Gesloten verticale bodemwarmtewisselaar voor slechte bodemgesteldheid en grote vermogens

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Gesloten verticale bodemwarmtewisselaar voor slechte bodemgesteldheid en grote vermogens"

Transcriptie

1 Resultaten en bevindingen van project Gesloten verticale bodemwarmtewisselaar voor slechte bodemgesteldheid en grote vermogens Dit rapport is onderdeel van de projectencatalogus energie-innovatie. Tussen 2005 en 2011 kregen ruim 1000 innovatieve onderzoeks- en praktijkprojecten subsidie. Ze delen hun resultaten en bevindingen, ter inspiratie voor nieuwe onderzoeks- en productideeën. De subsidies werden verleend door de energie-innovatieprogramma's Energie Onderzoek Subsidie (EOS) en Innovatie Agenda Energie (IAE). Datum Juni 2007 Status Definitief Cogas Facilitair BV e.a. in opdracht van Agentschap NL

2

3 Colofon Projectnaam Programma Regeling Projectnummer Contactpersoon Gesloten verticale bodemwarmtewisselaar voor slechte bodemgesteldheid en grote vermogens Energie Onderzoek Subsidie Unieke Kansen Regeling UKR01010 Cogas Facilitair BV Hoewel dit rapport met de grootst mogelijke zorg is samengesteld kan Agentschap NL geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele fouten.

4 U n i e k e K a n s e n R e g e l i n g Gesloten VBW W voor slechte bodem gesteldheid en grote vermogens Vaststelling UKR Openbaar eindrapport

5 Gegevens project Dit project is uitgevoerd binnen het programma Energietransitie. Deze regeling stimuleert experimenten die bijdragen aan de transitie naar een duurzame huishouding. Dit project is uitgevoerd met subsidie van het Ministerie van Economische Zaken, regeling EOS: Unieke Kansen Regeling uitgevoerd door SenterNovem. Projectnummer : UKR03010 Projectnaam : Gesloten Verticale Bodemwarmtewisselaar voor slechte bodemgesteldheid en grote vermogens Penvoerder : Cogas Facilitair B.V. Medeaanvrager : WoonGoed 2-Duizend Projectperiode : 10 maart 2006 tot en met 30 november 2007 Projectleider bij penvoerder : Dhr. K. Lamme Contactpersoon bij penvoerder : Dhr. B. Oude Breuil Dhr. ing. A. Peterman Contactpersoon SenterNovem : Mevr. dr. ir. G.R.M. Breembroek Contactpersoon intermediair : Dhr. Ir. M.J.H. Broekman

6 1 Samenvatting Naast industrie is ook de gebouwde omgeving verantwoordelijk voor een aanzienlijk gedeelte van het gasverbruik en de uitstoot van CO 2 in Nederland. Door duurzaam te bouwen wordt een gedeeltelijke reductie van aardgasgebruik bereikt. Daarnaast kan ook een besparing worden behaald door toepassing van duurzame energievormen zoals bodemwarmte. Op veel plaatsen in Nederland wordt de bodem echter gekenmerkt door de afwezigheid van watervoerende pakketten waardoor de toepassingsmogelijkheden van bron systemen op deze locaties beperkt zijn. Het probleem is dat dergelijke duurzame systemen in dit grote gebied daarom niet of zeer onrendabel kunnen worden toegepast. In deze onrendabele gebieden wordt voor de warmteopwekking momenteel voornamelijk gasgestookte verwarmingssystemen toegepast. Met het project Gesloten VBWW voor slechte bodemgesteldheid en grote vermogens is door middel van een verticale gesloten bodemwarmtewisselaar op duurzame wijze voorzien in de energiebehoefte van een gebouwde omgeving in een gebied waar dit voorheen niet rendabel mogelijk was. Hierdoor kan de CO 2 -uitstoot aanzienlijk worden beperkt. De energie wordt afgenomen door de toekomstige bewoners van wooncomplex Bösdael te Reuver, hiervoor wordt overeenkomsten met de bewoners afgesloten. Ten behoeve van het project hebben Cogas Facilitair B.V. en Stichting WoonGoed 2- Duizend een samenwerkingsverband opgericht voor het ontwerp, de investering, de realisatie, het beheer en de exploitatie van een duurzaam energiesysteem voor een gebouwde omgeving op basis van bodemwarmte. De technische, fysieke realisatie van het energiesysteem is uitbesteed geweest aan BAM Techniek BV. De realisatie van de gesloten verticale bodemwisselaar met aangekoppeld distributienetwerk in Reuver is in november 2007 met succes afgerond. Vanaf dat moment is de levering van elektriciteit, warmte en koude aan de woningen en utiliteitsruimten gestart. Het project is uniek in vergelijking met bestaande VGBWW s omdat er met een gesloten systeem een groot (thermisch) vermogen wordt geleverd aan een gebouwde omgeving. Tot dusver zijn er sporadisch kleinschalige projecten geweest op basis van gesloten systemen waarbij de opgewekte vermogens relatief beperkt waren. In totaal zijn er meer dan 120 bodemlussen geplaatst, wat gelijk is aan circa 12 km aan bodemlussen. De energielevering wordt bediend uit vier technische ruimtes. Het systeem kan zowel in de koude- als warmtebehoefte van de woningen voorzien. Van de totale vermindering van de CO 2 uitstoot wordt 82% gerealiseerd door middel van de levering van warmte, de overige besparing is toe te rekenen aan verlaagde energiebehoefte op het gebied van koeling. Het resultaat is een duurzaam energiesysteem, dat betreft omvang, complexiteit en techniek uniek is voor Nederland en waarmee de uitstoot van CO 2 in de gebouwde omgeving jaarlijks met 119 ton CO2/jaar is verminderd.

7 2 Projectbeschrijving 2.1 Achtergrond Op veel plaatsen in Nederland kan door de aanwezigheid van voldoende watervoerende lagen (aquifers) een duurzaam open bron systeem worden toegepast voor de energievoorziening van gebouwen. Voor grofweg het gedeelte ten westen van de denkbeeldige lijn Groningen - Arnhem (zie figuur) is een open bron systeem mogelijk. Dit gebied wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van voldoende watervoerende lagen. Echter ten oosten van deze lijn bevindt zich een gebied waar de zekerheid van watervoerende pakketten twijfelachtig is. Het aantal watervoerende pakketten daalt hier tot één laag. Met het oog op de noodzakelijke waterwinning is het gebruik van deze laag beperkt vanuit overheidswege. Hiermee wordt de toepasbaarheid van een open bron systeem ook beperkt. Hoewel de regio s buiten de Randstad vallen, bevatten deze regio s een warmte-koude vraag van 20% ten opzichte van de vraag naar koeling en verwarming in Nederland. Daarnaast zijn er in Nederland gebieden waar vanwege verstoppingproblemen door de aanwezigheid van een redoxgrens open systemen minder geschikt zijn. Conventionele gesloten systemen kunnen echter door de onafhankelijkheid van watervoerende lagen (het betreft immers een gesloten systeem) wel mogelijkheden bieden bij een slechte bodemgesteldheid, maar leveren doorgaans te kleine vermogens om aan de benodigde vraag te kunnen voldoen. In gebieden met een slechte bodemgesteldheid worden duurzame bronsystemen door de beperkte rendabiliteit daarom vrijwel niet toegepast. Hierdoor wordt vaak teruggevallen op de oude conventionele manier van het gasgestookt verwarmen of sporadisch op gesloten systemen voor projecten met kleine vermogens. In een groot deel van Nederland werd door de slechte bodemgesteldheid en de beperkte watervoerende lagen dus geen duurzaam en rendabel bodemwarmtewisselaars (BWW)-systeem opgezet. 2.2 De gesloten bodemwarmtewisselaar Voor het opwekken van elektriciteit en warmte kunnen verschillende duurzame energiebronnen worden aangewend. Naast bijvoorbeeld zonnepanelen en windturbines kan met behulp van BWW op een duurzame wijze energie worden opgewekt. BWW s in de huidige configuratie maken gebruik van de warmteopslagcapaciteit in de bodem en kunnen op veel plaatsen in Nederland worden gebruikt.

8 De werking van een verticale gesloten bodemwarmtewisselaar berust op een warmtepomp en omvat een compressor, condensor, verdamper, expansieventiel en een aantal bodemlussen. Warmtepompen gaan uit van het principe van een gas-compressie cyclus, waarbij door drukverhoging of verlaging thermische energie verkregen of afgegeven kan worden. Figuur 1: Werking van warmtepomp Gesloten bron systemen bestaan uit een gesloten systeem van glycol gevulde leidingen in de bodem. Omdat het systeem afgesloten is van de omgeving vindt er geen onttrekking/infiltratie van grondwater plaats. In de bodem vindt warmte-uitwisseling plaats tussen bodem en vloeistof. Door de vloeistof door een warmtepomp te voeren kan energie worden opgewekt. Een warmtepomp is gevuld met een koelmiddel. In de verdamper is de temperatuur van het koelmiddel lager dan de omgevingstemperatuur. Hierdoor absorbeert het koelmiddel warmte uit de omgeving, waarbij het verdampt. Het nu gasvormige koelmiddel kan vervolgens door de compressor worden samengeperst waarbij behalve de druk ook de temperatuur toeneemt. In de condensor wordt deze warmte aan de koudere omgeving afgegeven, waardoor het koelmiddel verdampt en condenseert. Het gecondenseerde koelmiddel wordt aansluitend door het expansieventiel gevoerd waar de vloeistof door de drukverlaging weer in gas overgaat en gelijktijdig sterk afkoelt. In geval van zowel koeling als verwarming kan in de winter de in de zomer geproduceerde warmte worden aangewend voor verwarming van het gebouw, terwijl in de zomer de in de winter geproduceerde koude gebruikt kan worden voor koeling van het gebouw. Door het hoge rendement van de warmtepomp is de efficiëntie zeer groot. Bij verticale gesloten systemen worden de lussen verticaal in de grond geboord, waardoor een beperktere oppervlakte nodig is. Gesloten systemen kennen een hoge bedrijfszekerheid, maar zijn tot aan dit project klein van omvang en gericht op kleine vermogens (< 70 kw).

9 3 Doelstelling De huidige samenleving is sterk afhankelijk van fossiele brandstoffen als bron van energie. Het gebruik van fossiele brandstoffen kent echter aanzienlijke problemen zoals de uitputbaarheid, stijgende prijzen en de uitstoot van broeikasgassen als CO 2 en onder meer stikstof- en zwaveloxiden die vrijkomen bij de opwekking van energie. Voor het opwekken van elektriciteit en warmte kunnen verschillende duurzame energiebronnen worden aangewend, zoals windturbines en zonnepanelen. Daarnaast kan ook met bodemwarmtewisselaars duurzame energie worden opgewekt. Gebleken is echter dat het op veel plaatsen in Nederland niet mogelijk was om met dergelijke duurzame bronsystemen energie op te wekken waarmee in de energiebehoefte kon worden voldaan. Door de slechte bodemgesteldheid zijn open bronsystemen in deze gebieden niet mogelijk en zijn de vermogens met gesloten bronsystemen te klein waardoor de rendabiliteit marginaal is. Het energiebedrijf Cogas onderkent deze huidige problematiek en richt zich dan ook op onderzoek, ontwikkeling en realisatie van alternatieve, duurzame oplossingen voor de opwekking van elektriciteit en warmte. Doel van onderhavig project was het realiseren van een duurzaam gesloten energieopwekkingsysteem met een groot vermogen gericht op de energievoorziening van woningbouw in een gebied met een slechte bodemgesteldheid. 4 Uitvoering van het project In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de uitvoering van het project waarbij onder meer de technische en organisatorische problemen, wijzigingen ten opzichte van het projectplan en begroting worden omschreven. 4.1 Uitvoering en resultaten Het project is opgedeeld in verschillende projectfasen waarin diverse typen werkzaamheden zijn uitgevoerd. Deze projectfases waren: 1. Opstartfase 2. Ontwerp 3. Realisatie 4. Exploitatie In het onderstaande overzicht wordt ingegaan op de verschillende resultaten die er in de verschillende projectfases behaald zijn. Fase 1: Opstartfase Resultaten zoals opgenomen in de aanvraag Voortgang en evt. knelpunten 1. Samenwerkingsovereenkomst tussen de partijen 1. De samenwerkingsovereenkomst tussen Cogas en WoonGoed is ondertekend 2. Intentieovereenkomst met derden 2. Er is een intentieovereenkomst gesloten met BAM Techniek 3. Bouwvergunning 3. De bouwvergunning is aangevraagd en verleend. 4. Programma van eisen 4. Het programma van eisen is opgesteld.

10 5. Opvragen offertes en proefboringen 5. De eerste proefboringen zijn verricht ten behoeve van het aanbrengen van de BWW s. Knelpunt hierbij was de benodigde ruimte voor de BWW s in verband met de bodemgesteldheid, waardoor het noodzakelijk was de bodemlussen verder uit elkaar te plaatsen om een goede opslagcapaciteit te kunnen realiseren. 2. Bouwkundig en civieltechnisch ontwerpen en 2. Door de grotere benodigde ruimte is het bodemplan tekenen aangepast. Dit bodemplan is gereed en afgestemd met de grondeigenaren. De bouwwerkzaamheden duurde ook langer dan geplant waardoor de in bedrijfstelling van de installatie ook naar achteren schoof. 3. Aanbesteding werkzaamheden derden 3. Volgens planning verlopen 4. Sluiten bouwovereenkomsten 4. Volgens planning verlopen Fase 3: Realisatie Resultaten zoals opgenomen in de aanvraag Voortgang en evt. knelpunten Geboorde BWW s 1. In deze is vertraging opgelopen mede door dat men tijdens het boren veel grote stenen tegen kwam. Verder is er vertraging ontstaan door een wijziging van de wadi waardoor de lussen pas later geboort konden worden. 2. Aanschaf machines en apparaten 2. Volgens planning verlopen 3. Technische ruimtes gereed voor aansluiting 3. Doordat de lussen later gereed waren dan gepland werd de in bedrijf name ook later gerealiseerd. 4. Functionerend distributienet 4. Idem punt 3 5. Testrapporten 5. Tijdens het testen bleken enkele lussen niet geheel dicht te zijn. Het koste veel tijd dit te verhelpen. Fase 4: Exploitatie Resultaten zoals opgenomen in de aanvraag 1. Exploiteerbaar, overgedragen duurzaam GVBWW-systeem Voortgang en evt. knelpunten 1. In november 2007 is deze fase met succes afgerond. 4.2 Technische en organisatorische problemen tijdens de uitvoering De technische en organisatorische problemen die zich tijdens de uitvoering van het project hebben voorgedaan en de wijze waarop deze problemen zijn opgelost worden hieronder beschreven: Nadat de eerste proefboringen waren verricht om de BWW s aan te brengen kwam een eerste knelpunt met betrekking tot de bodemgesteldheid naar voren. Het boren van de bodemlussen heeft daardoor nogal wat problemen opgeleverd. Tijdens dit proces kwam men tussen de 14 en 20 meter grotere stenen tegen, dit zorgde ervoor dat het hele proces vertraagde. Verschillende malen moest het boorproces worden afgebroken en moest er opnieuw een boring worden gemaakt.

11 De benodigde ruimte zoals was aangenomen moest worden aangepast en het was noodzakelijk om de lussen verder uit elkaar te plaatsen om de goede opslagcapaciteit te kunnen realiseren. Het ontwerp van de vijver was daardoor aan wijzigingen onderhevig en de realisatie van de ± 20 lussen werd bemoeilijkt. Door de grotere benodigde ruimte moest het bodemplan worden afgestemd met de grondeigenaren. Uiteindelijk liggen de lussen nu in de vijverpartij en deze ligt daardoor 2 meter dieper ten opzichte van het oorspronkelijke ontwerp. Hieruit vloeide een gewijzigde puntconstructie voort; Een ander probleem met betrekking tot het boren was, dat na het boren van een boorgat grote spoelgaten (1.5 x 1.5 meter) met hoopjes uit het boorgat gekomen grond achter bleven. Dit diende in de oorspronkelijke staat hersteld te worden. De koude- en warmtemeters zijn gewijzigd. Er worden nu speciale meters gebruikt die op afstand uitgelezen kunnen worden; Er zijn problemen geweest met de bodemlussen door lekkage. De koppelingen waren niet op het juiste moment vastgezet, dat lekkage tot gevolg had; De vloer verwarmingspompen in de bovenste vertrekken liepen steeds droog. Dit had ermee te maken, dat er te veel lucht in de leidingen zat. Dit euvel is verholpen door een centraal ontluchtingssysteem op de centrale leidingen te zetten om zo deze lucht te kunnen verwijderden. Dit is uitgevoerd voor alle technische ruimtes; 4.3 Wijzigingen ten opzichte van het projectplan Gedurende het project is het projectplan gewijzigd. Conform de planning moest het project 30 juni 2007 afgerond zijn, door onvoorziene omstandigheden is er echter een uitloop van het project ontstaan. Enerzijds was dit het gevolg van een vertraging bij de bouw, anderszijds is er een vertraging bij het boren van de bronnen ontstaan (wijziging wadi, tegenslag tijdens het boren, grote stenen die in het boorgat zaten en het zorgvuldig afgraven (kormix voor de parkeerplaats) van het spoelgat voor de boring). Het project is uiteindelijk op 30 november 2007 afgerond. 5 Resultaten en perspectief De realisatie van de gesloten verticale bodemwisselaar met aangekoppeld distributienetwerk in Reuver is in november 2007 met succes afgerond. Vanaf dat moment is de levering van elektriciteit, warmte en koude aan de woningen en utiliteitsruimten gestart. In totaal zijn er meer dan 120 bodemlussen geplaatst, wat gelijk is aan circa 12 km aan bodemlussen. De energielevering wordt bediend uit vier technische ruimtes. Het systeem kan zowel in de koude- als warmtebehoefte van de woningen voorzien. Van de totale vermindering van de CO 2 uitstoot wordt 82% gerealiseerd door middel van de levering van warmte, de overige besparing is toe te rekenen aan verlaagde energiebehoefte op het gebied van koeling. Het resultaat is een duurzame levering van energie resulterend in een vermindering van de CO 2 -emissie. De reductie in CO 2 -emissie is momenteel 119 ton CO2/jaar. Doordat er minder vraag is naar warm tapwater dan vooraf verwacht werd, is de gerealiseerde absolute emissievermindering marginaal lager uitgevallen. Van de opgedane kennis en ervaringen met het project in Reuver kan gebruik worden gemaakt bij toekomstige vervolgprojecten binnen de woningbouw als ook binnen andere toepassingsgebieden. Inmiddels is Cogas gestart met de realisatie van twee

12 vervolgprojecten. De verwachting is dat er jaarlijks circa drie soortgelijke systemen zullen worden gerealiseerd ten behoeve van de energievoorziening van met name woningbouw. Naast de concrete projecten bevinden verschillende projecten zich momenteel in de aanbiedingsfase. De vooruitzichten en het toekomstperspectief zijn dan ook zeer positief te noemen. Gebleken is dat de ervaringen die opgedaan zijn bij het door de Unieke Kansen Regeling ondersteunende project de introductie van deze technologie in de markt hebben verbeterd en vergemakkelijkt. Belangrijke technische en economische knelpunten zijn namelijk grotendeels opgelost en het project vormt een voorbeeldproject voor toekomstige mogelijkheden. Het project vormt een voorbeeldproject waarmee geïnteresseerden kunnen worden overtuigd van de haalbaarheid en mogelijkheden van deze vorm van duurzame energie. Gedurende het project zijn verschillende informatieve artikelen verschenen over het project, onder meer in het Technisch Weekblad (editie 22 maart 2008). Dit artikel is als bijlage bij deze rapportage gevoegd. Daarnaast is tevens een bericht geplaatst op de website van Cogas, waar het project genoemd wordt als voorbeeldproject voor warmte en koude opslag. Eventuele geïnteresseerden wordt de mogelijkheid geboden om een bezoek te brengen aan het project. 6 Bijdrage aan de doelstellingen van de EOS: unieke kansen regeling. Met behulp van de Unieke Kansen Regeling heeft het project een bijdrage kunnen leveren aan de verduurzaming van de energiehuishouding, aan het milieu, de economie en voor de burgers. Het project levert een directe bijdrage aan het verminderen van de uitstoot van CO 2 in Nederland en vormt een duurzaam alternatief voor het voorzien in de energiebehoefte in die gebieden waar dit tot op heden nog niet mogelijk was. Het project voorziet hierdoor in een vermindering van het aardgasverbruik van 200 wooneenheden, een zorgcentrum, een restaurant en een kapper en de daaraan gerelateerde CO 2 - emissie. Verder heeft het project tevens een beperkte reductie van de emissie van NO x en SO x tot gevolg. Omdat in het project uit is gegaan van het principe niets-meer-dananders voor de levering van warmte wordt getoond dat duurzame energie niet gepaard hoeft te gaan met hogere maandelijkse kosten. Het project ligt op het erkende transitiepad EGG1 Energiebesparing in de gebouwde omgeving binnen de hoofdroute Efficiënt en Groen gas. Het systeem leidt tot een beperking van het gebruik van fossiele energie in meer dan 200 wooneenheden en utiliteitsgebouwen door toepassing van externe duurzame warmtebronnen cq bodemwarmte op plaatsen waar dit voorheen technisch en economisch niet haalbaar was. Met het project is bewezen dat het duurzame systeem rendabel kan functioneren in voorheen onrendabele gebieden, waardoor men zich nu in Oost-Nederland ook gebruik kan maken van deze technologie. De verwachting is dat er jaarlijks 3 gelijksoortige projecten kunnen worden opgestart in Nederland. Cogas zelf is inmiddels gestart met twee volgende projecten en de verwachting is dat er de komende jaren meer bijkomen. 7 Eindconclusie Tot voor kort was het ten gevolge van de slechte bodemgesteldheid in grote delen van Nederland niet mogelijk om te voorzien in de energiebehoefte met behulp van warmte en koude opslag. Dergelijke systemen hadden te beperkte vermogens en gingen

13 gepaard met te hoge kosten om rendabele geëxploiteerd te kunnen worden. Hierdoor was men genoodzaakt voor de levering van energie gebruik te maken van fossiele brandstoffen, wat gepaard ging met de onvermijdelijke, ongewenste CO 2 -emissie. Met dit project is bewezen dat het mogelijk is om ook in voorheen onrendabele gebieden rendabel duurzame energie op te wekken met gebruikmaking van de bodemwarmte. Door middel van een gesloten verticale bodemwarmtewisselaar met een groter vermogen dan tot nog toe is gerealiseerd kan men duurzaam voorzien in de energiebehoefte van meer dan 200 wooneenheden en utiliteitsgebouwen in Reuver. Hierbij gaat het niet alleen om de levering van elektriciteit en warmte maar desgewenst ook koude voor het koele van ruimten in warme perioden. Gedurende het project zijn verschillende technische knelpunten opgetreden, waarvoor men oplossingen heeft kunnen realiseren. De kennis en ervaring die opgedaan zijn tijdens het project hebben de marktintroductie verbeterd en vergemakkelijkt. Op jaarbasis wordt met alleen al het duurzame systeem in Reuver 119 ton CO 2 -emissie/jaar bespaard. Het verwachte herhalingspotentieel bedraagt circa honderd vergelijkbare systemen in Nederland. Contact Voor meer informatie, vragen en/of het aanvragen van dit rapport kunt u contact opnemen met dhr. ing. A. Peterman, projectleider Cogas Duurzaam. Voor contactgegevens zie

DEMO Resultaten en bevindingen van project. Datum 2008 Status Definitief. Nuon Warmte in opdracht van Agentschap NL

DEMO Resultaten en bevindingen van project. Datum 2008 Status Definitief. Nuon Warmte in opdracht van Agentschap NL Resultaten en bevindingen van project Dit rapport is onderdeel van de projectencatalogus energie-innovatie. Tussen 2005 en 2011 kregen ruim 800 innovatieve onderzoeksprojecten subsidie. Ze delen hun resultaten

Nadere informatie

Aardwarmtenetwerk Pijnacker

Aardwarmtenetwerk Pijnacker Resultaten en bevindingen van project Dit rapport is onderdeel van de projectencatalogus energie-innovatie. Tussen 2005 en 2011 kregen ruim 1000 innovatieve onderzoeks- en praktijkprojecten subsidie. Ze

Nadere informatie

Innovatief renoveren met PVT

Innovatief renoveren met PVT Resultaten en bevindingen van project Innovatief renoveren met PVT Dit rapport is onderdeel van de projectencatalogus energie-innovatie. Tussen 2005 en 2011 kregen ruim 1000 innovatieve onderzoeks- en

Nadere informatie

DE WERKING VAN DE WARMTEPOMP

DE WERKING VAN DE WARMTEPOMP De duurzame energiebron is onuitputtelijk, maar heeft een te laag temperatuurniveau om de CV rechtstreeks op aan te kunnen sluiten. De temperatuur zal dus eerst verhoogd moeten worden, waardoor wij onze

Nadere informatie

Optimale benutting van de energie input van een houtgestookte centrale door plaatsing rookgascondensor en CO2- benutting met PVT

Optimale benutting van de energie input van een houtgestookte centrale door plaatsing rookgascondensor en CO2- benutting met PVT Resultaten en bevindingen van project Optimale benutting van de energie input van een houtgestookte centrale door plaatsing rookgascondensor en CO2- benutting met PVT Dit rapport is onderdeel van de projectencatalogus

Nadere informatie

3 e Generatie ION Technologie

3 e Generatie ION Technologie Resultaten en bevindingen van project 3 e Generatie ION Technologie Dit rapport is onderdeel van de projectencatalogus energie-innovatie. Tussen 2005 en 2011 kregen ruim 1000 innovatieve onderzoeks- en

Nadere informatie

Biomethanol. Resultaten en bevindingen van project. Datum September 2010 Status Definitief. BioMCN, e.a. in opdracht van Agentschap NL

Biomethanol. Resultaten en bevindingen van project. Datum September 2010 Status Definitief. BioMCN, e.a. in opdracht van Agentschap NL Resultaten en bevindingen van project Biomethanol Dit rapport is onderdeel van de projectencatalogus energie-innovatie. Tussen 2005 en 2011 kregen ruim 1000 innovatieve onderzoeks- en praktijkprojecten

Nadere informatie

Productie van FoxCoal uit getorreficeerde reststromen

Productie van FoxCoal uit getorreficeerde reststromen Resultaten en bevindingen van project Productie van FoxCoal uit getorreficeerde reststromen Dit rapport is onderdeel van de projectencatalogus energie-innovatie. Tussen 2005 en 2011 kregen ruim 1000 innovatieve

Nadere informatie

Green Coal from torrefied Biomass: een tweede generatie hoogwaardig en groen alternatief voor steenkool

Green Coal from torrefied Biomass: een tweede generatie hoogwaardig en groen alternatief voor steenkool Resultaten en bevindingen van project Green Coal from torrefied Biomass: een tweede generatie hoogwaardig en groen alternatief voor steenkool Dit rapport is onderdeel van de projectencatalogus energie-innovatie.

Nadere informatie

D2C-Airco. Resultaten en bevindingen van project. Datum 11 april Optimair Holding BV in opdracht van Agentschap NL

D2C-Airco. Resultaten en bevindingen van project. Datum 11 april Optimair Holding BV in opdracht van Agentschap NL Resultaten en bevindingen van project D2C-Airco Dit rapport is onderdeel van de projectencatalogus energie-innovatie. Tussen 2005 en 2011 kregen ruim 1000 innovatieve onderzoeks- en praktijkprojecten subsidie.

Nadere informatie

Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning

Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning Bent u voorbereid op de toekomst? Een toekomst zónder gas? AM ontwikkelt in Park Centraal comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woningen. Deze

Nadere informatie

Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning

Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning Bent u voorbereid op de toekomst? Een toekomst zónder gas? Heijmans ontwikkelt op Forteneiland comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woningen.

Nadere informatie

Warmtepompen en warmtebronnen. Warmtepompen

Warmtepompen en warmtebronnen. Warmtepompen Warmtepompen en warmtebronnen (augustus 2006) Warmtepompen Wat is een warmtepomp? Warmtepompen zijn duurzame energiesystemen die energie uit de omgeving, zoals buitenlucht, bodem of grondwater, omzetten

Nadere informatie

JORIS VAN DYCK JORIS VAN DYCK WARMTEPOMPTECHNIEKEN JVD WARMTEPOMPTECHNIEKEN B.V.B.A.

JORIS VAN DYCK JORIS VAN DYCK WARMTEPOMPTECHNIEKEN JVD WARMTEPOMPTECHNIEKEN B.V.B.A. WARMTEPOMPTECHNIEKEN Verwarmen met een warmtepomp de energie van natuurelementen JVD warmtepomptechnieken bvba Oostmalsebaan 5 B-2960 Brecht Tel.: +32 (0) 3 313 85 39 info@warmtepomptechnieken.be www.warmtepomptechnieken.be

Nadere informatie

Open en gesloten WKO systemen. Open systemen

Open en gesloten WKO systemen. Open systemen Open en gesloten WKO systemen Open systemen Een kenmerk van open systemen is dat er grondwater onttrokken en geïnfiltreerd wordt. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen doubletsystemen, monobronsystemen

Nadere informatie

Verwarm uw woning elektrisch. Creëer met een warmtepomp uw ideale WinWoonSituatie

Verwarm uw woning elektrisch. Creëer met een warmtepomp uw ideale WinWoonSituatie Verwarm uw woning elektrisch Creëer met een warmtepomp uw ideale WinWoonSituatie Bespaar op energiekosten én het milieu De meeste woningen in Nederland gebruiken een cv-ketel op gas. Hiermee verwarmen

Nadere informatie

100% Warmte, warm tapwater en koude. Comfortabel én milieuvriendelijk wonen. duurzame energie van eigen bodem

100% Warmte, warm tapwater en koude. Comfortabel én milieuvriendelijk wonen. duurzame energie van eigen bodem 100% duurzame energie van eigen bodem Warmte, warm tapwater en koude Comfortabel én milieuvriendelijk wonen U gaat voor nul! Comfortabel én milieuvriendelijk wonen Warmte, warm tapwater en koude van Eteck

Nadere informatie

Duurzaam verwarmen en koelen met bodemenergie

Duurzaam verwarmen en koelen met bodemenergie Postbus 47 7710 AA Nieuwleusen Rollecate 61 7711 GG Nieuwleusen Tel. 0529 484315 fax 0529 484537 E-mail: info@luinstra.nl Internet: www.luinstra.nl K.v.K. nr. 05080406 BTW nr. NL8155.26.490.B01 IBAN: NL78RABO0127841741

Nadere informatie

Aardwarmte / Luchtwarmte

Aardwarmte / Luchtwarmte 2015 Aardwarmte / Luchtwarmte Verdiepende opdracht Inleiding; In dit onderdeel kun je meer leren over het onderwerp Aardwarmte/Luchtwarmte. Pagina 1 Inhoud 1.Aardwarmte / luchtwarmte...3 1.1 Doel van de

Nadere informatie

Advies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling

Advies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling Advies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling Een warmtepomp genereert op een efficiënte manier warmte om uw huis comfortabel te verwarmen of van warm water te voorzien. Warmtepompen hebben

Nadere informatie

Informatieblad. Warmtepompen INLEIDING

Informatieblad. Warmtepompen INLEIDING INLEIDING Vanwege de oprakende fossiele brandstoffen worden we met zijn alle gedwongen op zoek te gaan naar verbeterde of alternatieve energieopwekkers. Van hout naar kolen naar olie naar gas en nu naar

Nadere informatie

De intelligente oplossing

De intelligente oplossing De intelligente oplossing De laatste jaren zijn de energieprijzen toonbaar gestegen. Daar komt bij dat de voorraad fossiele brandstoffen ook niet onuitputtelijk is. Deze optelsom geeft aan dat we op alternatieve

Nadere informatie

White Paper Warmtepompsysteem

White Paper Warmtepompsysteem White Paper Warmtepompsysteem Inleiding Een warmtepompsysteem is voor veel mensen inmiddels een bekend begrip, toch ontstaat er nog steeds veel onduidelijkheid over de werking van het systeem. Dit blijkt

Nadere informatie

100% Warmte, warm tapwater en koude. Comfortabel én milieuvriendelijk wonen. duurzame energie van eigen bodem

100% Warmte, warm tapwater en koude. Comfortabel én milieuvriendelijk wonen. duurzame energie van eigen bodem 100% duurzame energie van eigen bodem Warmte, warm tapwater en koude Comfortabel én milieuvriendelijk wonen U gaat voor nul! Comfortabel én milieuvriendelijk wonen Warmte, warm tapwater en koude van Eteck

Nadere informatie

Meer wooncomfort. en minder energieverbruik door een warmtepomp. voltalimburg.nl/warmtepomp

Meer wooncomfort. en minder energieverbruik door een warmtepomp. voltalimburg.nl/warmtepomp Meer wooncomfort en minder energieverbruik door een warmtepomp voltalimburg.nl/warmtepomp Tip! Vraag subsidie aan bij de aanschaf van een warmtepomp. Het subsidiebedrag voor een warmtepomp van 5 kw is

Nadere informatie

Ruimteverwarming met warmtepompen:

Ruimteverwarming met warmtepompen: Ruimteverwarming met warmtepompen: principes en werking van verschillende warmtepompsystemen en toepassingen in woningbouw TRIAS ENERGETICA 2 1 Dus 1. Eerst goed isoleren en luchtdicht bouwen (de warmtebehoefte

Nadere informatie

Rapport installatieconcept

Rapport installatieconcept Rapport installatieconcept voor het realiseren van een schoolpand annex nazorg voor delinquenten Adres: Teleportboulevard 2 Plaats: Amsterdam Stadsdeel: Sloterdijk Teleport Projectgroep: A-tomos Projectnummer:..

Nadere informatie

Warmte Koude Opslag. Wat is WKO? Diep onder Drenthe

Warmte Koude Opslag. Wat is WKO? Diep onder Drenthe Warmte Koude Opslag Wat is WKO? Diep onder Drenthe Klimaatbestendig Drenthe Klimaatveranderingen van vele eeuwen zijn nog steeds zichtbaar in het Drentse landschap. Voorbeelden hiervan zijn de Hondsrug

Nadere informatie

1E SCHOOL. duurzaam gerenoveerd

1E SCHOOL. duurzaam gerenoveerd 1E SCHOOL duurzaam gerenoveerd DUURZAAM RENOVEREN investeren in MEERVOUDIGE OPBRENGST INHOUD PRESENTATIE 1 Niet duurzame school 2 Duurzaam bouwen & leven 3 Duurzame energie, kleinschalig opgewekt 4 Passief

Nadere informatie

Kenniscentrum InfoMil Energiebesparing bij een sportclub

Kenniscentrum InfoMil Energiebesparing bij een sportclub Rijkswaterstaat Ministerie van Infrastructuur en Milieu Energiebesparing bij een sportclub 23 januari 2017 Inhoudsopgave Energiebesparing bij een sportclub 3 Energiezuinige sportveldverlichting 3 Opwekken

Nadere informatie

De meest optimale installatie is een zuinige installatie. Daarvoor dienen 3 componenten goed op elkaar te worden afgesteld:

De meest optimale installatie is een zuinige installatie. Daarvoor dienen 3 componenten goed op elkaar te worden afgesteld: Besteco wil aan de hand van een korte, eenvoudige uitleg algemene informatie verstrekken omtrent warmtepompinstallaties en waar de aandachtspunten liggen. De meest optimale installatie is een zuinige installatie.

Nadere informatie

Duurzame energie. uitgestoten in vergelijking met een conventioneel verwarmingssysteem, bijvoorbeeld een CV ketel.

Duurzame energie. uitgestoten in vergelijking met een conventioneel verwarmingssysteem, bijvoorbeeld een CV ketel. Duurzame energie Er wordt tegenwoordig steeds meer gebruik gemaakt van duurzame energiesystemen in gebouwen. Hiermee wordt op een natuurlijke wijze duurzame energie gewonnen om de woningen te verwarmen

Nadere informatie

GREENPORTKAS IN VOGELVLUCHT

GREENPORTKAS IN VOGELVLUCHT 12 GREENPORTKAS IN VOGELVLUCHT Duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen staan bij Greenportkas ondernemer Joep Raemakers hoog aangeschreven. De ondernemer wil tomaten telen, de uitputting

Nadere informatie

BE 2 Installatietechniek Bieschboshal warmtepomp

BE 2 Installatietechniek Bieschboshal warmtepomp BE 2 Installatietechniek Bieschboshal warmtepomp Pagina 1 van 7 Joran van Reede MBGOO17B4..-05-2019 Pagina 2 van 7 Inleiding Voor u ligt een verslag over de installatie techniek van de Bieschbos hal. In

Nadere informatie

Nederlands Platform Warmtepompen

Nederlands Platform Warmtepompen De nieuwe generatie combi-warmtepompen Oktober 2016 Energie Den Bosch 1 Kennismaken Techneco» oprichting 1995 (21 jaar), vestiging in Delft» ca. 3.500 duurzame projecten in Nederland» 30 medewerkers (verkoop,

Nadere informatie

H e t W A d u s E P C p a k k e t

H e t W A d u s E P C p a k k e t Uw partner in duurzame energie H e t W A d u s E P C p a k k e t De ultieme oplossing voor uw woning v1.0 april 2009 Voorwoord WAdus BV is een jong en dynamisch bedrijf. Het bedrijf is opgericht in 2008

Nadere informatie

Onderzoek en ontwikkeling voor een kleinschalige windturbine met venturi en geluidsdemper

Onderzoek en ontwikkeling voor een kleinschalige windturbine met venturi en geluidsdemper Resultaten en bevindingen van project Onderzoek en ontwikkeling voor een kleinschalige windturbine met venturi en geluidsdemper Dit rapport is onderdeel van de projectencatalogus energie-innovatie. Tussen

Nadere informatie

18 april KIVI. Warmtepompen. Erwin Janssen Hoofd Product Management Nathan Systems B.V.

18 april KIVI. Warmtepompen. Erwin Janssen Hoofd Product Management Nathan Systems B.V. 18 april 2018 -KIVI Warmtepompen Erwin Janssen Hoofd Product Management Nathan Systems B.V. Presentatie inhoud Even voorstellen Wat is een warmtepomp en welke varianten zijn er? Waarom een warmtepomp?

Nadere informatie

Energieneutraal keten sluisdeur Goese Sas

Energieneutraal keten sluisdeur Goese Sas Energieneutraal keten sluisdeur Goese Sas Door de vastgestelde energie- en klimaatdoelstelling binnen Europa om in 2050 energieneutraal te zijn, is het voor de hele samenleving maar met name voor bedrijven

Nadere informatie

Technieken en financiering van de aardgasvrijoplossingen

Technieken en financiering van de aardgasvrijoplossingen Nieuwbouw is relatief eenvoudig aardgasvrij te realiseren. Er zijn grofweg twee alternatieven: - Verzwaard elektriciteitsnet met een lucht- of bodemwarmtepomp in de woning (all electric) - collectieve

Nadere informatie

Advies en projectrealisatie in energiebesparing en verduurzaming

Advies en projectrealisatie in energiebesparing en verduurzaming ! Advies en projectrealisatie in energiebesparing en verduurzaming Elemental Generation is Partner in de verduurzaming van bestaande bouw en in de realisatie van energie-neutrale nieuwbouw Expert in de

Nadere informatie

Ervaar het duurzame comfort van het nieuwe verwarmen met de Daikin Intergas Hybride.

Ervaar het duurzame comfort van het nieuwe verwarmen met de Daikin Intergas Hybride. minimaal 50% minder co 2 -uitstoot door halvering van uw gasverbruik Ervaar het duurzame comfort van het nieuwe verwarmen met de Daikin Intergas Hybride. Verwarm uw huis zoals u altijd gedaan heeft. Maar

Nadere informatie

Brandstofcel in Woning- en Utiliteitsbouw

Brandstofcel in Woning- en Utiliteitsbouw Brandstofcel in Woning- en Utiliteitsbouw Leo de Ruijsscher Algemeen directeur De Blaay-Van den Bogaard Raadgevende Ingenieurs Docent TU Delft faculteit Bouwkunde Inleiding Nu de brandstofcel langzaam

Nadere informatie

Hybride warmtepompen. Wat, wanneer en hoe? Simon Tuitel, Product Manager Warmtepompen, Controls & connectivity

Hybride warmtepompen. Wat, wanneer en hoe? Simon Tuitel, Product Manager Warmtepompen, Controls & connectivity Hybride warmtepompen Wat, wanneer en hoe? Simon Tuitel, Product Manager Warmtepompen, Controls & connectivity Agenda Waarom Hybride en wat zijn de voordelen Wat is een Hybride systeem Voorbeeld berekening

Nadere informatie

Toros Vision. Kennismaken. De nieuwe generatie combi-warmtepomp. Oktober 2015 Energie Den Bosch

Toros Vision. Kennismaken. De nieuwe generatie combi-warmtepomp. Oktober 2015 Energie Den Bosch Toros Vision De nieuwe generatie combi-warmtepomp Oktober 2015 Energie Den Bosch Kennismaken Techneco Groep» oprichting 1995 (20 jaar), vestiging in Delft» ca. 2.500 duurzame projecten in Nederland» 20

Nadere informatie

Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug

Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug CONCEPT Omgevingsdienst regio Utrecht Mei 2015 opgesteld door Erwin Mikkers Duurzame energie per Kern in gemeente Utrechtse Heuvelrug

Nadere informatie

STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA

STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA UPDATE 2016 SAMENVATTING STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA Opdrachtgever Gemeente Breda Afdeling Mobiliteit en Milieu Opdrachtnemer Evert

Nadere informatie

Minder, anders en efficiënter

Minder, anders en efficiënter De Zonne-arc vzw Energiezuinig anders De warmtepomp, de natuur als bron van verwarming. Willy Lievens, Z.O.T. (Zacht Onthechte Technoloog) N.U.L. (Niet Uitgebluste Leraar) Minder, anders en efficiënter

Nadere informatie

100% Vastrecht bronenergie van Eteck. Comfortabel wonen en bouwen aan de toekomst. Duurzame energie van eigen bodem

100% Vastrecht bronenergie van Eteck. Comfortabel wonen en bouwen aan de toekomst. Duurzame energie van eigen bodem 100% Duurzame energie van eigen bodem Vastrecht bronenergie van Eteck Comfortabel wonen en bouwen aan de toekomst U gaat voor nul! Comfortabel wonen en bouwen aan de toekomst Vastrecht bronenergie van

Nadere informatie

Hoe kan ik de restwarmte van datacenters hergebruiken? APAC Airconditioning Martijn Kolk

Hoe kan ik de restwarmte van datacenters hergebruiken? APAC Airconditioning Martijn Kolk Hoe kan ik de restwarmte van datacenters hergebruiken? APAC Airconditioning Martijn Kolk De APAC groep staat voor persoonlijke en betrouwbare dienstverlening. Met meer dan 25 jaar ervaring zijn wij uitgegroeid

Nadere informatie

Toelichting Aanvraag subsidie Marktintroductie energie-innovaties

Toelichting Aanvraag subsidie Marktintroductie energie-innovaties Toelichting Aanvraag subsidie Marktintroductie energie-innovaties Waarom deze toelichting? Deze toelichting hoort bij het digitale aanvraagformulier 'Subsidie voor Marktintroductie energie-innovaties 2010'.

Nadere informatie

Energiebesparing in de bouw

Energiebesparing in de bouw Energiebesparing in de bouw - Overheidsbeleid - Wettelijke kaders - Praktische omzetting Bijdragen van: ing. W.Baartman ir. J.Ouwehand Wetgeving en overheidsbeleid Transitie naar een duurzame energiehuishouding

Nadere informatie

Energie voor het leven

Energie voor het leven Energie voor het leven De warmtepomp van IDM verwarmt en koelt voor nu en in de toekomst Warmtepomp van Aarde... betekent voor ons allemaal zekerheid, warmte en thuis Horizontale bodemwisselaar Op een

Nadere informatie

W & M de Kuiper Holding

W & M de Kuiper Holding 2 januari t/m juni 2018 2 Pagina 2 van 6 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Overzicht -emissie gegevens 3 Vergelijking met voorgaande jaren 4 3 -gerelateerd gunningsvoordeel 5 4 Doelstellingen 5 Reductiedoelstellingen

Nadere informatie

Elga WINNAAR De kracht van de combinatie

Elga WINNAAR De kracht van de combinatie Elga WINNAAR 2010 innovatieve Hybride module voor hr ketels De kracht van de combinatie E T E De Elga DE Elga steekt minder energie in de bestaande bouw Techneco ontwikkelde een oplossing die even simpel

Nadere informatie

geotherm elektrische warmtepomp Op alle fronten betrouwbaar

geotherm elektrische warmtepomp Op alle fronten betrouwbaar Op alle fronten betrouwbaar 01.09.2012 onbezorgd comfort De betrouwbare geotherm Verwarming uit de bodem met een warmtepomp. Ingewikkeld? Niet bij Vaillant. Want Vaillant staat garant voor onbezorgd comfort

Nadere informatie

Begrippenlijst Naar groen is goed te doen

Begrippenlijst Naar groen is goed te doen Begrippenlijst Naar groen is goed te doen Begrip Trias Energetica Toelichting De drie stappen van de Trias Energetica zijn basisvuistregels bij het duurzaam ontwerpen en verbouwen van gebouwen, ontworpen

Nadere informatie

Wavin Diensten BV. Energiebesparing. warmte-koudeopslag restwarmte. Door Thom Cremer Manager locatiebeheer Wavin Diensten B.V.

Wavin Diensten BV. Energiebesparing. warmte-koudeopslag restwarmte. Door Thom Cremer Manager locatiebeheer Wavin Diensten B.V. Wavin Diensten BV Energiebesparing warmte-koudeopslag restwarmte Door Thom Cremer Manager locatiebeheer Wavin Diensten B.V. Inhoud 2 Inhoud Wavin locatie algemeen Koude opslagsysteem Ombouw naar warmte-koude

Nadere informatie

Beheer en onderhoud in de praktijk. Warmtepompsystemen met verticale bodemwisselaar technieken. Peter Centen Nathan Group

Beheer en onderhoud in de praktijk. Warmtepompsystemen met verticale bodemwisselaar technieken. Peter Centen Nathan Group Beheer en onderhoud in de praktijk Warmtepompsystemen met verticale bodemwisselaar technieken Peter Centen Nathan Group 2 1 COLLECTIEF BRONSYSTEEM (WARMTEPOMP INDIVIDUEEL PER APPARTEMENT) VERTICALE BODEMWARMTE-

Nadere informatie

Helmonds Energieconvenant

Helmonds Energieconvenant Helmonds Energieconvenant Helmondse bedrijven slaan de handen ineen voor een duurzame en betrouwbare energievoorziening. Waarom een energieconvenant? Energie is de drijvende kracht Energie is de drijvende

Nadere informatie

Duurzame energie. Warmte- en koudelevering door Cogas. www.cogas.nl

Duurzame energie. Warmte- en koudelevering door Cogas. www.cogas.nl Duurzame energie Warmte- en koudelevering door Cogas www.cogas.nl Duurzame energie Stelt u zich eens voor: een woning die u warmte biedt in de winter, heerlijke verkoeling in de zomer en dat zelfs op milieuvriendelijke

Nadere informatie

Warmtepompen - de toekomst. Hans Wiessner Welkom

Warmtepompen - de toekomst. Hans Wiessner Welkom Warmtepompen - de toekomst Hans Wiessner 21-06-2018 Welkom Moderne techniek als de Warmtepomp heeft de toekomst Installatietechniek, regeltechniek, LT afgifte systemen, wooncomfort Wat is een warmtepomp

Nadere informatie

Postbus 40 9466 AA Gieten T 0592-260990 F 0592-260620 KvK. 04070160 BTW.nr 8131.79.853.B01 www.vloerverwarmingnederland.nl

Postbus 40 9466 AA Gieten T 0592-260990 F 0592-260620 KvK. 04070160 BTW.nr 8131.79.853.B01 www.vloerverwarmingnederland.nl Aardwarmte, de intelligente oplossing Van ontwerpfase tot oplevering denken wij graag met u mee De intelligente oplossing Energie is een actueel onderwerp. Logisch, want de laatste jaren zijn de energieprijzen

Nadere informatie

DUURZAME OPLOSSINGEN VOOR DE WARMTEVRAAG

DUURZAME OPLOSSINGEN VOOR DE WARMTEVRAAG DUURZAME OPLOSSINGEN VOOR DE WARMTEVRAAG Introductie Jon van Diepen Register Energie Adviseur (rea) Afgestudeerd in Business of Energy Systems (TopTech/TU Delft) Achtergrond: ICT / Financieel Analist Interessegebied:

Nadere informatie

Raadsmededeling. De volgende stukken zijn voor u bijgevoegd: Globale evaluatie van het project De Achterhoek Bespaart 2009

Raadsmededeling. De volgende stukken zijn voor u bijgevoegd: Globale evaluatie van het project De Achterhoek Bespaart 2009 Raadsmededeling Nummer : 82/2009 Datum : 9 december 2009 B&W datum : - Portefeuillehouder : J. Teeuwsen Onderwerp : Tussentijdse evaluatie subsidieverordening 'Achterhoek Bespaart 2009' Aanleiding Brief

Nadere informatie

Martin Horstink & Albert Rodenboog. De woningbouw verduurzamen met warmtepompen

Martin Horstink & Albert Rodenboog. De woningbouw verduurzamen met warmtepompen Martin Horstink & Albert Rodenboog De woningbouw verduurzamen met warmtepompen Wie is BDH? Denkt mee over de transitie in de woningbouw 2 3 Wie is BDH? Speelveld BDH Waarom CO₂-neutraal en aardgasvrij?

Nadere informatie

Duurzame klimaatinstallaties in Etten-Leur Woonbond Kennis- en Adviescentrum 6-11-2015 Siem Goede

Duurzame klimaatinstallaties in Etten-Leur Woonbond Kennis- en Adviescentrum 6-11-2015 Siem Goede Duurzame klimaatinstallaties in Etten-Leur Woonbond Kennis- en Adviescentrum 6-11-2015 Siem Goede Vraagstelling Inventariseren van de WKO-installaties van de complexen Wachter-Valpoort en Contrefort-Chrispijn.

Nadere informatie

Warmtepompen. Werking warmtepomp 19-10-2015

Warmtepompen. Werking warmtepomp 19-10-2015 Warmtepompen Om een woning te verwarmen zijn diverse mileu vriendelijke mogelijkheden. Één van de mogelijkheden is een warmtepomp. Er zijn diverse verschillende soorten warmtepompen maar de proces werking

Nadere informatie

Energy-Floor haalt energie uit de bodem van uw woning

Energy-Floor haalt energie uit de bodem van uw woning Energy-Floor haalt energie uit de bodem van uw woning De laatste jaren is er qua energiebehoefte veel veranderd in de woningbouw. Voorheen waren de behoefte en kosten m.b.t. verwarming in nieuwbouw woningen

Nadere informatie

Inspiratiesessie Hybride Warmtepompen in de Sociale Woningbouw

Inspiratiesessie Hybride Warmtepompen in de Sociale Woningbouw Inspiratiesessie Hybride Warmtepompen in de Sociale Woningbouw Inleiding en techniek Paul Friedel Patrimonium, Groningen 13 maart 2018 Versnellingsprogrammma (hybride) warmtepompen Marktontwikkeling voor

Nadere informatie

Milieubewust genieten van totaalcomfort in uw woning

Milieubewust genieten van totaalcomfort in uw woning Hydrolution systeem Milieubewust genieten van totaalcomfort in uw woning Hydrolution_verwarmen, koelen en warm tapwater met één systeem Een comfortabel binnenklimaat vergroot de kwaliteit van het leven.

Nadere informatie

Eindrapport Geothermie Bergschenhoek Projectnummer: AARD04003

Eindrapport Geothermie Bergschenhoek Projectnummer: AARD04003 Eindrapport Geothermie Bergschenhoek Projectnummer: AARD04003 Operator: Warmtebedrijf Bergschenhoek Weg en Land 2 2661 DB Bergschenhoek Winningslocatie: Warmoeziersweg 52 2661 EH Bleiswijk Projectleider:

Nadere informatie

Mogelijkheden voor aardgasloze Benedenbuurt

Mogelijkheden voor aardgasloze Benedenbuurt Notitie Contactpersoon Harry de Brauw Datum 14 juni 2017 Kenmerk N001-1246856HBA-rvb-V01-NL Mogelijkheden voor aardgasloze Benedenbuurt De aanstaande rioolvervanging in de Benedenbuurt is aanleiding voor

Nadere informatie

Geothermie als Energiebron

Geothermie als Energiebron Geothermie als Energiebron Even voorstellen: Paul Mast -- Geoloog Johan de Bie --Technical Sales manager ESPs Ynze Salverda -- BD Analist Er zijn verschillende vormen van duurzame energie. Daarvan is geothermie

Nadere informatie

Wordt (diepe) geothermie de nieuwe energiebron voor datacenters? Strukton Worksphere Raymond van den Tempel

Wordt (diepe) geothermie de nieuwe energiebron voor datacenters? Strukton Worksphere Raymond van den Tempel Wordt (diepe) geothermie de nieuwe energiebron voor datacenters? Strukton Worksphere Raymond van den Tempel Deze lezing wordt u aangeboden door Introductie Strukton STRUKTON GROEP Strukton Rail Strukton

Nadere informatie

Warmtepompen : Wanneer wel of niet?

Warmtepompen : Wanneer wel of niet? Warmtepompen : Wanneer wel of niet? TRIAS ENERGETICA 2 Dus 1. Eerst goed isoleren en luchtdicht bouwen (de warmtebehoefte beperken) 2. Dan duurzame energietechnieken maximaal benutten 3. Als laatste fossiele

Nadere informatie

Geothermie en Glastuinbouw Partners voor een duurzame toekomst? Nico van Ruiten Amsterdam, 31 maart

Geothermie en Glastuinbouw Partners voor een duurzame toekomst? Nico van Ruiten Amsterdam, 31 maart Programma Kas als Energiebron Geothermie en Glastuinbouw Partners voor een duurzame toekomst? Nico van Ruiten Amsterdam, 31 maart Inhoud Kenmerken glastuinbouw Introductie Programma Kas als Energiebron

Nadere informatie

Brochure Zo gaat u voor nul! uitstoot 100% Uw nieuwe woning is EPC = 0. duurzame energie van eigen bodem

Brochure Zo gaat u voor nul! uitstoot 100% Uw nieuwe woning is EPC = 0. duurzame energie van eigen bodem 0% uitstoot Brochure 2017 Zo gaat u voor nul! 0 Uw nieuwe woning is EPC = 0 100% duurzame energie van eigen bodem U gaat voor nul! Welkom in uw energieneutrale woning Eteck, aangenaam Al meer dan 10 jaar

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag Nederland www.rijksoverheid.nl

Nadere informatie

Een goed ontwerp voor 50 jaar bedrijfszekerheid

Een goed ontwerp voor 50 jaar bedrijfszekerheid Een goed ontwerp voor 50 jaar bedrijfszekerheid Ronald Wennekes IF Technology bv, Arnhem Inhoud 1. Fasering 2. Ontwerp en kwaliteitseisen 3. Voorbeelden 1 1 Fasering 1. Programma / haalbaarheid 2. Ontwerp

Nadere informatie

Bespaar geld en energie met

Bespaar geld en energie met Bespaar geld en energie met MasterTherm warmtepompen. Neringstraat 10 8263 BG Kampen www.geoholland.nl De voordelen van een MasterTherm warmtepomp MasterTherm doet eigen research, productie en ontwikkeling

Nadere informatie

Duurzaam Sportcomplex De Tukkers Albergen

Duurzaam Sportcomplex De Tukkers Albergen Duurzaam Sportcomplex De Tukkers Albergen Voorbeeldproject voor een gecombineerde inzet van duurzame energiebronnen voor de productie van warmte en elektriciteit Presentatie 18 dec. VV. Berkum Eddy Bramer

Nadere informatie

Hoe werkt een wko-installatie?

Hoe werkt een wko-installatie? Thema duurzame verwarming Hoe werkt een wko-installatie? Warmte-koudeopslag-installaties (wko s) hebben een steeds groter aandeel in de lagetemperatuur-energievoorziening. Door de stijgende energieprijzen

Nadere informatie

Duurzaamheidsmonitor 2017 Voorbeeld

Duurzaamheidsmonitor 2017 Voorbeeld Duurzaamheidsmonitor 2017 Voorbeeld Duurzaamheidsmonitor 2017 De duurzaamheidsmonitor is vernieuwd. De hoeveelheid data is flink gecondenseerd en meer beeldend vormgegeven ten behoeve van de leesbaarheid.

Nadere informatie

Effectenstudie bodemenergiesysteem

Effectenstudie bodemenergiesysteem voor open bodemenergiesystemen: tot 50 m³/uur en 250.000 m³/jaar en dieper dan 20 m-mv Project: Projectlocatie: OLO-nummer: Datum: Referentie: Vergunningaanvrager: Adviseur: Klik hier als u een datum wilt

Nadere informatie

ECO V. lg Electronics Ventilatie - warmteterugwinning. Speciefieke kenmerken van de Eco V-unit:

ECO V. lg Electronics Ventilatie - warmteterugwinning. Speciefieke kenmerken van de Eco V-unit: lg Electronics Ventilatie - warmteterugwinning ECO V In het kader van het huidige bouwbesluit, waarin een eis is opgenomen dat uw werk of verblijfsruimte een juiste luchtverversing behaald, heeft LG Electronics

Nadere informatie

Een eenvoudige manier van verwarmen uit het hart van de natuur. Direct bij u thuis!

Een eenvoudige manier van verwarmen uit het hart van de natuur. Direct bij u thuis! Een eenvoudige manier van verwarmen uit het hart van de natuur. Direct bij u thuis! Onderscheiden met de staatsprijs voor energie-onderzoek BESTE EFFICIËNTIE COP 6,7 W A R M T E P O M P E N TOONAANGEVENDE

Nadere informatie

Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw

Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw project Patch 22, Buiksloterham Gemeente Amsterdam Gemeente Amsterdam Programma Bureau Klimaat en Energie Voor u ligt de Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw. Deze is door

Nadere informatie

Mogelijke rol van Warmterotonde in Zuid-Holland

Mogelijke rol van Warmterotonde in Zuid-Holland AAN: Themagroep Energie van PvdA Duurzaam VAN: Oscar Menger, Henk Heijkers en Maarten de Groot DATUM: maart 2018 Mogelijke rol van Warmterotonde in Zuid-Holland 1 Inleiding Veel Z-Hollandse gemeenten kunnen

Nadere informatie

1. INLEIDING 2. REIKWIJDTE BELEIDSKADER

1. INLEIDING 2. REIKWIJDTE BELEIDSKADER 1. INLEIDING In het POL 2006 is vastgelegd dat de Provincie Limburg warmte en koude opslag (WKO) actief zal stimuleren, rekening houdend met de belangen van grondwaterkwaliteit en grondwateronttrekkingen.

Nadere informatie

Nadere onderbouwing bij afweging van energievarianten in Bronkhorst I

Nadere onderbouwing bij afweging van energievarianten in Bronkhorst I Bijlage 3 Nadere onderbouwing bij afweging van energievarianten in Bronkhorst I In deze bijlage worden de volgende onderdelen uit de toelichting bij het raadsvoorstel toegelicht: bijdrage aan energie en

Nadere informatie

NIEUWBOUW ZONDER AARDGAS DUURZAAM EN COMFORTABEL

NIEUWBOUW ZONDER AARDGAS DUURZAAM EN COMFORTABEL NIEUWBOUW ZONDER AARDGAS DUURZAAM EN COMFORTABEL Gefeliciteerd, u gaat straks uw eigen woning (ver) bouwen! Dit betekent heel veel mogelijkheden en complexe vraagstukken. En moet u dan ook nog iets met

Nadere informatie

Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw

Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw Juni 2012 E I D I BS SU Wil je met me bouwen? Gemeente Amsterdam /zelfbouw Voor u ligt de Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw. Deze is door de gemeente Amsterdam speciaal

Nadere informatie

De 10 meest gestelde vragen over aardgasvrij wonen

De 10 meest gestelde vragen over aardgasvrij wonen De 10 meest gestelde vragen over aardgasvrij wonen 1. Waarom gaan we van het aardgas af? 2 2. Wanneer moet mijn woning aardgasvrij zijn? 2 3. Wat is de rol van de gemeente? 3 4. Hoe kan ik mijn woning

Nadere informatie

Zonder investeren besparen 10 tips en vragen voor de facilitair manager

Zonder investeren besparen 10 tips en vragen voor de facilitair manager Zonder investeren besparen 10 tips en vragen voor de facilitair manager Als facilitair manager bent u verantwoordelijk voor de huisvesting. Daarmee ook voor het energiegebruik van de huisvesting. In deze

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN WARMTEPOMP: ONTWERP HERFST 2018 Dimensionering en integratie van geothermische warmtepompinstallaties Hans HOES 2 INHOUDSOPGAVE INTRODUCTIE ZINVOL TOEPASSEN VAN GEOTHERMISCHE

Nadere informatie

ZX- ronde 7 oktober 2012

ZX- ronde 7 oktober 2012 ZX- ronde 7 oktober 2012 Energietransitie De huidige fossiele energiebronnen raken en keer op in het huidige tempo waarop de mens er gebruik van maakt. Doordat er wordt uitgegaan van een onbeperkte groei

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN WARMTEPOMP: ONTWERP HERFST 2017 Dimensionering en integratie van geothermische warmtepompinstallaties Hans HOES 2 INHOUDSOPGAVE INTRODUCTIE ZINVOL TOEPASSEN VAN GEOTHERMISCHE

Nadere informatie

De Itho Energiewoning Balans in energiebesparing en wooncomfort

De Itho Energiewoning Balans in energiebesparing en wooncomfort De Itho Energiewoning Balans in energiebesparing en wooncomfort In de Itho Energiewoning worden natuurlijke warmtebronnen zo efficiënt mogelijk gebruikt, intern geproduceerde warmte benut en afgevoerde

Nadere informatie

Startnotitie Energietransitie. November 2018

Startnotitie Energietransitie. November 2018 Startnotitie Energietransitie November 2018 Startnotitie Energietransitie Een klimaatneutrale stad. Dat is wat Rotterdam wil zijn. Een groene en gezonde stad met schone lucht voor iedereen. Met een economie

Nadere informatie