Leren lesgeven in de grote stad (Amsterdam)

Transcriptie

1 Pabo HvA UPvA Leren lesgeven in de grote stad (Amsterdam) PRAKTIJKGIDS Voor praktijkbegeleiders en studenten van: Pabo HvA: Voltijd (jaar 1, 2 & 3) en Deeltijd (jaar 1 & 2) UPvA (jaar 1, 2 & 3)

2 Inhoud Praktijkgids VOORWOORD COMPETENTIES EN EINDTERMEN LEERDOELEN STAGE PER JAAR ACTIVITEITEN TIJDENS DE STAGE RELATIE STAGEACTIVITEITEN MET LEERDOELEN STAGEDAGEN STAGEMAP LESVOORBEREIDINGSFORMULIER GEDRAGSCODE STEM- / SPRAAKGEBRUIK EN STEMPROBLEMEN STAGEPLAATSING OP OPLEIDINGSSCHOLEN PLAATSING EN KEUZE STAGEPLAATS OP EEN OPLEIDINGSSCHOOL TAAK- EN ROLVERDELING BEGELEIDING IN DE PRAKTIJK BEGELEIDING EN BEOORDELING PRAKTIJK PABO HVA EN UPVA BEGELEIDING BEOORDELINGSPROCEDURE BEOORDELINGSCRITERIA AFRONDEN PRAKTIJKBEOORDELING ONVOLDOENDE PRAKTIJKBEOORDELING STAGEDOSSIER WAT TE DOEN BIJ PROBLEMEN? PRAKTIJKGIDS DEEL II: SPECIFIEK VOOR PABO HVA SAMENHANG PRAKTIJK EN CURRICULUM PABO HVA VOLTIJD EN DEELTIJD OVERZICHT CURRICULUM PABO HVA BLOKINDELING, STAGE- EN TOETSWEKEN PABO HVA IN STUDIEWIJZERS PER BLOK SCHOOLGEBONDEN LEERTAAK IN JAAR VT PRAKTIJKGIDS DEEL III: SPECIFIEK VOOR UPVA UITGANGSPUNTEN VAN DE UPVA VUISTREGELS UPVA SAMENHANG PRAKTIJK EN CURRICULUM UPVA OVERZICHT CURRICULUM UPVA STUDIEONDERDELEN EN STAGEOPDRACHTEN UPVA Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 1

3 10.3 STAGEPLANNING UPVA BIJLAGEN...35 BIJLAGE A PABO HVA: STAGEDOELEN VT JAAR 1, 2 & 3 EN DT JAAR 1 & PABO HVA STAGEDOELEN VT JAAR PABO HVA STAGEDOELEN VT JAAR PABO HVA STAGEDOELEN VT JAAR PABO HVA STAGEDOELEN DT JAAR PABO HVA STAGEDOELEN DT JAAR BIJLAGE B UPVA: ALGEMENE STAGEDOELEN EN STAGEDOELEN VT JAAR 1, 2 & UPVA STAGEDOELEN ALGEMEEN UPVA STAGEDOELEN JAAR 1-1 E SEMESTER UPVA STAGEDOELEN JAAR 1-2 E SEMESTER UPVA STAGEDOELEN JAAR 2-1 E SEMESTER UPVA STAGEDOELEN JAAR 2-2 E SEMESTER UPVA STAGEDOELEN JAAR 3-1 E SEMESTER BIJLAGE C UPVA: ACTIVITEITENLIJST...49 BIJLAGE D PABO HVA & UPVA: GEDRAGSPROTOCOL STAGE VOOR STUDENT...50 BIJLAGE E PABO HVA: STAGEACTIVITEITEN VOLTIJD...51 PABO HVA STAGEACTIVITEITEN VT JAAR PABO HVA STAGEACTIVITEITEN VT JAAR PABO HVA STAGEACTIVITEITEN VT JAAR 3 PROFILERING JONGE KIND PABO HVA STAGEACTIVITEITEN VT JAAR 3 PROFILERING OUDERE KIND BIJLAGE F PABO HVA: STAGEACTIVITEITEN DEELTIJD...59 PABO HVA STAGEACTIVITEITEN DT JAAR PABO HVA STAGEACTIVITEITEN DT JAAR BIJLAGE G UPVA: STUDIEONDERDELEN EN STAGEOPDRACHTEN...63 BIJLAGE H PABO HVA EN UPVA: OBSERVATIEFORMULIER STEMGEBRUIK EN STEMPROBLEMEN...63 BIJLAGE I PABO HVA EN UPVA: COMPETENTIEMATRIX LEREN LESGEVEN IN DE GROTE STAD (AMSTERDAM)...74 Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 2

4 Voorwoord Bij deze presenteren Pabo HvA en UPvA de Praktijkgids voor cursusjaar Deze Praktijkgids geeft inzicht in het stagebeleid en in de stageuitvoering van beide opleidingen. Pabo HvA en UPvA maken een expliciete keuze voor het opleiden van leerkrachten in de grootstedelijke context. Juist in de grote stad zijn er grote verschillen tussen kinderen en is zichtbaar dat niet ieder kind dezelfde kansen heeft, op dezelfde wijze leert of zich ontwikkelt. Goed onderwijs is cruciaal om een solide fundament te leggen voor de toekomst van kinderen. De Pabo HvA en de UPvA leiden studenten op die kinderen willen stimuleren om alles eruit te halen wat erin zit. Dat doen beide opleidingen in nauwe samenwerking met het werkveld. Heel passend hebben we het curriculum Leren lesgeven in de grote stad (Amsterdam) genoemd. Het leren in de praktijk wordt gekenmerkt door gerichtheid op toenemende professionaliteit en handelingsbekwaamheid op het gebied van de beroepscompetenties, met een nadrukkelijke focus op het leren lesgeven in de grote stad. In deze Praktijkgids worden de uitgangspunten voor de praktijkcomponent van Pabo HvA en UPvA beschreven. Deze uitgangspunten vormen de basis voor de organisatie en inhoudelijke sturing van het leren in de beroepspraktijk. De gids is bedoeld voor: - studenten voltijd van jaar 1, 2 en 3 (Pabo HvA en UPvA); - studenten deeltijd jaar 1 en 2 (Pabo HvA); - praktijkbegeleiders (mentoren, (academische) schoolopleiders, instituutsopleiders); - (kern)docenten Pabo HvA en UPvA; - medewerkers van het stagebureau (die o.a. de stageplaatsing van de studenten regelen). De Praktijkgids is in drie delen verdeeld. In deel I worden de doelen en de opzet van de stage, de praktijkbegeleiding op de Pabo HvA en de UPvA uiteengezet. Aan de orde komen: competenties en eindtermen, leerdoelen, stageactiviteiten, stageplaatsing en taak- en rolverdeling tussen de verschillende (praktijk)begeleiders. In deel II staat de concrete, praktische uitwerking van de stagedoelen. Dit deel is uitsluitend van toepassing voor de Pabo HvA, voor studenten van jaar 1, 2 en 3 VT en jaar 1 en 2 DT. In deel III wordt het programma van de UPvA verder uitgelegd. Dit deel is uitsluitend van toepassing voor de UPvA. Ten slotte is in de bijlagen een deel van de benodigde praktijkdocumenten voor Pabo HvA en UPvA opgenomen: de leerdoelen voor de stage, de competentiematrix Leren lesgeven in de grote stad, een overzicht van de stageactiviteiten. Vanwege de omvang van de Praktijkgids zijn de beoordelingsformulieren per blok en de lesvoorbereidingsformulieren van Pabo HvA en UPvA niet meer in deze Praktijkgids opgenomen, maar worden deze apart geplaatst op extranet. Daar is ook een lesbegeleidingsformulier digitaal beschikbaar, evenals deze Praktijkgids. De link naar extranet is: Ten slotte Veel scholen vragen van studenten een Verklaring omtrent het gedrag, kortweg VOG (voorheen "verklaring van goed gedrag" genoemd). Wij steunen dit. In ieder geval voor de LIO s (leerkrachten in opleiding, in jaar 4) zijn scholen daar ook toe verplicht. Door veel scholen wordt de VOG echter ook gevraagd van studenten die niet in Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 3

5 dienst zijn. De student dient in dat geval de VOG aan te vragen in de eigen gemeente. Het aanvraagformulier moet mede ingevuld en ondertekend zijn door de instantie die de VOG verlangt, de school dus. De pabo speelt in de aanvraagprocedure geen rol. Het heeft dus geen zin als student en/of school zich voor de aanvraag tot de opleiding wenden. Meer details over de VOG zijn te vinden op deze website: We wensen alle betrokkenen bij de stages een goed, inspirerend en leerzaam studiejaar toe! Namens de Pabo HvA, Anneke van der Linde, coördinator curriculum Namens de UPvA, Mieke Roos, stagecoördinator René Onclin, stagecoördinator Amsterdam, 17 juli Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 4

6 De praktijkcomponent van Pabo HvA en UPvA De kern van het leren in de praktijk wordt gevormd door de werkzaamheden op de stageschool. Onder het leren in de praktijk verstaan we de activiteiten die uitgevoerd worden op de stageschool. Deze activiteiten bieden de studenten zicht op: de belangrijkste facetten (taken en rollen) van het leraarschap; de wijze waarop een schoolorganisatie functioneert; de wijze waarop leerlingen zich op school manifesteren; achtergronden, leef- en belevingswereld van kinderen; de wijze waarop leerlingen leren (niet alleen op school, maar ook daarbuiten); groepsprocessen in de klas. Daarnaast doen de studenten op de school ervaring op met het: voorbereiden en uitvoeren van lessen; leiden en begeleiden van groepsprocessen; organiseren en plannen van activiteiten binnen en buiten de klas; samenwerken met collega s en ouders; participeren in overkoepelende schoolactiviteiten. De student ontwikkelt zich tijdens het leren in de praktijk op het gebied van alle competenties. Pabo HvA en UPvA volgen de competentie-indeling van de Onderwijscoöperatie 1. Een goede leraar is: pedagogisch competent vak- en didactisch competent interpersoonlijk competent organisatorisch competent competent in het samenwerken met collega s competent in het samenwerken met de omgeving competent in reflectie en ontwikkeling Pabo HvA en UPvA hebben de SBL-competenties specifiek gemaakt voor de grootstedelijke context. Dit heeft geresulteerd in de competentiematrix Leren lesgeven in de grote stad (Amsterdam). Deze matrix sluit aan bij de SBL-competenties en de beroepsstandaard voor het primair onderwijs van de gemeente Amsterdam. Samen opleiden Pabo HvA en UPvA werken intensief samen met opleidingsscholen in de regio die studenten de kans bieden zich in de praktijk te ontwikkelen tot startbekwame leerkrachten. Door deze samenwerking ervaart de student de 1 De Onderwijscoöperatie heeft in opdracht van het Ministerie van OC&W de bekwaamheidseisen voor leraren opnieuw bekeken en vastgesteld. Deze nieuwe bekwaamheidseisen treden per 1 augustus 2017 in werking. De nieuwe eisen borduren voort op de oude SBLcompetenties. In wordt gekeken tot welke aanpassingen in de competentiematrix dit gaat leiden voor Pabo HvA en UPvA. Zie voor de nieuwe bekwaamheidseisen: Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 5

7 samenhang tussen theorie en praktijk. Binnen de opleidingsscholen worden studenten intensief begeleid door mentoren, schoolopleiders en instituutsopleiders HvA en/of academische schoolopleiders UPvA. Alle studenten van Pabo HvA en UPvA lopen stage op een opleidingsschool. 1. Competenties en eindtermen De competentiematrix die Pabo HvA en de UPvA gebruiken bij begeleiding en beoordeling van de praktijkcomponent is opgesteld op basis van de landelijke SBL-competenties en de beschrijving van de competenties uit de Amsterdamse beroepsstandaard leraar basisonderwijs. Ook de visie van Pabo HvA en UPvA op datgene wat nodig is om les te geven in Amsterdam ( Urban Education ) is verwerkt in termen van observeerbaar gedrag. Vervolgens is een vertaling gemaakt naar de diverse fasen van de opleiding. Gedurende de opleiding zijn drie niveaus te onderscheiden: 1. Beginnend (te behalen in jaar 1) 2. In ontwikkeling (realisatie in hoofdfase en toegangseis voor lio-bekwaam). 3. Startbekwaam (na de LIO-periode, afgestudeerden van Pabo HvA en UPvA moeten aan deze eisen voldoen) Daarnaast zijn de twee daarop volgende niveaus opgenomen, bij wijze van ontwikkelingsperspectief voor de student: 4. Vakbekwaam (te bereiken na ongeveer 5 jaar werkervaring) 5. Excellent Omdat iedere student een eigen ontwikkelingscurve heeft, zijn alleen voor de propedeuse en voor de toegang tot de LIO-fase harde minimumeisen geformuleerd. Deze minimumeisen zijn vertaald naar beoordelingscriteria, te vinden op de beoordelingsformulieren. Afgestudeerden van Pabo HvA en UPvA moeten aan het eind van hun opleiding ten minste voldoen aan de kolom startbekwaam. De kwalificaties vakbekwaam en excellent bieden de student aanknopingspunten om zijn ontwikkeling in perspectief te plaatsen van datgene wat er uiteindelijk van hem verwacht wordt als leerkracht basisonderwijs. Tijdens en na afloop van de opleiding kan de student dit document in het kader van een leven lang leren blijven gebruiken voor de verdere ontwikkeling binnen het beroep. De competentiematrix wordt ten minste gebruikt in de gesprekken tussen student en schoolopleider. UPvA studenten gebruiken de competentiematrix als reflectieinstrument in het portfolio. De matrix geeft zicht op de ontwikkeling van de student en wordt in die gesprekken gebruikt om de ontwikkeling te plaatsen, te duiden en om te anticiperen op de zone van de naaste ontwikkeling. Het geheel geeft alle betrokkenen zicht op de ontwikkelingscurve van de student. De competentiematrix Leren lesgeven in de grote stad (Amsterdam) is opgenomen als een van de bijlagen bij deze Praktijkgids. Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 6

8 2. Leerdoelen stage per jaar Iedere student loopt vanaf het begin van de opleiding stage. Voor de opleiding en de stage is het van belang dat er continue aandacht is voor een evenwichtige groei in kennis, inzicht en vaardigheden. De student krijgt gedurende de stages steeds meer zicht op de eigen kwaliteiten, de eigen voorkeuren voor bepaalde competentiegebieden en ook op de eigen ontwikkelingsbehoefte. De competentiematrix biedt goede aanknopingspunten om dit proces inzichtelijk te maken doordat de ontwikkeling van de student nauwkeurig in kaart kan worden gebracht en kan worden gevolgd. Om een goede ontwikkeling en gewenste groei te stimuleren zijn er per blok stagedoelen geformuleerd. Deze stagedoelen vormen het uitgangspunt voor de stageperiode. De doelen bieden zowel student als mentor en schoolopleider houvast. Bovendien zijn aan deze stagedoelen beoordelingscriteria gekoppeld, die de mentor en de schoolopleider gebruiken om een uitspraak te doen over de kwaliteit van de activiteiten van de student. Om een goede ontwikkeling en een goed eindniveau als startbekwaam leerkracht te kunnen waarborgen, is er aan het eind van jaar 1 een minimumniveau vereist. Dit minimumniveau geldt als een basis waarop kan worden voortgebouwd en is verwerkt in de beoordelingsformulieren jaar 1. Alle stagedoelen moeten dan zijn behaald. De doelen zijn in de competentiematrix als beginnend aangemerkt. De stagedoelen per blok zijn opgenomen in de bijlagen. De doelen zijn per jaar geformuleerd vanuit de onderstaande ontwikkelingslijn: Pabo HvA Voltijd en UPvA Voltijd Jaar 1 Einde van het eerste jaar kan de student onderwijs uitvoeren en lesovergangen verzorgen. Voltijd Jaar 2 De student zorgt voor een koppeling tussen leeractiviteiten en leerdoelen; hij geeft leiding vanuit overzicht en overwicht en houdt rekening met de individuele behoeftes van kinderen. De student werkt aan zijn visie op onderwijs. Einde eerste semester tweede jaar kan de student een heel dagdeel onderwijs verzorgen. Einde tweede semester kan de student een hele dag aaneengesloten onderwijs verzorgen. Voltijd Jaar 3 Eind eerste semester van het derde jaar kan de student twee hele dagen aaneengesloten onderwijs verzorgen, een vakoverstijgend project opzetten en uitvoeren, verspreid over meerdere dagdelen (LIObekwaam). Voltijd Jaar 4 Eind van semester 2 kan de student zelfstandig leerprocessen van de leerlingen in de groep regisseren, uitvoeren en evalueren, functioneren in team, communiceren met ouders conform de richtlijnen van de school (Startbekwaam). Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 7

9 Pabo HvA Deeltijd Deeltijd Jaar 1, semester 1 De student verzorgt verschillende instructies en activiteiten aan de groep, waarbij het accent ligt op leiding geven aan de groep. Deeltijd Jaar 1, semester 2 De student zorgt voor een koppeling tussen leeractiviteiten en leerdoelen; hij geeft leiding vanuit overzicht en overwicht en houdt rekening met de individuele behoeftes van kinderen. De student werkt aan zijn visie op onderwijs. Einde eerste jaar kan de student een hele dag aaneengesloten onderwijs verzorgen. Deeltijd Jaar 2, semester 1 De student zorgt voor een koppeling tussen leeractiviteiten en leerdoelen; hij geeft leiding vanuit overzicht en overwicht en houdt rekening met de individuele behoeftes van kinderen. De student werkt aan zijn visie op onderwijs. Einde tweede semester kan de student een hele dag aaneengesloten onderwijs verzorgen. Deeltijd Jaar 2, semester 2 Eind tweede semester van het tweede jaar kan de student twee hele dagen aaneengesloten onderwijs verzorgen, een vakoverstijgend project opzetten en uitvoeren, verspreid over meerdere dagdelen (LIObekwaam). Deeltijd Jaar 3, semester 1 Aan het eind van de studie kan de student zelfstandig leerprocessen van de leerlingen in de groep regisseren, uitvoeren en evalueren, functioneren in team, communiceren met ouders conform de richtlijnen van de school (Startbekwaam). Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 8

10 3. Activiteiten tijdens de stage 3.1 Relatie stageactiviteiten met leerdoelen Per blok zijn leerdoelen voor de stage geformuleerd. Deze leerdoelen zijn opgenomen in deze Praktijkgids en hangen nauw samen met het thema van het blok, de inhoud van de lessen, de vakonderdelen en voor Pabo HvA de beroepsopdracht en voor de UPvA het ULP 2 -onderzoek. Aan het eind van ieder blok beoordeelt de schoolopleider in samenspraak met de mentor of de student de gestelde doelen heeft behaald. Zo houden alle betrokkenen (student, begeleider in de praktijk, begeleider op de opleiding) goed zicht op de vorderingen van de student en kan er tijdig actie worden ondernomen als er iets niet loopt zoals gepland. Pabo HvA Voor studenten van Pabo HvA staan de stagedoelen, de stageactiviteiten en de beoordelingscriteria beschreven in deze Praktijkgids. Per blok is een aantal stageactiviteiten beschreven die de student uit moet voeren om de doelen te kunnen behalen. De uitvoering is voorwaarde voor de praktijkbeoordeling. De student weet aan het begin van het blok wat er van hem wordt verwacht. De activiteiten die de student moet uitvoeren gelden uitsluitend als stageactiviteit wanneer deze vooraf zijn voorbereid en wanneer er evaluatie plaatsvindt over de kwaliteit en de opbrengst ervan. De stageactiviteiten komen deels voort uit de beroeps- en vakopdrachten die de studenten in ieder blok op de opleiding moeten afronden. Bij deze beroeps- en vakopdrachten zit namelijk altijd een praktijkcomponent. In een van de bijlagen bij deze Praktijkgids staan de verplichte stageactiviteiten per blok weergegeven. UPvA De UPvA leidt studenten op tot bruggenbouwers, die voortdurend de theorie verbinen aan de praktijk. In de stage maakt de student een koppeling tussen theorieën die in de verschillende vakken op de opleiding centraal staan, en toetst deze aan de praktijk. Studenten doen dit door reflectie en het onderbouwen van eigen leerkracht handelen door middel van vuistregels. Naast het bouwen van een brug tussen theorie en praktijk oefenen de studenten in de stage hun leerkrachtvaardigheden. Studenten moeten hiervoor in elk semester minimaal 15 voorbereide activiteiten uitvoeren. De inspiratie en suggesties voor de activiteiten komen uit de vakken op de opleiding, de thematiek op de stageschool, leervragen van de student en uit feedback van de mentor. Om de brug te bouwen en leerkrachtvaardigheden te oefenen, geven verschillende vakken op de opleiding, de studenten opdrachten/activiteiten mee die de student uitvoert in de stage. De omschrijving van deze vakken en opdrachten is als bijlage toegevoegd, namelijk bijlage D. De student leert in de opleiding ook wetenschappelijk onderzoek uit te voeren op een basisschool. Dit wordt ULP onderzoeksvaardigheden genoemd. Aan de ULP onderzoeksvaardigheden zijn verschillende activiteiten verbonden die moeten worden uitgevoerd op de stageschool. Dit betreft bijvoorbeeld het interviewen van kinderen, het uitvoeren van een rekenles of OOL 3 activiteit tot het bekijken van het leerlingvolgsysteem. De studenten krijgen hier uren voor om dit ook op andere dagen uit te voeren dan de reguliere stagedag. 3.2 Stagedagen De stage is per opleiding en per jaar vastgesteld op stagedagen en stageweken. Studenten Pabo HvA voltijd 1 e, 2 e en 3 e jaar 2 ULP = Universitaire Leraren Praktijk 3 OOL = Onderzoekend en Ontwerpend Leren Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 9

11 De eerstejaars studenten gaan één dag (dinsdag) per week naar de stage, en per blok 4 één hele stageweek. De tweedejaars studenten gaan één dag per week (dinsdag) naar de stage, en per blok één hele stageweek. De derdejaars studenten gaan in het eerste semester twee dagen per week (maandag en dinsdag) naar de stage, en per blok één hele stageweek. In het tweede semester volgen zij onderwijs in het kader van de minor. Indien de student een pabominor volgt is er altijd sprake van stage in het basisonderwijs. Per blok van 10 weken zijn er twee toetsweken, nl. week 9 en 10. In deze toetsweken wordt er geen stage gelopen. Studenten Pabo HvA deeltijd 1 e en 2 e jaar De eerstejaars studenten lopen één dag per week stage (bij voorkeur de dinsdag). In de stageweken wordt één dag extra stage gelopen. De tweedejaars studenten lopen één dag per week stage (bij voorkeur de dinsdag). In de stageweken wordt één dag extra stage gelopen. Per blok van 10 weken zijn er twee toetsweken, nl. week 9 en 10. In deze toetsweken wordt er geen stage gelopen. Deeltijd 1 e jaar Pabo HvA : mogelijkheid tot versnelling van de stage Voor deeltijdstudenten die in in het eerste jaar zijn gestart en waarbij blijkt dat zij zeer goed tot excellent functioneren in de praktijk bestaat de mogelijkheid tot versnelling van de tweede stage in een semester. Dat betekent concreet: versnelling van blok 1.2 of blok 1.4 door de beoordeling hiervan éérder te laten plaatsvinden. Om voor versnelling in aanmerking te komen moet de eerste stage van het betreffende semester zijn beoordeeld met het cijfer 8 of hoger en de examinator moet toestemming geven voor een versnelde beoordeling van de daaropvolgende stage (blok 1.2 of blok 1.4). De examinator bepaalt dit echter niet alleen: alvorens deze toestemming te kúnnen verlenen bespreekt zij/hij het voornemen met de coördinerend schoolopleider en de instituutsopleider. De examinator onderbouwt het voornemen op basis van de twee stagebeoordelingsformulieren uit het betreffende semester (dus het beoordelingsformulier van het al beoordeelde blok en het beoordelingsformulier van het nog te beoordelen blok, bijvoorbeeld van blok 1.1 en blok 1.2). Om hierover een geïnformeerd besluit te kunnen nemen staat het de coördinerende schoolopleider en de instituutsopleider vervolgens vrij om nadere informatie te verzamelen, bijvoorbeeld door zelf een lesbezoek af te leggen of dit te laten doen door een andere examinator. Pas na instemming van de coördinerend schoolopleider en de instituutsopleider kan een versnelde beoordeling van de stage plaatsvinden. De versnelde beoordeling wordt uitgevoerd door de examinator op een door haar / hem te bepalen moment. Let op: deze mogelijkheid geldt dit jaar dus alleen voor deeltijdstudenten die in het eerste studiejaar zijn gestart. 4 Pabo HvA werkt met blokken van 10 weken. De systematiek is als volgt: Ieder schooljaar heeft 2 semesters. Per semester zijn er 2 blokken van 10 weken. Totaal op jaarbasis dus 4 blokken van 10 weken. Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 10

12 Studenten UPvA 1e, 2e, 3e jaar De eerstejaars studenten lopen 1 dag (dinsdag) per week stage en in semester 1 één stageweek De tweedejaars studenten lopen 1 dag (dinsdag) per week stage en in semester 1 één stageweek. De derdejaars studenten lopen twee dagen per week stage. Dit ziet er als volgt uit: van week 36 t/m 43 op dinsdag en woensdag, van week 44 t/m 51 op maandag en dinsdag en in week 2 en 3 alleen op dinsdag. N.B. Voor de UPvA studenten kunnen minder stageweken gepland worden, omdat zij colleges volgen voor reguliere UvA vakken. Deze colleges kunnen niet anders geroosterd worden. 3.3 Stagemap De stagemap is een map (al of niet digitaal) waarin de student op ordelijke, systematische en (voor derden) toegankelijke wijze alles archiveert dat belangrijk is voor zijn ontwikkeling in de stage. De stagemap is ook een voorbereiding op de competentie Systematisch volgen en administreren van leren en ontwikkeling (bijhouden van een klassenmap) en past bij het beroep leerkracht. De stagemap bevat ten minste: een algemeen gedeelte; gegevens van de school en klas, eigen gegevens, gegevens van kinderen, afspraken/ gewoontes in de klas en persoonlijke aantekeningen; de planning per semester (waarin onder andere de verplicht uit te voeren stageactiviteiten zijn opgenomen); het schema van werkzaamheden (urenoverzicht) waarop wordt bijgehouden op welke dagen de student aanwezig is geweest op de stageschool en wat de student heeft gedaan; de door de student gemaakte schriftelijke voorbereidingen van lesactiviteiten. Studenten maken bij hun activiteiten/lesvoorbereidingen gebruik van het daartoe door de opleiding verstrekte voorbereidingsmodel (zie bijlage bij deze Praktijkgids en/of intranet); observaties van kinderen en van het handelen van de mentor; eigen evaluaties; andere materialen die de eigen ontwikkeling van de student ondersteunen; feedback en beoordelingen van de mentor en de schoolopleider; de ondertekende gedragscode. Voorop staat dat de student zich begeleidbaar opstelt; dat wil zeggen dat hij vooraf voorbereidingen communiceert met de mentor en/of de schoolopleider en zich open stelt voor feedback en advies. De student voert tijdens de stage alle stageactiviteiten uit en zorgt ervoor dat de stagemap geordend en geactualiseerd is. De student heeft op de stagedagen de stagemap steeds bij zich en deze moet dan altijd in te zien zijn voor de praktijkbegeleiders. Bij een bezoek van de schoolopleider neemt de student het initiatief om de stagemap te presenteren. 3.4 Lesvoorbereidingsformulier Een goede voorbereiding is het halve werk. Dat geldt ook voor lesgeven. Onder meer door een goede voorbereiding verwerft de student het vakmanschap van lesgeven. De opleiding verwacht dat studenten vooraf met hun mentor overleggen wat er voorbereid wordt, wanneer feedback op de voorbereiding plaatsvindt en wanneer feedback op de uitgevoerde activiteit gegeven kan worden. Student wordt gevraagd zichzelf op te nemen op video, zodat gereflecteerd kan worden op de uitgevoerde activiteit naar aanleiding van de beelden. De student Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 11

13 leert in het begin van het eerste jaar een les voor te bereiden aan de hand van een lesvoorbereidingsformulier. In het begin van het jaar wordt hiermee een start gemaakt, gaandeweg het jaar wordt het ingeoefend en steeds verder uitgebreid. Er is een apart lesvoorbereidingsformulier voor HvA en UPvA studenten. Deze formulieren zijn te vinden op ons extranet Gedragscode De studenten van Pabo HvA en UPvA tekenen in het eerste jaar op de opleiding een gedragscode voor hun stage. Zij bewaren deze in hun stagemap. Een kopie wordt gearchiveerd op het stagebureau. In de gedragscode wordt omschreven wat er van een student wordt verwacht tijdens de stage. Door deze gedragscode te ondertekenen conformeert de student zich hieraan. De gedragscode zit in een van de bijlagen bij deze praktijkgids en is digitaal beschikbaar op extranet. UPvA Integriteitsverklaring De studenten op de UPvA tekenen aan het begin van hun eerste jaar naast de gedragscode ook een integriteitsverklaring. In deze verklaring verklaren zij dat zij alle onderzoeksgevens voor ULP onderzoeksvaardigheden enkel zullen gebruiken voor onderwijsdoeleinden, vertrouwelijk zullen behandelen conform de richtlijnen voor ethisch verantwoord wetenschappelijk handelen (Ethics Code van de American Psychological Association) en niet openbaar zullen maken zonder voorafgaande toestemming van de schooldirectie. Deze verklaring bewaren de studenten in de stagemap en wordt bewaard in het dossier van de student. 3.6 Stem- / spraakgebruik en stemproblemen De stem is één van de belangrijke gereedschappen van een leerkracht. In 2006 rapporteerde meer dan de helft van de leerkrachten stemproblemen. Eén op de vijf leerkrachten is vanwege stemproblemen wel eens thuisgebleven van het werk. Startende leerkrachten rapporteerden meer stemklachten dan pabostudenten of meer ervaren leerkrachten. Het is van belang dat de student er zich van bewust is dat hij zorg moet dragen voor de eigen stem. Hierdoor kan worden voorkomen dat er na de opleiding als startende leerkracht verzuimd moet worden vanwege stemklachten. Tim Bosselaar, de logopedist van de Pabo, is de aangewezen persoon om studenten daarbij te ondersteunen en te adviseren. Hij verzorgt lessen over juist stemgebruik en begeleidt studenten bij het verbeteren van stemgebruik en spreekvaardigheid. Daarbij is een goede signalering in een vroeg stadium van belang. In het eerste jaar van de opleiding wordt bij iedere praktijkbeoordeling gevraagd of er sprake is stemproblemen zijn of problemen met de spreekvaardigheid. Als dit op het beoordelingsformulier is aangekruist, wordt van de begeleider gevraagd dit specifieker te observeren door aanvullend de Observatieformulier stemgebruik en stemproblemen in te vullen (zie bijlage I van deze Praktijkgids). Vervolgens maakt de student voor een nadere logopedische screening / logopedisch advies op de opleiding een afspraak met logopedist Tim Bosselaar: t.c.bosselaar@hva.nl. Tijdens een aantal individuele begeleidingsmomenten van ca. 30 min. krijgt de student advies en/of werkt samen met de logopedist aan de belangrijkste aspecten om stem- en spraakproblemen in de toekomst zoveel mogelijk te kunnen voorkomen. Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 12

14 Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 13

15 4. Stageplaatsing op opleidingsscholen De studenten van Pabo HvA en UPvA lopen stage op een opleidingsschool. De opleidingsscholen zijn in Amsterdam en omgeving gevestigd. De student doet op deze wijze ervaring op met het lesgeven in de grootstedelijke context. Om een optimale aansluiting tussen het onderwijsaanbod op de opleiding en het leren op de werkplek te bewerkstelligen, vraagt Pabo HvA aan de opleidingsscholen c.q. stagescholen de studenten te plaatsen in de bouwen zoals weergegeven in het schema in paragraaf 7.1 van deze Praktijkgids. Eisen aan mentoren, schoolopleiders, instituutsopleiders en academische schoolopleiders staan beschreven in de samenwerkingsovereenkomsten die zijn aangegaan met opleidingsscholen of stagescholen. Er is een aanbod van mentorentrainingen door de opleiding, al dan niet op maat of onder regie van de opleidingsscholen zelf. Pabo HvA en UPvA streven ernaar, en zullen op termijn als voorwaarde stellen, dat er een geschoolde mentor op de stageschool beschikbaar is voor de dagelijkse begeleiding van de student. Het stagebureau is verantwoordelijk voor het werven van stageplaatsen, het koppelen van studenten aan deze plaatsen en het informeren van alle betrokkenen. Het stagebureau van Pabo HvA is via te bereiken en via telefoon ( of ). De coördinator voltijd en deeltijd (Pabo HvA) en de stagecoördinator (UPvA) zijn verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken betreffende de stage. Als er problemen zijn die niet door de mentor, schoolopleider en/of instituutsopleider/academische schoolopleider kunnen worden opgelost, zijn deze coördinatoren degenen die om advies of hulp kunnen worden gevraagd. Zie ook paragraaf Plaatsing en keuze Studenten HvA Voltijd jaar 1, 2 en 3 Studenten van jaar 1 worden aan het begin van het cursusjaar geplaatst door het stagebureau van Pabo HvA. Aan het eind van het cursusjaar kunnen de eerstejaars studenten hun voorkeur voor een opleidingsschool aangeven. De stage vindt per definitie plaats op een andere basisschool dan die waar de student in het eerste jaar is geplaatst. Studenten kunnen dan ook een voorkeur aangeven voor stage op een Montessori-, OGO- of Daltonschool. Vanaf jaar 2 blijven de studenten in principe anderhalf jaar op dezelfde opleidingsschool (gedurende het tweede jaar en het eerste semester van jaar 3) tenzij er goede redenen zijn om daarvan af te wijken. Aan het eind van het tweede jaar worden studenten voorgelicht over de mogelijkheid een minor te volgen, waarmee zij bijvoorbeeld kunnen kiezen zich te specialiseren in een specifieke onderwijskundige richting (Montessori, Ogo, Dalton) en daarvoor een certificaat of diploma te behalen. Indien de student aan het einde van het tweede jaar alsnog de keuze maakt voor een specifieke onderwijskundige richting kan hij wisselen van stageschool. Een verzoek tot wijziging van de stageplek wordt door de student bij de instituutsopleider van de opleidingsschool ingediend met een cc. aan de eigen kerndocent. Studenten HvA Deeltijd jaar 1 en 2 Studenten van jaar 1 worden aan het begin van het cursusjaar geplaatst door het stagebureau van Pabo HvA. Aan het eind van het cursusjaar kunnen de eerstejaars studenten hun voorkeur voor een opleidingsschool aangeven. De stage vindt per definitie plaats op een andere basisschool dan die waar de student in het eerste jaar is geplaatst. Studenten kunnen een voorkeur aangeven voor stage op een Montessori-, OGO- of Daltonschool. Een verzoek tot wijziging van de stageplek wordt door de student bij de instituutsopleider van de opleidingsschool ingediend met een cc. aan de eigen kerndocent. Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 14

16 Studenten UPvA Studenten van de UPvA worden geplaatst op een opleidingsschool. Plaatsing vindt plaats door het stagebureau van de pabo, te bereiken via De UPvA-studenten zijn met zowel ULP leerkrachtvaardigheden als ULP onderzoeksvaardigheden verbonden aan de opleidingsschool. Studenten van jaar 1 worden geplaatst door het stagebureau en stagecoördinator UPvA. Studenten van jaar 2 kunnen uit een aantal opleidingsscholen kiezen en daarvoor hun voorkeur aangeven, voor het eind van het eerste respectievelijk tweede studiejaar. Studenten kunnen dan ook een voorkeur aangeven voor stage op een Montessori-, OGO- of Daltonschool. Het stagebureau probeert samen met de stagecoördinator rekening te houden met alle voorkeuren maar kan niet garanderen dat dit lukt. Vanaf jaar 2 blijven de studenten in principe anderhalf jaar bij een opleidingsschool (gedurende het tweede jaar en het eerste semester van jaar 3) tenzij de student een motiviatie voor een andere opleidingsschool heeft. Verzoeken tot wijziging van de stageplek worden door de student bij de stagecoördinator UPvA ingediend. Aan het einde van het derde jaar solliciteren de studenten op een LIO-plek. 4.2 Stageplaats op een opleidingsschool Kenmerken van een opleidingsschool zijn: - Opleiden in de school is een onderdeel van het personeelsbeleid van de school/ het schoolbestuur. - Het inductietraject voor startende leerkrachten is onderdeel van dit beleid en is er functioneel mee verbonden. - Het traject Opleiden in de school wordt aangestuurd door een betrokkene van het schoolbestuur, vertegenwoordiging van directie, vertegenwoordiging van schoolopleiders, betrokken stuurgroep. - Onderdeel van de aansturing is regelmatige wederzijdse terugkoppeling en feedback zodat er sprake is van wederzijdse verantwoordelijkheid. - Er zijn voldoende mentoren beschikbaar die in hun professionaliseringstraject een meerjarige planning hebben opgenomen wat betreft deelname aan en afronden van de mentortrainingen die worden aangeboden door de HvA. - Er is een schoolopleider aanwezig die in zijn professionaliseringstraject de mentorentrainingen heeft afgerond, aangevuld door een opleiding op het gebied van coaching (kan ook worden verzorgd door HvA- UPvA). - Schoolopleider zijn betrokken bij schoolontwikkeling. Stage op een opleidingsschool, specifiek voor de UPvA - De academische schoolopleiders van de UPvA hebben een academische achtergrond en participeren op de UPvA in een intensieve overlegstructuur, die gelijk staat aan scholing op het gebied van vraagarticulatie en onderzoeksvaardigheden. - De academische opleiders begeleiden de bijeenkomsten leerkrachtvaardigheden aan studenten van hun bestuur - Scholen die samenwerken met de UPvA nemen deel aan workshops rondom vraagarticulatie en onderzoeksvragen in de eigen school / het eigen schoolbestuur. - Instituutonderzoeksopleiders van de UPvA participeren in schoolplatforms waar onderzoeksvragen worden uitgewerkt. Daar hebben ze een structurele input in uitwerking via vierdejaars UPvA onderzoek en met eigen expertise. Rol en taken van de instituutsopleider en academische schoolopleider zijn per schoolbestuur vastgelegd in het samenwerkingsconvenant, waarin de rol en de taken van de school en de opleiding zijn vastgelegd in de vorm van gezamenlijke afspraken. Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 15

17 5. Taak- en rolverdeling begeleiding in de praktijk Pabo HvA en UPvA Eerste-, tweede- en derdejaars studenten ontvangen op de opleiding begeleiding bij de activiteiten en ontwikkeling van leerkrachtvaardigheden en beroepsvaardigheden. De student wordt op Pabo HvA wekelijks begeleid door de kerndocent bij het uitvoeren van de beroepsopdracht. Op de UPvA wordt de student door de instituutonderzoeksopleider begeleid met de ULP onderzoeksvaardigheden. Daarnaast vindt er begeleiding plaats op het gebied van studievoortgang en de professionele ontwikkeling tot leerkracht basisonderwijs. Deze begeleiding wordt op Pabo HvA eveneens uitgevoerd door de kerndocent in het kader van de persoonlijke, professionele ontwikkeling tot leerkracht. Op de UPvA wordt deze begeleiding gedaan door de academische schoolopleider. Specifiek voor UPvA De academische schoolopleider vertegenwoordigt op de UPvA de rol als kerndocent. Hij verzorgt bijeenkomsten over de leerkrachtvaardigheden en begeleidt de studenten op het gebied van professionele ontwikkeling tot leerkracht basisonderwijs. De academische schoolopleider begeleidt een groep studenten die onder zijn opleidingsschool vallen. De verbinding tussen de opleiding en de praktijk wordt op deze manier optimaal gemaakt. De taak- en rolverdeling bij de praktijkbegeleiding ziet er als volgt uit: Wanneer de taken en rollen afwijkend zijn op de UPvA, is cursief aangegeven hoe deze taken en rollen er uit zien. Taken en rollen Mentor Schoolopleider Instituutsopleider / Instituutonderzoeks Opleider (UPvA) Begeleiding student Activiteitenplanning met student doornemen. Begeleiding en feedback op (voorbereiding van) lessen, aan de hand van doelen per blok. Lesbezoek per blok + nagesprek (totaal 4 per jaar) Periodiek studenten doorspreken met instituutsopleider / academische schoolopleider Eerste aanspreekpunt voor student bij vragen en/of calamiteiten op het gebied van praktijk / stage. Professionalisering / Kwaliteitsbewaking Inhoudelijke ontwikkeling op opleidingsschool Studenten begeleiden bij het ontwikkelen van onderzoeksvaardigheden. Scholen begeleiden bij vraagarticulatie. Kerndocent / (Academische) schoolopleider: Overbruggen theorie / praktijk en v.v. Geeft werkcolleges, practica en legt verbindingen met beroepsopdracht. Startgesprek aan de hand van de competentiematrix. Begeleiden studenten in hun persoonlijke professionele ontwikkeling resulterend in een portfolio. Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 16

18 Beoordeling student Schriftelijke adviesbeoordeling aan het eind van elk blok aan de schoolopleider a.d.h.v. beoordelingsformulier Aan het eind van elk blok eoordelen en studiepunten doorgeven aan instituutsopleider/acade mische schoolopleider. Invoeren resultaten praktijk in SIS Koppelt informatie uit de SLB terug naar schoolopleider en omgekeerd. Contactfunctie / gezicht vd opleiding Beschikbaar voor advies voor schoolopleider. Periodiek studenten doorspreken met schoolopleider. Beoordelen Portfolio. Gebruik competentiematrix Stageactiviteitenlijst Formuleren schoolgebonden leertaken (Pabo HvA) Begeleiden schoolgebonden leertaken (Pabo HvA) Beoordelen schoolgebonden leertaken (Pabo HvA) Communicatie studenten opleidingsschool Communicatie Pabo HvA/UPvA Begeleiding beroepsopdracht (Pabo HvA) Begeleiding onderzoek (UPvA) Bespreken qua inhoud en planning. Controleren en aftekenen. Ja Op de stageplek In nagesprekken volgend op lesbezoeken: koppelen performance student aan competentiematrix Controleren en aftekenen indien akkoord Formuleren voor blok 2 en 4, samen met instituutsopleider Begeleiden (indien van toepassing) Adviesbeoordeling Samen met / in afstemming met instituutsopleider / kerndocent / (academische) schoolopleider. De coördinerend schoolopleider neemt deel aan overleg coördinerend schoolopleider. Ja Op de stageplek Schoolopleider: nee Beoordelen onderzoeksproducten van studenten. Bewaken kwaliteit. Formuleren blok 2 en 4, samen met schoolopleider. Begeleiden Samen met / in afstemming met coördinerend schoolopleider. Eerste aanspreekpunt voor opleidingsschool / stageschool bij vragen en/of calamiteiten op het gebied van praktijk / stage. De instituutsopleider communiceert op de UPvA niet over de praktijk. Coördineert alle info over opleiden in de school aan studenten. De stagecoördinator verzorgt samen met de (A)OiS de communicatie naar studenten. Ja Op de stageplek Begeleiding op de UPvA m.b.t. de onderzoeksvaardigheden Begeleiding van studenten in de koppeling tussen theorie en matrix. Stimuleert reflectie van studenten door middel van de matrix. Beoordelen kwaliteit van resultaat student blok 2 en 4 Eindbeoordeling Indien noodzakelijk contact met schoolopleider. De academische schoolopleider is het eerste aanspreekpunt voor opleidingsschool / stageschool bij vragen en/of calamiteiten op het gebied van praktijk / stage. De stagecoördinator verzorgt samen stagebureau en AOiS de communicatie naar studenten. Ja Op de pabo Schakel tussen de praktijk en het onderzoek van studenten. Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 17

19 6. Begeleiding en beoordeling praktijk Pabo HvA en UPvA Begeleiding De student wordt in de stage begeleid door: De mentor (de leerkracht op de stageschool) De schoolopleider (Pabo HvA) / academische schoolopleider (UPvA) De mentor De mentor geeft praktijkbegeleiding in de vorm van voorbeeldlessen/activiteiten, adviezen, tips en suggesties. Hij is een rolmodel voor de student. Hij/zij geeft de student feedback op de voorbereiding en op de uitvoering van de les. Dit gebeurt door middel van een gesprek tussen student en mentor op de stagedag. De mentor op de school is verantwoordelijk voor de begeleiding van de student en voor de adviesbeoordeling van de student op de werkplek. Hij geeft aan het eind van ieder blok een advies stagebeoordeling met behulp van het beoordelingsformulier van de opleiding. De mentor bespreekt de adviesbeoordeling met de student en deze neemt zo nodig aspecten op bij de actiepunten voor het volgende blok. De schoolopleider De schoolopleider bezoekt de student ieder blok, dus twee keer per semester. Totaal vier maal per jaar. De schoolopleider geeft schriftelijke feedback. De schoolopleider is tevens de examinator en geeft het uiteindelijke oordeel over de stage, mede op basis van de schriftelijke adviesbeoordeling van de mentor. De beoordelingsformulieren zijn te vinden op het extranet van Pabo HvA. In het evaluatiegesprek na het lesbezoek brengt de schoolopleider bij de student een proces op gang: terugkijken, analyseren, leervragen formuleren. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de competentiematrix. Op basis van dit gesprek stelt de student leer- en actiepunten op voor het volgende blok. Samen Opleiden Op een opleidingsschool werkt de student ook samen met een schoolopleider. De schoolopleider heeft een sleutelrol. Hij begeleidt de student, evenals de mentor. De schoolopleider is degene die uiteindelijk het leren in de praktijk beoordeelt. De mentor, de groepsleerkracht van de klas waar de student stage loopt, is de vaste begeleider. Zowel de mentor als de schoolopleider heeft een training op het gebied van begeleiden en coachen gevolgd. Ze zijn vertrouwd met het concept Samen Opleiden en hebben ervaring met het begeleiden van pabostudenten. Verder heeft de student die stage loopt op een opleidingsschool, een instituutsopleider Pabo HvA of academische schoolopleider UPvA. De instituutsopleider / academische schoolopleider is de contactpersoon vanuit de opleiding met de opleidingsschool en vice versa. Als de opleidingsschool problemen ervaart in de stage(s), dan is de instituutsopleider / academische schoolopleider voor hen het eerste aanspreekpunt. Als de student problemen ervaart op de stage, dan is na de mentor de schoolopleider het eerste aanspreekpunt en als het dan nog niet kan worden opgelost, de instituutsopleider / academische schoolopleider. De student wordt in totaal begeleid door drie personen: de mentor, de schoolopleider (beiden medewerkers van de opleidingsschool) en de kerndocent (van Pabo HvA) / academische schoolopleider (UPvA). De schoolopleider is met de mentor verantwoordelijk voor het leren in de praktijk (de stage), de kerndocent/academische schoolopleider voor de begeleiding in de persoonlijke professionele ontwikkeling. Op Pabo HvA is de kerndocent ook verantwoordelijk voor de begeleiding van de beroepsopdracht. Op Pabo HvA valt de kerndocent zo veel 5 Alle beoordelingsformulieren van Pabo HvA en UPvA staan op extranet, te bereiken via deze link: Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 18

20 mogelijk samen met de instituutsopleider, maar dat zal praktisch gezien niet altijd mogelijk zijn. De instituutonderzoeksopleider vanuit de UPvA begeleidt de studenten op de onderzoeksvaardigheden. 6.2 Beoordelingsprocedure De beoordeling van de stage vindt plaats op vier momenten in het jaar. De examenvorm is een beoordeling op basis van het beoordelingsformulier. Het beoordelingsformulier is afgeleid van de leerdoelen. De leerdoelen zijn afgeleid van de competentiematrix. Na elk blok geeft de mentor een schriftelijke adviesbeoordeling door het beoordelingsformulier in te vullen met onvoldoende, voldoende, goed of uitstekend. Bij Pabo HvA stuurt de mentor vervolgens de adviesbeoordeling naar de schoolopleider. De opleider in school geeft het uiteindelijke cijfer op het beoordelingsformulier. Bij de UPvA vult de student eerst zelf het beoordelingsformulier in en gaat daarna in gesprek met de mentor. Vervolgens stuurt de student of mentor de adviesbeoordeling en de eigen beoordeling van de student naar de opleider in school. De schoolopleider geeft het uiteindelijke cijfer op het beoordelingsformulier. De schoolopleider komt op basis van de adviesbeoordeling van de mentor (die in een gesprek met de student door de mentor is toegelicht), het eigen lesbezoek en het daarop aansluitende gesprek met de student tot een beoordeling, vult het beoordelingsformulier in en geeft een cijfer. De schoolopleider stuurt het ondertekende formulier naar de instituutsopleider (Pabo HvA) / academische schoolopleider (UPvA). Pabo HvA maakt een scan van het formulier en mailt die naar de student. De student neemt de eigen beoordeling (alleen UPvA-student), de adviesbeoordeling van de mentor en de eindbeoordeling van de schoolopleider op in het portfolio. Het stagebureau archiveert de beoordelingsformulieren. De instituutsopleider/stagecoördinator verwerkt de resultaten in SIS (cijferadministratie). Uit de beoordelingsprocedure blijkt dat de stagementor en de schoolopleider beiden het functioneren van de student beoordelen, maar de schoolopleider is de examinator en dus eindverantwoordelijk voor de inhoudelijke beoordeling. De instituutsopleider of stagecoördinator (UPvA) is verantwoordelijk voor het invoeren van de beoordelingen in de resultatenadministratie. Ook een negatieve beoordeling (een onvoldoende) moet worden ingevoerd. Inlevermomenten voor de praktijkbeoordeling Pabo HvA en UPvA zijn: Pabo HvA UPvA Blok 1 1 e toetsweek blok 1: uiterlijk uiterlijk Blok 2 1 e toetsweek blok 2: uiterlijk uiterlijk Blok 3 1 e toetsweek blok 3: uiterlijk uiterlijk Blok 4 1 e toetsweek blok 4: uiterlijk uiterlijk Afronding praktijk UPvA Op de UPvA krijgen de studenten twee keer per jaar punten voor de praktijk toegekend. Aan het einde van semester 1 en 2 worden deze punten ingevoerd. De student wordt twee keer per semester bezocht door een schoolopleider. Na elk blok van ongeveer tien weken geeft de schoolopleider een beoordeling (cijfer) op basis van adviesbeoordeling mentor, eigen beoordeling student, het eigen klassenbezoek en het daarop aansluitende gesprek een cijfer. Het gemiddelde cijfer van de beide bezoeken (blok 1 en 2, blok 3 en 4) vormt het uiteindelijke Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 19

21 cijfer van de praktijk dat aan het eind van het semester wordt toegekend. Beide bezoeken (blok 1 en 2, blok 3 en 4) van de schoolopleider moeten met een voldoende (5,5) afgerond worden om de praktijk aan het eind van een semester met een voldoende af te kunnen ronden. Wanneer een bezoek met een onvoldoende wordt beoordeeld, zijn er verschillende routes mogelijk. Deze staan beschreven in paragraaf 6.5 Onvoldoende praktijkbeoordeling. Bij een onvoldoende beoordeling (van een blok van ongeveer tien weken) vult de student samen met de schoolopleider een overeenkomst stageverlenging in. De schoolopleider beslist samen met de mentor welke van de drie routes het beste bij de ontwikkeling van de student past. 6.3 Beoordelingscriteria Per blok staat beschreven welke aspecten in de stage moeten worden geoefend en welke leerdoelen moeten worden behaald. Enerzijds geven deze doelen richting, anderzijds zijn ze zodanig geformuleerd dat er voldoende ruimte blijft bestaan voor de student om de activiteiten aan te passen aan de specifieke situatie op de (opleidings)school en/of om eigen accenten te leggen. De leerdoelen zijn ieder op zich geconcretiseerd naar beoordelingscriteria. Op het beoordelingsformulier zijn bij elk beoordelingscriterium voorbeelden van concreet waarneembaar gedrag opgenomen. Deze zijn bedoeld om aan te geven welk type gedrag zichtbaar kan zijn in de praktijk van het lesgeven. Extra toelichting beoordeling blok 1 In blok 1 begint de student, in verband met de start van het cursusjaar, later met de stage. Dat betekent dat er aan het eind van het blok een beoordeling gegeven moet worden over een korte periode en bovendien nog in de beginfase van het cursusjaar / de studie. Daarmee is rekening gehouden in de beoordelingscriteria. De beoordelingscriteria voor blok 1 zijn zeer concreet, SMART 6 geformuleerd en zijn met name gericht op een goede start en een goede basishouding als stagiair(e). Voor een student in het eerste jaar wordt een oordeel gevraagd of de student goed van start is gegaan, afspraken nakomt, belangstelling toont voor de kinderen en voor het vak leerkracht basisonderwijs en of hij de eerste onderwijsactiviteiten op voldoende niveau uitvoert. 6.4 Afronden praktijkbeoordeling De instituutsopleider en stagecoördinator verwerken de resultaten in SIS (de cijferadministratie). De student neemt alle stagebeoordelingen in pdf-vorm op in het portfolio. Op de UPvA verzamelt de student videofragmenten, de competentiematrix en zelfevaluaties in het portfolio. Tweemaal per jaar voert de kerndocent (Pabo HvA) en de academische schoolopleider (UPvA) een reflectiegesprek met de student over zijn ontwikkeling tot leerkracht. Het portfolio en de competentiematrix fungeren daarbij als reflectie-instrumenten. 6.5 Onvoldoende praktijkbeoordeling Bij een onvoldoende beoordeling moet de student via een herkansing alsnog de leerdoelen voor het betreffende blok zien te behalen. Er zijn drie mogelijkheden tot herkansing, afhankelijk van de ernst van de onvoldoende. Let op: in alle gevallen is er sprake van een formele herkansing en moet er een overeenkomst stageverlenging worden ingevuld. Hierin wordt aangegeven om welke vorm van herkansing het gaat. Een overeenkomst stageverlenging is 6 Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, Tijdsgebonden Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 20

22 te vinden op het extranet. De student en de schoolopleider vullen samen de overeenkomst in en geven een kopie aan het stagebureau. De overeenkomst wordt gearchiveerd in het studentdossier. 1. Een inhoudelijke herkansing in het volgende blok, zonder extra stagedagen: De student voldoet in het volgende blok alsnog aan de eisen. In dit geval maakt de student in overleg met de mentor en schoolopleider concrete afspraken die worden vastgelegd in de planning voor het nieuwe blok. Aan het eind van het blok beoordeelt de schoolopleider dan dus twee blokken: het blok dat wordt herkanst en het dan geldende blok. De schoolopleider vult in dat geval twee afzonderlijke beoordelingsformulieren in. Deze vorm van herkansing kan worden gecombineerd met herkansingsvorm 2. Let op: deze vorm van herkansing kan niet worden toegekend als het Praktijk VT 1.4 betreft. 2. Extra stagedagen: De student heeft meer tijd in de vorm van extra stagedagen nodig om alsnog aan de eisen voor het betreffende blok te voldoen. De student moet in dat geval 4 8 dagen extra stage lopen. De schoolopleider bepaalt het precieze aantal dagen. Concrete afspraken worden vastgelegd en opgenomen in de planning voor het volgende blok onder het kopje herkansing blok x. De student zorgt ervoor dat de schoolopleider, de instituutsopleider / academische schoolopleider en de mentor een kopie ontvangen van de herkansingsafspraken. Na afronding van de extra stagedagen beoordeelt de schoolopleider het blok dat is herkanst. Deze vorm van herkansing hoeft niet per se tot studievertraging te leiden. 3. Opnieuw volgen van het gehele stageblok: De student heeft een dusdanige achterstand / stilstand in de ontwikkeling tot leerkracht basisonderwijs dat hij een extra stageperiode (afhankelijk van het blok 9 tot 14 dagen) nodig heeft om alsnog aan de eisen van het betreffende blok te kunnen voldoen. In dit geval vindt er een gesprek plaats tussen de student, de schoolopleider en de instituutsopleider Pabo HvA of de academische schoolopleider UPvA. Na afronding van de extra stageperiode beoordeelt de schoolopleider het blok dat is herkanst. Deze vorm van herkansing leidt tot studievertraging. 6.6 Stagedossier Van elke student wordt op het stagebureau een stagedossier bijgehouden. In dit dossier worden de volgende formulieren opgenomen: - de stagebeoordelingsformulieren; - de herkansingafspraken en overeenkomsten stageverlenging (indien van toepassing); - overige correspondentie over de stage. De stagedossiers zijn alleen toegankelijk voor medewerkers van Pabo HvA en UPvA, voor zover dit voor de uitoefening van hun functie noodzakelijk is. Het is de medewerkers van Pabo HvA en UPvA niet toegestaan om gegevens uit de stagedossiers aan onbevoegden te geven en de beheerder van de stagedossiers draagt er zorg voor dat onbevoegden niet de gelegenheid krijgen van de inhoud van de dossiers kennis te nemen. De student heeft recht op inzage in het eigen dossier en kan documenten opvragen. Hiervoor moet een afspraak worden gemaakt met het stagebureau. 6.7 Wat te doen bij problemen? Het kan voorkomen dat er zich problemen voordoen tijdens de stage. In onderstaande schema s staat aangegeven wat in dat geval de aangewezen route is. De opleidingsschool probeert bij zorgen rondom de ontwikkeling van de de student, de student extra ondersteuning te bieden door middel van een extra klassenbezoek, video interactie Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 21

23 begeleiding, gesprek en/of andere begeleiding. Uitgangspunt is dat de student zich begeleidbaar en proactief opstelt, en meedenkt over vorm en inhoud van de extra begeleiding. Wanneer de zorgen aanhouden na de extra begeleiding van de opleidingsschool, gaan de coördinerend schoolopleider /academische schoolopleider in gesprek met de instituutsopleider/stagecoördinator om te kijken wat er nodig is en wat de volgende stap is. De student ervaart een probleem met de stage Er is een probleem: Bespreken met stagementor of schoolopleider. Het probleem is niet opgelost: Bespreken met de instituutsopleider/academische schoolopleider van de opleidingsschool. De instituutsopleider/academische schoolopleider bespreekt het probleem te allen tijde met de coördinerend schoolopleider. Er is nog steeds geen oplossing: Bespreken met de stagecoördinator Pabo HvA 7 of de stagecoördinator UPvA 8. De stagecoördinator bespreekt het probleem te allen tijde met de instituutsopleider/academische schoolopleider. De praktijkschool ervaart een probleem met een stagiaire Er is een probleem: Bespreken met student en schoolopleider. Het probleem is niet opgelost: Bespreken met de instituutsopleider/academische schoolopleider van de opleidingsschool. De instituutsopleider/academische schoolopleider bespreekt het probleem ook met de student. Er is nog steeds geen oplossing: Bespreken met de stagecoördinator van Pabo HvA of de stagecoördinator UPvA. De (stage)coördinator bespreekt het probleem ook met de student. De student is het niet eens met de beoordeling Indien een student het niet eens is met een onvoldoende beoordeling, dan kan hij zich wenden tot de examencommissie. De examencommissie zal geen inhoudelijk oordeel geven over de stage, maar controleren of er is beoordeeld conform de procedure. Rol stagebureau bij problemen Indien er zich problemen rondom de stage voordoen, dan speelt het stagebureau een signalerende en doorverwijzende rol. Zij zijn niet verantwoordelijk voor de afhandeling van de problemen. Dat zijn uiteindelijk de stagecoördinator van Pabo HvA en de stagecoördinator van de UPvA. 7 Stagecoördinator Pabo HvA: René Onclin, r.onclin@hva.nl tel Stagecoördinator UPvA: Mieke Roos, m.roos2@uva.nl tel Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 22

24 Praktijkgids deel II: specifiek voor Pabo HvA - Pabo HvA Voltijd jaar 1 - Pabo HvA Voltijd jaar 2 - Pabo HvA Voltijd jaar 3 - Pabo HvA Deeltijd jaar 1 - Pabo HvA Deeltijd jaar 2 - Pabo HvA Deeltijd jaar 3 Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 23

25 7. Samenhang praktijk en curriculum Pabo HvA Voltijd en Deeltijd In dit hoofdstuk lichten we de samenhang tussen praktijk en curriculum voor Pabo HvA Voltijd (jaar 1 t/m 4) en Deeltijd (jaar 1 t/m 3) toe. Het leren in de praktijk is gericht op toenemende professionaliteit en handelingsbekwaamheid in het vak van leerkracht primair onderwijs. De inhoud van de opleiding is gericht op het lesgeven in de grote stad, en op een toename in bekwaamheid om onderwijs te verzorgen, vakinhouden te overzien, differentiatie toe te passen en gesprekken met ouders en andere externen aan te gaan. Aangezien de student ervaring moet opdoen in alle aspecten van het basisonderwijs, is ook aangegeven in welk semester de student stage loopt in een bepaalde bouw. Het onderwijs op de opleiding is gericht op de bouw waar de student op dat moment zijn stage doorbrengt. In onderstaand overzicht van het curriculum is te zien dat de thema s per blok steeds een relatie hebben met de bouw waarin de student stage loopt. 7.1 Overzicht curriculum Pabo HvA Voor de vierjarige Voltijd ziet het curriculum er als volgt uit: 1 Kennismaken met onderwijs en met de stad Amsterdam 1.1 Amsterdams onderwijs in beeld Kind in de grote stad / Leerkracht in de grote stad 1.2 Lesgeven over Amsterdam 1.3 Leren door te spelen 1.4 Basisonderwijs in Nederland: toen en nu Praktijk Bovenbouw Bovenbouw Onderbouw (accent groep 1 en 2) Onderbouw (accent groep 1 en 2) 2 Differentiatie in opvoeden en onderwijzen 2.1 Leren en ontwikkelen stimuleren 2.2 Diversiteit: contact en communicatie Kinderen leren op verschillende manieren 2.3 Leren in en met de groep 2.4 De wereld verkennen: kinderen leren verschillend Praktijk Onderbouw (accent groep 3 en 4) Onderbouw (accent groep 3 en 4) Bovenbouw Bovenbouw 3 Hanteren van verschillen tussen kinderen in onder-/ bovenbouw 3.1 Hanteren van verschillen tussen kinderen in de groep, in onder- c.q. bovenbouw 3.2 Omgaan met verschillen: Samenwerken met ouders en deskundigen in en buiten de school Praktijk Onderbouw/bovenbouw Onderbouw/bovenbouw Minor 3.3 & 3.4 Minor 4 Verantwoordelijkheid nemen voor het leerproces van kind en groep 4.1 Eigen (LiO)-groep: verantwoordelijkheid nemen voor het leerproces van kind en groep 4.2 (Eigen) onderwijs ontwikkelen en verantwoorden Voorbereiden overgang naar het werkveld 4.3 Voorbereiden overgang naar het werkveld 4.4 Voorbereiden overgang naar het werkveld Praktijk LIO-1 LIO-1 LIO-2 LIO-2 Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 24

26 Voor de driejarige Deeltijd ziet het curriculum er als volgt uit: 1 Het Amsterdamse onderwijs in theorie en praktijk 1.1 Kennismaken met het Amsterdamse onderwijs 1.2 Amsterdams onderwijs in theorie en praktijk Kinderen leren op verschillende manieren 1.3 Kinderen leren verschillend 1.4 Leren in en met de groep Praktijk Onderbouw (accent groep 3 en 4) Onderbouw (accent groep 3 en 4) Bovenbouw Bovenbouw 2 Leren door spelen en leer- en ontwikkelingslijnen van het jonge kind 2.1 Leren door spelen 2.2 Leer- en ontwikkelingslijnen van het jonge kind Hanteren van verschillen tussen kinderen in onder-/ bovenbouw 2.3 Hanteren van verschillen 2.4 Omgaan met verschillen: tussen kinderen in de groep, in Samenwerken met ouders en onder- c.q. bovenbouw deskundigen in en buiten de school Praktijk Onderbouw (groep 1 en 2) Onderbouw (groep 1 en 2) Bouw profilering leeftijdsgroep Bouw profilering leeftijdsgroep 3 Voorbereiden overgang naar het werkveld 3.1 Eigen (LIO-)groep: verantwoordelijkheid nemen voor het leerproces van kind en groep 3.2 Voorbereiden overgang naar het werkveld Praktijk LIO-1 LIO-2 Minor 3.3 & 3.4 Minor De samenhang met het curriculum dat op de opleiding wordt uitgevoerd, is geborgd in de beoordelingscriteria die zijn beschreven door de opleiding en worden gehanteerd door de praktijkbegeleiders (mentor, schoolopleider). De kwaliteitseisen die worden gesteld aan beroepsvoorbereiding, uitvoering en evaluatie worden in de colleges en in de praktijk toegelicht en er wordt gericht mee geoefend. De beroepsvaardigheden op het terrein van lesgeven en onderzoek worden in de opleiding aangeboden in practica, die aansluiten bij het themaonderwijs. Ook de begeleidingsbijeenkomsten rondom de beroepsopdracht worden hiervoor benut. De practica zijn bedoeld als ondersteuning voor de beroepsopdracht en als ondersteuning bij het werken in de praktijk. Een concreet voorbeeld is het lesvoorbereidingsformulier: de student leert tijdens een practicum van de kerndocent hoe hij dit formulier in de praktijk moet hanteren. Hij past dat vervolgens zo goed mogelijk toe in de eigen lessen. De mentor geeft gericht feedback op het gebruik van het formulier in de lespraktijk, eerst ontwikkelingsgericht, en aan het eind van het blok zal de mentor worden gevraagd daar een adviesbeoordeling over te geven met behulp van het beoordelingsformulier. De kerndocent begeleidt de student op de opleiding en de toetsing vindt plaats in de laatste week van de onderwijsperiode van tien weken. In het eerste jaar VT en DT ligt de focus op het contact met kinderen, het observeren en het leren kennen van de kinderen, op het lesgeven en op onderwijs. In het tweede en derde jaar VT (en tweede jaar DT) zijn de beroepsvaardigheden gericht op verdieping van het lesgeven, het uitbreiden van het handelingsrepertoire en het omgaan met verschillen tussen kinderen. In het vierde jaar VT (en derde jaar DT) staat de integratie van de kennis, vaardigheden en attitude centraal wanneer de student een deel van de week zelfstandig voor de groep staat. De beroepsopdracht is de verbindende schakel tussen opleiding en praktijk. De student leert in de beroepsopdracht theorie toe te passen in de praktijk, de praktijk te begrijpen én te duiden met behulp van theorie. Met het uitvoeren van de beroepsopdracht ontwikkelt de student daarnaast een onderzoekende en kritische houding in de beroepssituatie. De student verwerft de kennis en de vaardigheden die hij nodig heeft om als professional het eigen onderwijs te (blijven) verbeteren. De kerndocent introduceert de beroepsopdracht en begeleidt de student bij het behalen van de gestelde doelen. De opdracht heeft altijd een directe relatie met het thema van het blok. Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 25

27 Daarnaast zijn er ellk blok specifieke vakcolleges en -practica ingeroosterd, waarin de student zicht krijgt op de leerlijnen en de vakdidactiek van de diverse kennisgebieden die in het basisonderwijs aan de orde zijn. Waar mogelijk worden deze colleges toegespitst op het thema van het blok en de bouw waar de studenten stage lopen. Gedurende elk semester komen taal, rekenen, wereldoriëntatie en kunstzinnige oriëntatie aan bod. De kennis van de student op het terrein van vakinhoud en vakdidactiek wordt getoetst in tentamens en vakopdrachten. In de vakopdrachten zit meestal een praktijkcomponent die in de stage moet worden uitgevoerd. In de persoonlijke, professionele ontwikkeling bespreekt de student samen met de begeleider (meestal de kerndocent) de studievoortgang, zowel qua voortgang in studiepunten als wat betreft zijn ontwikkeling tot leerkracht basisonderwijs. Bij deze persoonlijke professionele ontwikkeling worden drie doelen beoogd: (1) het ontwikkelen van een eigen identiteit als leerkracht, (2) het leren maken van eigen, wijze keuzes (door een eigen visie te ontwikkelen en door te leren omgaan met dilemma s in de beroepspraktijk en (3) het leren zorg dragen voor de eigen professionele ontwikkeling (ontwikkelen van een onderzoekende houding, houding van blijvend professionaliseren, bereidheid tot samenwerken). Aan het eind van ieder semester voert de begeleider (meestal de kerndocent) een functioneringsgesprek met de student over de voortgang in het afgelopen semester. De student heeft voorafgaand aan het gesprek het portfolio geactualiseerd met de (ten minste voldoende beoordeelde) beroeps- en vakopdrachten en de stagebeoordelingen. In het functioneringsgesprek reflecteert de student op de eigen ontwikkeling; hij doet dit door de voorbereide input te koppelen aan de inhoud van het portfolio, de kennis en vaardigheden opgedaan in de colleges en de ervaringen in de praktijk. De student laat in dit gesprek zien de eigen ontwikkeling te kunnen linken aan de competentiematrix Leren lesgeven in de grote stad (Amsterdam). Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 26

28 7.1 Blokindeling, stage- en toetsweken Pabo HvA in Op Pabo HvA wordt gewerkt in twee semesters. Ieder semester bestaat uit twee blokken van tien weken. Totaal bestaat een jaar uit vier blokken. Ieder blok heeft een vast ritme van stage- en toetsweken. Herkansingen van toetsen vinden altijd plaats in de toetsperiode van het volgende blok. In de beide toetsweken wordt geen stage gelopen; in de projectweken wel. Voor ziet de blokindeling en het toetsschema voor Voltijd (jaar 1 en 2 en jaar 3, 1 e semester) en Deeltijd (jaar 1 en 2) er als volgt uit: BLOK /09 11/09 18/09 25/09 02/10 09/10 16/10 23/10 30/10 06/11 19/09: 1e stagedag STAGEWEEK VT: ma t/m vr. DT: 1 dag extra HERFST TOETSWEEK.1 Stagebeoord. Beroepsopdr. Vakopdracht TOETSWEEK 2 Thematoets Vaktoets Vaktoets BLOK /11 20/11 27/11 04/12 11/12 18/12 08/01 15/01 22/01 29/01 PROJECTWEEK STAGEWEEK VT: ma t/m vr. DT: 1 dag extra TOETSWEEK.1 Stagebeoord. Beroepsopdr. Vakopdracht Herkans blok 1 TOETSWEEK 2 Thematoets Vaktoetsen Vaktoets Funct.gesprek BLOK /02 12/02 19/02 26/02 05/03 12/03 19/03 26/03 02/04 09/04 VOORJAAR STAGEWEEK VT: ma t/m vr. DT: 1 dag extra TOETSWEEK.1 Stagebeoord. Beroepsopdr. Vakopdracht Herkans blok 2 TOETSWEEK 2 Thematoets Vaktoets Vaktoets BLOK & & 27 16/04 23/04 30/04 07/05 14/05 21/05 28/05 04/06 11/06 18/06 25/06 02/07 PROJECTWEEK MEI STAGEWEEK VT: ma t/m vr. DT: 1 dag extra VT: Herkans bl. 3 Laatste stagedag in deze week TOETSWEEK.1 Stagebeoord. Beroepsopdr. Vakopdracht TOETSWK. 2 & 3 Thematoets Vaktoets Vaktoets Funct.gesprek 7.2 Studiewijzers per blok Per blok staat in Studiewijzers het gehele onderwijsaanbod beschreven in relatie tot het thema van het blok. Ook de verschillende beoordelingscriteria zijn hierin opgenomen. Deze studiewijzers zijn beschikbaar via de instituutsopleider en de schoolopleider, en zijn ook te vinden op het intranet van de pabo. Ook kunnen de mentoren deze opvragen bij de student die zij begeleiden. Door kennis te nemen van de inhoud van de studiewijzers zijn de begeleiders goed op de hoogte waardoor ze actief kunnen verwijzen, linken leggen, kortom de student ondersteunen bij het ervaren van een samenhangend studieprogramma op de opleiding én in de praktijk op de basisschool. Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 27

29 Pabo HvA kent de volgende Studiewijzers: Voltijd: - 1 e jaar: Studiewijzers VT 1.1, 1.2, 1.3 en e jaar: Studiewijzers VT 2.1, 2.2, 2.3 en e jaar: Studiewijzers VT 3.1, 3.2 (geen 3.3 en 3.4 i.v.m. de minor in het 2 e semester) - 4 e jaar: Studiewijzer VT 4 Deeltijd: - 1 e jaar: Studiewijzers DT 1.1 & 1.2, 1.3 & e jaar: Studiewijzers DT 2.1, 2.2, 2.3 en e jaar: Studiewijzer DT Schoolgebonden leertaak in jaar VT 2 In het tweede jaar voert de student samen met medestudenten een schoolgebonden leertaak uit. Hiervoor krijgt de student de tijd van september tot januari. De student maakt een keuze uit de leertaken die geformuleerd zijn door de opleiding/ opleidingsscholen. Voor de schoolgebonden leertaak analyseert de student een onderwerp en/of een probleem dat past bij de eigen opleidingsschool. De student werkt dus eigenlijk in opdracht van de praktijkschool. De schoolgebonden leertaak fungeert als voorloper van het afstudeeronderzoek in jaar 4: in het kader van het afstuderen voert de student namelijk een afstudeeronderzoek uit in nauwe afstemming met de praktijkschool. De studiebelasting is 84 uur. Leerdoelen schoolgebonden leertaak: 1. Je hebt een probleem/aspect passend bij de school helder in beeld gebracht en geanalyseerd. 2. Je bent in staat om relevante bronnen te zoeken bij dit beroepsprobleem/-aspect en je kunt hiermee het product verantwoorden. 3. Je kunt de vraag passend bij de school omzetten in een bruikbaar eindproduct. 4. Je verwerkt de ontvangen feedback van de school zichtbaar in het product en/of verslag. Werkwijze schoolgebonden leertaak: a. De student kiest bij de start van blok 2.1 een schoolgebonden leertaak passend bij de opleidingsschool. De student zorgt ervoor dat helder is wie de contactpersoon van de school is voor de schoolgebonden leertaak. b. De student formuleert een plan van aanpak met de leerdoelen, een activiteitenplanning, tijdpad en literatuur. De student bespreekt dit met de contactpersoon en scherpt het plan verder aan. c. De student neemt het plan van aanpak in de zesde lesweek van blok 2.1 ter bespreking mee naar de kerndocentbijeenkomst. De student ontvangt feedback van medestudenten en van de kerndocent. d. De student scherpt het plan van aanpak aan op basis van de gegeven feedback. e. De student levert een tussenproduct in bij de contactpersoon van de school en vraagt om feedback. f. De student levert in de toetsweek van blok 2.2 het eindproduct in in de Dropbox via MijnHvA. Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 28

30 Beoordeling schoolgebonden leertaak: De student levert in de toetsweken van blok 2.2 zijn schoolgebonden leertaak in in de dropbox (inclusief feedback contactpersoon). De kerndocent beoordeelt het eindproduct en gebruikt daarbij het beoordelingsformulier. In het afrondingsverslag met betrekking tot de schoolgebonden leertaak zitten de volgende items: Vraag en opdracht passend bij de school. Het product. Verantwoording van het product waarin de student een analyse van de opdracht heeft beschreven en de gemaakte keuzes met betrekking tot het eindproduct onderbouwt, inclusief een literatuurlijst (bevat minimaal drie bronnen). Feedback van de contactpersoon van de school. Taakverdeling. De beoordelingscriteria zijn: De student heeft een probleem/aspect passend bij de school helder in beeld gebracht en geanalyseerd. De student heeft relevante bronnen gevonden bij dit beroepsprobleem/-aspect en heeft hiermee het product verantwoord. De student heeft de vraag passend bij de school omgezet in een bruikbaar eindproduct. De student heeft de ontvangen feedback van de school zichtbaar in het product en/of verslag verwerkt. Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 29

31 Praktijkgids deel III: specifiek voor UPvA 8. Uitgangspunten van de UPvA De Universitaire Pabo van Amsterdam (UPvA) leidt studenten op tot academisch leraar primair onderwijs. De opleiding wordt georganiseerd door de Universiteit van Amsterdam (UvA) en de Hogeschool van Amsterdam (HvA) in samenwerking met het onderwijsveld. Studenten van de Universitaire Pabo krijgen aan het einde van hun opleiding twee diploma s: bachelor vrije pedagogische wetenschappen en bachelor leraar basisonderwijs. De visie waarmee de UvA en de HvA de UPvA vormgeven is kort samengevat de verbinding van theorie en praktijk. Theorie verwijst hier naar algemene kennis ten aanzien van vakinhoudelijke, vakdidactische, onderwijskundige, en pedagogische onderwijsvraagstukken. Praktijk verwijst naar lokale contexten binnen het onderwijs, waaronder de school waar de studenten stage lopen en de lessen die zij op deze school geven. Uitgangspunt van de opleiding is dat studenten theorieën die in de verschillende modulen centraal staan, met elkaar in verband brengen en toetsen aan de praktijk, hetzij door reflectie, hetzij door het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek op de school. Belangrijke thema s binnen de UPvA zijn diversiteit en burgerschap. Deze thema s vormen een rode draad in het onderwijs aan de UPvA. De opleiding Universitaire Pabo ziet er schematisch als volgt uit. Figuur 1: De academische leerkracht. De UPvA schematisch in kaart gebracht. Gedurende de opleiding ontwikkelt de student zich tot een academische leerkracht. Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 30

32 9. Vuistregels UPvA Vuistregels zijn voor UPvA studenten een middel om een brug te bouwen tussen theorie en praktijk. De vuistregels zijn onderbouwde handvatten/routines die je als leerkracht gebruikt om adequaat te reageren op situaties en om onderwijs vorm te geven. Elke leerkracht hanteert in de klas praktijkregels om bijvoorbeeld orde te houden, aandacht te krijgen, kinderen bij de les te houden, instructie vorm te geven, werkvormen in te zetten etc. Er zijn ontelbaar veel praktijkregels te beschrijven die een leraar basisonderwijs zou kunnen gebruiken in zijn beroepspraktijk. Praktijkregels ontstaan vaak uit ervaring of tips van anderen. Het verschil tussen een praktijkregel en een vuistregel is dat vuistregels zijn onderbouwd met kennis uit onderzoek of boeken. Vuistregels komen tot stand door een praktijkregel, een sleutelbegrip en fundering in de literatuur aan elkaar te verbinden. Praktijkregels De praktijkregel is een praktische regel die je gebruikt in de klas. Bijvoorbeeld ik klap drie keer in mijn handen als ik stilte wil of bij instructie uitspreken dat het gaat lukken. Er zijn veel praktijkregels die een leerkracht gebruikt in de dagelijkse praktijk in de klas. Deze praktijkregels zijn vaak gebaseerd op ervaring van de leerkracht. Sleutelbegrippen Een vuistregel is context -en persoonsgebonden. De analyse van de situatie is daarom van cruciaal belang. Daarvoor is het handig om sleutelbegrippen te benoemen en te gebruiken in de analyse. De sleutelbegrippen openen de deur naar de vuistregel en de kennis (theorie) daarachter. Bijvoorbeeld, sleutelbegrippen rondom orde zijn onder meer aandacht, rust, concentratie, stilte. Een sleutelbegrip komt over het algemeen uit onderzoek/literatuur. Het sleutelbegrip zorgt voor verbinding tussen de vuistregel en de literatuur. Literatuur De literatuur zorgt voor de brug tussen praktijk en theorie of tussen theorie en praktijk. Je kunt een vuistregel formuleren vanuit de praktijk en deze onderbouwen met literatuur of je kunt een vuistregel formuleren vanuit de literatuur naar een praktijk. Bijvoorbeeld als de student een vuistregel wil formuleren rondom orde kan de student literatuur zoeken rondom behaviorisme: positieve bekrachtiging van gewenst gedrag geeft gewenst gedrag. De student omschrijft de literatuur in eigen woorden (parafraseren) en voegt dit toe aan de vuistregel. Een vuistregel heeft altijd drie componenten (de praktijkregel, sleutelbegrip en literatuur) die te samen een vuistregel vormen. Vuistregel Als ik wil dat leerlingen strategieën leren voor leren geef ik leerlingen feedback op leren en motivatie. praktijkregel Sleutelbegrip Ik geef tijdens het zelfstandig Strategieën voor leren werken feedback op het leerproces. Literatuur Feedback gericht op leren stimuleert het gebruik van cognitieve strategieën. De cognitieve effecten (van het geven van feedback) op motivatie resulteren voornamelijk in inzicht in de relevantie van wat er bestudeerd werd. Dat stimuleert het gebruik van een cognitieve strategie, en zal uiteindelijk het leren verbeteren (Hattie & Timperley, 2007; Means, Jonassen & Dwyer, 1997). Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 31

33 10. Samenhang praktijk en curriculum UPvA 10.1 Overzicht curriculum UPvA Blok 1 Blok 2 Blok 3 Blok 4 Blok 5 Blok 6 ORIENTATIE OP SCHOOL EN LERAAR ORIENTATIE OP KIND EN VAK Inleiding pedagogische Beschrijvende Statistiek Onderwijskunde 1 Ontwikkelingspsychologie wetenschappen Onderzoeksmethodologie Eigen vaardigheid Rekenen Eigen vaardigheid Mens en wereld 2 Kunstzinnige culturele oriëntatie 1 Nederlands Rekenen en wiskunde 1 Mens & Wereld 1 Stageweek Taal 1 ULP A Pedagogiek ULP B Mens en wereld ULP L1 ULP L2 Praktijk 1 Praktijk 2 UPvA Jaar 2 Blok 1 Blok 2 Blok 3 Blok 4 Blok 5 Blok 6 WETENSCHAP EN TECHNIEK DIVERSITEIT Cognitieve ontwikkeling en leerproblemen Onderwijskunde 2 Bewegingsonderwijs Toegepaste methodenleer en statitiek Onderwijs in Onderzoekend en ontwerpen leren (OOL) Communicatie Rekenen 2 Kunstzinnige Culturele Taalverwerving Oriëntatie 2 Mens & Wereld 2 Taal 2 ULP C: Onderwijsontwerp rekenen ULP D Diversiteit ULP L3 ULP L4 Praktijk 3 Praktijk 4 UPvA Jaar 3 Blok 1 Blok 2 Blok 3 Blok 4 Blok 5 Blok 6 LEREN EN ONTWIKKELEN STAGNATIE IN LEREN Gezin en samenleving Sociaal emotionele ontwikkeling Etiologie Psychopathologie Kunstzinnige Culturele Oriëntatie 3 Rekenen 3 Onderwijskunde 3 Mens & Wereld 3 Wetenschapsfilosofie Taal 3 ULP L6 Kennisbasistoets Rekenen Kennisbasistoets Nederlands ULP 13/14 Leerlingvolgsysteem ULP L5 Praktijk 5 UPvA Jaar 4 Praktijk 6 Keuzestage Blok 1 Blok 2 Blok 3 Blok 4 Blok 5 Blok 6 Profilering AFRONDING IN LIO EN BACHELOR Beroepsprofilering Testconstructie en onderzoeksverslaglegging Vakprofilering 1 Vakprofilering 2 Leeftijdsprofilering 1 Leeftijdsprofilering 2 ULP L7 ULP L8 ULP F: Bacheloronderzoek 1 ULP G: Bacheloronderzoek 2 LIO-1 LIO-2 Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 32

34 10.2 Studieonderdelen en stageopdrachten UPvA In het schema in bijlage H is het studieprogramma van de UPvA en opdrachten voor in de stage weergegeven. Er staat een korte omschrijving bij elk vak zodat mentor, (academische) schoolopleider en student meer zicht krijgen op de kennis en vaardigheden die worden aangeboden op de UPvA. Er is geprobeerd om bij elk vak de opdrachten te vermelden die de studenten in hun stage moeten uitvoeren. Deze opdrachten geven de studenten inzicht welke kennis en vaardigheden zij nodig heb om een academische leerkracht te worden. De UPvA heeft geprobeerd om alle activiteiten zo volledig mogelijk te beschrijven. Het kan zijn dat de lijst nog niet volledig is. De student bestudeert daarom ook altijd de studiehandleiding van het desbetreffende vak. Naast deze opdrachten vanuit de opleiding voert de student ook andere activiteiten uit. De inspiratie en suggesties van deze activiteiten komen voort uit de ontwikkeling van de studenten, thematiek op de stageschool en gesprek met mentor. Daarnaast kunnen studenten meehelpen in de remediëring van individuele leerlingen, instructie aan groepjes, voorbereiding bij projecten, correctiewerk, pauzeactiviteiten. Denk hierbij niet alleen maar activiteiten met leerlingen in de klas maar ook aan activiteiten op schoolniveau zoals vergaderingen, bijwonen van groepsen/of leerlingbesprekingen, participeren in werkgroep etc. Het is belangrijk dat studenten bronnen gebruiken die op de school aanwezig zijn, bijvoorbeeld: lezen van schooldocumenten (schoolplan, ondersteuningsprofiel), gebruik maken van ICT voorzieningen (didactisch en registratie) etc. 9 Kortom, alle taken die voorbereiden op de beroepspraktijk van de leerkracht primair onderwijs. 9 Timmermans, M. (2012). Kwaliteit van de opleidingsschool. Over Affordance, Agency en Competentieontwikkeling. Proefschrift, hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 33

35 10.3 Stageplanning UPvA Praktijkgids Pabo HvA en UPvA DEFINITIEVE VERSIE pagina 34