KEERZIJDE Achtergrond

Transcriptie

1 20

2 KANTELING Hoofdartikel Een inclusieve arbeidsmarkt Als je gewoon bent val je dan buiten de boot? Marlies van Venrooij Uitkeringsinstanties besteden steeds minder geld aan het begeleiden van werkzoekenden op de arbeidsmarkt. Daarnaast zie je dat de overheid de afgelopen jaren extra stimuleringsmaatregelen inzet om de kansarmen op de arbeidsmarkt aan het werk te helpen. Op het eerste gezicht mooie kansen, maar pakt dit allemaal wel zo goed uit? En voor wie? Bevordert de insluiting van de ene groep werkzoekenden niet de uitsluiting van een andere groep? Stimuleringsmaatregelen om kansarmen in dienst te nemen zijn er genoeg. Als een werkgever een medewerker met verminderd arbeidsvermogen in dienst neemt, levert dat een financieel voordeel op in de vorm van loonkostensubsidie of een mobiliteitsbonus. Er zijn aanbestedingen met een focus op social return. In de contractvoorwaarden van een gemeentelijke aanbesteding is opgenomen dat de opdrachtnemer mensen moet aannemen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Zo op het eerste gezicht een win-winsituatie, maar zit hier ook een schaduwzijde aan? Een overzicht van een aantal stimuleringsmaatregelen met hun uitwerking. Participatiewet met quotum De Participatiewet heeft als doel om mensen in te sluiten; voor iedereen is er een plek op de arbeidsmarkt. Om hier gevolg aan te geven hebben werkgevers en de overheid afgesproken om meer banen te creëren voor zieken en arbeidsbeperkten. Als quotum geldt dat iedere werkgever met 25 of meer werknemers of verloonde uren een bepaald percentage arbeidsgehandicapten in dienst moet nemen. De mensen die onder deze wet vallen zijn mensen die niet zelfstandig het minimumloon kunnen verdienen. Het blijkt dat de uitwerking van de Participatiewet ook een vorm van discriminatie teweegbrengt. In De Correspondent van 6 oktober 2014 staat het verhaal van Pauline Gransier. Zij heeft een arbeidsbeperking, waardoor een toekomstige werkgever moet investeren in haar werkplek om deze passend te maken. Door de beperkte mate van haar handicap zal zij voor een werkgever echter niet meetellen in het quotum van mensen met een arbeidsbeperking. De kans is groot dat een werkgever eerder iemand met een arbeidshandicap in dienst neemt die meetelt 21

3 voor het quotum van de Participatiewet. Hiermee lijkt Pauline een dubbele handicap te hebben. Tot op heden valt dus niet iedere arbeidsbeperkte onder deze regeling. Zo is er toch een vorm van buitensluiten, wat mogelijk niet de intentie lijkt te zijn van de Participatiewet. Succesvolle initiatieven De laatste jaren zijn er voor mensen met een geestelijke beperking succesvolle initiatieven ontplooid. Een voorbeeld is de vergaderlocatie DROOM! in Elst. Hier werken mensen met en zonder grote afstand tot de arbeidsmarkt. Een mooie mix waar iedereen van elkaar kan leren. Een ander initiatief is petit café De Resident, gevestigd in het atrium van het ministerie van SZW en VWS, dat aan veertien mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een werkplek biedt. Dit zijn plekken waar mensen met een verstandelijke beperking in een beschermde omgeving met elkaar samenwerken: mooie en efficiënte initiatieven. Hoe zou het zijn als jij de enige bent binnen een organisatie met een beperking? Voel je je dan binnengesloten of juist buitengesloten? Bestaat nu niet de kans dat werkgevers verslaafd raken aan goedkope arbeidskrachten? Werkervaringsplekken Een andere vorm om werkzoekenden weer een kans te geven op de arbeidsmarkt zijn de werkervaringsplekken. Om werkervaring op te doen, een cv op te bouwen of om weer in een werkritme te komen, kunnen werkgevers voor onder meer jongeren, herintreders en langdurig werklozen, werkervaringsplekken creëren. Daarbij is de intentie dat de werkgever na een afgesproken periode een contract aanbiedt. Op deze manier kan iemand zichzelf in de afgesproken periode bewijzen aan een werkgever. Een mooi initiatief waarbij een werkgever aan een werkzoeker kan snuffelen, en andersom. Een werkervaringsplek geeft veelal geen loon naar arbeid. Steeds vaker worden er werkervaringsplekken aangeboden zonder de intentie na afloop een contract aan te bieden, maar als mogelijkheid om mensen werkervaring op te laten doen. Je ziet nu net afgestudeerden hoppen van werkervaringsplek naar werkervaringsplek zonder uitzicht op een contract. FNV Jong maakte in 2015 een statement dat deze manier van werken neigt naar uitbuiting. Je doet hetzelfde werk als je collega, alleen jij krijgt op je werkervaringsplek bijna geen vergoeding. Uit een onderzoek van FNV Jong blijkt dat 53 procent van de jongeren die gebruik maakten van een werkervaringsplek het werk deden dat voorheen door betaalde krachten werd gedaan. De intentie van de stimuleringsmaatregel is dat door het opdoen van werkervaring de kans op een betaalde baan groter wordt. Echter, als hier sprake is van verdringing, schiet deze maatregel dan niet zijn doel voorbij en praten wij hier dan niet over oneerlijke concurrentie? Sociaal aanbesteden De term social return staat sinds 1 juli 2011 in de contractvoorwaarden bij aanbestedingen door de centrale overheden. Dit houdt in dat bij een aanbesteding ook mensen moeten worden ingezet met een grote(re) afstand tot de arbeidsmarkt, voor een minimale periode van zes maanden. (stichting socialreturn.nl). Dit lijkt een mooi initiatief. Op deze manier stimuleren de centrale overheden het opnemen van mensen met een grote(re) afstand tot de arbeidsmarkt en worden bedrijven gestimuleerd om maatschappelijk verantwoord te werken. Helaas leidt dit in sommige gevallen tot oneerlijke concurrentie op de arbeidsmarkt. 22

4 KANTELING Hoofdartikel In het programma Altijd Wat Monitor van de NCRV zie je in de aflevering Arbeidsmarkt en Social return (oktober 2014) hoe bedrijven die mee willen dingen naar een gemeentelijke aanbesteding voor groenonderhoud, eerst hun tijdelijke medewerkers moeten ontslaan om ruimte te maken voor mensen die nu in de bijstand zitten. Zolang er niet méér werk komt, zal de opdrachtnemer geen uitbreiding van zijn team nodig hebben. Hij moet daarom mensen ontslaan om de bijstandsgerechtigden een plek te geven in het team. De opdrachtnemer moet na iedere gewonnen aanbesteding weer nieuwe mensen opleiden en ervaren krachten laten gaan. Vakmensen zitten thuis en onervaren werknemers bezetten hun banen. Er zou voor iedereen een plek moeten zijn en niemand mag worden uitgesloten. Deze vorm van social return werkt, als er niet meer werk komt, juist uitsluiting in de hand. Bestaat nu niet de kans dat werkgevers verslaafd raken aan goedkope arbeidskrachten? Een werkgever kan zijn loonkosten laag houden, waardoor er meer winst gemaakt kan worden. Die winst kan hij gebruiken voor investeringen of als appeltje voor de dorst. Tevens kan een bedrijf door een kansarme in dienst te nemen het sociaal en maatschappelijk verantwoord ondernemen goed op de kaart zetten en hiermee mooie sier maken. Ben je als werkgever niet gek als je geen gebruik maakt van deze mogelijkheden? Campagnes Naast alle regelingen om kansarmen aan het werk te krijgen, zijn er ook nog de vele overheidscampagnes om werkgevers te stimuleren de voordelen te zien van de kansarmen en deze een plek te geven binnen hun bedrijf of organisatie. In 2008 was er de campagne Ik kan. Met deze campagne wilde de overheid bereiken dat werkgevers verder gingen kijken dan naar een cv, meer naar de mens met zijn of haar talenten. Op dit moment loopt de campagne Zet een streep door discriminatie. Werkgevers worden opgeroepen om na te denken over hun vooroordelen bij sollicitatieprocedures. Ze krijgen vijf tips om voorbij vooroordelen te kijken en ook oudere mensen of mensen met een niet-nederlandse afkomst uit te nodigen voor een sollicitatiegesprek. Dilemma Hovenier Hans ter Horst geeft in de uitzending Arbeidsmarkt en Social Return aan hoe hij voor een dilemma kwam te staan. Hij moest twee bijstandsgerechtigden zonder hovenierskennis aannemen om aan de voorwaarden van de gemeente bij de aanbesteding te voldoen. Hierdoor moest hij afscheid nemen van twee mensen uit zijn team, die mogelijk direct naar het UWV zijn gegaan om een uitkering aan te vragen. watch?v=jdjihbn31ta. Ambassadeurs Mirjam Sterk heeft van 2013 tot 2015 de rol vervuld van ambassadeur voor de jeugdwerkloosheid. Hoe staat het nu met deze werkloosheid? Recent is John de Wolf aan het werk gezet om een lans te breken voor 50-plussers. De Wolf werkte al sinds begin van dit jaar met bijstandsgerechtigden vanuit de gemeente Maasluis, Vlaardingen en Schiedam. Hij coacht en traint werkzoekenden om weer fit te worden voor werk in samenwerking met Stroomopwaarts MVS. De opdracht van het ministerie van SZW is te luisteren naar waar werkzoekenden en werkgevers tegenaan lopen. Zijn bevindingen deelt hij met minister Asscher. Op welke manier gaat dat de werkzoekende 50-plusser helpen en waarom is John de Wolf daarbij nodig? Als er zo veel focus is op en stimuleringsregelingen en campagnes voor kansarmen op de arbeidsmarkt, is er dan nog wel ruimte voor mensen die niet in de categorie 55-plus vallen, geen arbeidsbeperking hebben of tot de doelgroep jongeren behoren. Is er dan nog wel ruimte op de arbeidsmarkt voor de niet-kansarmen of moet daar straks weer een lans voor worden gebroken? 23

5 Tot slot Werk is voor veel mensen belangrijk. Het geeft structuur, sociale contacten en het gevoel dat je een bijdrage kunt leveren. Hopelijk levert werk ook voldoende geld op, zodat je een zelfstandig leven kan leiden. Sinds jaar en dag zijn er te weinig banen voor iedereen die wil en kan werken. Niet iedereen kan op zijn of haar gewenste niveau werken of in de juiste branche. Het lijkt nu net alsof je met een beperking of een hogere leeftijd meer recht zou hebben op een baan, dan al die mensen die al jaren werken. Niemand buitensluiten is een mooi streven en iedereen wil dat ondersteunen. Hoe mooi zou het zijn als iedereen mag en kan deelnemen. Op 29 juni kwamen ABU, Cedris, NTRO, OVAL en Summum.nu met een statement naar buiten: iedereen aan de slag. Een oproep aan de sociale partners, overheid en politiek tot modernisering van de arbeidsmarkt. Zij pleiten voor een persoonlijk ontwikkelbudget voor iedereen om een leven lang leren te stimuleren en zij denken aan iedereen een maatwerkoplossing te kunnen bieden om aan de slag te blijven. Hulp is onderweg! Geraadpleegde websites nieuws/2015/meldpunt-stagemisbruik Marlies van Venrooij is zelfstandig professional op het gebied met mens, werk en organisatie. Zij begeleidt, traint en adviseert medewerkers, hr en management op het gebied van employability en is auteur van het boek Ontslag! Welke keuze maak jij? Marlies van Venrooij 24