Diensten- en productencatalogus

Transcriptie

1 Behorend bij het Bedrijfsplan ICT-samenwerking Rijk van Nijmegen Op weg naar de Regionale InformatieDienst Rijk van Nijmegen van, voor en door de gemeenten Beuningen, Druten, Heumen, Groesbeek, Ubbergen, Millingen aan de Rijn, Mook en Middelaar en Nijmegen Versie december 2013

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding Werkplek Computers Printers, multi-copiers Andere apparaten (devices) Werkplekondersteuning (help- of servicedesk) Speciale werkplekken Software Functioneel beheer Beheer Systeembeheer Technisch applicatiebeheer Telefonie Certificaten en Contracten I&A-advisering (Informatie)Beveiliging Rampenbestrijding ICT-Inkoop Bijlage: Termen en definiëring December ii -

3 1 Inleiding Dit document is de van de ICT-samenwerking Rijk van Nijmegen. Met dit document wordt weergegeven welke diensten en producten door de samenwerking geleverd worden samenwerking en in hoeverre de afname daarvan door de deelnemende gemeenten verplicht of optioneel is. Deze catalogus hoort bij het Bedrijfsplan voor de ICT-samenwerking Rijk van Nijmegen Op weg naar de Regionale InformatieDienst Rijk van Nijmegen. Er wordt van uitgegaan dat al het huidige ICT-personeel (en/of de budgetten die gebruikt worden om inhuur te betalen die ICT-taken uitvoert alsook ondercapaciteit ) ondergebracht zal worden in de ICT-samenwerking. De medewerkers worden belast met taken binnen hun eigen functiegebied (eventueel) op een andere locatie. Vanaf samenwerking zullen deze werkzaamheden centraal worden aangestuurd. De focus van de ICT-samenwerking ligt in eerste instantie op het beheer van de technische infrastructuur. Het afnemen van diensten en producten die daar mee te maken hebben, wordt als een verplichte afname gezien. De ICT-samenwerking kan immers niet een infrastructuur beheren en daar verantwoordelijk voor zijn als delen van die infrastructuur door anderen beheerd zouden worden. Het uiteindelijke doel van de samenwerking is een verregaande samenwerking op het brede terrein van Informatie- en Communicatietechnologie, van infrastructuur tot gegevensbeheer en informatiebeleid. Het gezamenlijk beheer en gebruik van de procesapplicaties en het opstellen van een gezamenlijk I-beleid zijn bij de start nog niet onderdeel van die samenwerking maar als stip op de horizon worden zij wel meegenomen in het Bedrijfsplan. En dus in deze D&P-catalogus. Per gemeente wordt een verschillende invulling gegeven aan het begrip ICT-personeel : bij de ene gemeente gaat het enkel om de functies op het gebied van systeembeheer en informatievoorziening, bij de andere gemeente vallen ook de DIV- of de decentrale functionele beheerfuncties eronder. In de praktijk zal dit betekenen dat, indien een gemeente medewerkers in de samenwerking inbrengt met een takenpakket dat niet door andere gemeenten wordt ingebracht, die medewerkers hun taken in eerste instantie uitvoeren voor die ene gemeente. Afnemen van diensten en producten Met bovenstaand kunnen de vragen beantwoord worden over welke diensten en producten op het gebied van ICT een gemeente af zal of kan gaan nemen van de samenwerking: Was de dienst of het product voorafgaand aan de samenwerking een onderdeel van de eigen ICT-organisatie van de gemeente die overgegaan is naar de o Zo ja, dan neemt zij die dienst of product af van de samenwerking vanaf de start; o Zo nee, maar wil zij het product of wil zij de dienst uitgevoerd hebben en wordt de dienst of het product wel aangeboden voor meerdere gemeenten door de Inleiding December

4 Zo ja, dan neemt zij die dienst of het product van de samenwerking op (korte) termijn af óf de dienst of het product wordt niet gevoerd door de gemeente; Zo nee, dan start het overleg over of en wanneer de dienst of het product wel door de samenwerking wordt geleverd en hoe in de periode tot dat moment wordt gehandeld. De continuïteit van de werkzaamheden komt daardoor niet in gevaar. De functionele aansturing van de medewerkers en het beheer zal vanaf samenwerking anders zijn dan daarvoor maar de samenwerking zorgt ervoor dat de dienstverlening op ICT-gebied minstens gelijk zal blijven aan het dienst- en kwaliteitsniveau voordat er sprake was van samenwerking. Uiteindelijk, en daar zal een geruime tijd voor genomen moeten worden, zal de samenwerking, zoals in de Business case is verwoord, het gehele pallet van I&A-activiteiten kunnen uitvoeren voor de deelnemende gemeenten en zal er geen I-traject zijn zonder betrokkenheid van de samenwerking. Inleiding December

5 2 In dit hoofdstuk worden de diensten en producten benoemd die geleverd worden door de samenwerking. Per dienst of product wordt vermeld of de afname door gemeenten optioneel is of niet. 2.1 Werkplek Computers De toegang tot het netwerk van de gemeente en tot de bestanden wordt centraal door de samenwerking beheerd. Dat geldt voor de toegang vanaf een computer op een werkplek of flexplek binnen de gemeentelijke organisatie (de computer op of naast het bureau), vanaf of met behulp van een laptop en vanaf een zogenaamde plaats- en tijdsonafhankelijke werkplek. De gemeentelijke computers en de laptops worden qua hard- en software eveneens beheerd door de samenwerking. Ze worden voorzien van een standaardinrichting 1 met standaardsoftware en ook die inrichting en software wordt centraal beheerd. Voor de plaats- en tijdsonafhankelijke werkplekken geldt dat de hardware en software niet centraal beheerd wordt, het betreft vaak privé aangeschafte middelen. De toegang van deze systemen tot de netwerken van de gemeente valt wel onder de verantwoordelijkheid van de samenwerking. Per gemeente verschilt de invulling van de computers qua type. Dat wat door de gemeente beheerd wordt voorafgaand aan de samenwerking, zal ook door de samenwerking beheerd worden. In de loop van de tijd zal de samenwerking de huidige situatie omvormen naar een gewenste situatie waarbij de insteek is het beheer en dat wat beheerd wordt, gelijk te trekken voor iedere organisatie. De samenwerking formuleert daarvoor een traject waarbij natuurlijke vervangingsmomenten en bedrijfseconomische argumenten worden aangegrepen om veranderingen door te voeren. Dit alles in nauwe en actief overleg met de gemeenten. Een type desktop met standaardinrichting en de toegang tot de netwerken van de gemeente Een type laptop met standaardinrichting en de toegang tot de netwerken van de gemeente De toegang tot de netwerken van de gemeente vanaf een plaats- en tijdsonafhankelijke werkplek 1 De standaardinrichting is gedefinieerd door de Werkgroep ICT. Vooralsnog zal de huidige inrichting van de computers als standaard worden benoemd, de te definiëren standaardinrichting kan dan gezien worden als punt waar naar toe gegroeid gaat worden. December

6 Management user-accounts (beheer van de toegang op gebruikersniveau) Printers, multi-copiers Andere hardware die werkplekgerelateerd is zoals printers en multi-copiers, worden eveneens door de samenwerking beheerd. Printers Multi-copiers Per gemeente verschilt de invulling van de printers en multi-copiers. Dat wat door de gemeente beheerd wordt voorafgaand aan de samenwerking, zal ook door de samenwerking beheerd worden. In de loop van de tijd zal de samenwerking de huidige situatie omvormen naar een gewenste situatie waarbij de insteek is het beheer en dat wat beheerd wordt, gelijk te trekken voor iedere organisatie. De samenwerking formuleert daarvoor een traject waarbij natuurlijke vervangingsmomenten en bedrijfseconomische argumenten worden aangegrepen om veranderingen door te voeren Andere apparaten (devices) Door de gemeente kunnen andere apparaten ter beschikking zijn of worden gesteld. Denk aan tablet-pc s, ipads en dergelijke. Deze apparaten worden vanaf de start centraal beheerd door de samenwerking. Indien gemeenten besluiten om dergelijke apparaten beschikbaar te stellen, zal de samenwerking graag in overleg met de gemeente willen bepalen welke apparaten beschikbaar gesteld worden. Dat limiteert de verscheidenheid aan apparaten en daarmee het beheer qua hardware en qua beheersoftware. Andere apparaten (devices) December

7 2.1.4 Werkplekondersteuning (help- of servicedesk) De ondersteuning van de medewerkers geschiedt centraal. Belangrijk bij met name deze dienst is dat medewerkers elders in de organisaties positief zijn en blijven over de dienstverlening, voor hen is de samenwerking hierin zichtbaar. Werkplekondersteuning (helpdesk) Een belangrijke maatregel daarvoor is dat (voorlopig) vanaf samenwerking voor iedere locatie een Werkplekondersteuner beschikbaar is. Een Werkplekondersteuner is een rol en niet per se een fulltime-functie. Eerstelijnsvragen worden door de Werkplekondersteuner afgehandeld, zonodig koppelt de werkplekondersteuner door naar de tweedelijnsondersteuning. Die ondersteuning, die wél centraal georganiseerd zal zijn, wordt ook geleverd door de samenwerking. Evenals het doorschakelen naar een derdelijnsondersteuning (inschakeling van externe deskundigheid) Speciale werkplekken Onder speciale werkplekken worden werkplekken verstaan zoals balies met apparatuur, apparatuur in vergaderruimtes zoals beamers, schermen en dergelijke. Ook hiervoor geldt dat de samenwerking hiervoor centraal het beheer voert. Indien in een gemeente geen sprake is van dergelijke werkplekken, kan er natuurlijk niet verplicht afgenomen worden. Maar mochten ze er zijn of komen, dan is er sprake van verplichte afname. Per gemeente verschilt de invulling van de speciale werkplekken. Dat wat voorafgaand aan de samenwerking beheerd wordt door de eigen organisatie, zal vanaf samenwerking beheerd worden door de samenwerking. In de loop van de tijd zal de samenwerking in overleg met de gemeenten de variaties in de speciale werkplekken zo veel mogelijk willen minimaliseren. Speciale werkplekken ontstaan vaak ook als gevolg van speciale wensen, onderscheid per gemeente zal er blijven. Daar waar gelijkgetrokken kan worden, zal dat gedaan worden waarbij natuurlijke vervangingsmomenten en bedrijfseconomische argumenten worden aangegrepen om veranderingen door te voeren. December

8 Speciale werkplekken: Balies Apparatuur in vergaderzalen Afwijkende modellen ontwikkelingswerkplekken Indien aanwezig 2.2 Software De software wordt centraal beheerd. Dat geldt voor de kantoorautomatisering en voor alle andere applicaties. En daaronder vallen ook de afdelingsspecifieke software en zaken zoals de generieke applicaties, de makelaars en brokers. Kantoorautomatisering Individuele software (Photoshop, Adobe Pro, ) Afdelingsspecifieke software Vanaf samenwerking zal het technisch beheer van het huidige applicatielandschap overgenomen worden door de samenwerking. Op termijn zal de samenwerking niet alleen de A-componenten en applicaties technisch beheren, maar zullen ook applicaties qua functioneel beheer ondergebracht worden bij de samenwerking. Het overleg met de gemeenten over applicatiekeuzen en inrichting zal actief gezocht worden door de samenwerking. In de loop van de tijd zullen gemeenten qua applicatielandschap en I-beleid steeds meer op elkaar gaan lijken Functioneel beheer Het functioneel beheer -begrip behoeft nog de nodige definiëring. Vooralsnog wordt van onderstaande tabel uitgegaan. Het functioneel beheer is direct gerelateerd aan de inhoudelijke werkprocessen en het functioneel beheer vindt dan ook veelal in de lijn plaats, binnen de vakafdeling. Alleen Gemeente Nijmegen heeft het functioneel beheer gecentraliseerd tot een team binnen de I&A-afdeling. Over het algemeen vallen de taken van functioneel beheer niet binnen de huidige ICT-organisaties en de betrokken lijnmedewerkers gaan nog niet mee naar de samenwerking. December

9 De samenwerking zal de taken van functioneel beheer voorlopig slechts gedeeltelijk centraal (kunnen) uitvoeren. Functioneel beheer (inhoudelijk) generieke applicaties (de gebruikerskant) Nee Nee Functioneel beheer (technisch) generieke applicaties Nee Nee Beheer van de basisregistraties (ook de processystemen): terugmeldingen, landelijke voorzieningen, gegevensmanagement en distributie, Functioneel beheer (inhoudelijk) procesapplicaties (gebruikers) Nee Nee Nee Nee Specifiek beheer van de gebruikersrol/-profiel per applicatie Nee Nee Specifiek beheer van sjabloonbeheerapplicaties Nee Nee 2.3 Beheer Systeembeheer Ook het systeembeheer is een dienst die centraal beheerd en aangeboden wordt door de samenwerking. En over de afname hiervan is duidelijkheid: verplicht. Beheer kantoorautomatisering Beheer mail, exchange, webmail Beheer functionele postbussen Beheer serverpark Identity en Access management user-accounts Databasemanagement Datamanagement Fysiek netwerk: switches, routers, verbindingen Storage Backupbeheer Beheer Wi-Fi Netwerkbeheer Quotumbeheer Firewallbeheer December

10 2.3.2 Technisch applicatiebeheer Het technisch applicatiebeheer vindt centraal binnen de samenwerking plaats. Het betreft de beheertaken van applicaties waarbij het niet uitmaakt wat het doel van de applicatie is. Het gaat om het beschikbaar laten zijn van de applicatie, om het doorvoeren van upgrades en het beheer van de databases. Er hoeft daarvoor geen vakinhoudelijke kennis te zijn van de werking van de applicatie. Softwaredistributie en control Conversies, updates, ontwikkeling Databasebeheer ja 2.4 Telefonie Telefonie en ICT zijn niet meer los te zien van elkaar. Vandaar dat ook telefonie meteen bij aanvang onderdeel zal zijn van de ICT-samenwerking. Het beheer betreft de huidige verschillende soorten telefoons en telefooncentrales. Dat er in de loop der jaren naar toe gewerkt zal worden om zo weinig mogelijk variaties te hebben, moge duidelijk zijn. De verwachting is dat er steeds minder sprake zal zijn van vaste telefoons en dat mobiel tenzij het uitgangspunt zal worden. Logische momenten (zoals het aflopen van een contract) zullen aangegrepen worden om de wijze van telefonie-inrichting en beheer te managen. Functioneel beheer van telefooncentrales (storingen, nummerplan, groepsnummers, ) Vaste telefoons Mobiele telefoons Huurlijnen, ADSL, DigiAccess, ISDN2 Beheer van lijnen Helpdesk en ondersteuning (vast en mobiel) December

11 Per gemeente verschilt de invulling op het gebied van de telefonie. Dat wat voorafgaand aan de samenwerking beheerd wordt door de eigen organisatie, zal vanaf de start beheerd worden door de samenwerking. In de loop van de tijd zal de samenwerking de huidige situatie omvormen naar een gewenste situatie waarbij de insteek is het beheer en dat wat beheerd wordt, gelijk te trekken voor iedere organisatie. De samenwerking formuleert daarvoor een traject waarbij natuurlijke vervangingsmomenten en bedrijfseconomische argumenten worden aangegrepen om veranderingen door te voeren. 2.5 Certificaten en Contracten Certificaten die noodzakelijk zijn voor het functioneren van in- en externe applicaties en of hardware binnen de samenwerking worden centraal beheerd. Contracten ten behoeve van software en hardware licenties inclusief uitwijkcontracten ten behoeve van basisregistraties als hardware worden centraal beheerd. Het testen, beschrijven en rapporteren van de (uitgevoerde) procedures ten behoeve van uitwijk test(en) is de verantwoordelijkheid van de samenwerking. Licentiebeheer Certificaatbeheer 2.6 I&A-advisering Advisering op ontwikkeling Nee Nee Advisering op strategisch informatiemanagement Nee Nee Advisering op TIS 2.7 (Informatie)Beveiliging Het betreft hier de beveiliging van gegevens en systemen. Dat wil zeggen, het ervoor zorgen dat de aanwezigheid en beschikbaarheid van gegevens en systemen gewaarborgd is en gegarandeerd is en dat de eventuele gevolgen van beveiligingsincidenten tot een acceptabel, vooraf bepaald niveau beperkt wordt. Het betreft dus de beschikbaarheid en niet de vertrouwelijkheid (wie mag wat met welke gegevens?) en de integriteit (de mate waarin systemen en informatie geen fouten bevatten). Die informatiebeveiliging is (nog) een verantwoordelijkheid van de gemeente zelf. December

12 Beveiliging systemen in de brede zin des woords Beveiliging gegevens (beschikbaarheid) Auditing Uitwijk 2.8 Rampenbestrijding Bij calamiteiten waarbij het nodig is om gegevens te ontsluiten die staan op de systemen van gemeenten is het de verantwoordelijkheid van de samenwerking om deze ter beschikking te stellen. Dit is een 24/7/365 verplichting van de samenwerking. Rampenbestrijding 2.9 ICT-Inkoop Inkooptrajecten hardware, telefonie, software Contractbeheer (OH-contracten, dienstencontracten) Aanbesteding ICT-diensten en -producten ja December

13 Bijlage: Termen en definiëring Onderstaande termen en definiëring beschrijven niet de situatie in iedere gemeente, maar worden gebruikt als (of om te komen tot) algemene definities. Term Access management User-accounts Applicatiebeheer 2 ASL Back-up beheer 3 Beheer Wi-Fi BiSL Certificaatbeheer Change Management Collaboratiesysteem Toelichting Verantwoordelijk voor de toegang van gebruikers tot applicaties en data door middel van gebruikersnaam/wachtwoord-combinaties. Verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud, ontwikkeling en aanpassing van de applicaties. Uitvoeren van (security) updates, wijzigingen. Applicatiebeheer is de natuurlijke tegenhanger van functioneel beheer omdat functioneel beheer vraagt en applicatiebeheer levert. Application Services Library is een procesraamwerk, ondersteund door best Practices, dat de processen van het beheer, onderhoud en vernieuwing van informatiesystemen en applicaties beschrijft. Het biedt een handvat bij het verbeteren van organisaties die applicatiebeheer uitvoeren. ASL beschrijft de processen op uitvoerend (operationeel), sturend (tactisch) en richtinggevend (strategisch) niveau. Een calamiteitenvoorziening. Niet voor het terugzetten van individuele backups. Verantwoordelijk voor het maken en volgens de afgesproken termijn bewaren van de reservekopieën van systemen en data. Indien gevraagd moeten deze kopieën ook terug gezet kunnen worden. Verantwoordelijk voor het draadloze netwerk (beschikbaarheid, stabiliteit) zoals dat beschikbaar is binnen de panden. Business Information Services Library is een raamwerk voor het uitvoeren van functioneel beheer en informatiemanagement, gericht op de gebruikersorganisatie (de vraagkant ). Verantwoordelijk voor het aanvragen en beheren/vervangen van de certificaten die gebruikt worden om verbindingen en data te beveiligen, of om identiteit aan te tonen. Het zodanig uit (laten) voeren van wijzigingen dat verstoringen en afwijkingen van het dienstenniveau als gevolg van deze wijzigingen zo min mogelijk voorkomen. Een systeem dat de mogelijkheid biedt voor mensen om te communiceren en informatie, kennis, ervaringen en intellectueel bedrijfskapitaal te delen zonder beperkingen van bijvoorbeeld tijd of afstand. Voorbeelden zijn een goed ingericht intranet, wiki s, groepsagenda s, projectomgevingen en dergelijke. 2 In sommige definities wordt er nadrukkelijk verwezen naar applicatie-inhoudelijke ondersteuning. In de optiek van Gemeente Nijmegen is Functioneel Beheer de rol die op het vlak van de interactie met de gebruiker ligt. 3 In sommige definities wordt Datamanagement en Backupbeheer samengenomen. Backupbeheer draagt, als onderdeel van de herstelstrategie, bij aan de beschikbaarheid van de data. Het terrein van Datamanagement is echter veel breder. Bijlage: Termen en definiëring December

14 Term Data Resource Management Databasemanagement Datamanagement Exchange, webmail-beheer Firewallbeheer Functioneel beheer 4 Functionele postbussen Generieke applicatie Identity ITIL Kantoorautomatisering 5 Licentiebeheer Makelaar (als in broker ) Toelichting De ontwikkeling en uitvoering van architecturen, beleid, praktijken en procedures die de volledige levenscyclus van gegevensbehoeften van een onderneming beheren. Verantwoordelijk voor het in stand houden van de (integriteit en de authenticiteit van de) data die opgeslagen is in databases. Verantwoordelijk voor de classificatie van data en de beschikbaarheid van de data. Verantwoordelijk voor de beschikbaarheid en de integriteit van de omgeving. Indien aanwezig kunnen hier ook de collaboratiesystemen onder vallen. Verantwoordelijk voor de configuratie en het onderhouden van de firewall, het (laten) doorvoeren van wijzigingen. De rol die op het vlak van de interactie tussen de applicatie en de gebruiker ligt. Verantwoordelijk voor het beheren ven de functionaliteit van systemen en de ondersteuning van de gebruiker in het werken met de applicatie. Hieronder valt ook het inrichten van de applicatie en het beheer en de informatievoorziening vanuit de applicatie. Een afleveradres in een omgeving die door een gebruikersgroep gebruikt wordt om op te ontvangen. Een applicatie die (vrijwel) door elke afdeling van de hele gemeente gebruikt wordt. Denk aan een financieel systeem of aan een DMS. Geheel van gegevens dat op netwerken beschikbaar is om een persoon/gebruiker te beschrijven en eventueel te valideren. Information Technology Infrastructure Library is een referentiekader voor het inrichten van de beheerprocessen binnen een ICT-organisatie. ITIL is geen methode of model, maar eerder een reeks van best practices (de beste praktijkoplossingen) en concepten. De automatiseringsomgeving zoals die gebruikt wordt voor het verrichten van het standaard-kantoorwerk. Voornamelijk Office en Office gerelateerd. Geen gespecialiseerde applicaties. Verantwoordelijk voor het legaal gebruiken van software en (hulp)middelen (appliances) op een zo efficiënt mogelijke manier. De juiste licentie overeenkomsten tegen de juiste kosten. Een koppelende applicatie die datapakketjes vanuit een aanleverende applicatie doorstuurt naar de juiste verwerkende applicatie. 4 In sommige definities wordt bij functioneel beheer ook verwezen naar doorontwikkeling van applicaties en advies bij vervanging. Waar deze rollen thuishoren is niet eenduidig te beantwoorden en heeft onder andere te maken met de omvang van de organisatie en de rolverdeling tussen de bureaus. In het geval van Gemeente Nijmegen doet beheer niet aan ontwikkeling en daarmee komen de rollen die te maken hebben met vernieuwing binnen Gemeente Nijmegen bij de architectuurgroep te liggen. 5 Kantoorautomatisering stamt van het geautomatiseerd uitvoeren van de handelingen die op een kantoor plaatsvinden. Boekhouding, de typistepool etc. Als je dit als MKB zou uitbesteden, zou daar ook de hardware onder vallen. Bij een grotere organisatie niet per se. Ook telefonie is een grensgeval aangezien dit geen relatie heeft met het automatisch verwerken van de administratie. Bijlage: Termen en definiëring December

15 Term Netwerkbeheer OH-contracten (als in onderhouds ) Procesapplicatie Quotumbeheer Software control Softwaredistributie Standaardinrichting Technisch beheer TIS (als in technische infrastructuur) Toelichting Verantwoordelijk voor het op een veilige manier in stand houden van de onderlinge verbindingen tussen de onderdelen van de infrastructuur, intern en extern. Contract met een leverancier ten behoeve van het ondersteunen van een afgebakend stuk van de infrastructuur, bijvoorbeeld een applicatie of een dienst. De verantwoordelijkheid van de leverancier wordt beschreven in het contract, maar het is altijd een gedeelde verantwoordelijkheid met de gemeente. Een applicatie die specifiek is voor een bepaald werkproces en dus alleen door de deelnemers aan dat proces gebruikt wordt. Verantwoordelijk voor het beheren van aan gebruikers, aan groepen dan wel aan applicaties toegewezen opslaglimieten. Het doel is om grip te hebben op de beschikbare opslagruimte. Verantwoordelijk voor het centraal beschikbaar hebben en stellen van alle software (installatiebestanden, bron code) die in gebruik is. Verantwoordelijk voor de gecontroleerde, efficiënte en veilige verspreiding van alle centraal beheerde software. Een afgesproken inrichting, bijvoorbeeld voor servers of werkplekken, die in normale situaties gehanteerd wordt. Afwijken van deze inrichting mogen alleen met toestemming van Change Management. Verantwoordelijk voor het in stand houden en de vernieuwing van de infrastructuur die de applicaties draagt (netwerk, datacommunicatiefaciliteiten, servers, opslagsystemen en de besturingssoftware). Bijvoorbeeld door het installeren van updates en patches (.net, va, ). De Technische Infrastructuur bestaat uit een netwerk van met elkaar verbonden apparaten. Dit in tegenstelling tot de functionele infrastructuur die bestaat uit een netwerk aan elkaar verbonden applicaties. Er is geen één-opéén relatie tussen deze beiden. Bijlage: Termen en definiëring December