Les Futailles. A.O.C. Pessac-Léognan (Rood)

Transcriptie

1 Bespreking : A.O.C. Pessac-Léognan (Rood) Spreker : Bert Lippens Code : Datum : 5/6/2007 In 2002 werd Pessac Léognan wit uitgebreid besproken door J. Janssens. Met deze bespreking zullen we dieper ingaan op de karakteristieken van Pessac Léognan Rood. 1. Ligging en streek Pessac Léognan maakt deel uit van het grotere Graves gebied. Dit wijngebied vormt zowat het historische hart van de bordeaux-streek. Hier werden namelijk al wijnen gemaakt toen Médoc nog een moeras was. De Graves wijnen bevinden zich ten zuidoosten van de Garonne, op de zogeheten linkeroever. Het uitgestrekte, rechthoekige gebied is zo n 55 kilometer lang en 10 kilometer breed en begint net iets ten noorden van Bordeaux, waar de noordgrens wordt gevormd door de Jalle de Blanquefort - een smal stroompje dat tevens de zuidgrens van de Haut- Médoc vormt. De appellation Graves loopt in het westen langs de stad en strekt zich verder naar het zuidoosten uit tot even voorbij Langon. In het zuiden en westen wordt het gebied begrensd door de dennenbossen van de Landes. Rivier en bos spelen beiden een rol in het bijzonder gunstige microklimaat van dit gebied : gematigd en mild met (hopelijk) op de juiste momenten genoeg vochtigheid, vooral in het zuiden. Opmerkelijk is dat de Graves vaak het eerste grote gebied in Bordeaux is dat met oogsten begint, soms zelfs al in augustus. De belangrijkste toegang tot het gebied wordt momenteel gevormd door de stad Mérignac, vroeger was dit uiteraard eeuwenlang de zee. Daarna, voorbij de buitenwijken van Bordeaux, strekt de Graves zich uit over een weids, golvend landschap : ondiepe valleien in plaats van heuvels, behoorlijk wat bos en ontelbare kleine gehuchten. In tegenstelling tot het andere grote gebied op de linkeroever, de Médoc, waar wijngaarden de schrale bodem bijna overal bedekken, liggen de wijngaarden van de Graves op iets meer afgelegen en verborgen plekken. Veel van het land wordt in het noorden in beslag genomen door de buitenwijken van de stad en in het midden en

2 zuiden door bossen. Binnen de graves (AOC sinds 1959) vinden we nog enkele aparte appellaties, namelijk Cérons, Sauternes (met Barsac) én Pessac Léognan. Pessac-Léognan ligt in het noorden van de Graves, vlakbij Bordeaux en omvat de 10 gemeenten Cadaujac, Canejan, Gradignan, Léognan, Martillac, Mérignac, Pessac, Saint- Médard d Eyrens, Talence en Villenaved Ornon. Als we de detailkaart van het gebied bekijken merken we dat een aantal wijngaarden van Pessac Léognan in de buitenwijken van de stad Bordeaux liggen, zoals die van Haut-Brion en Les Carmes-Brion. De verstedelijking bedreigt de wijngaarden bij de stad, vele uitstekende zijn al verdwenen. De wijngaarden van Pessac Léognan liggen verspreid op kiezelkruinen in een bont landschap van wijngaarden op heuveltjes en bossen. Het reliëf van deze streek is vrij gelijklopend. Toch weet het lager gelegen gedeelte te verrassen. Dat is het logische gevolg van de grillige rivierbeddingen van de Garonne die zich vormden op het einde van het Tertiair en later tijdens de verschillende ijstijdperiodes van het Quaternair. Deze schrale gronden zijn bovendien uitermate geschikt voor wijnen bosbouw. Bovendien zijn de landschappen ronduit betoverend en lokken ze heel wat toeristen. Deze regio is immers een aaneenschakeling van

3 geklasseerde kastelen met ronkende namen. De ene wat meer gereputeerd dan de andere, maar echt onbekende namen vind je hier nog nauwelijks. De terroirs van Pessac-Léognan bestaan uit een ondergrond van klei, zand, kalk, schelpzand, en soms humuszandsteen. De bovenlaag is dan weer samengesteld uit grind en ronde keien met een dikte die varieert tussen een 20-tal cm tot zelfs 3 meter en meer. Deze afzettingen vormen - al naargelang de plaats - heuvels met een uitstekende ligging en een natuurlijke drainage. Pessac-Léognan heeft een maritiem klimaat, veroorzaakt door de Atlantische oceaan. De warme golfstroom en de Gironde fungeren als warmte-regulator en temperen het klimaat. Dit zorgt voor milde winters, warme zomers, en een lange, zonnige herfst. De regio wordt tegen de zeewind beschermd door de kuststrook met dennenbossen die bijna parallel aan de regio loopt. De bodem bestaat vooral uit kiezelheuvels, die zo typerend zijn voor de Médoc. Deze zorgen voor een perfecte drainage van het water en zijn los en luchtig. Door hun onvruchtbare aard dwingen de kiezelheuvels de wijnstokken hun wortels diep in de grond te dringen op zoek naar voedingsstoffen. De kiezelheuvels rusten op kalkplateau s. Tot grote zorg van de wijnboer beginnen de oogsttijd en het regenseizoen ongeveer tegelijkertijd. Als de regen vroeg is, zullen niet alle druiven rijp zijn. Als de regen laat komt, tijdens de oogst, kunnen de druiven verliezen aan concentratie. Ook sluimert er altijd de angst dat de Saint de Glace de juist uitgekomen wijnstokken beschadigt in de eerste weken van Mei. Statistici hebben opgemerkt dat, vanuit oogpunt van het klimaat, er elke tien jaar een patroon is van drie goede jaren, drie slechte jaren, en vier gemiddelde jaren. 2. Geschiedenis Zoals eerder gezegd staat de Graves aan de wieg van de wijnbouw in de Bordeauxstreek. Voor en tijdens de middeleeuwen bleven de landbouwers het liefst dicht in de buurt van een stad die bij gevaar bescherming bood. Vermoed wordt dat er hier al zo n 2000 jaar wijn wordt gemaakt. Als we het over de geschiedenis van de Graves willen hebben, kunnen we aan 2 Châteaus niet voorbij : Haut - Brion en Pape Clement. De geschiedenis van deze 2 wijnen is onlosmakelijk verbonden met die van de streek en hebben voor de naam en faam van de Graves gezorgd.

4 Zowel het Château Haut - Brion als de roem van de wijn dateert uit de 16e eeuw. Het is van de 5 premier cru classé s uit de classificatie van 1855 het oudste. In oude archieven is al sprake van wijnbouw in In 1550 bouwt Jean de Pontac het kasteel nadat hij via z n huwelijk een deel van de wijngaarden had verkregen. Hij was eigenlijk de eerste die een wijn met merk op de markt brengt. De wijn die werd bekend bij de latere lezers van van Samuel Pepys toen deze op 11 april 1663 in zijn dagboek schreef over de sort of French wine called Ho Bryan die hij in de Londonse Royal Oak Tavern dronk. A wine that hath a good and most particular tast that I never met with. John Locke, bekend Engels filosoof, schreef in 1677 Haut-Brion grows on a rise of ground, opnemost to the west, in white pure sand, mixed with a little gravel. One would imagine it, scarce fit to bear anything Eind 16 de eeuw schonk deze zelfde Jean de Pontac, heer van Haut Brion, een watermolen en enkele velden aan een plaatselijke orde van karmelieten (carmes). De paters gaven hun naam mee aan het domein Ch. Les Carmes Haut Brion dat sindsdien ongewijzigd is gebleven. Ook Pape Clement heeft een rijke geschiedenis, die zelfs nog verder teruggaat. In 1299 werd Bertrand de Goth door paus Bonifatius VIII benoemd tot aartsbisschop van Bordeaux. Omwille van de eer schenkt zijn broer Béraud hem zijn grondeigendommen in Pessac. Op 20 juni 1305 wordt de aartsbisschop, onder druk van Filips de Schone, tot paus Clemens V gekozen (de eerste paus van Avignon). Uiteraard nam het wijngoed de naam van z n vroegere bezitter aan. Carbonnieux is ook een zeer gekend domein. Het oorspronkelijke kasteel (1380) had een militaire functie in de honderdjarige oorlog. In de 18 de eeuw werd de wijngaard aangeplant door de benedictijnermonniken van de abdij van Sainte-Croix. Het verhaal gaat dat de witte wijn van carbonnieux in de 18 de eeuw als mineraalwater werd verscheept naar Constantinopel waar het zeer gewaardeerd werd door de sultan. Eén van z n favoriete dames uit z n harem was afkomstig uit Bordeaux en bracht hem op dit idee. Alcohol was immers verboden aan het hof...

5 3. Bespreking AOC Pessac-Leognan De appelatie Pessac Léognan is vrij jong, ze werd namelijk pas in 1987 gecreëerd. De (slechts 68!) wijnbouwers uit het gebied mogen wel nog op hun etiket vermelden Grand vin de Graves. 3.1 Reglement : -Alleen wijnen van de gedefinieerde percelen in Cadaujac, Canéjan, Gradignan, Léognan, Martillac, Mérignac, Pessac, Saint-Médard-d Eyrans, Talance, Villenaved Ornon. -Alleen rode en witte wijn. -Druivensoorten rode wijn: Cabernet Sauvignon, Merlot, Cabernet Franc, Malbec, Petit Verdot, Carménère. -Druivensoorten witte wijn: Sémillon, Sauvignon blanc, Muscadelle -Max. productie 45 hl. per ha. voor rode wijn. -Max. productie 48 hl. per ha. voor witte wijn. 3.2 Karakteristieken : De rode wijnen vertegenwoordigen vandaag de dag ongeveer 80 % van de productie. De producenten zijn overigens steeds trouw gebleven aan dit evenwicht, net als aan de typiciteit van de wijnen. In wit treffen we vooral Sauvignon aan, geblend met Sémillon. In rood is dat hoofdzakelijk Cabernet Sauvignon met Merlot. De bodem is hier zo gevarieerd dat er in Pessac léognan een palet wijnen met sterk uiteenlopend karakter wordt geproduceerd. De rode wijnen uit Pessac Léognan hebben immers niet de tannines van de meeste Médoc wijnen, noch het fruitige karakter van de rechteroever wijnen uit de St Emilion. Ze geven blijk van soepelheid en evenwicht. Men vindt er mooi gemengde toetsen van kersen (zwart fruit), chocolade, tabak en andere aardse toetsen. De rode wijnen zijn tegelijk gevuld, evenwichtig en zeer aromatisch. Eén van de karakteristieken zijn de vaak doordringende rokerige tonen. Eigenlijk zijn het brugwijnen: ze hebben diepgang, structuur, stevigheid en tannines die aan de Médoc doen denken, maar vaak de fluwelen, rijpe vulling à la Saint-Emilion.

6 3.3 Druivensoorten : anno % Merlot, 39% Cabernet Sauvignon en 13% Cabernet Franc (slechts in zeer beperkte mate Malbec, Petit Verdot, en Carménère) Cabernet Sauvignon Cederhout Chocolade Zwarte bes Een kleine doffe donkerblauwe druif met een dikke schil. Het sap is zeer aromatisch. In een typische Cabernet Sauvignon ruikt en proeft u naast zwarte bessen ook groene paprika, pure chocolade en munt. In de geur speciaal viooltjes, cederhout (sigarenkistjes) en potloodslijpsel. De druif heeft één van de hoogste pit-vruchtvlees verhoudingen: 1 op 12. Pitten zijn, naast de schil, de belangrijkste tanninebron van wijn. Door zijn tannine is deze druif zeer geschikt om op eikenhouten vaten te rijpen. Dat maakt de stroeve tannine zacht en soepel. Als deze druif in een te koel klimaat groeit nijgen de wijnen naar onrijpheid en zijn wat dun. Een te warm klimaat maakt de wijn wat vlak en geeft een indruk van gestoofd fruit in de geur en smaak. Merlot Kersen Pruimen Rozen Een productieve, vroeg rijpe, fruitige donkerblauwe druivensoort. Het sap is weelderig, fruitig en kan zwoel bijna zoet zijn. In de merlot ruikt en proeft u kersen, bessen en pruimen. Maar ook kunt u rozen ruiken en potloodslijpsel. De druif heeft een niet al te dikke schil, een relatief hoog suikergehalte en is in potentie erg productief. De merlot bloeit vroeg in het voorjaar en is dan blootgesteld aan de gevaren van nachtvorst. Als de productie te hoog wordt, worden de wijnen dun en licht. Merlot komt in Bordeaux tot nu toe het best tot zijn recht. De druif wordt vaak gebruikt om in een blend de strengheid van de cabernet sauvignon te verzachten. Maar de merlot gedreven grote wijnen van St. Emilion en Pomerol bewijzen dat merlot ook als primaire variëteit aan de basis van een grote wijn kan staan. Cabernet Franc

7 Groene kruiden Viooltjes Een toegankelijke, kruidige, donkerblauwe druivensoort die vrijwel altijd wordt vergeleken met de cabernet sauvignon. Net als deze druif heeft de cabernet franc flink wat tannine, maar blijft minder uitgesproken in geur en smaak, wel wat kruidiger. Ook rijpt cabernet franc vroeger wat hem mede bestaansrecht geeft in Bordeaux. In de Loire, waar hij veel is aangeplant, geeft hij helderrode, frisse fruitige wijnen. De druif heeft een geur en smaak van aardbeien of frambozen, viooltjes en potloodslijpsel. In koelere klimaten zoals in de Loire worden de wijnen fris en fruitig. Ook wordt de Cabernet Franc veel gebruikt als basis voor rosé. Deze rosé s zijn kruidig, wat boers met een donkerroze kleur. Zwarte bessen Malbec Gedroogd fruit Malbec is een boerse, ronde druivensoort voor rode wijn. Het sap is zacht en heeft een laag zuurgehalte. De Malbec is vooral bekend in de Cahors, waar hij Auxerrois of Cot heet en volle, tannine-rijke wijnen geeft. In Argentinië is de druivensoort veel aangeplant en geeft hij goede, rijke oogsten. In de druif vindt men de geur en smaak van gedroogd fruit, zwarte bessen en pruimen. In Argentinë is de wijn zacht, in de Cahors meer tannine-rijk. Jasmijn Pruimen Carménère

8 Frambozen Een druivensoort voor rode wijn met een zeer lage opbrengst die erg gevoelig is voor coulure, het door weersveranderingen niet goed verlopen van de bloei met als gevolg een slechte oogst. Na de phylloxera, de insekt die rondom het begin van de twintigste eeuw een ravage had aangericht in de wijngaarden van bijna de gehele wereld, is deze druivensoort bijna niet meer aangeplant in Bordeaux noch de rest van de wereld. Recent beleeft deze soort een revival in Chili. Groene kruiden Pruimen Petit Verdot Een zeer donkere druif voor rode wijn met een dike schil. Vroeger speelde Petit Verdot een grotere rol dan tegenwoordig. Petit Verdot rijpt zeer laat waardoor er maar weinig gebieden zijn waar hij tot gehele rijpheid komt, namelijk daar waar het langer warm blijft. Als hij goed rijp is geeft de Petit Verdot een peperige, gekruide, geurige wijn met veel smaak, tannine, kleur en alcohol. Peper Specerijen Zwarte bessen 3.4 Klassement :

9 In het Classement van 1855 werd in een indeling in klassen van de crus van de Médoc en Sauternes voorzien. In eerste instantie alleen bedoeld om de rode en witte wijnen van de Gironde met de beste reputatie op een lijst samen te vatten, ingedeeld in verschillende klassen. Dit werd gedaan op verzoek van de Kamer van Koophandel van Bordeaux, die haar Gironde-wijnen instuurde naar de "Exposition Universelle' in Parijs. Hiernaast ziet u een kopie van de notulen van de kamer van Koophandel. Het is een kopie omdat het origineel verloren is gegaan bij het bombardement van de Beurs van Bordeaux in De enige niet-médoc wijn die hierin werd opgenomen (men kon er eenvoudigweg niet naast) is Château Haut-Brion. In 1959 kreeg de Graves streek z n eigen classificatie. (Pessac Léognan pas in 1987). Sindsdien heeft de Graves classificatie geen wijzigingen meer ondergaan. Zestien chateau s hadden op dat moment zo n reputatie en kwaliteitsniveau bereikt dat men ze voorzag van de classificatie cru classé. Sommige van deze chateau s enkel voor hun rode wijn, andere voor hun rode én witte wijn, enkele alleen voor hun witte wijnen. Château Bouscaut Château Carbonnieux Domaine de Chevalier Château de Fieuzal Château Haut Bailly Château Haut-Brion Château Malartic Lagravière Château La Mission Haut-Brion Château Olivier Château Pape Clément Château Smith Haut-Lafitte Château La Tour Haut Brion Château La Tour Martillac Chateau Couhins Chateau Couhins-Lurton Chateau Laville Haut-Brion (wit en rood) (wit en rood) (wit en rood) (wit en rood) (wit en rood) (wit en rood) (wit) (wit) (wit) 3.5 Produktiehoeveelheden : De oppervlakte van de Pessac Léognan wijngaarden is de voorbije decennia gevoelig gestegen. (ondanks de verdere verstedelijking van Bordeaux-stad) De totaal bebouwde oppervlakte bedroeg in 1975 slechts 500 ha, nu bijna 1600 ha.

10 Dit leidt tot een totale productie van +/ hl, of meer dan 9 miljoen flessen, waarvan 80 % rood, en 20 % wit. Oppervlakte Volume Rendement Rood ha hl 39,3 hl/ha Wit 268 ha hl 43,1 hl/ha Van de totale productie wordt ongeveer 75 % geëxporteerd, en zoals jullie in onderstaande tabel kunnen zien zijn we in België zeer goed toebedeeld. Rood Wit Verenigde Staten 21% 13% België 17% 33% Zwitserland 14% / Groot-Brittannië 13% 8% Duitsland 9% 8% Canada 7% / Japan / 14% 3.6 Serveertips Zoals andere geheel gerijpte fijne rode wijnen te serveren nét onder kamertemperatuur, idealiter tussen 16 en 17 C. Ideaal te combineren met een keuken die rijk is aan smaken en toch niet te vet : champignons, truffel, klein wild, gegrild of gebraden rood vlees. Minimaal 3 flessenjaren, echter alnaargelang de eigenschappen van het millésime en de geboden kwaliteit van het chateau een zeer goed bewaarpotentieel. Als beste jaargangen onthouden we volgende jaartallen ; Uitstekend tot voortreffelijk (95), 2000 (98), 1996 (95), 1989 (95) Goed tot zeer goed (90), 2001(90), 1999 (85), 1998, 1997, 1995, 1994, 1993 Middelmatig tot goed , Degustatie :

11 In deze degustatie belichten we zes uiteenlopende Pessac Léognan domeinen. Geen Haut Brion of Pape Clément, echter wél zeer gevarieerd en met inbegrip van één andere illustere Cru Classé. Chateau Latour-Martillac 2003 (Cru classé): Wijngoed in de gemeente Martillac. Het ontleent z n naam een oude toren die herinnert aan de militaire afkomst van het kasteel. (12 de eeuw) (elke jaargang krijgt een zeer goede vermelding in Hachette) De wijngaard wordt manueel geplukt en de oogst gaat in kleine kistjes naar de chais. De druiven krijgen een cuvaison van ongeveer 3 weken in Inox vaten. Daarna rijpt de wijn 15 à 18 maanden in eiken vaten. Deze wijn wordt omschreven als zeer fruitgedreven, mooie houttoets en soepele tannines. (42 ha, met 60 % Cabernet Sauvignon, 35 % Merlot en 5 % Petit Verdot) Chateau Haut-Vigneau 2004 : Gelegen in de gemeente Martillac. Een zeer traditionele vinificatie met manuele oogst, 21 dagen cuvaison in inox vaten en 15 maanden rijping in voor de helft eiken vaten andere helft inox cuves. Haut-Vigneau is een uitstekende rode Pessac Leognan met een boeket van bessen, kruiden en getoast hout. Stevige smaak, vlezig en voorzien van edele tannines. Een wijn die gezien de eerdere jonge wijnstokken (eind 80 s) gevolgd moeten worden. (18 ha, 70 % Cabernet Sauvignon, 30 % Merlot) Chateau Larrivet- Haut Brion 1999 : Dit domein is gevestigd in de gemeente Pessac. De naam Larrivet komt van la rivette, een verwijzing naar het beekje dat door het domein loopt. De wijngaard is vooral beplant met blauwe druiven. De wijn rijpt gemiddeld 18 maanden op eiken vaten waarvan elk jaar 60 à 70 % wordt vernieuwd. Het is een elegante Pessac met een neus van klein zwart fruit, aardse tonen en mooi eik. De smaak is soepel en voorzien van goede tannines.

12 (45 ha, 50 % Cabernet Sauvignon, 50 % Merlot) Chateau Haut Lagrange 2002 : Dit klassieke domein is gevestigd in Leognan, vlakbij Bordeaux. Rijping van 30 % van de oogst in eiken vaten, 70 % in Inox, botteling na 18 maand rijping. Dominante fruittoets, hout nooit overheersend en zeer evenwichtige tannines. (Vermelding * in Hachette 2006) (18 ha, 55% Cabernet Sauvignon, 45 % Merlot) La terrasse de la Garde 2001 : Het domein Chateau la Garde is gelegen op enkele kiezel croupes in de gemeente Martillac. Het domein bestaat reeds sinds 1739 en werd recentelijk gerenoveerd. Klassieke vinificatie in nieuw eiken vaten gedurende 15 maand. Men herkent rijp rood fruit, kruiden en een mooi evenwicht van hout, tabak en tannines. Rijkelijk en fluwelig, heel toegankelijk wanneer hij nog jong is, maar toch een goed bewaarpotentieel. Deze cuvée la terrasse bestaat uit 65 % Cabernet Sauvignon en 35 % Merlot. Chateau de Malleprat 2001 : Dit domein bestaat reeds 45 jaar, en bleef ook steeds in dezelfde familie Cots. Het is gelegen in de gemeente Martillac. De oogst gebeurt ook hier geheel manueel. Na de oogst volgt een cuvaison van 20 à 30 dagen (naargelang de aard van het voorbije seizoen) en 15 à 18 maand rijping op eiken vat. Eén derde van de vaten wordt jaarlijks vervangen. (15 ha, 50 % Cabernet Sauvignon, 40 % Merlot, 5 % Cabernet Franc en 5 % Petit Verdot)

13 Volgorde Domein Jaartal Aankoop Prijs Startwijn 1 Chateau de Malleprat (wit) 2003 Carrefour 7,99 Startwijn 2 Chateau La Louvière (wit) 1999 Carrefour 20,39 A Chateau Latour-Martillac Cru 2003 Carrefour 19,50 Classé B Chateau Haut-Vigneau 2004 Carrefour 8,99 C Chateau Larrivet- Haut Brion 1999 The Wineshop 26,65 D Chateau Haut Lagrange 2002 The Wineshop 16,95 E La terrasse de la Garde 2001 Carrefour 11,14 F Chateau de Malleprat 2001 Carrefour 11,00