Cultuureducatie met kwaliteit/culturage Concordia is de penvoerder van de aanvraag voor de nieuwe regeling Cultuureducatie met Kwaliteit. Dit plan is tot stand gekomen in nauwe samenwerking tussen de twaalf culturele instellingen van Enschede. In maart 2013 werd bekend of de subsidie wordt toegewezen. Daarnaast is Concordia ook een van de deelnemende partijen in Culturage en is ze gekoppeld aan een van de pilotscholen. Tevens maakt Concordia deel uit van de stuurgroep die de zakelijk en inhoudelijk leiders van Culturage aanstuurt. Tot slot biedt Concordia huisvesting aan het Projectbureau Culturage met een werkplek en werkvoorzieningen. Interne Coördinator Cultuureducatie ( ICC) Op verzoek van de gemeente is Concordia per schooljaar gestopt met het verzorgen van de ICC-cursus. Er hebben dan ook geen mensen deelgenomen aan de ICC-cursus. Voortgezet onderwijs Concordia verzorgt in het Art2go-programma workshops voor tweedejaars leerlingen uit het voortgezet onderwijs uit Enschede en de regio. Art2go is een samenwerkingsproject tussen elf culturele instellingen en initiatieven uit Enschede en vindt plaats in het kader van het vak Culturele en Kunstzinnige Vorming (CKV). Iedere leerling maakt op een vlotte en interactieve wijze op één dag kennis met drie verschillende culturele instellingen door deze te bezoeken en een breed cultureel programma te volgen. De workshops worden gevolgd in kleine groepen van maximaal 15 leerlingen. In 2013 heeft Concordia de beeldende kunst workshop Kunst in beweging 12 keer uitgevoerd met in totaal 180 leerlingen. 19

20 Buitenschoolse opvang De buitenschoolse opvang (BSO) voor kinderen in de leeftijd van 4 t/m 12 jaar heeft behoefte aan activiteiten voor hun kinderen, zowel door de weeks na schooltijd op cursus/workshopbasis als in de vakantieperioden als eenmalige activiteit. De coördinatie hiervan krijgt een steeds gestructureerder karakter bij de BSO-organisaties zelf. De speciale vakantieprogramma s die Concordia organiseerde in de schoolvakanties in 2013 zijn ook aangeboden aan de BSOlocaties in Enschede en de regio. Hier is door meerdere groepen in de voorjaars-, mei- en herfstvakantie gebruik van gemaakt. 20