Bepaling toezichtvorm gemeente Maastricht Financieel verdiepingsonderzoek

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Bepaling toezichtvorm gemeente Maastricht Financieel verdiepingsonderzoek"

Transcriptie

1 Bepaling toezichtvorm gemeente Maastricht Financieel verdiepingsonderzoek Provincie Limburg, juni 2013

2 Verdiepingsonderzoek Maastricht

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding Conclusie, aandachtspunten en samenvatting Conclusie van het onderzoek Aandachtspunten Samenvatting Aandachtsgebieden Analyse begroting en meerjarenraming Analyse vermogen Analyse stuurinformatie Analyse wet- en regelgeving Financieel beleid en beheer Lokale heffingen Weerstandsvermogen Onderhoud van kapitaalgoederen Financiering Bedrijfsvoering Verbonden partijen Grondbeleid Het onderzoek Inleiding Doel en kaders financieel toezicht Werkwijze Reikwijdte van het onderzoek Onderzoek naar het financieel verdiepingsonderzoek Begrippen Bronnen...91 Verdiepingsonderzoek Maastricht

4 Verdiepingsonderzoek Maastricht

5 1. Inleiding Het financieel verdiepingsonderzoek Voor u ligt het rapport van het financiële verdiepingsonderzoek van de gemeente Maastricht. Wij maken als het ware een foto van de financiële positie en financiële functie. Op basis van dit rapport doen Gedeputeerde Staten (GS) van Limburg een uitspraak over de toezichtvorm voor vier jaar. Het financieel verdiepingsonderzoek is een belangrijk onderdeel van de modernisering toezicht, waartoe GS in 2004 hebben besloten. Dit onderzoek gaat verder dan het traditionele begrotingsonderzoek. Het vernieuwende is, dat wij het verdiepingsonderzoek gebruiken om de toezichtvorm voor in principe vier jaar te bepalen. Het rapport geeft aan, wat de belangrijkste aandachtspunten voor de financiële positie en financiële functie zijn. En waar wij de gemeente op monitoren. Daarbij staan vier aandachtsgebieden centraal. Deze vier aandachtsgebieden én de onderwerpen uit de zeven verplichte paragrafen bij de begroting en de jaarstukken zijn de punten die in het financiële verdiepingsonderzoek aan de orde komen. Een nadere toelichting op de door ons gehanteerde werkwijze is opgenomen in paragraaf 5.3. Tot en met 2009 heeft er gelijktijdig met de verdiepingsonderzoeken een bestuurskrachtmeting plaatsgevonden door de Visitatiecommissie Bestuurskracht Gemeenten. Vanaf 2010 heeft er geen bestuurskrachtmeting meer plaatsgevonden bij de verdiepingsonderzoeken waardoor verwijzingen naar de bestuurskrachtmeting ook in dit rapport achterwege zijn gelaten. Verdiepingsonderzoek Maastricht

6 Het rapport Het rapport heeft steeds dezelfde opbouw. We beginnen met de hoofdlijnen en werken die vervolgens verder uit. De lezer kan op die manier gemakkelijk kiezen of hij volstaat met de hoofdlijnen. Of dat hij ook de nadere detaillering van dit onderwerp wil lezen. De naam van hoofdstuk 2, Conclusie, aandachtspunten en samenvatting, geeft aan dat hier de kern van het financiële verdiepingsonderzoek is te vinden. Wij adviseren in elk geval hoofdstuk 2 (Conclusie, aandachtspunten en samenvatting) te lezen. Hoofdstuk 3, Aandachtsgebieden, en hoofdstuk 4, Financieel beleid en beheer, bevatten de verslagen van het onderzoek. Ook deze hoofdstukken kennen een opbouw, waarbij eerst de hoofdlijnen worden geschetst, waarna de detaillering volgt. Hoofdstuk 5, Het onderzoek, gaat dieper in op kaders rondom toezicht en het financieel verdiepingsonderzoek. De twee laatste hoofdstukken, Begrippen en Bronnen, geven nadere toelichtingen. 1. Inleiding 2. Conclusie, aandachtspunten en samenvatting 3. Aandachtsgebieden (uitwerking + analyse) 4. Financieel beleid en beheer (Paragrafen en detailgegevens) 5. Het onderzoek 6. Begrippen 7. Bronnen Verdiepingsonderzoek Maastricht

7 2. Conclusie, aandachtspunten en samenvatting 2.1. Conclusie van het onderzoek Op 11 december 2012 hebben Gedeputeerde Staten van Limburg besloten om de gemeente Maastricht op basis van de begroting 2013 repressief toezicht 1 toe te kennen. Dit betekent dat de Provincie (college van Gedeputeerde Staten) de begroting en begrotingswijzigingen niet hoeft goed te keuren. Op basis van ons onderzoek concluderen wij dat de gemeente aan de voorwaarden van de modernisering toezicht voldoet. Maastricht komt daarmee in aanmerking voor meerjarig repressief toezicht. Dit betekent, dat, zodra Gedeputeerde Staten de onderzoeksconclusie overnemen, de periode vanaf de bekendmaking van het besluit van GS t/m het begrotingsjaar 2016 toezichtarm zal zijn. Meerjarig repressief toezicht Als Gedeputeerde Staten de onderzoeksconclusie overnemen (en daarmee dus besluiten de meerjarige repressieve status toe te kennen), zullen wij in de toezichtarme periode de gemeente op afstand volgen met behulp van risicoanalysemodellen. We letten dan vooral op de aandachtspunten uit dit onderzoeksrapport. Aan alle voorwaarden voldaan Wij zijn tot deze conclusie meerjarig repressief gekomen omdat uit ons onderzoek blijkt, dat de financiële positie van de gemeente aan alle voorwaarden van modernisering toezicht voldoet. 1 De tegenhanger van repressief toezicht, is preventief toezicht. Hierbij dient Gedeputeerde Staten wel goedkeuring te geven aan zowel begroting als begrotingswijzigingen. Verdiepingsonderzoek Maastricht

8 2.2. Aandachtspunten Maastricht komt in aanmerking voor meerjarig repressief toezicht voor de jaren 2013 tot en met Om het meerjarig toezicht te behouden tot het eind van de periode is het essentieel dat Maastricht bij de volgende begrotingen (2014, 2015 en 2016) ten minste tot en met 2016 sluitend presenteert. De aandachtspunten en aanbevelingen die we hebben, zijn in hoofdstuk 3 en 4 per onderwerp geformuleerd. Wij adviseren de gemeente deze punten op te pakken, omdat het een verdere verbetering van de financiële positie en financiële functie kan betekenen. De uitvoering van deze punten is geen voorwaarde voor het behoud van het meerjarig repressief toezicht. Wij hebben tijdens ons onderzoek wel een aantal risico s geconstateerd. Deze risico s willen wij hier benoemen en er kort op ingaan: Onderhoud kapitaalgoederen Zoals in de paragraaf 4.3, Onderhoud kapitaalgoederen, aangegeven wordt, is in de paragraaf in de begroting 2013 niet ingegaan op de wettelijk verplichte kapitaalgoederen: wegen, groen, riolering en water. Om een goed oordeel te kunnen geven is het van wezenlijk belang dat de gemeente in de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen minimaal ingaat op de wettelijk verplichte kapitaalgoederen. Ook van belang is om in te gaan op het achterstallig onderhoud, hoe groot dat achterstallig onderhoud is en binnen welke termijn het achterstallig onderhoud is weggewerkt. Nu heeft de raad en wij als toezichthouder geen totaalbeeld van de kapitaalgoederen. Wij hebben in paragraaf 4.3 daarover gerapporteerd en aanbevelingen opgenomen. Die onduidelijkheid levert een risico op. De gemeente heeft aangegeven dat ze wel conform de leidraden werkt en conform de leidraden de budgetten in de begroting heeft opgenomen. Wij hebben geconstateerd dat de budgetten conform de leidraden zijn opgenomen in de begroting De gemeente heeft verder aangegeven dat er op dit moment geen achterstallig onderhoud is. Verbonden partijen De gemeente laat een groot deel van haar taken uitvoeren door samen te werken met andere organisaties: andere medeoverheden, non-profitorganisaties of private partijen. De gemeente verbindt zich bestuurlijk en financieel aan deze verbonden partijen. Het kan hierbij gaan om tijdelijke of langdurige samenwerkingsverbanden. Er kunnen veel voordelen behaald worden door deze samenwerkingsverbanden maar er kunnen ook risico s kleven aan het deelnemen. Maastricht heeft dat in het recente verleden al ervaren. Enkele voorbeelden zijn de MTB en de WOM Belvédère. Het is voor Maastricht van groot belang dat ze een actueel en goed beeld heeft van de ontwikkelingen bij alle verbonden partijen en dat de risico s in beeld zijn zodat de gemeente daarop alert kan reageren. Alleen zo kan de gemeente de vier cyclische activiteiten, sturen, beheersen, verantwoorden en toezicht, die in de kadernota Governance gemeente Maastricht staan goed uitvoeren. Wij adviseren de gemeente beter in beeld te brengen welk financieel risico de gemeente loopt bij verbonden partijen redenerend vanuit de risicoanalyse. Wij hebben hierover gerapporteerd in paragraaf 4.6, Verbonden partijen. Bezuinigingen / ombuigingstaakstellingen Maastricht heeft in het coalitieakkoord aangegeven voor een financieel solide beleid te gaan. Een van de punten was het presenteren van een sluitende meerjarenraming. In voorgaande meerjarenbegrotingen Verdiepingsonderzoek Maastricht

9 zijn grote taakstellingen opgenomen oplopend tot ca 12 miljoen maar ook een taakstelling in het kader van welzijn en innovatie van welzijn en zorg, 2,5 miljoen, en het terugbrengen van het tekort op onderhoud en energie sportaccommodaties van 0,8 miljoen. Daarnaast heeft de gemeente om de begroting 2013 en de meerjarenraming sluitend te krijgen aanvullende dekkingsvoorstellen gedaan: nullijn salarissen, verkoop woningen en vrijval budget bodemsanering. De komende tijd zullen diverse decentralisaties van het rijk naar gemeenten plaatsvinden in het sociale domein. Bij deze decentralisatie zullen kortingen plaatsvinden zodat de gemeente de taak met minder middelen moet uitvoeren. Hierdoor zal de gemeente gedwongen worden om het beleid aan te passen ten aanzien van deze gedecentraliseerde taken. Wij adviseren de gemeente de huidige en toekomstige bezuinigingen goed te monitoren en als de bezuinigingen niet gerealiseerd kunnen worden met vervangende besluiten te komen. Decentralisatie Op het gebied van de jeugdzorg, de Participatiewet en zorg aan langdurig zieken en ouderen kiest het kabinet voor decentralisatie van deze taken naar de gemeenten. Volgens het rijk zijn gemeenten de bestuurslaag die dit dichtbij de burgers het beste kan organiseren. De gemeenten kunnen voorzien in de noodzakelijke integraliteit en maatwerk én kunnen beter inspelen op de rol van het sociale netwerk rond de burger. Inzet daarbij is dat er één persoon is die mensen die dat nodig hebben namens de gemeente ondersteunt en begeleidt op basis van een integraal plan voor het hele huishouden. Op 1 januari 2015 gaan bovengenoemde decentralisaties in. De decentralisaties stellen forse eisen aan de uitvoeringskracht van gemeenten. Het gaat om bestuurlijke, ambtelijke en financiële slagkracht en de beschikbaarheid van capaciteit en expertise om deze taken goed uit te voeren. Daarom kiest het rijk bij de te decentraliseren taken voor samenwerking tussen verschillende gemeenten in de vorm van gemeenschappelijke regelingen. Voordat de uitvoering van de decentralisaties van start kan gaan moet er nog veel werk door de gemeenten uitgevoerd worden. De decentralisaties zijn een grote bestuurlijke, organisatorische en financiële opgave. Van gemeenten wordt een grote inzet verwacht. Open eind-regelingen Maastricht kent een aantal open eind-regelingen (o.a. leerlingenvervoer, WMO, bijzondere bijstand). Op een open eind-regeling kan altijd een beroep worden gedaan als de aanvrager aan de regels voldoet. De uitputting van de geraamde budgetten kan dan geen reden zijn tot weigering van de aanvraag. Als er meer aanvragen worden toegekend dan er budget voor is zal de gemeente in haar exploitatie ruimte moeten zoeken voor dekking. Wij adviseren de gemeente de open-eind regelingen goed te monitoren en als dat nodig is tijdig bij te sturen. Grondexploitatie Veel gemeenten hebben de afgelopen jaren forse verliezen geleden op de grondexploitatie. Ook Maastricht heeft een fors verlies moeten nemen. De gemeente heeft in 2011 een besluit genomen over de financiële gevolgen van de gewijzigde stedelijke programmering. De gemeente heeft een verlies van 55,2 miljoen, inclusief 8,9 miljoen Karosseer, genomen door onder andere afwaardering van gronden en voorzieningen te treffen (zie verder paragraaf 4.7 Grondbeleid). Is het einde in zicht? Ook wij hebben daar geen antwoord op. Wat wij wel kunnen zeggen is dat de grootste risico s bestaan of zelfs daadwerkelijke verliezen worden geleden bij gemeenten met een actieve grondpolitiek. En Maastricht voert een actief grondbeleid bij de 8 brandpunten om de ambities van de stadsvisie zo goed mogelijk te kunnen realiseren. Daarnaast hebben wij gezien dat Maastricht haar verantwoordelijkheid heeft genomen Verdiepingsonderzoek Maastricht

10 door het verlies te nemen. Hoe vervelend dit ook is voor de gemeente, is dat toch een positieve constatering. Wij adviseren de gemeente alert te zijn en de ontwikkelingen goed te volgen en als dat nodig is passende maatregelen te nemen. Dit ook in relatie tot de algemene reserve (Beleid en Ontwikkeling / Vastgoed). Verdiepingsonderzoek Maastricht

11 2.3. Samenvatting In paragraaf 5.3 Werkwijze zijn de belangrijkste aandachtsgebieden van ons onderzoek benoemd. Wij hebben dit verder geconcretiseerd door aan deze aandachtsgebieden kritische indicatoren te koppelen. Dit heeft geleid tot de volgende scorecard van de gemeente Maastricht. Begroting en meerjarenraming Wet- en regelgeving Materieel begrotingsevenwicht Voldoende Termijnen Goed Structureel begrotingsevenwicht Duurzaam financieel evenwicht Voldoende Voldoende BBV Voldoende Conclusie Meerjarig repressief Vermogen Stuurinformatie Weerstandsvermogen Goed Strategisch Goed Tactisch Voldoende Algemene reserve 10% Gun n.v.t. Operationeel Voldoende Toelichting op deze scorecard Het middenvak is groen: het zichtbare resultaat van een afweging tussen de vier aandachtsgebieden, waarbij het zwaartepunt op de financiële positie ligt. Met deze kleur, wordt net als bij een stoplicht, een duidelijk signaal afgegeven. Groen in de situatie van Maastricht betekent, dat wij de financiële positie en financiële functie als voldoende beoordelen en dat er geen blokkades zijn voor meerjarig repressief toezicht. Ondanks dat de financiële positie als voldoende wordt beoordeeld en de vermogenspositie solide is willen wij hier toch kort even stilstaan bij de algemene reserve in relatie tot het weerstandsvermogen en de algemene reserve Beleid en Ontwikkeling / Vastgoed. De twee algemene reserves (Beleid en Ontwikkeling / Vastgoed) zijn naar ons oordeel te laag. Dit is verder uitgewerkt in het aandachtsgebied Vermogen. Wij richten ons, als toezichthouders, in eerste instantie op de gemeentelijke financiën (externe blik op de gemeente). Ons algemene oordeel over de gemeentelijke financiële positie is, dat er een gezonde Verdiepingsonderzoek Maastricht

12 financiële situatie is ten opzichte van de kaders die wij als Provincie stellen. De financiële positie van de gemeente voldoet aan alle voorwaarden om voor meerjarig repressief toezicht in aanmerking te komen. Wij vinden het bovendien belangrijk om naar de interne kant van de gemeente te kijken. De processen die ten grondslag liggen aan de ramingen moeten kwalitatief goed zijn. Met andere woorden: we hebben in ons verdiepingsonderzoek ook gekeken naar de stuurinformatie (systeem van bestuurlijke informatievoorziening), voor zover dat relevant is voor de financiële positie. Verder is er in ons verdiepingsonderzoek ook gekeken naar de naleving van relevante Wet- en regelgeving. Belangrijkste resultaten en aandachtspunten bij de vier aandachtsgebieden Begroting en meerjarenraming Gemeenten krijgen het de komende jaren moeilijk om hun financiële positie op orde te krijgen en te houden. Dit alles heeft te maken met de stapeling aan bezuinigingen en aan decentralisaties gekoppelde kortingen van het vorige en huidige kabinet. Hoe groot deze bezuinigingen voor Maastricht zullen zijn is nog niet bekend maar ze zullen omvangrijk zijn. Maastricht heeft in het verleden en bij de begroting 2013 een aantal krachtige maatregelen genomen om een stabiele basis te leggen voor de toekomst. Er is voor 22 miljoen bezuinigd vooral behaald door efficiency, door automatisering en regionale samenwerking, de grondexploitatie is op orde gebracht, er is 20 miljoen vrijgemaakt voor Culturele Hoofdstad, verlegging van de Noorderbrug 35 miljoen en investeringen in Brainport 2020 en de Beatrixhaven. Maastricht heeft in 2013 en verder een bezuiniging moeten realiseren van 4,3 miljoen vanwege een tegenvallende uitkering uit het gemeentefonds. Hierdoor kwam het structureel sluitend meerjarenperspectief onder druk te staan. Daartegenover bleek de ontwikkeling van het budget inkomensvoorzieningen positief. Voor 2012 was er op dit budget een positief overschot van ca. 5,6 miljoen. En wanneer het aantal bijstandsgerechtigden niet verder oploopt zal ook voor 2013 een positief resultaat gehaald worden ten aanzien van de inkomensvoorzieningen. Vanuit voorgaande meerjarenbegrotingen zijn grote taakstellingen opgenomen oplopend tot ca. 12 miljoen maar ook een taakstelling in het kader van welzijn en innovatie van welzijn en zorg, 2,5 miljoen, en het terugbrengen van het tekort op onderhoud en energie sportaccommodaties van 0,8 miljoen. Daarnaast heeft de gemeente om de begroting 2013 en de meerjarenraming sluitend te krijgen aanvullende dekkingsvoorstellen gedaan: nullijn salarissen, verkoop woningen en vrijval bodemsanering. Verder constateren wij een aantal risico s die de begroting zouden kunnen gaan beïnvloeden. Het gaat om het onderhoud aan de kapitaalgoederen, verbonden partijen, decentralisaties, bezuinigingen / ombuigingstaakstellingen, open eind-regelingen en de grondexploitatie. Deze risico s zijn in de paragrafen 2.2 Aandachtspunten en 3.1 Analyse begroting en meerjarenraming verder uitgewerkt. Wij zullen deze risico s de komende jaren goed blijven volgen. Vermogen De vermogenspositie van Maastricht is solide. De raad heeft een nota reserves en voorzieningen in Verdiepingsonderzoek Maastricht

13 juni 2009 vastgesteld. In deze nota is vastgelegd hoe de gemeente omgaat met reserves en voorzieningen. Het beleid met betrekking tot de reserves en voorzieningen wordt in sterke mate bepaald door de Gemeentewet, de verordening 212 en het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten. Als we naar de standen van de algemene reserves, bestemmingsreserves en voorzieningen kijken zien we dat over de jaren de bedragen nagenoeg gelijk blijven. Alleen de bestemmingsreserves lopen met ca. 8 miljoen terug. De gemeente heeft in de nota reserves en voorzieningen geen relaties gelegd met de programma s uit de begroting. In de programma s geeft de gemeente wel aan wat de onttrekkingen en stortingen in de reserves zijn en als dat nodig is wordt daar een tekstuele toelichting bij gegeven. In het overzicht reserves en voorzieningen wordt per programma per reserve aangegeven welke stortingen en onttrekkingen voor het begrotingsjaar en de meerjarenraming worden gedaan. Als men kijkt naar de opbouw van de weerstandscapaciteit kan men concluderen dat de overige bestemmingsreserves op de (zeer) korte termijn slecht beperkt ingezet kunnen worden voor het opvangen van tegenvallers omdat vaak al verplichtingen zijn aangegaan waar deze reserves in voorzien. De gemeente heeft een algemene reserve die naar ons oordeel te laag is. Daarnaast heeft de gemeente wel het Vruchtboomfonds ter beschikking maar als daar uit geput wordt heeft dat consequenties voor de exploitatie omdat de rente uit het Vruchtboomfonds een structureel dekkingsmiddel is voor de exploitatie. De gemeente heeft zelf als beleid dat op het Vruchtboomfonds niet ingeteerd wordt en het fonds eeuwigdurend is. Verder wordt het saldo van het Vruchtboomfonds niet meegenomen in de weerstandscapaciteit. Gelet op het bovenstaande adviseren wij de raad een minimale omvang van de algemene reserves vast te stellen. Dit in relatie tot de overige risico s die de gemeente (kan lopen) loopt en omdat de algemene reserve een belangrijk onderdeel is van de weerstandscapaciteit. Wet- en regelgeving De gemeente voldoet in ruime mate aan belangrijke voorschriften zoals termijnen voor de begroting 2013 en jaarrekening Daarnaast past de gemeente het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeente in het algemeen voldoende tot goed toe. De informatiewaarde kan op een aantal plaatsen worden vergroot. In hoofdstuk 4 zijn aanbevelingen gedaan voor die onderdelen van de paragrafen waar de verordening en het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten niet worden gevolgd. De gemeente geeft in ruime mate invulling aan wet- en regelgeving. De raad heeft genoeg instrumenten om zijn kaderstellende en controlerende taak naar behoren te kunnen uitvoeren. Stuurinformatie Maastricht beschikt over goede instrumenten om in control te kunnen zijn. De raad kan met deze instrumenten op strategisch, tactisch en operationeel niveau sturen. De stuurinformatie is gemiddeld voldoende tot goed. In een aantal gevallen hebben we nog wel opmerkingen. Voor deze opmerkingen verwijzen we naar de paragrafen 3.1 en 3.2 en de zeven paragrafen van hoofdstuk 4 zodat een verdere verbetering van de stuurinformatie gerealiseerd kan worden. Wij willen uw aandacht vestigen Verdiepingsonderzoek Maastricht

14 op de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen waar op tactisch en operationeel niveau de gemeente onvoldoende scoort. Ontwikkeling financiële positie Zoals in het kader Begroting en meerjarenraming hierboven aangegeven krijgen gemeenten het de komende jaren moeilijk om hun financiële positie op orde te krijgen en te houden. Daarnaast is de gemeente al een aantal jaren fors aan het bezuinigen. Het gaat om aanzienlijke bedragen. Verder worden er de komende jaren een aantal taken overgeheveld vanuit het rijk naar de gemeenten met forse financiële kortingen. Dit betekent dat de gemeenten deze taken moeten uitvoeren met minder middelen. Het vraagt veel van gemeenten en dus ook van Maastricht om in deze situatie het financieel evenwicht te bewaren. Gemeenten zullen de komende jaren moeilijke keuzen en besluiten moeten nemen om hun begroting materieel in evenwicht te houden. Verdiepingsonderzoek Maastricht

15 3. Aandachtsgebieden Zoals wij in de inleiding van deze rapportage al hebben aangegeven, zijn de belangrijkste aandachtsgebieden om te komen tot een meerjarige uitspraak over de vorm van toezicht: - Begroting en meerjarenraming (paragraaf 3.1); - Vermogen (paragraaf 3.2); - Stuurinformatie (paragraaf 3.3). - Wet- en regelgeving (paragraaf 3.4); Leeswijzer tabellen: In hoofdstuk 3 en 4 (met uitzondering van de paragrafen 3.3 en 3.4) vatten we de onderzoeksresultaten ook samen in tabellen aan het begin van de paragraaf. Deze resultaten hebben betrekking op: Financiële aspecten Hierbij ligt met name de nadruk op de kwaliteit van de ramingen van begroting en meerjarenraming. Betekenis symbolen en afkortingen in dit veld (tevens ook in het veld algemeen oordeel): = positief; = neutraal; = negatief. Stuurinformatie Hierbij kijken we naar de kwaliteit van stuurinformatie. Die maken we op strategisch, tactisch en operationeel niveau inzichtelijk. De scores die de gemeente kan behalen zijn: goed, voldoende, onvoldoende en slecht. Algemeen oordeel In dit veld bekijken we de financiële scores en de scores op stuurinformatie integraal. Ontwikkeling Met dit veld geven wij aan, of sprake is van ontwikkelingen die het beeld binnen de meerjarenraming kunnen beïnvloeden. Deze ontwikkelingen moeten wel concreet zijn. Bijvoorbeeld op basis van een besluit door college en/of de raad. Betekenis van de symbolen in dit veld: = ontwikkelingen laten een duidelijke verbetering zien; = er zijn geen ontwikkelingen die het beeld bijstellen; = ontwikkelingen laten duidelijke verslechtering zien. Verdiepingsonderzoek Maastricht

16 3.1. Analyse begroting en meerjarenraming Onderzoek Begroting Meerjaren- raming Strategisch Tactisch Operationeel Algemeen oordeel Ontwikkeling Begroting en meerjarenraming Goed Voldoende Goed Conclusie Gemeenten krijgen het de komende jaren moeilijk om hun financiële positie op orde te krijgen en te houden. Dit alles heeft te maken met de stapeling aan bezuinigingen en aan decentralisaties gekoppelde kortingen van het vorige en huidige kabinet. Hoe groot deze bezuinigingen voor Maastricht zullen zijn is nog niet bekend maar ze zullen omvangrijk zijn. Maastricht heeft een begroting vastgesteld waar het begrotingsjaar 2013 en alle jaren van de meerjarenraming ( ) sluitend zijn. In deze paragraaf hebben wij een aantal risico s gesignaleerd. Vanuit voorgaande meerjarenbegrotingen zijn grote taakstellingen opgenomen oplopend tot ca 12 miljoen maar ook een taakstelling in het kader van welzijn en innovatie van welzijn en zorg, 2,5 miljoen, en het terugbrengen van het tekort op onderhoud en energie sportaccommodaties van 0,8 miljoen. Daarnaast heeft de gemeente om de begroting 2013 en de meerjarenraming sluitend te krijgen aanvullende dekkingsvoorstellen gedaan: nullijn salarissen, verkoop woningen en vrijval bodemsanering. Bij het onderhoud van de kapitaalgoederen hebben wij geen totaalbeeld. Het is niet duidelijk of er achterstallig onderhoud is en zo ja binnen welke termijn dit weggewerkt is en hoeveel extra budget hier in de exploitatie voor is opgenomen. Wij kunnen dus niet bepalen of het budget toereikend is om het kwaliteitsniveau dat de raad heeft vastgesteld te realiseren. Bij de verbonden partijen besteedt de gemeente in 2013 extra aandacht aan de WOM Belvédère, MTB, Projectbureau A2, GEM Malberg. De gemeente besteedt extra aandacht aan partijen waar een hoog financieel en beleidsmatig belang aan verbonden is. Wij zouden graag zien, en dat komt in de paragraaf niet tot uitdrukking, dat de gemeente beter in beeld brengt welk financieel risico de gemeente loopt bij deze partijen redenerend vanuit de risicoanalyse. Verder worden de taken op het gebied van jeugdzorg, de Participatiewet en de zorg aan langdurig zieken en ouderen overgeheveld naar de gemeenten. Voor de Participatiewet zal dit per 1 januari 2014 plaatsvinden. Het is op dit moment niet duidelijk welke consequenties dit voor de gemeente heeft. Eind mei 2013 moet duidelijk zijn of en zo ja, met welke gemeenten Maastricht gaat samenwerken om de decentralisaties uit te voeren. Ook de grondexploitatie baart ons zorgen. De gemeente heeft in 2011 haar verlies genomen door 55,2 miljoen af te waarderen op gronden en voorzieningen te treffen. De gemeente voert een actief Verdiepingsonderzoek Maastricht

17 grondbeleid met betrekking tot de 8 brandpunten. Gemeenten die een actief grondbeleid voeren lopen de meeste risico s. Daarom adviseren wij u bij de laatste twee risico s de ontwikkelingen goed te blijven volgen en als dat nodig is passende maatregelen te nemen. Op basis van onze analyse de volgende aanbevelingen zorg voor een materieel sluitende begroting 2014, 2015 en 2016 inclusief meerjarenraming; zorg ervoor dat structurele lasten gedekt zijn met structurele baten; monitor alle bezuinigingen / ombuigingen en neem tijdig passende maatregelen als dat nodig is; ga in de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen in op de wettelijke verplichtingen vanuit het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten. Zie verder paragraaf 4.3 Onderhoud kapitaalgoederen; kwantificeer de risico s die in de paragraaf weerstandsvermogen benoemd worden; ga in de paragraaf verbonden partijen in op de financiële risico s die de gemeente loopt bij verbonden partijen redenerend vanuit de risicoanalyse. Waarom onderzoek naar de begroting en meerjarenraming? Wij onderzoeken de gemeentelijke financiële positie, omdat dit essentieel is voor een meerjarige uitspraak over de toezichtvorm. In de Gemeentewet (art. 203) en Gemeenschappelijk Toezichtkader (GTK) staan een aantal toetsingskaders die van belang zijn om voor repressief toezicht in aanmerking te komen. Kwaliteit van de ramingen, zowel in de begroting als meerjarenraming, is belangrijk in onze beoordeling. Speciale aandacht hebben wij daarbij ook voor ontwikkelingen en risico s die de financiële positie sterk kunnen beïnvloeden, zoals grondexploitaties. Daarom beoordelen wij de budgettaire positie van de gemeente, oftewel het evenwicht tussen de jaarlijkse uitgaven en inkomsten, inclusief meerjarenraming. Hoofdzaak is, dat de begroting reëel sluitend moet zijn. Is dit niet het geval dan moet er een reëel perspectief op evenwicht zijn. Daarnaast kijken wij naar behaalde resultaten, zoals deze zijn vastgesteld in de jaarrekeningen. Wanneer er sprake is van structurele jaarrekeningtekorten, kan dat een reden zijn om de gemeente onder preventief toezicht te stellen. Onderzoek en bevindingen Bij ons onderzoek kijken we zowel terug als vooruit. Zo hebben behaalde resultaten vanaf 2009 meegewogen in de beeldvorming over de begroting 2013 en bijbehorende meerjarenraming Het is belangrijk dat de gemeente nieuw beleid kan oppakken, en toch de financiële positie gezond kan houden. Maastricht wil ruimte creëren voor investeringen. Men kan hierbij denken aan Frontenpark: eerste fase is gericht op het publiekstoegankelijk maken van de Lage Fronten maar ook wordt de interieurrestauratie van het stadhuis opgepakt. De geraamde kosten van de eerste fase van de Lage Fronten bedraagt ca. 3,0 miljoen. De kosten worden gedeeld door de provincie Limburg en de gemeente Maastricht. De gemeente dekt haar deel vanuit het Fonds Bovenwijkse voorzieningen en vanuit de resterende middelen meerjarenplan 2011 en 2012 groen. Daarnaast zijn er investeringen in de begroting opgenomen waar wel geld voor gereserveerd is: de verlegging van de Noorderbrug, Culturele Hoofdstad, Brainport 2020 en de Beatrixhaven. Verdiepingsonderzoek Maastricht

18 De financiële perspectieven De komende jaren krijgen gemeenten te maken met moeilijke financiële ontwikkelingen. We kunnen wel spreken van een stapeling aan bezuinigingen en aan decentralisaties gekoppelde kortingen uit het regeer- en gedoogakkoord van het kabinet Rutte I, het Lenteakkoord, het regeerakkoord van het kabinet Rutte II en de nieuwe maatregelen naar aanleiding van de CPB-berekeningen van februari Het totaal valt nog niet te overzien, maar zeker is dat de bezuinigingen zeer omvangrijk en langdurig zijn. De economische situatie versterkt voor gemeenten deze effecten doordat lasten juist stijgen en ook inkomsten, die niet van het Rijk komen, onder druk staan. Het vraagt veel van gemeenten om in deze situatie het financieel evenwicht te bewaren, Gemeenten zullen de komende jaren moeilijke keuzen en besluiten moeten nemen om hun begroting materieel in evenwicht te houden. Maastricht geeft aan dat met de inspanningen en investeringen van de afgelopen jaren de stad een stabiele basis heeft gelegd voor een vitale toekomst. De gemeente heeft hiervoor een aantal krachtige maatregelen genomen: er is voor 22 miljoen bezuinigd vooral behaald door efficiency, door automatisering en regionale samenwerking, de grondexploitatie is op orde gebracht, er is 20 miljoen vrijgemaakt voor Culturele Hoofdstad, verlegging van de Noorderbrug 35 miljoen en investeringen in Brainport 2020 en de Beatrixhaven. Maastricht heeft in 2013 en verder een bezuiniging moeten realiseren van 4,3 miljoen vanwege een tegenvallende uitkering uit het gemeentefonds. Hierdoor kwam het structureel sluitend meerjarenperspectief onder druk te staan. Daartegenover bleek de ontwikkeling van het budget inkomensvoorzieningen positief. Voor 2012 was er op dit budget een positief overschot van ca. 5,6 miljoen. En wanneer het aantal bijstandsgerechtigden niet verder oploopt zal ook voor 2013 een positief resultaat gehaald worden ten aanzien van de inkomensvoorzieningen. De gemeente geeft aan te anticiperen op de ontwikkelingen in 2013 en volgende jaren door een verantwoord financieel beleid te voeren. Dit doet de gemeente door koers te houden en de begrotingsdiscipline te handhaven maar ook door te investeren in vertrouwen. Met koers houden bedoelt de gemeente geen lastenverhoging, voortzetting van het armoedebeleid en handhaving van de diverse regelingen voor mensen in een kwetsbare positie. Daarnaast kiest Maastricht nadrukkelijk voor een stad waar het voor alle inwoners goed wonen, werken en leven is en waar iedereen meedoet. Maastricht wil zich als een stedelijke woonstad, een internationale kennisstad en een verleidelijke cultuurstad profileren. Hieronder kijken we nog naar een aantal onderwerpen die de begroting zouden kunnen gaan beïnvloeden. Risico s Onderhoud kapitaalgoederen Zoals in de paragraaf 4.3, Onderhoud kapitaalgoederen, aangegeven wordt, is in de paragraaf in de begroting 2013 niet ingegaan op de wettelijk verplichte kapitaalgoederen: wegen, groen, riolering en water. Om een goed oordeel te kunnen geven is het van wezenlijk belang dat de gemeente in de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen minimaal ingaat op de wettelijk verplichte kapitaalgoederen. Ook van belang is om in te gaan op het achterstallig onderhoud, hoe groot dat achterstallig onderhoud is en binnen welke termijn het achterstallig onderhoud is weggewerkt. Nu heeft de raad en wij als toezichthouder geen totaalbeeld van de kapitaalgoederen. Wij hebben in paragraaf 4.3 daarover Verdiepingsonderzoek Maastricht

19 gerapporteerd en aanbevelingen opgenomen. Die onduidelijkheid levert een risico op. De gemeente heeft aangegeven dat ze wel conform de leidraden werkt en conform de leidraden de budgetten in de begroting heeft opgenomen. Wij hebben geconstateerd dat de budgetten conform de leidraden zijn opgenomen in de begroting Op ambtelijk niveau is aangegeven dat er op dit moment geen achterstallig onderhoud is. Middels technische inspecties en schouwen wordt de kwaliteit van de openbare ruimte bewaakt. De gemeente geeft daarnaast aan dat ze op haar hoede moet blijven omdat de budgetten onder druk staan en op onderdelen wordt in kwaliteit teruggegaan. In de leidraden groen en verhardingen die medio 2013 worden opgesteld zal een en ander expliciet gemaakt worden. De gemeente heeft bovenstaande informatie opgenomen in de jaarrekening Verbonden partijen De gemeente laat een groot deel van haar taken uitvoeren door samen te werken met andere organisaties: andere medeoverheden, non-profitorganisaties of private partijen. De gemeente verbindt zich bestuurlijk en financieel aan deze organisaties. Het kan hierbij gaan om tijdelijke of langdurige samenwerkingsverbanden. Er kunnen veel voordelen behaald worden door deze samenwerkingsverbanden maar er kunnen ook risico s kleven aan het deelnemen. Maastricht heeft dat in het recente verleden al ervaren. Enkele voorbeelden zijn de MTB en de WOM Belvédère. Het is voor Maastricht van groot belang dat ze een actueel en goed beeld heeft op de ontwikkelingen bij alle verbonden partijen en dat de risico s in beeld zijn zodat de gemeente daarop alert kan reageren. Alleen zo kan de gemeente de vier cyclische activiteiten, sturen, beheersen, verantwoorden en toezicht, die in de kadernota Governance gemeente Maastricht staan goed uitvoeren. Wij adviseren de gemeente beter in beeld te brengen welk financieel risico de gemeente loopt bij verbonden partijen redenerend vanuit de risicoanalyse. Wij hebben hierover gerapporteerd in paragraaf 4.6 Verbonden partijen. Bezuinigingen / ombuigingstaakstellingen Maastricht heeft in het coalitieakkoord aangegeven voor een financieel solide beleid te gaan. Een van de punten was het presenteren van een sluitende meerjarenraming. In voorgaande meerjarenbegrotingen zijn grote taakstellingen opgenomen oplopend tot ca. 12 miljoen maar ook een taakstelling in het kader van welzijn en innovatie van welzijn en zorg, 2,5 miljoen, en het terugbrengen van het tekort op onderhoud en energie sportaccommodaties van 0,8 miljoen. Daarnaast heeft de gemeente om de begroting 2013 en de meerjarenraming sluitend te krijgen aanvullende dekkingsvoorstellen gedaan: nullijn salarissen, verkoop woningen en vrijval budget bodemsanering. De komende tijd zullen diverse decentralisaties van het rijk naar gemeenten plaatsvinden in het sociale domein. Bij deze decentralisatie zullen kortingen plaatsvinden zodat de gemeente de taak met minder middelen moet uitvoeren. Hierdoor zal de gemeente gedwongen worden om het beleid aan te passen ten aanzien van deze gedecentraliseerde taken. Wij adviseren de gemeente de huidige en toekomstige bezuinigingen goed te monitoren en als de bezuinigingen niet gerealiseerd kunnen worden met vervangende besluiten te komen. Decentralisatie Op het gebied van de jeugdzorg, de Participatiewet en zorg aan langdurig zieken en ouderen kiest het kabinet voor decentralisatie van deze taken naar de gemeenten. Volgens het rijk zijn gemeenten de bestuurslaag die dit dichtbij de burgers het beste kan organiseren. De gemeenten kunnen voorzien in de noodzakelijk integraliteit en maatwerk én kunnen beter inspelen op de rol van het sociale netwerk rond de Verdiepingsonderzoek Maastricht

20 burger. Inzet daarbij is dat er één persoon is die mensen die dat nodig hebben namens de gemeente ondersteunt en begeleidt op basis van een integraal plan voor het hele huishouden. Op 1 januari 2015 gaan de bovengenoemde decentralisaties in. De decentralisaties stellen forse eisen aan de uitvoeringskracht van gemeenten. Het gaat om bestuurlijke, ambtelijke en financiële slagkracht en de beschikbaarheid van capaciteit en expertise om deze taken goed uit te voeren. Daarom kiest het rijk bij de te decentraliseren taken voor samenwerking tussen verschillende gemeenten in de vorm van gemeenschappelijke regelingen. Voordat de uitvoering van de decentralisaties van start kan gaan moet er nog veel werk door de gemeenten uitgevoerd worden. De decentralisaties zijn een grote bestuurlijke, organisatorische en financiële opgave. Van gemeenten wordt een grote inzet verwacht. Open eind-regelingen Maastricht kent een aantal open eind-regelingen (o.a. leerlingenvervoer, WMO, bijzondere bijstand). Op een open eind-regeling kan altijd een beroep worden gedaan als de aanvrager aan de regels voldoet. De uitputting van de geraamde budgetten kan dan geen reden zijn tot weigering van de aanvraag. Als er meer aanvragen worden toegekend dan er budget voor is zal de gemeente in haar exploitatie ruimte moeten zoeken voor dekking. Wij adviseren de gemeente de open-eind regelingen goed te monitoren en als dat nodig is tijdig bij te sturen. Grondexploitatie Veel gemeenten hebben de afgelopen jaren forse verliezen geleden op de grondexploitatie. Ook Maastricht heeft een fors verlies moeten nemen. De gemeente heeft in 2011 een besluit genomen over de financiële gevolgen van de gewijzigde stedelijke programmering. De gemeente heeft een verlies van 55,2 miljoen, inclusief 8,9 miljoen Karosseer, genomen door onder andere afwaardering van gronden en voorzieningen te treffen (zie verder paragraaf 4.7 Grondbeleid). Is het einde in zicht? Ook wij hebben daar geen antwoord op. Wat wij wel kunnen zeggen is dat de grootste risico s bestaan of zelfs daadwerkelijke verliezen worden geleden bij gemeenten met een actieve grondpolitiek. En Maastricht voert een actief grondbeleid bij de 8 brandpunten om de ambities van de stadsvisie zo goed mogelijk te kunnen realiseren. Daarnaast hebben wij gezien dat Maastricht haar verantwoordelijkheid heeft genomen door het verlies te nemen. Hoe vervelend dit ook is voor de gemeente, is dat toch een positieve constatering. Wij adviseren de gemeente alert te zijn en de ontwikkelingen goed te volgen en als dat nodig is passende maatregelen te nemen. Dit ook in relatie tot de algemene reserve (Beleid en Ontwikkeling / Vastgoed). Overige ontwikkelingen Wet Hof Tot en met 2017 zijn afspraken gemaakt over het EMU-saldo dat de medeoverheden kunnen hebben. De bestaande afspraak dat de medeoverheden een EMU-tekort van maximaal 0,5% van het BBP mogen hebben, blijft tot en met 2015 gehandhaafd. Eind 2015 vindt dan een evaluatie plaats, maar tijdens het bestuurlijk overleg van 18 januari 2013 is nu voorlopig afgesproken dat de medeoverheden in 2016 een EMU-tekort van 0,4% BBP kunnen hebben en in 2017 van 0,3% BBP. De afspraken over de Wet Hof hebben twee voordelen die voor alle medeoverheden in gelijke mate gelden. Ten eerste krijgen de medeoverheden tot en met 2017 meer ruimte om te investeren doordat zij een EMU-tekort kunnen hebben. Ten tweede zullen de sancties waarmee medeoverheden onder de Wet Hof te maken kunnen krijgen, tot en met 2017 niet worden ingezet. Verdiepingsonderzoek Maastricht

21 Schatkistbankieren De bepalingen in het wetsvoorstel dat medeoverheden hun overtollige kasmiddelen bij de schatkist stallen, worden aangevuld met de mogelijkheid om deze middelen bij andere medeoverheden uit te zetten. Bij medeoverheden, waarmee een toezichtrelatie bestaat, mogen geen middelen worden uitgezet. Door het bieden van deze mogelijkheid kan een nadeel van het schatkistbankieren worden beperkt. Dat nadeel is dat schatkistbankieren minder rendement oplevert. Schatkistbankieren is vooral voor gemeenten met veel uitgezette middelen van belang. Naast de aantasting van de autonomie zit het gevolg van het schatkistbankieren vooral in het rendement dat uitzetting in de schatkist oplevert. Verder zijn er afspraken gemaakt waardoor de administratieve ballast van het schatkistbankieren in de praktijk minder wordt. BTW-Compensatiefonds Het BCF wordt niet afgeschaft, maar de bezuiniging van 550 miljoen in het regeerakkoord die hiermee verband houdt, blijft wel in stand. Deze bezuiniging wordt nu gerealiseerd door een korting tot dit bedrag op het provincie- en gemeentefonds. Handhaving van het BCF heeft als voordeel dat er geen administratieve lasten ontstaan om allerlei interne procedures aan te passen. Dit betekent een flinke besparing in capaciteit en geld. Dit is een eenmalig voordeel. Een tweede voordeel is dat er geen eenmalig tekort in 2014 ontstaat. Dit tekort zou bij afschaffing ontstaan door het verschil in begrotingsstelsels, waardoor de medeoverheden al in 2014 de btw voor eigen rekening zouden moeten nemen, maar pas vanaf 2015 door verhoogde uitkeringen van het rijk daar (gedeeltelijk) compensatie voor zouden ontvangen. Het open einde karakter van het BCF vervalt. Het BCF gaat zich ontwikkelen conform het accrespercentage dat voor het gemeentefonds geldt. Dat betekent dat alle compensabele btw geclaimd kan blijven, maar als de gezamenlijke btw claims van alle gemeenten en provincies het vastgestelde plafond overschrijden, het bedrag van de overschrijding op het provincie- en gemeentefonds wordt gekort. Bij een onderschrijding gebeurt het omgekeerde. Uit onze begrotingsanalyse blijkt dat de gepresenteerde begroting 2013 en de meerjarenraming voldoende robuust zijn. Als er zich toch onverwachte tegenvallers voordoen kunnen deze, afhankelijk van hun grootte, opgevangen worden in de exploitatie zelf, door bijvoorbeeld de risicobuffer. Verder is het eigen vermogen een post die incidentele tegenvallers kan opvangen. Voor tegenvallers die niet direct binnen de exploitatie kunnen worden opgevangen is het noodzakelijk om te beschikken over voldoende weerstandscapaciteit. Dit aspect is beoordeeld in paragraaf 4.2 (Weerstandsvermogen). Daarnaast heeft Maastricht een aantal reserves in het leven geroepen om risico s en / of schommelingen te kunnen opvangen: algemene reserve grondzaken, egalisatiereserve kosten dwangbevelen, egalisatiereserve NHMM, egalisatiereserve sociale zekerheid, etc. Overige aspecten Naast bovengenoemde punten kijken wij ook of er andere beleids- en beheersaspecten zijn die de begroting en meerjarenraming positief of negatief kunnen beïnvloeden. In de zeven in het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten opgenomen paragrafen die we in hoofdstuk 4 bespreken, komen onderwerpen aan de orde die ook een financieel effect hebben voor de begroting en meerjarenraming. In tabel hebben we die bevindingen samengevat. Verdiepingsonderzoek Maastricht

22 Tabel Financiële effecten uit de paragrafen Paragraaf Begroting Meerjarenraming Lokale heffingen Weerstandsvermogen Onderhoud van kapitaalgoederen Financiering Bedrijfsvoering Verbonden partijen Grondbeleid Betekenis symbolen en afkortingen: = positief, = neutraal; = negatief. Uit de tabel blijkt dat er in de paragrafen geen opvallende bijzonderheden zijn die het beeld van de financiële positie sterk kunnen beïnvloeden. Indien er sprake was van een probleem of risico dat financieel niet goed is opgenomen in de begroting en / of meerjarenraming, was dit aangegeven met een somber kijkend gezichtje. Er wordt neutraal en positief gescoord. Alleen bij het onderdeel onderhoud kapitaalgoederen is bij de meerjarenraming negatief gescoord. Dit heeft te maken met het feit dat bij de begroting 2013 en de meerjarenraming geen inzicht is gegeven of de financiële feiten ook zijn doorvertaald in de meerjarenraming. Daarnaast is er geen inzicht geboden in het achterstallig onderhoud en zo ja binnen welke termijn dit is weggewerkt en hoeveel extra budget hiervoor in de exploitatie is opgenomen. Het financiële beeld sinds 2009 Het gaat in deze paragraaf vooral om de financiële cijfers en uitkomsten. Daarom kijken we nu nog wat uitgebreider naar de begroting 2013 en de meerjarenraming en naar de afgelopen drie jaren De begroting 2009 is opgesteld voordat de economische crisis begon. De kaderbrief 2008 is mede gebaseerd op de geactualiseerde stadsvisie. In de kaderbrief wordt nadrukkelijk aangegeven dat het noodzakelijk was de stadsvisie te actualiseren en ook de 22 beleidsafspraken uit het coalitieakkoord. Verder stelde de gemeente voor enkele beleidsintensiveringen door te voeren en deze hebben vooral betrekking op cultuur, economie en bereikbaarheid. De kaderbrief werd voor alle jaren ( ) sluitend vastgesteld. De gemeente heeft gebruik gemaakt van een aantal technische maatregelen. Maastricht had in 2009 maatschappelijke investeringen ter waarde van 60 miljoen op de balans staan, die niet hoeven te worden vervangen. De gemeente heeft deze investeringen afgewaardeerd ten laste van het Vruchtboomfonds en daardoor kunnen de vrijvallende kapitaallasten op termijn naar voren worden gehaald. De begroting 2009 en de meerjarenraming zijn sluitend vastgesteld. De vermogenspositie van de gemeente was solide. Het totale eigen vermogen plus de voorzieningen bedroeg ca. 500 miljoen. De algemene reserve, exclusief het Vruchtboomfonds, bedroeg ca. 11,5 miljoen. Gedurende het jaar 2009 werd duidelijk dat de economische crisis de gemeenten en dus ook Maastricht zou raken. Dit werd in de managementrapportage I-2009 duidelijk zichtbaar. Het verwachte nadelig jaarresultaat 2009 zou uitkomen op 5,3 miljoen. Het tekort werd veroorzaakt door het Verdiepingsonderzoek Maastricht

23 ontstane gat in de begroting van 3,1 miljoen, een tekort op het gemeentefonds van 1,0 miljoen en een tekort van 1,2 miljoen door autonome en beleidsontwikkelingen. Verder werden toenemende risico s op financiële consequenties bij de open-eind regelingen geconstateerd. In de managementrapportage II-2009 werd melding gedaan van een tekort van 2,43 miljoen. Het tekort heeft vooral betrekking op zaken waar de gemeente geen directe invloed op kon uitoefenen. Daarnaast heeft Maastricht in 2009 haar Essent-aandelen verkocht. De gerealiseerde opbrengst van de verkoop Essent-aandelen ad. 16,577 miljoen is in het Vruchtboomfonds gestort. Zoals al aangekondigd in de managementrapportage II-2009 sluit de jaarrekening 2009 af met een tekort van 2,43 miljoen. Voor het tekort zijn dekkingsvoorstellen gedaan en via de managementsrapportages is de raad geïnformeerd over de realisatie hiervan De kaderbrief 2009 liet het begrotingsjaar 2010 sluitend zien. De jaren 2011 tot en met 2013 vertoonden tekorten van respectievelijk 1,961 miljoen, 0,672 miljoen en 0,165 miljoen. In de kaderbrief wordt aangegeven dat de doorwerking van de financiële crisis op de economie in volle gang is. Ook Maastricht wordt hard geconfronteerd met de gevolgen van deze crisis. Maastricht is van een echte industriestad omgebouwd naar een diensten- en kennisstad. Daardoor is Maastricht minder kwetsbaar als het in een van de sectoren even tegenzit. Dus dan stijgt de werkloosheid minder snel. Maar de financiën van de stad werden niet alleen door de crisis geraakt maar ook door de stedelijke programmering, de te verwachten groei WWB ers, gevolgen van het bestuursakkoord van de VNG met het Rijk en het tijdelijk buiten werking zetten van de normeringsystematiek van het gemeentefonds. Verder heeft de gemeente in haar begroting veel last van de stijgende lasten bij de WMO, onderhoud openbare ruimte en de MTB. Bij de begroting 2010 zijn de jaren 2010 en 2013 sluitend aangeboden en de jaren 2011 en 2012 sluiten respectievelijk met een tekort van 0,333 miljoen en 0,939 miljoen. Bij de managementrapportage 2010 werd uitgegaan van een tekort van 5,3 miljoen. Het college heeft na de managementrapportage beheersmaatregelen getroffen (aanhouden vacaturestop, opschonen reserves en voorzieningen en nog te betalen posten) om dit tekort zoveel mogelijk in te dammen. In de jaarrekening bedraagt het resultaat 0,073 miljoen. Het positief resultaat is exclusief het incidenteel negatief resultaat ad 23,782 miljoen, als gevolg van de vertaling van de financiële consequenties van de stedelijke herprogrammering. Conform het besluit van de raad van maart 2011 moet er een bedrag ad 55,2 miljoen worden afgeboekt. De verwerking van dit verlies heeft in overleg met de accountant plaatsgevonden. De dekking van dit bedrag vindt plaats uit verschillende bronnen (ISV, BWS middelen, grondexploitatie en het Vruchtboomfonds) In de kaderbrief 2010 geeft de gemeente aan dat de financiële en economische crisis hard heeft toegeslagen. Ook Maastricht stond aan de vooravond van bezuinigingen die een ongekende omvang hebben. Maastricht heeft keuzes moeten maken. De kaasschaaf volstond niet meer. In de kaderbrief 2010 wordt het begrotingsjaar sluitend aangeboden en het jaar 2012 met een positief saldo van 0,127 miljoen. De jaren daarna, 2013 en 2014, worden met tekorten aangeboden, respectievelijk 0,247 en 0,747 miljoen tekort. De insteek in de kaderbrief 2010 is om in de begroting 2011 structureel 4,0 miljoen te bezuinigen vanaf 2011, onderverdeeld naar 2,5 miljoen takenreductie, 1,0 miljoen efficiency en 0,5 miljoen inkomstenverhoging. De begroting 2011 is sluitend aangeboden en de jaren hebben kleine tekorten. De gemeente wil door efficiencyverbeteringen en het verlagen van de apparaatskosten flink bezuinigen. In totaliteit wil de gemeente hiermee structureel 11,0 miljoen Verdiepingsonderzoek Maastricht

Bepaling toezichtvorm gemeente Roermond Financieel verdiepingsonderzoek

Bepaling toezichtvorm gemeente Roermond Financieel verdiepingsonderzoek Bepaling toezichtvorm 2014-2017 gemeente Roermond Financieel verdiepingsonderzoek Provincie Limburg, juni 2014 Verdiepingsonderzoek Roermond 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Conclusie, aandachtspunten

Nadere informatie

provincie limburg 1 9 OEL 2016 De raad van de gemeente Nederweert Postbus AA NEDERWEERT Cluster FIN Behandeld.

provincie limburg 1 9 OEL 2016 De raad van de gemeente Nederweert Postbus AA NEDERWEERT Cluster FIN Behandeld. INGEKOîvîEf\! Gemeente Nederweer provincie limburg 1 9 OEL 2016 De raad van de gemeente Nederweert Postbus 2728 6030 AA NEDERWEERT Cluster FIN Behandeld. E-mail Telefoon Ons kenmerk 2016/99503 Uw kenmerk

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm Gemeente Mook en Middelaar Financieel verdiepingsonderzoek

Bepaling toezichtvorm Gemeente Mook en Middelaar Financieel verdiepingsonderzoek Bepaling toezichtvorm 2015-2018 Gemeente Mook en Middelaar Financieel verdiepingsonderzoek Provincie Limburg, juli 2015 Verdiepingsonderzoek Mook en Middelaar 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Conclusie,

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm Gemeente Horst aan de Maas Financieel verdiepingsonderzoek

Bepaling toezichtvorm Gemeente Horst aan de Maas Financieel verdiepingsonderzoek Bepaling toezichtvorm 2019-2022 Gemeente Horst aan de Maas Financieel verdiepingsonderzoek Provincie Limburg, juli 2019 Verdiepingsonderzoek Horst aan de Maas 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Conclusie,

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Maastricht Financieel verdiepingsonderzoek

Bepaling toezichtvorm gemeente Maastricht Financieel verdiepingsonderzoek Bepaling toezichtvorm 2009-2012 gemeente Maastricht Financieel verdiepingsonderzoek Provincie Limburg, juni 2009 Verdiepingsonderzoek Maastricht 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding...5 2. Conclusie, aandachtspunten

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm Gemeente Stein Financieel verdiepingsonderzoek

Bepaling toezichtvorm Gemeente Stein Financieel verdiepingsonderzoek Bepaling toezichtvorm 2016-2019 Gemeente Stein Financieel verdiepingsonderzoek Provincie Limburg, oktober 2016 Verdiepingsonderzoek Stein 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Conclusie, aandachtspunten en

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm Gemeente Echt-Susteren Financieel verdiepingsonderzoek

Bepaling toezichtvorm Gemeente Echt-Susteren Financieel verdiepingsonderzoek Bepaling toezichtvorm 2014-2017 Gemeente Echt-Susteren Financieel verdiepingsonderzoek Provincie Limburg, juni 2014 Verdiepingsonderzoek Echt-Susteren 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Conclusie, aandachtspunten

Nadere informatie

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties .-f i -V*-*. " -re Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Provinciale Staten DGBK Programnna Krachtig Bestuur Schedeldoekshaven 200 2511 EZ

Nadere informatie

De raden van alle gemeenten in de provincie Limburg

De raden van alle gemeenten in de provincie Limburg De raden van alle gemeenten in de provincie Limburg Cluster FIN Behandeld J.G.G.M. Janssen Ons kenmerk Telefoon +31 43 389 72 38 Uw kenmerk Maastricht 20 maart 2018 Bijlage(n) Verzonden Onderwerp Aandachtspunten

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Venray Financieel verdiepingsonderzoek

Bepaling toezichtvorm gemeente Venray Financieel verdiepingsonderzoek Bepaling toezichtvorm 2015-2018 gemeente Venray Financieel verdiepingsonderzoek Provincie Limburg, juli 2015 Verdiepingsonderzoek Venray 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Conclusie, aandachtspunten en

Nadere informatie

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Provinciale Staten van Flevoland Postbus AB LELYSTAD

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Provinciale Staten van Flevoland Postbus AB LELYSTAD Ministerie van Binnenlandse Zaken en > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Provinciale Staten van Flevoland Postbus 55 8200 AB LELYSTAD Turfmark 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag www.

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Peel en Maas Financieel verdiepingsonderzoek

Bepaling toezichtvorm gemeente Peel en Maas Financieel verdiepingsonderzoek Bepaling toezichtvorm 2015-2018 gemeente Peel en Maas Financieel verdiepingsonderzoek Provincie Limburg, juli 2015 Verdiepingsonderzoek Peel en Maas 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Conclusie, aandachtspunten

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm Gemeente Echt-Susteren Financieel verdiepingsonderzoek

Bepaling toezichtvorm Gemeente Echt-Susteren Financieel verdiepingsonderzoek Bepaling toezichtvorm 2017-2020 Gemeente Echt-Susteren Financieel verdiepingsonderzoek Provincie Limburg, juli 2017 Verdiepingsonderzoek Echt-Susteren 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Conclusie, aandachtspunten

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Heerlen Financieel verdiepingsonderzoek

Bepaling toezichtvorm gemeente Heerlen Financieel verdiepingsonderzoek Bepaling toezichtvorm 2012-2015 gemeente Heerlen Financieel verdiepingsonderzoek Provincie Limburg, juni 2012 Verdiepingsonderzoek Heerlen 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding...5 2. Conclusie, aandachtspunten

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Maastricht Financieel verdiepingsonderzoek

Bepaling toezichtvorm gemeente Maastricht Financieel verdiepingsonderzoek Bepaling toezichtvorm 2018-2021 gemeente Maastricht Financieel verdiepingsonderzoek Provincie Limburg, juli 2018 Verdiepingsonderzoek Maastricht 2018 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Conclusie, aandachtspunten

Nadere informatie

De raden van alle gemeenten in de provincie Limburg

De raden van alle gemeenten in de provincie Limburg De raden van alle gemeenten in de provincie Limburg Cluster FIN Behandeld J.G.G.M. Janssen Ons kenmerk Telefoon +31 43 389 72 38 Uw kenmerk Maastricht 21 maart 2017 Bijlage(n) Verzonden Onderwerp Aandachtspunten

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Nederweert Financieel verdiepingsonderzoek

Bepaling toezichtvorm gemeente Nederweert Financieel verdiepingsonderzoek Bepaling toezichtvorm 2014-2017 gemeente Nederweert Financieel verdiepingsonderzoek Provincie Limburg, juni 2014 Verdiepingsonderzoek Nederweert 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Conclusie, aandachtspunten

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm Gemeente Sittard-Geleen Financieel verdiepingsonderzoek

Bepaling toezichtvorm Gemeente Sittard-Geleen Financieel verdiepingsonderzoek Bepaling toezichtvorm 2016-2019 Gemeente Sittard-Geleen Financieel verdiepingsonderzoek Provincie Limburg, oktober 2016 Verdiepingsonderzoek Sittard-Geleen 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Conclusie,

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm Gemeente Roermond Financieel verdiepingsonderzoek

Bepaling toezichtvorm Gemeente Roermond Financieel verdiepingsonderzoek Bepaling toezichtvorm 2017-2020 Gemeente Roermond Financieel verdiepingsonderzoek Provincie Limburg, juli 2017 Verdiepingsonderzoek Roermond 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Conclusie, aandachtspunten

Nadere informatie

PROVINCIALE STATEN VAN OVERIJSSEL Reg.nr. P& / 20 J W / Ob 0 7 JAN 2G14. Dat. ontv.: Routing

PROVINCIALE STATEN VAN OVERIJSSEL Reg.nr. P& / 20 J W / Ob 0 7 JAN 2G14. Dat. ontv.: Routing Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Provinciale Staten van Overijssel Postbus 10078 8000 GB ZWOLLE PROVINCIALE STATEN VAN OVERIJSSEL Reg.nr.

Nadere informatie

a a o~co zo1~ provincie HOLLAND ZUID Gedeputeerde Staten 11 DECEMBER 2014 Directie Leefomgeving en Bestuur Afdeling Bestuur Gemeente Molenwaard

a a o~co zo1~ provincie HOLLAND ZUID Gedeputeerde Staten 11 DECEMBER 2014 Directie Leefomgeving en Bestuur Afdeling Bestuur Gemeente Molenwaard 11 DECEMBER 2014 De raad van de gemeente MOLENWAARD Postbus 5 2970 AA BLESKENSGRAAF Gemeente Molenwaard N OW N Gedeputeerde Staten Directie Leefomgeving en Bestuur Afdeling Bestuur Contact A. van den Berg

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm Gemeente Bergen Financieel verdiepingsonderzoek

Bepaling toezichtvorm Gemeente Bergen Financieel verdiepingsonderzoek Bepaling toezichtvorm 2015-2018 Gemeente Bergen Financieel verdiepingsonderzoek Provincie Limburg, juli 2015 Verdiepingsonderzoek Bergen 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Conclusie, aandachtspunten en

Nadere informatie

Ministerie van Binnen andse Zaken en Koninkrijksrelaties

Ministerie van Binnen andse Zaken en Koninkrijksrelaties R. Anderson Contactpersoon Uw kenmerk Postbus 20120 8900 HM Leeuwarden 2016-0000754155 Kenmerk www.facebook.com/minbzk Provincie Fryslâ www.rijksoverheid.ni Provinciale Staten www.twitter.com/minbzk programmabegroting.

Nadere informatie

Kwaliteit begrotingsprogramma's Gemeente Dordrecht Bijlage 2

Kwaliteit begrotingsprogramma's Gemeente Dordrecht Bijlage 2 Kwaliteit begrotingsprogramma's Gemeente Dordrecht Bijlage 2 Normenkader, toets van de begroting aan de formele eisen Inhoudsopgave 1 Normenkader 2 1.1 Besluit Begroting en Verantwoording 2 1.2 Verordening

Nadere informatie

Bestuur en beleid. tweede ronde volgens het provinciebestuur,

Bestuur en beleid. tweede ronde volgens het provinciebestuur, De betekenis van een financieel verdiepingsonderzoek bij gemeenten in het kader van het moderne provinciaal In B&G van juli/augustus is aandacht besteed aan de tweede bestuurskrachtmeting die in 2007 in

Nadere informatie

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Provincie Flevoland (FL) t.a.v. de Provinciale Staten Postbus 55 8200 AB LELYSTAD DGBK/Bestuur, Democratie

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm Gemeente Gennep Financieel verdiepingsonderzoek

Bepaling toezichtvorm Gemeente Gennep Financieel verdiepingsonderzoek Bepaling toezichtvorm 2019-2022 Gemeente Gennep Financieel verdiepingsonderzoek Provincie Limburg, juli 2019 Verdiepingsonderzoek Gennep 2019 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Conclusie, aandachtspunten

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Landgraaf Financieel verdiepingsonderzoek

Bepaling toezichtvorm gemeente Landgraaf Financieel verdiepingsonderzoek Bepaling toezichtvorm 2012-2015 gemeente Landgraaf Financieel verdiepingsonderzoek Provincie Limburg, juni 2012 Verdiepingsonderzoek Landgraaf 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding...5 2. Conclusie, aandachtspunten

Nadere informatie

FINANCIEEL PERSPECTIEF KADERNOTA

FINANCIEEL PERSPECTIEF KADERNOTA FINANCIEEL PERSPECTIEF KADERNOTA 2019-2022 BIJLAGE BIJ DE KADERNOTA 2019-2022 1 Inhoudsopgave COALITIEAKKOORD... 3 MAARTCIRCULAIRE EN MEICIRCULAIRE 2018... 4 INTERNE REKENRENTE... 4 LOON-/PRIJSBIJSTELLING...

Nadere informatie

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Provinciale Staten van Flevoland Postbus AB LELYSTAD

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Provinciale Staten van Flevoland Postbus AB LELYSTAD Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Provinciale Staten van Flevoland Postbus 55 8200 AB LELYSTAD Directoraat-Generaal Bestuur en Koninkrijksrelaties

Nadere informatie

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties 'Uil Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Provinciale Staten van Flevoland Postbus 55 8200 AB LELYSTAD Datum 20 december 2013 Betreft financieel

Nadere informatie

Gedeputeerde Staten. 1. de Gemeentewet; 2. de Algemene wet bestuursrecht; Gemeenteraad van Nissewaard Postbus 25 3200 AA SPIJKENISSE

Gedeputeerde Staten. 1. de Gemeentewet; 2. de Algemene wet bestuursrecht; Gemeenteraad van Nissewaard Postbus 25 3200 AA SPIJKENISSE Gedeputeerde Staten Directie Leefomgeving en Bestuur Afdeling Bestuur Contact J. van Kranenburg T 070-441 80 85 j.van.kranenburg@pzh.nl Postadres Provinciehuis Postbus 90602 2509 LP Den Haag T 070-441

Nadere informatie

GESPREKSNOTITIE VOORJAARSGESPREK 23 JUNI 2017 VS

GESPREKSNOTITIE VOORJAARSGESPREK 23 JUNI 2017 VS GESPREKSNOTITIE VOORJAARSGESPREK 23 JUNI 2017 VS 20170512 1. INLEIDING In 2016 hebben we met u en met de samenleving intensief gesproken over de toekomst van Zutphen. Gezamenlijk hebben we vastgesteld

Nadere informatie

C2.ľ3b bö DIV.STAN Bv// FPc

C2.ľ3b bö DIV.STAN Bv// FPc Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties C2.ľ3b bö Provincie Noord-Brabant Gedeputeerde Staten Postbus 90151 5200 MC Den Bosch Ingekomen -6 DEC 2016 Provincie Nnnrd-Brabanţ 4120019 DIV.STAN

Nadere informatie

Meerjarenbegroting Gemeentefinanciën Bloemendaal

Meerjarenbegroting Gemeentefinanciën Bloemendaal Meerjarenbegroting 2019-2022 1 Belangrijke data: 25 september 2018 vastgesteld in college 11 oktober 2018 informatiebijeenkomst (beeldvormend - technisch) 16, 17 en 18 oktober 2018 commissiebehandeling

Nadere informatie

Brief Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van 16 december 2015 over financieel toezicht: vorm en bevindingen 2016

Brief Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van 16 december 2015 over financieel toezicht: vorm en bevindingen 2016 Griffier van de Staten Geleidebrief informatief gja Provincie /ÿzeeland Naam voorstel 15018308 Brief Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van over financieel toezicht: vorm en bevindingen

Nadere informatie

provincie GELDERLAND Gemeente Oude IJsselstreek ^ iiii ~ Ontvangen: 07/03/ ink03751

provincie GELDERLAND Gemeente Oude IJsselstreek ^ iiii ~ Ontvangen: 07/03/ ink03751 Gemeente Oude IJsselstreek Ontvangen: 07/03/2014 14ink03751 ^ iiii ~ provincie Bezoekadres Huis der Provincie Markt 11 6811 CG Arnhem Postadres Postbus 9090 6800 GX Arnhem De Raad van de gemeente Oude

Nadere informatie

12DEC. 2(M. Gedeputeerde Staten. Directie Leefomgeving en Bestuur Afdeling Bestuur. De raad van de gemeente RIDDERKERK Postbus AG RIDDERKERK

12DEC. 2(M. Gedeputeerde Staten. Directie Leefomgeving en Bestuur Afdeling Bestuur. De raad van de gemeente RIDDERKERK Postbus AG RIDDERKERK Gedeputeerde Staten Directie Leefomgeving en Bestuur Afdeling Bestuur Contact H.G.Jacobs T 070-4417694 hg.jacobs@pzh.nl Postadres Provinciehuis Postbus 90602 2509 LP Den Haag T 070-441 66 11 www.zuid-holland.nl

Nadere informatie

Financieel toezicht in Gelderland

Financieel toezicht in Gelderland Financieel toezicht in Gelderland Wat houdt financieel toezicht in? en Hoe staat uw gemeente ervoor? Gemeente Neerijnen 14 mei 2014 Gerrit Scholten - Provincie Gelderland Even voorstellen Gerrit Scholten

Nadere informatie

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Provinciale Staten Bestuur, democratie en financiën Financieel en informatie stelsel Schedeldoekshaven

Nadere informatie

Financiële positie. Financieel perspectief. Financiële uitgangspositie

Financiële positie. Financieel perspectief. Financiële uitgangspositie Financieel perspectief Financiële positie Financiële uitgangspositie De ambities die we voor de komende periode hebben zijn op dit moment groter dan de financiële mogelijkheden die daarvoor beschikbaar

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm Gemeente Heerlen Financieel verdiepingsonderzoek

Bepaling toezichtvorm Gemeente Heerlen Financieel verdiepingsonderzoek Bepaling toezichtvorm 2016-2019 Gemeente Heerlen Financieel verdiepingsonderzoek Provincie Limburg, juni 2016 Verdiepingsonderzoek Heerlen 2016 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Conclusie, aandachtspunten

Nadere informatie

P R O V 1 N su È F R VS l! Ä N. Doe. nr.: Class, nr. * Ingek.: AfdelirrT. Beh. door; Afd. Hoofd AWB.. weken. voor kenn isg. aangenomen/tel.

P R O V 1 N su È F R VS l! Ä N. Doe. nr.: Class, nr. * Ingek.: AfdelirrT. Beh. door; Afd. Hoofd AWB.. weken. voor kenn isg. aangenomen/tel. Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Gedeputeerde Staten van Fryslan Postbus 20120 8900 HM LEEUWARDEN Datum 18 december 2014 Betreft Begroting

Nadere informatie

Reactie college op onderzoek Jaarstukken 2017 Rekenkamercommissie

Reactie college op onderzoek Jaarstukken 2017 Rekenkamercommissie Reactie college op onderzoek Jaarstukken 2017 Rekenkamercommissie 30 mei 2018 Concerncontrol Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Aanbevelingen RKC 3 2 1. Inleiding De Rekenkamercommissie (RKC) heeft naar aanleiding

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm Gemeente Eijsden-Margraten Financieel verdiepingsonderzoek

Bepaling toezichtvorm Gemeente Eijsden-Margraten Financieel verdiepingsonderzoek Bepaling toezichtvorm 2018-2021 Gemeente Eijsden-Margraten Financieel verdiepingsonderzoek Provincie Limburg, juli 2018 Verdiepingsonderzoek Eijsden-Margraten 2018 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Conclusie,

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm Gemeente Sittard-Geleen

Bepaling toezichtvorm Gemeente Sittard-Geleen Bepaling toezichtvorm 2012-2015 Gemeente Sittard-Geleen Financieel verdiepingsonderzoek Provincie Limburg, oktober 2012 Verdiepingsonderzoek Sittard-Geleen 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding...5 2. Conclusie,

Nadere informatie

Begroting Bedragen x 1.000,00

Begroting Bedragen x 1.000,00 Begroting 2014 2014 2011 Huidig beleid uitgaven -47.546-51.187 Huidig beleid inkomsten 48.107 50.206 Mutaties reserves -1.657-506 Begrotingstekort huidig beleid -1.096-1.487 Nieuw beleid -443-1.712 Dekkingsvoorstel

Nadere informatie

zaaknummer

zaaknummer Bezoekadres Huis der Provincie Markt 11 6811 CG Arnhem Postadres Postbus 9090 6800 GX Arnhem De Raad van de gemeente Doetinchem Postbus 9020 7000 HA DOETINCHEM telefoonnummer (026) 359 91 11 telefaxnummer

Nadere informatie

Bijlage 4. Stresstest. Kadernota mei Kadernota 2018 Bijlage 4: Stresstest 1

Bijlage 4. Stresstest. Kadernota mei Kadernota 2018 Bijlage 4: Stresstest 1 Bijlage 4 Stresstest Kadernota 2018 10 mei 2017 Kadernota 2018 Bijlage 4: Stresstest 1 1. Aanleiding 3. Uitwerking stappen stresstest Op verzoek van Provinciale Staten wordt sinds 2013 jaarlijks een stresstest

Nadere informatie

Provincie Noord-Holland

Provincie Noord-Holland Noord-Holland POSTBUS 3007 2001 DA HAARLEM Aan de besturen van de gemeenschappelijke regelingen in Noord-Holland Gedeputeerde Staten Uw contactpersoon S.H.B. Riteco AD/KAB/IBT Doorkiesnummer (023) 514

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm Gemeente Vaals Financieel verdiepingsonderzoek

Bepaling toezichtvorm Gemeente Vaals Financieel verdiepingsonderzoek Bepaling toezichtvorm 2018-2021 Gemeente Vaals Financieel verdiepingsonderzoek Provincie Limburg, juli 2018 Verdiepingsonderzoek Vaals 2018 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Conclusie, aandachtspunten

Nadere informatie

Jaarrekening 2013. Gemeente Bunnik. Bunnik, 5 juni 2014 Open Huis gemeenteraad

Jaarrekening 2013. Gemeente Bunnik. Bunnik, 5 juni 2014 Open Huis gemeenteraad Jaarrekening 2013 Gemeente Bunnik Bunnik, 5 juni 2014 Open Huis gemeenteraad Agenda Controle van de jaarrekening De voorschriften voor de jaarrekening Jaarrekeningcontrole 2013 Controle van de jaarrekening

Nadere informatie

Raming algemene uitkering gemeentefonds is te optimistisch. De raad van de gemeente Meierijstad Postbus DA VEGHEL

Raming algemene uitkering gemeentefonds is te optimistisch. De raad van de gemeente Meierijstad Postbus DA VEGHEL De raad van de gemeente Meierijstad Postbus 10001 5460 DA VEGHEL Brabantlaan 1 Postbus 90151 5200 MC s-hertogenbosch Telefoon (073) 681 28 12 Fax (073) 680 76 80 www.brabant.nl IBAN NL86INGB0674560043

Nadere informatie

Inzicht verkrijgen kost tijd, geen inzicht hebben kost kapitalen

Inzicht verkrijgen kost tijd, geen inzicht hebben kost kapitalen Inzicht verkrijgen kost tijd, geen inzicht hebben kost kapitalen 1 1. Korte introductie 2. Inkomsten van de gemeente 3. Uitgaven van de gemeente 4. instrument begroting 5. Begrotingscyclus 6. Controle

Nadere informatie

Provincie Noord-Holland

Provincie Noord-Holland POSTBUS 3007 2001 DA HAARLEM Gedeputeerde Staten Aan de raden van de se gemeenten. Gemeente Bloemendaal Postbus 201 2050 AE OVERVEEN Uw contactpersoon mw. W.J.C. de Wit-Scholten AD/KAB/IBT Telefoonnummer

Nadere informatie

Inhoudsopgave. I Inleiding 3. II Financiële beschouwing begroting 2016 en meerjarenraming 3. III Kaders begroting

Inhoudsopgave. I Inleiding 3. II Financiële beschouwing begroting 2016 en meerjarenraming 3. III Kaders begroting Perspectiefnota 2016 Inhoudsopgave blz. I Inleiding 3 II Financiële beschouwing begroting 2016 en meerjarenraming 3 III Kaders begroting 2016 4 Bijlagen: begrotingscirculaire 2016-2019 provincie Groningen

Nadere informatie

Accountantscontrole 2013

Accountantscontrole 2013 Accountantscontrole 2013 Commissie Samen Leven gemeente Ridderkerk 26 juni 2014 Rein-Aart van Vugt Hennie de Winter 1 Controleproces Communicatie met de Raad in alle fasen Opdrachtbevestiging en controleplan

Nadere informatie

bedrag * begrotingsoverschot bij begroting

bedrag * begrotingsoverschot bij begroting Actueel financieel beeld voor de jaren 2018-2022 Met dit overzicht schetsen wij het actuele financiële beeld voor de gemeente Gooise Meren voor de komende jaren. Dit overzicht dient meerdere doelen. Ten

Nadere informatie

Raadsvoorstel agendapunt

Raadsvoorstel agendapunt Raadsvoorstel agendapunt Aan de raad van de gemeente IJsselstein Zaaknummer : 489473 Datum : 10 oktober 2017 Programma : Alle Blad : 1 van 6 Commissie : Bestuur Portefeuillehouder: mr. P.J.M. van Domburg

Nadere informatie

Raadsstuk. Onderwerp Decemberrapportage 2018 Nummer 2018/ Portefeuillehouder Snoek, M. Programma/beleidsveld 7.2 Algemene dekkingsmiddelen

Raadsstuk. Onderwerp Decemberrapportage 2018 Nummer 2018/ Portefeuillehouder Snoek, M. Programma/beleidsveld 7.2 Algemene dekkingsmiddelen Raadsstuk Onderwerp Decemberrapportage 2018 Nummer 2018/802709 Portefeuillehouder Snoek, M. Programma/beleidsveld 7.2 Algemene dekkingsmiddelen Afdeling Concerncontrol Auteur Geffen, M. van Telefoonnummer

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm Gemeente Simpelveld Financieel verdiepingsonderzoek

Bepaling toezichtvorm Gemeente Simpelveld Financieel verdiepingsonderzoek Bepaling toezichtvorm 2016-2019 Gemeente Simpelveld Financieel verdiepingsonderzoek Provincie Limburg, juni 2016 Verdiepingsonderzoek Simpelveld 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Conclusie, aandachtspunten

Nadere informatie

Beleidsregel weerstandsvermogen en weerstandscapaciteit. Vaststellen beleidsregel weerstandsvermogen en weerstandscapaciteit

Beleidsregel weerstandsvermogen en weerstandscapaciteit. Vaststellen beleidsregel weerstandsvermogen en weerstandscapaciteit Aan de raad, Onderwerp: Beleidsregel weerstandsvermogen en weerstandscapaciteit Voorstel: Vaststellen beleidsregel weerstandsvermogen en weerstandscapaciteit 1 SAMENVATTING Tijdens de raadsinformatiebijeenkomst

Nadere informatie

Financieel onderzoek 2017 herindeling gemeenten Heerlen en Landgraaf. Provincie Limburg, januari 2017

Financieel onderzoek 2017 herindeling gemeenten Heerlen en Landgraaf. Provincie Limburg, januari 2017 Financieel onderzoek 2017 herindeling gemeenten Heerlen en Landgraaf Provincie Limburg, januari 2017 Financieel onderzoek herindeling gemeenten Heerlen en Landgraaf 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 1.1.

Nadere informatie

Gemeentefinanciën Presentatie voor raadsleden 10 april 2018

Gemeentefinanciën Presentatie voor raadsleden 10 april 2018 Gemeentefinanciën Presentatie voor raadsleden 10 april 2018 Agenda Rol van de raad en het college Regelgeving Planning en control cyclus Accountant Provinciaal toezicht Vragen? Rol van de raad en het college

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm Gemeente Meerssen Financieel verdiepingsonderzoek

Bepaling toezichtvorm Gemeente Meerssen Financieel verdiepingsonderzoek Bepaling toezichtvorm 2018-2021 Gemeente Meerssen Financieel verdiepingsonderzoek Provincie Limburg, juli 2018 Verdiepingsonderzoek Meerssen 2018 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Conclusie, aandachtspunten

Nadere informatie

Ja, de jaarrekening 14 april van het WNK ontvangen.

Ja, de jaarrekening 14 april van het WNK ontvangen. JAARREKENING 2014 Tijdigheid Is de jaarrekening op tijd (voor 15 april) ontvangen? Accountantsverklaringen Is de verklaring aanwezig (ja /nee) en welke soort verklaring? Weerstandsvermogen Hoogte algemene

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm Gemeente Gennep Financieel verdiepingsonderzoek

Bepaling toezichtvorm Gemeente Gennep Financieel verdiepingsonderzoek Bepaling toezichtvorm 2015-2018 Gemeente Gennep Financieel verdiepingsonderzoek Provincie Limburg, juli 2015 Verdiepingsonderzoek Gennep 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Conclusie, aandachtspunten en

Nadere informatie

Veiligheidsregio Noord-Holland Noord

Veiligheidsregio Noord-Holland Noord 1 180706 AB 5 B7 Toetsingsformulier jaarstukken 2017 en begroting 2019.pdf JAARREKENING 2017 Tijdigheid Is de jaarrekening op tijd (voor 15 april) ontvangen? Ja, jaarrekening en aanbiedingsbrief zijn op

Nadere informatie

Haarlem, 23 augustus 2011. Onderwerp: Begroting 2012. Bijlagen: ontwerpbesluit, begroting

Haarlem, 23 augustus 2011. Onderwerp: Begroting 2012. Bijlagen: ontwerpbesluit, begroting Haarlem, 23 augustus 2011 2011 77 Onderwerp: Begroting 2012 Bijlagen: ontwerpbesluit, begroting 1 Inleiding De voor u liggende begroting 2012-2015 is de eerste begroting van het nieuwe college na de verkiezingen

Nadere informatie

voorstel aan de raad Kadernota 2015 Aan de raad van de gemeente Werkendam 1. Inleiding

voorstel aan de raad Kadernota 2015 Aan de raad van de gemeente Werkendam 1. Inleiding voorstel aan de raad onderwerp Kadernota 2015 samenvatting De Kadernota 2015 vormt de opzet voor het opstellen van de Begroting 2015 en de Meerjarenraming 2016-2018 en heeft vooral een globaal financieeltechnisch

Nadere informatie

Van deze gelegenheid maken wij gebruik het volgende op te merken:

Van deze gelegenheid maken wij gebruik het volgende op te merken: Bezoekadres Huis der Provincie Markt 11 6811 CG Arnhem Postadres Postbus 9090 6800 GX Arnhem De Raad van de gemeente Hattem Postbus 93 8050 AB HATTEM telefoonnummer (026) 359 91 11 telefaxnummer (026)

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Valkenburg aan de Geul Financieel verdiepingsonderzoek

Bepaling toezichtvorm gemeente Valkenburg aan de Geul Financieel verdiepingsonderzoek Bepaling toezichtvorm 20182021 gemeente Valkenburg aan de Geul Financieel verdiepingsonderzoek Provincie Limburg, juli 2018 Verdiepingsonderzoek Valkenburg aan de Geul 2018 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding

Nadere informatie

Memo Reg.nr.: O-FIN/2013/16 / RIS

Memo Reg.nr.: O-FIN/2013/16 / RIS Memo Reg.nr.: O-FIN/2013/16 / RIS 2013-37 Aan : Raadsleden gemeente Boxmeer Van : College van Burgemeester en Wethouders Kopie : Datum : 23 januari 2013 Onderwerp : Decembercirculaire 2012 Bijlage(n) :

Nadere informatie

Begrotingscirculaire Gemeenten

Begrotingscirculaire Gemeenten Begrotingscirculaire Gemeenten 2020 2023 Aandachtspunten voor het opstellen van de begroting 2020 en de meerjarenraming 2021-2023 April 2019 2 Inhoudsopgave Inleiding... 5 1. Toets begroting en meerjarenraming...

Nadere informatie

Raadsvoorstel 26 juni 2014 AB14.00447 RV2014.030

Raadsvoorstel 26 juni 2014 AB14.00447 RV2014.030 Raadsvergadering d.d. Casenummer Raadsvoorstelnummer Raadsvoorstel 26 juni 2014 AB14.00447 RV2014.030 Gemeente Bussum Vaststellen Perspectiefnota 2015 Brinklaan 35 Postbus 6000 1400 HA Bussum Aan de gemeenteraad.

Nadere informatie

Kaders Financieel gezond Brummen

Kaders Financieel gezond Brummen Kaders Financieel gezond Brummen 1. Inleiding Naar aanleiding van de vaststelling van de Programmabegroting 2019-2022 en de aanbevelingen die de provincie heeft gedaan in haar besluit financieel toezicht

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Weert Financieel verdiepingsonderzoek

Bepaling toezichtvorm gemeente Weert Financieel verdiepingsonderzoek Bepaling toezichtvorm 2017-2020 gemeente Weert Financieel verdiepingsonderzoek Provincie Limburg, juli 2017 - Verdiepingsonderzoek Weert 2017 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Conclusie, aandachtspunten

Nadere informatie

Wie bewaakt mijn geld? Financiële controle en risicobeheersing binnen de gemeente Nuth

Wie bewaakt mijn geld? Financiële controle en risicobeheersing binnen de gemeente Nuth Wie bewaakt mijn geld? Financiële controle en risicobeheersing binnen de gemeente Nuth De taak van de raad onder het dualisme Kaders stellen (WMO, Jeugdwet, handhaving) Budgetteren (begroting) Lokale wetgeving

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Kerkrade Financieel verdiepingsonderzoek

Bepaling toezichtvorm gemeente Kerkrade Financieel verdiepingsonderzoek Bepaling toezichtvorm 2016-2019 gemeente Kerkrade Financieel verdiepingsonderzoek Provincie Limburg, juni 2016 Verdiepingsonderzoek Kerkrade 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Conclusie, aandachtspunten

Nadere informatie

Onderwerp Bestuursrapportage 2016 en Begroting 2017

Onderwerp Bestuursrapportage 2016 en Begroting 2017 Onderwerp Bestuursrapportage 2016 en Begroting 2017 Portefeuillehouder Zoetendal Datum collegebesluit 4 oktober 2016 Opsteller A. de Boer Registratie GF16.20071 Agendapunt 3/4 Voorstel 1. Vaststellen van

Nadere informatie

B ' Provincie Noord-Brabont. De raad van de gemeente Bergen op Zoom Postbus AA BERGEN OP ZOOM. Begroting Geachte raadsleden,

B ' Provincie Noord-Brabont. De raad van de gemeente Bergen op Zoom Postbus AA BERGEN OP ZOOM. Begroting Geachte raadsleden, ' Provincie Noord-Brabont B17-007508 Brabantiaan 1 Postbus 90151 5200 MC 's-hertogenbosch De raad van de gemeente Bergen op Zoom Postbus 35 4600 AA BERGEN OP ZOOM Telefoon 1073) 681 28 12 Fax (073) 614

Nadere informatie

Agendapunt. Op grond van artikel 192 van de gemeentewet is de raad het bevoegd orgaan om de begroting tussentijds te wijzigen.

Agendapunt. Op grond van artikel 192 van de gemeentewet is de raad het bevoegd orgaan om de begroting tussentijds te wijzigen. RAADSVOORSTEL Agendapunt Raad 27 oktober 2016 Afdeling Middelen Voorstel nummer 2016.00077 Datum 27 september 2016 Onderwerp Tweede bestuursrapportage 2016 Programma Alle begrotingsprogramma's Inlichtingen

Nadere informatie

Advies aan B&W 6 november 2012

Advies aan B&W 6 november 2012 Advies aan B&W 6 november 2012 Dienst Gemeentebedrijven Ambtenaar, tel.nr. W van de Camp, 9929 Afdeling F&C Portefeuillehouder J van Loon Onderwerp: Effecten regeerakkoord op gemeentefonds en de specifieke

Nadere informatie

MEMORIE VAN TOELICHTING. (Meerjaren)begroting

MEMORIE VAN TOELICHTING. (Meerjaren)begroting MEMORIE VAN TOELICHTING College van B&W van BEEK 2 november 2012 MEMORIE VAN TOELICHTING Mede naar aanleiding van de commissiebehandelingen op 29, 30 en 31 oktober jl. gaan wij in deze in op een aantal

Nadere informatie

BEGROTINGSCIRCULAIRE 2019

BEGROTINGSCIRCULAIRE 2019 BEGROTINGSCIRCULAIRE 2019 Inhoud 1. Inleiding... 3 Inzenden van uw begroting per post of digitaal... 3 Vragen over deze circulaire... 3 2. Twee vormen van toezicht... 3 Repressief toezicht... 4 Preventief

Nadere informatie

INFORMATIENOTITIE. College van Burgemeester en Wethouders. Informatienotitie ontwikkelingen Wmo-Jeugd budget

INFORMATIENOTITIE. College van Burgemeester en Wethouders. Informatienotitie ontwikkelingen Wmo-Jeugd budget INFORMATIENOTITIE AAN VAN ONDERWERP De leden van de Gemeenteraad College van Burgemeester en Wethouders Informatienotitie ontwikkelingen Wmo-Jeugd budget DATUM 7 maart 2019 BIJLAGE - REGISTRATIENUMMER

Nadere informatie

Financieel beeld van de gemeente Naarden, Muiden, Bussum September 2014

Financieel beeld van de gemeente Naarden, Muiden, Bussum September 2014 Financieel beeld van de gemeente Naarden, Muiden, Bussum September 2014 Inleiding In de fusieraad van 30 juni 2014 is gesproken over een consolidatie van de drie begrotingen en om inzicht te krijgen in

Nadere informatie

2. Financieel kader gemeenschappelijke regelingen in de regio van Hollands-Midden

2. Financieel kader gemeenschappelijke regelingen in de regio van Hollands-Midden 1. Inleiding Ten tijde van het schrijven van de kadernota 2016 wordt nog volop gewerkt aan de uitwerking van het proces Kracht#15. Voor het besluitvormingsproces dient de Kadernota 2016 in januari 2015

Nadere informatie

ADDENDUM KADERBRIEF 2015 INZAKE HERZIENE MEERJARENBEGROTING 2015-2018 + OMBUIGINGSOPERATIE GEMEENTE TUBBERGEN

ADDENDUM KADERBRIEF 2015 INZAKE HERZIENE MEERJARENBEGROTING 2015-2018 + OMBUIGINGSOPERATIE GEMEENTE TUBBERGEN ADDENDUM KADERBRIEF 2015 INZAKE HERZIENE MEERJARENBEGROTING 2015-2018 + OMBUIGINGSOPERATIE GEMEENTE TUBBERGEN Definitieve versie 12-08-2014 Addendum Kaderbrief 2015 gemeente Tubbergen definitieve versie

Nadere informatie

JAARREKENING Ja, IPA Acon heeft een goedkeurende verklaring afgegeven.

JAARREKENING Ja, IPA Acon heeft een goedkeurende verklaring afgegeven. JAARREKENING 2015 Tijdigheid Is de jaarrekening op tijd (voor 15 april) ontvangen? Accountantsverklaringen Is de verklaring aanwezig (ja /nee) en welke soort verklaring? Weerstandsvermogen Hoogte algemene

Nadere informatie

Wijzigingen Besluit begroting en verantwoording. Papendrecht 24 oktober 2016 Wouter Kalkman JaapJan Visser

Wijzigingen Besluit begroting en verantwoording. Papendrecht 24 oktober 2016 Wouter Kalkman JaapJan Visser Wijzigingen Besluit begroting en verantwoording Papendrecht 24 oktober 2016 Wouter Kalkman JaapJan Visser Vernieuwing Besluit Begroting en Verantwoording 1 Vernieuwing Besluit Begroting en Verantwoording

Nadere informatie

Hoe financieel gezond is uw gemeente?

Hoe financieel gezond is uw gemeente? Hoe financieel gezond is uw gemeente? drs. R.M.J.(Rein-Aart) van Vugt RA A.(Arie)Elsenaar RE RA 1 Hoe financieel gezond is uw gemeente? In dit artikel geven de auteurs op hoofdlijnen aan welke indicatoren

Nadere informatie

College van Gedeputeerde Staten Statenvoorstel. Ontwerp-besluit pag. 4. Toelichting: pag. 5

College van Gedeputeerde Staten Statenvoorstel. Ontwerp-besluit pag. 4. Toelichting: pag. 5 2017MME151 College van Gedeputeerde Staten Statenvoorstel DATUM 26 september 2017 NUMMER PS AFDELING Managementondersteuning COMMISSIE Alle STELLER Alex van der Weij DOORKIESNUMMER 3992 DOCUMENTUMNUMMER

Nadere informatie

Programma 10. Financiën

Programma 10. Financiën Programma 10 Financiën Aandeel programma 10 in totale begroting 1% Financiën Overige programma's 99% Programma 10 Financiën Inleiding Ons college hanteert als uitgangspunt bij haar financiële beleid dat

Nadere informatie

III /04/2014

III /04/2014 Provincie Noord-Brabant III 10.1419815 30/04/2014 Brabantlaan 1 Postbus 90151 5200 MC 's-hertogenbosch Telefoon (073) 681 28 12 Fax (073) 614 11 15 info@brabant.nl Aan de raden van de gemeenten en besturen

Nadere informatie

Nota risicomanagement 2014

Nota risicomanagement 2014 Nota risicomanagement 2014 Opgesteld door: Afdeling concerncontrol D.d.: Februari 2014 2 Inhoud 1 Inleiding... 5 2 Wettelijk kader en doelstellingen... 6 2.1 BBV... 6 2.2 Doelstellingen... 6 3 Risicomanagement...

Nadere informatie

Toetsingsaspecten. Het college van Burgemeester en Wethouders van de gemeente (merge Gelderse colleges van B&W) 1 april

Toetsingsaspecten. Het college van Burgemeester en Wethouders van de gemeente (merge Gelderse colleges van B&W) 1 april Bezoekadres Huis der Provincie Markt 11 6811 CG Arnhem Postadres Postbus 9090 6800 GX Arnhem Het college van Burgemeester en Wethouders van de gemeente (merge Gelderse colleges van B&W) telefoonnummer

Nadere informatie

Financieel toezicht De crisis voorbij?

Financieel toezicht De crisis voorbij? Financieel toezicht De crisis voorbij? Commissie ABF 25 november 2015 Even voorstellen Afdeling Kwaliteit Openbaar Bestuur Team Interbestuurlijk Toezicht Jenneke Hollebrandse Dick Schuurman 2 Inhoud presentatie

Nadere informatie

GR-taken: Aanvullende diensten:

GR-taken: Aanvullende diensten: JAARREKENING 2018 GGD Hollands Noorden Wat was de opdracht (welke inhoudelijke en financiële kaders waren er?) Inhoudelijk kader De GGD levert diensten, zoals deze zijn vastgesteld in de Gemeenschappelijke

Nadere informatie

Financieel onderzoek 2016 herindeling gemeenten Nuth, Onderbanken en Schinnen. Provincie Limburg, oktober 2016

Financieel onderzoek 2016 herindeling gemeenten Nuth, Onderbanken en Schinnen. Provincie Limburg, oktober 2016 Financieel onderzoek 2016 herindeling gemeenten Nuth, Onderbanken en Schinnen Provincie Limburg, oktober 2016 Financieel onderzoek herindeling gemeenten Nuth, Onderbanken en Schinnen 2 Inhoudsopgave 1.

Nadere informatie