Betreft: Steunmaatregelen NN 42/2008 België, NN 46/2008 Luxemburg, NN 53/A/2008 Nederland

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Betreft: Steunmaatregelen NN 42/2008 België, NN 46/2008 Luxemburg, NN 53/A/2008 Nederland"

Transcriptie

1 EUROPESE COMMISSIE Brussel, C(2008) 8085 Betreft: Steunmaatregelen NN 42/2008 België, NN 46/2008 Luxemburg, NN 53/A/2008 Nederland Herstructureringssteun ten behoeve van Fortis Bank en Fortis Banque Luxembourg Excellentie, 1 PROCEDURE (1) Bij brieven van 29 september 2008 hebben de Belgische autoriteiten de Commissie in kennis gesteld van de maatregelen die de dag voordien en die dag zelf ten behoeve van Fortis Bank NV (hierna "Fortis Bank" of "de bank" genoemd) waren genomen. Deze maatregelen zijn de dag nadien formeel aangemeld. Bij brieven van 8 en 13 oktober 2008 hebben de Belgische autoriteiten nieuwe informatie verschaft over het verloop van de operatie liquiditeitssteun (liquidity assistance) ten behoeve van Fortis Bank. Bij brief van 24 oktober 2008 hebben de Belgische autoriteiten aanmelding gedaan van de formeel op 10 oktober 2008 doorgevoerde operaties, die zij vanaf 6 oktober 2008 hadden aangekondigd. Het met het Mededingingsbeleid belaste lid van de Commissie heeft bij brief van 30 oktober 2008 die aan de Belgische, Luxemburgse en Nederlandse autoriteiten tezamen was gericht, om verdere informatie verzocht. Op 6 november 2008 heeft een bijeenkomst van de diensten van de Commissie en de vertegenwoordigers van de Belgische autoriteiten plaatsgevonden. In antwoord op de gestelde vragen hebben de Belgische autoriteiten bij brief van 18 november 2008 aanvullende informatie verschaft. De Commissie heeft bij brief van 24 november 2008 om aanvullende informatie verzocht, verzoek waarop België heeft geantwoord bij brief van 25 november Op 27 november 2008 heeft een bijeenkomst plaatsgevonden van de diensten van de Commissie en de Belgische autoriteiten, in aanwezigheid van BNP Paribas. Vóór die bijeenkomst had BNP Paribas de diensten van de Commissie rechtstreeks ontmoet en informatie verschaft. Na vragen van de Commissie hebben de Belgische autoriteiten verdere informatie verschaft bij brieven van 28 november Zijne Excellentie de Heer Karel DE GUCHT Minister van Buitenlandse Zaken Karmelietenstraat 15 B Brussel Zijne Excellentie de Heer Maxime VERHAGEN Minister van Buitenlandse Zaken Bezuidenhoutseweg 67 NL EB Den Haag Son Excellence Monsieur Jean ASSELBORN Ministre des Affaires étrangères Rue Notre-Dame 5 L Luxembourg Europese Commissie, B-1049 Brussel België Tel.: (+32-2)

2 (2) Bij brief van 29 september 2008 hebben de Luxemburgse autoriteiten bij de Commissie aanmelding gedaan van de maatregelen die de dag voordien ten behoeve van Fortis Bank waren genomen. Deze maatregelen zijn op 1 oktober 2008 formeel aangemeld. Aanvullende informatie werd verschaft op 2 oktober 2008, 10 oktober 2008, 15 oktober 2008, 19 november 2008 en 27 november (3) Bij brief van 7 oktober 2008 hebben de Nederlandse autoriteiten de Commissie in kennis gesteld van de maatregel die op 3 oktober 2008 publiek waren aangekondigd. De Nederlandse autoriteiten hebben bij brief van 15 oktober 2008 aanvullende informatie verschaft. Op 20 november 2008 vond een bijeenkomst plaats tussen de diensten van de Commissie en de Nederlandse autoriteiten; tijdens die bijeenkomst heeft de Commissie haar verzoeken om informatie die waren geformuleerd in voornoemde brief van 30 oktober 2008 van het met het Mededingingsbeleid belaste lid van de Commissie, herhaald en geëxpliciteerd. 2 ONDERWERP VAN HET ONDERHAVIGE BESLUIT (4) In dit besluit wordt een beoordeling gemaakt van de maatregelen die België en Luxemburg ten faveure van Fortis Bank en Fortis Banque Luxembourg ten uitvoer hebben gelegd. Wat betreft de door Nederland aangemelde maatregelen, beschikt de Commissie over voldoende informatie om de beoordeling te kunnen uitvoeren van de overname van Fortis Insurance Nederland. Wat betreft de overname van Fortis Bank Nederland en de toekenning van financiering die deze transactie mogelijk moet maken, beschikt de Commissie over voldoende informatie om deze maatregelen als eventuele staatssteun ten faveure van Fortis Bank te kunnen beoordelen. Deze beoordeling zal dus worden gemaakt in dit besluit, dat bijgevolg ziet op alle mogelijke steun die Fortis Bank en Fortis Banque Luxembourg hebben ontvangen. Wat betreft de overname van Fortis Bank Nederland en de toekenning van de daarmee verband houdende financiering als eventuele steun ten behoeve van Fortis Bank Nederland, heeft de Commissie nog niet alle informatie ontvangen die nodig is om dit onderdeel te kunnen beoordelen. Dit zal dus in een afzonderlijke procedure worden behandeld (Steunmaatregel NN 53/2008/B). 3 BESCHRIJVING 3.1 Beschrijving van de begunstigden (Fortis Bank en Fortis Banque Luxembourg) (5) Fortis Bank was, vóór de hierna te beschrijven transacties, een dochteronderneming van NV Fortis Brussels, die zelf onder de zeggenschap stond van Fortis NV/SA en Fortis NV (hierna "Fortis" of "de Fortis-groep" genoemd), waarvan de aandelen met name aan de beurzen Euronext Brussels en Euronext Amsterdam worden genoteerd. Fortis Banque Luxembourg is een dochteronderneming van Fortis Bank. 2

3 (6) De structuur van de Fortis-groep zoals die tot eind september 2008 bestond, wordt hieronder weergegeven: (7) Eind juni 2008 had de Fortis-groep een balanstotaal van 974 miljard EUR, waarvan 90% (876 miljard EUR) voor bankactiviteiten. Fortis Bank is actief op de bancaire detailhandelsmarkt (retailbanking, daaronder begrepen private banking), in de financiële dienstverlening aan ondernemingen (corporate banking) en aan institutionele cliënten, in het assetmanagement en in de financiële dienstverlening in verband met financiële markten. (8) In onderstaande tabel wordt de omvang van Fortis Bank beschreven aan het eind van het eerste halfjaar 2008, de omvang van de op 3 oktober 2008 overgedragen Nederlandse activiteiten (zie verder) en de resterende omvang van Fortis Bank na deze overdracht. Totale inkomsten (x mln EUR) Nettowinst (x mln EUR) Werknemers in voltijdse dienst (full time equivalent) Fortis Bank - eerste halfjaar 2008 Nederlandse activiteiten Fortis Bank na de overdracht van de Nederlandse activiteiten [ ]* ([20-30]%) [ ] [ ] ([40-50]%) [ ] [ ] [ ] ([40-50]%) [ ] Retail-agentschappen [ ] [ ] ([30-40]%) [ ] 3

4 3.2 Beschrijving van de in dit besluit beoordeelde overheidsmaatregelen (9) Op de avond van 28 september 2008 hebben de Belgische, Nederlandse en Luxemburgse autoriteiten hun verbintenis om 11,2 miljard EUR in de bankactiviteiten van de Fortis-groep te investeren, publiek bekendgemaakt. De Belgische overheid heeft via de Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij (hierna "de FPIM" genoemd) ingetekend op een kapitaalsverhoging van Fortis Bank voor een bedrag van 4,7 miljard EUR en zo 49,93% van het kapitaal van Fortis Bank verworven (maatregel 1a). De Luxemburgse overheid heeft een converteerbare lening verstrekt van 2,5 miljard EUR (nadien verminderd tot 2,4 miljard EUR) met een looptijd van drie jaar, uitgegeven door Fortis Banque Luxembourg. Dankzij de omzetting kan de Luxemburgse overheid 49,9% van het kapitaal van de leningnemer verwerven. Onmiddellijk na de ondertekening van de leningovereenkomst heeft de Luxemburgse overheid de omzetting in aandelen gevraagd (maatregel 1b). De Nederlandse Staat had aangekondigd dat hij voor 4 miljard EUR zou intekenen op een kapitaalsverhoging van Fortis Bank Nederland, waardoor hij een belang van 49% in het kapitaal van deze bank zou verwerven. Deze maatregel is uiteindelijk nimmer ten uitvoer gelegd en werd vervangen door de op 3 oktober 2008 aangekondigde maatregelen die hierna worden beschreven. Deze maatregel zal dus niet in dit besluit worden beoordeeld. (10) Op 29 september 2008 heeft de Nationale Bank van België een operatieliquiditeitssteun opgezet voor Fortis Bank (maatregel 2). Het betreft hier dus de verstrekking van overnight voorschotten. [ ]. (11) Op 3 oktober 2008 heeft de Nederlandse overheid aangekondigd dat zij Fortis Bank Nederland, een dochteronderneming van Fortis Bank die ook de activa van ABN Amro omvatte, had verworven. De prijs bedroeg 12,8 miljard EUR. In het kader van deze transactie hebben de Nederlandse autoriteiten zich ertoe verbonden een financiering te verstrekken ten belope van maximaal 34 miljard EUR, met het oog op de terugbetaling van de kortlopende schulden van Fortis Bank Nederland aan Fortis Bank. Voorts hebben de Nederlandse autoriteiten toegezegd om de terugbetaling mogelijk te maken van de langlopende schulden van Fortis Bank Nederland aan Fortis Bank, voor een bedrag van 16 miljard EUR (maatregel 3a). Parallel hiermee hebben de Nederlandse autoriteiten Fortis Insurance Nederland overgenomen van Fortis Insurance voor een bedrag van 4 miljard EUR (maatregel 3b). (12) Op 5 oktober 2008 heeft België aangekondigd dat het van Fortis de 50,1% in Fortis Bank had overgenomen die het na de transactie van 29 september 2008 nog niet in handen had, en dit voor een bedrag van 4,7 miljard EUR. Ook werd een nieuwe entiteit opgericht die de meest risicovolle gestructureerde kredieten van Fortis Bank ten belope van 10,4 miljard EUR moest overnemen; daarvan zal België 24% in handen krijgen, de bank BNP Paribas 10% en de holding Fortis NV de resterende 66%. Voorts heeft België aangekondigd dat het 75% van zijn belang in Fortis Bank verkocht aan BNP Paribas tegen de prijs van 8,25 miljard EUR, te betalen in aandelen-bnp Paribas. De tenuitvoerlegging van deze verkoop is onderworpen aan diverse, opschortende voorwaarden. Luxemburg heeft aangekondigd dat het 16% van Fortis Banque Luxembourg aan BNP Paribas verkocht voor 800 miljoen EUR, hetgeen het belang van BNP Paribas in Fortis Banque Luxembourg op 67% bracht (omdat BNP Paribas, * Zakengeheim 4

5 door de verwerving van Fortis Bank, zeggenschap verkrijgt over 50% van Fortis Bank Luxembourg) 1 (maatregel 4). 3.3 Beschrijving van de moeilijkheden van Fortis Bank (13) De problemen van Fortis Bank zijn het resultaat van een samenloop van diverse omstandigheden, die hier afzonderlijk worden gepresenteerd, maar die in werkelijkheid onderling nauw verweven zijn. De eerste oorzaak van problemen is het feit dat Fortis Bank in oktober 2007 deelnam aan de acquisitie van ABN Amro via een bankenconsortium bestaande uit onder meer Fortis. In die context heeft Fortis Bank zich verbonden tot een overnameprijs van 24 miljard EUR, hetgeen een uitgebreid financieringsplan vereiste, dat moeilijk was rond te krijgen. (14) De tweede oorzaak is de subprimecrisis. Een aantal maatregelen die gepland waren om de nodige middelen aan te trekken om de overnameprijs van ABN Amro te bekostigen (zoals de uitgifte van effecten die het toetsingsvermogen belichamen, securitisatietransacties) werden sterk bemoeilijkt, zoniet onmogelijk gemaakt door de subprimecrisis en het algehele klimaat van wantrouwen dat daaruit voortvloeide. Bovendien kreeg de belegging van Fortis Bank in de zogenaamde gestructureerde kredieten voor een nominaal bedrag van 41,7 miljard EUR te lijden van opeenvolgende waardeverminderingen van de activa. (15) De derde oorzaak van problemen is de vertraging bij de transactie waarbij een gedeelte van het kapitaal van de dochteronderneming Fortis Investments aan de Chinese groep Ping An werd overgedragen; daardoor bleef voor Fortis Bank een inbreng van 2,1 miljard EUR uit. (16) De vierde oorzaak van problemen is het verlies aan vertrouwen op de financiële markten. De samenloop van al deze omstandigheden dwong de Fortis-groep ertoe om in juni 2008 diverse beslissingen te nemen om haar solvabiliteitsplan te versterken, maar deze maatregelen zorgden voor ontevredenheid bij de aandeelhouders en wantrouwen op de markten. Al deze elementen hebben een verlies van vertrouwen op de markten teweeggebracht. Dit werd benadrukt door de daling van het aandeel van de Fortis-groep. (17) De vijfde oorzaak van problemen is de liquiditeitscrisis op de financiële markten. De gevolgen van het verlies aan vertrouwen werden nog versterkt door de liquiditeitscrisis op de kapitaalmarkten, hetgeen geleidelijk heeft geresulteerd in een verstrakking van de voorwaarden voor kredietverlening tussen banken in het algemeen en ten opzichte van bepaalde banken, waaronder Fortis Bank in het bijzonder. Daardoor was Fortis Bank verplicht om voor liquiditeiten een beroep te doen op mechanismen van de centrale banken. De samenloop van al deze omstandigheden heeft zo de voorwaarden gecreëerd voor een dreigende bank run (waarbij wantrouwig geworden spaarders massaal tegoeden afhalen). (18) Om al deze redenen was Fortis Bank (en de Fortis-groep waarvan de bank deel uitmaakt) terechtgekomen in een situatie van nakende crisis. Op 25 september 2008 heeft de Belgische toezichthouder, de Commissie voor het Bank-, Financie- en Assurantiewezen (CBFA) Fortis meegedeeld dat zij, gezien de onrust op de markten en meer bepaald de problemen bij Fortis, onverwijld maatregelen moest nemen en strategische opties 1 Evenzo heeft BNP Paribas Fortis Insurance Belgium overgenomen van Fortis Insurance NV voor een bedrag van 5,5 miljard EUR, betaald in contanten. België deed opmerken dat deze transactie tussen twee particuliere ondernemingen geen overheidsmaatregel was en heeft deze dan ook niet formeel aangemeld (zie voetnoot 4 van de brief van de Belgische autoriteiten van ). De Commissie is eveneens van oordeel dat deze transactie, die formeel weliswaar is opgenomen in een overeenkomst die meerdere verkooptransacties (waaronder de verkoop van Fortis Bank aan BNP Paribas) betreft, een transactie is tussen twee particuliere ondernemingen die geen overheidsmaatregel omvat. Deze wordt dan ook niet meer vermeld in de rest van dit besluit. 5

6 onderzoeken, waaronder de steun van een solidere partner 2. Op vrijdag 26 september 2008 kwam de raad van bestuur van Fortis tot de conclusie dat de groep niet langer voldoende middelen op de markt kon ophalen en dat er, zonder maatregelen, de maandag nadien een liquiditeitstekort van 30 miljard EUR zou zijn. (19) Vanaf dat tijdstip en tijdens het weekend van 27 en 28 september 2008 heeft Fortis contacten gelegd met verschillende investeerders die belangstelling konden hebben om een openbaar overnamebod uit te brengen op alle aandelen-fortis of om bepaalde activiteiten van de groep over te nemen. Crédit Agricole, KBC en Santander gaven aan dat zij geen belangstelling hadden, terwijl ING, BNP, Munich Re en Aegon de data room bezochten die Fortis had ingericht, evenals de FPIM. ING deed een bod van 1,5 EUR per aandeel-fortis. BNP deed een bod van 2 EUR per aandeel, maar vroeg de Belgische overheid om aanvullende garanties. De Belgische overheid was van oordeel dat deze biedingen, gezien de slotkoers van vrijdag 26 september 2008 (5,2 EUR per aandeel), te laag waren, en uiteindelijk werd geen formeel bod ingediend. (20) De eerder beschreven kapitaalinjecties die de drie lidstaten op zondagavond 28 september 2008 hadden aangekondigd, waren echter onvoldoende om de markten en de cliënten gerust te stellen. De afhaling van tegoeden door institutionele cliënten en door ondernemingen nam substantieel toe: tussen 29 september en 3 oktober 2008 werd zo 35,9 miljard EUR afgehaald. Op de interbankenmarkt zag Fortis Bank zich voor de quasi-onmogelijkheid gesteld om te ontlenen, met als enige resterende mogelijkheid toegang tot overnight leningen. Fortis Bank moest voor enorme bedragen een beroep doen op de hierna te beschrijven liquiditeitssteun van de Nationale Bank van België: [ ]. (21) Onder die omstandigheden kwam Fortis Bank onder erg zware druk te staan van de Belgische en Nederlandse toezichthouders. Omdat de Nederlandse toezichthouders twijfelden of Fortis Bank nog wel in staat was Fortis Bank Nederland te financieren, dreigden zij ermee Fortis Bank Nederland onder curatele te plaatsen. Tegelijk begon de Nederlandse overheid te onderhandelen over de terugkoop van de Nederlandse activiteiten. Deze onderhandelingen liepen uit op de op 3 oktober 2008 door Nederland aangekondigde maatregelen, zoals die hiervoor werden beschreven. (22) De Belgische autoriteiten hebben, in hun zoektocht naar een grote bank om Fortis Bank (waarvan het balanstotaal na de overdracht van Fortis Bank Nederland nog steeds 750 miljard EUR bedroeg) bij onder te brengen (adosser), opnieuw contact gezocht met de investeerders die het vorige weekend belangstelling hadden laten blijken. ING gaf aan niet langer geïnteresseerd te zijn. De enige kandidaat-overnemer die zijn belangstelling handhaafde, was BNP Paribas. De onderhandelingen liepen uit op de op 5 oktober 2008 aangekondigde maatregelen, zoals die hierboven werden beschreven. (23) De aangekondigde overdracht van 75% van Fortis Bank aan BNP Paribas was, omdat deze transactie door de markt niet als vaststaand werd beschouwd, niet voldoende om de problemen op te lossen die Fortis Bank ondervond om toegang tot de interbankenmarkt te krijgen. Fortis Bank bleef kampen met erg moeilijke financieringsvoorwaarden en BNP Paribas moest haar zeer aanzienlijke middelen blijven lenen. Binnen die context heeft de Commissie op 20 november 2008 toestemming gegeven voor de overheidsgaranties ten faveure van Fortis Bank Deze gegevens zijn, zoals meerdere van de gegevens in dit besluit, gebaseerd op de notulen van de raad van beheer van Fortis. Besluit van de Commissie van 20 november 2008 betreffende Steunmaatregel N 574/2008 (nog niet bekendgemaakt). 6

7 4 ONTVANGST VAN TWEE KLACHTEN (24) Een concurrent van Fortis Bank die op de Belgische markt actief is, heeft op 4 november 2008 bij de Commissie twee klachten ingediend ten aanzien van de steun die Fortis heeft gekregen. Deze concurrent is met name van mening dat de kapitaalinjectie van 29 september 2008 staatssteun is die onverenigbaar is met de gemeenschappelijke markt, en benadrukt met name dat Fortis Bank daardoor de markt heeft kunnen vervalsen, door de aangeboden rentepercentages op te trekken voor particuliere deposito's op internetspaarrekeningen, spaarrekeningen dus die alleen via internet kunnen worden beheerd. (25) Bij brief van 20 november 2008 heeft een aandeelhouder van Fortis Bank een klacht ingediend tegen de op 5 oktober 2008 aangekondigde maatregelen. Hij is van mening dat de prijs die BNP Paribas heeft betaald, aanzienlijk lager ligt dan de reële waarde van Fortis Bank op het tijdstip van de transactie, en staatssteun ten faveure van BNP Paribas vormt. 5 OPMERKINGEN VAN DE BETROKKEN LIDSTATEN 5.1 Opmerkingen van België (26) België is van mening dat geen van de maatregelen staatssteun vormt. De kapitaalinjectie van 28 september 2008 vond plaats tegen een prijs die aansluit bij de laatste beurskoers van Fortis - de koers dus van 26 september Met de toekenning van de liquiditeitssteun handelde de Nationale Bank van België dus discretionair in het kader van haar normale opdrachten op het gebied van monetair beleid. De overname van de resterende 50% van Fortis Bank en de verkoop aan BNP Paribas vonden plaats tegen dezelfde prijs als de kapitaalinjectie van 28 september 2008 en vormen dus geen steun. Subsidiair verklaren de Belgische autoriteiten dat deze maatregelen, mochten zij steun vormen, verenigbaar moeten worden verklaard op grond van artikel 87, lid 3, onder b), van het Verdrag. In dat verband hebben de Belgische autoriteiten gegevens verschaft waaruit moet blijken dat dankzij de maatregelen de levensvatbaarheid van Fortis Bank kan worden hersteld, dat deze, gelet op de extreme situatie waarin de bank zich bevond, beperkt blijven tot het strikt noodzakelijke minimum en dat de mededinging daardoor niet buitensporig wordt verstoord. (27) Wat de klacht van de concurrent van Fortis Bank betreft, de Commissie heeft deze bij brief van 17 november 2008 voor een reactie doorgezonden aan de Belgische autoriteiten, die bij brief van 24 november 2008 op deze beweringen hebben geantwoord. België herhaalt met name dat Fortis Bank niet alleen met een liquiditeitsprobleem te kampen had, maar ook met een solvabiliteitsprobleem, als gevolg van de verwachte en daadwerkelijke waardeverminderingen op de verworven activa van ABN Amro en op haar portfolio gestructureerde kredieten. Zodoende was de kapitaalinjectie van 28 september 2008 noodzakelijk en evenredig. Wat betreft het argument dat Fortis Bank op deposito's van particulieren bijzonder agressieve rentepercentages bood, beklemtoont België dat het betrokken bod alleen gold voor een specifiek type product (deposito's op internetspaarrekeningen) en vergelijkbaar was met aanbiedingen van concurrenten voor dit soort producten. Bovendien was dit bod, gezien de erg hoge kosten van interbancaire financiering op dat tijdstip en de problemen om op die markt middelen aan te trekken, een economisch verstandig besluit dat de mogelijkheid bood voor financieringskosten die geenszins buitensporig waren en dat de solvabiliteit van Fortis Bank niet in het gedrang bracht. 7

8 5.2 Opmerkingen van Luxemburg (28) Ook Luxemburg is van oordeel dat de kapitaalinjectie van 28 september 2008 in Fortis Banque Luxembourg geen staatssteun in de zin van artikel 87, lid 1, van het Verdrag vormt, omdat voor de ontvangen aandelen de marktprijs is betaald. De verkoop aan BNP Paribas van een belang van 16% was eveneens op de marktprijs gebaseerd. (29) Mocht de Commissie evenwel van oordeel zijn dat er een element van staatssteun is, beklemtonen de Luxemburgse autoriteiten dat Fortis Banque Luxembourg in Luxemburg een vooraanstaande bancaire speler is, die bovendien van systeembelang is. De maatregelen zouden dus verenigbaar zijn op grond van artikel 87, lid 3, onder b). (30) De Luxemburgse autoriteiten beklemtonen ook dat Fortis Banque Luxembourg op het tijdstip dat de betrokken maatregelen werden genomen, voor 99,92% een dochteronderneming van Fortis Bank was. Ten aanzien van de beide banken is er een integratiebeleid, met als resultaat een bepaalde onderlinge afhankelijkheid van beide entiteiten en hun dochterondernemingen. Dit geldt met name voor strategische beleidstakken zoals het liquiditeitsbeheer van de groep. Het gevolg daarvan is dat de steun van de Luxemburgse Staat ook moet worden beschouwd als steun aan het geheel, bestaande uit Fortis Bank en haar Luxemburgse dochteronderneming. 5.3 Opmerkingen van Nederland (31) Nederland is van mening dat de transacties van 3 oktober 2008 geen steun vormen, omdat zij tegen de marktprijs hebben plaatsgevonden en de financiering tegen de marktprijs werd verstrekt. Subsidiair geven de Nederlandse autoriteiten aan dat deze maatregelen, mochten zij steun vormen, verenigbaar moeten worden verklaard op grond van artikel 87, lid 3, onder b), van het Verdrag. 6 BEOORDELING DOOR DE COMMISSIE 6.1 De vraag of er sprake is van staatssteun in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG- Verdrag (32) Volgens artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag "zijn steunmaatregelen van de staten of in welke vorm ook met staatsmiddelen bekostigd, die de mededinging door begunstiging van bepaalde ondernemingen of bepaalde producties vervalsen of dreigen te vervalsen, onverenigbaar met de gemeenschappelijke markt, voor zover deze steun het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloedt". Uit dit artikel blijkt dat, om een maatregel als staatssteun te kunnen aanmerken, aan elk van de volgende voorwaarden moet zijn voldaan: 1) met de betrokken maatregel wordt een selectief economisch voordeel verleend; 2) dit voordeel wordt uit staatsmiddelen bekostigd; 3) dit voordeel vervalst de mededinging of dreigt deze te vervalsen, en 4) dit voordeel kan het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloeden. 4. Bijgevolg dient te worden nagegaan of de betrokken maatregelen aan deze criteria voldoen en zo ja, dient te worden vastgesteld wie de begunstigde van de steun is. 4 Zie bv. arrest van 10 januari 2006, zaak C-222/04, Ministero dell'economia e delle Finanze / Cassa di Risparmio di Firenze SpA e.a., Jurispr. 2006, blz. I-289, punt

9 6.1.1 De kapitaalinjectie van België in Fortis Bank (maatregel 1a) (33) Aangezien België verklaart dat de transactie geen steun is omdat deze op marktconforme voorwaarden heeft plaatsgevonden, dient te worden nagegaan of deze transactie voldoet aan het beginsel van de particuliere investeerder handelend in een markteconomie. Volgens dit beginsel kunnen de middelen die, al dan niet middellijk, door de Staat aan een onderneming ter beschikking worden gesteld onder de normale omstandigheden in een markteconomie, niet als staatssteun worden aangemerkt. 5 (34) Zoals reeds is aangegeven, heeft België zich bij de onderhandeling over de investeringsvoorwaarden gebaseerd op de koers van het aandeel-fortis. Op basis van deze koers, en volgens een top-downbenadering waarbij de beurswaarde van de Fortis-groep per 26 september 2008 aan de verschillende bestanddelen van de groep wordt toegerekend, zou de geraamde waarde van Fortis Bank (vóór de kapitaalverhoging) in een ordegrootte van 4 miljard EUR liggen. De Belgische Staat was van oordeel dat de beurswaarde op 26 september 2008 een onderwaardering vormde van de waarde van Fortis Bank om diverse redenen waarop de Fortis-groep geen vat had, met name de liquiditeitscrisis die de hele financiële sector treft en de onzekerheid als gevolg van het uitblijven van een omvattend reddingsplan voor de Amerikaanse financiële sector. De Staat had bijgevolg ermee ingestemd dat de intrinsieke waarde van Fortis Bank op 26 september 2008 op 4,7 miljard EUR kon worden geraamd. (35) De Commissie tekent aan dat de Belgische overheid, vooraleer tot de kapitaalinjectie over te gaan, samen met Fortis eerst naar een particuliere investeerder heeft gezocht om Fortis en Fortis Bank te redden. Zoals hiervoor is beschreven, hebben zij op vrijdag 26 september 2008 met verschillende investeerders contact opgenomen. Van deze investeerders hebben er slechts twee een bod uitgebracht, waarbij het hoogste bod 2 EUR per aandeel-fortis bedroeg. Deze investeerder hebben pas vanaf zaterdag 27 september 2008 toegang tot een beperkte dataroom gehad (dit geldt ook voor de FPIM die voor rekening van de Staat handelde). Zij beschikten dus slechts over beperkte tijd en beperkte informatie vooraleer zij hun bod moesten indienen. Zij zijn niet in staat geweest een normaal due diligence-onderzoek uit te voeren. Toch is duidelijk dat zij tot betere informatie over de toestand van Fortis en Fortis Bank toegang hebben gehad dan die waarover de markt op vrijdag 26 september 2008 beschikte. In dat verband dient te worden herhaald dat Fortis die dag nog een persbericht publiceerde dat de markt over de liquiditeits- en solvabiliteitsituatie van de groep moest geruststellen, en dat het management van Fortis deze geruststellende verklaringen op een persconferentie bevestigde. De Commissie is dan ook van oordeel dat, om te bepalen of de Staat als een goed geïnformeerde investeerder heeft gehandeld, het relevante ijkpunt niet de slotkoers van het aandeel-fortis op de beurs van vrijdag 26 september 2008 was, maar de biedingen die zijn uitgebracht door de investeerders met wie contact was opgenomen en die over dezelfde informatie als de FPIM beschikten. Bijgevolg dient te worden geconcludeerd dat de Staat niet heeft gehandeld als een particuliere investeerder onder vergelijkbare omstandigheden had gedaan: om 49,9% van Fortis Bank te verkrijgen, was hij namelijk bereid een prijs te betalen die was vastgesteld op basis van de koers van het aandeel Fortis op 26 september 2008 (5,2 EUR), terwijl de particuliere investeerders onder diezelfde omstandigheden maximaal een veel lagere prijs voorstelden (2 EUR). 6 De Belgische overheid erkent trouwens dat zij intervenieerde omdat de particuliere biedingen onacceptabel waren. 5 6 Mededeling van de Commissie aan de lidstaten - Toepassing van de artikelen 92 en 93 van het EEG- Verdrag en van artikel 5 van de Richtlijn 80/723/EEG op openbare bedrijven in de industriesector, PB C 307 van , blz. 3, punt 11. Deze mededeling betreft weliswaar de be- en verwerkende industrie, maar geldt per analogiam voor alle overige economische sectoren. Deze biedingen betroffen, toegegeven, de verwerving van de volledige Fortis-groep - en niet specifieke onderdelen daarvan. Niettemin blijft zelfs, indien rekening wordt gehouden met een holdingkorting, de door BNP Paribas voorgestelde prijs duidelijk onder de slotkoers van het aandeel op

10 (36) De Commissie concludeert dan ook dat de transactie niet voldoet aan het beginsel van de particuliere investeerder handelend in een markteconomie. (37) Daarom dient te worden nagegaan of aan de overige voorwaarden om van steun te kunnen spreken, is voldaan. België verklaart dat de FPIM onder de zeggenschap van de Staat staat. De transactie valt dus aan de Staat toe te rekenen. De middelen die de FPIM investeert, worden door de Staat verschaft of door deze gegarandeerd. De maatregel behelst dus overheidsmiddelen. Met de kapitaalinjectie krijgt Fortis Bank aanvullende middelen ter beschikking om het hoofd te bieden aan haar problemen en om op de markt actief te blijven. Door deze maatregel wordt Fortis Bank begunstigd en wordt de mededinging op de markten waarop Fortis Bank actief is, vervalst. Opgemerkt moet worden dat Fortis Bank op de Belgische markt concurreert met dochterondernemingen van buitenlandse banken. Bovendien is Fortis Bank in talrijke lidstaten actief. Het intracommunautaire handelsverkeer wordt dus ongunstig door de maatregel beïnvloed. (38) De kapitaalinjectie behelst dus een element van staatssteun in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag ten faveure van Fortis Bank. 7 (39) Ten aanzien van de vraag wat de precieze omvang van de steun is, kan het antwoord worden opengelaten omdat, zoals hierna in dit besluit zal worden aangetoond, deze vraag niet hoeft te worden beantwoord om tot de conclusie te komen dat de maatregelen verenigbaar zijn met de gemeenschappelijke markt. Deze opmerking geldt ook voor alle overige, in dit besluit genoemde steunmaatregelen De kapitaalinjectie van Luxemburg in Fortis Banque Luxembourg via een converteerbare lening (maatregel 1b) (40) De kapitaalinjectie van Luxemburg in Fortis Banque Luxembourg werd nauw gecoördineerd met de Belgische autoriteiten. Deze vond dus eveneens plaats omdat de biedingen van particuliere investeerders voor Fortis onvoldoende werden geacht. Deze kapitaalinjectie is ook gebaseerd op een waardering die hoger ligt dan die welke de particuliere investeerders voorstelden. De argumenten die in het voorgaande ten aanzien van de kapitaalinjectie door België in Fortis Bank werden ontwikkeld, gelden dus ook voor deze transactie. De Commissie concludeert dan ook dat de transactie niet voldoet aan het beginsel van de particuliere investeerder handelend in een markteconomie. (41) De converteerbare lening werd rechtstreeks door de Staat verstrekt. Het staat dus buiten kijf dat de maatregel aan de Staat valt toe te rekenen en uit staatsmiddelen wordt gefinancierd. Met de maatregel wordt een selectief voordeel aan Fortis Banque Luxembourg verleend, doordat zij de beschikking krijgt over aanvullende financiële middelen. Ook Fortis Bank krijgt een voordeel verleend, omdat Fortis Banque Luxembourg in Fortis Bank wordt geconsolideerd. De maatregel vervalst dus de mededinging op de markten waarop Fortis Banque Luxembourg en Fortis Bank actief zijn. Fortis Banque Luxembourg concurreert op de Luxemburgse markt met dochterondernemingen van buitenlandse banken. Het intracommunautaire handelsverkeer wordt dus door de maatregel verstoord. 7 De Commissie tekent aan dat deze maatregel, waarvan de redding van Fortis Bank de voornaamste doelstelling en het voornaamste gevolg zijn, ook indirect aan Fortis ten goede komt, omdat, aangezien de Staat bereid is voor een belang van 49% in Fortis Bank een prijs te betalen die hoger ligt dan de marktprijs, de verwatering van het belang van Fortis in Fortis Bank minder groot is dan het geval was geweest indien de transactie op marktvoorwaarden had plaatsgevonden. 10

11 (42) De kapitaalinjectie behelst dus een element van staatssteun in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag De op 29 september 2008 door de Nationale Bank van België verleende liquiditeitssteun (maatregel 2) (43) De Commissie heeft in punt 51 van haar mededeling betreffende de toepassing van de staatssteunregels op maatregelen in het kader van de huidige wereldwijde financiële crisis genomen met betrekking tot financiële instellingen 8 (hierna "de mededeling" genoemd) verklaard dat de verschaffing van middelen door een centrale bank aan een financiële instelling geen steun kan blijken te zijn, wanneer aan een aantal voorwaarden is voldaan. (44) Een eerste voorwaarde die in de mededeling wordt gegeven, om het bestaan van steun te kunnen uitsluiten, luidt als volgt "de financiële instelling is solvabel op het tijdstip dat de liquiditeiten worden verschaft en deze maatregel maakt geen deel uit van een ruimer pakket steunmaatregelen". In deze zaak werd de liquiditeitssteun verleend kort nadat de avond van 28 september 2008 de kapitaalinjectie, die, zoals reeds werd geconcludeerd, staatssteun vormde, was aangekondigd. (45) In de mededeling wordt een tweede voorwaarde vastgesteld, om het bestaan van staatssteun te kunnen uitsluiten: "de maatregel wordt genomen op initiatief van de centrale bank, en wordt met name niet door enige tegengarantie van de Staat afgedekt". In deze zaak, zo doet de Commissie opmerken, genieten de door de Nationale Bank van België verleende kredieten (met terugwerkende kracht) een garantie van de Belgische Staat uit hoofde van de wet van 15 oktober 2008 houdende maatregelen ter bevordering van de financiële stabiliteit en inzonderheid tot instelling van een staatsgarantie voor verstrekte kredieten en andere verrichtingen in het kader van de financiële stabiliteit. Aan deze tweede voorwaarde van de mededeling is dus niet voldaan. (46) Er is dus niet voldaan aan diverse van de voorwaarden die in de mededeling zijn vastgesteld om uit te sluiten dat er sprake is van steun. Daarom dient te worden nagegaan of daadwerkelijk aan de voorwaarden om van steun te kunnen spreken, is voldaan. Aangezien bovendien de Staat zeggenschap uitoefent over de activiteiten van de Nationale Bank van België, zijn haar middelen overheidsmiddelen. Dit geldt in deze zaak des te meer omdat de tegengarantie ten gevolge heeft dat ieder verlies rechtstreeks door de Staat zal worden gedragen. De liquiditeitssteun is, anders dan de overige door de Nationale Bank van België aan Fortis Bank verstrekte financiering, een maatregel die selectief aan Fortis Bank wordt verleend, waarvoor de Nationale Bank van België zekerheden heeft aanvaard die normaal gesproken niet in aanmerking komen voor haar monetaire-beleidstransacties ([ ]). Met de maatregel wordt Fortis Bank een selectief voordeel verleend doordat zij financiering krijgt die de bank niet meer op de markt kon krijgen. Zoals reeds werd uiteengezet, wordt met dit voordeel de mededinging vervalst en het handelsverkeer tussen lidstaten ongunstig beïnvloed. (47) De Commissie concludeert dan ook dat deze maatregel staatssteun in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag vormt De aankoop van Fortis Bank Nederland door Nederland op 3 oktober 2008 (maatregel 3a) (48) Zoals reeds is aangegeven, ziet het onderhavige besluit alleen op de eventuele steun aan Fortis Bank en Fortis Banque Luxembourg - en niet op de eventuele steun aan Fortis Bank Nederland, die in een andere procedure wordt behandeld. In de hierna volgende beoordeling 8 PB C 270 van , blz

12 onderzoekt de Commissie dus niet of er al dan niet sprake is van steun aan Fortis Bank Nederland. (49) Aangezien de Nederlandse autoriteiten van oordeel zijn dat de transactie tegen marktvoorwaarden heeft plaatsgevonden, zal de Commissie in de eerste plaats nagaan of deze transactie voldoet aan het beginsel van de particuliere investeerder handelend in een markteconomie. (50) De Commissie tekent aan dat in de overeenkomst voor de verkoop van Fortis Bank Nederland aan de Nederlandse Staat is bepaald dat het bedrag van de netto kortlopende schuld van Fortis Bank Nederland ten aanzien van Fortis Bank onmiddellijk opeisbaar is en dat de terugbetaling ervan door de Nederlandse Staat wordt gegarandeerd. 9 Deze schulden belopen 34 miljard EUR. Voorts heeft de Nederlandse Staat zich ertoe verbonden de snelle terugbetaling mogelijk te maken van de langlopende schulden van Fortis Bank Nederland aan Fortis Bank; deze bedragen 16 miljard EUR. Om het bestaan van deze omvangrijke leningen van Fortis Bank aan Fortis Bank Nederland te verklaren, zij hier herhaald dat het liquiditeitsbeheer van Fortis Bank en van haar dochterondernemingen was gecentraliseerd binnen Fortis Bank. Door de daadwerkelijke scheiding tussen Fortis Bank Nederland en Fortis Bank moesten de leningen van Fortis Bank aan Fortis Bank Nederland drastisch worden ingekrompen. Uit het voorgaande volgt dat de Nederlandse Staat heeft toegezegd om niet alleen het aankoopbedrag voor Fortis Bank Nederland in contanten te voldoen, maar ook 50 miljard EUR financiering te verstrekken, als noodzakelijke voorwaarde voor de scheiding van Fortis Bank Nederland en Fortis Bank. De Commissie is van oordeel dat geen enkele particuliere investeerder op het precieze tijdstip dat het nagenoeg onmogelijk was geworden om zich op de interbankenmarkt te financieren, bereid (of in staat) was geweest een dergelijke transactie aan te gaan die de toekenning van een financiering van 50 miljard EUR vereiste 10. De Nederlandse Staat heeft dus niet gehandeld als een particuliere investeerder in een markteconomie onder dergelijke omstandigheden had gedaan. Zoals uit de hiervoor opgebouwde redenering blijkt, is de Commissie van oordeel dat, om het beginsel van de particuliere investeerder handelend in een markeconomie te kunnen toepassen, het optreden van de Staat dient te worden vergeleken met de situatie van de particuliere investeerders zoals die bestond op het precieze tijdstip dat de transactie ten uitvoer is gelegd (investeerders dus die in hun financieringsmogelijkheden sterk beknot werden doordat de interbankenmarkt nagenoeg volledig was opgedroogd 11 ) - en niet ten opzichte van de situatie van de Staat die, als overheid, geen grote moeilijkheden ondervond om zich te financieren. (51) Daarom dient te worden nagegaan of aan de overige voorwaarden om van steun te kunnen spreken, is voldaan. De transactie wordt duidelijk uit staatsmiddelen gefinancierd. Met de maatregel wordt Fortis Bank een voordeel verleend doordat zij haar leningen aan Fortis Bank Nederland onmiddellijk terugbetaald krijgt en de verkoopsom ontvangt, net op een tijdstip dat zij op de markt nagenoeg geen toegang meer had tot financiering. De inachtneming van de Originele tekst: "Upon acquisition of the Shares the net short term debts of EUR 34 billion owed by FBNL Holding and its subsidiaries to Fortis Banque Belgium will be immediately due and payable and repayment will be guaranteed by the Dutch State." En dit des te meer omdat het, gezien de veralgemeende opdroging van de interbankenmarkt, uiterst moeilijk was om te voorzien wanneer Fortis Bank Nederland - waarvan de Staat (in plaats van Fortis Bank) de schuldeiser was geworden - in staat zou zijn zich zelfstandig op de markt te financieren om de door de Nederlandse Staat verstrekte (of gegarandeerde) leningen te kunnen aflossen. De Nederlandse Staat wist dus niet wat de looptijd zou zijn van de aan Fortis Bank Nederland toegekende financiering. Wat betreft de enkele banken die, gezien hun kwaliteit, ruimere toegang tot de markt bleven behouden, zou het sluiten van een transactie die een dergelijke financieringsbehoefte inhield, eveneens zijn afgewezen, omdat, door de uitbreiding van hun financieringsbehoeften in een dergelijke omvang, hun situatie was verslechterd, hetgeen hen, op hun beurt, dreigde uit te sluiten van de markt voor wholesalefinanciering. 12

13 overige voorwaarden om van staatssteun te kunnen spreken, is in het voorgaande al onderzocht. (52) De transactie - de onlosmakelijke koppeling van de aankoop van Fortis Bank Nederland en de voor de scheiding van Fortis Bank Nederland en Fortis Bank noodzakelijke financiering - omvat dus een element van staatssteun in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag ten faveure van Fortis Bank De aankoop van Fortis Insurance Nederland door Nederland op 3 oktober 2008 (maatregel 3b) (53) Ondanks het feit dat deze transactie in dezelfde overeenkomst is opgenomen als maatregel 3a, is de Commissie van oordeel dat deze transactie afzonderlijk kan worden beoordeeld omdat zij, in tegenstelling tot de vorige maatregel, geen financiering vergt, zij is overeengekomen met een andere verkoper en een andere activiteit betreft. (54) De Commissie tekent in de eerste plaats aan dat de zakenbank die Fortis heeft ingeschakeld, Fortis Insurance Nederland heeft gewaardeerd op 5,9 miljard EUR, een prijs dus die duidelijk hoger ligt dan de 4 miljard EUR die Nederland heeft betaald. Ten tweede sloot het door Nederland betaalde bedrag van 4 miljard EUR aan bij de huidige waarde zoals die was berekend door de zakenbank waarop Nederland een beroep had gedaan. Ten derde merkt de Commissie op dat de prijs die Nederland heeft betaald, waarderingsatio's 12 vertegenwoordigt die lager liggen dan degene die twee dagen nadien door BNP Paribas voor de verwerving van Fortis Insurance Belgium werden betaald. Op basis van de combinatie van deze drie elementen mag worden geconcludeerd dat de Nederlandse Staat geen prijs heeft betaald die boven de marktprijs ligt. (55) De Commissie is dan ook van oordeel dat deze transactie tegen een marktprijs plaatsvond en geen steun omvat De op 5 oktober 2008 aangekondigde transacties (maatregel 4) (56) De op 5 oktober 2008 aangekondigde transacties zijn opgenomen in drie afzonderlijke overeenkomsten, die meerdere dagen na de aankondiging ervan zijn afgesloten. Volgens een eerste overeenkomst koopt de Belgische overheid (nog steeds via FPIM) van Fortis voor 4,7 miljard EUR de 50% van Fortis Bank die zij nog niet in handen heeft. In een tweede overeenkomst verkoopt zij een 75%-belang in Fortis Bank aan BNP Paribas. Een vehikel wordt gecreëerd om 10,4 miljard EUR gestructureerde kredieten van Fortis Bank over te nemen. Volgens deze tweede overeenkomst wordt het vehikel gefinancierd door Fortis (66%), België (24%) en BNP Paribas (10%). Volgens de eerste overeenkomst wordt dit vehikel, wanneer de tweede overeenkomst (nl. de verkoop aan BNP Paribas) niet ten uitvoer wordt gelegd, volledig gefinancierd door Fortis (73,3%) en door België (26,6%). In een derde overeenkomst ten slotte verkoopt Luxemburg een belang van 16,57% in Fortis Banque Luxembourg aan BNP Paribas. (57) In de eerste plaats zal de Commissie nagaan of de prijs die BNP Paribas aan de Belgische Staat en de Luxemburgse Staat betaalt, de marktprijs is. Daarvoor moeten hier de heel bijzondere en uitzonderlijk omstandigheden waarin de transactie plaatsvond, in herinnering worden gebracht. Zoals reeds werd aangegeven, was de gedeeltelijke nationalisering van 28 september 2008 er niet in geslaagd de markten gerust te stellen. De toegang tot de interbankenmarkt werd niet hersteld en de opname van tegoeden door institutionele cliënten en ondernemingen was fors toegenomen. Fortis Bank kon die week alleen overleven dankzij de enorme leningen die de Nationale Bank van België had toegestaan. [ ]. Zoals reeds werd 12 De Price/Earning-ratio en de Price/Embedded Value-ratio. 13

14 aangegeven, zouden door de verkoop van de Nederlandse activiteiten de financieringsbehoeften met meerdere tientallen miljarden euro worden verminderd. 13 Dit bleek dus onvoldoende om de liquiditeitsproblemen van Fortis Bank op te lossen. De Belgische autoriteiten drongen er op aan om de bank bij een grote en solide particuliere bank onder te brengen. Zij waren van oordeel dat het risico van een stand-alone-scenario (een scenario dus waarin Fortis Bank als onafhankelijke bank zou proberen te overleven) in de bestaande omstandigheden onaanvaardbaar was voor zowel Fortis als de stabiliteit van het financiële bestel. Zij hebben dus opnieuw contact opgenomen met de beide investeerders die het weekend voordien een bod hadden gedaan. ING gaf aan niet langer geïnteresseerd te zijn. BNP Paribas bevestigde dan weer haar belangstelling 14. De onderhandelingen werden dus voortgezet met BNP Paribas, om tot de reeds beschreven overeenkomst te komen. (58) De Commissie is over het algemeen van oordeel dat de hoogste prijs die in het kader van een open, transparante en onvoorwaardelijke biedprocedure wordt voorgesteld, de marktprijs is en dat met een aankoop tegen die prijs dus geen voordeel aan de koper wordt verleend. De Commissie is van oordeel dat de verkoopprocedure van Fortis Bank en Fortis Banque Luxembourg redelijkerwijs te vergelijken valt met een dergelijke biedprocedure. Tijdens het weekend van 27 en 28 september 2008 hebben de Belgische autoriteiten namelijk geprobeerd een overnemer voor Fortis te vinden 15. Aan het eind van de week van 29 september 2008 hebben zij opnieuw contact opgenomen met de beide instellingen die het meeste belangstelling hadden laten blijken en hebben zij de onderhandelingen voortgezet met de enige instelling die haar belangstelling had bevestigd. De Commissie tekent voorts aan dat, na de poging om de bank in het eerste weekend te verkopen, het voor de hele markt bekend was dat Fortis en haar entiteiten te koop stonden. Indien een investeerder voor de verwerving van Fortis Bank en Fortis Banque Luxembourg belangstelling had gehad, had hij de kans gehad om zich kenbaar te maken. Er heeft zich evenwel geen andere investeerder kenbaar gemaakt. Onder die omstandigheden is de Commissie van mening dat, gezien de dringende noodzaak om een overnemer voor Fortis Bank te vinden, de procedure als voldoende open en transparant kan worden beschouwd. Overigens heeft de Commissie geen kennis gehad van door de Belgische autoriteiten opgelegde voorwaarden die kandidaat-overnemers hadden kunnen afschrikken. (59) Op basis van het voorgaande is het redelijk om aan te nemen dat geen enkele andere investeerder belangstelling had om Fortis Bank en Fortis Banque Luxembourg te verwerven en dat de door BNP Paribas betaalde prijs 16 - daaronder begrepen de verkoopvoorwaarden (en met name het feit dat de prijs in aandelen werd betaald 17 ) - dus de marktprijs is In de notulen van de raad van bestuur van Fortis van 5 en staat te lezen: "it is difficult to assess and uncertain whether Fortis will further need the [the LA] to be able to continue operations." Herhaald zij hier dat Fortis Bank na de verkoop van Fortis Bank Nederland nog steeds een enorme bank was, met een balanstotaal van ongeveer 750 miljoen EUR. Samen met de vaststelling dat deze bank in grote moeilijkheden verkeerde (met een liquiditeitstekort van meerdere tientallen miljarden euro), helpt dit te verklaren waarom zo weinig investeerders belangstelling hebben laten blijken voor een zo risicovolle transactie. Zoals reeds is aangegeven, werd contact opgenomen met ten minste de volgende financiële instellingen: Crédit Agricole, KBC, Santander, ING, BNP, Munich Re en Aegon. Aangetekend zij hier dat de door BNP Paribas geboden prijs in waarde netto hoger ligt dan de prijs die tijdens het weekend van 27 en werd voorgesteld. BNP Paribas verklaart dat deze verbetering van haar bod het gevolg is van met name de volgende twee elementen. Ten eerste was het voorwerp van de verkoop tijdens het tweede weekend duidelijk beperkter, na de verkoop van Fortis Bank Nederland. De overgebleven activiteiten waren voor BNP Paribas interessante activiteiten, daar waar de volledige Fortisgroep, die het eerste weekend te koop stond, talrijke activiteiten omvatte die BNP Paribas niet bijzonder interesseerden omdat deze niet aansloten bij haar strategie. Ten tweede had BNP Paribas dankzij de extra tijd een grondiger due diligence-onderzoek van Fortis Bank kunnen voeren. De beperkte tijd die in het eerste weekend beschikbaar was, had BNP Paribas ertoe aangezet een voorzichtig bod te doen, met een onzekerheidskorting (het portfolio gestructureerde kredieten van Fortis Bank omvat bijvoorbeeld meerdere duizenden verschillende lijnen). De Commissie tekent aan dat uit dit laatste punt blijkt dat de 14

15 (60) Deze hypothese wordt door de volgende elementen bevestigd. Ten eerste doet de Commissie opmerken dat de door BNP Paribas betaalde prijs aansluit bij de waardering van Fortis Bank die de door de Belgische overheid aangestelde zakenbank in de dagen vóór de transactie met BNP Paribas had uitgevoerd. Ten tweede doet de Commissie opmerken dat BNP Paribas in haar persbericht van 6 oktober 2008 aankondigt dat zij Fortis Bank en Fortis Banque Luxembourg heeft verworven op basis van 0,7-maal de boekwaarde (book value), na verdere afwaarderingen 18. Deze ratio sluit aan bij de ratio die viel vast te stellen bij recente overnames van andere banken in moeilijkheden 19. Met andere woorden, de prijs die BNP Paribas heeft betaald, sluit aan bij de prijs die op de markt voor vergelijkbare transacties viel vast te stellen. (61) Op basis van alle voorgaande elementen samen concludeert de Commissie dan ook dat de transactie waarbij door BNP Paribas 75% van Fortis Bank van de Belgische Staat en 16,75% van Fortis Banque Luxembourg van de Luxemburgse Staat werd overgenomen, geen element van staatssteun ten faveur van BNP Paribas bevat, aangezien deze laatste die activiteiten tegen hun marktprijs heeft verworven. (62) Vervolgens dient te worden nagegaan of de overname door België van 50% van het resterende kapitaal van Fortis Bank en haar aandeel van 24% in de defeasance-structuur staatssteun ten faveure van Fortis of Fortis Bank kunnen vormen. De Commissie tekent aan dat deze transactie deel uitmaakt van een reeks steunmaatregelen om Fortis Bank te redden: de kapitaalinjectie van 28 september 2008 in ruil waarvoor de Staat voor 49,9% aandeelhouder van Fortis Bank is geworden en de operatie-liquiditeitssteun die op 29 september 2008 is toegekend. De Commissie is dus van oordeel dat de Staat, onder die omstandigheden, niet kan beweren dat hij, door aanvullende staatsmiddelen te investeren, heeft gehandeld als een particuliere investeerder handelend in een markteconomie. (63) Subsidiair doet de Commissie opmerken dat, zelfs indien de transactie aan het beginsel van de particuliere investeerder handelend in een markteconomie moet worden getoetst, de conclusie toch zou moeten zijn dat niet aan dit beginsel is voldaan. De Commissie wijst er namelijk op dat BNP Paribas, om een belang van 75% in Fortis Bank te verwerven, bereid was 8,25 miljard EUR (in aandelen) te betalen en een belang van 10% in de defeasance-structuur te verwerven. Om een belang van 50% in Fortis Bank te verwerven zou de Staat dus 5,5 miljard EUR moeten betalen en ermee instemmen een belang van 6,66% te verwerven in de defeasance-structuur. De Staat heeft weliswaar 0,8 miljard EUR minder betaald (4,7 miljard EUR in contanten), maar heeft er toch in toegestemd een belang van 24% te nemen in de defeasance-structuur 20, of 17,34 procentpunt meer (nl. het verschil tussen 24% en 6,66%) ten opzichte van de handelwijze van BNP Paribas. Aangezien dit portfolio 10,4 miljard EUR bedraagt, vertegenwoordigen deze 17,34 procentpunt een risico van 1,8 miljard EUR. Omdat de Staat minder betaalt, maar een groter risico draagt dat prijs die BNP Paribas op bereid was te betalen, niet kan worden gebruikt als ijkpunt om te beoordelen of de prijs die de Staat op heeft betaald, al dan niet staatssteun vormt. In hun brief van verklaren de Belgische autoriteiten dat, indien BNP Paribas de koopprijs in contanten had moeten betalen, zij een lagere prijs had betaald. Dit bevestigt dat de betaling in contanten meer waarde heeft dan de betaling in aandelen. Nadien is uit een grondiger onderzoek van de boekhouding van de Fortis Bank gebleken dat nog bepaalde andere elementen in mindering moesten worden gebracht, zodat BNP Paribas 0,8-maal de tangible net asset value heeft betaald. Overname van Bear Stearns door JP Morgan Chase, overname van Washington Mutual door JP Morgan Chase, overname van Sovereign Bancorp door Santander, overname van Alliance & Leicester door Santander, overname van HBOS door Lloyds, en de overname van Wachovia door Wells Fargo. Wat dit laatste punt betreft, dient te worden beklemtoond dat Fortis, na de overeenkomst met Fortis over de kapitaalinjectie van in Fortis Bank, aan de Belgische Staat een garantie heeft verleend tegen het risico verbonden aan het portfolio gestructureerde kredieten van Fortis Bank. Met andere woorden, het volledige risico van dit portfolio van Fortis Bank kwam voor rekening van Fortis, ook al was de Staat voor 49% aandeelhouder van Fortis Bank. 15

16 moeilijken te kwantificeren is, valt moeilijk uit te maken of de verwerving van 50% zoals de Staat die heeft gedaan, op zich al dan niet aanvaardbaar is voor een particuliere investeerder. Niettemin kan, bij een analyse van de hele reeks transacties die op 5 oktober 2008 werden aangekondigd, worden vastgesteld dat de Staat weliswaar deze 50% tegen 4,7 miljard EUR in contanten verwerft om ze onmiddellijk door te verkopen tegen 5,5 miljard EUR, betaald in aandelen-bnp Paribas, maar wel het aan het vehikel verbonden risico moet behouden. Met andere woorden, de Staat ruilt contanten in voor een weinig liquide (voor de meerderheid van de ontvangen aandelen-bnp Paribas geldt een clausule dat ze 24 maanden behouden moeten blijven) en risicovolle investering. Bovendien moet hij een risico dragen van 1,8 miljard EUR dat moeilijk kwantificeerbaar is (gestructureerde producten waarvoor er geen markt meer is). Het ziet er dus naar uit dat, op het tijdstip dat alle investeerders blootstelling aan gestructureerde kredieten trachtten te vermijden (de defeasancestructuur werd trouwens opgezet als reactie op de weigering van BNP Paribas om het aan deze producten verbonden risico in haar balans op te nemen) en dat dezen, gezien de problemen om zich te financieren, dus probeerden te vermijden om te beleggen in illiquide beleggingen, de door de Staat doorgevoerde transactie door een particuliere investeerder handelend in een markteconomie niet als interessant kon worden beschouwd. (64) De Commissie tekent aan dat de maatregel aan de Staat valt toe te rekenen en uit staatsmiddelen wordt gefinancierd (zie de redenering die bij de beoordeling van maatregel 1a ten aanzien van de FPIM is ontwikkeld). (65) Wat betreft het bestaan van een voordeel, herhaalt 21 de Commissie dat Fortis aanzienlijke schulden, waarvan een deel onmiddellijk opeisbaar werd ingeval van verlies van zeggenschap over Fortis Bank. Bij een verkoop van Fortis Bank was het dus nodig dat Fortis een bepaalde prijs in contanten ontving, om niet failliet te gaan. Daartegenover staat dat BNP Paribas de Staat een voorstel had gedaan voor de overname van Fortis Bank, dat de betaling (door BNP Paribas) inhield van de koopprijs in aandelen-bnp Paribas. [ ]. De verkoop van Fortis Bank aan BNP Paribas was dus kennelijk niet mogelijk geweest zonder de bemiddeling van de Belgische Staat, die eerst 100% van Fortis Bank tegen contanten van Fortis overneemt en deze vervolgens in ruil voor aandelen aan BNP Paribas verkoopt. Geconcludeerd dient te worden dat met de staatsinterventie aan Fortis Bank een voordeel werd verleend, waardoor zij door een solide particuliere ank kon worden overgenomen - het enige scenario 22 waarin zij haar levensvatbaarheid kon herstellen en haar boeken niet hoefde neer te leggen. 23 (66) Aangezien de Commissie al de inachtneming van de overige voorwaarden om van staatssteun te kunnen spreken heeft onderzocht, concludeert zij dat de interventie van de Belgische Staat een element van staatssteun ten faveure van Fortis Bank omvat. (67) De Commissie erkent evenwel dat, aangezien de prijs die de Belgische Staat voor de resterende 50% van Fortis Bank heeft betaald, weinig afwijkt van de prijs die BNP Paribas heeft betaald, het steunelement beperkt blijft De Commissie baseert zich hiervoor met name op de brief van de Belgische autoriteiten van Omdat de semi-nationalisering van er niet in geslaagd was het vertrouwen van de markten te herstellen en omdat, door dit gebrek aan vertrouwen, het uitzonderlijke liquiditeitstekort van Fortis de Staat (via de Nationale Bank van België) dwong om haar voor bijna [ ] miljard EUR te financieren in de week van , beschouwde België nationalisering niet als een optie. Doordat de verkoop van Fortis Bank wordt mogelijk gemaakt, wordt Fortis indirect door de transactie begunstigd, omdat ook haar het neerleggen van de boeken bespaard blijft. 16

17 6.2 Rechtsgrond voor de verenigbaarheidstoets van de steun (68) De Belgische, Luxemburgse en Nederlandse autoriteiten beroepen zich op artikel 87, lid 3, onder b), van het Verdrag, naar luid waarvan "steunmaatregelen om ( ) een ernstige verstoring in de economie van een lidstaat op te heffen" als verenigbaar met de gemeenschappelijke markt kunnen worden aangemerkt. Voor die stelling baseren zij zich op het argument dat een in gebreke blijven van Fortis Bank, die tot het faillissement van haar dochterondernemingen zou leiden, ook tot een ernstige verstoring in hun respectieve economieën zou leiden. (69) Om te bepalen of de door de betrokken lidstaten aangehaalde rechtsgrond al dan niet van toepassing is, dienen de gevolgen van een in gebreke blijven van de bank voor de Belgische en de Luxemburgse economie te worden vastgesteld. Voor zover vervolgens de conclusie is dat een in gebreke blijven van Fortis Bank tot een ernstige verstoring van de Belgische economie had geleid en voor zover in dit besluit de door Nederland ten uitvoer gelegde maatregelen slechts worden beoordeeld in de mate dat deze een steunelement ten faveure van Fortis Bank behelzen (en niet ten faveure Fortis Bank Nederland), hoeven de gevolgen van een in gebreke blijven van Fortis Bank Nederland voor Nederland niet te worden beoordeeld Risico's op een ernstige verstoring in de Belgische economie (70) De Belgische autoriteiten benadrukken dat het belang van Fortis Bank voor de Belgische economie als geheel in de eerste plaats blijkt uit de sterke financiële banden van de bank met de Belgische huishoudens, zelfstandigen, beoefenaren van een vrij beroep, de kmo's, de in België actieve grote ondernemingen, de lokale overheden en de pensioenfondsen. Wat retailbanking betreft, is Fortis marktleider in België. Eind september 2008 was Fortis Bank goed voor [20-30]% van de deposito's van Belgische huishoudens bij banken in België. Wat betreft de Belgische ondernemingen buiten de financiële sector, had Fortis [10-20]% van de deposito's van deze ondernemingen bij banken in België 24. (71) Gezien de positie van Fortis Bank op de Belgische markt zijn de Belgische autoriteiten van oordeel dat, wanneer Fortis Bank in de huidige omstandigheden in gebreke blijft, zulks tot een ernstig verlies aan vertrouwen bij het publiek zou hebben geleid, hetgeen dan weer tot een zware vertrouwenscrisis in het Belgische bancaire stelsel als geheel zou hebben geleid, met name door de aantasting van de financiële banden tussen de bank- en financiële instellingen. Dit risico werd nog verscherpt door de grote volatiliteit van de financiële markten op dit moment. De Nationale Bank van België heeft het systeembelang van Fortis Bank voor de Belgische banksector en de Belgische economie bevestigd. 25 (72) De Commissie tekent aan dat Fortis [20-30%] van de deposito's van de Belgische huishoudens bij banken in België heeft en op deze markt veruit de grootste bank is. In de context van de voorbije tweeënhalve maanden - waarin de crisis van de Amerikaanse en Europese banksector steeds erger werd (met een bijna volledig stilgevallen markt voor interbancair krediet en een toenemend aantal banken in zware moeilijkheden, met als gevolg overnames door concurrenten, interventies door de Haar marktaandeel voor leningen aan Belgische huishoudens bedroeg [20-30]%. Haar marktaandeel voor leningen aan ondernemingen buiten de financiële sector bedroeg [20-30]%. Brief van de Nationale Bank van België van

18 Staat, of het faillissement) - acht de Commissie het redelijk aan te nemen dat, wanneer de grootste depositobank op de Belgische markt in gebreke blijft, zulks de vertrouwenscrisis van Belgische huishoudens tegenover de banksector gevoelig had verscherpt. Het feit dat een bank met een balanstotaal van meerdere honderden miljarden euro in gebreke blijft, zou, tegen de achtergrond van de bankcrisis die de afgelopen weken was verscherpt, het wantrouwen van buitenlandse banken ten aanzien van Belgische banken hebben versterkt, hetgeen ertoe had kunnen leiden dat deze zich op de interbankenmarkten van alle (reeds sterk beknotte) kredietmogelijkheden afgesneden zagen. Dit laatste effect, gecombineerd met een bank run, zou betekenen dat de Belgische banken zich niet meer zouden kunnen financieren, hetgeen ertoe zou leiden dat meerderen onder hen de boeken zouden moeten neerleggen. Daardoor zouden de bancaire activiteiten in België blijvend worden verlamd. (73) Op grond van de beoordeling die hier werd gemaakt en die is gebaseerd op de combinatie van de omvang van Fortis Bank en de uitzonderlijke situatie sinds medio september 2008, is de Commissie van oordeel dat met de steun die is bedoeld om te voorkomen dat Fortis Bank in gebreke blijft, een ernstige verstoring in de hele Belgische economie wordt opgeheven. De Commissie is dan ook van mening dat deze steun op zijn verenigbaarheid aan artikel 87, lid 3, onder b), van het Verdrag kan worden getoetst Risico's op een ernstige verstoring in de Luxemburgse economie (74) De Luxemburgse autoriteiten verklaren dat Fortis Banque Luxembourg een van de grootste financiële instellingen van het land is. Volgens hen had Fortis Banque Luxembourg tot 30 september 2008 een aandeel van [15-25]% van de deposito's van in Luxemburg ingezeten huishoudens bij in Luxemburg gevestigde banken. Zij had een aandeel van [15-25]% van de door in Luxemburg gevestigde banken aan in Luxemburg ingezeten huishoudens verleende kredieten. De Commission de surveillance du secteur financier bevestigt dat de maatregelen die Luxemburg ten uitvoer heeft gelegd dringend noodzakelijk waren om schadelijke effecten voor het financiële bestel of de hele economie te vermijden. (75) De Commissie doet opmerken dat Fortis Banque Luxembourg de grootste bank was, gerekend naar bij Luxemburgse huishoudens aangetrokken deposito's. In de context van de voorbije tweeënhalve maand - waarin de crisis van de Amerikaanse en Europese banksector steeds erger werd (met een bijna volledig stilgevallen markt voor interbancaire leningen en een toenemend aantal banken in zware moeilijkheden, met als gevolg overnames door concurrenten, interventies door de Staat, of het faillissement) - acht de Commissie het redelijk aan te nemen dat, wanneer de bank die de meeste deposito's bij Luxemburgse huishoudens aantrekt, in gebreke blijft, zulks de vertrouwenscrisis van het publiek tegenover de banksector gevoelig had verscherpt. Het feit dat een dergelijke bank in gebreke blijft, zou, tegen de achtergrond van de bankcrisis die de afgelopen weken was verscherpt, ook het wantrouwen van buitenlandse depositohouders ten aanzien van Luxemburgse banken hebben versterkt, met een reëel risico dat ook deze cliënten, die een zeer belangrijk aandeel van de door de Luxemburgse banken opgehaalde deposito's vertegenwoordigen, een bank run zouden inzetten. Een en ander zou betekenen dat het voor de Luxemburgse banken onmogelijk zou worden om zich te financieren. Daardoor zouden de bancaire 18

19 activiteiten in Luxemburg blijvend worden verlamd, met alle gevolgen van dien voor de economie. (76) Op grond van de beoordeling die hier werd gemaakt en die is gebaseerd op de combinatie van de omvang van Fortis Banque Luxembourg en de uitzonderlijke situatie sinds medio september 2008, is de Commissie van oordeel dat met de steun die is bedoeld om te voorkomen dat Fortis Banque Luxembourg in gebreke blijft, een ernstige verstoring in de hele Luxemburgse economie wordt opgeheven. De Commissie is dan ook van mening dat deze steun op zijn verenigbaarheid aan artikel 87, lid 3, onder b), van het Verdrag kan worden getoetst. 6.3 Verenigbaarheid van de steun op grond van artikel 87, lid 3, onder b), van het EG- Verdrag (77) De Commissie heeft in haar mededeling nader uiteengezet welke overwegingen zij van bijzonder belang acht wanneer in het kader van de huidige crisis steun voor de banksector op zijn verenigbaarheid uit hoofde van artikel 87, lid 3, onder b), van het EG-Verdrag wordt beoordeeld. De steun aan Fortis Bank dient dus in het licht van die mededeling op zijn verenigbaarheid te worden beoordeeld. (78) Volgens punt 15 van de mededeling moet een maatregel, wil deze op grond van artikel 87, lid 3, onder b), van het EG-Verdrag verenigbaar zijn, voldoen aan elk van deze drie voorwaarden, die een afspiegeling zijn van de algemene beginselen die aan de staatssteunregels van het Verdrag ten grondslag liggen: de steun moet doelgericht zijn, zodat daarmee daadwerkelijk de doelstelling van het opheffen van een ernstige verstoring in de economie kan worden bereikt; de steun moet evenredig zijn aan de uitdaging, zonder verder te gaan dan nodig is om dit doel te bereiken; ten slotte moet de steun zo zijn ontworpen dat de mededingingverstoring die deze veroorzaakt of dreigt te veroorzaken, tot een minimum beperkt blijft. Deze mededingingverstoring dient dus beperkt te blijven tot het strikt noodzakelijke minimum dat nodig is om het nagestreefde effect te behalen. (79) In deze zaak waren de door de betrokken lidstaten ten uitvoer gelegde maatregelen adhocmaatregelen die bedoeld waren om een bank in moeilijkheden te helpen haar levensvatbaarheid op de lange termijn te herstellen. De drie voornoemde verenigbaarheidscriteria dienen dus te worden uitgelegd overeenkomstig punt 31 van de mededeling dat, zoals in de punten 41 en 42 van de mededeling is aangegeven, van toepassing is op zowel overheidsgaranties als kapitaalinjecties. Volgens dat punt 31 laat de Commissie zich bij haar beoordeling van een herstructureringsplan leiden door de volgende voorwaarden die, zoals in punt 42 van de mededeling wordt beklemtoond, zijn gebaseerd op de beginselen die zijn geformuleerd in de communautaire richtsnoeren inzake reddings- en herstructureringssteun aan ondernemingen in moeilijkheden 26 : het herstel van de levensvatbaarheid van de betrokken financiële instelling op de lange termijn moet zijn verzekerd; 26 PB C 244 van , blz

20 de zekerheid moet bestaan dat de steun tot het minimum beperkt blijft en dat er een substantiële bijdrage van de particuliere sector in de kosten van de herstructurering is; er moeten waarborgen zijn dat de mededinging niet buitensporig wordt verstoord en dat er geen ongerechtvaardigde voordelen worden verleend Doelgerichte steun: herstel van de levensvatbaarheid op de lange termijn (80) In onderstaande tabel worden de oorzaken van de reeds beschreven moeilijkheden van Fortis Bank samengebracht en wordt voor elk van deze moeilijkheden aangegeven hoe de genomen maatregelen deze zullen verhelpen. Vastgesteld probleem Genomen maatregel Financiering overname ABN Amro (24 miljard EUR) Overname Fortis Bank Nederland (daaronder begrepen ABN Amro) door de Nederlandse overheid (op 3 oktober 2008) Zeer aanzienlijke afschrijving door Fortis Bank op de verkochte activa (einde van de onzekerheid over de waarde van deze activa) De subprimecrisis en de risico's van De oprichting van een ad-hocvennootschap waarin gestructureerde kredieten ten belope van 41,7 de meest toxische kredieten worden ondergebracht. miljard EUR Fortis Bank ondergebracht bij BNP Paribas, een vooraanstaande bankgroep Verlies aan vertrouwen bij de financiële markten en bij het publiek, met name als gevolg van de verwachte verliezen op ABN Amro en de gestructureerde kredieten en door de slechte communicatie van de groep Belgische en Luxemburgse overheid tekenen in op een kapitaalverhoging van 4,7 miljard EUR resp. 2,4 miljard EUR. Fortis Bank ondergebracht bij BNP Paribas, een vooraanstaande bankgroep. Verandering van het management van Fortis Bank Liquiditeitscrisis op de financiële markten Belgische en Luxemburgse overheid tekenen in op een kapitaalverhoging van 4,7 miljard EUR resp. 2,4 miljard EUR. Onderbrenging bij BNP Paribas, die over de vereiste grootte en financiële soliditeit beschikt om de levensvatbaarheid op de lange termijn te kunnen garanderen. Toekenning aan Fortis Bank van een tijdelijke staatsgarantie ten behoeve van de interbancaire en institutionele kredieten (maatregel die het voorwerp uitmaakte van een afzonderlijke procedure en die op door de Commissie is goedgekeurd) 20

Staatssteun nr. N 14/2002 - België Belgische federale steunregeling ten behoeve van hernieuwbare energiebronnen

Staatssteun nr. N 14/2002 - België Belgische federale steunregeling ten behoeve van hernieuwbare energiebronnen EUROPESE COMMISSIE Brussel, 02.08.2002 C(2002)2904 fin. Betreft: Staatssteun nr. N 14/2002 - België Belgische federale steunregeling ten behoeve van hernieuwbare energiebronnen Excellentie, Bij schrijven

Nadere informatie

Steunmaatregel N 118/2004 -België (Vlaanderen) Subsidies voor haalbaarheidsstudies met betrekking tot bouw- en milieuprojecten buiten de EU.

Steunmaatregel N 118/2004 -België (Vlaanderen) Subsidies voor haalbaarheidsstudies met betrekking tot bouw- en milieuprojecten buiten de EU. Europese Commissie Brussel, 30.06.2004 C (2004)2042 fin Betreft: Steunmaatregel N 118/2004 -België (Vlaanderen) Subsidies voor haalbaarheidsstudies met betrekking tot bouw- en milieuprojecten buiten de

Nadere informatie

EUROPESE COMMISSIE. Brussel, C(2008) 7387 definitief. Steunmaatregel N 574/2008 België Overheidsgaranties voor Fortis Bank.

EUROPESE COMMISSIE. Brussel, C(2008) 7387 definitief. Steunmaatregel N 574/2008 België Overheidsgaranties voor Fortis Bank. EUROPESE COMMISSIE Brussel, 19.11.2008 C(2008) 7387 definitief Betreft: Steunmaatregel N 574/2008 België Overheidsgaranties voor Fortis Bank Excellentie, 1. 1. PROCEDURE (1) Bij brieven van 18 november

Nadere informatie

EUROPESE COMMISSIE. Brussel, 20.12.2001. Staatssteun N 544/2001 België Ford Genk Opleidingssteun. Excellentie, PROCEDURE

EUROPESE COMMISSIE. Brussel, 20.12.2001. Staatssteun N 544/2001 België Ford Genk Opleidingssteun. Excellentie, PROCEDURE EUROPESE COMMISSIE Brussel, 20.12.2001 C (2001)4509fin Betreft: Staatssteun N 544/2001 België Ford Genk Opleidingssteun Excellentie, PROCEDURE 1. Bij schrijven van 24 juli 2001 heeft België, overeenkomstig

Nadere informatie

EUROPESE COMMISSIE. Steunmaatregelen der Staten N 780/ Pays-Bas Tijdelijke defensieve maatregelen voor de scheepsbouw

EUROPESE COMMISSIE. Steunmaatregelen der Staten N 780/ Pays-Bas Tijdelijke defensieve maatregelen voor de scheepsbouw EUROPESE COMMISSIE Brussel, 9-07-2003 C(2002)2019fin Betreft: Steunmaatregelen der Staten N 780/2002 - Pays-Bas Tijdelijke defensieve maatregelen voor de scheepsbouw Excellentie, (1) De Commissie wenst

Nadere informatie

BESCHRIJVING VAN DE STEUNMAATREGEL

BESCHRIJVING VAN DE STEUNMAATREGEL EUROPESE COMMISSIE Brussel, 14.11.2013 C(2013) 7725 final OPENBARE VERSIE Dit document is een intern document van de Commissie dat louter ter informatie is bedoeld. Betreft: Steunmaatregel SA.37017 (2013/N)

Nadere informatie

Steunmaatregelen N 379/2009 en NN Nederland - Verlenging van en aanpassingen aan de Nederlandse garantieregeling

Steunmaatregelen N 379/2009 en NN Nederland - Verlenging van en aanpassingen aan de Nederlandse garantieregeling EUROPESE COMMISSIE Brussel, 7.7.2009 C(2009) 5461 definitief Betreft: Steunmaatregelen N 379/2009 en NN 16-2009 - Nederland - Verlenging van en aanpassingen aan de Nederlandse garantieregeling Excellentie,

Nadere informatie

EUROPESE COMMISSIE. Steunmaatregel SA.37084 (2013/N) Nederland Compensatie van indirecte EU-ETS-kosten

EUROPESE COMMISSIE. Steunmaatregel SA.37084 (2013/N) Nederland Compensatie van indirecte EU-ETS-kosten EUROPESE COMMISSIE Brussel, 16.10.2013 C(2013) 6636 final OPENBARE VERSIE Dit document is een intern document van de Commissie dat louter ter informatie is bedoeld. Betreft: Excellentie, Steunmaatregel

Nadere informatie

Bij dit besluit heeft de Commissie zich gebaseerd op de onderstaande overwegingen.

Bij dit besluit heeft de Commissie zich gebaseerd op de onderstaande overwegingen. EUROPESE COMMISSIE Brussel, 07.XII.2005 C (2005) 5280 Betreft: Steunmaatregelen van de Staten nr. N 491/2005 - Nederland Subsidieregeling sanering glastuinbouwbedrijven in vanuit milieu opzicht kwetsbare

Nadere informatie

Gereglementeerde informatie* Brussel, Parijs, 10 oktober u Gewijzigde versie 10 oktober 2011, 11uur

Gereglementeerde informatie* Brussel, Parijs, 10 oktober u Gewijzigde versie 10 oktober 2011, 11uur Gereglementeerde informatie* Brussel, Parijs, 10 oktober 2011 5.30u Gewijzigde versie 10 oktober 2011, 11uur De Belgische, Franse en Luxemburgse nationale overheden verlenen Dexia aanzienlijke steun bij

Nadere informatie

Steunmaatregel N 253/2005 - Nederland Garantieregeling voor financiering scheepsbouw

Steunmaatregel N 253/2005 - Nederland Garantieregeling voor financiering scheepsbouw EUROPESE COMMISSIE Brussel, 20.VII.2005 C (2005) 2704 def. Betreft: Steunmaatregel N 253/2005 - Nederland Garantieregeling voor financiering scheepsbouw Excellentie, I. Procedure (1) Bij schrijven van

Nadere informatie

Steunmaatregelen van de staten / Nederland - Steunmaatregel nr. N 8/ Verlenging sociaal-economisch plan veehouderij

Steunmaatregelen van de staten / Nederland - Steunmaatregel nr. N 8/ Verlenging sociaal-economisch plan veehouderij EUROPESE COMMISSIE Brussel, 01-03-2004 C(2004) 706 Betreft : Steunmaatregelen van de staten / Nederland - Steunmaatregel nr. N 8/2004 - Verlenging sociaal-economisch plan veehouderij Excellentie, De Commissie

Nadere informatie

Toelichting bij het begrip onderneming binnen de call voor kleine en middelgrote windturbines

Toelichting bij het begrip onderneming binnen de call voor kleine en middelgrote windturbines Toelichting bij het begrip onderneming binnen de call voor kleine en middelgrote windturbines De voorwaarden waaraan voldaan moet worden in het kader van de steunregeling voor kleine en middelgrote windturbines,

Nadere informatie

Steunmaatregelen van de Staten nr. N 699/00 - België (Vlaanderen) Regeling afbouw varkensstapel

Steunmaatregelen van de Staten nr. N 699/00 - België (Vlaanderen) Regeling afbouw varkensstapel EUROPESE COMMISSIE Brussel, 27-02-2001 SG(2001) D/ 286469 Betreft: Steunmaatregelen van de Staten nr. N 699/00 - België (Vlaanderen) Regeling afbouw varkensstapel Excellentie, Ik heb de eer U ervan in

Nadere informatie

EUROPESE COMMISSIE. Brussel, C(2009)10362 definitief. Steunmaatregel N 669/ Nederland Verlenging van de Nederlandse garantieregeling

EUROPESE COMMISSIE. Brussel, C(2009)10362 definitief. Steunmaatregel N 669/ Nederland Verlenging van de Nederlandse garantieregeling EUROPESE COMMISSIE Brussel, 17.12.2009 C(2009)10362 definitief Betreft: Steunmaatregel N 669/2009 - Nederland Verlenging van de Nederlandse garantieregeling Excellentie, I. PROCEDURE 1. Op 21 oktober 2008

Nadere informatie

Steunmaatregelen van de Staten/Nederland Steunmaatregel nr. N 301/2005 Programma Beheer, functiewijziging

Steunmaatregelen van de Staten/Nederland Steunmaatregel nr. N 301/2005 Programma Beheer, functiewijziging EUROPESE COMMISSIE Brussel, 8-XII-2005 C(2005) 5300 Betreft: Steunmaatregelen van de Staten/Nederland Steunmaatregel nr. N 301/2005 Programma Beheer, functiewijziging Excellentie, Ik heb de eer u mee te

Nadere informatie

1. DOEL EN TOEPASSINGSBEREIK

1. DOEL EN TOEPASSINGSBEREIK EUROPESE COMMISSIE Directoraat-generaal Concurrentie Beleid en coördinatie inzake staatssteun Brussel, DG D(2004) COMMUNAUTAIRE KADERREGELING INZAKE STAATSSTEUN IN DE VORM VAN COMPENSATIES VOOR DE OPENBARE

Nadere informatie

EUROPESE COMMISSIE. Brussel, 11-VII-2006 C(2006) 3259. Betreft: Steunmaatregel nr. N 96/06 "Eneco duurzame energie " Excellentie,

EUROPESE COMMISSIE. Brussel, 11-VII-2006 C(2006) 3259. Betreft: Steunmaatregel nr. N 96/06 Eneco duurzame energie  Excellentie, EUROPESE COMMISSIE Brussel, 11-VII-2006 C(2006) 3259 Betreft: Steunmaatregel nr. N 96/06 "Eneco duurzame energie " Excellentie, De Commissie wenst Nederland ervan in kennis te stellen dat zij, na onderzoek

Nadere informatie

EUROPESE COMMISSIE. Staatssteun / Nederland SA (2016/N) Subsidieverordening Natuur- en Landschapsbeheer (SVNL)

EUROPESE COMMISSIE. Staatssteun / Nederland SA (2016/N) Subsidieverordening Natuur- en Landschapsbeheer (SVNL) EUROPESE COMMISSIE Brussel, 1.09.2016 C(2016) 5506 final Betreft: Staatssteun / Nederland SA.45811 (2016/N) Subsidieverordening Natuur- en Landschapsbeheer (SVNL) Excellentie, De Europese Commissie (hierna

Nadere informatie

EUROPESE COMMISSIE. Steunmaatregel SA. 36315 (2013/N) Nederland Botlek Zuid - stoompijpleiding

EUROPESE COMMISSIE. Steunmaatregel SA. 36315 (2013/N) Nederland Botlek Zuid - stoompijpleiding EUROPESE COMMISSIE Brussel, 16.10.2013 C(2013) 6627 final In de openbare versie van dit besluit zijn, overeenkomstig de artikelen 24 en 25 van Verordening (EG) nr. 659/1999 van de Raad van 22 maart 1999

Nadere informatie

Steunmaatregel van de staten N 786/2000 België (Vlaanderen) Speciale maatregelen voor de glasgroente- en glassierteeltbedrijven

Steunmaatregel van de staten N 786/2000 België (Vlaanderen) Speciale maatregelen voor de glasgroente- en glassierteeltbedrijven EUROPESE COMMISSIE Brussel, 17.10.2001 C(2001)3059fin Betreft : Steunmaatregel van de staten N 786/2000 België (Vlaanderen) Speciale maatregelen voor de glasgroente- en glassierteeltbedrijven Excellentie,

Nadere informatie

Bij dit besluit heeft de Commissie zich gebaseerd op de navolgende overwegingen:.

Bij dit besluit heeft de Commissie zich gebaseerd op de navolgende overwegingen:. EUROPESE COMMISSIE Brussel, 06-12-2002 C (2002) 4854 Betreft: Steunmaatregelen van de Staten / Nederland Steunmaatregel nr. N 210/02 Subsidieverordening sloop agrarische en overige bebouwing buitengebied

Nadere informatie

Staatssteun / België - Steunnummer N 621/ Steun aan investeringen in de omkaderingssector van land- en tuinbouw

Staatssteun / België - Steunnummer N 621/ Steun aan investeringen in de omkaderingssector van land- en tuinbouw EUROPESE COMMISSIE Brussel, 13-XII-2006 C(2006) 6784 Betreft : Staatssteun / België - Steunnummer N 621/2006 - Steun aan investeringen in de omkaderingssector van land- en tuinbouw Excellentie, Ik heb

Nadere informatie

Steunmaatregel SA (2012/N) - Nederland Aanpassing risicokapitaalregeling "Omnibus Decentraal - Module 9: risicokapitaal voor het MKB"

Steunmaatregel SA (2012/N) - Nederland Aanpassing risicokapitaalregeling Omnibus Decentraal - Module 9: risicokapitaal voor het MKB EUROPESE COMMISSIE Brussel, 13.03.2012 C(2012) 1656 final Betreft: Steunmaatregel SA.34102 (2012/N) - Nederland Aanpassing risicokapitaalregeling "Omnibus Decentraal - Module 9: risicokapitaal voor het

Nadere informatie

Brussel, C(2012) 7541 final

Brussel, C(2012) 7541 final EUROPESE COMMISSIE Brussel, 07.11.2012 C(2012) 7541 final Betreft: Staatssteun SA.34404 (2012/NN) (ex 2012/CP) Nederland Beweerde aankoop van grond boven de marktprijs en daaropvolgende verkoop van grond

Nadere informatie

Betreft: Steunmaatregel van de staat nr. N 636/2001 België Sabena Reddingssteun ten bedrage van 125 miljoen euro

Betreft: Steunmaatregel van de staat nr. N 636/2001 België Sabena Reddingssteun ten bedrage van 125 miljoen euro EUROPESE COMMISSIE Brussel, 17.10.2001 C(2001)3137fin Betreft: Steunmaatregel van de staat nr. N 636/2001 België Sabena Reddingssteun ten bedrage van 125 miljoen euro Excellentie, 1. Procedure Uit persberichten

Nadere informatie

Steunmaatregel SA.33051 (2011/N) - Nederland Wijziging garantieregeling scheepsbouw

Steunmaatregel SA.33051 (2011/N) - Nederland Wijziging garantieregeling scheepsbouw EUROPESE COMMISSIE Brussel, 25.01.2012 C(2012) 169 definitief Betreft: Steunmaatregel SA.33051 (2011/N) - Nederland Wijziging garantieregeling scheepsbouw Excellentie, I. PROCEDURE 1. Op 22 mei 2011 heeft

Nadere informatie

Steunmaatregel N 603/2003 België Steun ten gunste van nacht- en ploegenarbeid

Steunmaatregel N 603/2003 België Steun ten gunste van nacht- en ploegenarbeid EUROPESE COMMISSIE Brussel, 20.04.2004 C(2004)1357fin Betreft : Steunmaatregel N 603/2003 België Steun ten gunste van nacht- en ploegenarbeid Excellentie, 1- PROCEDURE 1. Bij schrijven van 5 december 2003,

Nadere informatie

EUROPESE COMMISSIE. Brussel, C(2018) 1674 final

EUROPESE COMMISSIE. Brussel, C(2018) 1674 final EUROPESE COMMISSIE Brussel, 26.03.2018 C(2018) 1674 final OPENBARE VERSIE Dit document is een intern document van de Commissie dat louter ter informatie is bedoeld. Betreft: Staatssteun SA.48350 (2017/N)

Nadere informatie

Steunmaatregel nr. N 212/ Nederland Steunregeling Willekeurige afschrijving nieuwe gebouwen in aangewezen gebieden (1999) I.

Steunmaatregel nr. N 212/ Nederland Steunregeling Willekeurige afschrijving nieuwe gebouwen in aangewezen gebieden (1999) I. EUROPESE COMMISSIE Brussel, 18.01.2001 SG(2001) D/ 285215 Betreft: Steunmaatregel nr. N 212/1999 - Nederland Steunregeling Willekeurige afschrijving nieuwe gebouwen in aangewezen gebieden (1999) Excellentie,

Nadere informatie

Zijne Excellentie de Heer J.N.G. DE HOOP SCHEFFER Minister van Buitenlandse Zaken Bezuidenhoutseweg 67 Postbus 20061 NL - 2500 - EB 's-gravenhage

Zijne Excellentie de Heer J.N.G. DE HOOP SCHEFFER Minister van Buitenlandse Zaken Bezuidenhoutseweg 67 Postbus 20061 NL - 2500 - EB 's-gravenhage EUROPESE COMMISSIE Brussel, 29.10.2003 C(2003)3886fin Betreft: Steunmaatregel N 68/2003 Nederland Cultuurbeleggingsfondsen Excellentie, 1 PROCEDURE Bij schrijven van 7 februari 2003, dat op 10 februari

Nadere informatie

De beslissing van de Commissie is gebaseerd op de onderstaande overwegingen.

De beslissing van de Commissie is gebaseerd op de onderstaande overwegingen. EUROPESE COMMISSIE Brussel, 05.01.2010 C(2009)10757 Betreft: Staatssteun N 602/2009 - Nederland Methode voor de berekening van de steunintensiteit van garanties op leningen voor werkkapitaal aan landbouwondernemingen

Nadere informatie

Betreft: Steunmaatregelen N 344/2009 - Luxemburg N 380/2009 - België Herstructureringssteun ten faveure van Kaupthing Bank Luxembourg SA

Betreft: Steunmaatregelen N 344/2009 - Luxemburg N 380/2009 - België Herstructureringssteun ten faveure van Kaupthing Bank Luxembourg SA EUROPESE COMMISSIE Brussel, 9.7.2009 C(2009) 5640 definitief - In de openbare versie van dit besluit zijn, overeenkomstig de artikelen 24 en 25 van Verordening (EG) nr. 659/1999 van de Raad van 22 maart

Nadere informatie

Staatssteunmaatregel NN 39/2006 België Reddingssteun voor de onderneming De Poortere Frères SA

Staatssteunmaatregel NN 39/2006 België Reddingssteun voor de onderneming De Poortere Frères SA EUROPESE COMMISSIE Brussel, 14-VIII-2006 C (2006) 3765 Betreft: Staatssteunmaatregel NN 39/2006 België Reddingssteun voor de onderneming De Poortere Frères SA Excellentie, 1. PROCEDURE (1) Bij het op 30

Nadere informatie

GALAPAGOS. Bijzonder verslag van de Raad van Bestuur overeenkomstig Artikel 604 van het Wetboek van vennootschappen

GALAPAGOS. Bijzonder verslag van de Raad van Bestuur overeenkomstig Artikel 604 van het Wetboek van vennootschappen GALAPAGOS Naamloze Vennootschap Generaal De Wittelaan L11 A3, 2800 Mechelen, België Ondernemingsnummer: 0466.460.429 RPR Antwerpen (afdeling Mechelen) (de Vennootschap ) Bijzonder verslag van de Raad van

Nadere informatie

EUROPESE COMMISSIE. Steunmaatregel SA (2017/N) Nederland Wijziging van de SDE+-regeling voor steun voor biogas

EUROPESE COMMISSIE. Steunmaatregel SA (2017/N) Nederland Wijziging van de SDE+-regeling voor steun voor biogas EUROPESE COMMISSIE Brussel, 10.5.2017 C(2017) 3217 final OPENBARE VERSIE Dit document is een intern document van de Commissie dat louter ter informatie is bedoeld. Betreft: Steunmaatregel SA.46960 (2017/N)

Nadere informatie

EUROPESE COMMISSIE. Brussel, 21.III Steunmaatregel N 447/ 2005 Nederland Uitbreiding afdrachtvermindering zeevaart.

EUROPESE COMMISSIE. Brussel, 21.III Steunmaatregel N 447/ 2005 Nederland Uitbreiding afdrachtvermindering zeevaart. EUROPESE COMMISSIE Brussel, 21.III.2007 C (2007) 1164 def. Betreft: Steunmaatregel N 447/ 2005 Nederland Uitbreiding afdrachtvermindering zeevaart Excellentie, 1. Procedure 1. Bij brief van 10 augustus

Nadere informatie

EUROPESE COMMISSIE. Steunmaatregel SA (N 447/2005) (PB C 133 van , blz. 3).

EUROPESE COMMISSIE. Steunmaatregel SA (N 447/2005) (PB C 133 van , blz. 3). EUROPESE COMMISSIE Brussel, 7.11.2018 C(2018) 7484 final OPENBARE VERSIE Dit document is een intern document van de Commissie dat louter ter informatie is bedoeld. Betreft: Steunmaatregel SA.46727 (2016/N)

Nadere informatie

DEXIA SA/NV. Rogierplein Brussel RPR Brussel nr

DEXIA SA/NV. Rogierplein Brussel RPR Brussel nr a DEXIA SA/NV Rogierplein 11 1210 Brussel RPR Brussel nr 458.548.296 BIJZONDER VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR Uitgifte van aandelen beneden fractiewaarde - Artikel 582 van het Wetboek van vennootschappen

Nadere informatie

PERSBERICHT. Versterking kapitaalpositie ING met 10 miljard euro

PERSBERICHT. Versterking kapitaalpositie ING met 10 miljard euro PERSBERICHT Versterking kapitaalpositie ING met 10 miljard euro Op 19 oktober 2008 is bekend gemaakt dat ING haar kapitaal verder heeft versterkt met behulp van de Nederlandse overheid. De solvabiliteit,

Nadere informatie

Deceuninck Naamloze vennootschap Brugsesteenweg 374 8800 Roeselare RPR Gent, afdeling Kortrijk BTW BE 0405.548.486. (de Vennootschap )

Deceuninck Naamloze vennootschap Brugsesteenweg 374 8800 Roeselare RPR Gent, afdeling Kortrijk BTW BE 0405.548.486. (de Vennootschap ) Deceuninck Naamloze vennootschap Brugsesteenweg 374 8800 Roeselare RPR Gent, afdeling Kortrijk BTW BE 0405.548.486 (de Vennootschap ) BIJZONDER VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR OVEREENKOMSTIG ARTIKELEN

Nadere informatie

Delhaize Groep N.V. Osseghemstraat 53 1080 Brussel - België Rechtspersonenregister: 0402.206.045

Delhaize Groep N.V. Osseghemstraat 53 1080 Brussel - België Rechtspersonenregister: 0402.206.045 Delhaize Groep N.V. Osseghemstraat 53 1080 Brussel - België Rechtspersonenregister: 0402.206.045 UITGIFTE VAN 250.000.000 EUR CONVERTEERBARE OBLIGATIES TERUGBETAALBAAR IN 2009 MET OPHEFFING VAN HET VOORKEURRECHT

Nadere informatie

Steunmaatregelen van de Staten / Nederland Steunmaatregel nr. N 499/02 Subsidie voor een kaasfabriek

Steunmaatregelen van de Staten / Nederland Steunmaatregel nr. N 499/02 Subsidie voor een kaasfabriek EUROPESE COMMISSIE Brussel, 02-09-2003 C(2003) 3218 Betreft : Steunmaatregelen van de Staten / Nederland Steunmaatregel nr. N 499/02 Subsidie voor een kaasfabriek Excellentie, De Commissie wenst Nederland

Nadere informatie

BETREFT: N 627/2000 NEDERLAND STEUNREGELING WILLEKEURIGE AFSCHRIJVING NIEUWE EUROPESE COMMISSIE. Brussel, SG(2001) D/

BETREFT: N 627/2000 NEDERLAND STEUNREGELING WILLEKEURIGE AFSCHRIJVING NIEUWE EUROPESE COMMISSIE. Brussel, SG(2001) D/ EUROPESE COMMISSIE Brussel, 11.04.2001 SG(2001) D/ 287863 BETREFT: N 627/2000 NEDERLAND STEUNREGELING WILLEKEURIGE AFSCHRIJVING NIEUWE GEBOUWEN IN AANGEWEZEN GEBIEDEN (2000-2006) Excellentie, I. PROCEDURE

Nadere informatie

Brussel, SG-Greffe (2009) DI 1160 BRUSSEL

Brussel, SG-Greffe (2009) DI 1160 BRUSSEL EUROPESE COMMISSIE ONTVANGEN 1 6 DEC Z009 SECRETARIAAT-GENERAAL Brussel, SG-Greffe (2009) DI 16. 12. 2009 11551 PERMANENTE VERTEGENWOORDIGING VAN NEDERLAND BIJ DE EUROPESE UNIE Herrmann-Debrouxlaan, 48

Nadere informatie

Steunmaatregelen van de Staten nr. NN 121/ België Financiële participatie door het Waals Gewest in Duferco Belgium SA

Steunmaatregelen van de Staten nr. NN 121/ België Financiële participatie door het Waals Gewest in Duferco Belgium SA EUROPESE COMMISSIE Brussel, 25.07.2001 SG (2001) D/ 290559 Betreft: Steunmaatregelen van de Staten nr. NN 121/2000 - België Financiële participatie door het Waals Gewest in Duferco Belgium SA Excellentie,

Nadere informatie

BIJZONDER VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR

BIJZONDER VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR Dexia NV/SA De Meeûssquare 1 1000 Brussel RPR Brussel Ondernemingsnummer 0458.548.296 BIJZONDER VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR Opgesteld conform de artikelen 583, 1ste lid, 596 en 598 van het Wetboek

Nadere informatie

Steunmaatregel nr. N 292/2003 Nederland Maatregelen ter bevordering van de duurzame economische en sociale ontwikkeling in ontwikkelingslanden

Steunmaatregel nr. N 292/2003 Nederland Maatregelen ter bevordering van de duurzame economische en sociale ontwikkeling in ontwikkelingslanden EUROPESE COMMISSIE Brussel, 23.01.2004 C (2004)186 Betreft: Steunmaatregel nr. N 292/2003 Nederland Maatregelen ter bevordering van de duurzame economische en sociale ontwikkeling in ontwikkelingslanden

Nadere informatie

(Niet-wetgevingshandelingen) VERORDENINGEN

(Niet-wetgevingshandelingen) VERORDENINGEN 22.2.2019 L 51 I/1 II (Niet-wetgevingshandelingen) VERORDENINGEN VERORDENING (EU) 2019/316 VAN DE COMMISSIE van 21 februari 2019 tot wijziging van Verordening (EU) nr. 1408/2013 van de Commissie inzake

Nadere informatie

* * * *** Overwegende dat het onderzoek tot de volgende vaststellingen heeft geleid:

* * * *** Overwegende dat het onderzoek tot de volgende vaststellingen heeft geleid: MINNELIJKE SCHIKKING AANVAARD DOOR HET DIRECTIECOMITÉ VAN DE FSMA EN WAARMEE PLASTICHE NV EN DE HEER THEO ROUSSIS HEBBEN INGESTEMD Deze minnelijke schikking, waarmee Plastiche NV en de heer Theo Roussis

Nadere informatie

Steunmaatregel nr. N 543/2000 België Phasing out van doelstelling 1 Financiële instrumentering

Steunmaatregel nr. N 543/2000 België Phasing out van doelstelling 1 Financiële instrumentering EUROPESE COMMISSIE Brussel, 19.06.2002 C(2002) 2136fin Betreft: Steunmaatregel nr. N 543/2000 België Phasing out van doelstelling 1 Financiële instrumentering Excellentie, 1. PROCEDURE Bij brief van de

Nadere informatie

EUROPESE COMMISSIE. Staatssteun SA.33105 (2011/N) Nederland Methodiek berekening garanties aquacultuur

EUROPESE COMMISSIE. Staatssteun SA.33105 (2011/N) Nederland Methodiek berekening garanties aquacultuur EUROPESE COMMISSIE Brussel, 05.02.2013 C(2013) 472 final Betreft: Staatssteun SA.33105 (2011/N) Nederland Methodiek berekening garanties aquacultuur Excellentie, Naar aanleiding van staatssteundossier

Nadere informatie

FNG ZET STERK EERSTE HALF JAAR NEER REBITDA STIJGT MET 30,2% TOT EUR 25,1 MIO

FNG ZET STERK EERSTE HALF JAAR NEER REBITDA STIJGT MET 30,2% TOT EUR 25,1 MIO FNG ZET STERK EERSTE HALF JAAR NEER REBITDA STIJGT MET 30,2% TOT EUR 25,1 MIO Home FNG zet sterk eerste half jaar neer REBITDA stijgt met 30,2% tot EUR 25,1 mio F N G Z E T S T E R K E E R S T E H A L

Nadere informatie

Steunmaatregel SA (2013/N) Nederland MultiplierGiftenaftrek - Verlenging

Steunmaatregel SA (2013/N) Nederland MultiplierGiftenaftrek - Verlenging EUROPESE COMMISSIE Brussel, 02.10.2013 C(2013) 6254 final OPENBARE VERSIE Dit document is een intern document van de Commissie dat louter ter informatie is bedoeld. Betreft: Steunmaatregel SA.37097 (2013/N)

Nadere informatie

Bestuurdersverklaring

Bestuurdersverklaring Bestuurdersverklaring Ik, ondergetekende, Dieter Penninckx, CEO, verklaar dat voor zover mij bekend: a) de verkorte financiële overzichten, die zijn opgesteld overeenkomstig de toepasselijke standaarden

Nadere informatie

Dexia - Hergroepering van aandelen Q&A

Dexia - Hergroepering van aandelen Q&A Dexia - Hergroepering van aandelen Q&A Vragen Waarin bestaat een hergroepering van aandelen? Een hergroepering van aandelen bestaat in het vervangen, door omwisseling, van verschillende bestaande aandelen

Nadere informatie

Staatssteun SA (2014/NN) - BELGIË - Stichting voor duurzame visserijontwikkeling (SDVO)

Staatssteun SA (2014/NN) - BELGIË - Stichting voor duurzame visserijontwikkeling (SDVO) EUROPESE COMMISSIE Brussel, 26.6.2015 C(2015) 4260 final Betreft: Staatssteun SA.38092 (2014/NN) - BELGIË - Stichting voor duurzame visserijontwikkeling (SDVO) Excellentie, 1. PROCEDURE (1) België heeft

Nadere informatie

PINGUINLUTOSA Naamloze Vennootschap Romenstraat 3 8840 STADEN (WESTROZEBEKE) (de Vennootschap) 7 november 2011

PINGUINLUTOSA Naamloze Vennootschap Romenstraat 3 8840 STADEN (WESTROZEBEKE) (de Vennootschap) 7 november 2011 PINGUINLUTOSA Naamloze Vennootschap Romenstraat 3 8840 STADEN (WESTROZEBEKE) (de Vennootschap) RPR Ieper BTW BE 0402.777.157 ------------------------------ Bijzonder verslag van de raad van bestuur overeenkomstig

Nadere informatie

Steunmaatregel N 651/ België Financiering van een terminal voor het intermodaal vervoer van continentale containers

Steunmaatregel N 651/ België Financiering van een terminal voor het intermodaal vervoer van continentale containers EUROPESE COMMISSIE Brussel, 11.2.2009 C(2009) 690 definitief Betreft : Steunmaatregel N 651/2008 - België Financiering van een terminal voor het intermodaal vervoer van continentale containers Excellentie,

Nadere informatie

Dexia. Naamloze vennootschap naar Belgisch recht. De Meeûssquare Brussel. HR Brussel BTW nr. BE

Dexia. Naamloze vennootschap naar Belgisch recht. De Meeûssquare Brussel. HR Brussel BTW nr. BE Dexia Naamloze vennootschap naar Belgisch recht De Meeûssquare 1 1000 Brussel HR Brussel 604.748 BTW nr. BE 458.548.296 BIJZONDER VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR Opgesteld conform de artikelen 583, 1ste

Nadere informatie

Staatssteunmaatregel nr. NN 76/2005 Nederland NV Monumenten Fonds Brabant

Staatssteunmaatregel nr. NN 76/2005 Nederland NV Monumenten Fonds Brabant EUROPESE COMMISSIE Brussel, 16.V.2006 C (2006) 1834 def. Subject: Staatssteunmaatregel nr. NN 76/2005 Nederland NV Monumenten Fonds Brabant Excellentie, I. PROCEDURE 1. Bij schrijven geregistreerd op 5

Nadere informatie

EUROPESE COMMISSIE. BESLUIT VAN DE COMMISSIE van BETREFFENDE STEUNREGELING SA (2013/C) (ex 2012/NN) door België ten uitvoer gelegd

EUROPESE COMMISSIE. BESLUIT VAN DE COMMISSIE van BETREFFENDE STEUNREGELING SA (2013/C) (ex 2012/NN) door België ten uitvoer gelegd EUROPESE COMMISSIE Brussel, 23.01.2015 C(2015) 130 final OPENBARE VERSIE Dit document is een intern document van de Commissie dat louter ter informatie is bedoeld. BESLUIT VAN DE COMMISSIE van 23.01.2015

Nadere informatie

EUROPESE COMMISSIE. Brussel,19.12.2012 C(2012) 9473 final

EUROPESE COMMISSIE. Brussel,19.12.2012 C(2012) 9473 final EUROPESE COMMISSIE Brussel,19.12.2012 C(2012) 9473 final Betreft: Steunmaatregel SA.35377 (2012/N) Nederland Groene energiebelasting verlenging van de toepassing van het verlaagde tarief voor de glastuinbouwsector

Nadere informatie

Verlening van de aanvankelijke verklaringen van geen bezwaar

Verlening van de aanvankelijke verklaringen van geen bezwaar Directie Financiële Markten De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 'S-GRAVENHAGE Datum Uw brief (Kenmerk) Ons kenmerk 26 februari 2008 FM 2008-00445 M Onderwerp ABN

Nadere informatie

UITNODIGING VOOR DE BUITENGEWONE ALGEMENE VERGADERING VAN AANDEELHOUDERS

UITNODIGING VOOR DE BUITENGEWONE ALGEMENE VERGADERING VAN AANDEELHOUDERS Naamloze vennootschap die een openbaar beroep doet of heeft gedaan op het spaarwezen De Gerlachekaai 20 te 2000 Antwerpen BTW BE 0860 409 202 RPR Antwerpen UITNODIGING VOOR DE BUITENGEWONE ALGEMENE VERGADERING

Nadere informatie

Staatssteun - Nederland (Groningen) SA (2010/N) Bedrijfsbeëindiging grondgebonden agrarische bedrijven

Staatssteun - Nederland (Groningen) SA (2010/N) Bedrijfsbeëindiging grondgebonden agrarische bedrijven EUROPESE COMMISSIE Brussel, 22.9.2011 C(2011) 6812 definitief Betreft: Staatssteun - Nederland (Groningen) SA.31587 (2010/N) Bedrijfsbeëindiging grondgebonden agrarische bedrijven Excellentie, Hierbij

Nadere informatie

Mededeling van de Commissie. van 16.12.2014

Mededeling van de Commissie. van 16.12.2014 EUROPESE COMMISSIE Straatsburg, 16.12.2014 C(2014) 9950 final Mededeling van de Commissie van 16.12.2014 Richtsnoerennota van de Commissie over de tenuitvoerlegging van een aantal bepalingen van Verordening

Nadere informatie

Toelichting op de agenda van de buitengewone algemene vergadering van aandeelhouders van SNS REAAL N.V.

Toelichting op de agenda van de buitengewone algemene vergadering van aandeelhouders van SNS REAAL N.V. Toelichting op de agenda van de buitengewone algemene vergadering van aandeelhouders van SNS REAAL N.V. te houden op dinsdag 29 januari 2008 om 13.00 uur op het hoofdkantoor van SNS REAAL N.V., Croeselaan

Nadere informatie

ADVIES VAN DE COMMISSIE. van 8.10.2012

ADVIES VAN DE COMMISSIE. van 8.10.2012 EUROPESE COMMISSIE Brussel, 8.10.2012 C(2012) 7142 final ADVIES VAN DE COMMISSIE van 8.10.2012 overeenkomstig artikel 3, lid 1, van Verordening (EG) nr. 714/2009 en artikel 10, lid 6, van Richtlijn 2009/72/EG

Nadere informatie

Bij dit besluit heeft de Commissie zich gebaseerd op de navolgende overwegingen:

Bij dit besluit heeft de Commissie zich gebaseerd op de navolgende overwegingen: 1 EUROPESE COMMISSIE Brussel, 30-10-2002 C(2002) 4142 Betreft :Steunmaatregelen van de Staten/Nederland Steunmaatregel nr. N 29/2002 Platform Biologica 2001 Excellentie, De Commissie wenst Nederland mee

Nadere informatie

Steunmaatregel N 524/2009 Nederland Wijzigingen in het Nederlands Fonds voor de Film (N 291/2007) Excellentie,

Steunmaatregel N 524/2009 Nederland Wijzigingen in het Nederlands Fonds voor de Film (N 291/2007) Excellentie, EUROPESE COMMISSIE Brussel, 22.12.2009 C(2009)10665 Betreft: Steunmaatregel N 524/2009 Nederland Wijzigingen in het Nederlands Fonds voor de Film (N 291/2007) Excellentie, 1. PROCEDURE (1) Bij brief van

Nadere informatie

Artikel 1 In dit besluit wordt verstaan onder wet: Wet op het financieel toezicht.

Artikel 1 In dit besluit wordt verstaan onder wet: Wet op het financieel toezicht. Besluit van [datum] houdende bepalingen ter uitvoering van artikel 5:81, eerste lid, van de Wet op het financieel toezicht (Vrijstellingsbesluit overnamebiedingen Wft) Op voordracht van Onze Minister van

Nadere informatie

Steunmaatregel N 524/2008 - Nederland Garantieregeling ten behoeve van banken in Nederland

Steunmaatregel N 524/2008 - Nederland Garantieregeling ten behoeve van banken in Nederland EUROPESE COMMISSIE Brussel, 30.10.2008 C(2008) 6616 Betreft: Steunmaatregel N 524/2008 - Nederland Garantieregeling ten behoeve van banken in Nederland Excellentie, I. PROCEDURE (1) Op 21 oktober 2008

Nadere informatie

Vereniging AEGON en AEGON N.V. kondigen niet-verwaterende vermogensherstructurering aan

Vereniging AEGON en AEGON N.V. kondigen niet-verwaterende vermogensherstructurering aan Persbericht Vereniging AEGON en AEGON N.V. kondigen niet-verwaterende vermogensherstructurering aan VERENIGING AEGON S FINANCIËLE POSITIE ZAL SUBSTANTIEEL VERSTERKT WORDEN AEGON N.V. S ( AEGON ) EIGEN

Nadere informatie

EUROPESE COMMISSIE. Bij dit besluit heeft de Commissie zich gebaseerd op de onderstaande overwegingen.

EUROPESE COMMISSIE. Bij dit besluit heeft de Commissie zich gebaseerd op de onderstaande overwegingen. EUROPESE COMMISSIE Brussel, 17.12.2008 C(2008)8738 Betreft: Staatssteun/ Nederland Steunmaatregel N 526/2008 Aanpassing van de heffing waaruit onderzoek en ontwikkeling in de pluimveesector en de preventie

Nadere informatie

Staatssteun nr. 142/2000 België Steun aan de koopvaardij, de baggersector en de sleepvaart

Staatssteun nr. 142/2000 België Steun aan de koopvaardij, de baggersector en de sleepvaart EUROPESE COMMISSIE Brussel, 27.07.2000 SG(2000) D/ 105460 Betreft: Staatssteun nr. 142/2000 België Steun aan de koopvaardij, de baggersector en de sleepvaart Excellentie, 1. Bij schrijven van de Permanente

Nadere informatie

DIT DOCUMENT IS NIET BESTEMD VOOR VRIJGAVE, PUBLICATIE OF VERSPREIDING IN OF NAAR DE VERENIGDE STATEN, CANADA, JAPAN EN AUSTRALIË

DIT DOCUMENT IS NIET BESTEMD VOOR VRIJGAVE, PUBLICATIE OF VERSPREIDING IN OF NAAR DE VERENIGDE STATEN, CANADA, JAPAN EN AUSTRALIË VOORWAARDEN BETREFFENDE HET KEUZEDIVIDEND Persbericht Gereglementeerde informatie Maandag 18 mei 2015 (na beurstijd) Montea Management NV, met maatschappelijke zetel in 9320 Erembodegem, Industrielaan

Nadere informatie

BIJZONDER VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR OVEREENKOMSTIG ARTIKEL 604 VAN HET WETBOEK VAN VENNOOTSCHAPPEN INHOUDSTAFEL

BIJZONDER VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR OVEREENKOMSTIG ARTIKEL 604 VAN HET WETBOEK VAN VENNOOTSCHAPPEN INHOUDSTAFEL Real Software, afgekort Real Naamloze Vennootschap Prins Boudewijnlaan 26, 2550 Kontich Register van Rechtspersonen onder Ondernemingsnummer RPR 0429.037.235 Kanton Kontich, Arrondissement Antwerpen BIJZONDER

Nadere informatie

Diensten van algemeen economisch belang: Commissie stelt nieuwe regels voor met het oog op meer rechtszekerheid

Diensten van algemeen economisch belang: Commissie stelt nieuwe regels voor met het oog op meer rechtszekerheid IP/04/235 Brussel, 18 februari 2004 Diensten van algemeen economisch belang: Commissie stelt nieuwe regels voor met het oog op meer rechtszekerheid Na het Altmark-arrest van het Hof van Justitie is de

Nadere informatie

Subsidieregeling energiebesparing huishoudens met lage inkomens N 698/2000 Nederland

Subsidieregeling energiebesparing huishoudens met lage inkomens N 698/2000 Nederland EUROPESE COMMISSIE Brussel, 02.10.2001 SEC(2001)1491fin Betreft: Subsidieregeling energiebesparing huishoudens met lage inkomens N 698/2000 Nederland Excellentie, Bij brief van 20 oktober 2000 hebben de

Nadere informatie

KEUZEDIVIDEND INFORMATIEDOCUMENT TER ATTENTIE VAN DE AANDEELHOUDERS VAN COFINIMMO

KEUZEDIVIDEND INFORMATIEDOCUMENT TER ATTENTIE VAN DE AANDEELHOUDERS VAN COFINIMMO Woluwedal 58 1200 Brussel BE 0 426 184 049 RPR Brussel Naamloze vennootschap en Openbare Vastgoedbeleggingsvennootschap met vast kapitaal naar Belgisch Recht KEUZEDIVIDEND INFORMATIEDOCUMENT TER ATTENTIE

Nadere informatie

FNG NAAMLOZE VENOOTSCHAP Statutaire zetel: Zoetermeer, Nederland. Nederlandse Kamer van Koophandel: (de "Vennootschap")

FNG NAAMLOZE VENOOTSCHAP Statutaire zetel: Zoetermeer, Nederland. Nederlandse Kamer van Koophandel: (de Vennootschap) FNG NAAMLOZE VENOOTSCHAP Statutaire zetel: Zoetermeer, Nederland Nederlandse Kamer van Koophandel: 16014685 (de "Vennootschap") BIJZONDER VERSLAG VAN HET BESTUUR MET BETREKKING TOT HET TOEGESTAAN KAPITAAL

Nadere informatie

Dexia NV/SA Naamloze vennootschap naar Belgisch recht

Dexia NV/SA Naamloze vennootschap naar Belgisch recht Dexia NV/SA Naamloze vennootschap naar Belgisch recht Rogierplein 11 1210 Brussel RPR Brussel BTW BE 0458.548.296 Rekening 068-2113620-17 BIJZO NDER VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR - 14 mei 2008 - O pgesteld

Nadere informatie

Halfjaarlijks financieel verslag

Halfjaarlijks financieel verslag In het eerste halfjaar van het boekjaar 2009/2010 realiseerde KBC Ancora een negatief resultaat van 15,3 miljoen euro. Dit resultaat ligt in lijn met het resultaat over dezelfde periode van het vorige

Nadere informatie

Zaak Nr IV/M.1061 - ING / BBL. VERORDENING (EEG) nr. 4064/89 CONCENTRATIEPROCEDURE. Artikel 6, lid 1, sub b : GEEN BEZWAAR datum : 22/01/1998

Zaak Nr IV/M.1061 - ING / BBL. VERORDENING (EEG) nr. 4064/89 CONCENTRATIEPROCEDURE. Artikel 6, lid 1, sub b : GEEN BEZWAAR datum : 22/01/1998 NL Zaak Nr IV/M.1061 - ING / BBL Alleen de Nederlandse tekst is beschikbaar en authentiek. VERORDENING (EEG) nr. 4064/89 CONCENTRATIEPROCEDURE Artikel 6, lid 1, sub b : GEEN BEZWAAR datum : 22/01/1998

Nadere informatie

Euronav Naamloze Vennootschap De Gerlachekaai Antwerpen Rechtspersonenregister Antwerpen BTW BE

Euronav Naamloze Vennootschap De Gerlachekaai Antwerpen Rechtspersonenregister Antwerpen BTW BE Euronav Naamloze Vennootschap De Gerlachekaai 20 2000 Antwerpen Rechtspersonenregister Antwerpen BTW BE 0860.402.767 BIJZONDER VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR MET BETREKKING TOT DE OPHEFFING VAN HET VOORKEURRECHT

Nadere informatie

EUROPESE COMMISSIE. Brussel, 27.10.2010 C(2010)7276 definitief. Steunmaatregel N 639/2009 - Nederland Garantieregeling scheepsnieuwbouwfinanciering

EUROPESE COMMISSIE. Brussel, 27.10.2010 C(2010)7276 definitief. Steunmaatregel N 639/2009 - Nederland Garantieregeling scheepsnieuwbouwfinanciering EUROPESE COMMISSIE Brussel, 27.10.2010 C(2010)7276 definitief Betreft: Steunmaatregel N 639/2009 - Nederland Garantieregeling scheepsnieuwbouwfinanciering Excellentie, I. PROCEDURE 1. Op 18 november 2009

Nadere informatie

EUROPESE COMMISSIE. Brussel, 10.07.2014 C(2014) 4938 final

EUROPESE COMMISSIE. Brussel, 10.07.2014 C(2014) 4938 final EUROPESE COMMISSIE Brussel, 10.07.2014 C(2014) 4938 final OPENBARE VERSIE Dit document is een intern document van de Commissie dat louter ter informatie is bedoeld. Betreft: Steunmaatregel SA. 38639 (2014/N)

Nadere informatie

Leningen, kredieten en borgstellingen aan leiders, aandeelhouders en verbonden personen

Leningen, kredieten en borgstellingen aan leiders, aandeelhouders en verbonden personen de Berlaimontlaan 14 BE-1000 Brussel tel. +32 2 221 22 20 fax + 32 2 221 31 04 ondernemingsnummer: 0203.201.340 RPR Brussel www.nbb.be Circulaire Brussel, 7 juli 2017 Kenmerk: NBB_2017_21 uw correspondent:

Nadere informatie

Staatssteun N 462/ Nederland Regeling capaciteitsvermindering zeevisserij in de provincie Flevoland

Staatssteun N 462/ Nederland Regeling capaciteitsvermindering zeevisserij in de provincie Flevoland EUROPESE COMMISSIE Brussel, 18.XI.2005 C (2005) 4567 Betreft: Staatssteun N 462/2005 - Nederland Regeling capaciteitsvermindering zeevisserij in de provincie Flevoland Excellentie, 1. Procedure Deze regeling

Nadere informatie

Agenda van de buitengewone algemene vergadering van aandeelhouders van SNS REAAL N.V.

Agenda van de buitengewone algemene vergadering van aandeelhouders van SNS REAAL N.V. Agenda van de buitengewone algemene vergadering van aandeelhouders van SNS REAAL N.V. te houden op dinsdag 29 januari 2008 om 13.00 uur op het hoofdkantoor van SNS REAAL N.V., Croeselaan 1, 3521 BJ te

Nadere informatie

Betreft: Steunmaatregelen van de Staten nr. NN 152/2001 (ex N 516/2001) - Nederland Digitale Universiteit

Betreft: Steunmaatregelen van de Staten nr. NN 152/2001 (ex N 516/2001) - Nederland Digitale Universiteit EUROPESE COMMISSIE Brussel, 15.01.2002 C(2002) 20fin Betreft: Steunmaatregelen van de Staten nr. NN 152/2001 (ex N 516/2001) - Nederland Digitale Universiteit Excellentie, 1. PROCEDURE Bij schrijven van

Nadere informatie

PINGUINLUTOSA Naamloze Vennootschap Romenstraat 3 8840 STADEN (WESTROZEBEKE) (de Vennootschap)

PINGUINLUTOSA Naamloze Vennootschap Romenstraat 3 8840 STADEN (WESTROZEBEKE) (de Vennootschap) PINGUINLUTOSA Naamloze Vennootschap Romenstraat 3 8840 STADEN (WESTROZEBEKE) (de Vennootschap) RPR Ieper BTW BE 0402.777.157 ------------------------------ Bijzonder verslag van de raad van bestuur overeenkomstig

Nadere informatie

Steunmaatregel SA (2013/N) Nederland Wijzigingen in de Suppletieregeling Filminvesteringen

Steunmaatregel SA (2013/N) Nederland Wijzigingen in de Suppletieregeling Filminvesteringen EUROPESE COMMISSIE Brussel, 14.11.2013 C(2013)7964 final OPENBARE VERSIE Dit document is een intern document van de Commissie dat louter ter informatie is bedoeld. Betreft: Steunmaatregel SA.37124 (2013/N)

Nadere informatie

GALAPAGOS. Bijzonder verslag van de raad van bestuur overeenkomstig Artikel 604 van het Wetboek van vennootschappen

GALAPAGOS. Bijzonder verslag van de raad van bestuur overeenkomstig Artikel 604 van het Wetboek van vennootschappen GALAPAGOS Naamloze Vennootschap Generaal De Wittelaan L11 A3, 2800 Mechelen, België Ondernemingsnummer: 0466.460.429 RPR Antwerpen (afdeling Mechelen) (de Vennootschap ) Bijzonder verslag van de raad van

Nadere informatie

SUPPLEMENT AANDEELHOUDERSCIRCULAIRE KONINKLIJKE KPN N.V.

SUPPLEMENT AANDEELHOUDERSCIRCULAIRE KONINKLIJKE KPN N.V. SUPPLEMENT d.d. 29 augustus 2013 bij de AANDEELHOUDERSCIRCULAIRE d.d. 21 augustus 2013 voor de Buitengewone Algemene Vergadering van Aandeelhouders van KONINKLIJKE KPN N.V. te houden op 2 oktober 2013

Nadere informatie

Verklaring beperkte steun

Verklaring beperkte steun Verklaring beperkte steun Verklaring in het kader van het verlenen van beperkte steunbedragen als bedoeld in punt 4.2 van de Tijdelijke communautaire kaderregeling inzake staatssteun ter stimulering van

Nadere informatie

EUROPESE COMMISSIE. Brussel, SG(2001)D/

EUROPESE COMMISSIE. Brussel, SG(2001)D/ EUROPESE COMMISSIE Brussel, 18.07.2001 SG(2001)D/ 289993 Betreft: E 2/2001 - België Wet van 30 december 1970 betreffende de economische expansie, zoals gewijzigd door het decreet van 25.6.1992 (Artikelen

Nadere informatie

Steunmaatregel N 450/ Nederland Scheepsbouw, ontwikkelingshulp voor Ghana

Steunmaatregel N 450/ Nederland Scheepsbouw, ontwikkelingshulp voor Ghana EUROPESE COMMISSIE Brussel, 02.II.2005 C(2005)169 fin Betreft: Excellentie, Steunmaatregel N 450/2004 - Nederland Scheepsbouw, ontwikkelingshulp voor Ghana I. Procedure (1) Bij schrijven van 1 oktober

Nadere informatie