van euripides regie robert woodruff

Transcriptie

1 van euripides regie robert woodruff

2 rolverdeling op de achterzijde van euripides regie robert woodruff dramaturgie corien baart vertaling gerard koolschijn scenografie dries verhoeven kostuums wojciech dziedzic compositie gene carl licht henk danner choreografie saar magal coproductie opera studio nederland nei a in aul ul assistentie regie niels pieterse assistentie scenografie pascal leboucq assistentie dramaturgie kimberly major (stage) assistentie compositie mark harperink muzikaal repetitoren maarten helenius, irana sisoyeva musici bandopname jacqueline hamelink, wiek hijmans, eduard regteren altena hoofd techniek & productie götz schwörer productieleiding martin taminiau techniek arist richartz, sander van elteren (1e inspiciënten), marc bender, valentijn berkhout, niko bovenberg, wouter breepoel (stage), peter pieksma, pieter ploeg, pieter roodbeen kostuumatelier farida bouhbouh, wim van vliet (coördinatie), micheline d hertoge (kleedster) castingadviezen acteurs hans kemna castingadviezen vocalisten hans nieuwenhuis kap & grime roswitha evenwel fotografie jan versweyveld grafisch ontwerp jan versweyveld en sara van gelder publiciteit pauline van kordelaar druk ssp amsterdam met dank aan danny bruinsel, stijn buiter, guy coolen, hans dowit, winfried maczewski, renske pool, wim selles, anke teunis de oorlog en het meisje De voorstelling duurt ca 1u45 en heeft geen pauze.

3 De broers Agamemnon en Menelaos trekken met een omvangrijke legervloot naar Troje om de geschaakte Helena, echtgenote van Menelaos, terug te halen. De Griekse vloot wordt opgehouden in Aulis door een windstilte. De godin Artemis houdt een gunstige wind tegen zolang Agamemnon zijn eigen dochter Ifigeneia niet offert. Onder het voorwendsel van een huwelijk met Achilles wordt Ifigeneia naar Aulis gehaald. Haar moeder Klytaimestra ontdekt het bedrog en confronteert Agamemnon met zijn voornemen zijn eigen dochter te vermoorden. De krijgsmacht op de achtergrond wordt intussen ongeduldig en eist het offer.

4 Atreus, koning van Mykene, was de vader van Agamemnon en Menelaos. Hij was de kleinzoon van Tantalos, wiens geslacht werd vervloekt door de goden. Ifigeneia in Aulis van Euripides beschrijft een episode uit de beruchte geschiedenis van deze familie. Koning Atreus werd van zijn macht beroofd en vermoord door een zoon van zijn broer Thyestes. De zonen van Atreus, Agamemnon en Menelaos, vluchtten daarop naar het hof van de Spartaanse koning Tyndareos. Deze hielp Agamemnon weer op de troon van Mykene en bood hem zijn dochter Klytaimestra als vrouw aan. Agamemnon vermoordde haar eerste echtgenoot en het pasgeboren kind van het echtpaar. Samen kregen Agamemnon en Klytaimestra vier kinderen: Ifigeneia, Elektra, Chrysothemis en Orestes. Menelaos kreeg de halfzus van Klytaimestra, Tyndareos dochter Helena als bruid toegewezen. Dit, nadat alle vorstelijke huwelijkskandidaten voor de koning hadden gezworen de rechten van haar toekomstige echtgenoot te zullen verdedigen. Op de bruiloft van Fthia s koning Peleus en de zeenimf Thetis (later de ouders van Achilles) ontstond tussen de aanwezige godinnen ruzie om een gouden appel die voor de mooiste werd uitgeloofd. De keus was aan de Trojaanse prins Paris. Hij wees als mooiste godin Afrodite aan omdat zij hem als beloning de mooiste vrouw van de wereld, Helena, beloofde. Paris schaakte Menelaos echtgenote. Trouw aan hun eed besloten de Griekse vorsten voor Menelaos rechten op te komen en Troje aan te vallen.

5 euripides v.chr. Euripides was de jongste van de drie grote Griekse tragediedichters, na Sofokles en Aischylos. Van zijn bijna honderd toneelstukken zijn er achttien overgeleverd, op één na geschreven tijdens de Peloponnesische Oorlog. In deze lange en bloedige oorlog tussen de aristocratische landmacht Sparta en de democratische zeemogendheid Athene bleef geen enkele Griekse stadstaat neutraal. Geschat wordt dat meer dan de helft van de burgers is omgekomen in de periode tussen 432 en 403 v.chr.. Dat Euripides geïnspireerd werd door deze niet aflatende obsessie voor strijd van de Grieken, blijkt uit de stukken die hij in die dramatische periode schreef. Hij uitte zijn verachting voor een samenleving van retoriek zonder waarden, bevelhebbers zonder moed en voor de massa die zich laat leiden door de eerzucht van welbespraakte machtzoekers. Vlak voor zijn dood schreef hij Ifigeneia in Aulis, waarin hij de kortzichtigheid, het egoïsme en de noodlottige onbenulligheid van elk menselijk streven benadrukte. Het werk van Euripides, Sofokles en Aischylos is vertaald door Gerard Koolschijn. De tragedies over Agamemnon en zijn familie zijn verzameld in de bundel Eén familie, acht tragedies. regie robert woodruff De Amerikaanse gastregisseur Robert Woodruff regisseerde een reeks succesvolle ensceneringen van klassiekers waaronder Oidipous, Medea en Julius Caesar. Woodruff doceert sinds 1997 regie en acteren aan Columbia University en aan de Yale School of Drama. Van 2002 tot 2007 was hij artistiek directeur van het American Repertory Theatre (ART) in Boston. ART combineert een repertoiretheater van toonaangevende regisseurs met een opleidingscentrum voor acteurs en theatermakers. In 2006 maakte TA samen met dit theater de voorstelling Hemel boven Berlijn. Woodruff zoekt in zijn voorstellingen naar onverwachte contrasten in spel, beeld en geluid om een geheel nieuw licht te werpen op canonieke teksten. Ifigeneia in Aulis toont voor hem vooral een ontluisterend beeld van een samenleving in moreel verval; het afschuwwekkende verhaal van een vader die zijn eigen dochter vermoordt om een oorlog die op dubieuze gronden gerechtvaardigd wordt. Het gaat hier niet om de wind, de goden, of de mythologie. Het gaat hier om politiek, om de harde realiteit van oorlogvoering, om wat geweld met mensen doet.

6 scenografie dries verhoeven In de scenografie van Dries Verhoeven is de windstilte geen meteorologisch of mythisch verschijnsel, maar een situatie van pure stilstand, een vacuüm waarin de staat van zijn kan worden opgemaakt. Duizenden soldaten wachten in het legerkamp: gefrustreerd, vol testosteron en vechtlust. Dit wachtende leger is in Ifigeneia in Aulis een stuwende kracht. Verhoeven liet zich hiervoor inspireren door het beroemde Chinese terracottaleger; een grote verzameling kleipoppen die in de fantasie van de kijker kan veranderen van kanonnenvlees in een moorddadige massa. Het steeds groter wordende angstbeeld dat Agamemnon zich van die massa vormt, zet hem aan tot zijn gruwelijke daden. Het legerkamp van Verhoeven refereert aan de hedendaagse oorlogsindustrie. Het tijdelijke karakter van het kamp wordt benadrukt; zoals bij een onderzoek op de plaats delict of in een distributiecentrum is alles demontabel en mobiel. Als vormgever ontwerpt Verhoeven regelmatig spraakmakende toneelbeelden voor anderen. Als theatermaker maakt hij ervaringstheater. Hij won de VSCD mime prijs 2008, omdat zijn voorstellingen uiterst krachtig zijn in hun sensitieve en vormgegeven ervaring. muziek gene carl en opera studio nederland Componist Gene Carl werkt voor deze productie samen met vocalisten van Opera Studio Nederland. Opera Studio Nederland biedt een kleine groep zeer getalenteerde, jonge operazangers hulp bij de eerste stappen in de beroepspraktijk. Het koor in Ifigeneia in Aulis bestaat uit jonge vrouwen van het eiland Chalkis die naar Aulis zijn gekomen om de machtige Griekse legervloot te aanschouwen. Deze toeristen proberen aanvankelijk de gebeurtenissen in een mythologisch perspectief te plaatsen, een verklaring te vinden, een houvast, maar worden gaandeweg meegezogen in de wreedheid van de situatie. Die ontwikkeling vormde het uitgangspunt voor Carls composities. Dorische, Frygische en Lydische melodieën en harmonieën verwijzen naar de oudheid, de vocale partijen zijn vrijer geïnterpreteerd. De koorteksten zijn geïnspireerd op de klank van het klassieke Grieks. De verschillende liederen belichamen ieder een eigen klankwereld en worden door instrumenten met een meedogenloze puls voortgestuwd.

7 de mythe van oorlog Myth is simply a way of controlling, of ordering, of giving a shape and a significance to the immense panorama of futility and anarchy which is contemporary history. T.S. Eliot De werkelijkheid is gecompliceerd. In de cha os van het dagelijks leven bieden mythes patronen om te kunnen bepalen wat belangrijk is en wat niet, wat goed is en wat slecht. Zolang het kwaad ons aanvalt en ons leven binnendringt, we ons niet veilig voelen, accepteren we alle motieven om uit te halen naar echte en ingebeelde vijanden die onze normen en vrijheden bedreigen. Angst is een krachtige motor voor ons allesoverheersende verlangen naar veiligheid. Gevoelens van vervreemding en ontheemding kunnen worden onderdrukt door een gezamenlijk mars tegen de vijand die onze cultuur of de identiteit van de groep bedreigt. De mythe van oorlog creëert een misleidend waanbeeld: oorlog wordt gevoerd voor een hoger doel. Het doel is om de gemeenschap te laten zien dat wat heilig is wordt bedreigd. De mythe van oorlog maakt de wereld begrijpelijk, een zwart wit tableau van wij en zij. Het verdrijft zelfkritische gedachten en genereert een warme, familiale verbondenheid met onze buren, onze gemeenschap, onze natie. We buigen voor het grote doel. We zijn één. Maar oorlog is een god, zoals de oude Grieken wisten, en de aanbidding ervan vraagt menselijke offers. De mythe van oorlog geeft zin aan gewelddadig doden. De meeste mensen accepteren oorlog zolang het geplooid kan worden in een geloofssysteem dat het lijden noodzakelijk maakt voor een hoger doel. Mensen zoeken immers niet alleen veiligheid en geluk, maar ook betekenis. Ondanks de destructie en de offers geeft het mensen waar zij in het leven naar verlangen: zin, betekenis, een reden om te leven. Oorlog is een verleidelijk elixer; het geeft vastberadenheid en de kans om edel te zijn, dapper, heldhaftig, nodig, betekenisvol De mythe van oorlog construeert een kunstmatige werkelijkheid. De samenleving opereert onder een nieuwe morele code: de dood van de medemens wordt geaccepteerd als het logische gevolg van datgene waarvoor gevochten wordt. Oorlogen die hun mythologie verliezen voor het grote publiek zijn gedoemd te mislukken, want oorlog is dan slechts wat het in werkelijkheid is: georganiseerd geweld. Het doel dat men wil bereiken met het omarmen van de mythe wordt nooit bereikt. Oorlog creëert nooit de veiligheid of de harmonie waar mensen naar verlangen. En als de retoriek rond de oorlog is verstomd, resten ons de heroïsche doden, de beroofde moeders, vaders, echtgenoten en kinderen van de gesneuvelden. Wat gebeurt er met degenen die de grootste offers brachten? Je kunt een kind uit de oorlog halen, maar hoe haal je de oorlog uit een kind? De humanitaire organisatie War Child investeert in een vreedzame toekomst voor kinderen die getroffen zijn door oorlog. War Child zet creatieve en sportieve programma s in die gericht zijn op het samenbrengen van kinderen die door de oorlog uiteen gedreven zijn. Ook leren kinderen om te gaan met hun agressie en hun verleden te verwerken. TA en War Child werken samen aan een educatief programma voor jongeren rondom Ifigeneia in Aulis.

8 amsterdam stadsschouwburg ( ) try outs wo 8, do 9, vr 10, za 11, première zo 12, di 14, wo 15 okt utrecht stadsschouwburg ( ) ma 20 okt den haag koninklijke schouwburg ( ) di 21 okt heerlen parkstad limburg theaters ( ) do 23 okt* ijmuiden stadsschouwburg velsen ( ) za 25 okt amersfoort de flint ( ) wo 29 okt* goudse schouwburg ( ) vr 31 okt haarlem stadsschouwburg ( ) za 1 nov den bosch theater aan de parade ( ) di 4 nov* zoetermeer stadstheater ( ) vr 7 nov* alkmaar de vest ( ) za 8 nov gent ntgent/schouwburg ( ) wo 12*, do 13* nov rotterdamse schouwburg ( ) vr 14 nov amsterdam stadsschouwburg ( ) di 18 t/m vr 21*, za 22, di 25 t/m vr 28* nov 08 apeldoorn orpheus ( ) vr 9 jan breda chassé theater ( ) za 10 jan groningen stadsschouwburg ( ) ma 12, di 13 jan tilburg schouwburg ( ) do 15 jan maastricht theater aan het vrijthof ( ) za 17 jan* leeuwarden de harmonie ( ) di 20 jan hoorn schouwburg het park ( ) wo 21 jan antwerpen desingel ( ) vr 23, za 24 jan eindhoven parktheater ( ) zo 25 jan* amsterdam stadsschouwburg ( ) di 27 jan t/m za 31 jan 09 * inleiding of nagesprek wijzigingen voorbehouden kreten en gefluister première op sterven na dood van ingmar bergman ta-2 platform talentontwikkeling mightysociety6 première concept, tekst & regie eric de vroedt het temmen van de feeks liefde tussen beul en slachtoffer van william shakespeare coproductie desingel antwerpen 18 mrt t/m 22 apr 09 powered by toneelgroep amsterdam 6 jan t/m 7 mrt 09 8 okt t/m 20 dec 08 selectie topstukken tamtam thuis in de stad twee weken toneelgroep amsterdam in stadsschouwburg amsterdam antigone kreon oidipous première autopsie van een familie van sofokles ifigeneia in aulis première de oorlog en het meisje van euripides regie robert woodruff coproductie opera studio nederland 8 okt 08 t/m 31 jan 09 angels in america het leven naakt van tony kushner 1 t/m 16 mei 09 rocco en zijn broers première een nieuw europa met oude problemen van luchino visconti, pasquale festa campanile, massimo franciosa, giovanna cecchi, enrico medioli, vasco pratolini productie toneelgroep amsterdam / antonioni-project première filmtrilogie over het moderne leven van michelangelo antonioni regie thibaud delpeut productie toneelgroep amsterdam / toneelschuur producties 27 mrt t/m11 apr 09 info@toneelgroepamsterdam.nl Prinsengracht 437, 1016 HM Amsterdam t: (020) subsidiënten sponsor ruhrtriennale coproductie holland festival 5 t/m 22 feb 09 1 t/m 16 mei t/m 20 juni 09 ensemble barry atsma, kitty courbois, jacob derwig, roeland fernhout, renée fokker, fred goessens, janni goslinga, marieke heebink, fedja van huêt, hans kesting, hugo koolschijn, hadewych minis, chris nietvelt, celia nufaar, frieda pittoors, alwin pulinckx, halina reijn, eelco smits, karina smulders, leon voorberg gastacteurs stef aerts (stage), johan van assche, mohammed azaay, kristof van boven, elsie de brauw, tijn doctor, tamar van den dop, lien de graeve, marwan kenzari (stage), wouter van oord, oscar van rompay, dennis rudge, thomas ryckewaert (stage), elise schaap (stage), cigdem teke, rené van zinnicq bergmann e.a. musici ward deketelaere, yves goemaere, hannes nieuwlaet, christiaan saris, mattijs vanderleen, harry de wit

9 ifigeneia in aulis agamemnon roeland fernhout menelaos tijn docter ifigeneia karina smulders klytaimestra chris nietvelt achilles marwan kenzari oude man marieke heebink koor ellen van beek madieke marjon an de ridder rosanne van sandwijk laila sbaiti karin strobos britt truyts