Miss Groningen en HanzeMag wensen jullie een geweldige zomer!

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Miss Groningen en HanzeMag wensen jullie een geweldige zomer!"

Transcriptie

1 11 17e jaargang 20 juni 2012 redactioneel onafhankelijk magazine van de Hanzehogeschool Groningen Foto: Pepijn van den Broeke Model: Chanel Feikens Miss Groningen en HanzeMag wensen jullie een geweldige zomer!

2 HG-voorzitter Pijlman content met prestatie-afspraken in de dop Het is goed om de boel af en toe op te schudden Eind juli oordeelt de door het ministerie van Onderwijs ingestelde commissie Hoger Onderwijs en Onderzoek over de inhoud van het prestatiecontract dat de HG in september wil sluiten met de staatssecretaris. In het contract staan afspraken over de door HGvoorzitter Henk Pijlman beoogde vermindering van de overhead. Voor september 2016 sneuvelen er 240 banen in de overhead. Nogal een ingreep. De verhouding tussen onderwijs- en ondersteunend personeel is al langer uit evenwicht. Vorig jaar hadden we voor 1550 fte (fulltime equivalent, volledige banen van 38 uur per week, red.) aan docenten en onderzoekers in dienst. De inzet van ondersteunend personeel omhelsde 1250 fte. Dat aantal brengen we in de periode tot september 2016 terug tot ongeveer duizend. Dat is ongeveer twintig procent, het persbericht spreekt over 26 procent. Er zijn twee richtinggevende opvattingen over wat overhead is. Bureau Berenschot, dat de afgelopen maanden de HG doorlichtte, hanteert de strengste norm: ál het ondersteunend personeel is overhead. De definitie die in politiek Den Haag gangbaar is, beschouwt sommige ondersteunende functies en taken wél als onderwijstaken. Als je daarvan uitgaat, kom je op zo n 26 procent. Horen lectoren en onderzoekers bij de overhead? Onderzoek is een primaire taak van het hbo. Daar hebben we de afgelopen jaren extra geld in gestoken en dat zullen we de komende jaren blijven doen. We richten twee expertisecentra in, één voor Healthy Ageing en één voor Energie. Om op de vraag terug te komen, lectoren en onderzoekers zijn geen overhead. Hoe raakt de HG die 240 fte kwijt? Van mij geen kwaad woord over de overhead. Die mensen verrichten belangrijk werk en meestal met hart en ziel. Toch is het goed om op gezette tijden de boel eens op te schudden. Wat doen we? Doen we dat efficiënt? En wat verandert er in de omgeving? Neem de studentenadministratie, daar werken honderd mensen. We verwachten dat we door verdergaande automatisering met minder mensen toe kunnen. Maar die mensen kunnen weer ander nuttig werk doen op andere plekken. Van herplaatsing wordt de overhead niet minder. De reductie komt doordat veel mensen de komende jaren met pensioen gaan en doordat we tijdelijke aanstellingen in beginsel niet verlengen. Van ontslag van vast personeel is geen sprake. Wel verwachten we dat medewerkers zich inzetten om andere taken te kunnen uitvoeren. Scholing en begeleiding op dat vlak zijn ruim voorhanden. Bovendien hebben we de tijd. Het hoeft niet op stel en sprong. De komende maanden overleggen we met de hoofden van de stafdiensten. Die hebben tot december de tijd om de plannen uit te werken en te bespreken met de medewerkers. De overheadreductie staat in de zogeheten prestatie-afspraken. Als de HG die niet nakomt, kort het ministerie op de rijksbijdrage. Ik zie dat niet als een last. We hebben sowieso afspraken gemaakt die we haalbaar achten. Ik vind die afspraken eigenlijk wel prettig. Ze zetten ons aan om onze prioriteiten nog helderder te stellen. En, laten we dat niet vergeten, er staat wat tegenover. Zo kunnen we de staatssecretaris houden aan de toezeggingen om masteropleidingen te bekostigen, om ons de bevoegdheid te geven om studenten te selecteren en om de uiterste inschrijfdatum voor aankomend studenten te vervroegen van oktober naar mei. Boudewijn Otten Illustratie: Irene Wiersma De prestatie-afspraken In de periode tussen september 2012 en september 2016 zal de Hanzehogeschool (HG) een aantal veranderingen doorvoeren die ertoe leiden dat het ministerie van Onderwijs, de rijksbijdrage voor de HG níet verlaagt (met ten hoogste zeven procent). - In 2016 zal het aantal deelnemers aan zogeheten Honours-programma s, studie-onderdelen voor excellente studenten, gestegen zijn tot zes procent. (In 2020 zal één op de tien studenten aan een Honours-program deelnemen.) Nu is het percentage Honours-studenten 4,5. - Het aantal studenten dat ná het eerste jaar uitvalt daalt van 39 tot 37 procent. Om dat voor elkaar te krijgen bedient de HG zich van een variant op de Turner-aanpak (die op de Vrije Universiteit de gewenste vruchten afwerpt). - Afgestudeerde mbo ers worden alleen toegelaten tot verwante hbo-opleidingen. De vier noordelijke hogescholen maken hierover afspraken met de zeven noordelijke regionale opleidingscentra. - Alle opleidingen nemen het thema ondernemerschap in hun leerplan op. - De HG steekt extra geld in onderwijs en onderzoek op de gebieden waarmee de hogeschool zich (inter) nationaal wil onderscheiden: Energie en Healthy Ageing. - De HG krijgt extra geld voor het op poten zetten van Centers of Excellence voor Energie en Healthy Ageing. - De overhead wordt teruggebracht van 1250 tot ongeveer 1000 volledige banen. 2 HANZEMAG WOENSDAG 20 JUNI 2012 [11]

3 INHOUD Pagina 8 Pagina 10 Pagina 11 Pagina 12/13 Pagina 15 Pagina 16/17 Pagina 23/24/25 Versus: Er dreigt een tekort aan techneuten. Zijn gratis bètastudies de oplossing? Bij de Les: Geert Spieker en probleemjongeren Ik was verslaafd en ik liep met zó n pistool in mijn achterzak Eetentertainer Pierre Wind geeft smaakles in de bieb Spinvis bij Flanor Als je voor het eerst verliefd wordt, word je dat op de liefde zelf HG-student Stephan Vierkant over de G500 Een politieke partij is geen middel meer om idealen te verwezenlijken ISLANDCQ, kunst en technologie onder de spionagesatelliet Win tickets voor de Zwarte Cross, Dour Festival en De Nacht van Electra!! 12/13 23/24/25 Colofon HanzeMag is het redactioneel onafhankelijke magazine van de Hanzehogeschool Groningen. Het blad verschijnt maandelijks. Redactie-adres Zernikeplein 7 A0.04 en A0.05, Groningen Postadres Postbus 30030, 9700 RM Groningen T F E hanzemag@org.hanze.nl I hanzemag.nl & hanzemag.com Redactie Chris Wind hoofdredacteur c.f.wind@pl.hanze.nl Boudewijn Otten (eind)redacteur j.b.m.otten@pl.hanze.nl Luuk Steemers redacteur lu.a.steemers@pl.hanze.nl Rina Tienstra redacteur r.h.tienstrade.knegt@pl.hanze.nl Loes Vader redacteur j.l.c.vader@pl.hanze.nl Fotografie Pepijn van den Broeke - Redactie HanzeMag Lay-out Renée Zaal - Basis lay-out Art Studio - Groningen Productie Redactie HanzeMag & Grafische Industrie De Marne B.V. Oplage: Advertenties Bureau Nassau info@bureaunassau.nl Abonnementen 60 euro per jaar hanzemag@org.hanze.nl 4 28 Hoofdredactioneel Duitsers De laatste keer dat we zo slecht verdedigden, werden we vijf jaar lang bezet. Die wrange grap deelde ik meteen na de wedstrijd Nederland-Duitsland op facebook. De kater was groot. Toch was de sfeer anders dan bij vorige ontmoetingen tegen de oosterburen. De ergernis en woede waren alleen gericht op Van Marwijk en de spelers, niet op de Duitsers. Op de HG is dit ook al jaren merkbaar. Vooral voor en in het economiegebouw hoor je soms meer Duits dan Nederlands en niemand die zich eraan stoort. We zijn stiekem een beetje gaan houden van onze Grote Broer, lijkt het wel. Staatssecretaris Zijlstra is wat meer van het oude stempel. Hij vreest een ongebreidelde toename van Duitse studenten en denkt dat dit zeer negatieve gevolgen heeft voor de kwaliteit van opleidingen. Hij bedoelt eigenlijk: ze kosten ons te veel geld. Wat al die Duitse studenten over vijf à tien jaar gaan opleveren aan handelsrelaties en broederschap tussen de buren, is moeilijker meetbaar en blijkbaar politiek dus minder interessant. Dat de liefde nog steeds broos is, bleek de afgelopen maanden ook in Groningen. Een Duitse student, Christopher Rosche, maakte heibel in de Duitse pers over een bezoekje dat hij had gehad van een gemeentelijk werker. Uit de boodschap van deze man ( Je huis is illegaal ), concludeerde de jongen dat duizenden studenten op korte termijn uit huis zouden worden gezet door de gemeente. Tweeduizend studenten deelden zijn paniek op facebook. Het bleek allemaal mee te vallen. Wel raar dat vrijwel geen enkele Nederlandse student zich druk maakte, terwijl de Duitsers maar weinig vertrouwen bleken te hebben in de Groningse overheid. Misschien kost het toch nog wat meer tijd voor de Duitsers om, na decennia van haat, onze plotseling liefde werkelijk te geloven. Chris Wind [11] JUNI WOENSDAG HANZEMAG 3

4 Foto: Pepijn van den Broeke

5 Eindvoorstelling Dansacademie De laatste repetities voor de eindvoorstelling van Dansacademie Lucia Marthas. De eindvoorstelling in MartiniPlaza wordt op 23 en 24 juni gegeven door studenten van de mbo- en hbo-opleiding en de talenten uit de vooropleiding. [11] JUNI WOENSDAG HANZEMAG 5

6 Universiteit krijgt watertappunt, HG ook De Rijksuniversiteit Groningen (RUG) heeft het door Waterbedrijf Groningen ter beschikking gestelde watertappunt gewonnen. De RUG beslechtte een nekaan-nekrace op facebook in haar voordeel. Door een inhaalactie op de laatste dag won de universiteit met 562 tegen 542 stemmen, verklaart communicatie-adviseur Tabitha Petter. Toch installeert het waterbedrijf op 20 juni ook een watertappunt bij de HG-fontein op het Zernikeplein. We zetten de eerdere plannen daarvoor gewoon door. Petter hoopt dat het RUG-tappunt op het Broerplein vóór de KEI-week kan worden geplaatst. Via de actie wil Waterbedrijf Groningen het gebruik van wegwerpflesjes terugdringen. HG verandert logoteksten Het tasje links blijft in Nederland, maar het rechtertasje hangt binnenkort aan de schouder van een Tanzaniaan. Dat is het gevolg van subtiele veranderingen in de teksten in de logo s van de Hanzehogeschool: voor het woord Groningen is een eigen regel ingeruimd. Artikelen met de oude logo s verdwijnen uit de Zernikeshop. Briefpapier, schrijfblokken, kleding, serviesgoed en wat dies meer zij gaan naar een goed doel. Spekkoper is het Project Tanzania, dat z n voordeel kan doen met de artikelen die in totaal een inkoopwaarde vertegenwoordigen van ongeveer twintig duizend euro. Maarten Vranckx wint Student of the Year Na Stephan Wieringa in 2009 leverde de Hanzehogeschool dit jaar wederom de mannelijke student of the year. Student Facility Management Maarten Vranckx (24) won de jaarlijkse competitie van studenten.net en mag binnenkort zestien dagen rondtrekken op Cuba. Zoals Mart Smeets altijd vraagt aan een winnaar: wat ging er door je heen? Vreugde, heel veel vreugde. En flitsen van palmbomen en stranden. Is het nu alleen maar chillen op Cuba of moet je ook nog iets doen? Ik heb geen contract hoeven tekenen, dus verplichtingen heb ik niet. Er is eigenlijk nog weinig over gezegd. Ik weet alleen dat ik een paar keer aanwezig moet zijn bij feesten en gelegenheden, als een soort ambassadeur eigenlijk. Klinkt niet als een zware verplichting, een feestje is altijd leuk. Hoe heb je gewonnen? Ik heb geprobeerd mezelf zo goed mogelijk te promoten. Ik ben op OOG-radio en -televisie geweest, ben geïnterviewd door studentenprogramma STUG, en heb in jullie blad gestaan. Daarnaast heb ik al mijn vrienden en kennissen enorm lopen spammen natuurlijk. Wat doe je met deze eretitel? Zet je m op je cv? Daar ben ik nog niet helemaal over uit. Ik ben er trots op, maar wil er niet mee gaan lopen pronken. Misschien zou ik het vermelden als ik solliciteer voor een baan bij studenten.net of iets anders studentikoos. Maar of ik het ook op mijn cv zet als ik voor een hele serieuze baan solliciteer, weet ik nog niet. Chris Wind Werden ze niet gek van je? Ik ben bang van wel. Ze waren erg blij dat ik won, maar vooral dat het nu eindelijk voorbij was. Foto: Pepijn van den Broeke HG maakt studiebijsluiter De HG, Saxion Hogescholen en de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen voorzien hun voorlichtingsmateriaal van grafisch weergegeven informatie uit objectieve bron (het onafhankelijke en niet-commerciële Studiekeuze 123). Middelbare scholieren kunnen zo onder meer snel achterhalen hoeveel uren les ze in het eerste jaar krijgen, het percentage uitvallers dat op de opleiding gangbaar is en de kansen op de arbeidsmarkt. De gegevens staan overzichtelijk naast de landelijke gemiddelden. De drie hogescholen, die met dit initiatief tegemoet komen aan de veelgehoorde roep om een studiebijsluiter, verwachten dat hun aanpak navolging krijgt. Contractus haalt recordbedrag op voor Kids United Kids United, de voetbalvereniging voor kinderen met een beperking, is euro rijker. Contractus, de koepel van zeven Groningse studentenverenigingen, sleepte tijdens de jaarlijkse benefietactie een recordbedrag binnen. Kids United stopt een gedeelte van de euro in de spaarpot voor de bouw van een spelershome. Online salarischeck op VKbanen Bezoekers van VKbanen.nl kunnen in één oogopslag zien of hun salaris marktconform is of dat ze nodig eens met hun baas moeten praten. De site presenteert de resultaten van een salarisenquête onder respondenten. Hieruit blijkt dat het gemiddelde netto maandsalaris 2273 euro is. Mannen verdienen 18 procent meer dan vrouwen en Noord-Hollanders verdienen het meest. Eén op de drie werknemers denkt minder te verdienen dan collega s met dezelfde functie. (

7 Op zaterdag 2 juni werd het gebouw van Academie Minerva aan de Praediniussingel 59 officieel geopend. Het voormalige Natuur- en Groninger Museum is flink verbouwd en werd heropend door kunsthistoricus Henk van Os. Foto: Jelle de Groot Hanze-medewerkers organiseren TEDx Een groep enthousiaste Hanze-medewerkers organiseert TEDxHanzeUniversity. Een conferentie over innovatie en verwondering, legt Communicatiemedewerker Frank de Kleine uit. Op 3 oktober is het zover. TED, TEDx? TED betekent Technology, Entertainment, Design en is een Amerikaanse organisatie die evenementen organiseert voor mensen met innovatieve ideeën. Er zijn talloze inspirerende TED-video s van mensen met kleine ideeën, zoals een betere methode voor veters strikken. Maar er zijn ook grootse zaken uit TED voortgekomen, zoals de Khan Academy, een organisatie die gratis een online collectie van meer dan drieduizend educatieve video's biedt. Een TEDx is een onafhankelijk TED-evenement met een lokaal karakter. TEDxHanzeUniversity is de eerste TEDx in Groningen op 3 oktober in de locatie Praediniussingel. Jullie zoeken nog sprekers. We zoeken sprekers die een goed, innovatief verhaal kunnen vertellen, of het nu gaat over healthy ageing, energie of zoiets triviaals als veters strikken. De spreektijd varieert van minimaal drie tot maximaal achttien minuten. Studenten en medewerkers kunnen zich hiervoor aanmelden op onze website. Er zijn maar honderd bezoekers welkom. De eerste keer dat je een TEDx-licentie krijgt is dat het maximum. We zoeken een actief publiek en selecteren studenten, medewerkers en alumni met de beste motivatie. Je moet daarbij bedenken dat het ook een netwerkgebeuren wordt. De sprekers blijven de hele dag en raken in gesprek met de bezoekers. En de andere Hanze-studenten en medewerkers? Die kunnen het event live volgen op onze website. Op 27 juni kun je alvast sfeer proeven. We laten in het auditorium van de Van DoorenVeste live een deel van het programma van TEDGlobal in Edinburgh zien. Geen vaste tijden. De deur staat open. Tekst en foto: Luuk Steemers Meer info op TEDxHanzeUniversity.com. [11] JUNI WOENSDAG HANZEMAG 7

8 Versus Gratis bèta-studies? Er dreigt een tekort aan techneuten. De Partij van de Arbeid wil studenten van technische opleidingen vrijstellen van het betalen van collegegeld om ervoor te zorgen dat meer middelbare scholieren een bètastudie kiezen. Uitstekend idee, vindt Mijnske. Martijn ziet er niets in. Mijnske Sival (47), docent Architectuur en onderzoeker Geweldig idee! In sommige steden in België hebben ze het openbaar vervoer gratis gemaakt: het aantal passagiers is spectaculair gestegen. In de huidige crisis zal de kostenfactor bij het kiezen van een studie zeker meewegen. Ik denk dat het afschaffen van het collegegeld een trigger zal zijn voor een groep studenten die normaal gesproken niet zo makkelijk kiezen voor exacte studies. In Nederland is er totaal geen cultuur waarin ouders of docenten leerlingen stimuleren om een bètastudie te volgen. Op de middelbare school werd ik ook nooit in die richting geduwd ondanks dat ik goed was in wiskunde. Het studierendement zal door zo n maatregel zeker niet naar beneden gaan. Ik geloof niet dat ongeschikte studenten puur vanwege het gratis studeren een exacte studie zullen kiezen. Zeker niet als je zorgt voor een goede intake waarbij wordt getest of de student talent heeft voor de studie en het beroep. Veel overheidsgeld wordt nu in projecten van multinationals gepompt, in boorplatforms van Shell, bijvoorbeeld. Geef dat geld aan het onderwijs en zorg dat er meer technici komen die zich toeleggen op groene energie en duurzame innovatie. Nu laten de politici zich vaak te makkelijk door ontwikkelaars meeslepen in onverstandige projecten. Als er meer beleidsmakers komen met een technische achtergrond, voorkom je dat. Ik ben trouwens voor gratis onderwijs over de hele linie. Toegankelijk onderwijs voor iedereen zorgt voor emancipatie van achtergestelde groepen. Het helpt zelfs mee aan de wereldvrede doordat mensen met een opleiding minder snel geneigd zijn geweld te gebruiken. Luuk Steemers Martijn de Vries (22), derdejaars Werktuigbouwkunde Foto's: Luuk Steemers Ik zie daar niets in. Als je bètastudies gratis maakt, zullen sommige twijfelaars daarom kiezen voor een bètastudie en het vervolgens niet afmaken. Het uitvalpercentage kan stijgen. Het zijn pittige studies. Ik vraag me af of de kwaliteit van de afstuderende bètastudenten dan wel gelijk blijft. Het maakt nogal verschil of je op alle vakken een vijfenhalf of een negen haalt. De bandbreedte van de kwaliteit van de studenten is groot en we hebben toch juist behoefte aan mensen die wel iets kunnen? Dat je het papiertje haalt, betekent niet per se dat je ook het vermogen hebt om met nieuwe ideeën te komen. En daar heeft onze sector nu juist behoefte aan. Bètastudenten doen gemiddeld langer over hun studie. Bied ze meer mogelijkheden om hun studie goed af te ronden. Geef ze een vrijstelling voor de langstudeerboete. Ik voldeed aan de toelatingseisen, maar m n wiskunde moest ik toch bijspijkeren. Daardoor heb ik tijd verloren en krijg ik nu een boete. Ik betwijfel nu of ik nog wel een masteropleiding kan gaan doen, ik betaal namelijk alles zelf. Je zou het collegegeld na afloop van de studie kunnen teruggeven aan goede studenten, dat lijkt me een betere stimulans, net als premies van het bedrijfsleven. Ik denk dat we ook andere dingen kunnen doen om die tekorten op te lossen. De algemene kennis over technische studies is echt laag in Nederland. Als ik vertel wat ik studeer, denken negen van de tien mensen dat ik in de agrarische sector zit. In het buitenland weet iedereen meteen wat een mechanical engineer doet. De promotie van de bèta-sector kan beter. Rina Tienstra 8 HANZEMAG WOENSDAG 20 JUNI 2012 [11]

9 Soep met kennis. In één van de lunchlezingen die dit jaar onder deze vlag in de Marie KamphuisBorg worden gehouden, legt voormalig gemeenteraadslid Geert Spieker uit hoe hij probleemjongeren op het rechte pad krijgt. bij de les Rot toch op, Spieker! Foto: Luuk Steemers Geert Spieker werkt volgens de driew-methode. Weet iemand wat de drie-w-methode inhoudt? Ondanks het aanlokkelijke weer, 24 mei is een overvloedig met zon overgoten dag, is collegezaal C1.03 van de Marie KamphuisBorg voor pakweg driekwart gevuld met docenten en studenten. Veel van hen kennen de hulpverlening van binnen en buiten, de praktijk én de theorie. Maar niemand kent de drie-w-methode. Het is simpel, zegt Spieker als hij zijn duim opsteekt: Eén is werk! Z n wijsvinger komt erbij: Twee is wonen! En drie, dames en heren, de derde vinger gaat de lucht in, drie is: de w van wriendin! Zeven jaar zat Geert Spieker voor de Stadspartij in de gemeenteraad van Groningen. In 2009 hing hij de lier aan de wilgen. Sindsdien is hij manager Radar Uitvoering Noord-Nederland. Radar is een landelijke stichting die probleemjongeren met drang en dwang op het rechte pad wil brengen. Spieker is geknipt voor de aanpak. Ik kom namelijk zelf uit een moeilijke groep. Wat heet op z n twaalfde raasde Spieker al mee met de Z-side, de hooligans van FC Groningen. Een paar jaar later was hij één van de grote jongens en dat bleef hij tot op z n 27-ste. Ik was verslaafd en ik liep met zó n pistool in de achterzak, totdat ik uiteindelijk de bak indraaide. Daar had hij na enige tijd een afspraak met iemand van de verslavingszorg. Hulpverleners willen hélpen. Daar ga je vanuit. Die man vroeg me wat ik wilde. Ik somde het gebruikelijke lijstje op: afkicken, een normaal leven. Jullie kennen dat wel. Begon die vent te lachen: Rot toch op, Spieker. Dat wil jij helemaal niet. Jij wilt gewoon zo snel mogelijk weer de straat op en op de oude voet verdergaan. Ik wens je er veel succes mee. Dat was het kantelpunt. Nog diezelfde avond zag ik in dat ík een probleem had en dat er maar één was die dat probleem kon oplossen: ík. De Oost-Groningse jongeren waarmee Spieker werkt, hebben baat bij een harde hand. Ze komen nóóit vrijwillig, ze moeten meedoen, anders krijgen ze twintig procent korting op hun uitkering. Negen maanden zitten de probleemjongeren opgescheept met Spieker en z n mannen. We wegen allemaal negentig-plus. Dat is wel nodig, ja. De eerste dagen van dit zogeheten Overstagproject zijn vreselijk zwaar. Het team haalt zo n tien jongens van huis op. Ze weten alleen dat ze kleren voor drie dagen moeten meenemen. In de haven van Harlingen keert het team de tassen binnenstebuiten. De drugs, drank en wapens worden zonder pardon ingenomen. Drie dagen zeilen op het IJsselmeer klinkt leuk. Maar voor deze jongens is een halve dag zonder wiet en bier (of allerlei sterkers) bijna ondenkbaar. De Overstagmedewerkers voegen aan dit leed een paar toefjes treiterij toe. Voor het eten steek ik bijvoorbeeld m n bestek in m n zak. Waarom krijg ik geen vork, mien jong?, zeg ik dan tegen de tafeldekker. Dat kun je niet maken, man. Heb je wat tegen mij? Een beetje provoceren. Kijken wat voor vlees je in de kuip hebt. Je zit daar met allerlei stoornissen aan boord, je moet even weten welke. Na de zeildriedaagse mogen de jongens naar huis. Overstag heeft stages voor ze geregeld. Daarvoor praat Spieker de blaren op z n tong. Het is glashelder: als je die jongens niet aanpakt, kost dat de gemeenten op den duur bakken en bakken geld. Op tijd op het stageadres verschijnen is verplicht, maar de medewerkers helpen een handje. Kleerkasten van het type uitsmijter fungeren als menselijke wekkers. Eerst per telefoon, maar als dat niet het gewenste resultaat heeft, zijn de wekkers niet te beroerd om even langs te komen. Als je het zover laat komen dat ze s ochtends voor je deur staan, is niet opendoen waarschijnlijk de verstandigste optie, grinnikt Spieker. In twintig procent van de gevallen lukt het niet om de jongeren met dwang en drang op het rechte pad te krijgen. Het zwaarste is de zuigkracht van het oude wereldje. Je moet een geweldige wilskracht hebben om die te weerstaan. Uiteindelijk komt het echt helemaal op jezelf aan. Boudewijn Otten [11] JUNI WOENSDAG HANZEMAG 9

10 frick Rutger verzon de campagne voor de Nacht van Kunst & Wetenschap Neuromarketeers Als een bedrijf korting geeft, denkt de consument dat die afgeprijsde producten impopulair en inferieur zijn. Deze wetmatigheid staat in het vrolijke boekje Geef Nooit Korting! van marketingexpert Jos Burgers (één van de meest gevraagde managementsprekers in Nederland, al zegt hij dat zelf). Ik denk helemaal niet dat afgeprijsde artikelen inferieur zijn. Ik denk dat het bedrijf bij zinnen is gekomen, nadat het enige maanden heeft geprobeerd de artikelen voor een te hoge prijs te verkopen. Wat ook kan: het bedrijf doet het oude spul in de aanbieding omdat het magazijnruimte nodig heeft voor nieuwe spullen die het denkt te kunnen verkopen voor een te hoge prijs. U begrijpt, ik begrijp weinig van marketing. Nog zo n wijsheid die wordt bevestigd door neuromarketingonderzoek: als de prijs van een product hoog is, denken potentiële kopers dat de kwaliteit van dat product hoog is. Net als het omgekeerde: bij een lage prijs verwacht consumenten een lage kwaliteit. Als iets gratis is, zo redeneren neuromarketeers verder, heeft het geen enkele waarde. Rare jongens, die marketingmannen. Licht, lucht en liefde kosten geen cent, maar wie zou hun waarde willen betwisten? De Partij van de Arbeid wil het collegegeld voor technische studies afschaffen. Niet doen!, waarschuwen marketeers: de populariteit van die studies daalt als ze gratis worden. Ik vermoed dat techniekstudenten techniekstudies doen omdat ze het leuk vinden om technische problemen op te lossen. Dat is niet voor iedereen weggelegd. Zo kon ik maar niet begrijpen dat x gedeeld door nul flauwekul was, zoals mijn wiskundeleraar mij hartstochtelijk op de mouw probeerde te spelden. Alsof een taart van de aardbodem verdwijnt als je hem niet deelt. x gedeeld door nul was volgens mij gewoon x. Nou, zei de wiskundeleraar, als je niks met een taart doet, kun je niet zeggen dat je hem deelt. Die slag was voor hem. Maar meneer, als je de taart voor jezelf houdt, deel je hem ook niet. x gedeeld door één is dus ook flauwekul. Hij stuurde me de klas uit. Op weg naar de conrector besefte ik dat ik bèta s wel nooit zou kunnen begrijpen. Maar ik snap ze beter dan dat ik mensen begrijp die een prijskaartje willen hangen aan het opgaan van de zon. Hajo Frick Reclame om bij stil te staan Aandacht krijgen voor de Nacht van Kunst & Wetenschap is misschien geen sinecure, maar de koppeling met Groningen als talentenstad maakt het er niet eenvoudiger op. Rutger Middendorp, docent aan de Academie voor Popcultuur, klaarde de klus. De affiche houdt het midden tussen een verzameling doedels, graffiti, aantekeningen en ja, wat eigenlijk? Customized sneakers, misschien? Het leek me namelijk echt iets voor Maki, Matthijs Maat en Kim Smits: twee Groningse kunstenaars die in Nederland niet per se heel bekend zijn, maar binnen een aantal subculturen weer wel. Ze ontwerpen prints, onder meer voor gymschoenen. Tussen haakjes: (ze hebben allebei Minerva gedaan). Afijn, het leek hun wel wat. Waarom huurde Marketing Groningen geen groot gerenommeerd bureau in? Dat waren ze van plan, maar dat bureau zag beren op de weg. Het oorspronkelijke idee om wetenschappers en kunstenaars te laten samenwerken is ook best lastig vorm te geven. Afijn, toen dacht iemand aan mij. Een nationale campagne, dat leek me geweldig. Door heel Nederland reclame maken voor de Nacht van Kunst & Westenschap en het initiatief City of Talent. Hoe artistiek is de wetenschapper? Ik interviewde drie Groningse hoogleraren: bewegingswetenschapper Bert Otten, neurobioloog Gert ter Horst en pathofysioloog Frits Muskiet. Wetenschappers denken heus niet alleen maar gestructureerd. Integendeel. Tijdens de interviews, die ik naderhand helemaal heb uitgeschreven, merkte ik dat ze graag zijpaden inslaan. Verrassende verbanden, dingen die niet voor de hand liggen, toevalligheden, daar hebben ze veel oog voor. Over dat associatieve, dat tastende, heb ik het vervolgens een ochtendje gehad met Kim en Matthijs. En die echoden die chaos in hun hele drukke poster. In Groningen hingen ze vooral in busabri s, maar dat is niet de uitgelezen plaats. Dat is het treinstation, een echte verveelplek. De meeste forenzen hebben weinig aandacht voor hun omgeving. Op de eerste dag trekt de poster ze uit die modus doordat deze reclame-uiting echt anders dan anders is. Dat gaat vermoedelijk bijna onbewust: wat is dat voor raar iets? De tweede dag gaan ze effe kijken. Daar hebben ze zeven minuten voor, dat is de gemiddelde tijd dat iemand zich op een station verveelt. Maar had de campagne effect op de bezoekersaantallen? Je weet niet hoeveel bezoekers de Nacht had getrokken zonder de campagne. Vergelijken is lastig, er zijn te veel factoren in het spel. Het weer, om maar eens wat te noemen. Ik vermoed wel dat de poster het effect heeft gehad dat ik verwachtte. Jou was die poster toch opgevallen? Verrek, daar had ik niet bij stilgestaan. Ik bedoel: ik heb er juist wél bij stilgestaan. Boudewijn Otten 10 HANZEMAG WOENSDAG 20 JUNI 2012 [11]

11 Kookworkshop van eetentertainer Pierre Wind habon Wie cola ziet proeft cola, ook al is het vermomde cassis Kookfanaat Pierre Wind geeft kinderen smaakles in het kader van het project GA! in de bibliotheek. Jullie willen toch geen skippybal op pootjes worden met zulke armen. In de Wolters-Noordhoffzaal in de Groningse openbare bibliotheek staan zeven bijzondere tafels. Vijf van die tafels zijn gedekt voor acht man. Er staan vier glazen bekers met onbekende inhoud, elk met z n eigen fel gekleurde rietje. In het midden van de tafels staat een groene bak. Ouders en kinderen schuiven aan. Ze nemen plaats op de stoelen aan de ongedekte tafels. Er is maar een handje vol geïnteresseerden komen opdagen. Er is meer pers aanwezig dan dat er kinderen zijn. Totdat er een klasje basisschoolkinderen binnenkomt. Gehuld in groene hesjes nemen de kinderen en hun begeleiders plaats aan de gedekte tafels. Zij zijn klaar voor de smaakles van de hyperactieve eetentertainer Pierre Wind. Wind werkte jarenlang in de keukens van toprestaurants, maar de laatste tijd heeft hij zich ontpopt als enthousiast pleitbezorger van gezond koken en gezond eten. Dat enthousiasme zit er bij Wind van top tot teen ingebakken. In de Groningse bieb schudt hij iedereen de hand waarbij hij het soortement buiging maakt dat hem in een voetbalwedstrijd waarschijnlijk een waarschuwing van de scheidsrechter zou opleveren. Wie eet er met zijn oren?, vraagt hij. Ik!, schreeuwt een kind. De zaal barst in lachen uit, maar het antwoord kan Winds goedkeuring wegdragen. Iederéén eet namelijk met z n oren. Wind wijst naar een vader drie meter verderop. En die meneer daar helemaal, want die heeft gróte oren. Weer lacht de zaal. Proeven doe je met je mond, én met je andere zintuigen. Een jongen mag z n tanden in een mini-komkommer zetten. De rest van de zaal moet luisteren naar het geluid. Horen jullie? Door het gekraak weet je dat het om een komkommer gaat. Dat je zicht ook meespeelt wordt duidelijk aan de hand van een filmpje van twee geblinddoekte jongens die een rode peper proeven. Peper smaakt behoorlijk sterk, zeker voor kinderen, maar de twee jongens raden niet wat hun tong streelt. Maar als ze hun blinddoeken afdoen, zien (en proeven) ze gelijk wat ze aten: peper. De kleur van voedsel beïnvloedt de smaak net zo goed. Wind maakt dat duidelijk met de kleur van de drankjes in de bekertjes. Wie cola ziet, proeft cola, ook al is de cola vermomde cassis of sinas. Waarom willen sommige kinderen sommige dingen niet eten? Een slechte ervaring zorgt ervoor dat je het gerecht niet nog een keer eet. Maar die emotie kun je volgens Wind veranderen door positieve eetervaringen met hetzelfde voedsel. Daarom laat hij de kinderen een eed afleggen. Leg je linkerhand op je linkerhart en zeg mij na: Ik beloof Ik beloof Aan mezelf. Aan mezelf. Dat ik nooit meer. Dat ik nooit meer. Dat lust ik niet, zal zeggen. Dat lust ik niet, zal zeggen. Zonder eerst te proeven. Zonder eerst te proeven. De kinderen leggen de eeteed praktisch schreeuwend af. Sommige ouders kijken tevreden toe: Wind heeft ze een krachtig wapen in de hand gedrukt. Eén argument kunnen hun spruiten de komende tijd niet meer aanvoeren. Habon Abdulahi GA! in de bieb De smaakles van Pierre Wind is één van de activiteiten van project GA-Spot van Gezond Actief Groningen. GA! is onderdeel van het project Healthy Aging van de Hanzehogeschool, de Rijksuniversiteit en het Universitair Medisch Centrum. De openbare bibliotheek is volgens Daan Bultje van het UMCG een uitgelezen locatie. Een plek waar sowieso veel mensen en kinderen komen. Daar bouwen we omheen. Om gezond ouder te worden moeten we bij de allerkleinsten beginnen. We leren ze om gezond te blijven door ze uit te leggen hoe ze gezond kunnen eten. Foto: Luuk Steemers Wachten Je gaat op vakantie. De koffers staan klaar. Je trekt je schoenen aan en loopt naar de bushalte. Daar wacht je tot de bus komt. Vervolgens wacht je samen met je vrienden op de trein naar Schiphol Je staat in de rij om in te checken, je staat te wachten bij de paspoortcontrole en je staat te wachten bij de gate. Daar sta je omdat je een trein eerder nam. Eenmaal geland moet je wachten op je bagage. Je moet wachten totdat de bus komt waarmee je naar je hotel gaat. En tenslotte moet je wachten op de sleutels van je kamer omdat er een rij staat bij de receptie van het hotel. Dit is je eerste dag. Beseffen we wel hoeveel tijd we kwijt zijn met wachten? Verspilde uren, zou je kunnen zeggen. Wat doe je in die gemorste tijd? Een beetje rondturen. Denken over van alles en nog wat. Ik vraag me af of je die tijd niet nuttiger kunt besteden. Je kunt zeggen, dan ga je toch lekker internetten op je telefoon? Daarmee moet je oppassen: internetten op reis is nogal duur. En om nou de hele tijd met oordoppen van je ipod rond te lopen is zo afstandelijk en weinig sociaal. Dan ga je toch lekker kletsen met je vrienden? Ja, dat zou kunnen. Maar op een gegeven moment ben je wel uitgepraat. Nee, wachten doe je toch. De vraag is of je er iets aan kunt doen. Dat denk ik niet. Die rij blijft even lang. Ik kan mij herinneren dat een vriendin van mij vertelde over haar bedevaart naar Mekka. Op het vliegveld in Jedda in Saudi-Arabië moest ze uren wachten. Op een gegeven moment is ze op haar koffer gaan zitten en is ze foto s gaan maken voor in haar plakboek dat ze van die reis ging maken. Misschien zitten er wel foto s bij van geloofsgenoten die hun rechterhand een centimeter of tien voor hun gezicht omhoog steken, de vingertoppen tegen elkaar gedrukt. Het is het gebaar dat past bij de woorden die ze dan zacht en vriendelijk uitspreken. Sabr, ya achi of Sabr, ya uchti: wees geduldig, mijn broeder. Wees geduldig, mijn zuster. Wachten is geduld oefenen. Een schone zaak. Habon Abdulahi [11] JUNI WOENSDAG HANZEMAG 11

12 Spinvis bij Flanor 12 HANZEMAG WOENSDAG 20 JUNI 2012 [11] Foto: Jolanda Brons

13 Taal is een middel om gezien te worden Op 29 mei was zanger en componist Erik de Jong te gast bij Literair Dispuut Flanor. In een bomvol Huis de Beurs praatte de 51-jarige zanger uit Nieuwegein met Femke Folkerts en Willemien Vlas. En hij speelde een handjevol van zijn magistraal mooie liedjes. In 2010 kreeg u de Johnny van Doornprijs, een literaire prijs voor gesproken letteren. Was u daar blij mee? De jury zei: zijn werk heeft bíjna poëtische kwaliteiten. Dus, hij is bíjna net zo goed als wij. Ik maak liedjes. Mijn teksten moeten dus in een liedje passen. Een gedicht staat stil, de bladspiegel staat stil. Dus dan kun je je ogen nog een keer laten gaan over de woorden die je hebt gemist. Bij een liedje is dat niet zo. De zanger neemt je mee door de tijd. Wat ik doe is geen poëzie, maar een liedje. Ik laat me wel beïnvloeden en inspireren door poëzie. De eerste echte gedichten die ik las waren de gedichten van Gerard Reve die achter in Op weg naar het einde stonden. Ik was toen zestien. Er was geen Spinvis geweest zonder die gedichten. Uw derde album Tot ziens, Justine Keller is uitgekomen met een boek. Een strip getekend door Hanco Kolk, van de strip Single. Hoe is die samenwerking tot stand gekomen? Ik kwam Hanco acht jaar geleden tegen in Paradiso bij Strips en Stereo waar aan striptekenaars werd gevraagd om een Nederlands liedje te verstrippen. Hanco had Voor ik vergeet uitgekozen. Dat deed ie zo poëtisch. In die zin dat hij het niet letterlijk verstripte, hij maakte er een heel eigen beeld bij over zijn vader die net was overleden. Dat trof me heel erg en bovendien vond ik het een heel aardige man. Toen ik met Justine begon, vroeg ik of hij de voorkant van het cdhoesje wilde illustreren. Toen zei hij: nee, nee, nee ik wil alles. En dat is een grote eer, want hij is een groot kunstenaar. Was er een verschil van interpretatie? Merkte u dat het botste? Daar liep ik meteen tegenaan. Als ik een tekst schrijf, is de exacte betekenis alleen voor mij. Dat is een soort geheim. Als ik het aan jou vertel, maak jij er je eigen film van. Het risico was dus groot dat als Hanco zijn fantasie op de tekst loslaat, je denkt dát is de versie. Het stripboek laat Hanco s verbeelding van mijn teksten zien. Daar heb ik niet zo veel mee te maken. Soms is de overeenkomst wonderbaarlijk, soms was het voor mij ver van wat ik bedoeld had. U heeft in april een preek gehouden, de kansel beklommen. Over de tekortkomingen, de macht en het gevaar van taal. Kunt u daar iets over vertellen? Taal is alles wat we hebben. Alle wetenschap, alle filosofie, hoe we onszelf of de ander definiëren, kun je alleen met taal doen. Jij kunt mij nooit leren kennen zoals ik mezelf ken. Dus er zit altijd een gat tussen wat we echt bedoelen en wat we zeggen. Taal is altijd een mank middel. Woorden betekenen zelden zichzelf. Taal is voor mij een middel om de ander te leren kennen en vooral om jezelf kenbaar te maken. Om gezien te worden. Omdat we onder studenten zijn, wil ik iets vragen over uw studententijd. U heeft conservatorium gedaan. Het conservatorium stelde niet zo veel voor. Dat was een jaar en een maand. Ik was heel erg stoned, dus ik kon me niet concentreren. Ik had de middelbare school niet afgemaakt om diezelfde reden. Ik heb toelatingsexamen gedaan en ze vonden dat ik talent genoeg had. Eenmaal daar vond ik het alleen maar stom. Ik dacht dat ik in een muzikale ivoren toren zou belanden waar ze me zouden onderdompelen in muziek. Maar je moet het natuurlijk zelf doen. Nu ik 51 ben, vind ik het jammer dat ik geen klassieke studie heb gedaan. Erikje kon naar het gymnasium, maar in de jaren zeventig sloeg de punk toe. Ik verdwaalde in kraakpanden en in drugs. Van het gymnasium is niets gekomen en dat mis ik nu wel. Maar goed, mijn pad is anders. I ve been around. U bent heel erg fan van Simon Vinkenoog en hebt met hem gewerkt. Wat is het belang van een goede voordracht? Waar Simon in excelleerde was het niet voorbereiden. Dat is een wijze les. Simon was de koning van het niet voorbereiden. We gingen wel repeteren met de band, maar met Simon had dat geen zin. Hij deed het altijd anders. Als je dat eenmaal door hebt, begrijp je waarom hij dat doet. Hij gaat staan, hij kijkt je aan, snuift Op dat moment maakte hij iets, ter plekke, iets wat hij niet had voorbereid. Dat is podiumkunst. Dat wil ik ook ooit kunnen. Dat je zonder enige voorbereiding tot de mensen spreekt. Ik zing liedjes, die ken ik uit mijn hoofd. Dichters zitten altijd aan papier vast. Dat vind ik niet goed. Op het moment dat je ogen naar het papier gaan, sluit je iets af. Ik denk niet dat het een vorm van luiheid is, maar je ergens aan vasthouden. Het papier is je veilige haven. Maar dat moet je niet doen. Is er een reden waarom u niet in het Engels schrijft? Toen ik in punkbandjes zat schreef ik wel Engelse teksten. Wat je dan doet, is voor de tv quotes uit Amerikaanse series opschrijven. Dan heb je binnen een half uur een fantastisch klinkende Engelse tekst. Maar ik kwam terecht bij een obscuur kunstenaarsbandje dat in het Nederlands zong. En dat was heel lelijk. Heel uncool. Nederlands is geen mooie of handige taal als je het met het Engels vergelijkt. Maar juist die onhandigheid zorgt ervoor dat het precies doet wat ik wil. Als ik in het Nederlands zing, kom ik bij jou op een andere verdieping binnen. Dat is de taal waarin je boodschappen doet of de liefde verklaart. Het echte leven speelt zich af in het Nederlands. Dus als je het liedje ook in die taal doet, heb je zoveel meer zeggingskracht. Ondanks dat de taal niet zo mooi is, betaal ik die prijs graag. Waar komt Spinvis eigenlijk vandaan? Het is een woord. Gewoon een woord. Het begint met een S en eindigt op een S. Dus dat beeld is mooi. Het zijn twee Nederlandse woorden die je alleen in het Nederlands kunt uitspreken. Het zijn twee dieren die elkaar volgens mij nog nooit hebben gezien. Uit verschillende biotopen. Ik weet niet waar het woord vandaan komt. Van die ingevingen heeft iedereen toch? Hersenspinsels uit je onderbewustzijn. Stel je voor dat je jezelf helemaal zou kunnen doorgronden. Zelfkennis, dat wens je je ergste vijand nog niet toe. Dan zit je in een kooi waarvan je elke centimeter kent. Uw laatste album heet Tot ziens, Justine Keller. Wie is Justine? Justine bestaat niet echt. Justine is een onbereikbaar soort geest. Als je als jongetje van veertien voor het eerst verliefd wordt, dan word je verliefd op iemand van de televisie. In mijn geval was dat Marthe Keller. Een hele mooie dame die speelde in een Franse serie De jonkvrouw van Avignon. Vandaar dat ik Justine Justine Keller heb genoemd. Justine staat symbool voor de liefde. Want als je voor het eerst verliefd wordt, word je dat niet op een vrouw, maar op de liefde zelf. Wat vind u ervan dat uw muziek van Pirate Bay wordt getrokken? Prima. Ik doe het zelf ook. Op die manier komen misschien wel tien keer zoveel mensen met je muziek in aanraking. Ik hoef geen zwembad of Ferrari. Ik wil dat heel de wereld hoort wat ik maak. Aan de andere kant heb ik mijn hele leven in fabrieken gewerkt en dat was verloren tijd. Want elke minuut die ik niet aan muziek besteed, is verloren tijd. Ik kan van mijn muziek leven en dat wil ik graag zo houden, als het even kan. Ik heb ooit met twee Joegoslaven een zeecontainer met verrot vlees staan lossen in Rotterdam. Dat was het hoogtepunt. Het gaat bij u in interviews meestal over uw teksten. Vind u dat er te weinig aandacht is voor uw muziek? Ik heb filmmuziek gemaakt voor Adem, een Vlaamse speelfilm. Die muziek was genomineerd voor een grote Europese filmprijs. Een muziekfilmprijs. Daar was ik echt super-, superblij mee. Om die reden. Ik ben in eerste instantie muzikant. Als ik moet kiezen tussen tekst en muziek, kies ik voor muziek. Loes Vader Flanor Wie bij literatuur denkt aan stoffige Middeleeuwse boekenkasten in koude mistige abdijen, aan samenzwerende studenten in rokerige cafés in donk re stegen, of aan zonvergeelde schrijvers tussen wijn en typemachine, heeft gelijk. Wie daar niet aan denkt, heeft ook gelijk. Wie daar over denkt, moet een lidmaatschap van Flanor op z n minst overwegen. [11] JUNI WOENSDAG HANZEMAG 13

14 14 HANZEMAG WOENSDAG 20 JUNI 2012 [11]

15 HG-student Stephan staat achter (de schermen van) de G500 Geen spelletjes, wel direct invloed De G500 is een politieke beweging die haar idealen op een moderne manier wil verwezenlijken. HG-student Stephan Vierkant is één van de mannen van het eerste uur. Op congressen van politieke partijen komen vaak niet meer dan duizend leden om hun zegje te doen. Onze leden mengen zich onder die leden om onze standpunten op de agenda te krijgen. Vierdejaars HBO-Rechten Stephan Vierkant (24) is bijna vanaf het begin betrokken bij de activiteiten van de G500, een beweging die jongeren tot 35 jaar invloed wil geven in de politiek. De vertegenwoordigers van de G500 (de G staat voor generatie) worden aangemeld als lid van het CDA, de VVD en de PvdA, de drie partijen die sinds de Tweede Wereldoorlog het langst hebben geregeerd. Zo verschaft de G500 zich invloed op de partijstandpunten, die ze vervolgens aanwenden om steun voor hun eigen tienpuntenplan te verwerven. Nederland praat bijvoorbeeld al dertig jaar over het veranderen van het systeem voor hypotheekrenteaftrek. De meeste deskundigen vinden dat de huidige aanpak op de helling moet, maar het gebeurt niet. Onze leden proberen ervoor te zorgen dat er binnen het CDA, de VVD en de PvdA een meerderheid voor zulke hervormingen ontstaat. De huidige politieke partijen laten hun standpunten te veel afhangen van de angst om Kamerzetels te verliezen, vindt Vierkant. Ze houden zich bezig met de peilingen, met de populariteit van hun voormannen, met de vraag met wie ze wel en met wie ze niet kunnen regeren. Allemaal spelletjes. Een partij is geen middel meer om idealen te verwezenlijken. Het is een doel op zich geworden. Dat is hartstikke jammer. De G500 stelde haar tienpuntenplan op na het raadplegen van de leden en deskundigen. Vierkant, die naast zijn studie nog tijd vindt om twee internetbedrijfjes te runnen, is één van de drijvende krachten achter het vergaren van informatie van de achterban. We doen sessies met synthetron. Dat is een soort chatbox waar de organisatie een vraag stelt die door iedereen mag worden beantwoord. In groepjes van vijf beoordelen de deelnemers de verschillende onderwerpen. Als een antwoord als heel goed of als heel slecht wordt beoordeeld, buigt een ander groepje er zich over. Aan het einde van de sessie rolt er een lijstje uit met populaire en minder populaire standpunten uit. Zo achterhalen we precies hoe onderwerpen bij onze mensen liggen. Wij zijn helemaal en alleen van onszelf, het gaat ons om ónze ideeën Zelf denkt Stephan natuurlijk ook mee. Met punt drie uit het tienpuntenplan heeft hij het meeste op: creëer naast flexibele en vaste contracten een eindig vast contract. Ik zie het in m n vriendenkring. Starters op de arbeidsmarkt hobbelen van het ene tijdelijke contract naar het andere. Wij zeggen: haal de arbeidsrechtelijke belemmeringen voor contracten van drie of vijf jaar weg. Het heeft iets van een overval door de aanstormende generatie. Maar zo ligt het niet, vindt Stephan, de G500 is eerder het gevolg van de behoefte om iets recht te zetten wat scheef is gegroeid. Er zit knap veel grijs in het ledenbestand van de politieke partijen. De gemiddelde leeftijd van een lid van het CDA is 67. Bij de VVD en PvdA is het niet veel lager. Het is dus niet zo gek als de politiek beslissingen neemt die in het voordeel van pensioengerechtigden uitpakken. Dat is hun achterban. Lid worden van een jongerenafdeling van een politieke partij, vindt de G500 weinig effectief. Leden van jongerenclubs hebben weinig tot geen invloed. Wij hebben, als het goed is, direct invloed. Daar komt bij dat je als jongerenafdeling dreigt onder te sneeuwen. Je wordt één van de club, van hún club. Wij zijn helemaal en alleen van onszelf, het gaat ons om onze ideeën die we erdoorheen willen krijgen. Dat doet de G500 ook door het draagvlak voor die standpunten te vergroten. Onze leden gaan niet alleen naar partijcongressen, maar ook naar de lokale afdelingen. Ze proberen zoveel mogelijk mensen te overtuigen, want daar gaat het in de politiek uiteindelijk om. De leeftijdsgrens voor het gratis lidmaatschap van de G500 is vastgesteld op 35 jaar. Dat is pure symboliek. Het gaat immers om het geluid van de jonge generatie. Ons oudste lid is 94. Leeftijd speelt geen rol, als ze onze stem maar laten horen. Oorspronkelijk mikte de G500 op vijfhonderd van zulke stemmen (vandaar de naam), maar de teller staat inmiddels op duizend. Natuurlijk had de grondlegger van de beweging, Sywert van Lienden, ook een eigen partij kunnen oprichten. Maar dat vond hij te omslachtig. Veranderingen verwezenlijken door gebruik te maken van het huidige systeem gaat veel sneller en doeltreffender. Habon Abdulahi Foto's Luuk Steemers Foto: Luuk Steemers [11] JUNI WOENSDAG HANZEMAG 15

16 ISLANDCQ: studenten van de Academie voor Popcultuur gaan in creatieve quarantaine Kunst en technologie onder de spionagesatelliet Ze dromen er nog van, van die wonderlijke werkweek in Irbene. Lisa en Anne f ilmden in de verlaten spionagestad in Letland. Directeur Albert maakte foto s. Lisa Boels (19), tweedejaars Grafische Vormgeving Ik heb de workshop Faces in the Shadows of the Antenna gedaan. Met zeven studenten maakten we drie interviews met drie generaties mensen die iets te maken hebben met de antennes RT en RT32. Een Russische bewaker van het complex, de ingenieur die de antenne weer werkend heeft gekregen en een Letse studente die in de buurt woont. Zij kon ons veel vertellen over de geschiedenis van het gebied. We filmden de interviews op locatie. Het complex in Irbene wordt nu weer gebruikt als onderzoekscentrum, maar de stad eromheen is verlaten. Mooi en eng tegelijkertijd. Je zag alle lagen verf laag voor laag van de muren afbladderen. Alles valt van ellende uit elkaar. Het was nieuw voor mij om met studenten journalistiek en communicatie samen te werken, daar kom je bij onze opleiding niet mee in aanraking. Zelf heb ik veel gewerkt aan de compositie van de beelden en de presentatie van onze films. En ik heb fotoportretten gemaakt (zie foto links). De laatste dag vond ik het mooist, toen we alle resultaten van de workshops met elkaar gingen bekijken. En de kampvuren waren natuurlijk ook geweldig. (flickr.com/photo s/who knows lisa) Foto: Lisa Boels Anne Faber (29) tweedejaars Muziek Met zeven andere studenten heb ik een interactieve videofilm gemaakt. Surveillance. Een combinatie van een film en een game. Het is een thriller geworden. Als kijker kun je deelnemen aan het verhaal over een agent die een huiszoekingsbevel krijgt voor het huis van een verdachte. Je vindt in onze film aanwijzingen die mogelijk bewijsmateriaal zijn voor een aanhouding. We bedachten samen het verhaal en schreven een script voor alle scènes. Ik was de enige in de groep die een muzikale achtergrond heeft. Dus ik heb de muziek gecomponeerd. De combinatie beeld en geluid is belangrijk voor de spanning. Normaal maak ik meer orkestrale muziek, maar nu heb ik het heel minimalistisch gehouden, met weinig toon en subtiele geluidjes. Het festival was een fantastische afsluiting, echt een ontlading. In anderhalve week ontstond er een bepaalde cultuur van onderlinge verbondenheid. Ik had al iets met Letland, met de muziek, de taal en de cultuur. En natuurlijk ook met de natuur, het was één en al bos om ons heen. Ik ga zeker nog eens terug. 16 HANZEMAG WOENSDAG 20 JUNI 2012 [11]

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

Inhoud. Een nacht 7. Voetstappen 27. Strijder in de schaduw 51

Inhoud. Een nacht 7. Voetstappen 27. Strijder in de schaduw 51 Inhoud Een nacht 7 Voetstappen 27 Strijder in de schaduw 51 5 Een nacht 6 Een plek om te slapen Ik ben gevlucht uit mijn land. Daardoor heb ik geen thuis meer. De wind neemt me mee. Soms hierheen, soms

Nadere informatie

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis. Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt

Nadere informatie

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang. Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard

Nadere informatie

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten.

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten. Lekker ding Pas op!, roept Anita. Achter je zitten de hersendoden! Ik kijk achterom. Achter ons zitten twee jongens en drie meisjes hun boterhammen te eten. Ze zijn gevaarlijk, zegt Anita. Ze schudt haar

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen.

Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen. Een klein gesprekje met God Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen. God lachte breed. Dat is waar!, zei God. Jij bent ook het licht.

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Een van de agenten komt naar hem toe. Nou, het is me het dagje wel, zegt hij. Nu zijn er toch rellen in de stad.

Een van de agenten komt naar hem toe. Nou, het is me het dagje wel, zegt hij. Nu zijn er toch rellen in de stad. Een dode De voetbalwedstrijd is afgelopen. Het stadion is bijna leeg. Het is koud, de zon schijnt bleek. Munck staat op de tribune van vak H en staart naar de dode man op de bank. Wat vreselijk, denkt

Nadere informatie

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 6 Zacheüs (1) Het is erg druk in de stad vandaag. Iedereen loopt op straat. Zacheüs wurmt zich

Nadere informatie

Deze handreiking is van:

Deze handreiking is van: 9 lessen over het volgen van Jezus Deze handreiking is van: Deze cursus is geschreven Beryl Voorhoeve en opgemaakt door Judith Maarsen. Ten behoeve van de kinderstudiegroepen voor de bovenbouw Gebruikte

Nadere informatie

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren

Nadere informatie

Charles den Tex VERDWIJNING

Charles den Tex VERDWIJNING Charles den Tex VERDWIJNING 3 Klikketik-tik-tik Het is halftwaalf s ochtends. Marja vouwt een hemd. En kijkt om zich heen. Even staat ze op haar tenen. Zo kan ze over de kledingrekken kijken. Die rekken

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT

Nadere informatie

Jezus vertelt, dat God onze Vader is

Jezus vertelt, dat God onze Vader is Eerste Communieproject 26 Jezus vertelt, dat God onze Vader is Jezus als leraar In les 4 hebben we gezien dat Jezus wordt geboren. De engelen zeggen: Hij is de Redder van de wereld. Maar nu is Jezus groot.

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema.

Thema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema. http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 16. Herhaling thema. Wat leert u in deze les? De woorden van les 12, 13, 14 en 15. Veel succes! Deze les is ontwikkeld in opdracht van: Gemeente Den Haag

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten

Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten www.edusom.nl Opstartlessen Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren over familie, vrienden en buurtgenoten. Antwoord geven op vragen. Veel succes! Deze les

Nadere informatie

Apostolische rondzendbrief

Apostolische rondzendbrief oktober 9, 2011 Jaargang 1, nummer 1 Lieve mensen, Zo bent u een voorbeeld voor alle gelovigen in Macedonië en Achaje geworden. Wij zijn nu al weer een tijdje hier in het zuiden van Griekenland, in de

Nadere informatie

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna

Nadere informatie

Er is toch niemand die jou aardig vindt. SUKKEL.

Er is toch niemand die jou aardig vindt. SUKKEL. Liefde Ik laat je nooit in de steek. Ik zal je helpen. Jij bent mijn beste vriendin. Het mooiste wat ik heb, geef ik aan jou. Ik ben verliefd... Ik heb alles voor je over. IK HOU VAN JOU! Ik bid voor je.

Nadere informatie

Lesbrief. Voetstappen Kader Abdolah

Lesbrief. Voetstappen Kader Abdolah Lesbrief Voetstappen Kader Abdolah Doe meer met Leeslicht! Bij een aantal boeken in de serie Leeslicht kunt u een gratis lesbrief downloaden van www.eenvoudigcommuniceren.nl. In deze lesbrief staan vragen,

Nadere informatie

KIJK IN JE BREIN LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING

KIJK IN JE BREIN LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING 1. DE HERSENEN 1.1 HOE ZIEN HERSENEN ERUIT? VRAAG WIE KAN VERTELLEN WAT HERSENEN ZIJN? VRAAG HEBBEN KINDEREN KLEINERE HERSENEN DAN GROTE MENSEN? 1.2 WANNEER GEBRUIK JE ZE?

Nadere informatie

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht. 1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.

Nadere informatie

De gelijkenis van de twee zonen. Eerst lezen Daarna volgen er vragen en opdrachten

De gelijkenis van de twee zonen. Eerst lezen Daarna volgen er vragen en opdrachten De gelijkenis van de twee zonen Lees : Mattheüs 21:28-32 Eerst lezen Daarna volgen er vragen en opdrachten Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel

Nadere informatie

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 MEMORY WOORDEN 1.1 TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 ik jij hij zij wij jullie zij de baby het kind ja nee de naam TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 2 MEMORY WOORDEN 1.2 TaalCompleet A1 Memory Woorden

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

leren omgaan met Diversiteit In je gemeente

leren omgaan met Diversiteit In je gemeente Geloven kun je niet alleen! Stap 1 Jouw kijk op de wereld 15 min. Kijken in de spiegel naar jezelf Wat vind je van je eigen lichaam? Wat vind je mooi? Als je zou mogen kiezen, welk deel zou je dan weghalen?

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

[IN 3 STAPPEN JE EX TERUG.]

[IN 3 STAPPEN JE EX TERUG.] 2011 Life Coach Désirée Snelling Berg Desirée [IN 3 STAPPEN JE EX TERUG.] Leer de technieken om met behulp van je onderbewuste en het universum je ex weer terug te krijgen. Inleiding Het is geen geheim

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

PREVIEW. Probeer nu 1 dag DAVID DE JONGE JAREN VAN VIJF DAGEN: GOD, SPORT & JEZELF MET PRAKTISCHE, SPORT- EN PERSOONLIJKE VOORBEELDEN

PREVIEW. Probeer nu 1 dag DAVID DE JONGE JAREN VAN VIJF DAGEN: GOD, SPORT & JEZELF MET PRAKTISCHE, SPORT- EN PERSOONLIJKE VOORBEELDEN PREVIEW Probeer nu 1 dag DE JONGE JAREN VAN DAVID VIJF DAGEN: GOD, SPORT & JEZELF MET PRAKTISCHE, SPORT- EN PERSOONLIJKE VOORBEELDEN DAG 1 GOD ZIET JOU ZITTEN! Het is niet leuk om buitengesloten te worden,

Nadere informatie

Help, mijn papa en mama gaan scheiden!

Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Joep ligt in bed. Hij houdt zijn handen tegen zijn oren. Beneden hoort hij harde boze stemmen. Papa en mama hebben ruzie. Papa en mama hebben vaak ruzie. Ze denken

Nadere informatie

sarie, mijn vriend kaspar en ik

sarie, mijn vriend kaspar en ik sarie, mijn vriend kaspar en ik Leen Verheyen sarie, mijn vriend kaspar en ik is een theatertekst voor kinderen vanaf 4 jaar en ging in première op 12 september 2009 bij HETPALEIS in Antwerpen 1 ik: het

Nadere informatie

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen. Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl

Nadere informatie

Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT

Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT ROOS Roos (27) is zeer slechtziend. Ze heeft een geleidehond, Noah, een leuke, zwarte labrador. Roos legt uit hoe je het beste met geleidehond en zijn baas

Nadere informatie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Ervaringen, belevenissen, vragen in woorden gevangen om die woorden weer vrij te laten in nieuwe ervaringen, belevenissen, vragen. Marcel Zagers www.meerstemmig.nl

Nadere informatie

Voorwoord. Veel leesplezier! Liefs, Rhijja

Voorwoord. Veel leesplezier! Liefs, Rhijja Voorwoord Verliefd zijn is super, maar ook doodeng. Want het kan je heel onzeker maken. En als het uiteindelijk uitgaat, voel je je intens verdrietig. In dit boek lees je over mijn liefdesleven, de mooie,

Nadere informatie

Liefde is vrij van zichzelf, om te leven voor de ander.

Liefde is vrij van zichzelf, om te leven voor de ander. Liefde is vrij van zichzelf, om te leven voor de ander. HHKalender DEF_2 ct.indd 1 Romantiek in een liefdesbrief 01-06-15 21:37 ROMANTIEK in een liefdesbrief Schrijf een liefdesbrief aan je geliefde. Verwerk

Nadere informatie

maandag 9.30-12.30 dinsdag 9.30-12.30, 11.00-14.00, 19.30-22.30 woensdag 19.30-22.30 donderdag 9.30-12.30

maandag 9.30-12.30 dinsdag 9.30-12.30, 11.00-14.00, 19.30-22.30 woensdag 19.30-22.30 donderdag 9.30-12.30 Workshops! Meer creativiteit in je werk Interactieve bijeenkomsten vormgeven Ideeën voor promotie van jouw onderneming Nieuwe producten voor jouw bedrijf Creatieve werkvormen (serie van 4 workshops) Wegens

Nadere informatie

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

Thema Op het werk. Demet TV. Lesbrief 8. De eerste werkdag

Thema Op het werk. Demet TV. Lesbrief 8. De eerste werkdag Thema Op het werk. Demet TV Lesbrief 8. De eerste werkdag Deze les gaat over de eerste werkdag. gaat voor het eerst werken bij een snoepfabriek. Hij komt binnen en maakt kennis met de chef. De chef vertelt

Nadere informatie

OPA EN OMA DE OMA VAN OMA

OPA EN OMA DE OMA VAN OMA Hotel Hallo - Thema 4 Hallo opdrachten OPA EN OMA 1. Knip de strip. Strip Knip de strip los langs de stippellijntjes. Leg de stukken omgekeerd en door elkaar heen op tafel. Draai de stukken weer om en

Nadere informatie

Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons

Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons Dankdag voor gewas en arbeid Liturgie Voorzang LB 448,1.3.4 Stil gebed Votum Groet Zingen: Gez 146,1.2 Gebed Lezen: Johannes 6,1-15 Zingen: Ps

Nadere informatie

13/6/2012 TRANSCRIPT RIET INTERVIEW. Sanni

13/6/2012 TRANSCRIPT RIET INTERVIEW. Sanni 13/6/2012 INTERVIEW TRANSCRIPT RIET Naam interviewer Naam respondent Pseudoniem respondent Datum interview 30-05-2012 Plaats interview Alkmaar Begintijd interview 12.00 Eindtijd interview 13.20 Leeftijd

Nadere informatie

H.A.N.G. PLEKKEN. Heel Aardig? Niet Geweldig! > OP BEZOEK BIJ HET NAI

H.A.N.G. PLEKKEN. Heel Aardig? Niet Geweldig! > OP BEZOEK BIJ HET NAI H.A.N.G. PLEKKEN Heel Aardig? Niet Geweldig! > OP BEZOEK BIJ HET NAI Binnenkort ga je met je klas op bezoek bij het Nederlands Architectuur instituut (NAi). Daar zal je het programma H.A.N.G. plekken volgen.

Nadere informatie

De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan.

De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel dingen

Nadere informatie

Knallen met je vrienden! Leuk, maar ook voor anderen?

Knallen met je vrienden! Leuk, maar ook voor anderen? Knallen met je vrienden! Leuk, maar ook voor anderen? Vooraf Oud en nieuw is leuk en gezellig: oliebollen eten, spelletjes doen, televisie kijken, met zijn allen aftellen tot twaalf uur en vuurwerk afsteken.

Nadere informatie

Nieuwsbrief CliëntAanZet

Nieuwsbrief CliëntAanZet Nummer 5 Juni/Juli 2014 Van de redactie Hallo, Hier weer een nieuwe nieuwsbrief CliëntAanZet. Heb je een leuk idee voor deze nieuwsbrief? Of wil je misschien zelf iets schrijven? Stuur een bericht naar:

Nadere informatie

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij Rijk Phileas Fogg is een vreemde man. Hij is erg rijk. Maar niemand weet hoe hij aan zijn geld komt. Een baan heeft hij namelijk niet. Toch woont hij in een groot huis, midden in Londen. In zijn eentje.

Nadere informatie

PeerEducatie Handboek voor Peers

PeerEducatie Handboek voor Peers PeerEducatie Handboek voor Peers Handboek voor Peers 1 Colofon PeerEducatie Handboek voor Peers december 2007 Work-Wise Dit is een uitgave van: Work-Wise info@work-wise.nl www.work-wise.nl Contactpersoon:

Nadere informatie

Ivonne Bressers: Dank je wel. Rob Kleijs: Ivon, Kun je nog eens uitleggen wat het Usher Syndroom is?

Ivonne Bressers: Dank je wel. Rob Kleijs: Ivon, Kun je nog eens uitleggen wat het Usher Syndroom is? 100 Col 's beklimmen in 40 dagen met een totale afstand van 4100 kilometer. Eddy Driessen uit Arnhem wil die tocht gaan afleggen en dat doet hij voor zijn plezier maar ook voor het goede doel. Namelijk

Nadere informatie

Knabbel en Babbeltijd.

Knabbel en Babbeltijd. Knabbel en Babbeltijd. (zorg ervoor dat je deze papieren goed leest, uitprint en meeneemt naar de VBW) Het thema van deze VBW-week is Zeesterren. Het thema is de titel van de week (dus geen kreet of korte

Nadere informatie

Voor jou. Verhalen van mantelzorgers. Anne-Rose Hermer

Voor jou. Verhalen van mantelzorgers. Anne-Rose Hermer Voor jou Verhalen van mantelzorgers Anne-Rose Hermer 6 Inleiding In dit boek maak je kennis met Martine, Koos en Sara. Ze zijn alledrie in een andere fase van hun leven. Maar één ding is hetzelfde voor

Nadere informatie

De gelijkenis van de verloren zoon.

De gelijkenis van de verloren zoon. De gelijkenis van de verloren zoon. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel dingen te leren.

Nadere informatie

Lees Zoek op Om over na te denken

Lees Zoek op Om over na te denken Welkom bij de Online Bijbelcursus van Praise De bijbelcursus is wat voor jou als je: 1. Als je wilt weten wat christenen geloven. 2. Als je meer wilt begrijpen van de bijbel. 3. Als je wilt groeien in

Nadere informatie

Cultuur is een eerste levensbehoefte

Cultuur is een eerste levensbehoefte 10 Cultuur is een eerste levensbehoefte Interview Tekst Kelly Bakker Foto s Tessa Wiegerinck Journalist, cultuurkenner en ondernemer in één Je stapt in die achtbaan en kan dan eigenlijk niet meer anders

Nadere informatie

GROEP 55 EN 66. Vriendschap. Kom erbij!

GROEP 55 EN 66. Vriendschap. Kom erbij! GROEP 55 EN 66 Vriendschap VRIENDSCHAP Kom erbij! inhoud Vriendschap: Kom erbij! 3 1. Ken jij je vriend(in)? 4 2. Een bijzondere vriendschap 6 3. Een naamdicht 8 4. Woordzoeker 9 5. Complimentjes 10 6.

Nadere informatie

Y-choice. Luister naar De keuzes die je maakt van Van Dik Hout. Het nummer staat op de CD Het beste van 1994-2001. De songtekst vind je in bijlage 1.

Y-choice. Luister naar De keuzes die je maakt van Van Dik Hout. Het nummer staat op de CD Het beste van 1994-2001. De songtekst vind je in bijlage 1. Kiezen Opwarmertje Een eigen keuze (Naar: Kiezels 10 e jaargang, nr. 5) Laat één jongere beginnen met het noemen van een drietal belangrijke zaken uit zijn leven, bijvoorbeeld iemand kiest scooter, voetbal

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen

In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen 14 In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen einde, alleen een voortdurende kringloop van materie

Nadere informatie

Lesbrief 35. AOW aanvragen.

Lesbrief 35. AOW aanvragen. http://www.edusom.nl Thema Gezondheid Lesbrief 35. AOW aanvragen. Wat leert u in deze les? Informatie over AOW begrijpen. Uitleg vragen. Veel succes! Deze les is ontwikkeld in opdracht van: Gemeente Den

Nadere informatie

plastraining voor kinderen adviezen voor ouders

plastraining voor kinderen adviezen voor ouders plastraining voor kinderen adviezen voor ouders Uw kind start met een plastraining op de polikliniek Kindergeneeskunde van het OLVG. Uw kind volgt de training omdat hij problemen heeft met zijn blaas.

Nadere informatie

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Info Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Inhoud INHOUD 1. Waar gaat het over 3 2. Aanraken 4 3. Hoe noem jij dat? 5 4. Baas over

Nadere informatie

Eenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les

Eenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les 8 Inhoud 1 Eenzaam De Soms ben je alleen en vind je dat fijn. Als alleen zijn niet prettig aanvoelt, als je niet in je eentje wilt zijn, dan voel je je eenzaam. In deze leren de leerlingen het verschil

Nadere informatie

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren Welzijn op recept Welkom bij SWOA. Uw huisarts heeft u met ons in contact gebracht. De dokter kan u op dit moment geen passende behandeling (meer) bieden. Toch voelt u zich niet lekker, of heeft u pijn.

Nadere informatie

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Een land waar mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Lilian (48) vraagt haar zoontje om even een handje te komen geven. Dat doet hij en dan gaat hij weer lekker verder spelen. Wij nemen plaats aan

Nadere informatie

Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram,

Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram, Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram, mijn kleine broer Dat is niet van mij mama Dan zegt ze

Nadere informatie

www.leraarwordeninsittard.nl Leraar, je wist dat je het was.

www.leraarwordeninsittard.nl Leraar, je wist dat je het was. www.leraarwordeninsittard.nl Leraar, je wist dat je het was. Benjamin Plant student Aardrijkskunde Ik weet wat ik wil Het leukste moment van mijn stage is wanneer leerlingen mij uit zichzelf aanspreken

Nadere informatie

Hoe gaat het met je studie?

Hoe gaat het met je studie? 195 195 HOOFDSTUK 12 Hoe gaat het met je studie? WOORDEN 1 Kies uit: onvoldoende controleren gymnastiek mening huiswerk 1 Heb je je al gemaakt? 2 Ik was op school niet zo goed in. Ik vond sport niet leuk.

Nadere informatie

Lisa Van Damme. Ik hou ervan om het juiste moment af te wachten!

Lisa Van Damme. Ik hou ervan om het juiste moment af te wachten! 2 portfolio Lisa Van Damme Lisa Van Damme begon, geïnspireerd door sociaal geëngageerde fotografen, op 17-jarige leeftijd aan een studie fotografie. Voor haar is fotografie meer dan een doel; het is eerst

Nadere informatie

Project Alcohol 2014

Project Alcohol 2014 Project Alcohol 2014 Naam: Jong geleerd is oud gedaan!!!! Laat je niet Naam: F L s E s E N Klas:!!! 1 Inleiding De carnaval komt eraan. Een feest dat gevierd moet worden. Maar is het feestje van plezier

Nadere informatie

BINNENSUIS Jehudi van Dijk

BINNENSUIS Jehudi van Dijk BINNENSUIS Jehudi van Dijk Op het toneel staat een vrouw. Ze draagt gewone kleren en ze heeft een horloge om. Ook staat er een stoel en een prullenbak en ligt er een pluisje op de grond. Ik denk altijs

Nadere informatie

Lesbrief. Bij ons in het dorp Jan Terlouw

Lesbrief. Bij ons in het dorp Jan Terlouw Lesbrief Bij ons in het dorp Jan Terlouw Doe meer met Leeslicht! Bij een aantal boeken in de serie Leeslicht kunt u een gratis lesbrief downloaden van www.eenvoudigcommuniceren.nl. In deze lesbrief staan

Nadere informatie

Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering.

Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering. Bij SNAP leren we ouders en kinderen vaardigheden om problemen op te lossen en meer zelfcontrole te ontwikkelen. Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering. SNAP (STOP

Nadere informatie

DE GROTE LERAREN ALS SPIEGEL VOOR ZELFREFLECTIE?.

DE GROTE LERAREN ALS SPIEGEL VOOR ZELFREFLECTIE?. DE GROTE LERAREN ALS SPIEGEL VOOR ZELFREFLECTIE?. Amersfoort, 21 augustus 2007 John van den Hout Geachte aanwezigen, Toen ik me voorbereidde om voor u dit verhaal te houden, was mijn eerste gedachte: Wat

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een

Nadere informatie

Vertel de kinderen, of praat met hen over het verschil tussen film, tv kijken of naar het theater gaan.

Vertel de kinderen, of praat met hen over het verschil tussen film, tv kijken of naar het theater gaan. LESBRIEF Binnenkort gaan jullie met jullie groep naar de voorstelling Biggels en Tuiten Hieronder een aantal tips over hoe je de groep goed kan voorbereiden op de voorstelling. VOOR DE VOORSTELLING Vertel

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF

Nadere informatie

Het houden van een spreekbeurt

Het houden van een spreekbeurt Het houden van een spreekbeurt In deze handleiding staan tips over hoe je een spreekbeurt kunt houden. Waar moet je op letten? Wat moet je wel doen? En wat moet je juist niet doen? We hopen dat je wat

Nadere informatie

Deze handreiking is van:

Deze handreiking is van: 9 lessen over het volgen van Jezus Deze handreiking is van: Deze lessen zijn geschreven Beryl Voorhoeve en opgemaakt door Judith Maarsen. Ten behoeve van de kinderstudiegroepen voor de bovenbouw Gebruikte

Nadere informatie

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou.

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou. JUST BE YOU.NL Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen Marian Palsgraaf - www.justbeyou.nl Het mooiste wat je kunt worden is jezelf. Mijn passie is mensen te helpen

Nadere informatie

Ze neemt nog een slok van haar rum-cola. Even lijkt het alsof de slok weer omhoogkomt.

Ze neemt nog een slok van haar rum-cola. Even lijkt het alsof de slok weer omhoogkomt. Manon De muziek dreunt in haar hoofd, haar maag, haar buik. Manon neemt nog een slok uit het glas dat voor haar staat. Wat was het ook alweer? O ja, rum-cola natuurlijk. Een bacootje noemen de jongens

Nadere informatie

Beginnerslessen. Lesbrief 42. Het inburgeringsexamen

Beginnerslessen. Lesbrief 42. Het inburgeringsexamen Beginnerslessen Lesbrief 42. Het inburgeringsexamen Wat leert u in deze les? Gesprekken over het inburgeringsexamen begrijpen. Welke examens bij het inburgeringsexamen horen. Waar u kunt oefenen met de

Nadere informatie

DieDrie. Lesbrief bij de voorstelling Zeg het met muziek

DieDrie. Lesbrief bij de voorstelling Zeg het met muziek DieDrie Lesbrief bij de voorstelling Muziekles (deel1) ±35 minuten (incl. filmpjes) (uitleg en filmpjes) Groep 3 t/m 8 Hoe? In groepjes op 1 of meer computers (met internet), of klassikaal met beamer of

Nadere informatie

LES 6. Nu zie je Hem wel, nu zie je Hem niet.

LES 6. Nu zie je Hem wel, nu zie je Hem niet. LES Nu zie je Hem wel, Sabbat Doe Lees Lukas 4. 40 nu zie je Hem niet. Heb je weleens een moment gehad dat je het gevoel had dat God heel dicht bij je was? Misschien door een liedje, een bijbelvers, een

Nadere informatie

Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is.

Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Goedendag! Als ik even de aandacht mag, ja! Dank u. Dan geef ik nu het woord aan mezelf. Als ik mij eerst eens even mag introduceren.

Nadere informatie

Theatergroep Locals. www.tgthelocals.com. Lesbrief

Theatergroep Locals. www.tgthelocals.com. Lesbrief Theatergroep Locals www.tgthelocals.com Lesbrief 1. Over de voorstelling De vader van Polle is ooit met de noorderzon vertrokken. Daarom denkt ze dat haar vader ontdekkingsreiziger is en dat zijn schip

Nadere informatie

Hoofdstuk 1. Introductie

Hoofdstuk 1. Introductie Hoofdstuk 1 Introductie Wat kan dit boek voor jou betekenen? Als je dit boek leest, sta je op het punt een enorm succes te maken van je bedrijf. Dat vind ik geweldig cool. Welkom! Mijn naam is Marielle

Nadere informatie

Wat? Ambers mond valt open. Krijg ik dertigduizend euro? De notaris knikt. Dat klopt. Gefeliciteerd. Liz weet ook niet wat ze hoort.

Wat? Ambers mond valt open. Krijg ik dertigduizend euro? De notaris knikt. Dat klopt. Gefeliciteerd. Liz weet ook niet wat ze hoort. Een erfenis Dag dames, kan ik iets voor u doen? Amber kijkt Liz even aan en zegt dan: Ik heb hier een afspraak met de notaris. Mijn naam is Amber Overgauw. De vrouw kijkt op haar beeldscherm. Ik zie het,

Nadere informatie

Onderzoek Je wordt 18 jaar en dan? De gevolgen voor je geldzaken

Onderzoek Je wordt 18 jaar en dan? De gevolgen voor je geldzaken Onderzoek Je wordt 18 jaar en dan? De gevolgen voor je geldzaken Rapportage Juli 2013 Meer informatie: info@wijzeringeldzaken.nl Samenvatting (1/3) 1. Veel 17-jarigen maken de indruk verstandig om te gaan

Nadere informatie

Stichting Kinderpostzegels

Stichting Kinderpostzegels Stichting Kinderpostzegels gemaakt door Eva Prince 10/10/15 voorwoord Ik doe mijn werkstuk over Kinderpostzegels. Want ik vind dat kinderpostzegels verkopen leuk is. Ik vind dat Stichting Kinderpostzegels

Nadere informatie

U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt.

U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt. UW MENING GEVEN spreken inleiding en doel Een mening is wat iemand denkt of vindt. U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt. U leert ook uw mening geven. Uw mening geven

Nadere informatie

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN?

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt met het spelen van games. Je beseft dat je hierdoor in de problemen kunt raken: je huiswerk lijdt

Nadere informatie