Inhoud. 11 Baltische Benelux. 83 Noordelijk Estland. 99 Zuidelijk Estland. 27 Geschiedenis en politiek. 119 West-Estland en de eilanden.

Transcriptie

1

2 Inhoud Kaarten en plattegronden 9 Woord vooraf 11 Baltische Benelux 12 Enkele vooroordelen om maar mee te beginnen 13 Baltisch landschap 18 Bevolking 20 Taal 21 Van heiden tot christen 22 Staatsinrichting 22 Europese droom 27 Geschiedenis en politiek 28 Lijfland en het groothertogdom 31 Grote vernietiging (16de 18de eeuw) 33 Nationale bewustwording van de 19de eeuw 35 Eerste periode van onafhankelijkheid ( ) 37 Bij de Sovjet-Unie ( ) 41 Politieke ontwikkelingen sinds Cultuur 48 Folklore 49 Kunst 54 Architectuur 55 Simpel, lekker en vooral heel veel 59 Tallinn 60 Geschiedenis 64 Oude stad Kadriorg en Pirita 77 Buiten het centrum 78 De eilanden boven Tallinn 83 Noordelijk Estland 84 Kalksteen rondom Tallinn 85 Nationaal Park Lahemaa 87 Groen en grijs in het noordoosten 90 Narva 92 Centraal-Estland 94 Peipusmeer 99 Zuidelijk Estland 100 Tartu 107 Otepää 109 Rondom Põlva 111 Võru 111 Natuurschoon in de zuidpunt 113 Viljandi 114 Nationaal Park Soomaa 119 West-Estland en de eilanden 120 Ten westen van Tallinn 121 Haapsalu 124 Vormsi 124 Hiiumaa 128 Muhu en Saaremaa 133 Kuressaare 140 Matsalu Natuurreservaat 141 Pärnu 144 Kihnu en Ruhnu 145 Kustlijn richting Letland 151 Riga 152 Geschiedenis INHOUD 5

3 9 : ; < 155 Oude stad 163 Rondom de oude stad 166 In de buitenwijken 168 Jūrmala 169 Nationaal Park Ķemeri 173 Westelijk Letland 174 Koerland 181 Ventspils 184 Kuldīga 186 Liepāja 190 Semgallen 197 Noordelijk Letland 198 Aan de kust 199 Sigulda 204 Cēsis 206 Uitstapjes in het Nationaal Park Gauja 207 Noord-Vidzeme 208 Tussen Alūksne en Gulbene 210 Letse hooglanden 213 Zuidoostelijk Letland 214 Langs de Daugava 216 Daugavpils 217 Letgallen 221 Vilnius 222 Geschiedenis 224 Rond de kathedraal = A B i r 230 Oude stad 238 Republiek Užupis 240 Nieuwe centrum 242 In de buitenwijken 243 Trakai 245 Rondom Vilnius 251 Noordoostelijk Litouwen 252 Nationaal Park Aukštaitija 255 De noordoosthoek 257 Centraal Litouwen 260 Šiauliai 261 Kruisenheuvel 265 Westelijk Litouwen en de Koerse Schoorwal 266 Žemaitija 272 Palanga 275 Klaipėda 279 Koerse Schoorwal 285 Nemunas Delta 291 Zuidelijk Litouwen 292 Kaunas 304 Aan de grens met Polen 304 Nationaal Park Dzūkija 306 Druskininkai 310 Algemene informatie 331 Register 6 INHOUD

4 8 KAARTEN EN PLATTEGRONDEN

5 Woord vooraf Zowel cultuur- als natuurliefhebbers komen in Estland, Letland en Litouwen ruimschoots aan hun trekken. De prachtige middeleeuwse Hanzestad Tallinn, de metropool Riga en het Zuid-Europees getinte Vilnius worden afgewisseld met uitgestrekte bossen, stille zandstranden en unieke natuurreservaten. Neem daarbij het prettige milde klimaat en je hebt alle ingrediënten voor een boeiende vakantie die zeer zeker ook met kinderen goed te doen is. Het zijn alle drie op zich bijzonder intrigerende landen. Ze verdienen eigenlijk ieder hun eigen boek, want zowel qua geschiedenis en cultuur als qua natuur zijn ze zeer verschillend. De loop der geschiedenis heeft ze echter onlosmakelijk met elkaar verbonden. Bovendien lenen ze zich uitstekend voor een gecombineerde reis. De afstanden zijn namelijk klein, dus alles is prima met de auto of zelfs fiets te doen. Hugo van Willigen WOORD VOORAF 9

6 5

7 Noordelijk Estland Noord-Estland kent twee gezichten. Direct ten oosten van Tallinn in het Nationaal Park Lahemaa is het prachtig en afwisselend: bossen, watervallen, kliffen aan zee, herenhuizen, het kasteel van Rakvere en ga zo maar door. Ga je echter verder in oostelijke richting, dan lijk je wel in een ander land terecht te komen. Niet alleen vanwege de kale vlaktes en de natuurlijke scheidslijn gevormd door kalksteenplateaus, maar ook vanwege de totaal andere cultuur. De kans is namelijk klein dat je in het noordoosten je pas geleerde Estse woorden kunt uitproberen, want er wonen hier vrijwel alleen Russen. Erg vrolijk is het er ook niet: hoge werkloosheid als gevolg van de sterk teruggevallen industrie zorgen voor veel armoede. Vooral rondom Kohtla-Järve, waar zich de beruchte olieleisteenmijnen bevinden, is de levensstandaard laag. De meeste toeristen laten het oosten daarom links liggen, met de gedachte dat het er gevaarlijk is en dat er niets te zien valt. Enigszins begrijpelijk, want lang was het een onaantrekkelijk industriegebied waar milieuvervuiling hoogtij vierde. Maar nu de stof- en oliewolken langzamerhand optrekken, komt ook daar een aantrekkelijk landschap tevoorschijn. Bovendien zijn er enkele bijzondere bezienswaardigheden, zoals het kasteel van Narva, dat al eeuwenlang uitkijkt op een fort aan Russische zijde. 5 < De Jägala-waterval in Nationaal Park Lahemaa.

8 5 De Sahakapel.? Kalksteen rondom Tallinn De bodem rondom Tallinn is rijkelijk gevuld met kalksteen. De betonnen buitenwijk Lasnamäe is er zelfs op gebouwd, wat goed te zien is als je door de canyon richting de snelweg naar Narva rijdt. Ook in de oude stad is menig kalkstenen gebouw te vinden, de stadsmuur en zijn torens voorop. De laatste vertonen ook veel overeenkomsten met de mysterieuze en eeuwenoude Sahakapel die eenzaam in het veld staat bij het gehucht Loo, niet ver buiten Tallinn. Weer een stukje verderop, na de fosformijnen van Maardu, ligt in de weide tussen de snelweg en het plaatsje Kostivere een gebied met karstland. Dit zijn ondergrondse grotten en tunnels die zijn ontstaan uit opgelost kalksteen. Sommige zijn ingestort waardoor de holtes goed zichtbaar zijn. Stukken steen die beter bestand waren tegen erosie hebben grappige (paddenstoel) vormen aangenomen. In de lente staan de grotten onder water. Aan de andere kant van de zandweg ligt een groep cirkelgraven uit de late bronstijd (800 v.chr.). Ze zijn ontdekt bij de aanleg van de snelweg, waarna ze enkele meters verplaatst werden, en liggen nu direct naast de weg. In het nabijgelegen gebouwtje zijn de bronzen kunstvoorwerpen tentoongesteld die men met de botten in de graven heeft gevonden. Terug op de snelweg is het uitkijken naar de afslag naar Koogi. Deze brengt je bij de Jägala-Juga, de grootste waterval van Estland. Er staan banken om te picknicken, maar voor een kleine maaltijd kun je ook even doorrijden naar de Kiiutoren, een kleine fortificatie uit de 16de eeuw en nu een restaurant. Men schenkt er de lokale Kiiu Torn, een zoete, gele likeur gemaakt van ei. In de omgeving van het gehucht Muuksi worden regelmatig archeologische opgravingen gedaan. De opmerkelijkste zijn de kalkstenen fundamenten van een groep van 80 prehistorische grafkamers, de Hundikangru. Oorspronkelijk hadden ze een hoogte van cm en een diameter van 8 13 m. In Kolga ligt een indrukwekkend 17de-eeuws landgoed met veel bijgebouwen. Het classicistische herenhuis heeft flink geleden onder de revolutionaire ongeregeldheden aan het begin van de 20ste eeuw, maar restauratiewerkzaamheden zijn gaande. 84 NOORDELIJK ESTLAND

9 Prangli Aegna TALLINN Maardu Käsmu FINSE GOLF Loksa Võsu N.P. Lahemaa Sagadi Kolga Kunda Narva-Jõesuu Palmse Aseri Valaste Haljala Toila Ivangorod Kuusalu Viitna Kohtla- Sillamäe Narva Järve Jõhvi Rakvere? Rapla Vändra Pirita Pärnu Noordoost-Estland Jägala Paide Türi Võhma Tapa N.P. Endla Jõgeva Põltsamaa Nationaal Park Lahemaa Palamuse Mustvee Kauksi Peipusmeer Vasknarva Lahemaa, het land van inhammen, is het oudste en grootste nationale park van Estland. Vier baaien en evenveel schiereilanden tekenen de prachtige kustlijn die verder versierd wordt met enorme zwerfkeien die hier via gletsjers vanuit Finland en Zweden terecht zijn gekomen. Een deel van het park ligt op het Baltische Glint. Dit kalksteenplateau zorgt aan de Estse westkust voor diepe afgronden, maar is hier nauwelijks zichtbaar omdat de hellingen zijn begroeid met bomen. Op het kalksteen ligt een dun laagje grond, alvars genoemd. Het heeft maar een beperkte groei, voornamelijk naaldbomen en jeneverbesstruweel. Daarbij groeien er in Lahemaa meer dan 1000 verschillende plantensoorten, nog eens aangevuld met een uitgebreid arsenaal aan paddenstoelen en bessenstruiken. Ook de Estse fauna, waaronder de bruine beer, is voor het merendeel in het park vertegenwoordigd. Pedja Kuremäe Narva RUSLAND Kallaste 0 50 km 5 Virumoeras Aan de snelweg naar Narva bij de afslag Loksa ligt een van de mooiste moerassen van het land. De typische moerasbomen en planten, modderpoelen, vogels en insecten: alles is van zeer dichtbij te zien doordat er dwars doorheen een plankenpad (3,5 km) is aangelegd. Zo kun je op zoek naar de ronde zonnedauw, een kleine vleesetende plant die te herkennen is aan de rode blaadjes met kleverige klierharen. Wees niet bang, ze eten alleen insecten en spinnen. Bessen groeien er in overvloed, waaronder de vitaminerijke bergbraambessen die zonder problemen geplukt kunnen worden. Halverwege het traject staat een uitkijktoren vanwaar je een prachtig uitzicht hebt over het moeras en zijn poelen. NOORDELIJK ESTLAND 85

10 5 Zwerfkeien in zee bij Käsmu. Vanaf de E20 over de afslag richting Valgejõe ligt de schattige waterval van Nõmmeveski. Als deze je niet kan bekoren, dan toch zeker wel die van Joaveski 3 km verderop. Deze bestaat uit verschillende terrassen, ontstaan uit het Baltische Glint. Käsmu De kust bij het pittoreske gehucht Käsmu is misschien wel de mooiste van Estland. De baai hier ligt vol met zwerfkeien en in de punt bevindt zich een eilandje waar je bij laag water naartoe kunt lopen. Geen wonder dat rijke zakenlieden hier een zomerhuisje hebben laten bouwen om van het strand en de bossen te genieten. Käsmu wordt ook wel het kapiteinsdorp genoemd, omdat het een soort rustoord was voor gepensioneerde zeelieden. Het dorp heeft een clandestien verleden: in de 19de eeuw was het berucht om de zoutsmokkel en aan het begin van de 20ste eeuw werd illegaal wodka aan Finland verhandeld. Later bouwden de Sovjets hier een controlepost en om te voorkomen dat mensen naar Finland zouden vluchten, was het verboden om het water in te gaan. Een klein Maritiem Museum naast de uitkijktoren heeft een merkwaardige collectie die onder andere bestaat uit allerlei oude ansichtkaarten, een reconstructie van een prehistorische boot en aangespoelde flessen. Je kunt er gratis naar binnen. Op de rand van het dorpje staat een mooi houten kerkje met een kerkhof. Tevens begint hier een wandelroute door de bossen die langs Estlands grootste veld met zwerfkeien gaat. Lahemaa heeft meer te bieden. Võsu is een grotere plaats met een mooi zandstrand en is heel geschikt als uitvalsbasis bij een langer verblijf. Altja is een schilderachtig vissersdorpje, gekenmerkt door reconstructies van traditionele schuren, een café en twee vissershuizen. Overigens is er een 10 km 86 NOORDELIJK ESTLAND