FM radio. N.B. De Opitec bouwpakketten zijn gericht op het onderwijs. N110682#1

Transcriptie

1 FM radio N.B. De Opitec bouwpakketten zijn gericht op het onderwijs. 1

2 1. Technische informatie: Artikel: Bestemd voor: Elektronisch bouwpakketmodel/fm radio Technieklessen 2. Materiaalinformatie: 2.1.Elektronische onderdelen: Schakeldraad: Printplaat: Fijn, meeraderig en geïsoleerd geleidedraad (0,14 mm2); Epoxy resp. hardvezelplaat met kopergelaagde banen; Montageplaat, waar de onderdelen op gesoldeerd worden. Weerstanden: Regel- Potentiometer: bare weerstand (ook wel potmeter genoemd) Elco: Condensator Transistor: IC: Diode: Stuurt de hoeveelheid stroom (grote weerstand = weinig stroom, kleine weerstand = veel stroom) Gecodeerd met gekleurde ringen: 1,0 Ω: bruin - zwart - goud 120 Ω: bruin - rood - bruin 22 kω: rood - rood - oranje Internationale kleurcodes voor een juiste bepaling van de afzonderlijke koollagen- weerstanden Ringkleur 1. Ring 2. Ring 3. Ring/ 4. Ring/ multiplicator tolerantie zwart kleur: bruin bruin 1% rood rood 2% oranje goud 5% geel zilver 10% groen geen 20% blauw paars 7 7 grijs 8 8 wit 9 9 goud- - 0,1 zilver - - 0,01 Elekctrolyt condensator Slaat elektronische ladingen op Let op de juiste polen (minpool is zichtbaar aangegeven, er zijn verschillende bouwvormen) Slaat elektronische ladingen op Hoe de polen worden aangesloten is onbelangrijk! Er zijn verschillende bouwvormen Halfgeleider (schakelelement, versterker) 3 aansluitingen: Basis (B) Emitter (E) Collector (C) 2 Types: NPN (Emitter pijl wijst naar buiten) PNP (Emitter pijl wijst naar binnen) Integrated Circuit (Geintegreerde schakelkring) IC s zijn volledig e werkeenheden met vele actieve (transistors) en passieve (diodes, condensatoren, weerstanden) schakeleenheden, die ondeelbaar van elkaar zijn onder gebracht. Een IC kan 2 tot functies uitvoeren. Denk om de inbouwrichting!!! Halfgeleider 2

3 Soldeerspijkers: Drukschakelaar Bewerking: Oppervlak behandeling: Verzilverde draadpennen; Voor steekverbindingen of om de onderdelen mee te solderen Eenvoudige schakelaar voor het onderbreken van de stroomkring De onderdelen worden op de printplaat gesoldeerd Overstekende pootjes moeten worden afgeknipt Let op! De onderdelen kunnen door oververhitting defect raken! Voer evt. hitte af met een tang Elektronische onderdelen hebben geen behandeling nodig 2.2. Materiaal: Triplex, meerdere malen gelaagd; Vezelrichting tegengesteld! Bewerking: Verbindingen: Oppervlakbehandeling: 3. Gereedschap: Solderen: Zagen: Wordt gezaagd met een figuurzaag, gevijld en geschuurd; Tekenen naar -of overnemen van sjabloon, of naar eigen inzicht maken. Lijmen (witte houtlijm); In de was zetten (vloeibare of vaste was); Verven, (grondverf en afwerk lak); Beitsen (in kleur, op waterbasis - daarna vernissen); Gebruik voor het solderen een soldeerbout met fijne stift van Watt; Maak gebruik van een printplaatassistent of klem de printplaat in de bankschroef. Je hebt dan beide handen vrij. Figuurzaag om rondingen en lijnen te zagen, die met andere zagen niet mogelijk zijn. Attentie!: Zaagblaadjes met de tanden naar beneden in de beugel spannen Raspen/vijlen: Schuren: Boren: Vastzetten: Zijkniptang: Gebruik een figuurzaag plankje. Tijdens het zagen de zaag rustig heen en weer bewegen. Draai het werkstuk i.p.v. jezelf. Fijngetande zaag, geschikt voor rechte zaagsneden en het afkorten van latten. Attentie!: Klem het werkstuk vast! Vijl na iedere bewerking. Kies de juiste vijl. Gebruik bij uitsparingen een sleutelvijl Attentie!: Oefen alleen druk uit op de vijl tijdens de schuifbeweging. Gebruik voor de randen en de oppervlakken een schuurklosje en voor individuele vormen schuurpapier. Maak gebruik van een handboormachine of een elektrische kolomboormachine. Attentie!: Denk om de geldende veiligheidsvoorschriften (zoals bij lang haar een haarnetje, sierraden afdoen en geen losse kleding. Gebruik een veiligheidsbril en klemgereedschap)! Heel geschikt voor de houten onderdelen zijn lijmklemmen (ze zijn licht en laten geen klemsporen na). Gebruik een zijkniptang voor het afkippen van de draden, de pootjes van de Elco s, weerstanden etc. 3

4 4. Onderdelenlijst: Omschrijving Waarde/types/maten Code Aantal Afbeeldingen Schakeltekens Luidspreker 8-50 Ω 1 ø 57 mm max. 1 W Batterijclip 1 Afstandsbusjes ø 7 x 5 mm 4 Weerstand 1 Ω R7 1 Weerstand 120 Ω R3/6 1 Weerstand 22 kω R1/8 1 Condensator 2200 pf C15/ div. Formen möglich Condensatoren 3300 pf C3/10/ Condensatoren 0,1 µf C6/12/16/17/18/20a Condensatoren 330 pf C7/ Condensatoren 220 pf C8/ Condensator 120 pf C Condensatoren 33 pf C1/ Condensator 10 or 15pF C11 10/15 1 Condensator 220 nf C Condensator 0,01 µf C Elco 47 µf C29 1 Elco 1000 µf C21/24/30 1 Elco 470 µf C25 1 IC 78L05 IC2 1 Diode BB 833SMD D1 1 Codierung bei Kondensatoren Keramikkondensatoren z.b.: 331 Anzahl der Nullstellen = 330 pf 104M3D = pf + - Printplaat 63 x 78 mm 1 Schakeldraad 1 m 2 Schroeven 3 x 16 mm 4 Bedieningsknoppen Ø 20 mm 2 Potentiometer 10 kω R4 (tuning) 1 Potentiometer 22 oder 47kΩ R5 (geluidsreg.) 1 Drukschakelaar S1 1 Zilverdraad Ø 0,6 mm R2/3 L1/2 1 Moeren M3 4 IC TDA 7000 IC1 1 TBA820 M IC3 1 IC voetje 18-polig 1 8-polig 1 Jute ca. 140 x 140 mm 1 Grenen latten 15 x 40 x 200 mm 2 Triplex 1,5 x 60 x 300 mm 1 Triplex 5 x 210 x 300 mm 1 4

5 5. Overzichtstekening (behuizing) 6. Overzicht van het bouwplan 6.1 Het maken en monteren van de behuizing 6.2 Het solderen van de elektronica onderdelen 6.3 Het bedraden van de onderdelen en de montage van de printplaat. 5

6 6.1 Het maken en monteren van de behuizing Breng de sjablonen (zie pag. 11/13) over op de triplexplaat. Teken de boorgaten af en boor de gaten. Zaag de delen uit en werk ze af. Opmerking: Zaag eerst met de figuurzaag aan de frontzijde de grote cirkel uit (1a) en aansluitend deel (1b)! 1a 1b Kort de beide grenen latten 15 x 40 x 200 mm in tot 170 mm.en lijm ze volgens tekening samen tot een bodemplaat Schuin na het drogen de bodemplaat volgens tekening af aan de bovenrand Lijm de triplexplaatjes (4/5) volgens tekening op de bodemplaat Opmerking: Dit raamwerk dient als blokkering van de behuizing op de bodemplaat! Leg het triplexdeel (1a) op de jute en snij daar de vorm van deel (1a), ca. 15 mm. vergroot, uit. Smeer daarna lijm op het triplexdeel. Aan de voorkant helemaal en aan de achterkant op de rand. Lijm de jute vast Rand ca. 15 mm breder De jute aan de achterkant goed aandrukken 6

7 6.1.6 Smeer lijm op de voorste rand van de luidspreker en lijm hem aan de achterkant precies over de opening (zie tekening) op het triplexdeel (1a). Opmerking: Let erop dat er geen lijm op de membraan van de luidspreker komt! Draai de moer van de drukschakelaar los. Draai de schakelaar van achteren in het middelste boorgat van de triplex frontzijde (1), zodat de draad precies aansluit met de voorkant van het boorgat Draai de potentiometer (10 kω/r4), gezien vanaf de voorkant, rechts en de potentiometer (22 oder R5 R4 47 kω/r5 links in het front (1), zodat de draad precies aansluit met de voorkant van de boorgaten Knip van de schakeldraad (ca mm.) 9 gelijke delen. Haal van de uiteinden een stukje isolatie en vertin de blanke draad. Soldeer telkens drie stukjes schakeldraad aan de potentiometers (R4/R5) en één draad daarvan aan de drukschakelaar. Aan de tweede aansluiting van de schakelaar wordt de rode draad van de batterijclip bevestigd. 7

8 6.2 Het solderen van de elektronica onderdelen Blokschema S ma Begin als eerste met de laagste en minst gevoelige onderdelen dus met de draadbruggen (R2/3) en de weerstanden (R1/6/7). Na de weerstanden moet je het IC voetje erin zetten en vast solderen. De voetjes moeten daarbij zo geplaatst worden, dat de inkepingen in de aangegeven richting wijzen (zie het montageschema). De inkeping geeft aan hoe om het IC in het voetje moet worden gestoken. Nu kun je de condensatoren (C1/3/4/5/6/7/8/9/10/11/12/14/15/16/17/18/20a/21/23/24/25/28/29/30) monteren. Als alternatief kun je voor C 20 ook C20a gebruiken. Net als bij de weerstanden is de inbouwrichting van de keramische condensatoren onbelangrijk. Alleen bij de elco s moet je de aangegeven inbouwrichting aanhouden. De waarde van de elco s is compleet afgedrukt op de huls, bovendien is op het onderdeel, evenals op het schakelteken, de min (-) kant aangegeven. Op de keramiek condensatoren is de waarde echter afgekort weergegeven, zie hiervoor de onderdelenlijst. Het volgende onderdeel dat je moet monteren is de diode (D1). Deze heeft als herkenning voor de inbouwrichting een gekleurde ring (zie montageschema). Nu is de spanningsregelaar -IC (IC2) aan de beurt. Het ziet er net zo uit als een transistor en kan alleen maar door de opdruk worden onderscheiden. Let er bij het solderen op, dat de platte kant naar boven wijst.. Opmerking: Alle halfgeleiders mag je maar heel kort solderen, want ze zijn erg gevoelig voor oververhitting. Als je er één hebt gesoldeerd, moet je die eerst af laten koelen. Door een krokodillenklem aan de montagekant aan de te solderen draad te klemmen kun je de warmte goed afvoeren. Tot slot moeten de twee spoelen worden gemaakt. Wikkel daarvoor het benodigde aantal wikkelingen (L1 = 8 windingen/l2 = 4 windingen), gelijkmatig van de verzilverde draad op een kern van 5 mm. doorsnede b.v. om een passende boor. Zet de uiteinden om en snij hem op maat voor de printplaat, soldeer daarna de spoelen kort boven de printplaat. Opmerking: Er wordt gebruik gemaakt van verzilverd draad, omdat die beter geleid dan normaal koperdraad. Dit heeft vaak bij een hoge frequentie grote invloed. 8

9 Montageschema boven Layout 9

10 6.3 Het bedraden van de onderdelen en de montage van de printplaat Soldeer de aansluitdraden aan de printplaat. + - De zwarte min - draad van de batterijclip wordt direct met de batterijaansluiting (-) verbonden. De plus - draad van de drukschakelaar moet je met de plus van de batterijaansluiting (+) verbinden. Op de met L+ en L- aangegeven plaatsen moet je de beide nog vrije draden voor de luidspreker vast solderen. Opmerking: Soldeer de luidspreker pas nadat je de draden op de printplaat hebt gesoldeerd! De 3 draden van de potmeter moeten met de printplaat worden verbonden (verwissel de aansluitingen niet). Tot slot wordt de 1 meter lange draad aan twee kanten afgeïsoleerd en vertind. Soldeer één kant aan punt A. Dit is de antenne Het afstemmen van de klant en klare schakeling: Als laatste moeten de IC s erop worden gestoken (denk om de inbouwrichting!!). Nu kunnen de spoelen worden afgestemd en kan er een functietest worden gedaan. Pas als dit gebeurd is kan de printplaat ingebouwd worden. Voor de functietest kun je het beste een regelbaar gelijkstroom netapparaat met elektronische stroombegrenzing gebruiken. Heb je dat niet, geen nood! Met behulp van een batterij en een multimeter kun je de stroomopname ook meten. Bij opengedraaide potmeter (R5) mag deze niet boven de 100 ma zijn. Attentie: De schakeling mag in geen geval met een verkeerde polariteit of met wisselstroom worden uitgevoerd. Dit zou de IC s beschadigen. 1. Meting van de stroomopname (zie boven). Is de stroomafname te groot, dan moet je kijken of er breuken in het soldeerwerk zitten of dat er onderdelen verkeerd zijn gemonteerd. 2. Draai de geluidssterkteregelaar tot ongeveer 20% open. Er moet dan direct een zender of op z n minst een ruis te horen zijn (de in de IC ingebouwde ruisgenerator geeft deze toon als er niet op een zender is afgestemd). 10

11 3. Probeer met de potmeter voor de zender verschillende zenders te zoeken. Gebruik je daarbij een normale potmeter, dan heb je op de beschikbare afstemschaal met minder dan één keer draaien alle zenders binnen bereik! Daarom moet je de zenderinstelling met wat fingerspitzengefühl uitvoeren. Anders moet je als alternatief de schakeling voor een nauwkeuriger afstemming uitrusten met een 10gangs potmeter of een tweede potmeter. 4. Vergelijk nu de ontvangen stations met een andere radio en ga na of er aan de onder - of bovenkant stations missen in het frequentiebereik. Door het licht samendrukken of uitrekken van de spoel met de 4 windingen kun je bereiken, dat het totale frequentiebereik naar een hogere of lagere frequentie verschuift. Deze afstelling herhaal je zo vaak, tot je de gangbare frequentieband ontvangt. Daarmee is het succes van de ontvanger verzekerd Het monteren van de printplaat: - Steek de schroeven in de achterkant en schuif er van binnenuit de afstandsbusjes op. - Steek de printplaat er middels de grote boorgaten op en bevestig hem met de moeren (M3). - Haal de antennekabel door het kleine boorgat in de achterwand. - Kort de assen van de potmeters overeenkomstig de draaiknoppen in en steek de knoppen erop en zet ze vast met de kleine schroefjes. - Soldeer de schakeldraad aan de luidspreker. Attentie: Let op de juiste polen! - Klem deel (1) in de opening van het front. - Sluit de batterij aan op de batterijclip en zet de kast op de bodemplaat. 7. Het kleur geven - Lak de kast en de bodemplaat met blanke lak. - Je kunt de radio ook in kleur verven. De kleurstelling kun je zelf uitzoen. Wij raden ann de radio te lakken in de kleurencombinatie zoals die in onze catalogus staat: Bodemplaat en de ronde afdekking (modeltriplex) - zwart Voor - en en achterkant - zilver De randen - blauw 11

12 8. Sjablonen delen (2/3/4) Schaal 1 : 1 2 Ø 2 Ø

13 8. Sjablonen delen (1/1a/5) Schaal 1 : a 140 Ø Ø 9,5 Ø 9 Ø 9,