Energie van de zon gratis aan huis geleverd

Transcriptie

1 Energie van de zon

2

3 2/3 Energie van de zon gratis aan huis geleverd Wie vandaag in een nieuwe verwarmingsinstallatie investeert, plant best meteen een aanvulling met een zonnesysteem in. Daardoor profiteert u van een lager energieverbruik en mag u zich ook verheugen op een lagere energiefactuur. Met de installatie van zonnecollectoren neemt u bovendien uw verantwoordelijkheid op voor het milieu, doordat u ook uw CO 2 -uitstoot blijvend vermindert. Viessmann garandeert in dat opzicht een optimale samenwerking van alle componenten met een toekomstgerichte techniek. Een niet te onderschatten argument om te investeren in zonnetechniek is ook de waardevermeerdering van uw onroerend goed die daarmee gepaard gaat. Op de volgende bladzijden krijgt u uitgebreide informatie over de mogelijkheden die met de zonnetechniek van Viessmann beschikbaar zijn voor een energiebesparende warmwaterbereiding, verwarmingsondersteuning en stroomvoorziening. Met ruim 30 jaar ervaring in de ontwikkeling en productie van zonnewarmte-installaties, bent u bij Viessmann zeker van de meest geavanceerde techniek en de beste kwaliteit. Ongeacht of u voor een nieuwe condensatieketel op stookolie of gas, een houtverwarmingssysteem of een warmtepomp hebt gekozen - alle installaties van Viessmann zijn geschikt voor combinatie met zonnetechniek. Vergeet ook niet onze fotovoltaïsche modules, waarmee u via gratis zonne-energie ook stroom kunt opwekken.

4 Inhoud

5 4/5 Over deze brochure De vlakke en vacuümbuiscollectoren van Viessmann voldoen aan alle eisen voor een efficiënte en kostenbesparende verwarmingsondersteuning en warmwaterbereiding. In deze brochure vindt u informatie over de huidige zonne- en fotovoltaïsche systemen en nog veel meer nuttige weetjes. Energie besparen en klimaat beschermen vanaf pagina 6 Lees hier waarom het loont uw verwarming nu te moderniseren en uit te breiden met een efficiënt zonnesysteem. Op die manier draagt u actief bij aan een duurzame klimaatbescherming en de verlaging van het verbruik van fossiele brandstoffen. Zonnewarmte vanaf pagina 12 De vlakke en vacuümbuiscollectoren van de Vitosol-serie laten zich optimaal aanpassen aan de betreffende energiebehoefte. Fotovoltaïsche systemen vanaf pagina 21 Met het Vitovolt-systeem wordt elke huiseigenaar een regeneratieve stroomproducent. Door de hoge kwaliteit van alle componenten profiteert u van een gewaarborgd rendement en verhoogt u de waarde van uw huis. Comfort en zuinigheid van alle systemen vanaf pagina 30 Dankzij deze moderne systeemtechniek heeft u uw verwarmingsinstallatie volledig in eigen handen. Ons intelligent Vitosolic-energiebeheersysteem communiceert optimaal met de verwarmingsregeling en doet de verwarmingskosten aanzienlijk dalen.

6 Inleiding

7 6/7 Energie besparen en klimaat beschermen Viessmann is zich bewust van zijn verantwoordelijkheid voor een duurzame bescherming van het milieu. Daarop stemmen wij onze bedrijfsfilosofie en onze producten af. "Niets is zo goed dat het niet kan worden verbeterd." Dit grondbeginsel is ook in onze ondernemingsprincipes verankerd. Als leider op kwaliteits- en technologisch vlak hebben wij binnen onze sector de taak en het doel steeds opnieuw grenzen te verleggen. Dat geldt in het bijzonder voor ons productaanbod, dat er steeds op gericht is het verbruik van fossiele brandstoffen beduidend te verlagen en geleidelijk door hernieuwbare energiebronnen te vervangen. De verwarmingsmarkt heeft met ongeveer 40 procent namelijk het grootste aandeel in het energie-verbruik in België. Transport, verkeer en stroom nemen de rest voor hun rekening met telkens 20 procent. Deze waarden zijn bij benadering ook naar andere industrielanden overdraagbaar. Op basis van de als maar stijgende energiekosten komt het er dus op aan het verbruik aan fossiele energiebronnen zo snel mogelijk te reduceren. Condensatietechniek plus zonne-energie een optimaal resultaat Wie vandaag in een nieuwe verwarming investeert, krijgt de goede raad om voor een condensatieketel te kiezen. Dit is rekening houdend met de huidige energieprijzen de voordeligste optie. De olie- en gascondensatieketels van Viessmann zetten de stookolie of het gas voor 98 procent (Hs) om in warmte. Door de combinatie met de hoogefficiënte zonnecollectoren van Viessmann bespaart u tot 35 procent op uw verwarmingskosten wanneer de zonnecollectoren zowel voor warmwaterbereiding als voor verwarmingsondersteuning worden gebruikt. Alleen al bij de warmwaterbereiding kan het benodigde energieverbruik soms met 60 procent worden verlaagd. Viessmann biedt energiebesparende verwarmingssystemen op stookolie, gas, zonne-energie, biomassa en natuurlijke warmte. De pictogrammen maken het u gemakkelijk zich te oriënteren. Bij Viessmann wordt consequent gewerkt aan nieuwe milieuvriendelijke oplossingen. Het resultaat hiervan zijn kostenbesparende en efficiënte verwarmingssystemen die het milieu ontzien.

8 Inleiding Wat u moet weten Goede redenen om uw verwarmingsinstallatie aan te vullen met een zonnewarmte- en fotovoltaïsch systeem van Viessmann. In België alleen al zijn er nog zo n verwarmingsinstallaties in gebruik die ouder zijn dan 25 jaar. De eigenaars beseffen vaak niet hoeveel energie ze verspillen, die als onbenutte warmte door de schoorsteen verloren gaat. Bovendien belasten deze oude installaties het klimaat door hun onnodige CO 2 - uitstoot en dragen ze bij aan de opwarming van de aarde. Warmte van de zon Verwarming van gebouwen vertegenwoordigt ongeveer een derde van het totale energieverbruik. Energiebesparende bouwmethoden en zuinige verwarmingssystemen zoals condensatieketels kunnen dit verbruik duidelijk verminderen en zodoende de natuurlijke rijkdommen sparen en de aardatmosfeer beschermen Door deze installaties meteen te vervangen door een HR condensatieketel, pelletketel of warmtepomp in combinatie met zonne-energie, zouden de eindverbruikers tot 35 procent energie kunnen besparen De sanitair warmwaterproductie biedt aanzienlijke besparingsmogelijkheden. Zo vormen zonnecollectoren in combinatie met een warmwaterboiler in onze contreien met name tijdens de zomermaanden het interessantste alternatief voor het gebruik van de verwarmingsketel. Zelfs in het tussenseizoen kan met solaire ondersteuning van de kamerverwarming de verwarmingsketel vaak uitgeschakeld blijven. Zonnedekkingsfactor [%] jan feb ma apr mei jun jul aug sep okt nov dec Bij een eengezinswoning levert zonne-energie tot 60 procent van de energie die nodig is voor de sanitair waterverwarming. Stroom van de zon Met een fotovoltaïsche installatie hebt u een krachtcentrale op uw eigen dak. Daarmee kan het totale jaarlijkse stroomverbruik van een gezin van vier personen en meer worden geproduceerd en teruggegeven aan het openbare elektriciteitsnet. Subsidies van de overheid Voor de aankoop van zonne- en fotovoltaïsche installaties kunnen overheidssubsidies worden aangevraagd. Uiteindelijk worden de investeringskosten dankzij de aanzienlijke energiebesparing reeds na enkele jaren terugverdiend. Actuele overzichten vindt u op

9 8/9 Globale instraling kwh/(m 2 a) kwh/(m 2 x a)

10 Inleiding Energie opwekken met zonne-energie Vitovolt fotovoltaïsche module 2 Vitosol zonnecollectoren 3 DC-aansluiting 4 Gelijkstroomomvormer 5 Verbruiks- en teruggavemeter 6 Hoofdschakelaar 7 Openbaar stroomnet 8 Condensatieverwarming met multivalente combiboiler voor sanitair waterverwarming en verwarmingsondersteuning 9 Pompstation Solar-Divicon

11 VITOLADENS /11 Sanitair waterverwarming en verwarmingsondersteuning met zonne-energie Zonne-installaties zijn ideaal voor sanitair waterverwarming en verwarmingsondersteuning. Dankzij de gratis beschikbare zonne-energie verdient u uw investering binnen enkele jaren terug door de aanzienlijke besparing op fossiele energie. In principe is het mogelijk zonne-energie te gebruiken voor sanitair waterverwarming en verwarmingsondersteuning. De besparing op stookolie of gas is in elk geval aanzienlijk: u verbruikt goed 60 procent minder energie per jaar, die anders nodig zou zijn voor de warmwaterbereiding voor dagelijks gebruik. Wanneer u de verwarming van sanitair- en verwarmingswater combineert, kan de jaarlijkse besparing tot 35 procent van de in totaal benodigde energie bedragen. Zonne-installatie met bivalente warmwaterboiler Het hart van deze oplossing is de bivalente warmwaterboiler. Bij voldoende invallend zonlicht verwarmt het solaire medium in de zonne-installatie via de onderste spiraal het water in de warmwaterboiler. Zonne-installatie voor sanitair waterverwarming en verwarmingsondersteuning Het in de zonnecollectoren verhitte solaire medium kan niet alleen voor sanitair waterverwarming maar ook voor extra verwarming van het verwarmingswater worden gebruikt. De verwarmingskring gebruikt daarvoor, via een spiraal, het continu door de zonnecollectoren verwarmde water in de zonneboiler. De regeling controleert of de gewenste kamertemperatuur kan worden bereikt. Wanneer de temperatuur beneden de instelwaarde ligt, treedt ook de verwarmingsketel in werking. Wanneer de temperatuur daalt door de waterafname, bijvoorbeeld tijdens het baden of douchen, schakelt zo nodig de verwarmingsketel aan voor extra verwarming via de tweede spiraal. Solaire sanitair waterverwarming Bij Viessmann vindt u alle verwarmings- en zonne-systemen onder één dak. Alle componenten zijn perfect op elkaar afgestemd. Solaire sanitair waterverwarming en verwarmingsondersteuning

12

13 Zonnesysteem 12/13 Vitosol Met een breed aanbod aan vlakke en vacuümbuiscollectoren levert Viessmann voor elke moderne verwarming flexibele oplossingen op maat. Per jaar straalt de zon gemiddeld kwh op elke vierkante meter van Midden-Europa. Dit komt overeen met de energie van 100 liter stookolie. Deze energie kunt u met Viessmann zonnecollectoren benutten om warmte te produceren. Een thermische zonne-installatie is de ideale aanvulling op elk verwarmingssysteem en verlaagt blijvend het energieverbruik. Vitosol 200-T Vacuümbuiscollectoren volgens het heatpipe-principe voor een plaatsonafhankelijke montage. Pagina 14 De verwarming die zorg draagt voor het milieu Ook op het vlak van milieuvriendelijkheid staat u met een Viessmann zonnesysteem aan de goede kant: gemiddeld wordt bij een eengezinswoning per jaar driekwart ton koolstof dioxide (CO 2 ) vermeden. In elk opzicht klaar voor de toekomst Alle vlakke en vacuümbuiscollectoren van Viessmann worden gekenmerkt door een hoge bedrijfszekerheid en lange levensduur. Geen wonder: de Vitosol zonnecollectoren zijn gemaakt van corrosie- en UV-bestendige materialen. De kwaliteitstest volgens de beproevingsnorm EN bewijst dit overtuigend. Bovendien bevestigt deze meteen het constant hoge thermisch vermogen. Vitosol 300-F Vitosol 200-F Duurzame en montagevriendelijke vlakke collectoren met hoog vermogen. Pagina 18 Viessmann steunt op meer dan 30 jaar ervaring in de ontwikkeling en productie van zonnecollectoren.

14 Zonnesysteem Buiscollectoren Vitosol 200-T

15 14/15 VITOSOL 200-T Hoogefficiënte buiscollector met tijdsbesparend en betrouwbaar klemsysteem. Zonnewarmte efficiënt benut De hoogwaardig gecoate absorbers vangen zeer veel zonne-energie op en zorgen op die manier voor een hoog rendement. Door het vacuüm in de buizen wordt bovendien een bijzonder efficiënte isolatie gewaarborgd. Zo ontstaan er nagenoeg geen verliezen tussen de glazen buizen en de absorbers - en de collector kan ook weinig invallend zonlicht nog omzetten in bruikbare warmte. Hoge energieopbrengst op lange termijn Viessmann zonnecollectoren zijn gebouwd voor een meer dan gemiddelde levensduur. Daarvoor zorgen de hoogwaardige, corrosiebestendige materialen zoals glas, aluminium, koper en roestvast staal. De absorber is geïntegreerd in de vacuümbuizen. Daardoor is hij beschermd tegen weersinvloeden en verontreiniging en garandeert hij een continu hoge energiebenutting. Snelle en betrouwbare montage Vitosol buiscollectoren worden in gebruiksklare modules geleverd. Door een innovatief klemsysteem kunnen de buizen eenvoudig en snel worden gemonteerd. Steek de buizen in de verdeelbuis klembeugel sluiten klik klaar. Daarbij kunnen de buizen individueel worden gedraaid en optimaal naar de zon worden gericht. De buizen worden droog gekoppeld, d.w.z. zonder rechtstreeks contact tussen warmtedragend en solair medium. Dit resulteert in een perfecte aansluiting van de buizen, zodat ook bij een gevulde installatie individuele buizen kunnen worden vervangen. De verbinding van de collectoren onderling vindt plaats met de beproefde insteekverbindingen met roestvaststalen geribde buizen.

16 Zonnesysteem Buiscollectoren Vitosol 200-T VITOSOL 200-T De Vitosol 200-T is een bijzonder efficiënte buiscollector volgens het heatpipe-principe voor een plaatsonafhankelijke montage. Isolatie collectorbehuizing Duotec-warmtewisselaar met dubbele buis Het door de zon verhitte gedemineraliseerd water verdampt en komt in het koudere deel van de buis terecht. Daar condenseert de damp, geeft de warmte af aan de collector en wordt in een kringloop opnieuw verhit. Absorber Heatpipe-buis Met de vacuümbuiscollector Vitosol 200-T verhoogt Viessmann de bedrijfszekerheid van zonnecollectoren voor een plaatsonafhankelijke montage. De Vitosol 200-T kan verticaal en horizontaal in elke gewenste hoek tussen 0 en 90 graden worden gemonteerd, en is zowel geschikt voor privé- als bedrijfsinstallaties. Bij verticale of horizontale installatie, bijvoorbeeld tegen gevels, wordt voor een optimale energiebenutting een 20 % grotere collectoroppervlakte aanbevolen in vergelijking met de gebruikelijke dakmontage. Dankzij de droge aankoppeling van de heatpipe-buizen in de verzamelaar en de geringe hoeveelheid vloeistof in de collector, is een zeer hoge bedrijfszekerheid gewaarborgd. De collector is naar keuze verkrijgbaar met 20 buizen (= 2 m 2 ) of 30 buizen (= 3 m 2 ). Hoogwaardig design De vacuümbuiscollector Vitosol 200-T staat overal goed door zijn hoogwaardige design. Daarmee is hij buitengewoon geschikt als extra architecturaal element bij nieuwbouw of renovatie. De onopvallend bruin (RAL 8019) gelakte aluminium collectorbehuizing is voorzien van een zeer efficiënte warmte-isolatie. Maximale benutting van de zonne-energie Om de zonne-energie maximaal om te zetten in warmte, kan elke buis optimaal naar de zon worden gedraaid, zodat de energiebenutting wordt gemaximaliseerd. De efficiënte warmteisolatie in de collectorbehuizing beperkt de warmteverliezen tot een minimum, vooral in het tussenseizoen en in de winter. Snel en eenvoudig gemonteerd Uniform installatiemateriaal in roestvast staal vereenvoudigt de aanbouw van de collectoren. Tijdens onderhoudswerk kunnen de buizen door een innovatief insteeksysteem snel en zonder gereedschap worden vervangen. De aaneengeschakelde montage van verschillende collectoren wordt dankzij de insteekverbindingen met roestvaststalen geribde buizen aanzienlijk vereenvoudigd. 1 Vitosol 200-T Bijzonder efficiënte isolatie 2 Droge koppeling, geen rechtstreeks contact tussen warmtedragend en solair medium 3 Duotec-warmtewisselaar met dubbele buis 4 Makkelijk te vervangen en te draaien buizen 5 Hoogwaardig gecoate absorber 6 Hoogwaardig, ijzerarm glas 7 Heatpipe (warmtebuis)

17 16/17 Voorbeeld van een toepassing van Vitosol 200-T buiscollectoren. De voordelen op een rij Universeel inzetbaar dankzij plaatsonafhankelijke montage, horizontaal of verticaal van 0 tot 90 graden op daken en gevels, maar ook vrijstaand Buitengewoon bedrijfszeker door het heatpipe-principe en de geringe hoeveelheid vloeistof Makkelijke en betrouwbare aansluiting van de verschillende buizen dankzij innovatief insteeksysteem De absorberoppervlakken zijn geïntegreerd in de vacuümbuizen en daardoor ongevoelig voor vervuiling De draaibare buizen kunnen optimaal naar de zon worden gericht en garanderen een maximale energiebenutting. De uitermate efficiënte isolatie van de collectorbehuizing beperkt de warmteverliezen tot een minimum Eenvoudige montage door Viessmann bevestigingssysteem en insteekverbindingen met roestvaststalen geribde buizen Technische gegevens zie pagina 28.

18 Zonnesysteem Vlakke collectoren Vitosol 300-F Vitosol 200-F

19 18/19 VITOSOL 300-F VITOSOL 200-F Krachtige en duurzame vlakke collectoren tegen een aantrekkelijke prijs. De Vitosol 200-F kreeg van de Stiftung Warentest in Duitsland een score zeer goed! Voor sanitair waterverwarming en verwarmingsondersteuning De vlakke collector Vitosol 200-F overtuigt door zijn hoge kwaliteit, duurzame bedrijfszekerheid en hoog rendement. De vlakke HR-collector Vitosol 300-F benut de zonnestraling bijzonder efficiënt door een buitengewoon lichtdoorlatende niet-reflecterende glasplaat en een hoogefficiënte isolatie. Deze krachtige vlakke collectoren besparen per jaar gemiddeld tot 60 procent van de energie die nodig is voor de sanitair waterverwarming. Dankzij de gratis zonne-energie kan in combinatie met een condensatieketel bovendien meer dan een derde van de totale jaarlijkse energie worden bespaard. Weersbestendig De behuizingen van de Vitosol 300-F/200-F bestaan uit een omlopend aluminiumframe. De glasafdichting is naadloos uitgevoerd met een soepel, weers- en UV-bestendig dichtingsmateriaal. Aantrekkelijk design, individuele zonnecollectoren De Vitosol 300-F/200-F kunnen in de dakbedekking worden geïntegreerd. Optionele randbekledingen zorgen voor een mooie overgang tussen collectorvlak en dak. Op aanvraag zijn de frames ook in alle RAL-kleuren verkrijgbaar. Eenvoudige montage Vitosol 300-F/200-F zijn bijzonder montagevriendelijk. De geïntegreerde aanvoer- en retourbuizen maken een eenvoudige en betrouwbare montage mogelijk, ook bij grote collectorvelden. Maximaal twaalf zonnecollectoren kunnen eenvoudig met elkaar worden verbonden. Op maat van elke behoefte Met een absorberoppervlakte van 2,32 m 2 laten de vlakke collectoren Vitosol 300-F/200-F zich optimaal aanpassen aan de betreffende energiebehoefte. De collectoren zijn verkrijgbaar in verticale of horizontale uitvoering. Uitstekende kwaliteit waar u op kunt vertrouwen.

20 Zonnesysteem Vlakke collectoren Vitosol 300-F Vitosol 200-F Eenvoudig te hanteren De montage van de Vitosol vlakke collectoren is zeer eenvoudig. Via flexibele insteekverbindingen met roestvaststalen geribde buizen kunnen maximaal 12 collectoren parallel worden aaneengeschakeld tot een collectorveld. Het montagevriendelijke Viessmann bevestigingssysteem met statisch geteste en corrosiebestendige onderdelen in roestvast staal en aluminium is voor alle Viessmanncollectoren hetzelfde. Vitosol 300-F Het krachtige alternatief De vlakke HR-collector Vitosol 300-F haalt een bijzonder hoge energie-efficiëntie dankzij het gebruik van een speciale, zeer lichtdoorlatende niet-reflecterende glasplaat en een hoogefficiënte isolatie. Vitosol 200-F: "Zeer goed" getest In een vergelijkende test van de Duitse consumentenorganisatie Stiftung Warentest met elf andere zonnesystemen, haalde de Vitosol 200-F in maart 2008 een score "zeer goed". De door Stiftung Warentest (nummer 03/2009) als winnaar bekroonde combi-zonne-installatie met Vitosol 200-F vlakke collectoren, Vitocell 340-M combiboiler en Vitosolic 200 zonneregelaar, garandeert een zeer hoge energie-efficiëntie, lange levensduur en buitengewoon hoog warmwatercomfort. De vlakke collectoren zijn universeel inzetbaar voor montage op het dak, geïntegreerd in het dak en vrijstaande montage, bijvoorbeeld op platte daken. Stijlvol design De collectoren vallen in de smaak door hun fraaie vormgeving. Standaard is het frame in RAL 8019 bruin gelakt, zodat het onopvallend opgaat in bijna elk dakvlak. Op aanvraag is het frame ook in alle andere RAL-kleuren verkrijgbaar. Optionele randbekledingen zorgen voor een mooie overgang tussen collectorvlak en dak. De vlakke collector voor grote oppervlakken wordt geleverd in blank aluminium, maar kan ook in elke RAL-kleur worden gelakt. Duurzame afdichting en goede isolatie Het rondom gebogen aluminiumframe en de naadloos uitgevoerde glasplaatafdichting garanderen een langdurige dichtheid en hoge stabiliteit van de collector. Daardoor wordt ook vermeden dat het frame opvriest door stilstaand water ter hoogte van de overgangen tussen frame en glas. De achterwand is doordrukbestendig en corrosievast. Een bijzonder efficiënte isolatie voorkomt warmteverliezen, vooral in het tussenseizoen en in de winter. 1 2 Vitosol 300-F Rondom gebogen aluminium-frame, verkrijgbaar in alle RAL-kleuren 2 Stabiele, hoogtransparante afdekking in speciaal antireflecterend glas 3 Meandervormige absorber 4 Bijzonder efficiënte isolatie

21 20/21 Met optioneel verkrijgbare randbekledingen in alle RAL-kleuren kunnen de Vitosol zonnecollectoren mooi worden geïntegreerd in elk dak. De voordelen op een rij Duurzame afdichting en hoge stabiliteit dankzij rondom gebogen aluminiumframe Snelle en betrouwbare aansluiting van de collectoren door flexibele insteekverbindingen met roestvaststalen geribde buizen. Universeel inzetbaar voor vrijstaande, opbouw- of inbouwmontage De grote collector Vitosol 200-F, type 5DI, is verkrijgbaar met een absorpberoppervlakte van 4,76 m 2. Het frame kan in elke gewenste RALkleur worden besteld. Voordeel van de Vitosol 300-F Vlakke hoogrendementscollector met nietreflecterende glasplaat voor een bijzonder hoge energie-efficiëntie Voordeel van de Vitosol 200-F Krachtige vlakke collectoren met hoogwaardig gecoate absorber Technische gegevens zie pagina 28.

22

23 Fotovoltaïsche systemen 22/23 VITOVOLT Elektriciteit van de zon. Een oppervlakte van 10 m 2 zonnecellen volstaat om het stroomverbruik van de gemiddelde Belg op te wekken. Verrekening van stroom ingebracht in het elektrische net De productie van elektriciteit uit hernieuwbare ernergiebronnen wordt door de overheid aangemoedigd, onder meer via het systeem van groenestroom-certificaten. Er worden een aantal belangrijke premies toegekend. Vitovolt 200 Fotovoltaïsche module in kristallijne silicium-technologie. Pagina 24 De stroom voor eigen gebruik wordt zoals voorheen tegen het gebruikelijke stroomtarief gekocht bij een energieleverancier. De premies en subsidies van de overheid zijn waardevolle tegemoetkomingen bij de financiering van een fotovoltaïsche installatie. Daarnaast zijn er nog tal van regionale subsidiemogelijkheden. Actuele informatie hierover vindt u op In deze context ontstaat er steeds meer interesse bij veel bouwheren voor deze vorm van elektriciteitsopwekking: Levert een zichtbare bijdrage tot het behoud van het milieu. Fotovoltaïsche installaties verminderen de belasting met schadelijke stoffen en sparen de natuurlijke grondstoffen. De terugleververgoeding en verschillende subsidieprogramma s maken de investering rendabel. Uw onroerend goed stijgt in waarde. De fotovoltaïsche installaties van Viessmann zijn gebouwd om tientallen jaren mee te gaan. Dankzij hun eenvoudig werkingsprincipe functioneren ze absoluut betrouwbaar en zijn ze nagenoeg onderhoudsvrij.

24 Fotovoltaïsche modules Vitovolt 200

25 24/25 VITOVOLT 200 De installatie van een fotovoltaïsche installatie is zeer eenvoudig. Met de aansluitklare modules kan de stroom ook bij u binnenkort zomaar van het dak komen. Met een Vitovolt fotovoltaïsche installatie op het dak wordt elke huiseigenaar een stroomproducent: fotovoltaïsche modules op het dak, leidingen verbinden, gelijkstroomomvormer aansluiten, klaar. Werkwijze van Vitovolt In principe werkt een netgekoppelde zonneinstallatie in drie stappen: Energiewinning Wanneer er licht op de fotovoltaïsche modules valt, komen er elektronen vrij. De positief of negatief geladen deeltjes verzamelen zich bij de elektrische contacten, waardoor er tussen voor- en achterzijde van de cel een gelijkspanning ontstaat. Dit foto-elektrisch effect doet zich voor zonder mechanische of chemische reacties en is bijgevolg slijtage- en onderhoudsvrij Stroomomzetting De door de zonnegenerator opgewekte gelijkstroom wordt vervolgens door de gelijkstroomomvormer omgezet in wisselstroom die geschikt is voor het elektriciteitsnet (230 Volt). Gecontroleerde veiligheidsnormen, gedegen processortechniek en vermogenelektronica van de jongste generatie zorgen voor een efficiënte omzetting van de zonne-elektriciteit. Vitovolt 1 Negatieve elektrode 2 n-gedoteerd silicium 3 Grenslaag 4 p-gedoteerd silicium 5 Positieve elektrode 3. Energiebenutting In tegenstelling tot eilandinstallaties, waarbij de zonnestroom moet worden opgeslagen in accu s, sturen netgekoppelde installaties de gewonnen energie rechtstreeks naar het openbare elektriciteitsnet. Voor de teruggave aan het net wordt een aparte elektriciteitsmeter geplaatst.

26 Fotovoltaïsche modules Vitovolt 200 fotovoltaïsche installatie Vitovolt 200: Module met hoog vermogen tegen een zachte prijs Vitovolt 200 fotovoltaïsche modules zijn zowel verkrijgbaar met monocristalline als met polycristalline siliciumcellen. De fotovoltaïsche modules zijn opgebouwd volgens de glaslaminaatmethode. De verschillende zonnecellen liggen ingebed in twee kunststoffolies. De afdekking aan de achterkant wordt gevormd door een weersbestendige dekfolie. Glasplaat en folies worden laagsgewijs op elkaar geplaatst. Op die manier zijn de cellen voldoende beschermd tegen externe weersinvloeden. Eenvoudige montage De aansluiting van de fotovoltaïsche module is reeds voorbereid in de fabriek. De elektrische leidingen worden gewoon ineengestoken. Voor de verticale en horizontale dakmontage zijn er gebruiksklare montagesets beschikbaar. De stevige aluminiumframes zorgen voor een goede stabiliteit van de modules en beschermen deze tegen beschadiging. De stekkerklare module is door haar lage gewicht en de standaard montagesets van Viessmann bijzonder eenvoudig op het dak te installeren. Alle benodigde componenten, zoals verbindingsleidingen en gelijkstroomomvormer van de fotovoltaïsche installatie, zijn op elkaar afgestemd Vitovolt Aluminiumframe 2 IJzerarm dekglas 3 Bovenste EVA-folie 5 6 (EVA = ethylvinylacetaat) 4 Siliciumcel 5 Onderste EVA-folie 6 Rugfolie

27 26/27 Met een oppervlakte van ongeveer 15 m 2 Vitovolt 200 modules kan al worden voorzien in ongeveer de helft van het stroomverbruik van een eengezinswoning. De voordelen op een rij Hoge kwaliteitseisen bij de keuze van de siliciumcellen Alle benodigde componenten voor de fotovoltaïsche installatie zijn op elkaar afgestemd Snelle montage door de eenvoudig ineen te steken elektrische leidingen en de complete montagesets Hoogefficiënte gelijkstroomomvormer met display - de gegevensverzameling kan ook eenvoudig via weergave op afstand plaatsvinden Vitovolt gelijkstroomomvormer Voordeel van de Vitovolt 200 Kwalitatief hoogwaardige module met één glasplaat, met aantrekkelijke prijskwaliteitverhouding Hoog rendement

28 Technische gegevens Vacuümbuiscollector Vitosol 200-T Heatpipe-systeem Pagina 14 Type Vitosol 200-T Type SP2 Vitosol 200-T Type SP2 Uitvoering m Bruto-oppervlakte m 2 2,87 4,32 Absorberoppervlakte m 2 2,00 3,02 Apertuuroppervlakte m 2 2,15 3,23 Afmetingen Breedte Hoogte Diepte mm mm mm Gewicht kg Vlakke collectoren Vitosol 300-F, Vitosol 200-F Pagina 18 Type Vitosol 300-F Type SV3A Vitosol 200-F Type SV2A Vitosol 300-F Type SH3A Vitosol 200-F Type SH2A Vitosol 200-F Type 5DI Bruto-oppervlakte m 2 2,51 2,51 5,25 Absorberoppervlakte m 2 2,32 2,32 4,65 Apertuuroppervlakte m 2 2,33 2,33 4,85 Afmetingen Breedte Hoogte Diepte mm mm mm Gewicht kg Fotovoltaïsche modules Vitovolt 200 Technische gegevens op aanvraag of op

29 28/29

30

31 Systeemtechniek 30/31 Comfort en zuinigheid van alle systemen Bij Viessmann vindt u alle onderdelen voor het volledige systeem van hetzelfde merk. Viessmann biedt een volledig gamma onderdelen voor zonnesystemen die perfect op elkaar afgestemd zijn. Alle onderdelen zijn perfect compatibel. Dit garandeert een optimaal rendement en een hoge bedrijfszekerheid van uw verwarmings- en zonne-installatie. Het volledige gamma omvat zonnecollectoren, speciaal ontworpen gecombineerde warmwaterboilers voor gebruik in zonnesystemen, de Vitosolic-zonnesysteemregelingen, het Solar-Divicon pompstation voor een veilige hydraulica en de thermische beveiliging bij zonnesystemen, olie- en gascondensatieketels, houtstookinstallaties en warmtepompen. Vitocell Bivalente warmwaterboiler, gecombineerde boiler en buffervat met een inhoud tot 950 liter. Pagina 32/33 Vitosolic Intelligent energiebeheer voor uw zonnesysteem en verwarmingsinstallatie Perfect geplaatste zonne-installaties met systeemcomponenten die op elkaar afgestemd zijn dekken tot 60 procent van de jaarlijkse energiebehoefte voor drinkwaterverwarming van een- en meergezinswoningen resp. tot 35 procent van de totale energiebehoefte voor warmwatervoorziening en verwarming van laagenergiehuizen. Pagina 34/35 Vitohome en Vitocom Praktische regeling van uw zonnesysteem en verwarmingsinstallatie Pagina 36/37

32 Systeemtechniek Warm water Het Vitocell-gamma van Viessmann biedt voor elke situatie de juiste warmwaterboiler die perfect afgestemd is op de aanwezige warmtebron. Warmwaterboiler Bivalente warmwaterboilers zorgen voor sanitair waterverwarming met afzonderlijke verwarmingsspiralen die rechtstreeks op het zonnesysteem aangesloten worden. Indien nodig kan een elektrische verwarming aan het systeem toegevoegd worden. Vitocell 300-B (300, 500 liter) Vitocell 100-B (300, 400, 500 liter) Bij de bivalente warmwaterboilers Vitocell 300-B en Vitocell 100-B wordt de warmte van de zonnecollectoren via een afzonderlijke ondergeplaatste verwarmingsspiraal afgegeven aan het sanitair water. Via een bovengeplaatste verwarmingsspiraal wordt het sanitair water indien nodig bijkomend verwarmd door een verwarmingsketel. De Vitocell 100-B is dankzij de Ceraprotect- lering corrosiebestendig, de Vitocell 300-B is vervaardigd uit roestvast staal. Vitocell 100-U (300 liter) De bivalente Vitocell 100-U is volledig uitgerust voor een snelle en eenvoudige integratie van zonnesystemen voor sanitair waterverwarming. De boiler is corrosiebestendig dankzij de Ceraprotect- lering en een bijkomende kathodische bescherming via een magnesium- of zwerfstroomanode.

33 32/33 Warmwaterboiler Warmwaterboilers zijn bijzonder geschikt voor grotere installaties. Aansluitingen op verschillende hoogtes maken het gebruik van verschillende warmtebronnen, zoals bv. houtstookinstallaties, gasinstallaties, mazoutinstallaties of warmtepompen, mogelijk. Vitocell 340-M en 360-M (750, 950 liter) De Vitocell 340-M/360-M zijn multivalente gecombineerde boilers die geschikt zijn voor de gelijktijdige aansluiting van meerdere warmtebronnen en standaard uitgerust zijn met een geïntegreerde zonnewarmtewisselaar. De Vitocell 360-M beschikt bijkomend over een gelaagde werking die zorgt voor een optimale temperatuurgelaagdheid van de zonneenergie. Dit zorgt ervoor dat het sanitair water dat door de zonne-energie opgewarmd wordt, snel beschikbaar is. Vitocell 140-E en 160-E (750, 950 liter) Voor integratie in zonnesystemen zijn de boilers voor opslag van verwarmingswater Vitocell 140-E en Vitocell 160-E met ingebouwde zonnewarmtewisselaar bijzonder geschikt. Hierdoor kunnen vooral bij grotere installaties de afmetingen van de boiler beperkt gehouden worden. De Vitocell-warmwaterboilers zijn bijzonder compact. Dankzij hun aantrekkelijke vormgeving kunnen ze ook geïnstalleerd worden in polyvalente ruimten. De Vitocell 160-E beschikt daarnaast ook over een inrichting voor gelaagde werking uit een ingekapselde zonnewarmtewisselaar en een stijgleiding met uitgangsopeningen op verschillende hoogtes. Vitocell 100-E (200, 400, 750, 950 liter) Voor de opslag van verwarmingswater in combinatie met warmtepompen biedt Viessmann de Vitocell 100-E aan. Hierdoor kunnen vooral bij grotere installaties de afmetingen van de warmwaterboiler beperkt gehouden worden Vitocell 360-M Ribbelbuis voor sanitair water uit roestvast staal 2 Aansluiting voor elektrische verwarming 3 Systeem met gelaagde werking 4 Verwarmingsspiraal uit roestvast staal voor de aansluiting van zonnecollectoren 5 Zeer efficiënte warmte-isolatie met polyestervezelvlies rondom

34 Systeemtechniek Zonneregelaar Met de zonnesysteemregelingen Vitosolic 100 en 200 wordt de gewonnen warmte van de zonnecollectoren optimaal gebruikt voor sanitair waterverwarming of verwarmingsondersteuning. Intelligent energiebeheer Het gebruik van doordachte, elektronische regelingen helpt om de zonne-energie maximaal te benutten. De Vitosolic-regelingen worden gekenmerkt door een heel eenvoudige bediening. Dankzij de Vitosolic-zonnesysteemregelingen wordt de zonne-energie optimaal benut. Dit intelligent energiebeheersysteem is geschikt voor alle gangbare toepassingen en kan tot vier verbruikers afzonderlijk aansturen. Door de communicatie met de Vitotronicverwarmingsketelregeling zorgt de Vitosolic ervoor dat de warmte die door de zonnecollectoren gewonnen wordt, optimaal benut wordt zodat er zo weinig mogelijk energie verbruikt wordt voor sanitair waterverwarming en verwarmingsondersteuning. Dit ontlast de verwarmingsketel en doet de verwarmingskosten dalen. De bediening van de Vitosolic 200 is heel eenvoudig dankzij de duidelijke tekstweergave en de overzichtelijke menu's en is gebaseerd op de beproefde Vitotronic-bediening. Alle informatie over de zonne-installatie kan afgelezen worden van de Vitotronic-ketelregeling en de Vitotrol 300-afstandsbediening.

35 34/35 Het pluspunt van de Vitosolic 200 De Vitosolic 200 kan tot vier verbruikers regelen. Deze regeling is bijzonder geschikt voor het regelen van installaties met meerdere boilers, voor zwembadverwarming en als verwarmingsondersteuning. Het 4-lijnen display met tekstweergave en de overzichtelijke menu's zorgen voor een hoog bedieningsgemak. Solar-Divicon Compact, volledig, betrouwbaar: het Solar- Divicon pompstation voor alle hydraulische functies en thermische beveiligingen. Alle veiligheidsinrichtingen en functionele onderdelen zijn hier compact samengebracht. Elektronische temperatuurverschilregeling voor max. vier verbruikers Eenvoudige bediening Hoog bedieningsgemak dankzij 4-lijnen display met duidelijke tekstweergave, overzichtelijke menu's en die bovendien oplicht Speciaal ontworpen voor installaties met meerdere boilers, zwembadverwarming en verwarmingsondersteuning. Installatievriendelijke, grote aansluitruimte Weergave van grafiek met solaire stroomopwekking Het pluspunt van de Vitosolic 100 De Vitosolic 100 is een aantrekkelijk geprijsde elektronische temperatuurverschilregeling en is vooral geschikt voor sanitair waterverwarming bij zonne-installaties. Een 2-lijnen display geeft de actuele temperatuur en de werkingstoestand van de pompen weer. Solar-Divicon - compact pompstation voor alle hydraulische functies Aantrekkelijk geprijsde elektronische temperatuurverschilregeling voor sanitair waterverwarming bij zonne-installaties Eenvoudige bediening Een 2-lijnen display geeft de actuele temperatuur en de werkingstoestand van de pompen weer. Kleine behuizing

36 Systeemtechniek Communicatietechniek Op het display van de Vitohome 300-sturing krijgt u alle informatie in één oogopslag, inclusief de opbrengst van uw zonne-installatie. Praktische communicatietechniek Dankzij de innovatieve gegevenstechniek kunnen andere functies zoals bv. sturingen voor licht en rolluiken, heel gemakkelijk achteraf toegevoegd worden. Vitohome 300 zo ziet u hoeveel u bespaart Genieten van méér wooncomfort en tegelijk kosten besparen - daarvoor is de Vitohome 300 van Viessmann de ideale oplossing. Op dit centrale huisautomatiseringssysteem kunt u de opbrengst van uw zonne-installatie onmiddellijk aflezen. Bovendien kunt u de temperatuur in elke kamer afzonderlijk heel precies regelen. Dat biedt meer comfort en verlaagt het energieverbruik omdat u enkel verwarmt waar nodig of gewenst. Via raamcontacten kan het systeem automatisch detecteren wanneer een raam geopend wordt en past de verwarming in de kamer onmiddellijk aan.

37 36/37 De Vitohome 300 is heel eenvoudig. De componenten communiceren draadloos met elkaar. Dat is ideaal voor een installatie achteraf aangezien er geen bijkomende kabels gelegd moeten worden. Ook uw verwarmingsinstallatie zelf moet geen dure aanpassingen ondergaan. Overal waar een Vitotrol 300 aan de verwarmingsketel aangesloten kan worden, kan ook een Vitohome 300 geïnstalleerd worden. De regeling van de kamertemperatuur is gebaseerd op de Europese communicatiestandaard KNX. Hiermee voegt u probleemloos functionaliteiten toe - ook achteraf. De toestellen hiervoor vindt u in de elektrovakhandel: raamcontacten, rookmelders, sturingen voor licht en rolluiken. Dit zorgt niet enkel voor meer comfort, maar ook voor meer veiligheid. Bewaak en stuur uw verwarmingsinstallatie op afstand Vitocom 100 de regeling via gsm De Vitocom 100 is een aantrekkelijk geprijsde en eenvoudige bewaking op afstand, speciaal ontworpen om te beantwoorden aan de eisen die gesteld worden aan vakantiehuisjes en één- en meergezinswoningen. De bewaking en bediening van de verwarming via uw gsm, altijd en overal, is van onschatbare waarde. Eén belletje en bij thuiskomst is uw woning lekker warm. De bediening vindt plaats via eenvoudige instructies die via sms verstuurd worden. Storingen worden eveneens via sms gemeld. Vitohome 300 Energie besparen en uw comfort verhogen met één druk op de knop De Vitocom 100 ontvangt uw instructies en meldt storingen via sms.

38 Het volledige gamma van Viessmann Lagetemperatuurketels en condensatieketels op olie kw Lagetemperatuurketels en condensatieketels op gas kw Zonnewarmte en fotovoltaïsche systemen Eengezinswoningen Bedrijven/Industrie Appartementsgebouwen Buurtverwarmingsnetwerken Individuele oplossingen met efficiënte systemen Het volledige gamma van Viessmann Het volledige gamma van Viessmann biedt oplossingen op maat met efficiënte systemen voor alle toepassingsgebieden en energiedragers. Als milieubewuste pionier levert de onderneming al decennialang bijzonder efficiënte en schone verwarmingssystemen voor stookolie en gas, zonnesystemen, verwarmingssystemen voor hernieuwbare grondstoffen en warmtepompen. Individueel en energiezuinig Viessmann heeft voor elke behoefte het passende verwarmingssysteem, hangend of staand, individueel combineerbaar, toekomstgericht en energiezuinig. Of het nu gaat om systemen voor één- of meergezinswoningen, grote appartementsgebouwen, commerciële of industriële complexen, buurtverwarmingsnetwerken, renovatie of nieuwbouw: Viessmann heeft het in huis. Het gamma van Viessmann biedt toptechnologie en zet de norm.

39 38/39 Klimaatregelingstechniek Houtstookinstallaties, warmtekrachtkoppelingsmodules en biogasproductie kw Warmtepompen voor grond, water en lucht 1, kw Systeemcomponenten Het volledige gamma van Viessmann: individuele oplossingen met efficiënte systemen voor alle energiedragers en toepassingsgebieden De vermogensdragers Viessmann Groep is de technologische trendsetter in de verwarmingssector. Hiervoor staat de naam Viessmann en hiervoor staan binnen de groep de namen van alle dochterondernemingen die allemaal dezelfde pioniersgeest en dezelfde innovatiekracht bezitten. Het vermogensspectrum omvat: Viessmann is topspecialist in al deze marktsegmenten en heeft in vergelijking met gespecialiseerde aanbieders één groot voordeel: Viessmann ziet verwarmingstechniek als een systematisch geheel en geeft objectief en neutraal advies over verschillende technologieën en energiedragers. U krijgt gegarandeerd de juiste oplossing voor elke toepassing. Condensatietechniek voor stookolie en gas Zonneboilers Warmtepompen Houtstookinstallaties Warmtekrachtkoppelingsmodules Biogasinstallaties Klimaatregelingstechniek Systeemcomponenten Diensten

40 Het volledige gamma van Viessmann Eengezinswoningen Appartementsgebouwen Bedrijven / industrie Buurtverwarmingsnetwerken Lagetemperatuurketels en condensatieketels op olie kw Architectenhuis Bad Füssing, Duitsland Wooncomplex "Zi Wei Garden" Xi an, China Ameco A380 hangar Peking, China Europees Parlement Straatsburg, Frankrijk Lagetemperatuurketels en condensatieketels op gas kw Eengezinswoning Kevelaer, Duitsland Appartementsgebouw "Wohnoase" Regensburg, Duitsland Porsche Leipzig, Duitsland Europees Parlement Brussel, België Zonnewarmte en fotovoltaïsche systemen Heliotrop Freiburg, Duitsland HafenCity Hamburg, Duitsland City of tomorrow Malmö, Zweden Palm Jumeirah, Dubai Houtstookinstallaties, warmtekrachtkoppelingsmodules en biogasproductie kw Eengezinswoning Wiesloch, Duitsland Hotel Lagorai Cavalese, Italië Congrescentrum Brunstad, Noorwegen Klooster St.-Ottilien, Duitsland Warmtepompen voor grond, water en lucht 1, kw Loftcube tuinbeurs Neu-Ulm, Duitsland Atelierwoningen Brandenburg, Duitsland Universiteitsbibliotheek Bamberg, Duitsland Woonwijk Pfäffikon, Zwitserland Het volledige gamma van Viessmann: individuele oplossingen dankzij efficiënte systemen voor alle energiedragers en toepassingsgebieden

41 40/41 Toekomstgerichte verwarmingstechniek die aan alle vereisten beantwoordt Het wereldwijde energieverbruik is sinds 1970 verdubbeld en zal in 2030 verdriedubbeld zijn. Het gevolg: de fossiele brandstoffen olie en gas raken uitgeput, de energieprijzen stijgen en de hoge CO 2 -uitstoot beïnvloedt ons klimaat. Energie-efficiëntie is onvermijdelijk als we onze toekomst zeker willen stellen. Met zijn innovatieve oplossingen beantwoordt Viessmann telkens weer aan de meest uiteenlopende vereisten voor een efficiënte verwarmingstechniek van historische monumenten over moderne industriecomplexen tot grootschalige woon- en werkgebieden. In bijna alle industrielanden heeft de warmtevoorziening van woon- en industriegebieden het grootste aandeel in het energieverbruik en biedt dus ook het grootste potentieel voor besparingen. De moderne, energie-efficiënte verwarmingssystemen van Viessmann worden wereldwijd niet enkel gebruikt in heel wat huishoudens, maar ook in tal van grote internationale projecten en dragen op die manier bij tot het spaarzaam omspringen met onze energievoorraden. City of tomorrow Malmö, Zweden

42 De onderneming

43 42/43 Viessmann - climate of innovation 'Climate of innovation' drukt het potentieel van de onderneming uit. Het is de centrale merkboodschap en in combinatie met ons handelsmerk een wereldwijd herkenningskenmerk. "Climate of innovation" is van toepassing op drie vlakken. Het is een getuigenis van een cultuur van innovatie. Het is een belofte van een nuttig product en tegelijk van een verplichting om het klimaat te beschermen. Volledig gamma voor alle energiedragers Op internationaal vlak is Viessmann een van de toonaangevende fabrikanten van verwarmingssystemen en biedt met zijn volledig gamma individuele oplossingen en efficiënte systemen voor alle toepassingsgebieden en energiedragers. Als milieubewuste pionier levert de onderneming al decennialang bijzonder efficiënte en schone verwarmingssystemen. Duurzaam ondernemen Verantwoordelijkheid nemen betekent voor Viessmann duurzaam ondernemen. Dit wil zeggen: ecologie, economie en sociale aspecten zo op elkaar afstemmen dat de huidige noden vervuld worden zonder de toekomst van de volgende generaties te hypothekeren. Efficiëntie Plus Met het duurzaamheidsproject "Efficiëntie Plus" bewijst Viessmann in zijn vestiging in Allendorf dat de energie- en klimaatdoelstellingen van 2020 nu al gehaald kunnen worden. Dit project staat voor: Klimaatbescherming Efficiënt gebruik van grondstoffen en werkzekerheid Als resultaat wordt bijna 40 % fossiele brandstoffen bespaard en daalt de CO 2 -uitstoot met een derde. In 2009 werd Viessmann voor zijn inzet op het vlak van milieubescherming en een efficiënte omgang met grondstoffen onderscheiden met de Duitse duurzaamheidsprijs. Viessmann Werke GmbH & Co. KG Over Viessmann Opgericht in: 1917 Aantal werknemers: 9400 Omzet Viessmann Groep: 1,7 miljard euro Buitenlands aandeel: 56 procent Productie en installatiebouw in tien landen met 22 vestigingen in Duitsland, Frankrijk, de VS, Italië, Canada, Polen, Hongarije, Oostenrijk, Zwitserland en China Verkooporganisaties in 74 landen met 32 eigen vestigingen Wereldwijd 120 verkoopkantoren 3 servicebedrijven Vermogensspectrum Condensatietechniek voor olie en gas Zonnesystemen Warmtepompen Houtstookinstallaties Warmtekrachtkoppelingsmodules Biogasinstallaties Klimaatregelingstechniek Systeemcomponenten Diensten Het volledig gamma dekt het totale vermogensspectrum. Met vermogens van 2 kw tot 20 MW. Viessmann kreeg voor zijn bijzonder efficiënte omgang met energie door de warmteterugwincentrale in zijn hoofdzetel in Allendorf/Eder de Energy Efficiency Award 2010.

44 Viessmann België bvba Hermesstraat Zaventem (Nossegem) Tel.: 0800/ Fax: 02/ Viessmann Nederland B.V. Lisbaan LN Capelle a/d Ijssel Postbus AH Capelle a/d Ijssel Tel.: Fax: info@viessmann.nl Uw installateur: Fl 01/2012 Inhoud auteursrechtelijk beschermd. Kopiëren en ander gebruik enkel met voorafgaande goedkeuring. Wijzigingen voorbehouden.