BESLUIT. Zaaknummer: 118/Ontwikkelbedrijf Rotterdam vs. Nozema

Transcriptie

1 BESLUIT Besuit van de directeur-generaa van de Nederandse mededingingsautoriteit tot afwijzing van een aanvraag tot het nemen van een besuit op grond van artike 56, eerste id, van de Mededingingswet. Zaaknummer: 118/Ontwikkebedrijf Rotterdam vs. Nozema I Ineiding. 1. Op 26 februari 1998 heeft de directeur-generaa van de Nederandse mededingingsautoriteit een kacht ontvangen, die is ingediend door Ontwikkebedrijf Rotterdam/Project Innovatiebevordering Rotterdam (hierna: 'OBR'). Naar aaneiding van deze aanvraag is onderzocht of er mogeijk sprake is van overtreding van artike 24 van de Mededingingswet. 2. De kacht richt zich tegen de tariefsteing van de Nederandse Omroep-ZendMaatschappij N.V. ( hierna: 'Nozema') voor het verzenden c.q. distribueren van verkeersinformatie (data) door midde van Radio Data System / Traffic Message Channe (RDS/TMC).[1] [1] "Radio Data System / Traffic Message Channe (RDS/TMC): een data-casting toepassing [het distribueren van data via de ether], waarbij actuee verkeersinformatie wordt meegezonden met het signaa van radio 3." Bron: Nozema, Jaarversag 1997, p. 25. De verkeersinformatie kan overigens met ek wiekeurig signaa kan worden meegestuurd, dus niet noodzakeijkerwijs met radio 3. In casu worden de gegevens meegezonden met het signaa van Radio Rijnmond. II Betrokken partijen Kager 3. OBR, een in Rotterdam gevestigde vereniging naar Nederands recht, heeft as doe de ruimteijke en economische ontwikkeing van het stedeijk gebied van de gemeente Rotterdam te bevorderen. Vanuit deze doesteing is OBR trekker van het project "Regionae RDS-TMC" in Rotterdam. Het betreft een piot-project voor de invoering van een regionae RDS/TMC service voor de regio Rijnmond, ten behoeve van een verbetering van de mobiiteit in deze regio. Bekaagde 4. Nozema is een naamoze vennootschap naar Nederands recht. Nozema is onder meer actief op de markt voor het verzenden c.q. distribueren van data-, radio- en teevisiesignaen via de ether. Ten behoeve hiervan bouwt, beheert en expoiteert Nozema zendernetwerken en infrastructuren. III Feiteijke achtergrond

2 5. In het kader van een Europees proefproject is OBR trekker van het project "Regionae RDS/TMC" in Rotterdam. Doe van dit project is een betere informatievoorziening te everen waardoor verkeersprobemen (fies) verminderen dan we zich opossen. 6. De verkeersinformatie (data) wordt getransporteerd samen met een het audio-signaa van een omroepprogramma. De door OBR aangeeverde informatie wordt omgezet c.q. gecodeerd door midde van Radio Data System / Traffic Message Channe (RDS/TMC). De RDS/TMC gecodeerde informatie wordt vervogens met het audiosignaa van een radio-omroep gemengd. Deze RDS/TMC gecodeerde informatie wordt samen met het audiosignaa van de radio-omroep via een aardse zender uitgezonden. In casu wordt de verkeersinformatie (data) meegezonden met het radiosignaa van Radio Rijnmond. Via deze methode wordt de informatie vanuit een centraa punt verspreid naar meerdere (mobiee) punten, het zogenaamde 'point-to-mutipoint' principe. 7. Het is de bedoeing de automobiist meer informatie te geven over het verkeer in de nabije omgeving. De automobiist kan met behup van zijn radio de signaen ontvangen die, na decodering, op een dispay af te ezen zijn. 8. OBR heeft bij Nozema een offerte aangevraagd voor het verzenden van verkeersinformatie op basis van RDS/TMC op de frequentie van Radio Rijnmond. De keuze voor deze zender is ingegeven door het feit dat Radio Rijnmond de okae caamiteitenzender is en de frequentie waarop Radio Rijnmond uitzendt vermed staat op bordjes angs de snewegen. Daarnaast heeft Radio Rijnmond, vogens OBR, het meeste 'binding' met de regio Rijnmond en heeft Radio Rijnmond, naar mening van OBR, het grootste bereik heeft zowe in termen van het aanta te bereiken uisteraars as het te bereiken gebied. 9. Op 2 juni 1997 deed Nozema OBR een offerte toekomen voor het verzenden van verkeersinformatie op basis van RDS/TMC[2]. Nozema berekent voor het verzenden c.q. de transport van deze gegevens een bedrag van [...][3], hetgeen as vogt is opgebouwd: Kosten t.b.v. instaatie en materiaa[...](eenmaig) Basisprijs per regio[...](per jaar) Abonnementskosten per jaar[...](per jaar) [2] Berekening gebaseerd op verzenden van RDS/TMC signaen met een transmissiesneheid van maximaa 2 groepen per seconde via de zender 93.4 te Rotterdam. [3] Indien in de tekst [...] is opgenomen, betreft het vertrouweijk gegevens. 10. Per brief van 8 januari 1998 gaf OBR aan Nozema te kennen akkoord te gaan met het eenmaige bedrag betreffende de kosten voor instaatie en materiaa. OBR kan zich echter niet vinden in de jaarijks te betaen bedragen, de basisprijs en de abonnementskosten. OBR stet dat deze bedragen buiten ae proporties zijn. Echter daar OBR, naar haar mening, geen aternatieven heeft verzoekt zij Nozema door te gaan met het besteen en instaeren van decoders. 11. Op basis van eigen berekeningen stet OBR dat een bedrag van f.

3 695,-- per jaar een redeijke vergoeding is. Daarnaast geeft OBR aan dat het verschi tussen het bedrag berekend door OBR en de prijs gested door Nozema haar aaneiding een kacht in te dienen bij de NMa. OBR is van mening dat Nozema een feiteijk monopoie heeft en misbruik maakt van deze positie. 1. Per brief van 20 januari 1998 gericht aan OBR, geeft Nozema aan dat zij in het eerste jaar de basisprijs voor haar rekening za nemen, aangezien in casu sprake is van een proefproject. Om deze itigieuze nieuwe dienst in de markt te kunnen zetten dient OBR in het eerste jaar dus [...] (exc. eenmaige kosten) te betaen. In voornoemde brief bestrijdt Nozema dat zij een monopoiepositie inneemt en verwijst naar een concurrerend bedrijf dat actief is in de zefde markt as Nozema. IV Veroop van de procedure 1. De kacht is door OBR per brief van 24 februari 1998 ingediend bij de NMa. In deze brief verzoekt OBR de NMa op te treden tegen "misbruik van de concurrentiepositie" door Nozema. 2. Op 8 apri 1998 heeft er een gesprek paatsgevonden tussen medewerkers van OBR en medewerkers van de NMa. Naar aaneiding van dit gesprek heeft OBR op 9 apri 1998 aanvuende informatie verstrekt. Deze aanvuende informatie betreft onder meer een prijsberekening van Nozema voor RDS/TMC datacasting[4] (via het regionae net) en een definitiestudie voor regionae RDS/TMC service. [4] "Datacasting = het distribueren van data via de ether, waarbij gebruik wordt gemaakt van de vrije ruimte in het omroepsignaa. Beed, geuid, tekst, computergegevens en andere soorten data kunnen hiermee worden gedistribueerd." Bron: Nozema, Jaarversag 1997, p Per brief van 5 juni 1998 zijn aan Nozema vragen gested, weke per brief van 3 jui 1998 en 13 augustus 1998 door Nozema zijn beantwoord. De vragen hadden betrekking op de omschrijving van de markt voor het distribueren c.q. verzenden van data, concurrerende diensten met RDS/TMC, afbakening van de reevante geografisch markt, marktaandeen, omzet en winst van Nozema en tarieven voor het verzenden c.q. distribueren van de data middes RDS/TMC. 4. Op 14 jui 1998 en op 5 november 1998 zijn door de NMa nogmaas vragen gested aan Nozema. Deze vragen zijn gested om inzicht te krijgen in de kostenstructuur van Nozema met betrekking tot het distribueren c.q. verzenden van data door midde van RDS/TMC, de prijssteing van Nozema m.b.t. RDS/TMC en de berekeningsmethodiek van Nozema waaraan de prijssteing ten grondsag igt. De vragen worden per brief 3 augustus 1998, respectieveijk 4 december 1998 beantwoord. 5. Op 14 jui 1998 is aan OBR verzocht een reactie te geven op de antwoorden van Nozema betreffende de substitueerbaarheid van andere produkten / diensten voor het verzenden van data met behup van RDS/TMC, de concurrerende partij(en) m.b.t. het verzenden van data met behup van RDS/TMC en de omschrijving van de markt voor het verzenden van data met behup RDS/TMC. Bij brief van 11 augustus

4 1998 heeft OBR haar reactie gegeven op de antwoorden van Nozema. 6. Per brief van 21 september 1998 heeft de NMa aan een concurrent van Nozema vragen gested om te achterhaen of deze concurrent een geijkwaardige dienst kan aanbieden en tegen weke prijs deze dienst kan worden geeverd. Per brief van 22 september 1998 worden deze vragen beantwoord, waarna op 28 september 1998 een teefoongesprek paatsvindt tussen de NMa en deze concurrent van Nozema omtrent diens prijssteing en de onderiggende berekeningen. 7. Tijdens een teefoongesprek, d.d. 8 januari 1999, zijn aan de heer R. Van Viet van OBR de resutaten van het onderzoek meegedeed. V Argumenten van partijen. Nozema 8. In de brief van 3 jui 1998 bestrijdt Nozema dat zij een economische machtspositie bezit. Hierbij wordt door Nozema gewezen op een concurrent die evenas Nozema verkeersinformatie (data) kan verzenden c.q. distribueren met behup van RDS/TMC, zij het via een andere frequentie, nameijk de frequentie waarop de radioprogramma's van bijvoorbeed Radio Noordzee Nationaa worden uitgezonden. Daarnaast wordt door Nozema gewezen op andere mogeijkheden om data via de ether te distribueren. Verder bestrijdt Nozema dat, mocht zij toch een economische machtspositie innemen, zij misbruik zou maken van deze positie door het steen van onredeijk hoge prijzen. Ter ondersteuning hiervan wordt door Nozema een kostprijsberekening meegezonden. OBR 9. In de brief van 11 augustus 1998 geeft OBR aan het oneens te zijn met de antwoorden betreffende de concurrerende produkten met betrekking tot RDS/TMC en de concurrerende partij(en) met betrekking tot Nozema. OBR geeft aan dat voor haar er geen produkten c.q. diensten zijn weke het verzenden c.q. distribueren van data middes RDS/TMC kunnen vervangen, geet op het feit dat OBR gebonden is aan verspreidingsmethode middes RDS/TMC. Dit is nameijk een van de voorwaarden die gested wordt in het Europese piot-project. Met betrekking tot de concurrent(en) van Nozema, merkt OBR op dat met betrekking tot het verzenden van data middes RDS/TMC in de regio Rotterdam sechts n andere partij dezefde mogeijkheid aanbiedt. Daarnaast heeft aeen Nozema de beschikking over de frequentie van Radio Rijnmond, hetgeen OBR as enige ree optie beschouwt vanwege het grote bereik en de 'betrokkenheid met de regio'. Met betrekking tot het misbruik door midde van het steen van een te hoge prijs bijft OBR op het standpunt dat het door haar berekende bedrag een redeijke vergoeding is en derhave de prijssteing van Nozema as excessief moet worden beschouwd. OBR geeft te kennen dat zij enke wi werken met Radio Rijnmond, waarbij OBR de voornoemde prijs as redeijk beschouwt. Daar OBR haar informatie enke op de frequentie van Radio Rijnmond wi aten versturen is zij aangewezen op Nozema, gezien Nozema voor Radio Rijnmond de distributie van het audiosignaa verzorgt.

5 Concurrent Nozema 10. De antwoorden gegeven in de brief van 22 september 1998 komen er in het kort op neer dat deze onderneming, Broadcast Partners (hierna: 'BP'), in staat is een geijkwaardige dienst aan te bieden op de frequenties van een radio-omroep die nagenoeg hetzefde bereik heeft as Radio Rijnmond, te weten Radio Noordzee Nationaa (hierna: 'RNN') of Veronica-FM. De prijs voor de distributie van data middes RDS/TMC wordt door BP geschat op [...] per jaar. Het betreft echter een raming daar BP momentee de dienst niet aanbiedt en de raming niet kan baseren op ervaringscijfers. Uit het teefoongesprek d.d. 28 september 1998 met BP bijkt dat deze een soortgeijke berekeningsmethode toepast as gehanteerd door Nozema. VI Beoordeing 11. Artike 24, id 1 Mw. bepaat (citaat): "Het is ondernemingen verboden misbruik te maken van een economische machtspositie." In het onderhavig besuit zuen achtereenvogens de vogende vragen worden behanded: is de verweten gedraging verricht door een onderneming; wat is (zijn) de reevante (produkt- en geografische) markt(en); neemt de betrokken onderneming op deze markt(en) een economische machtspositie in; maakt de betrokken onderneming misbruik van deze economische machtspositie. 12. De activiteiten ontpooid door Nozema, onder meer het verzenden van informatie middes de ether, zijn economische activiteiten. Nozema is derhave een onderneming in de zin van artike 1, sub f, van de Mededingingswet. 13. In dit specifieke geva kan de definitie van de reevante markt asmede de vraag of Nozema een economische machtspositie inneemt in het midden worden geaten, aangezien op basis van de thans ter beschikking staande informatie het niet aannemeijk is dat de prijssteing van Nozema misbruik van een eventuee machtspositie behest en derhave geen overtreding inhoudt van artike 24 Mw. Daarbij speen de onderstaande overwegingen een ro. 14. Om de vraag te beantwoorden of Nozema in casu misbruik maakt van een eventuee machtspositie, in de zin dat er sprake is van excessief hoge prijs, wordt eerst gekeken naar het proces van doorgifte van datasignaen via de ether. Vervogens wordt op het mogeijke misbruik gekomen. Proces van doorgifte 15. Voor het verzenden c.q. distribueren van verkeersinformatie (data) samen met een audiosignaa van een omroep op bijvoorbeed de FMband, is het noodzakeijk deze informatie eerst te coderen. Dit gebeurt middes RDS/TMC. Vervogens wordt dit gecodeerde signaa

6 samengevoegd met het audiosignaa. Het RDS/TMC datasignaa wordt op de betreffende draaggoffrequentie gepaatst. Tensotte wordt dit (gecombineerde) signaa middes een aardse zender gedistribueerd. I - Kostenberekening van verzenden informatie (data) met behup van RDS/TMC 16. Het verzenden c.q. distribueren van verkeersinformatie (data) door midde van RDS/TMC is een nieuwe dienst. Nozema is derhave genoodzaakt een raming te maken van de te maken kosten, weke niet aan de hand van ervaringscijfers kunnen worden gestaafd. 17. De berekening van deze kostprijs bestaat ruwweg uit drie onderdeen, te weten a) kosten betreffende de infrastructuur, b) direct aan het verzenden van verkeersinformatie middes RDS/TMC toerekenbare kosten en c) indirecte aan het verzenden van verkeersinformatie middes RDS/TMC toerekenbare kosten. Ia - Kosten met betrekking tot aandee RDS-dienst in infrastructuur 18. Daar OBR haar verkeersinformatie wi aten verzenden samen met het audiosignaa van een regionae zender, wordt door Nozema uitgegaan van het regionae zendernetwerk c.q. infrastructuur en de kosten die adaar gemaakt worden met betrekking tot het verzenden c.q. distribueren van verkeersinformatie (data) middes RDS/TMC. 19. Nozema baseert haar kostenberekening op het contract dat Nozema gesoten heeft met de regionae omroepen, weke worden vertegenwoordigd door R.O.O.S. (Stichting Regionae Omroep, Overeg en Samenwerking). Voor het verzenden c.q. distribueren van de audiosignaen van ae regionae zenders betaat R.O.O.S. aan Nozema [...] per jaar. Er zijn 13 regionae omroepen aangesoten bij R.O.O.S., waaronder Radio Rijnmond. Dit betekent dat er voor het verzenden c.q. distribueren van het audiosignaa van n regionae omroep [...] per jaar wordt betaad. Dit bedrag wordt door Nozema as uitgangspunt genomen voor de kosten berekening voor de infrastructuur ten behoeve van het verzenden c.q. distribueren van verkeersinformatie (data) middes RDS/TMC. 20. Voor de berekening van de gemaakte kosten wordt gekeken wat het aandee van het RDS/TMC signaa is in het totae signaa. Momentee wordt 67,5 khz besteed voor het audio-gedeete dat door de omroep gebruikt wordt. Het RDS gedeete bedraagt 2 khz. 21. In het contract dat is afgesoten tussen Nozema en R.O.O.S. wordt met betrekking tot de regionae omroepen het percentage te gebruiken RDS-capaciteit gereged. Een gedeete van de beschikbare RDS capaciteit [...] staat ter beschikking voor de (regionae) omroep die het audiosignaa aanevert. De (regionae) omroep gebruikt dit gedeete voor het verzenden van programma gereateerde gegevens[5]. Het overige dee van de RDS capaciteit [...] staat ter beschikking van Nozema. [5] Gegevens over programmanaam, programmatype, schakeen naar zender bij verkeersinformatie, etc.

7 22. Nozema berekent de kosten voor regionae RDS aan de hand van de (zender)capaciteit die deze dienst benut. Het aandee van de RDS/TMC datacasting beschikbaar voor Nozema op de gehee infrastructuur bedraagt 1% [{2 khz/ (67,5 +2) khz} x 35%]. Aangezien deze dienst besag egt op 1% van de capaciteit van de zender betekent dit een 'kostprijs' van [...][6] [6] Verminderd met de winstmarge om dubbeteing te voorkomen. 23. Het bedrag dat OBR berekend heeft voor het verzenden van verkeersinformatie (data) met behup van RDS/TMC, te weten f. 695,--, is aanmerkeijk ager dan het bedrag berekend door Nozema. De oorzaak hiervan is dat OBR een significant ager startbedrag neemt voor haar berekeningen, nameijk het bedrag dat, vogens OBR, Radio Rijnmond aan R.O.O.S. zou betaen [...]. Het startbedrag dat door Nozema wordt gehanteerd is het bedrag dat R.O.O.S. per regionae omroep aan Nozema betaad, hetgeen aanmerkeijk hoger is [...]. Het is zeer aannemeijk dat het startbedrag van Nozema correct is en een juiste basis is voor het berekenen van de daadwerkeijke kosten. De berekening van OBR, die we geschiedt conform de berekeningsformue gehanteerd door Nozema, geeft door het gebruik van een incorrect en significant agere startbedrag geen juiste weerspiegeing van de werkeijke kosten voor het verzenden van verkeersinformatie middes RDS/TMC. Ib/c - Directe en indirecte kosten 24. Daarenboven zij opgemerkt dat OBR bij haar kostprijsberekening geen rekening heeft gehouden met direct en indirect toerekenbare kosten met betrekking tot het verzenden van verkeersinformatie (data) middes RDS/TMC. Zij is sechts uitgegaan van de kosten die gemaakt worden met betrekking tot aandee van het RDS/TMC signaa in infrastructuur, hetgeen sechts een beperkt percentage is van de daadwerkeijk gemaakte kosten met betrekking tot het verzenden van verkeersinformatie middes RDS/TMC. 25. Het overgrote dee van de door Nozema gemaakte kosten bestaan uit directe en indirecte kosten. Hierbij moet onder meer gedacht worden aan personee kosten en overheadkosten. Dat dergeijke kosten door Nozema gemaakt en vervogens in rekening worden gebracht is niet meer dan ogisch. De bedragen die Nozema met betrekking tot deze kosten berekent, geven geen aaneiding te concuderen dat er sprake is van misbruik van een eventuee economische machtspositie. 26. De discrepantie tussen het bedrag berekend door OBR en het bedrag berekend door Nozema, vindt derhave haar oorsprong in het verkeerde uitgangsbedrag van OBR en het niet meenemen van andere kosten. II - Prijssteing 27. Op basis van de voornoemde kosten wordt door Nozema een prijsberekening gemaakt. Hierbij gaat Nozema uit van het aanta te verwachten kanten c.q. af te suiten jaarcontracten in de periode Hierbij is Nozema uitgegaan van in totaa 10 kanten in deze

8 periode, te weten 0 in 1995 tot 4 in 1999[7]. De kosten die in deze periode worden gemaakt zuen over deze kanten worden gespreid, dit omdat er vee vaste kosten worden gemaakt die Nozema niet op n kant wi verhaen. De totae kosten die in deze periode ten behoeve van RDS gemaakt zuen worden zijn [...]. Om de prijs niet afhankeijk te maken van het aanta kanten past Nozema kostenspreiding toe, hetgeen resuteert in [...] dat per kant c.q. jaar betaad moet worden. [7] Jaren Kanten Cumuatief Omdat in de praktijk de af te nemen capaciteit per kant varieert is door Nozema een spitsing aangebracht in voornoemd bedrag[8]. Zodoende kan Nozema toch enigszins differentiren tussen kanten die vee en kanten die weinig capaciteit benutten. Nozema berekent per kant een basisbedrag van [...]. Daarnaast wordt er een bedrag in rekening gebracht dat afhankeijk is van de benutte capaciteit. Voor OBR betekent dit een bedrag van [...]. [8] Uitgangspunt / standaard is hierbij een afname van 2 groepen per seconde met een netto transmissiesneheid per groep van 35 bps. III- Huidige situatie en bench-mark 29. Het bijkt dat aan het begin van 1999, in tegensteing tot de raming van Nozema, sechts 1 kant gebruik maakt van RDS/TMC, te weten OBR. Indien Nozema de raming c.q. berekening bijstet, zodat deze overeenkomstig is met de (gemaakte) kosten, dan zou dit ertoe kunnen eiden dat Nozema een hoger bedrag in rekening moet brengen. De voorgenomen kostenspreiding is immers voorasnog niet mogeijk. 30. De prijs die BP voor het verzenden van verkeersinformatie (data) met behup van RDS/TMC heeft berekend en de wijze waarop deze berekening wordt gemaakt is soortgeijk aan de prijs en berekeningsmethode van Nozema. Dit zou erop kunnen duiden dat de prijs gested door Nozema een marktconforme prijs is en derhave geen sprake is van een excessief hoge prijs. Concusie misbruik 31. Het nemen van een ager aanvangsbedrag en het niet meenemen van andere kosten eidt ertoe dat de kosten zoas berekend door OBR beduidend ager zijn dan de kosten berekend door Nozema. Derhave is de door OBR berekende prijs ook beduidend ager dan de prijs berekend door Nozema. Daarnaast zou de huidige, tegenvaende

9 situatie ertoe kunnen eiden dat de door Nozema berekende prijs hoger uitvat. Verder geeft een concurrent van Nozema, voor het everen van een zefde dienst, een prijsopgaaf die in de zefde orde van grootte igt as de prijs berekend door Nozema en niet in de orde van grootte igt van de prijs berekend door OBR. 32. Gezien het bovenstaande zijn er geen aanwijzingen aan te nemen dat de door Nozema berekende prijs excessief is en dat er sprake is van misbruik van economische machtspositie. Hierbij wordt in het midden geaten of en op weke markt Nozema economische machtspositie inneemt. Concusie toepasseijkheid artike 24 Mw. 33. Gezien het bovenstaande is het niet aannemeijk dat Nozema misbruik maakt van een eventuee economische machtspositie. Uit het bovenstaande vogt dat er geenszins sprake is van een overtreding van artike 24 van de Mededingingswet. VII Besuit 34. Geet op het bovenstaande is de directeur-generaa van de Nederandse mededingingsautoriteit tot de concusie gekomen dat er geen sprake is van overtreding van artike 24 van de Mededingingswet. De aanvraag om toepassing van artike 24 van de Mededingingswet wordt derhave afgewezen. Datum: 9 juni 1999 w.g. A.W. Kist Directeur-generaa van de Nederandse mededingingsautoriteit Tegen dit besuit kan degene, wiens beang rechtstreeks bij dit besuit is betrokken, binnen zes weken na de dag van bekendmaking van dit besuit een gemotiveerd bezwaarschrift indienen bij de directeur-generaa van de Nederandse mededingingsautoriteit, Sectie Beschikkingen, Bezwaar en Beroep, Postbus 16326, 2500 BH Den Haag. Aan de inhoud van deze pagina's kunt u geen rechten ontenen.