Initiatief beslisdocument

Transcriptie

1 Initiatief beslisdocument Spitsmijden 2A datum 8 maart 2008 Definitief ons kenmerk auteur versie a Paul Manders 1.0

2 Introductie In aanloop op het project Spitsmijden 2A (Gouda Den Haag) zijn al verschillende memo s en notities verschenen over strategie, projectvoorstellen, inhoud van de proef, mogelijke aanpak, etc. Met dit initiatief beslisdocument Spitsmijden 2A: Wordt de projectwerkelijkheid gefixeerd. Wordt de initiatieffase formeel door de stuurgroep afgesloten. Daarmee is: o gekozen voor een projectmatige aanpak van Spitsmijden 2A o het beoogde (project)doel en (project)resultaat vastgesteld o de projectopdracht vastgesteld (inclusief voorlopige eisen) o een stuurgroep ingesteld Geeft de stuurgroep opdracht om de definitie- en ontwerpfase (parallel) te starten. Ter toelichting staat in onderstaande figuur 1 de gekozen fasering voor Spitsmijden 2A. De stuurgroep zal relevante besluiten nemen tijdens de fase-overgangen en eventuele tussentijdse aanpassingen/wijzigingen bekrachtigen. De bedoeling van deze aanpak is om het projectresultaat binnen de gestelde tijd, kosten en kwaliteit te kunnen bereiken. Faseren Initiatief Definitie Ontwerp Voorbereiding Realisatie Gebruik projectresultaat projectweg beheersplannen programma van eisen projectopdracht projectontwerp realisatie programma nazorg programma Beslissen Op het moment dat Spitsmijden 2B en 2C starten wordt ook projectmatig gewerkt en wordt een initiatief beslisdocument ter besluitvorming aan de stuurgroep voorgelegd. 1 Zie hoofdstuk 5 voor een uitgebreidere toelichting van de gekozen aanpak a- Initiatief document Spitsmijden 2A

3 Initiatief beslisdocument 1 Gevraagd besluit 3 2 Inleiding Historie Aanleiding Uitgangspunten Strategie 7 3 Consortiumpartners Bedoelingen Belangen 10 4 Projectvoorstel 2A Uitgangspunten Proefgebied Probleemstelling Doel Resultaat Voorlopig programma van eisen Eerste opzet praktijkproef 2A Relatie met Spitsmijden 2B, 2C en Projectmatige Aanpak Faseren, beslissen, beheersen Initiatieffase Definitie/ontwerpfase Voorbereidingsfase Realisatiefase Nazorgfase (gebruik) 29 6 Beheersaspecten 2A Consortiumpartners Projectorganisatie Deelplannen Tijd Informatie Kwaliteit Geld a-Initiatief document Spitsmijden 2A

4 1 Gevraagd besluit Vaststellen initiatief beslisdocument Spitsmijden 2A. Vaststellen voorlopige begroting (zie hoofdstuk 6.7) met inachtname van een marge van -/- of +/+ 20% in deze fase 2. Opdracht geven om definitie/ontwerpfase te starten met als resultaten: o Een heldere onderzoeksvraag, afgestemd met 2C o Een Definitie/Ontwerpdocument praktijkproef 2A (Projectplan 2A) o Een offerte voor Samenwerken externen o Een Plan van Aanpak voor scenariodefinities o Een Communicatieplan De definitie/ontwerpfase wordt naar verwachting op 18 maart 2008 afgerond. Met het vaststellen van dit initiatiefdocument vervallen de documenten en eerder genomen stuurgroepbesluiten inzake: Titel Datum Auteur Strategienota, versie juni 2007 J. Linssen Memo Spitsmijden tranche 2, versie maart 2007 F. Zijderhand Voorstel vaststellen verantwoordelijkheden en overall 12 november 2007 F. Zijderhand planning Voorstel inhoudelijk deel, Spitsmijden 2, versie 2.2 Managementsamenvatting, versie oktober december 2007 F. Zijderhand F. Zijderhand In dit initiatiefdocument zijn de relevante passages en besluiten uit voorgaande stukken in samenhang zichtbaar gemaakt. Er gaan dus geen besluiten verloren. Ook is er geen sprake van nieuwe inhoudelijke inzichten. Een definitief Programma van Eisen (inhoudelijk projectplan) wordt, zoals hierboven gezegd, aan het einde van de definitie/ontwerpfase ter besluitvorming aan de stuurgroep voorgelegd. 2 Bij afronding van de definitie/ontwerpfase wordt de begroting gefixeerd met een marge van 10%, bij de afronding van de voorbereidingsfase met een marge van 5% a- Initiatie document Spitsmijden 2A 3

5 2 Inleiding In dit hoofdstuk gaan we kort in op de historie, aanleiding en probleemstelling voor het project Spitsmijden 2A. 2.1 Historie In 2004/2005 is sprake geweest van diverse initiatieven rondom het thema prijsbeleid en benutting van de weginfrastructuur, met betrokkenheid van verschillende partijen zoals Rabobank Nederland, ARS Traffic & Transport Technology, WnT (Wegen naar de Toekomst), RDW (i.s.m. Kapsch), Swingh, Vrije Universiteit Amsterdam, Universiteit Utrecht, Technische Universiteit Delft, OC Mobility Coaching bv, Goudappel Coffeng. Deze private en publieke partijen bundelden op 9 december 2005 formeel hun krachten onder de noemer Spitsmijden. De financiële ondersteuning van Transumo was daarvoor een cruciale randvoorwaarde. De start van Spitsmijden 1 als project was daarmee een feit met als doel: Uitbreiden van het repertoire van sturingsinstrumenten voor regulering van het weggebruik in de spits. Verkrijgen van inzicht in het verplaatsingsgedrag van forensen bij het geven van positieve prikkels, indien de spits wordt gemeden. De geformuleerde resultaten waren: Een gedurende drie maanden bij minimaal 200 en maximaal 500 automobilisten getoetste set duurzame beloningsarrangementen (techniek + positieve prikkel) voor gedragsverandering van individuen. Een evaluatierapport: leerervaringen (zie Een plan van aanpak voor een vervolg op Spitsmijden 1. Kortgeleden 3 heeft de Minister van Verkeer en Waterstaat zich positief uitgelaten over het concept Spitsmijden en zich voorstander getoond van meer proeven waarin gedragsverandering / gedragseffecten een rol spelen. Nu ligt het initiatief beslisdocument van Spitsmijden 2A voor u. 3 Brief Anders Betalen voor Mobiliteit, 30 november 2007, kenmerk VenW/DGP-2007/ a- Initiatie document Spitsmijden 2A 4

6 2.2 Aanleiding Spitsmijden is een concept om de mobiliteit te verbeteren door (infra)gebruikers mede via een gedragsafhankelijke beloning te verleiden hun reisgedrag aan te passen 4. Gedurende 2006/2007 is de Spitsmijden 1 proef uitgevoerd op de A12 corridor tussen Zoetermeer en Den Haag. De resultaten waren verrassend goed: het totaal aantal ritten van de deelnemers in de spits halveerde 5. Spitsmijden 1 is uitgevoerd als een wetenschappelijk experiment en er is uitgebreid over gerapporteerd. Diverse onderzoeksvragen (tijdsbestendig gedrag in een praktijksituatie, effecten op duurzaamheid, volumereductie/opvuleffecten, deelname werkgevers, etc.) zijn echter nog onbeantwoord. Andere redenen voor het uitvoeren van een nieuwe (praktijk)proef Spitsmijden zijn: Het toepassen van Spitsmijden in een echte praktijksituatie (Spitsmijden 1 was een wetenschappelijk experiment). Het vinden van antwoorden op resterende onderzoeksvragen. Andere partijen (werkgevers, mobiliteitsaanbieders, etc.) veel meer betrekken bij Spitsmijden. Het creëren van een centrale infrastructuur (Spitsmijden organisatie, database, server, website, helpdesk, etc.) die geschikt is om tijdens en na Spitsmijden 2 verdere uitbreidingen of opschaling te faciliteren (bijvoorbeeld Spitsmijden 3). Inzicht in de effecten van maatregelen om de bereikbaarheid te bevorderen helpt om gebruikersgerichte, effectieve maatregelen structureel in te zetten of specifiek bij wegwerkzaamheden, incidenten en calamiteiten. Samenwerking met de particuliere markt, werkgevers en consumentenorganisaties geeft inhoud aan het brede maatschappelijke belang van bereikbaarheid en duurzame mobiliteit. In de a.s. milieuwet zouden bedrijven verplicht worden om milieuvriendelijke verkeer- en vervoermaatregelen te nemen. Voor beantwoording hiervan is een vervolgproef Spitsmijden 2A bedacht. 4 Zie het Position Paper Spitsmijden voor een toelichting op het concept. 5 Spitsmijden, Effecten van Belonen, Zie ook a- Initiatie document Spitsmijden 2A 5

7 2.3 Uitgangspunten De uitgangspunten 6, die door de consortiumpartners voor Spitsmijden 2 worden gehanteerd zijn: 1. Spitsmijden, tranche 1 is succesvol, zowel als concept, als project, als in de beleving van overheden en gebruikers. 2. De partners in Spitsmijden vormen een goed en complementair samenwerkingsverband. 3. In de volgende tranche van het project zoeken de kennisinstellingen in Spitsmijden verdieping van het onderzoek (modellering, gegevensverwerking) op basis van de gegevens die in tranche 1 zijn verzameld, conform het oorspronkelijke meerjarenplan. De private partijen zoeken naar mogelijkheden om het doel (verbetering van duurzame mobiliteit) te laten samengaan met de eigen bedrijfsdoelstellingen (winst en continuïteit). 4. Er is belangstelling bij overheden om het in tranche 1 getoetste concept vaker toe te passen, maar de financiële en verkeerskundige onderbouwing voor een overtuigende (ongesubsidieerde) uitrol is nog niet aanwezig. Een aanvullende praktijktoets (of meerdere toetsen) is gewenst. 5. Kansrijke ontwikkelingen voor een ongesubsidieerde uitrol bevinden zich in de volgende domeinen: a. Structurele wijzigingen van arbeidsvoorwaarden die een spitsmijdend effect geven. Deze naar verwachting zelfsubsidiërende oplossingsrichting is kansrijk, maar vraagt aanzienlijke organisatorische inspanningen en tijd om tot een volledige uitrol te komen. b. Tijdelijke maatregelen ter vermindering van congestie bij geplande incidenten (bijvoorbeeld wegwerkzaamheden, of evenementen). Deze toepassing is op korte termijn privaat te exploiteren, indien de onderbouwing van de effecten wordt versterkt. 6 In deze paragraaf staat de integrale tekst van de strategienota van 27 februari a- Initiatie document Spitsmijden 2A 6

8 2.4 Strategie De strategie 7 bestrijkt de periode tot het einde van het Transumo programma op 30 sept Op basis van de uitgangspunten uit de vorige paragraaf bestaat overeenstemming tussen de consortiumpartners over de volgende strategie: De kennisinstellingen gaan, volgens het oorspronkelijke meerjarenplan, in tranche 2 inhoudelijk voort met de analyse van de proef uit tranche 1, gefinancierd met de daarvoor begrote Transumo-subsidie en eigen bijdragen. Het consortium richt zich vanaf maart 2007 op het starten van een tweede proef met deelnemers, gefinancierd door de Transumo subsidie, de eigen bijdrages en eventuele extra bijdragen van de wegbeheerder(s). Deze proef wordt zodanig opgezet dat er tijdens de proef nieuwe beloningsregimes ingebouwd kunnen worden en er nieuwe deelnemersgroepen (vooral vanuit werkgevers) aan toegevoegd kunnen worden. Deze tweede proef kan kenmerken hebben van domein 5a én 5b. De tweede proef kan worden uitgevoerd op een nieuwe vervoersrelatie en in een andere geografische context dan de eerste proef. De initiatieffase van de tweede proef moet eind 2007 starten. Gewenste functies waarvoor de besluitvorming nog niet gereed is per 1 mei 2008 (inclusief de financiële dekking), verhuizen naar een volgende proef. Een zeer voorspoedig verlopen voorbereiding van de derde proef kan de integratie met de tweede proef mogelijk maken. Uiterlijk 1 januari 2009 zal een besluit worden genomen om een robuuste opschaling van de derde en laatste proef te laten plaatsvinden ( automobilisten), zo mogelijk over meerdere (multimodale) vervoersrelaties. De arbeidsvoorwaardelijke maatregelen die leiden tot een verbeterde mobiliteit tegen lagere kosten (5a) worden dan intensief getoetst. Deze opschaling wordt volledig gefinancierd uit de opbrengsten. Eventueel wordt een opstartsubsidie aangevraagd. De studie naar de derde proef wordt uiterlijk in maart 2008 gestart. Het consortium staat nadrukkelijk open voor deelname van derden die de robuuste opschaling bevorderen, op basis van unanimiteit en de voorwaarde dat de nieuwe deelnemers een versnelling kunnen leveren aan de realisatie van de strategie en de deelname van deze derden tevens de belangen van de zittende consortiumleden dienen. Voor de analyse wordt per geval een sterkte-zwakte-analyse uitgevoerd. Het consortium staat open voor deelname/uitvoeren van andere Spitsmijden-achtige projecten die de robuuste opschaling bevorderen en die parallel aan hetgeen in de voorgaande vier bullits is gesteld. 7 In deze paragraaf staat de strekking van de tekst van de strategienota van 27 februari Data zijn aan de actualiteit aangepast a- Initiatie document Spitsmijden 2A 7

9 3 Consortiumpartners In deze paragraaf benoemen wij de bedoelingen en belangen van de partners bij Spitsmijden. 3.1 Bedoelingen De bedoelingen zijn een verdere uitwerking/aanvulling van de in paragraaf 2.2 genoemde redenen om Spitsmijden 2 te initiëren. Allen Onderzoek naar de tijdsbestendigheid van het instrument. Gedragsveranderingen kunnen binnen enkele maanden terugvallen naar het oude gedrag, daarom wordt gekozen voor de duur van de Praktijkproef van minimaal 1 jaar. Effecten, randvoorwaarden en beperkingen van toepassing van het Spitsmijden concept in een Praktijksituatie, ook in relatie tot andere modaliteiten. Het Spitsmijden 2 systeem is via de betrokkenheid van werkgevers tevens de basis voor een meer grootschalig vervolg in Spitsmijden 3. De mate waarin 400 tot 600 deelnemers in staat zijn om de spits te mijden en onder welke condities. De mogelijke effecten bij verdere schaalvergroting. Onderzoeken wat specifiek bijzonder is aan belonen in vergelijking met andere (beprijzings)maatregelen in mobiliteitsbeleid (en dan specifiek m.b.t. congestie). Rabobank, ARS TT&T, RDW Diverse technieken (Camera, EVI 1 en 2, GPS, PDA) worden toegepast in Spitsmijden 2. Rabobank, Swingh Eventueel andere registratiemogelijkheden en beloningsstructuren die een rechtstreekse betrokkenheid van werkgevers kan opleveren. De samenwerking met enkele grote werkgevers zal ervaring opleveren met hun betrokkenheid en (on)mogelijkheden om Spitsmijden als structurele mobiliteitsmanagement maatregel voor hun werknemers in te zetten. Voor structurele en meer commerciële toepassingen van Spitsmijden is de werkgeversbetrokkenheid cruciaal. Rabobank, NS Openbaar Vervoer (Randstadrail, NS, etc.) zijn actief betrokken om als alternatief voor de automobilisten te dienen. Specifiek voor 2A. Testen van spitsmijden concept in trein. Vormgeven in aparte praktijkproef 2C a- Initiatie document Spitsmijden 2A 8

10 Swingh De proef moet plaats vinden tijdens de werkzaamheden op de A12. De werkzaamheden op de A12 vinden plaats vanaf mei 2008 tot en met De start hiervan kan prima aansluiten op de geplande start van Spitsmijden 2, de nulmeting kan in de eerste maanden van 2008 plaatsvinden. Beëindiging van Spitsmijden 2 dient in overleg met SWINGH/Rijkswaterstaat te gebeuren. Randstadrail moet tijdens de proefperiode operationeel zijn. Werkgevers moeten op een of andere manier betrokken worden bij de proef (in de randvoorwaardelijke of financiële zin). Overig Swingh (overgenomen uit advies van Rebel Group) Inzicht in opvuleffect / latente vraag De verkeerskundige modelberekeningen over mogelijke effecten zullen inzicht geven in het opvuleffect (latente vraag). Reeds in Spitsmijden 1 is door de TU Delft een verkeerskundig model opgesteld, dat verder zal worden ontwikkeld en gekalibreerd. Met dit model kunnen opschaling en varianten in beloningen/gedragsveranderingen worden gemodelleerd en de effecten 8 worden berekend. Op zoek naar een duurzaam concept: standaardisatie projectkosten Spitsmijden 2 legt de basis voor een duurzaam concept op twee niveaus. In de Praktijkproef wordt het centrale systeem (database, webserver, helpdesk-systeem) zodanig opgebouwd dat het ook na Spitsmijden 2 professioneel en grootschalig is te gebruiken, met een capaciteit voor meer dan deelnemers. Het centrale systeem is geschikt voor Spitsmijden 3, waarbij via vooral werkgevers initiatieven een forse opschaling wordt verwacht. In Spitsmijden 2 wordt het centrale systeem van Spitsmijden 1 hergebruikt, maar verder geprofessionaliseerd en opgeschaald. Uit zowel Spitsmijden 1 als 2 wordt afdoende duidelijk wat de specifieke projectkosten voor het huidige onderzoek en de kosten voor een operationele implementatie zullen zijn. Transumo Ontwikkeling en verspreiding van inhoudelijke kennis over duurzame mobiliteit ( het wat ), in dit geval over 'verleidingsconcepten' voor individuele mobilisten. Ontwikkeling en verspreiding van proceskennis over hoe transities naar duurzame mobiliteit te realiseren zijn ( het hoe ). Een bijdrage aan versterking/ vernieuwing van de kennisinfrastructuur voor duurzame mobiliteit ( in welke setting komt innovatie tot stand'). Insteek van Spitsmijden 2 is om een permanente basis te creëren, die ook na medio 2009 door kan lopen. Wel dient daarbij naar de (financiering van de) kosten van de beloningen te worden gekeken, omdat het Transumoproject formeel 30 september 2009 wordt beëindigd en er nog geen duidelijkheid bestaat over een eventueel vervolg. 8 Vanwege het beperkte aantal deelnemers ( ) zijn gedurende de praktijkproef geen meetbare effecten te verwachten. De meetresultaten zijn van groot belang voor modelberekeningen en modelcalibratie a- Initiatie document Spitsmijden 2A 9

11 3.2 Belangen Rabobank Nederland Onderzoek naar reductie van economische schade/maatschappelijke kosten en business development van nieuwe mobiliteitsdiensten. ARS Traffic & Transport Technology Ontwikkelen en valideren van concepten voor prijsbeleid en technologische oplossingen/toepassingen. RDW (Rijksdienst voor het Wegverkeer) Testen van EVI technologie (electronische voertuig identificatie). Swingh Ontwikkelen van een regionaal sturingsinstrument om bereikbaarheid te vergroten. Vrije Universiteit Amsterdam, Universiteit Utrecht, Technische Universiteit Delft Verkrijgen van data voor onderzoek over gedragsverandering, verkeerssimulatiemodellen en bestuurlijke transitie. OC Mobility Coaching Verkrijgen van data voor promotie-onderzoek over de vraag hoe wordt geleerd in transitieprojecten. NS Testen van Spitsmijden concept in trein. Ministerie van V&W (mogelijk) Specifiek DGP o Inzicht krijgen in gedragsveranderingen door o.a. prijsprikkels te introduceren en verschillende alternatieven aan te bieden aan de (infra)gebruikers. o Bijdrage aan de filereductie rondom de grote steden. o Impuls geven aan innovatie en mobiliteitsdiensten. o Kilometer beprijzing optimaal vorm geven en de (infra)gebruikers bewust te maken van de mobiliteitskeuze. Specifiek RWS o Spitsmijden levert een forse bijdrage aan het oplossen van een bereikbaarheidsprobleem tijdens werkzaamheden aan het hoofdwegennet. Specifiek WnT (Wegen naar de Toekomst) o Belang lag vooral bij Spitsmijden 1 als innovatief concept a- Initiatie document Spitsmijden 2A 10

12 4 Projectvoorstel 2A Dit hoofdstuk is gebaseerd op de Notitie Voorstel inhoudelijk deel Spitsmijden 2, versie 2.2, 12 oktober 2007, F. Zijderhand. Met Spitsmijden 2 wordt bedoeld: Praktijkproeven 2A, 2B, 2C en enkele onderzoeken gericht op de soortnaam Spitsmijden (samenwerken externen en scenariodefinities). Daarnaast is sprake van transitie-onderzoek en transitiemanagement 9. Dit hoofdstuk gaat over de praktijkproef Spitsmijden 2A en twee onderzoeken gericht op de soortnaam: samenwerken externen en scenariodefinities. Transumo tranches Tranche 1 Tranche 2 Spitsmijden 3 (grootschalig werkgeversinitiatief) Spitsmijden 1 (Zoetermeer Den Haag) Spitsmijden 2C (concept in de trein) Spitsmijden 2B (Spijkenisse A15) Spitsmijden 2A (Gouda Den Haag) - Samenwerken externen - Scenariodefinities Gedragswetenschappelijk deel Transitiewetenschappelijk deel 9 Zie ook Position Paper Spitsmijden, hoofdstuk a- Initiatie document Spitsmijden 2A 11

13 4.1 Uitgangspunten De belangrijkste uitgangspunten voor Spitsmijden 2A en de onderzoeken samenwerken externen en scenariodefinities zijn: Het Transumo project Spitsmijden loopt door tot 30 september Er is in het originele projectplan (Spitsmijden 1, tranche 2) een globale beschrijving van tranche 2 opgenomen dat op hoofdlijnen bestaat uit drie onderdelen: Een praktisch deel: vervolg op de proef Zoetermeer - Den Haag; Een wetenschappelijk deel: gedetailleerde analyses van de resultaten uit Tranche 1 en modelberekeningen voor opschaling. Een transitie deel: gericht op onderzoek en management van transitie 10. Partners en de Transumo subsidiebedragen voor Tranche 2 ( ) staan reeds vast. Net als in Tranche 1 is het mogelijk dat één of meerdere organisaties zich aansluiten en met additionele budgetten/inzet komen. Voor een vervolg praktijkproef zal er extra financiering van externe partij(en) en mogelijk ook transumo nodig zijn. 4.2 Proefgebied Swingh heeft actief geparticipeerd in Spitsmijden 1. De praktijkproef Spitsmijden 2A vindt wederom plaats op de A12 corridor richting Den Haag. Het Spitsmijden concept kan mogelijk (ook in de toekomst) een goede bijdrage leveren aan de verbetering van de mobiliteit in de regio Haaglanden. 4.3 Probleemstelling De (praktijk)proef Spitsmijden 2A onderzoekt de effecten van positieve prikkels op het reisgedrag. Uit de tabel volgen, uit het verschil tussen wat gewenst resultaat is en wat reeds is bereikt, de belangrijkste resultaten voor tranche 2. Per resultaat wordt ook beschreven wat er reeds van is bereikt in Tranche 1. De verschillen geven een goede indicatie van de focuspunten voor de activiteiten in Tranche 2 en de extra onderzoeken. (Zie figuur in de inleiding van dit hoofdstuk). Gewenst resultaat na Tranche 2 Reeds bereikt in Tranche 1 Praktijkproef (2A) Aangetoond hebben of en in welke mate een In Zoetermeer-Den Haag is aangetoond dat een gedragsverandering van individuele significante gedragsverandering kan (infra)gebruikers op basis van belonen mogelijk plaatsvinden (in deze specifieke situatie en voor is deze selecte groep deelnemers) Aangetoond hebben of Spitsmijden in de Nog niet onderzocht praktijk daadwerkelijk kan worden toegepast en of er wel of niet show-stoppers zijn Aangetoond hebben of positieve Nog niet onderzocht verkeerskundige effecten t.g.v. Spitsmijden daadwerkelijk mogelijk zijn en of Spitsmijden 10 Zie ook Position Paper Spitsmijden, hoofdstuk a- Initiatie document Spitsmijden 2A 12

14 niet tot onacceptabele grote negatieve effecten elders leidt Spitsmijden is geaccepteerd als een mogelijk sturingsinstrument Een brede technologische scan waarin wordt vastgesteld welke technieken in welke omstandigheden toegepast kunnen worden De houding van overheden tendeert tijdens Tranche 1 positiever geworden te zijn, maar verder onderzoek en sturing is noodzakelijk Diverse technieken zijn toegepast in Zoetermeer-Den Haag, maar nog niet in detail geanalyseerd op hun toepasbaarheid. Gedragswetenschappelijk deel (loopt door naar tranche 2) Goed bruikbare modellen om de verkeerskundige en economische (maatschappelijke kosten en baten) effecten van opschaling door te rekenen Wetenschappelijk onderbouwde bepaling van de gedragsverandering als functie van de beloning door het schatten van gedragsmodellen op basis van de metingen van Zoetermeer-Den Haag en een eventuele vervolg praktijkproef Wetenschappelijk onderbouwde berekeningen van de effecten van opschaling en toepassing in specifieke situaties Antwoord op de volgende vragen: Wanneer treedt welk effect op? (wat zijn de resultaten van fase 1, waar zijn de resultaten representatief voor en onder welke condities heb je effect?) Antwoord op de volgende vragen: Wat zijn de effecten in den brede als het beloningsinstrument op grote schaal zou worden ingevoerd? (wat zijn maatschappelijke baten en kosten; wat zijn gevolgen voor verschillende groepen in de samenleving; en hoe staan verschillende actoren ertegenover?) Hierbij moet ook worden gedacht aan verkeerskundigeen sociaal-maatschappelijke gevolgen. Voorlopige versies van zowel een verkeerskundig als economisch model zijn opgezet Op basis van de resultaten van Zoetermeer-Den Haag zijn eerste tellingen gedaan; gedragsmodellen zijn nog niet geschat. Summiere berekeningen met de voorlopige modellen zijn uitgevoerd In Zoetermeer-Den Haag lijkt te zijn aangetoond dat een significante gedragsverandering kan plaatsvinden (in deze specifieke situatie en voor deze selecte groep deelnemers) Nog niet onderzocht Transitie deel (onderzoek en management: loopt door naar tranche 2) Up-to-date analyse van de actoren en hun Een eerste analyse is uitgevoerd eventueel veranderde houding t.o.v. Spitsmijden Rapportage van de lessen die geleerd zijn t.a.v. Nog niet onderzocht het transitiepad. Samenwerking externen en scenariodefinities Meerdere in detail uitgewerkte scenario s Voor Zoetermeer-Den Haag is een scenario (organisatorisch, technisch, financieel, opgesteld, deze kan niet 1-op-1 in de praktijk beleidsmatig) voor het toepassen van worden toegepast en vraagt om Spitsmijden in specifieke situaties (zowel uitbreiding/aanvulling tijdelijke als permanente) Een duidelijke betrokkenheid van en Nog niet onderzocht samenwerking met werkgevers en andere private partijen (als belanghebbenden) bij Spitsmijden Waar in Spitsmijden 1 de nadruk lag op het wetenschappelijk onderzoek en de daarvoor gewenste laboratorium opzet, krijgt het academische aspect in Spitsmijden 2 een andere rol toebedeeld a- Initiatie document Spitsmijden 2A 13

15 Het verzamelen van praktijkgerichte data en expertise ten behoeve van scenariodefinities is in deze proef belangrijk. 4.4 Doel De hoofddoelstelling van het concept Spitsmijden is in het position paper (hoofdstuk 2.3) als volgt verwoord: Spitsmijden is een vorm van demand management. Net zoals bijvoorbeeld road-pricing en pre-trip verkeersinformatie. Het doel van Spitsmijden (als concept): Bijdragen aan de verbetering van (duurzame) mobiliteit 11. Als blijkt dat het toepassen van Spitsmijden in een gegeven situatie effectief, wenselijk en haalbaar is, zijn de lange termijn doelstellingen van het concept Spitsmijden: 1. Een beloningscomponent toevoegen aan andere beleidsinstrumenten, zoals road-pricing concepten. 2. Spitsmijden als sturingsinstrument toepassen in concrete, individuele situaties, bijvoorbeeld: a. Tijdelijk, bijvoorbeeld bij wegwerkzaamheden, evenementen, etc. b. Permanent, bijvoorbeeld op specifieke filegevoelige locaties (snelwegen, toegangswegen van steden,...). 3. Spitsmijden toe te passen in situaties waar nu nog niet aan wordt gedacht (open houden van nieuwe mogelijkheden). (Project)doelstelling Spitsmijden 2A: Het zoeken naar en ontwikkelen van zodanige sturingsinstrumenten met een beloningscomponent dat tijdsbestendige gedragsverandering ontstaat. Ter toelichting: Met tijdsbestendig wordt bedoeld dat er ook over een lange periode sprake is van gedragsverandering. Met gedragsverandering wordt gedoeld op die gedragsveranderingen die leiden tot een daadwerkelijke verbetering van de mobiliteit. In welke mate mobilisten de ochtendspits kunnen en willen mijden indien zij daarvoor worden beloond. Het waargenomen (gewijzigde) gedrag wordt vertaald naar een rekenmodel waarmee de bredere maatschappelijke impact kan worden berekend van een dergelijke beloningsmaatregel. Hiermee ontstaan nieuwe inzichten voor de ontwikkeling van nieuwe sturingsinstrumenten voor mobiliteit, waarbij positieve prikkels centraal staan. 11 Met verbeteren van (duurzame) mobiliteit wordt gedoeld op de doelstellingen in de Nota Mobiliteit zoals het verbeteren van doorstroming, bereikbaarheid, verkeersveiligheid, comfort en duurzaamheid in termen van leefbaarheid en leefmilieu a- Initiatie document Spitsmijden 2A 14

16 4.5 Resultaat Het praktijk deel: Mogelijkheden aantonen van verkeerskundig effect en beperking van het risico op showstoppers. De Praktijkproef heeft deelnemers. Een bereikbaarheidseffect kan gemeten worden door de veranderingen in het aantal ritten tijdens de spits. Modelberekeningen (onderdeel van het gedragswetenschappelijke deel van Tranche 2) zullen inzicht geven op de effecten voor het totale verkeer. Relevant hiervoor is ook een vergelijking met de uitkomsten van Spitsmijden 1. Een brede technologische scan (waarin wordt vastgesteld welke technieken in welke situatie kunnen worden toegepast). Een positieve houding van overheden tegenover het concept Spitsmijden. Samenwerken externen en scenariodefinities: Actieve rol werkgevers en andere private partijen bij het concept Spitsmijden (belangstellend, betrokken, participerend, investerend, gebruikend). Partijen begrijpen en accepteren het concept Spitsmijden. Een aanzienlijk deel van de partijen is ook bereid in een of andere vorm te participeren. Mogelijkheden voor vervolg na Tranche 2 en/of in andere regio s te identificeren. Een rapport met een aantal volledig uitgewerkte, realistische scenario s die als basis dienen voor de verdere toepassing van Spitsmijden in verschillende omstandigheden. Scenariodefinities voor daadwerkelijke toepassingen in de praktijk, zowel in tijdelijke als in permanente situaties. Het gedragswetenschappelijke deel: Verkeerskundige en economische modellen: uitontwikkelen, valideren en gemakkelijk toepasbaar maken. Modelberekeningen: voor specifieke situaties en voor grootschalige opschalingen Een diepgaande analyse van de gedragsveranderingen in de Zoetermeer - Den Haag proef en eventuele vervolgproeven in Tranche 2. Beantwoording van vragen zoals: o Wanneer treedt welk effect op? (wat zijn de resultaten van fase 1, waar zijn de resultaten representatief voor en onder welke condities heb je effect?). o Wat zijn de effecten in den brede als het beloningsinstrument op grote schaal zou worden ingevoerd? 12 Transitiedeel: Daarbij maken we onderscheid tussen onderzoek en management: Transitieonderzoek: het wat, onderzoeken van (de richting en de beweging van) transitie. Dit is in een aparte werkstroom tranche 2, vanuit Spitsmijden 1 vastgelegd, met onderzoeksvragen: o Up to date analyse van de actoren en hun eventueel veranderde houding tegenover Spitsmijden. o Trekken van lessen uit het transitiepad. o Ontwikkelen en vasthouden van een kritische instelling ten aanzien van wat Spitsmijden wel en niet doet en het op basis daarvan adviseren tot bijstellen van het concept indien nodig (permanent leren en ondernemerschap). o Het verkrijgen van inzicht in de mogelijke bijdrage aan duurzaamheidsdoelen. 12 Wat zijn maatschappelijke baten en kosten? Wat zijn gevolgen voor verschillende groepen in de samenleving? Hoe staan verschillende actoren ertegenover? Wat zijn verkeerskundige- en sociaalmaatschappelijke gevolgen a- Initiatie document Spitsmijden 2A 15

17 Transitiemanagement: het hoe, managen van (de richting en de beweging van) transitie. o Individueel: eenieder die zelf verantwoordelijkheid neemt voor zijn of haar eigen individuele rol in de transitieopgave. o Collectief: belegd in de werkstroom Samenwerken externen Wat is het resultaat niet? Gedragswetenschappelijk onderzoek Spitsmijden 1 Het lopende wetenschappelijk onderzoek van Spitsmijden 1 wordt gecontinueerd onder de naam Spitsmijden 1, tranche 2 en maakt geen deel uit van Spitsmijden 2. Het betreft: Het gedragswetenschappelijk onderzoek naar de gedragsveranderingen die in Spitsmijden 1 zijn opgetreden. Verkeerskundige modellering om onder andere effecten van grootschalige opschaling en opvulling door ander verkeer door te rekenen. Spitsmijden 1 (tranche 2) valt dus buiten de scope van Spitsmijden 2A. Soortgenoten in andere regio s Spitsmijden 2B (A15 Spijkenisse) of andere initiatieven in andere regio s vallen buiten de scope van Spitsmijden 2A. Er kan wel sprake zijn van nader te bepalen relaties. Voor nieuwe initiatieven zal desgewenst een apart project worden ingericht, bijvoorbeeld Spitsmijden 2B. Soortgenoten bij andere modaliteiten In Spitsmijden zal worden samengewerkt met de NS met als doel te onderzoeken of het Spitsmijden concept ook kan worden toegepast om meer ruimte in de spitstreinen te creëren voor automobilisten die met de trein willen gaan (bijvoorbeeld door studenten, e.d. te stimuleren op andere tijden te gaan reizen). Hiervoor wordt een apart project Spitsmijden 2C ingericht. Geen andere effecten dan mobiliteits(gedrags)effecten De focus van deze Spitsmijden-proef blijft het filemijdend gedrag van de deelnemers. Andere mobiliteitseffecten, zoals milieu en ongevalsrisico komen niet ter sprake Wat is het verschil met Spitsmijden 1? In Spitsmijden 2 wordt vooral gekeken naar: Tijdsbestendige gedragsverandering Rol van andere modaliteiten, met name OV Rol en bijdrage van werkgevers Volumereductie a- Initiatie document Spitsmijden 2A 16

18 4.6 Voorlopig programma van eisen In deze paragraaf staat een overzicht van de voorlopige eisen ten aanzien van: De praktijkproef 2A Externe communicatie 2A Samenwerken externen Scenariodefinities Definitieve besluitvorming over een programma van eisen vindt plaats op het moment dat de stuurgroep het Definitie beslisdocument vaststelt. Praktijkproef 2A Via camera s met kentekenherkenning worden kentekens van passerende voertuigen op de A12 geregistreerd. Van de kentekens die het meest worden geregistreerd in de spits worden de Naam- Adres-Woonplaats-gegevens van de voertuigeigenaren opgevraagd via de RDW, geheel volgens de privacyregels. Deze voertuigeigenaren worden uitgenodigd om deel te nemen aan de praktijkproef. Deelname is geheel vrijwillig. Er wordt uitgegaan van 400 tot 600 deelnemers. Via de website van Spitsmijden kunnen zij verdere informatie krijgen en zich aanmelden. Met dezelfde camera s wordt gedurende minimaal een periode van zes weken en maximaal 12 weken het normale gedrag van deze automobilisten (gemiddeld aantal keer per week in de spits naar Den Haag) gemeten. In aanvulling hierop wordt gepoogd om werknemers van twee grote werkgevers (één publiek en één privaat) in Den Haag als deelnemers te werven voor de proef, mede om na te gaan of dit tot andere gedragsreacties leidt. De insteek is daarbij is actieve betrokkenheid van deze werkgevers, bijvoorbeeld om het voor deze werknemers eenvoudiger te maken de spits te mijden en eventueel een bijdrage leveren aan de beloningen van hun werknemers. Tijdens de beloningsperiode worden de passages van de deelnemers op de A12 tussen Gouda en Zoetermeer-West en tussen Zoetermeer-West en Den Haag permanent geregistreerd. Registratie kan plaatsvinden via camera s met kentekenherkenning, via Elektronische Voertuig Identificatie (EVI) en/of via Smartphones met GPS in het voertuig. De keuze van techniek zal in het project zelf plaatsvinden, mede gebaseerd op een uitvoerige technologiescan die de TU Delft uitvoert. De keuze is tevens afhankelijk van de mogelijkheden ten gevolge van de wegwerkzaamheden op de A12. Daarna vindt er verder onderzoek plaats naar een fraudebestendige authentificatie in het kader van EVI-2. Ook worden de passages van Den Haag naar Zoetermeer-West en naar Gouda geregistreerd, maar niet beloond. Onderzocht wordt in hoeverre de beloning in de richting van Den Haag invloed heeft op de gedragsverandering in de omgekeerde richting. De voor Spitsmijden 1 ontwikkelde centrale server voor de database, website, etc. wordt ook in Spitsmijden 2 gebruikt en verder uitgebreid voor een groter aantal deelnemers en de veranderende proefopzet a- Initiatie document Spitsmijden 2A 17

19 De beloningsperiode is minimaal één jaar. De start, het einde en de uitvoering van de Praktijkproef worden afgestemd met de wegwerkzaamheden op de A12. De beloning zal ongeveer 4,-- per traject (Gouda Zoetermeer-West of Zoetermeer-West Den Haag) zijn. Gebruik van de fiets, Openbaar Vervoer en thuis blijven zijn eventuele extra beloningsopties om deze alternatieven extra te stimuleren. Daarnaast zullen in overleg met Rijkswaterstaat en SWINGH flankerende maatregelen worden getroffen om het spitsmijdend gedrag van de deelnemers zoveel mogelijk te stimuleren (publiciteit, informatie geven, andere vormen van beloning, etc.). Tenslotte wordt in samenwerking met de NS onderzocht hoe de deelnemers extra gestimuleerd kunnen worden het Openbaar Vervoer als alternatief te gaan gebruiken. Tabel De volgende tabel geeft een overzicht van de voorlopige eisen. In de middelste kolom is aangegeven of deze eis een Must be (M), een Could be (C) of een Better not (B) is. Mogelijke eisen M/C/N Voorlopige invulling 13 De proef is een praktijkproef waarbij M Akkoord vooral gekeken wordt hoe Spitsmijden in een realistische situatie kan worden toegepast. De praktijkproef dient een volume-effect (minder auto s in de spits) teweeg te M In Spitsmijden 2A binnen de doelgroep, in Spitsmijden 3 voor het totale verkeer. brengen. De praktijkproef mag niet leiden tot verschuiving van de congestie voor het totale verkeer naar een eerder of later M Niet relevant voor Spitsmijden 2A, wel voor Spitsmijden 3. Data worden ook gebruikt voor Spitsmijden 1, tranche 2. tijdstip. Is tijdsbestendige gedragsverandering makkelijker te bereiken door collectieve M Collectieve deelnemerswerving organiseren bij 1 publieke en 1 private werkgever. werving (door het betrekken van werkgevers) dan via individuele werving. (eerste inzichten) De praktijkproef moet zicht geven op het al dan niet structurele effect van belonen. M Als een gedragverandering plaatsvindt, blijkt men toch vaak weer terug te vallen in het oude gedrag. In de regel gebeurt dat binnen 6 maanden. Spitsmijden 2A duurt minimaal 1 jaar. Een na-meting is mogelijk gewenst (Could-be). De praktijkproef moet adaptief zijn, dat wil zeggen zich continu aanpassen aan M Voortschrijdend inzicht kan leiden tot aanpassingen, maar die dienen zeer 13 Definitieve besluitvorming vindt plaats op het moment dat de stuurgroep het Definitie beslisdocument vaststelt a- Initiatie document Spitsmijden 2A 18

20 zich wijzigende omstandigheden en nieuwe inzichten. De rechtvaardigheid van de beloning moet politiek-bestuurlijk uitgelegd kunnen worden (eerlijkheid). Belonen kost geld; er moet een antwoord worden gevonden op de vraag wie betaalt de beloning?. Deelnemers participeren op basis van vrijwilligheid. De praktijkproef vindt bijvoorkeur plaats op dezelfde corridor vanwege het feit dat daar ervaring is opgedaan en er met Randstadrail op termijn een goed alternatief voor handen is. Betrokkenheid van de werkgevers in de regio. De praktijkproef wordt als publiekprivate samenwerking vormgegeven, waarbij zowel publieke als private partijen risicodragend participeren. De praktijkproef moet een basis vormen voor een mogelijke operationele, structurele doorstart. Dichtbij het bestaande concept blijven dat immers een bewezen succes is. Niet opnieuw in een soort laboratoriumsetting een gedragseffect isoleren (bijvoorbeeld alleen overstap naar OV), omdat het leereffect daarvan te klein is. Duur proef: minimaal 1 jaar i.v.m. het kunnen aantonen van het al dan niet optreden van een structureel effect. Er wordt gewerkt met verschillende beloningsscenario s om het maximale bereikbaarheidseffect te bereiken en de M C M M M M M C C M M zorgvuldig te gebeuren. Één van de eindresultaten van werkstroom Scenariodefinities. Één van de eindresultaten van werkstroom Scenariodefinities. Akkoord Akkoord (Gouda Den Haag) Voorstel is dat Ronald Postma lid wordt van de Stuurgroep. Initiatieven komen vooral van het Werkgevers initiatief. In de werkstroom Samenwerken met Externe Partijen wordt actief met wekgevers overlegd.in Spitsmijden 2A wordt getracht van 1 à 2 werkgevers de werknemers als deelnemers te werven. Akkoord Akkoord Akkoord Akkoord, maar wel zorgvuldigheid betrachten, zodat het mogelijk blijft om relevante conclusies te trekken. Akkoord. Lengte van de proef is tevens afhankelijk van de duur van de werkzaamheden aan de A12.De proef mag niet voortijdig worden gestopt. Voortschrijdend inzicht kan leiden tot aanpassingen, maar die dienen zeer zorgvuldig te gebeuren a- Initiatie document Spitsmijden 2A 19

21 keuzevrijheid voor de mobilist te garanderen. De kern blijft dat beloond wordt voor M Akkoord het niet met de auto in de spits gesignaleerd worden. Echter, de overstap naar een alternatief dan wel het niet rijden op de corridor (door tele/thuiswerken) wordt zwaarder beloond dan op een ander tijdstip rijden. De spits wordt gedefinieerd op basis van de daadwerkelijke filedruk per dag (en niet op basis van vooraf bepaalde B Een vaste spitsperiode. Op feestdagen, vakanties, etc. wordt geen beloning gegeven. spitsperiodes). Verschillende positieve prikkels zijn denkbaar: Beloning in geld Sparen voor mobiliteitstegoed op OVchip-kaart C Teveel keuzes leidt tot niet-kiezen van de mobilist. De opsomming toont daarom het palet aan vooraf beschikbare keuzen, niet hoe de beloning er daadwerkelijk uitziet. Sparen voor PDA s of andersoortige (mobiliteits)diensten en/of producten Toevoeging van gespaarde tegoeden aan levensloop regeling,etc. Ook wordt gewerkt aan gerichte reis- en route info en extra aanbiedingen van C Teveel keuzes leidt tot niet-kiezen van de mobilist verschillende dienstenaanbieders gedurende de proef om het bereikbaarheidseffect op te krikken. GPS-detectie C Mits het budget het toelaat. Denkbaar is ook dit voor een deel van de vloot te doen. Fraude-gevoeligheid minimaliseren M 100% is niet noodzakelijk, er moet een zorgvuldige afweging worden gemaakt. Bonus/malus scenario s B Niet in Spitsmijden 2A, mogelijk wel in Spitsmijden 3. Veiligheid en klimaat-effecten / fijnstof / CO2 C Modelberekeningen voor SM1 en SM2 kunnen inzicht geven. Real-time beloning C Het is gewenst de beloning zo snel mogelijk aan de deelnemer te melden, bijvoorkeur zelfs onmiddellijk. Rabo-mobiel / Yeti / andere PDA s toepassen C Mits het budget het toelaat. Denkbaar is ook dit voor een deel van de vloot te doen. Looptijd gedurende de wegwerkzaamheden op de A12 tussen M Spitsmijden 2 mag niet stoppen als de wegwerkzaamheden nog in volle gang zijn. Gouda en Den Haag Model op een hoger niveau brengen M Must be voor het doorrekenen van opschaling, Could be voor het doorrekenen a- Initiatie document Spitsmijden 2A 20

22 van milieueffecten en veiligheid. Meer informatie verzamelen over de deelnemers M Meer info over levensstijl, sociale betrokkenheid, e.d., omdat deze context mede een sterke prikkel voorgedragsverandering is. EVI-2 C Kijken naar de mogelijkheden. EVI-2 moet nog ontwikkeld worden en zou tijdens de looptijd van het project ingepast kunnen worden. Inzet mini-tix C n.t.b. Transitie onderzoek en management M Loopt door vanuit Spitsmijden 1 Externe communicatie Om Spitsmijden naar buiten te brengen en draagvlak te creëren is communicatie cruciaal. Een aparte werkstroom wordt daartoe ingericht, waarbij professionele communicatie-expertise wordt ingehuurd. Onderdeel van deze werkstroom is het definiëren en uitvoeren van een communicatiestrategie/plan. Ook draagvlak voor het concept is hier onderdeel van. Samenwerken met externe partijen Resultaat (2009) Actieve rol werkgevers en andere private partijen bij het concept Spitsmijden (belangstellend, betrokken, participerend, investerend, gebruikend). Partijen begrijpen en accepteren het concept Spitsmijden. Een aanzienlijk deel van de partijen is ook bereid in een of andere vorm te participeren. Mogelijkheden voor vervolg na Tranche 2 en/of in andere regio s te identificeren. Er zijn vele externe stakeholders (overheden, grote werkgevers, mobiliteitsaanbieders, etc.). Er wordt actief samengewerkt met deze organisaties. Tevens wordt onderzocht wat zij kunnen betekenen voor Spitsmijden en Spitsmijden voor hen, nu en in de toekomst. Hierin wordt actief met onder andere grote werkgevers samengewerkt. Er wordt een groep gevormd, waaraan ook grote werkgevers kunnen deelnemen. Overleg en samenwerking met grote werkgevers vindt tevens plaats in het kader van het Werkgeversinitiatief in Haaglanden. Één of meer personen krijgen de verantwoordelijkheid voor de contacten, afstemming en samenwerking met externe partijen: de locale, regionale en nationale overheden, private partijen (werkgevers, OV-bedrijven, mobiliteitsaanbieders,..) anderzijds. Afstemming richting publieke partijen: Bij de juiste personen (dus op de juiste niveaus) begrip kweken voor het toepassen van Spitsmijden. Deze personen van de juiste informatie voorzien. Feedback van deze personen/organisaties teruggegeven aan de Spitsmijden partners. Overheden (verder) bij Spitsmijden te betrekken. Afstemming richting werkgevers: Hen te informeren a- Initiatie document Spitsmijden 2A 21

23 Mogelijke scenario s voor deelname en beloningen te bespreken. Werkgevers daadwerkelijk bij Spitsmijden te betrekken. Afstemming richting OV-bedrijven, mobiliteitsaanbieders, etc.: Hen te informeren. Scenario s voor mogelijke beloningen en andere deelname in Spitsmijden te bespreken en waar mogelijk daartoe tot afspraken te komen. Afstemming richting onderwijsinstellingen, etc.: Hen te informeren. Bespreken hoe eht mogelijk is om bijvoorbeeld studenten in het Openbaar Vervoer uit de spits te halen, zodat er weer capaciteit ontstaat voor automobilisten die het OV als alternatief zouden willen gebruiken. De Werkstroom definieert de strategie omtrent wie, wanneer en waarom te benaderen en legt deze voor aan de Stuurgroep Spitsmijden. Een belangrijke basis voor de strategie is een actor-analyse. De Werkstroom organiseert ook de adviesgroep van externe stakeholders en coördineert de vergaderingen. Scenariodefinitie Resultaat (2009) Een rapport met een aantal volledig uitgewerkte, realistische scenario s die als basis dienen voor de verdere toepassing van Spitsmijden in verschillende omstandigheden. Scenariodefinities voor daadwerkelijke toepassingen in de praktijk, zowel in tijdelijke als in permanente situaties. Het onderzoeken en specificeren van Spitsmijden scenario s /concepten om helder te krijgen welk scenario het beste in welke situatie kan worden toegepast en per scenario: de mogelijke (bereikbaarheids)effecten op het verkeer de kosten (investeringen en operationele kosten) en opbrengsten de toe te passen systemen de kosten voor beloningen (en wie die kosten zal gaan betalen) bijdragen aan een structurele en milieutechnische duurzaamheid. uitvoering en organisatie. Inbedding in grotere processen (mobiliteitsbudget, DVM-maatregelen, OV). Onderdelen van deze taak zijn: Vaststellen wat wel en wat niet in een scenario gedefinieerd moet worden. Meedenken met de scenario s voor Spitsmijden 2A. In kaart brengen van voor- en nadelen en risico s Input wordt verkregen uit de ervaringen en ideeën van de consortiumpartners, maar ook van overheden en private partijen uit de werkstroom Samenwerken externen en van vergelijkbare initiatieven in Nederland en/of daar buiten. Scenario s dienen afgestemd te zijn met alle consortiumpartners a- Initiatie document Spitsmijden 2A 22

24 4.7 Eerste opzet praktijkproef 2A In Spitsmijden 2A zijn er deelnemers. Naar verwachting leidt 500 deelnemers tot gemiddeld ongeveer 100 spitsmijdingen per ochtendspits. De Praktijkproef van Spitsmijden 2A vindt plaats op de corridor Gouda - Den Haag en de alternatieve routes op het onderliggend wegennetwerk. De te mijden corridor bestaat uit twee delen: Gouda Zoetermeer-West en Zoetermeer-West Den Haag. De corridor Den Haag Gouda (omgekeerde rijrichting) wordt wel gemeten, maar niet beloond. De retourrit wordt wel gemeten, omdat Spitsmijden in de ochtendspits ook zal leiden tot minder verkeer in de avondspits zonder dat daar voor beloond wordt. Het is nu nog niet bekend hoe groot dat effect is, maar het zou significant kunnen zijn. Gedurende minimaal een jaar. De start en duur worden mede bepaald door de start en de duur van de werkzaamheden op de A12. De proef mag bijvoorbeeld niet voortijdig worden gestopt. De einddatum van Spitsmijden 2A is begin 2009 of later, echter bij succes wordt Spitsmijden voortgezet. Een langere proef heeft wel financiële consequenties ten aanzien van onder andere de beloningen en de operationele kosten. De deelnemers worden door beloningen en andere flankerende maatregelen gestimuleerd zoveel mogelijk de spits te mijden. Keuzemogelijkheden worden in beeld gebracht door bijvoorbeeld een goede voorziening van verkeersinformatie (oa. A12 Gouda Den Haag in beide richtingen, ook van alternatieve routes) en OV-informatie via Internet/DRIPS/Smartphones. Beloningen zijn afhankelijk van het gekozen alternatief (OV/fiets/carpoolen/telewerken wordt bijvoorbeeld hoger beloond dan het kiezen van een andere vertrektijd). Alle deelnemers verdienen euro s per spitsmijding. Deelnemers krijgen een Spitsmijlen account (via een persoonlijke webpagina). Deze spitsmijlen kunnen zij voor diverse beloningen gebruiken (cash, OV-kaarten, etc.). Aantal te verdienen spitsmijlen is afhankelijk van het gekozen alternatief, bijvoorbeeld : o Een alternatieve route kiezen (kleine beloning) o Een tijdstip buiten de spits kiezen (matige beloning) o Niet met de autoreizen (een grote beloning) Tijdens feestdagen en vakanties wordt niet beloond. De proef wordt gebruikersvriendelijk ingericht. Via camera s worden deelnemers geworven en wordt de actuele congestie op de corridors gemeten, te beginnen voor de nulmeting. De nulmeting duurt bij voorkeur ongeveer drie maanden. Deelnemers worden geselecteerd op basis van hun rijgedrag. o In principe iedere automobilist die nu regelmatig in de spitstijden op de A12 tussen Gouda en Den Haag rijdt in de ochtendspits (eventueel ook controle op de avondspits). o Er worden heldere eisen gesteld aan deelname (bv. minimaal aantal keren in de spits in de voor-situatie). o Er worden vooral individuele deelnemers geworven a- Initiatie document Spitsmijden 2A 23

25 o Tevens zullen werknemers van 2 grote werkgevers (publiek en privaat) via deze werkgevers worden geworven. o Uitbreidbaar met groepen werknemers van grote werkgevers. Voor de in te zetten techniek zijn er drie opties 14 waaruit nog moet worden gekozen: o Camera only o GPS only o Hybride (Camera en GPS) De projectorganisatie, het projectbureau en de centrale systemen zijn gelokaliseerd bij ARS in Leidschendam. Per deelnemer wordt het aantal verdiende en uitgegeven spitsmijlen centraal bijgehouden en de deelnemers kunnen de stand op een persoonlijke webpagina volgen. In de back-office worden alle gegevens verzameld en de beloningen vastgesteld. Een front-office zorgt voor het contact met de deelnemers (helpdesk, website, nieuwsbrieven, etc.). De capaciteit van de back-office is voldoende voor meer dan deelnemers. Flankerende maatregelen Publiciteit/marketing Inzet bestaande mobiliteitsdiensten Borden langs de kant van de weg Info op DRIPS Reistijd meten met camera s en doorgeven aan deelnemers Uitgebreide info op de website, ook over OV en eventuele wegwerkzaamheden, etc. Relatie met campagne Tijdreizen leggen 14 Zie ook Memo Techniekkeuze en de Technologiescan zoals opgesteld door de TU Delft a- Initiatie document Spitsmijden 2A 24