I Agenda voor de bijeenkomst van de ledenvergadering van de NBA d.d. 17 mei

Transcriptie

1 VERGADERSTUKKEN 2016 Ten behoeve van de vijfde bijeenkomst van de ledenvergadering van de NBA te houden op dinsdag 17 mei 2016, aanvang uur in Spant! te Bussum

2 2

3 Inhoudsopgave I Agenda voor de bijeenkomst van de ledenvergadering van de NBA d.d. 17 mei II Toelichting op de agenda 7 6. Verkiezingen 8 A Verkiezing van nieuwe bestuursleden 8 B Verkiezing van de voorzitter en de plaatsvervangend voorzitter 10 C Vaststelling van het rooster van aftreden 11 D Benoeming van de accountant en de plaatsvervangend accountant Jaaroverzicht Jaarrapport Ontwerpverordeningen 15 A Ontwerpverordening tot wijziging van de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten (Wijzigingsverordening ViO 2016) 15 B Ontwerp-Contributieverordening C Ontwerpverordening tot wijziging van de verordening op de ledengroepen 50 D Ontwerpverordening op de beroepseed voor accountants 50 E Ontwerpverordening tot wijzigingen van de Verordening op de kosten kwaliteitsbeoordelingen 53 F Ontwerpverordening tot wijzigingen van de Verordening op de praktijkopleidingen 54 G Ontwerpverordening tot wijzigingen van de Verordening geldelijke bijdragen praktijkopleidingen 56 H Ontwerpverordening tot wijzigingen van de Verordening examengelden Nederlands recht en gedrags- en beroepsregels 57 I Ontwerpverordening tot wijziging van de Verordening op de kwaliteitsbeoordelingen 57 III Notulen 61 A Notulen van de vierde bijeenkomst van de ledenvergadering van de NBA d.d. 22 juni B Actiepunten naar aanleiding van de bijeenkomst van de ledenvergadering van de NBA d.d. 22 juni IV Gremia-overzicht 83 V Een vernieuwd bestuursmodel, Betrokken en slagvaardig 87 VI Ontwerpverordeningen 115 A Ontwerpverordening tot wijziging van de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten (Wijzigingsverordening ViO 2016) 116 B Ontwerp-Contributieverordening C Ontwerpverordening tot wijziging van de verordening op de ledengroepen 124 D Ontwerpverordening op de beroepseed voor accountants 125 E Ontwerpverordening tot wijzigingen van de Verordening op de kosten kwaliteitsbeoordelingen 127 F Ontwerpverordening tot wijzigingen van de Verordening op de praktijkopleidingen 128 3

4 G Ontwerpverordening tot wijzigingen van de Verordening geldelijke bijdragen praktijkopleidingen 131 H Ontwerpverordening tot wijzigingen van de Verordening examengelden Nederlands recht en gedrags- en beroepsregels 133 I Ontwerpverordening tot wijziging van de Verordening op de kwaliteitsbeoordelingen 134 4

5 I. AGENDA LEDENVERGADERING 5

6 Agenda voor de bijeenkomst van de ledenvergadering van de NBA d.d. 17 mei Opening 2. Mededelingen en ingekomen stukken 3. Jaarrede van de voorzitter 4. Notulen Het vaststellen van de notulen van de bijeenkomst van de ledenvergadering d.d. 22 juni Governance van de NBA De ontwikkelde voorstellen tot aanpassing van de governance liggen thans ter bespreking voor. In een later dit jaar te organiseren extra ledenvergadering zullen de voorstellen ter besluitvorming worden voorgelegd. 6. Verkiezingen a. Verkiezing van nieuwe bestuursleden b. Verkiezing van de voorzitter en de plaatsvervangend voorzitter c. Vaststelling van het rooster van aftreden d. Benoeming van de accountant en de plaatsvervangend accountant 7. Jaaroverzicht 2015 Het bespreken van het overzicht van de belangrijkste activiteiten van de NBA in Jaarrapport 2015 Het vaststellen van de rekening aan de hand van de onderstaande stukken en het verlenen van décharge op basis van deze stukken. a. Bestuursverslag b. Jaarrekening c. Overige gegevens 9. Herziene begroting 2016 en begroting 2017 Het vaststellen van de herziene begroting voor het boekjaar 2016 en de begroting voor het boekjaar Ontwerpverordeningen Het vaststellen van de in de vergaderstukken opgenomen ontwerpverordeningen 11. Rondvraag 12. Sluiting 6

7 II. TOELICHTING OP DE AGENDA 7

8 6 Verkiezingen A Verkiezing van nieuwe bestuursleden Het bestuur van de NBA bestaat formeel uit 13 personen: 10 personen die door de ledenvergadering zijn benoemd en 3 personen die door de afzonderlijke ledengroepbesturen zijn afgevaardigd. De ledenvergadering van de NBA kan zich uitsluitend uitspreken over de benoeming en het rooster van aftreden van de eerstgenoemde groep personen. Conform het rooster van aftreden leggen drie door de ledenvergadering benoemde bestuursleden in mei 2016 hun functie neer. Het betreft mevrouw drs. H. Kapteijn RA en de heren drs. J. Hetebrij RA en J.M.A. van Huut RA. Daarnaast heeft mevrouw mr. E.B. Steenwijk AA RB (omdat zij in dienst is getreden bij de NBA) het afgelopen jaar haar bestuursfunctie tussentijds neergelegd. Dit houdt in dat de ledenvergadering vier bestuursleden dient te benoemen om deze vacatures weer op te vullen. Bij het zoeken naar geschikte kandidaten heeft het bestuur rekening gehouden met de achtergronden van deze vier bestuursleden. Tevens zijn de afspraken in acht genomen die in het verleden over de samenstelling van het bestuur zijn gemaakt en in de verordening op het bestuur zijn vastgelegd. Om die reden is gezocht naar twee openbaar accountants, beide registeraccountant, waarvan er een afkomstig is van een middelgroot kantoor en een van een groot kantoor. Tevens is gezocht naar twee accountants in business, waarvan er een AA is en een RA. Het bestuur stelt dientengevolge thans voor om de volgende vier personen te benoemen tot lid van het bestuur: De heer J.S. (John) Bierling AA RCA (1965) is gehuwd en vader van twee meisjes en een jongen. De heer Bierling is sinds 2006 werkzaam als algemeen directeur bij de Koninklijke Nederlandse Hippische Sportfederatie (KNHS), een vereniging met leden, waar hij een fusie van 17 kleinere bonden heeft begeleid. Hij is lid van de public affairs raad, expertgroepen en klankbordgroepen van NOC*NSF. Hij heeft aan de basis gestaan van Welzijnsmonitor en kwaliteitssysteem paardenhouderij voor de gehele sector. Voor 2006 was hij CFO en COO van diverse grotere retail- en groothandelsbedrijven. Daarvoor was hij forensisch accountant bij het KLPD. De heer Bierling geeft aan: De accountant in business in een ondernemend Nederland verdient een duidelijke plaats binnen de NBA. De uitdagingen voor ons zijn groot in een complex speelveld. Mijn rol is het om de betreffende collega s goed te ondersteunen bij het uitoefenen van deze functie door het behartigen van de belangen, het ontsluiten van best practices en het bieden van adequate opleidingen. 8

9 De heer M.F. (Maurice) Buijs RA is geboren in 1956, gehuwd en vader van twee kinderen (een zoon en een dochter). De heer Buijs is thans bestuursvoorzitter van de Schipper Groep, een accountantsorganisatie met 11 vestigingen in Zuid-West Nederland die zich richt op het midden- en kleinbedrijf. Binnen de groep is een AFM vergunning aanwezig om wettelijke controles uit te voeren ten behoeve van het niet-oob-segment. De Schipper Groep is aangesloten bij CPA, een internationaal samenwerkingsverband van accountantskantoren. De heer Buijs is voorzitter van CPA Nederland. Met betrekking tot zijn functie binnen het bestuur van de NBA geeft de heer Buijs aan: Als accountant werkzaam in het mkb constateer ik dat veel beroepsgenoten er moeite mee hebben de meerwaarde van de accountant zichtbaar en kenbaar te maken. Daar wil ik verandering in brengen. Ik ben van menig dat de accountant in het mkb moet doorgroeien naar een sociaal vaardige adviseur met gevoel voor het vak. Om die reden ben ik ook een groot voorstander van (meer) aandacht voor permanente educatie en talentontwikkeling van accountants. De heer drs. M.A. (Marc) Hogeboom RA (1967) is gehuwd en vader van twee kinderen (een zoon van 18 jaar en een dochter van 16 jaar). De heer Hogeboom is sinds 1990 in dienst bij KPMG, waar hij thans partner is. In een voor KPMG turbulente periode heeft hij, als head of audit en lid van de raad van bestuur ( ), leiding gegeven aan de accountantsorganisatie van KPMG. In deze periode heeft hij een belangrijke bijdrage geleverd aan de totstandkoming van het NBA-rapport In het publiek belang. Hij heeft een integraal en diepgaand kwaliteitsverbeteringsprogramma bij KPMG geïnitieerd en afgerond. Inmiddels is hij weer werkzaam in het openbaar beroep bij een van KPMG s grootste klanten in de controlepraktijk. In de periode van 2012 tot 2015 was hij lid van OPAK, het overleg van de NBA met de grote en middelgrote kantoren. Thans is hij lid van de NBA-stuurgroep die zich richt op implementatie van de maatregelen uit het rapport In het publiek belang. Als motief voor zijn bestuurskandidatuur geeft de heer Hogeboom aan: Vanuit mijn opgedane ervaringen wil ik graag een bijdrage leveren aan de NBA om te komen tot verdere verbetering en professionalisering van de sector en daarmee een bijdrage leveren aan het herstel van het vertrouwen in het accountantsberoep. De heer drs. J.W. (Gertjan) Stoker RA is geboren in 1970, gehuwd en vader van een dochter en een zoon. Hij is werkzaam als manager Financiën en Informatie bij UW. UW is een sociaal werkbedrijf dat als missie heeft om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt te helpen bij het verkrijgen van passend werk. In 1989 is de heer Stoker, na het VWO, gestart bij Deloitte Dijker van Dien (één van de rechtsvoorgangers van het huidige PwC). Hij heeft daar 19 jaar gewerkt als openbaar accountant, eerst in de mkb-praktijk, daarna in de internationale praktijk en tot slot in de publieke sector, waar hij director was met een portefeuille Onderwijs. Hierna heeft hij als director vier jaar mede leidinggegeven aan de adviesgroep Onderwijs binnen PwC Advisory. Van 2011 tot en met 2013 was hij managing partner van het Nederlands Adviesbureau Risicomanagement, een organisatie die adviseert over risicomanagement in voornamelijk de publieke sector. In dat kader heeft hij onder andere voor de NBA trainingen inzake risicomanagement gegeven. 9

10 Naast zijn functie bij UW is de heer Stoker tevens lid van de Raad van Toezicht bij ROC Aventus te Apeldoorn, lid van de Raad van Toezicht van Dyade Dienstverlening Onderwijs en bestuurslid van de hockeyclub Montfoort. Gevraagd naar beweegredenen om zich te kandideren voor een functie binnen het NBA-bestuur, geeft de heer Stoker het volgende aan: Het is mijn ambitie om mijn werkervaring als openbaar accountant, adviseur en manager, aangevuld met mijn bestuurlijke en toezichthoudende ervaring, in te zetten om ondersteuning te geven aan het verstevigen van het beroep van de financieel professional. Het is mijn beeld dat de financieel professional vanuit de NBA een betere ondersteuning kan krijgen. Ik wil mij er hard voor maken om het beroep van de financieel professional breder bekend te maken en om de kwaliteit van de uitoefening van het beroep te verbeteren en te verankeren. Daarnaast wil ik het NBA bestuur helpen in de discussies over (de toekomst van) het bestuursmodel. B Verkiezing van de voorzitter en de plaatsvervangend voorzitter Volgens artikel 15 van de Wab worden, door de ledenvergadering en uit de bestuursleden, jaarlijks de voorzitter en de plaatsvervangend voorzitter benoemd. Het bestuur draagt ter benoeming aan u voor de heer drs. P.J.A.M. Jongstra RA voor de functie van voorzitter en mevrouw D.M. Clement AA RA voor de functie van plaatsvervangend voorzitter. De heer drs. P.J.A.M. (Pieter) Jongstra RA is geboren in 1956, gehuwd en heeft een zoon en een dochter. Hij is op dit moment voorzitter van het bestuur van de Koninklijke NBA en daarnaast is hij commissaris bij APG. Tot 1 juli 2014 was de heer Jongstra als partner verbonden aan EY. In de laatste vijftien jaar is de heer Jongstra, naast openbaar accountant, ook bestuurder geweest bij EY, zowel in Nederland als bij de internationale organisatie van EY. In Nederland was hij voorzitter van EY Accountants van 2003 tot 2006, waarbij hij onder meer gewerkt heeft in NIVRA-verband aan de totstandkoming van het toezicht op accountants. Van was de heer Jongstra voorzitter van het bestuur van EY. In die periode heeft hij ook de Big 4 vertegenwoordigd in het Dagelijks Bestuur van VNO-NCW en is hij betrokken geweest bij de wijzigingen in de accountantswetgeving. De heer Jongstra bekleedt onbetaalde bestuursfuncties bij Stichting Talent naar de Top, Stichting Ondersteuning Nederlandse Bach Vereniging en de Koning Willem I Stichting. De heer Jongstra geeft aan: de belangrijkste uitdaging voor het accountantsberoep is het vertrouwen te herwinnen. In de sector wordt door heel veel collega s met volle inzet gewerkt om dat waar te maken. Daar gaat wel wat tijd overheen. Al eerder is vastgesteld dat de uitwerking van het rapport In het publiek belang 3 jaar gaat duren. Afgelopen jaar hebben wij de werking van dit rapport uitgebreid naar het niet-oob-segment. De betrokkenheid die hieruit spreekt, om ook in dit segment ons beroep te hervormen, is belangrijk. In de komende ledenvergadering gaan wij in gesprek over de aansturing van de Koninklijke NBA; dat is een volgende stap in het herstel van vertrouwen. Uiteindelijk blijft het voor ons beroep van belang ons een beeld te vormen hoe de accountant van de toekomst eruit zal zien, zodanig dat het beroep aantrekkelijk blijft voor huidige en aankomende accountants. Aan dat nieuwe perspectief wil ik in mijn tweede jaar van mijn voorzitterschap van het NBA-bestuur graag inhoud geven. Door een hernieuwde aansturing van de NBA te realiseren en een nieuwe toekomst voor het beroep te schetsen hoop ik bij te dragen aan dit prachtige vak dat ik al zo veel jaren met enorm veel plezier beoefen. 10

11 Mevrouw D.M. (Diana) Clement AA RA is geboren in 1965 en moeder van een dochter van 11 jaar. Mevrouw Clement is als partner verbonden aan Borrie, een op het mkb gerichte accountantsorganisatie met vestigingen in Amsterdam en Rotterdam. Zij is tevens lid van het dagelijks bestuur van Borrie. In de periode van 2007 tot en met 2011 maakte mevrouw Clement deel uit van het NOvAAbestuur. In 2011 vervulde ze daarbij de functie van voorzitter. In de zomer van 2014 maakte ze deel uit van de Werkgroep toekomst accountantsberoep. Thans is mevrouw Clement plaatsvervangend voorzitter van de Koninklijke NBA, voorzitter van het ledengroepbestuur Openbaar Accountants en voorzitter van de Commissie Kwaliteitsbewaking Praktijkopleiding AA. In het kader van maatschappelijke betrokkenheid is mevrouw Clement (onbezoldigd) voorzitter van Sportvereniging Advendo in haar woonplaats Papenveer. Haar ambitie als plaatsvervangend voorzitter van de NBA licht Clement als volgt toe: Ik heb een passie voor het beroep van accountant. Het is een mooi beroep, waar ik mij ook in bestuurlijke zin actief voor wil inzetten. Daarbij wil ik vooral het gezicht zijn van de mkb accountants, hun belangen behartigen en de contacten met de voor deze groep accountants belangrijke stakeholders onderhouden. Een van mijn speerpunten daarbij is om bij te dragen aan het herstel van het vertrouwen in het accountantsberoep als geheel en in die van de mkb accountant in het bijzonder. Met name door de implementatie te bevorderen van de aanbevelingen uit het rapport In het publiek belang, waarvan ik een van de opstellers ben. In dat kader denk ik ook graag mee over de toekomstige rol van de NBA en de governance die daar het best bij past. C Vaststelling van het rooster van aftreden Voor bestuursleden die door de ledenvergadering zijn benoemd, geldt een zittingstermijn van vier jaar (artikel 12, vierde lid, Wab), na afloop waarvan zij niet terstond herbenoembaar zijn. Deze bestuursleden treden af volgens een door de ledenvergadering vast te stellen rooster (artikel 12, derde lid, Wab). Het rooster wordt zodanig ingericht dat, voor zover mogelijk, telkens hetzelfde aantal bestuursleden aftreedt. Een bestuurslid dat is benoemd ter vervulling van een tussentijds opengevallen plaats, treedt af op het tijdstip waarop degene in wiens plaats hij is benoemd had moeten aftreden. Het desbetreffende bestuurslid is dan (eenmalig) terstond herbenoembaar (artikel 12, vierde lid Wab). De drie bestuursleden die niet door de ledenvergadering zijn benoemd, maar die als afgevaardigde namens de ledengroep in het bestuur zitting hebben, vallen buiten het door de ledenvergadering vast te stellen rooster van aftreden. Voor hen geldt het door de ledengroep vastgestelde rooster van aftreden. Het bestuur stelt u voor onderstaand rooster van aftreden vast te stellen: 2017 drs. S. Groustra AA RB MBA, G.M. van de Luitgaarden RA, J.S. Bierling AA SCA; 2018 drs. P.J.A.M. Jongstra RA, mevrouw drs. V.W.J. Kooistra-Voorwald RA RC; 2019 mevrouw T. Mulder AA RB, R.J. Smit AA; 2020 M.F. Buijs RA, drs. M.A. Hogeboom RA en drs. J.W. Stoker RA. D Benoeming van de accountant en de plaatsvervangend accountant Op grond van artikel 29, eerste lid, Wab benoemt de ledenvergadering voor elk boekjaar een accountant die is belast met de controle op de financiële verantwoording, alsmede een plaatsvervanger voor deze. De NBA heeft als beleid om periodiek van controlerend accountant te wisselen. In dat kader is eind 2015 een zorgvuldig selectieproces gestart en heeft de financiële commissie van het bestuur eind 2015 uit een long list van accountantskantoren met een AFM-vergunning voor het niet-oob-domein bij een zestal kantoren gepolst of zij belangstelling hebben om de controle van de jaarrekening van de NBA te verrichten. Vier kantoren hebben daarop positief gereageerd en zijn vervolgens uitgenodigd om aan de hand van aangegeven beoordelingscriteria een offerte uit te brengen. In een gesprek zijn deze kantoren in staat gesteld om hun team te presenteren en de offerte toe te lichten. 11

12 Bij de beoordeling van de offertes is gelet op elementen als de professionaliteit waarmee het controleproces wordt aangepakt, de samenstelling van en diversiteit binnen het controleteam en de deskundigheid buiten het terrein van de jaarrekeningcontrole (bijvoorbeeld op fiscaal gebied). Het prijsaspect is eveneens in de beschouwing betrokken. Op grond van die overwegingen heeft het bestuur zijn keuze laten vallen op (accountants van) RSM Netherlands Accountants N.V. Het is gebruikelijk dat het bestuur de controlerend accountant benoemt voorafgaand aan het boekjaar waarop de controlewerkzaamheden betrekking hebben. Gegeven het roulatiebeleid ten aanzien van de controlerend accountant en het feit dat het selectieproces nog moest worden opgestart, heeft het bestuur in 2015 aan de ledenvergadering geen voorstel voorgelegd voor de benoeming van een controlerend accountant met betrekking tot het boekjaar Daarom wordt thans voorgesteld om de benoeming van de controlerend accountant zowel betrekking te laten hebben op het boekjaar 2016 als het boekjaar Het bestuur stelt u voor om de heer drs. W.J.O. Castricum RA te benoemen tot accountant en mevrouw M. van Dijke RA tot plaatsvervangend accountant voor de controle die betrekking heeft op de boekjaren 2016 en

13 7 Jaaroverzicht 2015 In het jaaroverzicht brengt de NBA verslag uit over haar werkzaamheden in het verstreken kalenderjaar. Dit jaaroverzicht, dat een weergave bevat van de belangrijkste activiteiten van de NBA, is evenals vorig jaar uitsluitend in digitale vorm te raadplegen via de website van de NBA. Lezers van de digitale versie van het verslag van de werkzaamheden kunnen, om het jaaroverzicht in te zien, hier klikken. Er is geen wettelijke bepaling die voorschrijft dat de ledenvergadering het jaaroverzicht vaststelt. Wel dient het bestuur een verslag over de werkzaamheden van de beroepsorganisatie in het afgelopen jaar aan de minister van Financiën te sturen (artikel 33, tweede lid, Wab). Het jaaroverzicht wordt door het bestuur gezien als dit verslag van de werkzaamheden. Indien er naar aanleiding van het jaaroverzicht vragen of opmerkingen zijn, dan kunnen die bij dit agendapunt naar voren worden gebracht. 13

14 8 Jaarrapport 2015 In de Wab is ten aanzien van het financieel verslag onder andere het volgende bepaald: Binnen zes maanden na afloop van het boekjaar doet het bestuur aan de ledenvergadering rekening en verantwoording over zijn in het boekjaar gevoerde bestuur, onder overlegging van een balans en staat van baten en lasten met toelichting en met een verklaring van een accountant daarover (artikel 29, derde lid, Wab). De ledenvergadering stelt de rekening vast en verleent décharge aan het bestuur, behoudens in geval van later gebleken valsheid in bewijsstukken of andere onregelmatigheden (artikel 29, vierde lid, Wab). Tijdens de ledenvergadering zal de heer J.M.A. van Huut RA, voorzitter van de Financiële Commissie, een korte toelichting geven op het jaarrapport 2015, waarna er gelegenheid is tot het stellen van vragen. De accountant belast met de controle van de jaarrekening, de heer drs. A.N.W.J. Bootsma RA zal tijdens de vergadering aanwezig zijn om, indien gewenst, vragen over de controle te beantwoorden. Leden die specifieke vragen hebben met betrekking tot het jaarrapport 2015, wordt verzocht die vooraf (bij voorkeur schriftelijk of per en voor 1 mei 2016) kenbaar te maken aan de heer drs. F.A. van Schaik AA RA, secretaris van het bestuur van de NBA (f.vanschaik@nba.nl). Hierdoor kan de heer Van Huut zich op deze vragen prepareren en kan hij tijdens de ledenvergadering voor een zo concreet mogelijke beantwoording zorgdragen. Het jaarrapport 2015 alsmede de herziene begroting 2016 en de begroting 2017 zijn dit jaar voor het eerst opgenomen in een afzonderlijk document. Het wordt aan de bijeenkomst van de ledenvergadering voorgelegd ter vaststelling en ter décharge van het bestuur. 14

15 10 Ontwerpverordeningen A Ontwerpverordening tot wijziging van de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten (Wijzigingsverordening ViO 2016) I. ALGEMEEN Inleiding De Wijzigingsverordening ViO 2016 wijzigt de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten (ViO), zodat de ViO aansluit op de Europese verordening 1 en in lijn is met de Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta) en het Besluit toezicht accountantsorganisaties (Bta) zoals deze per 17 juni 2016 komen te luiden en met de herziene Achtste richtlijn 2. Vanaf 17 juni 2016 is de Europese verordening van toepassing. De Europese verordening heeft rechtstreekse werking in de Nederlandse rechtsorde. Op 17 juni 2016 moet ook de wijzigingsrichtlijn 3 die de Achtste richtlijn wijzigt, zijn geïmplementeerd. De wijzigingen in en aanvullingen op de onafhankelijkheidsbepalingen in de Wta, het Bta en de ViO hebben drie oorzaken: - implementatie van nieuwe of gewijzigde bepalingen op grond van de wijzigingsrichtlijn; - schrappen van bepalingen die nu (al dan niet gewijzigd) in de Europese verordening zijn opgenomen; - implementatie van lidstaatopties in de Europese verordening. Hoewel de herziene Achtste richtlijn en de Europese verordening alleen betrekking hebben op wettelijke controles, hebben de wijzigingen in de ViO veelal een bredere werkingssfeer. Dit is gedaan gezien het uitgangspunt van de ViO geen onderscheid te maken tussen de verschillende assurance-opdrachten. Deze wijzigingsverordening zorgt er daarnaast voor dat het regime dat van toepassing is op een assurance-opdracht ten behoeve van een nader bepaalde kring van gebruikers wordt verduidelijkt. De keuzes die gemaakt zijn bij de totstandkoming van de ViO ten aanzien van de uitgangspunten en de structuur van de regeling, zijn zo veel mogelijk gerespecteerd. 1 Verordening (EU) nr. 537/2014 van het Europees Parlement en de Raad van 16 april 2014 betreffende specifieke eisen voor de wettelijke controles van financiële overzichten van organisaties van openbaar belang en tot intrekking van Besluit 2005/909/EG van de Commissie (PbEU 2014, L 158). 2 De Achtste Richtlijn is: Richtlijn 2006/43/EG van het Europees Parlement en de Raad van 17 mei 2006 betreffende de wettelijke controles van jaarrekeningen en geconsolideerde jaarrekeningen, tot wijziging van de Richtlijnen 78/660/EEG en 83/349/EEG van de Raad en houdende intrekking van Richtlijn 84/253/EEG van de Raad (PbEU 2006, L 157). 3 De wijzigingsrichtlijn is: Richtlijn 2014/56/EU van het Europees Parlement en de Raad van 16 april 2014 tot wijziging van Richtlijn 2006/43/EG betreffende de wettelijke controles van jaarrekeningen en geconsolideerde jaarrekeningen (PbEU 2014, L 158). 15

16 Deze wijzigingsverordening treedt op 17 juni 2016 in werking en voorziet in overgangsrecht. De NBA is voornemens ook de Toelichting op de ViO te wijzigen, zodat de toelichting aansluit op de ViO zoals deze op 17 juni 2016 komt te luiden. Verhouding tot Europese verordening De Europese verordening moet rechtstreeks worden toegepast bij de uitvoering van een wettelijke controle bij een organisatie van openbaar belang. De Europese verordening omvat onafhankelijkheidseisen en heeft voorrang boven nationale onafhankelijkheidsregels zoals de ViO. Bij eventuele onbedoelde strijdigheden moet de Europese verordening worden toegepast. Tijdens de informele consultatie van de voorstellen tot wijziging van de ViO (consultatiedocument d.d. 23 december 2015) zijn enkele wijzigingen geconsulteerd die een verwijzing naar de Europese verordening betroffen. Enkele van die verwijzingen omvatten niet meer dan de vermelding dat de betreffende bepaling in de Europese verordening onverminderd van toepassing is. Vanwege de rechtstreekse werking van de Europese verordening zijn deze verwijzingen niet noodzakelijk. Op de informele consultatie werd als reactie gegeven dat verwijzingen de ViO moeilijker leesbaar maken. Er is daarom voor gekozen daar waar de Europese verordening rechtstreeks werkt, de verwijzingen achterwege te laten. Andere verwijzingen betroffen de invulling van een lidstaatoptie in de Europese verordening. Een lidstaatoptie maakt het mogelijk andere regels te stellen. Deze verwijzingen in de artikelen zijn behouden en worden aangegeven als in aanvulling op dan wel in afwijking van de Europese verordening. Daar waar de Europese verordening rechtstreeks van toepassing is in een situatie die de ViO ook regelt, is dat in de artikelsgewijze toelichting vermeld als het betreffende artikel is gewijzigd. Om eventuele interpretatieverschillen en onbedoelde verschrijvingen te voorkomen is in de toelichting afgezien van het opnemen van de integrale tekst van de betreffende artikelen uit de Europese verordening. Artikel 12 (vastlegging) wordt in onderstaande artikelsgewijze toelichting niet toegelicht. Benadrukt wordt dat artikel 6, eerste lid, van de Europese verordening documentatieverplichtingen omvat en rechtstreekse werking heeft. II. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING Artikel I A Aan artikel 1 wordt een definitie van accountant toegevoegd. Zoals dit ook in de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants is gedaan, is de definitie een verwijzing naar de definitie van accountant in de Wet op het accountantsberoep. Dit is een Registeraccountant of een Accountant-Administratieconsulent. Voorts is in artikel 1 een definitie van Europese verordening opgenomen. Met de verwijzing in de ViO naar deze verordening wordt de ViO zelf bedoeld. Vanwege die verwijzing is het niet mogelijk om de Europese verordening als verordening aan te duiden, zoals de Wta doet (artikel 1, eerste lid, onderdeel q, van de Wta). Ook is een definitie opgenomen van de NV COS, omdat de artikelen 16 en 38 daarnaar verwijzen. Tot slot is een definitie van verantwoordingsperiode ingevoegd. De inhoud is ontleend aan artikel 3, derde lid, onderdeel a. Deze definitie vervangt waar aangewezen het begrip boekjaar. Een boekjaar in de zin van de Europese regelgeving kwalificeert als verantwoordingsperiode in de zin van de ViO. 16

17 B Naar aanleiding van vragen uit de praktijk is het regime voor een assurance-opdracht ten behoeve van een nader bepaalde kring van gebruikers verduidelijkt in de artikelen 8 en 20. De wijziging van artikel 8 is van technische en redactionele aard. Artikel 8 heeft betrekking op de situatie waarin een assurance-opdracht ten behoeve van een nader bepaalde kring van gebruikers bij een organisatie van openbaar belang wordt uitgevoerd. Deze opdracht mag onder een verlicht regime worden uitgevoerd. Dit verlichte regime houdt in dat de artikelen in de ViO die uitsluitend van toepassing zijn op een assurance-opdracht bij een organisatie van openbaar belang buiten werking worden gesteld, mits voldaan is aan de specifieke voorwaarden gesteld in artikel 8. Ten onrechte was in artikel 8 het nieuwe onderdeel c weggelaten. Uit de artikelsgewijze toelichting op artikel 8 volgt dat het de bedoeling was dit wel te regelen. Daarin is beschreven dat de overige artikelen van de ViO van toepassing blijven, waarbij de assurance-opdracht wordt benaderd als een assurance-opdracht bij een verantwoordelijke entiteit die niet als organisatie van openbaar belang kwalificeert. Daarnaast is de aanhef van dit artikel verduidelijkt. Het artikel benoemt omwille van de zelfstandige leesbaarheid welke artikelen buiten werking worden gesteld. Onderstaande tabel geeft weer welke artikelen een eindverantwoordelijke accountant wel en niet moet toepassen op een assurance-opdracht ten behoeve van een nader bepaalde kring van gebruikers bij een organisatie van openbaar belang die hij uitvoert onder de voorwaarden van artikel 8 ViO. Buiten werking gesteld Toepassen Samenloop van dienstverlening 21 en en 20 Langdurige betrokkenheid Voormalige collega werkzaam bij verantwoordelijke entiteit 41 38, 39 of 40 Artikelen die uitsluitend van toepassing zijn op een wettelijke controle bij een organisatie van openbaar belang, komen in deze tabel niet voor. Het is immers niet mogelijk een wettelijke controle ten behoeve van een nader bepaalde kring van gebruikers uit te voeren. C Voor de toelichting op de wijziging van artikel 9 wordt verwezen naar de toelichting op E, wijziging van artikel 16. Vanwege hun onderlinge samenhang worden de wijzigingen van de artikelen 9 en 16 gezamenlijk toegelicht. D Dit betreft de wijziging van artikel 14. Dit artikel biedt de mogelijkheid om overtredingen van onafhankelijkheidsregels die ontstaan als gevolg van een fusie of overname in een beperkte periode op te lossen. De wettelijke controle was hiervan uitgezonderd maar krijgt deze mogelijkheid op grond van de herziene Achtste richtlijn nu ook. Het oorspronkelijke artikel 14 verplichtte ertoe de onafhankelijke uitvoering van een assurance-opdracht uiterlijk binnen zes maanden na de fusie- of overnamedatum te waarborgen. Deze termijn is nu voor wettelijke controles drie maanden conform de herziene Achtste richtlijn. De wijziging van zes in drie maanden geldt ook voor andere assurance-opdrachten dan een wettelijke controle. Dit komt voort uit het uitgangspunt van de ViO om geen onderscheid naar de aard van een assurance-opdracht te maken. 17

18 E (en C) Vanwege hun onderlinge samenhang worden de wijzigingen van de artikelen 9 en 16 gezamenlijk toegelicht. Omdat de wijziging van artikel 16 tot gevolg heeft dat ook artikel 9 moet worden aangepast, wordt eerst de wijziging van artikel 16 toegelicht. E (wijziging van artikel 16) Dit artikel is uitsluitend van toepassing op een wettelijke controle bij een organisatie van openbaar belang. Artikel 16 regelt de samenloop van dienstverlening van een wettelijke controle met niet-controlediensten. Algemeen Artikel 16 is aangepast op grond van de wijziging van artikel 24b van de Wta. Daarnaast regelt artikel 16 in overeenstemming met artikel 5 van de Europese verordening in welke periode de diensten niet mogen worden verleend. De wetgever heeft bij de wijziging van de Wta naar aanleiding van de Europese verordening als doelstelling gehad de bestaande wetgeving met betrekking tot samenloop van dienstverlening bij organisaties van openbaar belang inhoudelijk zo veel mogelijk in stand te laten. Met de inwerkingtreding van de Europese verordening zijn de eisen gesteld aan samenloop van dienstverlening van een wettelijke controle met andere werkzaamheden bij een organisatie van openbaar belang verdeeld over: - artikel 5 van de Europese verordening; - artikel 24b van de Wta; en - artikel 16 van de ViO. Wat artikel 24b van de Wta regelt voor een accountantsorganisatie, regelt artikel 16 voor een eindverantwoordelijke accountant maar via een andere weg: het verbiedt de uitvoering van een wettelijke controle, als een andere dienst dan een controledienst wordt verleend. De huidige nationale wetgeving is strenger dan artikel 5 van de Europese verordening en wordt gehandhaafd. Dit is mogelijk vanwege de lidstaatoptie in de Europese verordening. Hierdoor zijn bij een organisatie van openbaar belang naast een wettelijke controle alleen zogenaamde controlediensten toegestaan. Met het in aanvulling op artikel 5, eerste lid, van de Europese verordening wordt tot uitdrukking gebracht dat een beroep op de lidstaatoptie wordt gedaan (artikel 16, eerste en tweede lid). In de gewijzigde Wta wordt dit op een zelfde wijze geformuleerd. De invulling van het begrip controledienst als bedoeld in artikel 24b, eerste lid, van de Wta blijft, inhoudelijk ongewijzigd, in artikel 16 opgenomen. De definitie van het begrip gelieerde entiteit is vervangen door een verwijzing naar artikel 24b, derde lid, van de Wta, waarin de definitie inmiddels is geïmplementeerd. Die luidt: a. de rechtspersoon of vennootschap die, alleen of samen met een andere groepsmaatschappij, aan het hoofd staat van de groep of het groepsdeel waar de organisatie van openbaar belang deel van uitmaakt alsmede een rechtspersoon of vennootschap die overheersende zeggenschap kan uitoefenen op of centrale leiding heeft over een organisatie van openbaar belang; en b. iedere dochtermaatschappij van een organisatie van openbaar belang, andere groepsmaatschappij die onder de organisatie van openbaar belang valt, of andere rechtspersoon of vennootschap waarop een organisatie van openbaar belang overheersende zeggenschap kan uitoefenen of waarover zij de centrale leiding heeft. Het artikel gebruikt, net als in artikel 24b van de Wta, het begrip lidstaat. Nadrukkelijk wordt erop gewezen dat voor de toepassing van dit artikel hieronder alle staten in de Europese Economische Ruimte vallen (lidstaten Europese Unie, IJsland, Noorwegen en Liechtenstein). Vanuit het oogpunt van consistentie binnen de ViO is ervoor gekozen het begrip eindverantwoordelijke accountant te gebruiken. Dit begrip omvat een externe accountant in de zin van de Wta. De redactie van artikel 16 is aanzienlijk gewijzigd. Om die reden wordt ieder onderdeel toegelicht, ook als een bepaling niet inhoudelijk wordt gewijzigd. 18

19 Eerste lid, aanhef en onderdeel a Het huidige verbod om een wettelijke controle bij een organisatie van openbaar belang uit te voeren als de accountantsorganisatie andere diensten dan controlediensten als bedoeld in artikel 24b, eerste lid, van de Wta verleent aan die organisatie van openbaar belang of een daaraan gelieerde entiteit, blijft inhoudelijk ongewijzigd gehandhaafd. Eerste lid, aanhef en onderdelen b en c Het eerste lid heeft dezelfde extraterritoriale werkingssfeer als artikel 24b, tweede lid, van de Wta. Dit laatste artikel ontleent deze extraterritoriale aspecten aan artikel 5 van de Europese verordening. Het eerste lid, aanhef en onderdeel b, onder 3, heeft betrekking op de situatie waarin een in Nederland gevestigd ander onderdeel van het netwerk andere diensten dan controlediensten verleent aan een gelieerde entiteit als bedoeld in artikel 24b, derde lid, onderdeel a, van de Wta die buiten de Europese Economische Ruimte is gevestigd. Het eerste lid, aanhef en onderdeel c, heeft betrekking op de situatie waarin een buiten Nederland gevestigd ander onderdeel van het netwerk andere diensten dan controlediensten verleent aan een organisatie van openbaar belang in Nederland of een daaraan gelieerde entiteit als bedoeld in artikel 24b, derde lid, van de Wta die in Nederland is gevestigd. Artikel 16 heeft geen betrekking op de situatie waarin een ander onderdeel van het netwerk in Nederland, in een andere lidstaat of land buiten de Europese Economische Ruimte andere werkzaamheden dan controlediensten verricht bij een gelieerde entiteit als bedoeld in artikel 24b, derde lid, onderdeel b, van de Wta met rechtspersoonlijkheid in een land buiten de Europese Economische Ruimte. Die situatie valt namelijk rechtstreeks onder de werkingssfeer van artikel 5, vijfde lid, van de Europese verordening. In die situatie mag een eindverantwoordelijke accountant een wettelijke controle alleen uitvoeren, als hij - samengevat - maatregelen neemt die de onafhankelijke uitvoering waarborgen onder de bedreigingen voor de onafhankelijkheid die met deze diensten samenhangen. Betrokkenheid bij de besluitvorming van de gecontroleerde entiteit en de volgende diensten zijn in geen enkel geval toegestaan: - diensten die het vervullen van een rol bij het beheer of de besluitvorming van de gecontroleerde entiteit inhouden; - boekhouding en het opstellen van boekhoudkundige documenten en financiële overzichten; en - het ontwikkelen en ten uitvoer leggen van procedures voor interne controle en risicobeheer die verband houden met de opstelling en/of controle van financiële informatie of het ontwikkelen en ten uitvoer leggen van financiële informatietechnologiesystemen. Nadrukkelijk wordt aanbevolen de tekst van artikel 5, vijfde lid, van de Europese verordening erop na te slaan. Tweede lid Het tweede lid bepaalt wat voorheen door artikel 9 werd geregeld. Het tweede lid heeft betrekking op de situatie waarin een netwerkonderdeel buiten Nederland diensten verleent aan een gelieerde entiteit als bedoeld in artikel 24b, derde lid, onderdeel a, van de Wta die gevestigd is buiten de Europese Economische Ruimte. Het tweede lid verbiedt de uitvoering van een wettelijke controle, als een eindverantwoordelijke accountant niet vaststelt dat identificatie en beoordeling van een bedreiging als gevolg van die dienstverlening en het nemen van een maatregel plaatsvindt aan de hand van regels die ten minste gelijkwaardig zijn aan de Code of Ethics for Professional Accountants van de International Ethics Standards Board for Accountants. Omwille van de duidelijkheid is ervoor gekozen deze situatie in artikel 16 zelf te regelen en artikel 9 daarop aan te passen. Artikel 5 van de Europese verordening en artikel 24b van de Wta regelen deze situatie niet. Artikel 16 regelt vooralsnog niet de situatie waarin een ander onderdeel van het netwerk dat buiten Nederland maar binnen de Europese Economische Ruimte is gevestigd, andere diensten dan een wettelijke controle verleent aan een gelieerde entiteit in de zin van artikel 24b, derde lid, van de Wta die buiten Nederland maar binnen de Europese Economische Ruimte is gevestigd (is ook niet in artikel 24b van de Wta geregeld). De NBA gaat er voorlopig vanuit dat in deze situatie artikel 5 van de Europese verordening onverminderd van toepassing is. De verschillende lidstaten en de Europese Commissie zijn nog in overleg over een uniforme uitleg om in Europees verband tot meer convergentie te komen bij de toepassing van artikel 5 van de Europese verordening. Onderstaande tabel is een schematische weergave van de (internationale) werking van artikel 16 en artikel 5 van de Europese verordening. 19

20 Internationale werking artikel 16 Organisatie van openbaar belang en haar gelieerde entiteiten Overige landen Downstream Overige landen Upstream Lidstaat Downstream Lidstaat Upstream Nederland Downstream Nederland Upstream oob Accountantsorganisatie 16 1a 16 1a 16 1a 16 1a 16 1a 16 1a 16 1a Netwerk accountantseenheid Nederland Buitenland Lidstaat Overige landen 16 1b 16 1c 16 1c 16 1b 16 1c 16 1c 16 1b 16 1c 16 1c 16 1b EU EU 16 1b EU EU 16 1b lid 5 EU-V 5 lid 5 EU-V 5 lid 5 EU-V Derde lid De wijziging bewerkstelligt dat artikel 16 dezelfde werking in tijd heeft als artikel 5 van de Europese verordening. Als in de periode(n), bedoeld in het derde lid, andere diensten dan controlediensten zijn of worden verleend, dan is het niet toegestaan een wettelijke controle uit te voeren. Ondanks de rechtstreekse werking van artikel 5 van de Europese verordening, wordt dit ook in artikel 16 zelf geregeld. Daarmee wordt verduidelijkt dat voor de perioden waarop artikel 16 betrekking heeft, niet wordt teruggevallen op artikel 3, derde lid. Let op. Artikel 3 blijft relevant voor zogenaamde transitiewerkzaamheden. Op grond van artikel 3, derde lid, onderdeel b, is onafhankelijkheid vereist gedurende de periode waarin de assurance-werkzaamheden worden uitgevoerd. Transitiewerkzaamheden met betrekking tot een wettelijke controle die worden uitgevoerd voorafgaand aan de eerste verantwoordingsperiode die wordt gecontroleerd, lijken buiten de werkingssfeer van artikel 5 van de Europese verordening en daarmee buiten artikel 16 te vallen. De Europese verordening is niet duidelijk hierover. De NBA interpreteert de Europese verordening zo dat transitiewerkzaamheden in het licht van de algemene onafhankelijkheidsregels in de Europese regelgeving 4 moeten worden bezien. Dit wil zeggen dat op grond van artikel 3, derde lid, onderdeel b, onafhankelijkheid is vereist en aan de hand van het toetsingskader van de artikelen 5 en 6 moet worden beoordeeld of de onafhankelijke uitvoering is gewaarborgd of maatregelen nodig zijn. Voor wat betreft de samenloop van dienstverlening van een wettelijke controle met diensten als bedoeld in artikel 5, eerste lid, onderdeel e, van de Europese verordening geldt een extra periode. Diensten als bedoeld in artikel 5, eerste lid, onderdeel e, van de Europese verordening zijn: het ontwikkelen en ten uitvoer leggen van procedures voor interne controle en risicobeheer die verband houden met de opstelling en/of controle van financiële informatie of het ontwikkelen en ten uitvoer leggen van financiële informatietechnologiesystemen. Het is dus verboden een wettelijke controle te verrichten als de hier bedoelde diensten op het gebied van interne controle: - worden verricht in de verantwoordingsperiode tot en met het uitbrengen van de controleverklaring; of - zijn verricht in het boekjaar dat onmiddellijk aan de verantwoordingsperiode voorafgaat. Vierde lid In de oorspronkelijke bepaling is in de onderdelen c en d, onder 3, ten onrechte de letter N niet opgenomen in de verwijzing naar Standaard Dit wordt nu hersteld. 4 Zoals opgenomen in de Achtste richtlijn en onverkort gehandhaafd in de wijzigingsrichtlijn. 20

21 C (wijziging van artikel 9) Artikel 9 hangt samen met artikel 16. Artikel 16 is van artikel 9 uitgesloten. Dit is noodzakelijk omdat de extraterritoriale werking in artikel 16 zelf wordt geregeld en vanwege de rechtstreekse werking van artikel 5, vijfde lid, van de Europese verordening. Bij de toepassing van artikel 9 wordt geen onderscheid gemaakt tussen het buitenland in de Europese Economische Ruimte en daarbuiten. Terzijde wordt opgemerkt dat dit onderscheid wel relevant is voor de toepassing van artikel 16. F Naar aanleiding van vragen uit de praktijk is het regime voor een assurance-opdracht ten behoeve van een nader bepaalde kring van gebruikers verduidelijkt in artikel 8 en in artikel 20. F wijzigt artikel 20, tweede lid en betreft net als artikel 8 een technische en redactionele wijziging. Het tweede lid bepaalt dat als voldaan is aan de voorwaarden, bedoeld in artikel 3, zevende lid, of artikel 4, het verbod van het eerste lid niet van toepassing is. Die voorwaarden nemen de bedreiging zelf echter niet weg. Vanzelfsprekend zullen een of meer maatregelen moeten worden genomen om de onafhankelijke uitvoering te waarborgen. Dit is nu expliciet gemaakt. De maatregel is erop gericht om de bedreigingen weg te nemen die samenhangen met de materiële invloed van een non-assurancedienst én met een of meer van de omstandigheden genoemd in artikel 20 zoals subjectiviteit of niet-routinematigheid. De aanvulling met en een maatregel is of wordt genomen die de onafhankelijke uitvoering waarborgt, sluit aan op artikel 6, derde lid, aanhef en onderdeel b. Dit betekent dat als geen of niet afdoende maatregelen worden genomen, een assurance-opdracht ten behoeve van een nader bepaalde kring van gebruikers niet mag worden aanvaard of voortgezet. Omwille van de leesbaarheid is het tweede lid als (cumulatieve) opsomming geformuleerd. G Deze wijzigingen in artikel 25 hangen samen met het invoeren van een definitie van verantwoordingsperiode in A. Artikel 25 blijft inhoudelijk ongewijzigd in stand. H Dit artikel voegt een nieuw artikel 25a in. Artikel 25a is uitsluitend van toepassing op een wettelijke controle bij een organisatie van openbaar belang en geldt in aanvulling op artikel 25. Algemeen De Europese verordening stelt net als de ViO een 15%-norm aan het ontvangen van vergoedingen van een en dezelfde organisatie van openbaar belang. Artikel 4, derde lid, eerste alinea, van de Europese verordening bepaalt dat als de totale honoraria die van een wettelijke controlecliënt zijnde een organisatie van openbaar belang in elk van de laatste drie opeenvolgende boekjaren (van de accountantsorganisatie) worden ontvangen, meer dan 15% bedragen van de totale honoraria afkomstig van alle klanten, het auditcomité daarvan in kennis moet worden gesteld en de bedreigingen voor de onafhankelijkheid en de genomen maatregelen met het auditcomité moeten worden besproken. De Europese verordening kent het auditcomité de bevoegdheid toe om in dat geval te besluiten of de wettelijke controle aan een opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordeling moet worden onderworpen voordat de controleverklaring wordt afgegeven (artikel 4, derde lid, eerste alinea). Artikel 4, vierde lid, van de Europese verordening biedt een lidstaatoptie om strengere regels te stellen. In de ViO wordt gebruikt gemaakt van deze lidstaatoptie om strengere regels te stellen dan de Europese verordening. Onder artikel 25 is de 15%-norm al na twee verantwoordingsperioden van toepassing en moet altijd een opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordeling worden toegepast (door een accountant van buiten de eigen accountantspraktijk). Het ligt in de rede om deze strengere regels, met een beroep op de lidstaatoptie, te handhaven. Uit de ViO moet duidelijk volgen dat deze regels voor de betreffende bepaling in de Europese verordening in de plaats komen ( in afwijking van ). Eerste lid Het eerste lid stelt regels in aanvulling op artikel 25 voor een wettelijke controle bij een organisatie van belang. Dit lid houdt rekening met de bevoegdheden die de Europese verordening in deze specifieke context aan het auditcomité toekent om (mee) te beslissen over maatregelen. Daarom wordt de eindverantwoordelijke accountant verplicht om met het 21

22 auditcomité af te stemmen of de wettelijke controle kan worden gecontinueerd en zo ja, of naast een opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordeling ook aanvullende maatregelen noodzakelijk zijn. Er wordt gevraagd de overeengekomen keuzes schriftelijk te bevestigen. Vanuit het oogpunt van consistentie binnen de ViO is ervoor gekozen het begrip eindverantwoordelijke accountant te gebruiken. Het begrip omvat een externe accountant in de zin van de Wta. Tweede lid Dit lid brengt tot uitdrukking dat de strengere regels van artikel 25a, eerste lid, en artikel 25 gelden in plaats van artikel 4, derde lid, eerste alinea, van de Europese verordening (zie hiervoor onder algemeen ). Derde lid Nadrukkelijk wordt onder de aandacht gebracht dat artikel 4, derde lid, tweede alinea, van de Europese verordening onverminderd van toepassing is. Deze bepaling kent het auditcomité de bevoegdheid toe om, als de honoraria van een organisatie van openbaar belang na drie boekjaren de 15%-norm blijven overschrijden, op objectieve gronden te besluiten of een wettelijke controle mag worden voortgezet gedurende een aanvullende periode die in geen geval langer dan twee jaar mag duren. Dit brengt mee dat als de 15%-norm gedurende vijf achtereenvolgende boekjaren wordt overschreden, een wettelijke controle bij een organisatie van openbaar belang hoe dan ook zal moeten worden beëindigd. Deze interpretatie wordt in het vierde lid tot uitdrukking gebracht. I Dit onderdeel betreft de wijziging van artikel 27 als gevolg van de herziening van de Achtste richtlijn en de wijziging van het Bta. Dit artikel heeft betrekking op geschenken en (via het derde lid) persoonlijke uitingen van gastvrijheid. Omwille van de leesbaarheid is ervoor gekozen om de toelichting op de eerste twee leden tot geschenken en het gegeven voorbeeld tot het aannemen van geschenken te beperken, hoewel bijvoorbeeld ook het verstrekken van geschenken niet is toegestaan. Eerste lid Naar aanleiding van de herziening van de Achtste richtlijn (het nieuwe artikel 22, vijfde lid) verbiedt het nieuwe artikel 31a van het Bta accountantsorganisaties om geldelijke of andere geschenken te vragen of accepteren van een controlecliënt of een daarmee verbonden entiteit, tenzij een objectieve, redelijke en geïnformeerde derde de waarde ervan als verwaarloosbaar of onbeduidend zou beschouwen. Artikel 27 vertaalt reeds de perceptie van een objectieve, redelijke en geïnformeerde derde. Het uitgangspunt dat geschenken met een waarde van meer dan 100 altijd de schijn tegen hebben wat betreft het niet verwaarloosbaar en niet onbeduidend zijn, wordt gehandhaafd. Met het nieuwe eerste lid van artikel 27 is verduidelijkt dat voor alle geschenken, ongeacht hun waarde in euro s, moet worden beoordeeld of een objectieve, redelijke en geïnformeerde derde deze als verwaarloosbaar en onbeduidend zal afdoen, of hierin een bedreiging ziet die tot het weigeren of beëindigen van een assurance-opdracht noodzaakt. Voorheen volgde dit laatste voor geschenken met een waarde tot 100 uit het algemene toetsingskader van de artikelen 5 en 6. De aanvulling van artikel 27 met het nieuwe eerste lid zorgt ervoor dat artikel 27 in lijn is met artikel 31a van het Bta. Of een geschenk verwaarloosbaar of onbeduidend is hangt niet alleen af van de hoogte van de waarde maar ook van de omstandigheden. Dit geldt zowel voor geschenken met een waarde tot 100 als voor geschenken met een waarde van meer dan 100. Tweede lid De norm in het tweede lid is (opnieuw) opgenomen omdat geschenken met een waarde van meer dan 100 veelal niet onbeduidend of verwaarloosbaar zijn. Het tweede lid vormt een extra (procedurele) waarborg wanneer een accountant van mening is dat een geschenk met een waarde van meer dan 100 toch verwaarloosbaar en onbeduidend is en hij dit wil aannemen. Hij zal aan zijn organisatie en de met governance belaste personen bij de verantwoordelijke entiteit moeten aantonen waarom het geschenk verwaarloosbaar en onbeduidend is. De herziene Achtste richtlijn stelt geen grensbedrag. Zoals vermeld is het aangewezen niet alleen de hoogte in de oordeelsvorming te betrekken maar ook de omstandigheden waaronder een geschenk wordt aangeboden. Omdat het niet is uit te leggen dat de waarde van een geschenk door het nemen van (specifieke) maatregelen tot verwaarloosbaar of onbeduidend kan worden gereduceerd, wordt in het tweede lid niet langer gesproken over het nemen van (specifieke) maatregelen of eventuele aanvullende maatregelen. Inhoudelijk verandert er echter niets. De in het tweede lid beschreven procedure is inhoudelijk ongewijzigd. 22