11/05/2010. Vlaams Hoger kunstonderwijs vanuit internationaal perspectief. Vanuit internationaal perspectief. Opleiding en structuur
|
|
- Anna de Kooker
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 11/05/2010 Vlaams vanuit internationaal perspectief Vanuit internationaal perspectief GUY AELTERMAN Organisatie en structuur opleidingen ZITTING COMMISSIE AD HOC HOGER ONDERWIJS VAN 26 APRIL 2010 Plaats kunstopleidingen in HO landschap Opleiding en structuur Traditioneel (aantal Europese conservatoria) Varianten (bvb Dans Den Haag) Bachelor-master Strenge artistieke selectie Finaliteit bachelor (vaak 240 ECTS) artistiek-professioneel Selectie master (vaak 120 ECTS) Verdiepen, verbreden, onderzoeksaspect Doorstroommodel (meestal 300 ECTS) Opleiding en structuur Bachelor, Master niveau Dublin descriptors, EQF, AEC Bachelor, Master domeinspecifieke, oriëntatie Bachelor : eerder professioneel- artistiek Master: steeds research context (onderzoek in de kunsten) Research context Innovatie opleidingen Onderzoekende omgeving Nexus onderwijs-onderzoek Organisatie en structuur Historische en culturele context Continentaal Europa Geïntegreerd in hogescholen (Turku University of Applied Sciences, Hanzehogeschool Groningen ) Afzonderlijke instellingen (Sibelius Academy, Universität Mozarteum Salzburg, Conservatorium Hochschule für Künste Bremen, College of the Arts Kunstuniversität Linz ) Angelsaksische Geïntegreerd in universiteiten (Birmingham City University, McGill University, University of Michigan, Ohio State University) Afzonderlijke instellingen (Royal College of Music, Guildhall School of Music and Drama in London, Royal Scottish Academy of Music and Drama, Ontario College of Art & Design, Conservatoire de Musique et d'art Dramatique du Québec) Opleiding en structuur Internationale faam= eigen naam Meerwaarde integratie te situeren in Administratieve en organisatorische ondersteuning Schaalgrootte Interdisciplinaire samenwerking (game industrie, therapieën, etc) 1
2 11/05/2010 Conclusie Aandachtspunt opleiding Bachelor al of niet met uitstroomfinaliteit Master al of niet met afzonderlijke toelatingsvoorwaarden en met verschillende eindkwalificaties Onderzoekscomponent = inhoud en doelstelling Organisatiestructuur In essentie gebonden aan historische en culturele context Organisatiestructuur in functie van opleidingstructuur en doelstellingen en niet omgekeerd Aandachtspunten specifiek voor Vlaanderen Bachelor-masterstructuur (opleidingen) niet echt uitgekristallisseerd Doorstroommodel naast bacheloruitstroom! Onderzoek in de kunsten Weinig verwantschap met universitaire opleidingen Niet onderzoek over of met de kunsten, wel in de kunsten Sommige doctoraten wijzen op aanwezige excellentie Onderzoek in de kunsten vertaald zich in opleidingen Internationale faam Vanuit eigen ontwikkeling Aandachtspunten specifiek voor Vlaanderen Aandachtspunten specifiek voor Vlaanderen Infrastructurele uitbouw aanzienlijk Singel Antwerpen Bijlokesite Gent Rits Dansart Brussel Problematiek financiering en personeelsstatuut Zorg sinds 1995 Effect van gesloten financieringssysteem, vrije aangroei studentenaantallen in HO versus beperking in kunstonderwijs Kunstopleidingen academisch ja, zeker in masterfase Noodzakelijkheid binnen universiteit omwille van internationale transparantie ti en erkenbaarheid: neen Onderzoekscomponent essentieel naast artistieke en professionele Essentie Leefbaarheid, schaalgrootte, arti stieke en pedagogische onafhankelijkheid, aanwezigheid van onderzoekscultuur Rol voor hogere instituten Voorbeeldfunctie Orpheus, 2
3 Toelichting (zitting Commissie ad hoc Hoger Onderwijs van 26 april 2010) In deze toelichting wordt het Hoger Kunstonderwijs in de eerste plaats benaderd vanuit een internationaal perspectief en ervaringen opgedaan in o.a.de NVAO, de ENQA Board en de internationale gremia en niet zozeer vanuit ervaringen met twee Vlaamse hogescholen met kunstopleidingen (Hogeschool Gent en Artesis) of het Vlaams Hoger Onderwijs landschap als dus. Deze toelichting wordt evenmin geplaatst binnen een specifieke visie van de huidige eigen hogeschool of associatie. Er zijn twee aspecten die belangrijk zijn in de discussie omtrent het Hoger Kunstonderwijs, enerzijds de organisatie en de structuur van de opleidingen zelf, anderzijds de plaats van de kunstopleidingen in het gehele HO landschap en hun verhoudingen tot de andere HO opleidingen. Feitelijk moet aan beide aspecten ook de relatie met de maatschappij en het maatschappelijk veld gekoppeld worden. I. De opleidingen en hun structuur Grosso modo vind je twee belangrijke opleidingsstructuren wereldwijd terug a. Bij de traditionele structuur zoals die nog in een aantal conservatoria in Europa bestaan start men de opleiding niet bij de instroom van achttienjarigen maar veel vroeger. Jongeren beginnen hun opleidingen vanaf zes zeven jaar en groeien geleidelijk op en door gestuwd vanuit hun eigen intrinsieke capaciteiten en de ervaringen van hun verschillende leermeesters. Het is de klassieke meester leerling relatie waarbij enkel de allerbeste het allerhoogste halen. Het wordt hier vrij eenvoudig voorgesteld maar dit model kent ook verschillende varianten. De essentie is dat het niet een klassiek bachelor mastermodel is maar meer aansluit bij de modellen die ook wij vroeger kenden. En
4 nochtans zijn er ook in een aantal bacheloropleidingen verbanden met dit eerste model te leggen. Het geval van de dansopleiding aan het Conservatorium van Den Haag is daar een voorbeeld van. Jongeren starten er aan twaalf jaar, krijgen een zeer artistieke secundair onderwijsopleiding, behalen aan achttien jaar hun diploma secundair onderwijs en stromen dan in een bacheloropleiding dans van twee jaren. Feitelijk is de bachelor er in principe een van vier jaar maar waarbij d office 120 studiepunten vrijstelling gegeven wordt omwille van de vooral technisch artistieke vaardigheden opgedaan tijdens hun secundair onderwijs en uiteraard omwille van de unieke selectie (er stromen onder die voorwaarden geen andere dan hun eigen leerlingen in). b. Het tweede model is het tegenwoordig veel meer verspreide bachelor master model. Bij de bachelorinstroom is er, algemeen genomen, een strenge artistieke selectie. Dat veronderstelt dus meestal een voorkennis of alleszins aanwezige vaardigheden of aanleg. Een tweede kenmerk is dat in heel wat gevallen de bacheloropleiding, veelal vier jaren, dan ook een finaliteit is. Men stroomt dus uit met een bachelordiploma. De instroom in de master is dan weer onderworpen aan een selectie en daarbij komt dat tussen het moment van uitstroom uit de bachelor en instroom in de master veelal een periode van professionele activiteiten ligt. Maw men stroomt meestal niet direct door van bachelor in master. Daar waar de bachelor het accent legt op de ontwikkeling van vooral artistiek professionele competenties streeft men in de master, naar gelang de beoogde kwalificaties, naar verdieping of verbreding met vaak een belangrijke onderzoeksgerichte component. In het bachelor master model zijn er ook een aantal, zoals in Vlaanderen, waarbij de bachelor een zuiver doorstroomkarakter heeft. Dit is vaak, zoals bij de meeste academische opleidingen, het gevolg van een simplistische omvorming van een oude vijfjarige opleiding in een 3+2 model c. In beide voorgestelde modellen heb je op het einde van een opleiding een aantal kwalificaties behaald die leiden tot uiteraard
5 een diploma maar ook een kwalificatieniveau. Iemand die bachelor is, of het nu in de kunsten of voor welke ander opleiding ook is, moet het bachelorniveau bereikt hebben zoals weergegeven in de Dublindescriptoren, in het door de Europese ministers van Onderwijs goedgekeurde overarching qualification framework of the EHEA maar voor de muziekopleidingen evenzeer in het kader van de Association Européenne des Conservatoires (AEC). Hetzelfde geldt voor de masters. Daarnaast heeft elke opleiding uiteraard ook domeinspecifieke kwalificaties en een professionele dan wel artistieke of wetenschappelijke oriëntatie. Daar waar de bachelor een uitstroomfinaliteit heeft primeren er de artistieke en professionele kwalificaties, in eerder minder mate de wetenschappelijke. In de masterfase is de wetenschappelijke component wel degelijk aanwezig (research context) maar de aard van het onderzoek is gebonden aan het domeinspecifieke. Het aandeel van het onderzoek in de opleiding is dan weer verbonden aan de vooropgestelde (eind)kwalificaties. Het staat derhalve buiten kijf dat het onderzoek in de kunsten voor de kunstopleidingen belangrijk is ( Reflectie bij de academisering van de hogere kunstopleidingen in Vlaanderen, G. Aelterman, Thema,2,38 40, 2005). Hoe dat onderzoek vertaald wordt naar de kunstopleidingen kan heel verschillend zijn maar essentieel is dat de vernieuwing en de innovatie van een opleiding voor een belangrijk deel gevoed wordt vanuit het onderzoek(1), dat de opleiding plaats vindt in een onderzoekende omgeving (2) en dat een deel van de opleidingsverstrekkers met onderzoek bezig zijn en dat ook vertalen in een aantal opleidingsonderdelen en de kwalificaties (nexus onderwijs onderzoek)(3). II. De organisatiestructuren a. Internationaal gezien vind je kunstopleidingen in alle organisatiestructuren terug, van afzonderlijke kunsthogescholen of kunstuniversiteiten tot onderdelen van hogescholen of universiteiten. Dat heeft veel te maken met de historische en
6 culturele context in elk van de landen. In de meeste continentaal Europese systemen vindt men kunstopleidingen terug in hogescholen (Turku University of Applied Sciences, Hanzehogeschool Groningen, ) of afzonderlijke kunstinstellingen( Sibelius Academy Helsinki, Universität Mozarteum Salzburg, Conservatorium Hochschule für Künste Bremen, College of the Arts Kunstuniversität Linz.), in de Angelsaksische wereld vind je de opleidingen eerder in zowel brede universiteiten (Birmingham City University, McGill University, University of Michigan, Ohio State University ) als afzonderlijke instellingen (Royal College of Music, Guildhall School of Music and Drama in London, Royal Scottish Academy of Music and Drama, Ontario College of Art & Design, Conservatoire de Musique et d'art Dramatique du Québec) terug. Welk model van organisatie het ook weze, de kunstopleidingen krijgen duidelijk een afzonderlijke en herkenbare plaats. b. Meer dan welke andere opleidingen ook komen kunstopleidingen, zowel in universitaire structuren als in hogeschoolstructuren, naar buiten met hun eigen naam. De naam van de kunstinstelling heeft vaak meer internationale faam dan de universiteit of hogeschool waarin ze geïntegreerd zit. Meer dan voor welke andere opleiding ook komen studenten eerder voor de opleidingen en de eraan verbonden docenten dan voor de universiteit of hogeschool waarin ze geïntegreerd zijn. c. De meerwaarde van kunstopleidingen geïntegreerd in universiteiten of hogescholen situeert zich meestal in de organisatorische en administratieve ondersteuning die ze vanuit de koepelinstelling genieten en vooral ook in de samenwerking die kan ontstaan met andere disciplines (interdisciplinaire en innoverende). Vooral dit laatste is interessant in het kader van bvb ontwikkeling van nieuwe beroepen of sectoren (denk aan game industrie) maar ook in het kader van de ontwikkeling van geïntegreerde kunstvormen en uitingen. III. Conclusie:
7 a. Aandachtspunt opleiding i. Bachelor al of niet met uitstroomfinaliteit ii. Master al of niet met afzonderlijke toelatingsvoorwaarden en met verschillende eindkwalificaties iii. Onderzoekscomponent = inhoudelijk en doelstelling b. Organisatiestructuur i. In essentie gebonden aan historische en culturele context ii. Organisatiestructuur in functie van opleidingstructuur en doelstellingen en niet omgekeerd c. Aandacht specifiek Vlaanderen i. De ontwikkelingen met enkel en alleen uitstroom op masterniveau zoals bij de meeste kunstopleidingen in Vlaanderen is niet zo evident en staat haaks op een aantal modellen met wel uitstroom op bachelorniveau zoals de musical, pop en rock en dansopleidingen. Rond deze problematiek is al eerder in ministeriële commissies werk geleverd ( commissie Huys o.a.) ii. Onderzoek is belangrijk voor de verdere ontwikkeling van de kunstopleidingen maar de directe meerwaarde vanuit de universitaire instellingen met relatief weinig verwantschap met de kunstopleidingen is niet ondubbelzinnig evident of vaststaand. Het gaat in wezen over onderzoek in de kunsten en niet zozeer over onderzoek over of met de kunsten. iii. Veel van de doctoraten in de kunsten die de voorbije jaren zijn uitgereikt wijzen eerder op de aanwezigheid van excellenties die via het doctoraat hun kennis en bekwaamheid geëxpliciteerd zien. Daarnaast kent het onderzoek in de kunsten een ontwikkeling die internationaal herkenbaar is en een duidelijke nexus onderwijs onderzoek inhoudt. iv. Verscheidene kunstopleidingen hebben zich een internationale faam aangemeten vanuit hun huidige ontwikkelingen
8 v. Infrastructureel zijn er voor wat het hoger kunstonderwijs in Vlaanderen betreft niet onaanzienlijke inspanningen gedaan en gerealiseerd (Singel in Antwerpen, Bijloke site in Gent, Rits Dansart in Brussel) vi. De kunstopleidingen worstelen sinds 1995, en als gevolg juist van een aantal decretale bepalingen, met structurele problemen inzake financiering en personeelstatuut. De effecten van een gesloten financieringssysteem, vrije aangroei studentenaantallen in HO versus beperking in kunstonderwijs zijn te lang onderkend geworden en werken nu nog door; het personeelsstatuut voor de kunstopleidingen staat in belangrijke mate haaks op wat nu geëist wordt binnen de academische bachelormasteropleidingen maar evenzeer op de verloning in andere HO opleidingen of andere niveaus van kunstonderwijs vii. Zijn de kunstopleidingen academisch 1. ja, zeker in masterfase 2. hoeft dit noodzakelijkerwijze binnen de universiteit omwille van internationale transparantie en erkenbaarheid: neen 3. de onderzoekscomponent is essentieel naast artistieke en professionele viii. Essentie = de leefbaarheid, schaalgrootte, artistieke en pedagogische onafhankelijkheid, aanwezigheid van onderzoekscultuur ix. Rol voor hogere instituten voorbeeldfunctie Orpheus,
Concept Academisering Concrete vereisten Evolutie naar academisch: quid? Academisering. Anton Schuurmans. 8 oktober 2009
Concept 8 oktober 2009 Concept Wat vooraf ging... Invoering Bologna Concept Bolognaverklaring 19 juni 1999: verhoging mobiliteit binnen Europa bachelor-masterstructuur studiepunten (credits) uitwisseling
Nadere informatieHet hoger onderwijs verandert
achelor & master Sinds september 2004 is de hele structuur van het hoger onderwijs veranderd. Die nieuwe structuur werd tegelijkertijd ingevoerd in andere Europese landen. Zo sluiten opleidingen in Vlaanderen
Nadere informatieIndeling hoger onderwijs
achelor & master Sinds enkele jaren is de structuur van het hoger onderwijs in België afgestemd op die van andere Europese landen. Hierdoor kan je makkelijker switchen tussen hogescholen en universiteiten
Nadere informatieCommissie Hoger Onderwijs Vlaanderen
Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Oordeel bij de aanvraag tot inrichting van een anderstalige equivalente initiële bachelor- of masteropleiding (Codex Hoger Onderwijs dd. 20 december 2013, deel 2. Structuur
Nadere informatieVerder studer e n. Zoek de zeven verschillen: bachelor en master
Verder studer e n Zoek de zeven verschillen: bachelor en master Alles over bachelors en masters Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Beleidsdomein Onderwijs Vorming www.hogeronderwijsregister.be Awel,
Nadere informatieBologna revisited. Door Robert Voorhamme
Bologna revisited Door Robert Voorhamme Het decreet van 13 juli 1994 betreffende de hogescholen in Vlaanderen bracht een ganse fusiebeweging op gang tussen de hogescholen, waarbij de hogere kunstopleidingen,
Nadere informatieHoorzitting. over de hervorming van het hoger kunstonderwijs. Verslag
stuk ingediend op 56 (2009-2010) Nr. 4 5 mei 2010 (2009-2010) Hoorzitting over de hervorming van het hoger kunstonderwijs Verslag namens de Commissie ad hoc Hoger Onderwijs uitgebracht door de dames Veerle
Nadere informatieCommissie Hoger Onderwijs Vlaanderen
Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Oordeel bij de aanvraag tot inrichting van een anderstalige equivalente initiële bachelor- of masteropleiding (Codex Hoger Onderwijs dd. 20 december 2013, deel 2. Structuur
Nadere informatieONTWERP VAN DECREET. betreffende de kwalificatiestructuur AMENDEMENTEN
Zitting 2008-2009 25 maart 2009 ONTWERP VAN DECREET betreffende de kwalificatiestructuur AMENDEMENTEN Zie: 2158 (2008-2009) Nr. 1: Ontwerp van decreet 5571 OND 2 AMENDEMENT Nr. 1 Artikel 7 In a), tweede
Nadere informatieCommissie Hoger Onderwijs Vlaanderen
Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Oordeel bij de aanvraag tot inrichting van een anderstalige equivalente initiële bachelor- of masteropleiding (Codex Hoger Onderwijs dd. 20 december 2013, deel 2. Structuur
Nadere informatieEEN INSPIRERENDE LERAAR IS BREED GEORIËNTEERD
Dans Muziek Drama Een kunstenaarscarrière en een onderwijsopdracht gaan hand in hand. De Specifieke lerarenopleidingen Dans, Drama en Muziek betekenen meer dan alleen een pedagogisch diploma. Je leert
Nadere informatieBesluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture and Design van de NHTV
College van bestuur NHTV Internationale Hogeschool Breda Postbus 3917 4800 DX BREDA Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture
Nadere informatie2014/2015. Koninklijk Conservatorium Antwerpen. specifieke lerarenopleiding muziek, drama, dans
Academiejaar 2014/2015 Koninklijk Conservatorium Antwerpen specifieke lerarenopleiding muziek, drama, dans Koninklijk Conservatorium Antwerpen specifieke lerarenopleiding muziek, drama, dans Wil je na
Nadere informatieHoorzitting Commissie Onderwijs Conceptnota lerarenopleiding
Hoorzitting Commissie Onderwijs Conceptnota lerarenopleiding Lerarenopleidingen versterken Visie hogescholen bij de conceptnota Johan Veeckman, voorzitter VLHORA 1 Algemene aandachtspunten Nood aan promotie
Nadere informatiebetreffende het Onderwijs XXIII
stuk ingediend op 2066 (2012-2013) Nr. 5 19 juni 2013 (2012-2013) Ontwerp van decreet betreffende het Onderwijs XXIII Amendementen Stukken in het dossier: 2066 (2012-2013) Nr. 1: Ontwerp van decreet Nr.
Nadere informatieCOMMISSIE HOGER ONDERWIJS VLAANDEREN
COMMISSIE HOGER ONDERWIJS VLAANDEREN SJABLOON AANVRAAGDOSSIER AMBTSHALVE GEREGISTREERDE INSTELLINGEN MACRODOELMATIGHEIDSTOETS M.H.O. OP TOETS NIEUWE OPLEIDING Opzet en structuur Dit sjabloon met richtlijnen
Nadere informatieBijlage V. Vervolgopdracht aan de Ministeriële Commissie Optimalisatie en rationalisatie van het hoger onderwijslandschap en -aanbod Vervolgopdracht aan de Ministeriële Commissie maart 2008 Frank Vandenbroucke
Nadere informatieNaar transparanter hoger onderwijs. Het Nederlandse Nationale Kwalificatieraamwerk
Naar transparanter hoger onderwijs Het Nederlandse Nationale Kwalificatieraamwerk Samenvatting van het Nederlandse Nationale Kwalificatieraamwerk hoger onderwijs Toegang vanuit [1] Eerste cyclus Tweede
Nadere informatie27 oktober Terugkomavond SLO-alumni
27 oktober 2011 Terugkomavond SLO-alumni SLO Liaison Officer: Mevr. C. Van Liedekerke Coördinator: Dhr. G. Walraevens Medewerkers SLO: Mevr. D. Bulckmans Mevr. T. Casteele Mevr. H. De Groote Dhr. O. Holz
Nadere informatieMededeling aan de leden van de Vlaamse Regering
DE VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING EN VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS Mededeling aan de leden van de Vlaamse Regering Betreft: Taalregeling hoger onderwijs aanvragen voor het aanbieden van
Nadere informatieCommissie Hoger Onderwijs Vlaanderen
Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Oordeel bij de aanvraag tot inrichting van een anderstalige equivalente initiële bachelor- of masteropleiding (Codex Hoger Onderwijs dd. 20 december 2013, deel 2. Structuur
Nadere informatieOnderwijs- en examenregeling
Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2017 Opleidingsspecifiek deel: Bacheloropleiding: Chinastudies Deze onderwijs- en examenregeling is gebaseerd op de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk
Nadere informatieOperationeel kader vermindering studieomvang masteropleidingen
Bijlage. Operationeel kader vermindering studieomvang masteropleidingen als vermeld in artikel 1. Operationeel kader vermindering studieomvang masteropleidingen 13 april 2018 Inhoud 1 Inleiding 4 2 De
Nadere informatieCongres VELOV Elementen voor de toespraak van Pascal Smet Vlaams minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke Kansen en Brussel Mechelen, 26 maart 2014
Congres VELOV Elementen voor de toespraak van Pascal Smet Vlaams minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke Kansen en Brussel Mechelen, 26 maart 2014 Nieuwe ontwikkelingen en impulsen op sociaal, cultureel,
Nadere informatieRichtlijn beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Positionering van de opleidingen De vergelijking met Vlaanderen
Richtlijn beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Het is aan het beoordelingspanel om te bepalen of deze toelichting relevant is bij de beoordeling van de onderhavige opleiding. Positionering
Nadere informatieToekomstige structuur Vlaams Hoger Onderwijs
Toekomstige structuur Vlaams Hoger Onderwijs standpunt Vlaamse Hogescholenraad 17 maart 2010 Algemeen De VLHORA is tevreden dat de instellingen, die in eerste instantie verantwoordelijkheid dragen voor
Nadere informatieBACHELOR IN DE PEDAGOGIE VAN HET JONGE KIND ARTEVELDEHOGESCHOOL
Arteveldehogeschool Bachelor in de pedagogie van het jonge kind Joseph Gérardstraat 18 9040 Sint-Amandsberg 09/234.88.00 info.pedagogiejongekind@arteveldehs.be PRECEDENTENLIJST om (een) vrijstelling(en)
Nadere informatieERKENNING NIEUWE OPLEIDING VLAANDEREN SJABLOON AANVRAAGDOSSIER AMBTSHALVE GEREGISTREERDE INSTELLINGEN MACRODOELMATIGHEIDSTOETS TOETS NIEUWE OPLEIDING
ERKENNING NIEUWE OPLEIDING VLAANDEREN SJABLOON AANVRAAGDOSSIER AMBTSHALVE GEREGISTREERDE INSTELLINGEN MACRODOELMATIGHEIDSTOETS TOETS NIEUWE OPLEIDING Opzet en structuur De sjabloon van het aanvraagdossier
Nadere informatieRapport alumni-enquête 2016 Vrije Universiteit Brussel
Rapport alumni-enquête 2016 Vrije Universiteit Brussel 1 Inleiding Naar aanleiding van het nieuwe kwaliteitszorgsysteem dat werd ingevoerd bij de opschorting van de opleidingsvisitaties, werd beslist om
Nadere informatieDE VLAAMSE REGERING, Gelet op het advies van de Inspectie van Financiën, gegeven op 8 februari 2008;
Ontwerp van besluit van de Vlaamse Regering tot wijziging van het besluit van de Vlaamse Regering van 11 juni 2004 tot vaststelling van de vorm van de diploma's en de inhoud van het bijhorend diplomasupplement
Nadere informatieBesluit inzake het inrichten van de Doctoraatsopleiding Vrije Universiteit Brussel
Besluit inzake het inrichten van de Doctoraatsopleiding Vrije Universiteit Brussel Gelet op het decreet van 12 juni 1991 betreffende de universiteiten in de Vlaamse Gemeenschap, zoals gewijzigd, verder
Nadere informatieInleiding. I. Decretaal kader en eisen vanuit het accreditatiekader
Leidraad ten behoeve van de leden van visitatiecommissies van academiserende opleidingen: Beoordeling van de potentialiteit van het academiseringsproces Inleiding Deze leidraad heeft tot doel de visitatiepanels
Nadere informatieAFWIJKENDE TOELATING AUHL Reglement
AFWIJKENDE TOELATING AUHL Reglement Goedgekeurd door de RvB AUHL op 12.11.2013 Situering Dit reglement geeft uitvoering aan artikel 65 van het structuurdecreet van 4 april 2003 en aan artikel 49, 2 van
Nadere informatieCommissie Hoger Onderwijs Vlaanderen
Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Oordeel bij de aanvraag tot inrichting van een anderstalige equivalente initiële bachelor- of masteropleiding (Codex Hoger Onderwijs dd. 20 december 2013, deel 2. Structuur
Nadere informatieOntwikkelingen in het hoger onderwijs
Ontwikkelingen in het hoger onderwijs Liesbeth Hens Departement Onderwijs en Vorming Hoger Onderwijsbeleid liesbeth.hens@ond.vlaanderen.be SLO bachelor na bachelor master na master Professionele bachelor
Nadere informatieToelichting beoordelingskader bij beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland
Toelichting beoordelingskader bij beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Het is aan het beoordelingspanel om te bepalen of deze toelichting relevant is bij de beoordeling van de onderhavige
Nadere informatieHet belang van goed geformuleerde learning outcomes in het kader van accreditatie en erkenning
Het belang van goed geformuleerde learning outcomes in het kader van accreditatie en erkenning Esther van den Heuvel Beleidsmedewerker Internationalisering 17 Maart 2011 Beoogde learning outcomes Na afloop
Nadere informatieCommissie Hoger Onderwijs Vlaanderen
Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Oordeel bij de aanvraag tot inrichting van een anderstalige equivalente initiële bachelor- of masteropleiding (Codex Hoger Onderwijs dd. 20 december 2013, deel 2. Structuur
Nadere informatieCOMMISSIE HOGER ONDERWIJS
COMMISSIE HOGER ONDERWIJS SJABLOON T.B.V. DE AANVRAGENDE INSTELLINGEN EN VLIR EN VLHORA VOOR AANVRAAGDOSSIER MACRODOELMATIGHEIDSTOETS M.H.O. OP TOETS NIEUWE OPLEIDING /VRIJSTELLING VERPLICHTE AFBOUW Opzet
Nadere informatieCommissie Hoger Onderwijs Vlaanderen
Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Oordeel bij de aanvraag tot inrichting van een anderstalige equivalente initiële bachelor- of masteropleiding (Codex Hoger Onderwijs dd. 20 december 2013, deel 2. Structuur
Nadere informatieVraag nr. 731 van 25 juli 2013 van FIENTJE MOERMAN
VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN PASCAL SMET VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS, JEUGD, GELIJKE KANSEN EN BRUSSEL Vraag nr. 731 van 25 juli 2013 van FIENTJE MOERMAN Hoger Onderwijs - Taaltesten taalvakdocenten
Nadere informatieOnderwijs- en examenregeling
Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2016 Opleidingsspecifiek deel: Bacheloropleiding: Duitse taal en cultuur Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig artikel 7.13
Nadere informatieDOORSTUDEREN NA HET HBO
DOORSTUDEREN NA HET HBO Met welke financiële gevolgen moet je rekening houden? Informatie van het Avans Studentendecanaat Stand van zaken 2015-2016 Kenmerk: 14 september 2015 Studeren na het HBO: onderwerpen
Nadere informatieConcept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs
Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs 2 december 2008 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Beoordelingskader 4 pagina 2 1 Inleiding Dit beoordelingskader bevat een aantal facetten
Nadere informatieBASISONDERWIJS Leerlingen. HOGER ONDERWIJS Studenten. A Hoger beroepsonderwijs. B Hogescholen/universiteiten
HOGER ONDERWIJS Studenten A Hoger beroepsonderwijs 1 cursisten HBO5 verpleegkunde (1) 3 inschrijvingen in de specifieke lerarenopleiding (1) 1 inschrijvingen naar finaliteit (1)(2) go vgo ogo Totaal cursisten
Nadere informatieStuderen na het HBO. stand van zaken 2014-2015. Informatie van het Avans Studentendecanaat
Studeren na het HBO stand van zaken 2014-2015 Informatie van het Avans Studentendecanaat 1 Studeren na het HBO: onderwerpen 1. Wat moet je weten over het collegegeld als je kiest voor een nieuwe bachelor
Nadere informatieFeiten en cijfers. Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs. februari 2010
Feiten en cijfers Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs februari 2010 1 Feiten en cijfers Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs Inleiding Deze factsheet geeft informatie over het
Nadere informatieOnderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 September 2010
Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 September 2010 Opleidingsspecifiek deel Masteropleiding: Talen en culturen van Japan Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig artikel 7.13
Nadere informatieStuderen na het HBO. stand van zaken 2013-2014. Informatie van het Avans Studentendecanaat
Studeren na het HBO stand van zaken 2013-2014 Informatie van het Avans Studentendecanaat 1 Studeren na het HBO: onderwerpen 1. Wat moet je weten over het collegegeld als je kiest voor een nieuwe bachelor
Nadere informatieLerarenopleidingen versterken: hoe doen we dat? Liesbeth Hens Departement Onderwijs en Vorming
Lerarenopleidingen versterken: hoe doen we dat? Liesbeth Hens Departement Onderwijs en Vorming liesbeth.hens@ond.vlaanderen.be Inhoud De conceptnota: lerarenopleidingen versterken Het ontwerpdecreet lerarenopleidingen
Nadere informatie1.4. Studentennummer: de persoonlijke studentencode vermeld in de databank van de instelling.
Bijlage 1 bij het besluit van de Vlaamse Regering van.../.../... tot wijziging van het besluit van de Vlaamse Regering van 12 december 2014 tot vaststelling van de vorm van het hogeronderwijsdiploma en
Nadere informatieOnderwijs- en examenregeling
Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2011 Opleidingsspecifiek deel: Bacheloropleiding: Griekse en Latijnse taal en cultuur Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig
Nadere informatieAssociatie KU Leuven: Sterke partners voor beter hoger onderwijs
Associatie KU Leuven: Sterke partners voor beter hoger onderwijs Associatie KU Leuven: een netwerk van sterke partners Groep T, KHLeuven en KHLim bereiden een fusie voor Facts & figures 4% % 45% 49% 95.000
Nadere informatieU I T S P R A A K
U I T S P R A A K 1 5 0 1 4 van het van de Universiteit Leiden inzake het beroep van [naam], appellant tegen het Bestuur van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid, verweerder 1. Ontstaan en loop van het geding
Nadere informatieSTEM monitor april 2015 RITA DUNON
STEM monitor 2015 30 april 2015 RITA DUNON Doelstellingen STEM-actieplan STEM-actieplan 2012-2020 streeft op middellange termijn naar: Meer starters en afgestudeerden in STEM-opleidingen en richtingen
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 12110 22 juni 2012 Regeling van 19 juni 2012, nr. 2012-0000333818, de Ministers van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Nadere informatieDe hervorming van het hoger onderwijs in Vlaanderen.
De hervorming van het hoger onderwijs in Vlaanderen. Associaties, bama-structuur en flexibilisering Frank Baert Jaarlijkse Algemene vergadering van het Wit-Gele Kruis van Vlaanderen 25 juni 2004 Europese
Nadere informatie1,4% ten opzichte van studiejaar
1 februari 2018 Feiten & Cijfers Stijgende lijn in instroom, inschrijvingen en aantal gediplomeerden hbo houdt stand. Grote toename instroom associate degrees. De instroom in het hbo in studiejaar 2017-2018
Nadere informatieSpeech Thom de Graaf opening symposium Kunstonderwijs en. Dank aan de Amsterdamse hogeschool voor de Kunsten die vandaag onze
Speech Thom de Graaf opening symposium Kunstonderwijs en Kunstonderzoek op 6 oktober 2016 Dames en heren, Dank aan de Amsterdamse hogeschool voor de Kunsten die vandaag onze gastheer is. De AHK leidt studenten
Nadere informatieVlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.2 - November 2008-147-
Vlaams Parlement Vragen en Antwoorden Nr.2 November 2008 47 VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN FRANK VANDENBROUCKE VICEMINISTERPRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN WERK, ONDERWIJS
Nadere informatieSTEM monitor 2015. 9 juni 2015 RITA DUNON
STEM monitor 2015 9 juni 2015 RITA DUNON Doelstellingen STEM-actieplan STEM-actieplan 2012-2020 streeft op middellange termijn naar: Meer starters en afgestudeerden in STEMopleidingen en richtingen die
Nadere informatieAanvraagformulier toelatingsprocedure Faculteit Theologie en Religiewetenschappen
AANVRAAGFORMULIER TOELATINGSPROCEDURE FACULTEIT THEOLOGIE EN RELIGIEWETENSCHAPPEN NEDERLANDSTALIG PROGRAMMA 2014-2015 Bachelor met verminderde studieomvang Certificaat voor het godsdienstonderwijs Rechtstreekse
Nadere informatieBesluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Biologie van de Vrije Universiteit Amsterdam
nuao w nederlands -vlaam se accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Biologie van de Vrije Universiteit Amsterdam datum 29 juli 2016 Onderwerp
Nadere informatieFeiten en cijfers. Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs
Feiten en cijfers Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs 2010 1 Feiten en cijfers Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs 2010 Ten opzichte van 2009 is de instroom stabiel: -0,3 procent
Nadere informatieVoor wie is het leerkrediet (en dus deze folder)?
Leerkrediet Informatie Voor wie is het leerkrediet (en dus deze folder)? Diplomacontract: je volgt een opleiding met de bedoeling een diploma te behalen voor de volledige opleiding Creditcontract: je volgt
Nadere informatieFactsheet. Instroom hbo toegenomen, lichte groei aantal inschrijvingen en aantal gediplomeerden neemt gestaag toe.
30 januari 2017 Feiten & Cijfers Instroom hbo toegenomen, lichte groei aantal inschrijvingen en aantal gediplomeerden neemt gestaag toe. Het aantal beginnende studenten in het hbo is in 2016-17 gegroeid
Nadere informatieHERVORMING LERARENOP LEIDINGEN - BASISUITGANGSPUNTE N -
HERVORMING LERARENOP LEIDINGEN - BASISUITGANGSPUNTE N - Werkdocument 02.10.2002 1. Woord vooraf...2 2. Basiscompetenties...2 3. Karakterisering van de opleiding...2 4. Stage...3 5. Soorten opleidingen...3
Nadere informatieDe Vlaamse kwalificatiestructuur
De Vlaamse kwalificatiestructuur 3 februari 2009 Rita Dunon Strategisch Onderwijs- en Vormingsbeleid Wat is een kwalificatie? Afgerond en ingeschaald geheel van competenties Competenties: geheel van kennis,
Nadere informatieDe Vlaamse kwalificatiestructuur
De Vlaamse kwalificatiestructuur 3 november 2008 Rita Dunon Strategisch Onderwijs- en Vormingsbeleid Wat is een kwalificatie? Afgerond geheel van competenties Competenties: geheel van kennis, vaardigheden
Nadere informatiePolitieonderwijs & externe kwaliteitszorg op weg naar accreditatie
Politieonderwijs & externe kwaliteitszorg op weg naar accreditatie dr. Steven Van Luchene [VLIR Cel Kwaliteitszorg] op weg naar accreditatie 1. routebeschijving: tno visita e accredita e 2. de meet: generieke
Nadere informatieOmvorming naar de masteropleidingen
Omvorming naar de masteropleidingen Data van indiening van de ingevulde formulieren: Dit beperkt formulier op 4 oktober 2002 Uitgebreider formulier (met o.m. de doelstellingen en eindtermen) uiterlijk
Nadere informatieVerkorte trajecten 2015-2016 (versie 2015-07-10)
Opleiding Bachelor in het Sociaal werk Sint-Annaplein 1 9000 Gent Verkorte trajecten 201-201 (versie 201-07-10) Studenten die reeds een diploma hoger onderwijs behaald hebben, kunnen binnen onze opleiding
Nadere informatieOmvorming naar de masteropleidingen
Omvorming naar de masteropleidingen Data van indiening van de ingevulde formulieren: Dit beperkt formulier op 4 oktober 2002 Uitgebreider formulier (met o.m. de doelstellingen en eindtermen) uiterlijk
Nadere informatieVraag nr. 219 van 14 januari 2013 van ANN BRUSSEEL
VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN PASCAL SMET VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS, JEUGD, GELIJKE KANSEN EN BRUSSEL Vraag nr. 219 van 14 januari 2013 van ANN BRUSSEEL Geïntegreerde lerarenopleiding Aandacht
Nadere informatieINSCHRIJVEN AAN DE HOGESCHOOL
Je wil je inschrijven aan de Hogeschool en je zoekt informatie op het internet. De teksten zijn gebaseerd op de website van de Hogeschool Antwerpen. Voor de correcte info van dit moment: surf naar www.ha.be.
Nadere informatieAanvraag beoordeling macrodoelmatigheid International Bachelor of Bioscience. Leiden, 17 januari 2017
Aanvraag beoordeling macrodoelmatigheid International Bachelor of Bioscience Leiden, 17 januari 2017 Samenvatting aanvraag Algemeen Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): Naam instelling Contactpersoon/contactpersonen
Nadere informatieH O G E R O N D E R W I J S in beeld
2008-2009 H O G E R O N D E R W I J S in beeld S T U D E N T E N HOGESCHOLENONDERWIJS aantal inschrijvingen (bachelor- en masteropleidingen, en basisopleidingen en initiële lerarenopleidingen (afbouw))
Nadere informatieSchakelprogramma voor de Master Taal- en Letterkunde: één taal. Duits, Engels, Frans of Nederlands).
Schakelprogramma voor de Master Taal- en Letterkunde: één taal (Duits, Engels, Frans, Latijn of Nederlands) 1. Instroom 1. Studenten met een diploma Bachelor in het Onderwijs: Secundair Onderwijs met minstens
Nadere informatieWat zijn de gelijkenissen en verschillen in de situatie in Vlaanderen in vergelijking met de internationale context?
Minicolloquium Hoger Kunstonderwijs Kunstenveld 05/06/2007 Raad voor Cultuur i.s.m. Raad voor de Kunsten ronde Waarom is het nodig om informatie te verspreiden? Waar komt deze informatie vandaan? Wat is
Nadere informatieOnderwijs- en examenregeling
Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2010 Opleidingsspecifiek deel: Bacheloropleiding: Slavische talen en culturen Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig artikel
Nadere informatieRichtlijn beoordeling onderzoeksmasters vanaf 1 september 2015. 23 april 2015
Richtlijn beoordeling onderzoeksmasters vanaf 1 september 2015 23 april 2015 Parkstraat 28 Postbus 85498 2508 CD Den Haag P.O. Box 85498 2508 CD The Hague The Netherlands T +31 (0)70 312 2300 info@nvao.net
Nadere informatieMaster in de seksuologie
Master in de seksuologie Faculteit Geneeskunde Kiezen voor de opleiding seksuologie De seksuologie is een erg jonge wetenschap amper iets meer dan een eeuw oud, waarvan de ontwikkeling lang heeft geleden
Nadere informatieSCHOOL OF ARTS - KONINKLIJK CONSERVATORIUM ANTWERPEN - AP HOGESCHOOL OPLEIDING MUZIEK. Afstudeerrichting Instrument/Zang: accordeon Bachelor 1
Afstudeerrichting Instrument/Zang: accordeon Bachelor 1 Accordeon 1 60 570 630 21 Repertoire accordeon 1 0 90 90 3 Kamermuziek 1 30 60 90 3 Musiceerpraktijk 1 30 150 180 6 Vakgebied Algemene Muzikale Vorming
Nadere informatieU I T S P R A A K
U I T S P R A A K 1 2-0 1 3 van het van de Universiteit Leiden inzake het beroep XXX, appellante tegen het Bestuur van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid, verweerder 1. Ontstaan en loop van het geding
Nadere informatieLUCA SCHOOL OF ARTS. STUDEREN IN VLAANDEREN Bachelors & Masters in de Kunsten
LUCA SCHOOL OF ARTS STUDEREN IN VLAANDEREN Bachelors & Masters in de Kunsten LUCA School of Arts bundelt de kracht en expertise van vijf gerenommeerde instellingen op evenveel campussen verspreid over
Nadere informatieSjabloon aanvraag voor het aanbieden van een anderstalige initiële bachelor- en/of masteropleiding
Sjabloon aanvraag voor het aanbieden van een anderstalige initiële bachelor- en/of masteropleiding Decretale context De aanvraag voor het aanbieden van een anderstalige initiële bachelor- of masteropleiding
Nadere informatieReglement EVC-EVK Associatie K.U.Leuven
vzw Associatie K.U.Leuven Schapenstraat 34, B-3000 Leuven Reglement EVC-EVK Associatie K.U.Leuven Goedgekeurd op de Raad van bestuur van 16.06.2006 met ingang van het academiejaar 2006-2007 1. Definities
Nadere informatieDe specifieke lerarenopleiding
geëngageerd onderzoekend communicatief talent ontwikkelend vakdeskundig leerling gericht samenwerkend De specifieke lerarenopleiding dynamisch leergierig master Jij bent... inspirerend creatief toekomstgericht
Nadere informatieSpecifieke Lerarenopleiding
Specifieke Lerarenopleiding www.hubrussel.be/slo ECONOMIE & MANAGEMENT Academiejaar 2009-2010 Aan de slag als leerkracht De Specifieke Lerarenopleiding (SLO) richt zich tot toekomstige leerkrachten economie
Nadere informatieBreek taboe omtrent kansarme
ITINERA INSTITUTE FLASH Breek taboe omtrent kansarme versus kansrijke diploma s 03 07 2013 MENSEN WELVAART BESCHERMING De Europese leiders hebben een actieplan tegen jeugdwerkloosheid aangekondigd. Uiteraard
Nadere informatieFeiten en cijfers. Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs. februari 2009
Feiten en cijfers Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs februari 2009 1 Feiten en cijfers Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs Inleiding Deze factsheet geeft informatie over het
Nadere informatieAdvies over de implementatie van ISCED 2011 in Vlaanderen
Algemene Raad PCA / 26 januari 2012 AR-AR-ADV-007 Advies over de implementatie van ISCED 2011 in Vlaanderen Vlaamse Onderwijsraad Kunstlaan 6 bus 6 BE-1210 Brussel T +32 2 219 42 99 F +32 2 219 81 18 www.vlor.be
Nadere informatieMen komt in aanmerking voor toelating tot het programma Kunstgeschiedenis indien men aantoont te beschikken over de volgende competenties:
Opleidingsspecifieke deel OER, 2016-2017 De opleiding Kunst- en cultuurwetenschappen Arts and Culture bestaat uit de programma s: Kunstgeschiedenis Gender Studies (see English EER) Arts & Society (voorheen
Nadere informatieVR DOC.0178/1
VR 2019 1502 DOC.0178/1 DE VLAAMSE MINISTER VAN ONDERWIJS NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: - Ontwerp van besluit van de Vlaamse Regering tot wijziging van diverse bepalingen van het besluit van de
Nadere informatieDOORSTUDEREN NA HET HBO
DOORSTUDEREN NA HET HBO Met welke financiële gevolgen moet je rekening houden? Informatie van het Avans Studentendecanaat Stand van zaken 2016-2017 Kenmerk: 14 september 2015 Studeren na het HBO: onderwerpen
Nadere informatieFACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA. ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Masterschool Life and Earth Sciences studiejaar 2008-2009
UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Masterschool Life and Earth Sciences studiejaar 2008-2009 DE MASTEROPLEIDING BIOMEDICAL
Nadere informatieKwaliteitscode - Vlaanderen 2015-2017
Kwaliteitscode - Vlaanderen 2015-2017 Situering van de Kwaliteitscode Afstemming op Europese referentiekaders De regie-pilots De uitgebreide instellingsreview In de periode 2015-2017 krijgen de universiteiten
Nadere informatieIntegratie van de academische hogeschoolopleidingen in de universiteiten. 37-G ( ) Nr. 1
Integratie van de academische hogeschoolopleidingen in de universiteiten 37-G (2017-2018) Nr. 1 1 Voorafgaand 2003: invoer BAMA-structuur, met extra zorg voor academisch niveau van academische opleidingen
Nadere informatieSchakelprogramma: master in de handelswetenschappen
ANTWERPEN Schakelprogramma: master in de handelswetenschappen Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen Studeren in Antwerpen Dat Antwerpen een bruisende stad is, hoeft geen betoog. De vele cafeetjes,
Nadere informatieVerder studer e n. Wat je best weet als student in spé
Verder studer e n Wat je best weet als student in spé Alles over verder studeren Alles over centen voor studenten www.centenvoorstudenten.be www.cebud.be www.studietoelagen.be Lees ook onze folder Studietoelage
Nadere informatie