Jaarverslag Stichting HVO

Transcriptie

1 Jaarverslag 2007 Stichting HVO

2 Stichting HVO Humanistisch centrum voor onderwijs en opvoeding Postadres: Bezoekadres: Postbus 85475, 3508 AL Utrecht Zwarte Woud 2, 3524 SJ Utrecht Telefoon: Fax: Internet: Vormgeving: APS, PSC, Monique Maasse, Utrecht Print: Plantijn Casparie, IJsselstein Foto s: Trees Luiten, Schiedam (pagina 13 en 19) Monique Maasse, Maartensdijk (pagina 4) U-See, Rotterdam (omslag, pagina 8, 11, 14, 16 en 20) 2008 Stichting HVO, Utrecht

3 Inhoud Ten geleide 5 1. Jaar van de anticlimax 7 2. HVO als opleidingscentrum HVO als innovatiecentrum HVO als dienstencentrum Organisatie en communicatie Beknopt financieel jaaroverzicht 24 3

4

5 Ten geleide Met veel genoegen bied ik u het Jaarverslag 2007 van Stichting HVO aan. De stichting mag zich elk jaar weer verheugen in een groeiende belangstelling voor haar activiteiten. Het doel van de stichting is velen inmiddels bekend. Het wordt in de vigerende statuten als volgt beschreven: 1. De stichting heeft tot doel om zonder winstoogmerk, binnen het kader van de Humanistische Alliantie, onderwijs en opvoeding in humanistisch perspectief duurzaam te bevorderen. 2. De stichting heeft als bijzonder doel, binnen het kader van de Humanistische Alliantie, levens- en wereldbeschouwelijke vorming in humanistisch perspectief duurzaam te bevorderen. De Humanistische Alliantie is het samenwerkingsverband van alle humanistische organisaties in Nederland. Stichting HVO tracht haar doelen te bereiken door het in stand houden van een professioneel expertisecentrum (opleiding, begeleiding, innovatie en dienstverlening). Dit wordt aangeduid met het centrum HVO of kortweg HVO. Het strategisch beleid voor de periode is vastgelegd in het Strategisch plan Duurzaam humanistisch vormingsonderwijs. Het plan kent zestien doelen. Een tussenevaluatie van de doelen zal worden opgenomen in het Jaarverslag Het jaar 2007 betrof het eerste jaar van de vierjarige beleidscyclus. De missie in het Strategisch plan luidt als volgt: HVO wil een nationaal en internationaal bekend en gewaardeerd centrum zijn voor de duurzame ontwikkeling en ondersteuning van onderwijs en opvoeding in humanistisch perspectief. Hiermee versterkt HVO de humanistische beweging, die als perspectief een duurzame wereldsamenleving voor ogen heeft, waarin mensen een goed en zinvol leven kunnen leiden, met en voor anderen, in rechtvaardige instituties. Het verslagjaar is een spannend jaar te noemen. Maar bovenal kan het jaar 2007 in de herinnering blijven als Jaar van de anticlimax. 5

6 Spannend omdat in oktober 2006 de Tweede Kamer een motie had aangenomen van Jan de Vries van CDA, die onder meer werd (mede) ondertekend door Mariëtte Hamer van PvdA. Hoofdstuk 1 maakt duidelijk waarom het jaar toch als het jaar van de anticlimax kan worden getypeerd. Het tweede hoofdstuk informeert over HVO als opleidingscentrum. Het derde hoofdstuk toont HVO als innovatiecentrum. Het vierde hoofdstuk geeft enkele voorbeelden van HVO als dienstencentrum, ook voor bredere doelgroepen dan de opgeleide leraren. Het vijfde hoofstuk geeft onder meer een overzicht van de mensen die op zeer betrokken wijze zorgdragen voor de realisering van de missie en doelen. Het zesde hoofdstuk biedt een beknopt overzicht van de financiële middelen die ter beschikking stonden. Door middel van de website kunt u steeds op de hoogte blijven van onze activiteiten. Wij waarderen dat zeer! Via de website kunt u op de hoogte blijven van de activiteiten van de zusterorganisaties, verenigd in de Humanistische Alliantie. Nico Stuij, directeur Stichting HVO 6

7 1. Jaar van de anticlimax In december 2007 werd een amendement op de onderwijsbegroting ingediend door de regeringsfracties (CDA, PvdA en ChristenUnie), die een eerste stap zou betekenen naar rijksbekostiging van de leraren hvo en gvo in het openbaar basisonderwijs vanaf 1 augustus De staatssecretaris (PvdA) bleef echter rijksbekostiging van deze leraren onwenselijk vinden. Het gevraagde bedrag van 2,7 miljoen werd wel vrijgemaakt, maar kon alleen in 2008 bestemd worden voor scholing en versterking van de verschillende organisatiestructuren ten behoeve van dit vormingsonderwijs. Wil deze dienstverlening aan openbare basisscholen op redelijke schaal in stand kunnen blijven, dan is rijksbekostiging van deze leraren onontbeerlijk. Het hele jaar 2007 leek dat ook gerealiseerd te gaan worden. Het teleurstellende amendement op de onderwijsbegroting zorgde voor de anticlimax. Een lichtpuntje was dat de onderwijsvoerder van CDA, Jan Jacob van Dijk, tijdens de behandeling van het amendement publiekelijk stelde dat hij zich in 2008 sterk zou blijven maken voor rijksbekostiging. Dat de hoop op rijksbekostiging in 2007 kon groeien kwam door een aangenomen, maar niet uitgevoerde motie in Wat vooraf ging Op 12 oktober 2006 diende Jan de Vries (CDA) mede namens de kamerleden Hamer (PvdA), Balemans (VVD), Jungbluth (GroenLinks), Slob (ChristenUnie) en Van der Vlies (SGP) tijdens de begrotingsbehandeling van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap de volgende motie ( VII, nr. 29) in: De kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende, dat door wegvallende gemeentelijke subsidies en de toegenomen kwaliteitseisen als gevolg van de Wet op de beroepen in het 7

8

9 onderwijs, het godsdienstonderwijs en het levensbeschouwelijk of humanistisch vormingsonderwijs aan openbare scholen onder grote druk staan; overwegende, dat de Onderwijsraad heeft geadviseerd daarvoor een landelijke werkgeversorganisatie in te richten en heeft geoordeeld dat daaraan de bekostigingsproblematiek onlosmakelijk is verbonden en er geen principiële argumenten zijn die rijksbekostiging onmogelijk maken; van oordeel, dat het godsdienstonderwijs en het levensbeschouwelijk of humanistisch vormingsonderwijs bijdragen aan een actief pluriform openbaar onderwijs en aan sociale integratie en burgerschap; van oordeel, dat daarom voor het godsdienstonderwijs en levensbeschouwelijk onderwijs of humanistisch vormingsonderwijs ook een vorm van rijksbekostiging gewenst is; verzoekt de regering uiterlijk voor de Voorjaarsnota 2007 in overleg met de samenwerkende organisaties een voorstel tot een vorm van rijksbekostiging van de docenten godsdienstonderwijs en levensbeschouwelijk of humanistisch vormingsonderwijs te ontwerpen en aan de Kamer voor te leggen, en gaat over tot de orde van de dag. Ondanks een tegenstribbelende minister Van der Hoeven werd de motie op 17 oktober met een zeer ruime meerderheid aangenomen. Een doorbraak leek bereikt. Vele acties waren aan het indienen van de motie voorafgegaan door voorbeeldig samenwerkende organisaties. De Wet op de beroepen in het onderwijs (Wet BIO) werd via het amendement Kraneveldt in 2004 ook van toepassing op de leraren hvo en gvo in het openbaar basisonderwijs. Sindsdien werkten direct belanghebbende en ondersteunende organisaties (zendende instanties, vakbonden, besturenorganisaties, overige belangenorganisaties in het openbaar onderwijs) samen aan het realiseren van rijksbekostiging en een pragmatisch organisatiemodel daarvoor. Nog in 2006 konden de samenwerkende organisaties de minister een unaniem gedragen voorstel in concept doen toekomen, waarmee zij zou kunnen voldoen aan de wens van de Tweede Kamer. 9

10 Een verdere terugblik Op 19 september 1978 richtte het hoofdbestuur van het Humanistisch Verbond (HV) een eerste verzoek aan het Ministerie van OCW om rijksbekostiging te krijgen voor salaire vergoeding van hvo-leraren. Vele verzoeken van het HV en Stichting HVO zouden daarop volgen met evenzovele afwijzingen. In 2001 was rijksbekostiging dichtbij door actie van Stichting HVO. De daartoe ingediende motie door CDA en Groen- Links haalde echter net geen meerderheid, doordat een sympathiserende VVD-fractie uiteindelijk toch tegenstemde. Op 17 februari 1946 werd het Humanistisch Verbond opgericht om een thuis te bieden aan onkerkelijke mensen en het nihilisme te bestrijden, dat mogelijk oorzaak en gevolg zou kunnen zijn van de vele verschrikkingen die de Tweede Wereldoorlog met zich mee had gebracht. Het HV heeft zich al vroeg intensief bezig gehouden met onderwijs en opvoeding. Ter gelegenheid van het 60-jarig jubileum in 2006 bracht het enkele kenmerkende teksten over humanistische vorming bijeen in het boekje Vormingsonderwijs op humanistische grondslag (L. van Gelder e.a., Amsterdam, 2006). De ogenschijnlijke doorbraak met betrekking tot rijksbekostiging van hvo-leraren gaf extra glans aan het jubileumjaar. Vroege teksten De vroegste tekst dateert uit Hij was van een zekere M. Knoop. De titel was Opvoeden in humanistische geest. Twee kenmerkende citaten ter illustratie, die niets aan geldigheid hebben verloren: De humanistische opvoeder waarschuwt; schend de mens niet, schend de jonge mens niet. Want de mens, die als kind geschonden en vertrapt wordt, trapt straks schendend terug. Als streber in de politiek, als tyran in het gezin, als bulldog voor de klas, als sadist in het kamp, als fielt op het werk. Geef daarom de kinderen medeverantwoordelijkheid en medezeggenschap. Voed ze reeds vroeg op, in de belevende sfeer tot innerlijke democratie. 10

11 Humanisme en opvoeding zijn zijde en keerzijde van één ereteken. Het ereteken, dat de mens worden kan, namelijk de harmonische, volledige mens. Humanisme en opvoeding zijn binnenwereld en vormende activiteit van de mens, die tracht waarlijk mens te zijn. Van de mens, die tracht zo goed, zo waar, zo rechtvaardig, zo liefdevol te zijn als een mens dat maar zijn kan en die het altijd weer probeert met zich zelf en met de medemens, om te groeien naar het beeld dat lokt, het ideaal van de volledige, harmonische mens. De bekende onderwijskundige Leon van Gelder heeft met voorzitter Jaap van Praag en anderen aan de wieg gestaan van het humanistisch vormingsonderwijs (hvo). Aanvankelijk werd daarbij op de eerste plaats gedacht aan het voortgezet onderwijs. Naast het godsdienstonderwijs op de openbare school zou de Mammoetwet ook levensbeschouwelijke vorming mogelijk gaan maken. In 1962 stelde Van Gelder onder meer: Het vormingsonderwijs uitgaande van een humanistische levensovertuiging kan voor leerlingen van het voortgezet onderwijs een mogelijkheid bieden hen in aanraking te brengen met gedachten, die zij nodig hebben om een eigen levensbeschouwing op te bouwen.

12 12 In 1962 werd hiervoor het Centrum voor Humanistische Vorming opgericht; een vroege voorganger van de huidige Stichting HVO, humanistisch centrum voor onderwijs en opvoeding. De huidige stichting dateert van 5 november In het voortgezet onderwijs kwam het hvo echter niet van de grond. Vanaf het schooljaar begon het hvo aan een opmars in het openbaar basisonderwijs. Een opmars die nu alweer lange jaren stagneert vanwege het ontbreken van rijksbekostiging. Een opmars die in de komende jaren wellicht kan worden vervolgd in zowel het basis- als het voortgezet onderwijs, nu rijksbekostiging mogelijk geen illusie meer is. Stichting HVO heeft zich daar al op voorbereid door onder meer haar lerarenopleiding op hbo-bachelorniveau Humanistisch vormingsonderwijs en Levensbeschouwing (HL) af te stemmen op zowel het basisonderwijs, als de onderbouw van het voortgezet onderwijs.

13 2. HVO als opleidingscentrum Het expertisecentrum van Stichting HVO verzorgt jaarlijks een kleinschalige lerarenopleiding Humanistisch vormingsonderwijs en Levensbeschouwing (HL) in deeltijd voor zowel het primair als het voortgezet en beroepsonderwijs. Het ondersteunt ook opleidingsroutes voor het primair onderwijs via pabo s. Zo behaalde pabostudente Chantal Tolkamp bijvoorbeeld naast haar pabo-diploma ook het zogenoemde hvo-certificaat. Zij schreef in het najaarsnummer van HVO Nieuws onder meer: Mijn eindwerkstuk ging over hvo en het klassenklimaat Ik ben erachter gekomen dat het geven van hvo-lessen zeker het klassenklimaat kan bevorderen. Hvo vraagt van de kinderen zelf na te denken over morele zaken, waardoor ze leren hoe ze met bepaalde dingen kunnen omgaan en hoe ze dit in de praktijk kunnen toepassen. Geslaagd in 2007 Aan dertien aanstaande leraren HL kon op 27 juni 2007 het certificaat voor het basisonderwijs (associate degree) worden uitgereikt en aan vier het diploma van de tweede graad (basisonderwijs, beroepsonderwijs en onderbouw voortgezet onderwijs) (hbo-bachelor degree). Via de zogenoemde pabo-route kon aan twaalf studenten het certificaat voor het basisonderwijs worden uitgereikt.

14 De opleiding HL van de eerste graad (hbo-master) werd en wordt in samenwerking met de Universiteit voor Humanistiek (UvH) verzorgd. Op 7 september kon aan dertien aanstaande leraren het diploma worden uitgereikt. Jaarlijks worden de afgestudeerden van de beide lerarenopleidingen (hbo-bachelor en hbo-master) uitgenodigd voor de alumnidag. In het verslagjaar vond deze plaats op 6 oktober. In het gebouw van de UvH werden vier workshops verzorgd door studenten van de opleiding, alumni en medewerkers van het centrum HVO. De workshops hadden als onderwerp: Levenskunst, Zin in spel, Je zelfbeeld als docent en Digitaliteit. Vanzelfsprekend was er alle gelegenheid voor de alumni om bij te praten tijdens de door HVO aangeboden lunch en receptie.

15 3. HVO als innovatiecentrum Verbetering en vernieuwing van de opleidingen, cursussen, trainingen en leermaterialen zijn jaarlijks terugkerende activiteiten. Met name is in 2007 veel aandacht besteed aan de hbo-bacheloropleiding HL en het thema Virtuele Vorming. Het opleidingsprogramma is vernieuwd en de voorgenomen integratie van e-learning in de opleiding is volgens plan verlopen. Met name de programmaonderdelen van de verdiepingsfasen zijn overgezet in het programma Moodle. De hiervoor ontworpen website elearning.hvo.nl werd ook ingericht met lesmateriaal voor de leraren en leermaterialen voor de trainersopleiding Waarde(n)vol communiceren. HVO kiest elke twee jaar een hoofdthema voor de inhoudelijke verdieping. In 2007 en 2008 is dat Virtuele Vorming. Onderwijskundig medewerkers verdiepen zich het eerste jaar in het thema. In het voorjaar van het tweede jaar wordt een symposium aan het hoofdthema gewijd en vervolgens wordt het thema in het bijscholingsprogramma voor leraren opgenomen. Het voorjaarsnummer 2007 van HVO Nieuws opende met het hoofdthema als volgt: Leraren Humanistisch vormingsonderwijs en Levensbeschouwing (HL) zien vanzelfsprekend de mogelijkheden voor zelfvorming die de digitale wereld van de computer kinderen en jongeren biedt. Communicatie (chatten), ontspanning (games), informatieverwerving: internet is een wellicht onbedoeld, maar krachtig vormingsinstrument. Naast vorming kan als bij vrijwel alles ook vervorming optreden. Volgend jaar (21 maart 2008) is het voorjaarssymposium Virtuele Vorming van Stichting HVO gericht op de vraag: op welke wijze kan het humanistisch vormingsonderwijs op grond van zijn doelstellingen meerwaarde bewerkstelligen ter ondersteuning van deze zelfvorming? 15

16 16

17 4. HVO als dienstencentrum Het expertisecentrum van Stichting HVO richt zich als opleidings- en innovatiecentrum op het (doen) opleiden en ondersteunen van leraren Humanistisch vormingsonderwijs en Levensbeschouwing; het verdiepen en vertalen van inhoudelijke thema s naar educatieve praktijken en het ontwerpen en periodiek bijstellen van leerplannen en leermaterialen voor modulen, cursussen en trainingen. HVO stelt zijn expertise (kennis en ervaring) desgewenst ook voor anderen (groepsleraren, vakleraren, pedagogisch medewerkers, enzovoorts), beschikbaar via betaalde en zo nodig onbetaalde dienstverlening op maat. De aangeboden bijscholingscursussen voor de leraren HL staan ook open voor andere leraren. De expertise van HVO strekt zich onder meer uit tot de volgende aandachtsvelden: levensbeschouwelijke vorming, morele vorming, sociaal-emotionele vorming, democratische vorming, levenskunde, filosoferen met kinderen, socratische gesprekken, waarde(n)vol communiceren. Hier volgen enkele voorbeelden van dienstverlening in het verslagjaar. Filosoferen met kinderen Een onderwijskundig medewerker verzorgde in 2007 een zeer succesvolle negendaagse gecertificeerde training ScherpZinnig! Leren filosoferen met kinderen voor leraren en andere opvoeders. Vraag naar herhaling van de training kon worden gehonoreerd. De training was opgebouwd uit drie blokken: Blok 1: Attitude. Doel is het ontwikkelen van een open en kritische houding. Het activeren van de verwondering in jezelf en de ander en een aantal praktische hulpmiddelen hierbij. Blok 2: Vaardigheden. Doel is het leren van gespreksvaardigheden die het filosofisch gesprek in banen leiden. Het stellen van vragen die het gesprek openbreken en schragen. Kinderen leren stil te staan bij hun 17

18 eigen gedachten en die van de ander. Het herkennen van doolhoven en dwaalwegen in het gesprek. Kortom: hoe volg je samen een duidelijk spoor zonder avontuur uit de weg te gaan? Blok 3: Knaag- en knelvragen. Doel is het gebruikmaken van sparky thinking rondom de knaag- en knelvragen. Herkennen van deze vragen en ze op filosofische wijze onderzoeken. Levensbeschouwing voor groepsleraren In september is het tweede jaar van de cursus Levensbeschouwing voor groepsleraren in de gemeente Zeevang, Noord-Holland van start gegaan. Het initiatief hiertoe is genomen door Dick Knip, bovenschools directeur van de scholen in Zeevang, die aangesloten zijn bij SPOOR: Stichting Primair Openbaar Onderwijs in de Regio Waterland en Oostzaan. Het programma bevat onder meer de volgende thema s: de waarde van opvoeden, wat heeft levensbeschouwing met opvoeden te maken?; levensbeschouwelijke communicatie; filosoferen met kinderen; zelfontplooiing en autonomie. Dick Knip schreef over de cursus in het voorjaarsnummer van HVO Nieuws: De lessen zijn bedoeld voor de teams die hun kennis en ervaring weer op de kinderen moeten gaan overbrengen, maar tegelijkertijd vormt het ook de deelnemers. Het blijkt elke keer weer een verrijking te zijn om aan de lessen te mogen meedoen. Ik heb zelden meegemaakt dat er met zo veel enthousiasme wordt nageschoold. Ook door degenen die toch wat aarzelend en kritisch aan deze scholing begonnen zijn. Aan het einde van het tweede cursusjaar (mei 2008) zullen de 32 deelnemers een certificaat ontvangen ter bevestiging van hun deelname aan de cursus. Tevens zullen zij worden uitgenodigd deel te nemen aan een vervolgcursus, waarmee zij bekwaam en bevoegd verklaard kunnen worden Humanistisch vormingsonderwijs en Levensbeschouwing in het openbaar basisonderwijs te verzorgen. 18

19 Zin in Spel Een onderwijskundig medewerker ontwierp en verzamelde spelwerkvormen, die geschikt zijn te gebruiken bij het thema zingeving in onderwijs en opvoeding. Zij verzorgde verschillende trainingen in het gebruik van deze spelwerkvormen voor leraren HL, groepsleraren, vakleraren en mentoren. Trainersopleiding HVO Jaarlijks wordt de trainersopleiding HVO Waarde(n)vol communiceren aangeboden, zo ook in De opleiding richt zicht op professionals in de opvoedingsbegeleiding. Deelnemers zijn onder meer werkzaam in de pedagogische hulpverlening als orthopedagoog, psycholoog, logopedist of als leraar in het onderwijs. De deelnemers worden gecertificeerd door Stichting HVO om vanuit humanistisch perspectief opvoedingsbegeleiding te verzorgen. Alle gebruikte methodieken zijn ondergebracht in een uitgebeid brondocument Levensvaardigheden, dat steeds wordt geactualiseerd. 19

20 20

21 5. Organisatie en communicatie HVO is een relatief kleine, flexibele (netwerk)organisatie die door doelgerichte samenwerking tamelijk ambitieuze doelen wil realiseren. Duurzaam wordt samengewerkt met humanistische en overige verwante organisaties in Nederland, verbonden in de Humanistische Alliantie. Er zijn meer dan 50 lidorganisaties. Met name kunnen hier genoemd worden Humanistisch Verbond, Universiteit voor Humanistiek, Hivos, Humanitas, en Humanistische Omroep. Met Europese humanistische organisaties wordt samengewerkt in de Europese Humanistische Federatie (EHF), wereldwijd wordt samengewerkt in de International Humanist and Ethical Union (IHEU). Vanaf 1 januari 1999 treedt APS als gastheer op van HVO. Hierdoor kan HVO een dubbelverbonden organisatie genoemd worden: huishoudelijk (formeel werkgeverschap en huisvesting) verbonden met APS, inhoudelijk verbonden met het georganiseerde humanisme. Jaarlijks wordt de samenwerkingsovereenkomst met APS geëvalueerd. Ook in 2007 kon worden vastgesteld, dat de overeenkomst voortreffelijk wordt nageleefd en dat de meerwaarde duidelijk aantoonbaar is. Op zijn beurt trad HVO in 2007 ook op als gastheer (huisvesting) voor LVHVO (Landelijke Vereniging Humanistisch Vormingsonderwijs). LVHVO is de vereniging van hvo-leraren in het basisonderwijs en ondersteunende vrijwilligers, die op professionele wijze het financieel-organisatorische aspect van hvo in het primair onderwijs voor haar rekening neemt. Medewerkers In het verslagjaar waren bij HVO drie ondersteunende medewerkers (1,9 fte), een communicatiemedewerker (0,6 fte) en elf onderwijskundig medewerkers inclusief directeur, (7,0 fte) betrokken. Onderwijskundig medewerkers traden op als opleider, begeleider, ontwerper en trainer. Naast de eigen medewerkers kon de organisatie een 21

22 beroep doen op een kring van gewaardeerde en betrokken gastdocenten, trainers en ontwerpers. In het verslagjaar waren de volgende medewerkers werkzaam bij HVO: Dhr. Hans Beckeringh, onderwijskundig medewerker. Mw. Marjolijn Beuling, onderwijskundig medewerker. Mw. Jeannine Corneille, communicatiemedewerker. Mw. Annemarie Geelhoed, onderwijskundig medewerker. Mw. Sascha van Gijzel, secretarieel medewerker. Mw. Tryntsje de Groot, onderwijskundig medewerker. Drs. José Krijnen, onderwijskundig medewerker. Mw. Anke van der Linden, secretarieel medewerker. Mw. Trees Luiten, onderwijskundig medewerker. Drs. Marijke van Meenen, onderwijskundig medewerker. Mw. Juliette van Niehoff, secretarieel medewerker. Drs. Marco Otten, onderwijskundig medewerker. Dhr. Nico Stuij, directeur. Prof. dr. Wiel Veugelers, bijzonder hoogleraar humanistisch vormingsonderwijs. Mw. Elly Vollmann, onderwijskundig medewerker. Drs. Baukjen van Wieringen, onderwijskundig medewerker. Besturen Het bestuur van Stichting HVO kende in 2007 de volgende leden: Dhr. Ron Bruijn, algemeen directeur basisscholen. Mw. Hanna Geerdes, leraar Hvo en Levensbeschouwing aan een pabo. Drs. Marjo Klaver, directeur lerarenopleidingen. Drs. Wilma Henderikse, onderzoeker en consultant (plv. voorzitter). Drs. Hans Hooghoff, leerplandeskundige (voorzitter). Prof. dr. Henk Manschot, emeritus hoogleraar filosofie en ethiek. Prof. dr. Koo van der Wal, emeritus hoogleraar filosofie en ethiek. De voorzitter van de beroepsvereniging LVHVO, de heer Willem Kuiper, woonde de bestuursvergaderingen als adviseur bij. Mevrouw Klaver en de heren Bruijn en Manschot traden met ingang van 1 januari 2008 terug als bestuurslid. Hun bijdrage aan de groei en bloei van Stichting HVO werd gememoreerd en zeer op prijs gesteld. 22

23 De directeur HVO was in 2007 secretaris van de vereniging Humanistische Alliantie (HA). Samen met voorzitter Lodewijk de Waal (directeur Humanitas) en penningmeester Ineke de Vries (directeur Humanistisch Verbond), vormde hij het dagelijks bestuur. Hij was tevens bestuurslid van Stichting Socrates, van de stichting Contactcentrum Bevordering Openbaar Onderwijs (CBOO) en van het Studiecentrum Openbaar Onderwijs (SOO). Hij heeft een waarnemerzetel in het bestuur van de stichting Nederlandse Algemeen Bijzondere Schoolraad (NABS). Communicatie De georganiseerde interne communicatie kende onder meer de volgende middelen en media: de startdag (van het opleidingsjaar), de carrouseldag (evaluatie strategisch beleid), de nieuwjaarsbijeenkomst, maandelijks werkoverleg, themadagen en bestuursvergaderingen. De georganiseerde externe communicatie kende onder meer de website ( HVO Nieuws, voorlichtingsbijeenkomsten en verschillende brochures en folders. Bij de externe communicatie werd ook veelvuldig gebruikgemaakt van de mogelijkheden voor nieuwsvoorziening, die websites van de vele bevriende organisaties hiervoor bieden. In het bijzonder kan hier de website genoemd worden. 23

24 6. Beknopt financieel jaaroverzicht Het financieel beheer ten behoeve van HVO wordt verzorgd door APS. Uit de jaarrekening van APS wordt de rekening van baten en lasten van HVO in 2007 beknopt weergegeven in onderstaand overzicht. Begroting 2007 Werkelijk 2007 Baten Subsidie OCW Overige inkomsten Totale baten Lasten Personele kosten Materiële kosten Kosten activiteiten Totale lasten Resultaat De reserve per 1/1 bedroeg De reserve per 31/12 bedraagt De reserve zal met name worden aangewend voor de uitbreiding van het aantal onderwijskundig medewerkers met 1 à 2 fte. 24