Een manier van kijken én vier basisvormen om effectief samen te werken met ouders.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Een manier van kijken én vier basisvormen om effectief samen te werken met ouders."

Transcriptie

1 Geheel herzien GRATIS ebook Editie basisonderwijs Ouderbetrokkenheid 3.0 Een manier van kijken én vier basisvormen om effectief samen te werken met ouders. Peter de Vries Met een voorwoord van Berthold Gunster, bekend van Omdenken

2 Colofon Inhoud Auteur: Peter de Vries Redactie: Karin van Breugel Eindredactie: Marianne van der Werff Vormgeving: Digitale Klerken Met dank aan openbare basisschool Atlantis Amersfoort en het Wellantcollege Alphen aan de Rijn. Mei 2017, CPS Onderwijsontwikkeling en advies, Amersfoort Voorwoord Berthold Gunster: aan de oren Inleiding De term ouderbetrokkenheid Wat is Ouderbetrokkenheid De basis onder ouderbetrokkenheid Vier basisvormen van Ouderbetrokkenheid De tien criteria van Ouderbetrokkenheid Kortom Literatuurlijst Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of op enige ander manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van CPS. Noot voor de lezer Waar we in dit e-book over leerkrachten spreken, bedoelen we uiteraard ook andere teamleden, zoals bouwcoördinatoren en ib ers. Ouderbetrokkenheid 3.0 is een geregistreerde term. CPS Ouderbetrokkenheid basisvormen om effectief samen te werken met ouders 2

3 Ouderbetrokkenheid 3.0 We zijn gelijkwaardig We zijn samen verantwoordelijk We voelen ons verantwoordelijk voor elkaar CPS Ouderbetrokkenheid basisvormen om effectief samen te werken met ouders 3

4 Voorwoord Aan de oren Wat herinner ik me uit mijn jeugd van ouderbetrokkenheid? Als ik mezelf die vraag stel, schiet ik meteen in de lach. Mijn ouders en de school, dat waren nou niet bepaald werelden die bruisend samenwerkten aan het creëren van niet te vermijden win-winsituaties. Integendeel. Zo herinner ik me dat ik in de vierde klas van de lagere school zat en op een dag thuiskwam met rode plekken bij mijn oren. Na enig doorvragen kwamen mij ouders erachter dat de leraar mij regelmatig aan de oren trok. Mijn vader spoedde zich daarop naar school en sprak de desbetreffende leraar dreigend toe. Als je mijn zoon nog een keer aan zijn oren trekt, flikker ik zo je racefietsje door je voorruit naar binnen, heb je dat begrepen?! Zoals je merkt, had mijn vader niet echt bewondering voor de wijze van fietsen van mijn leraar. Het aan de oren trekken hield overigens meteen op. Een andere situatie die ik me herinner, is een tienminutengesprekje op de middelbare school. Mijn ouders kwamen onthutst terug. Of onthutst, dat klopt niet helemaal. Iets preciezer gezegd: mijn moeder was onthutst, mijn vader trots. Wat was er gebeurd? Nadat mijn ouders zich aan de leraar biologie hadden voorgesteld, was het eerste wat hij uitriep: Bent u de ouders van Berthold? CPS Ouderbetrokkenheid basisvormen om effectief samen te werken met ouders 4

5 Die jongen is een nagel aan mijn doodskist! Mijn moeder was, zoals gezegd, geshockt (wat voor ergs had ik dan wel niet gedaan?), maar mijn vader vond het geweldig. Als een leraar je een nagel aan zijn doodskist noemt, dan kan dat niet anders dan een teken van gezond verzet zijn. Mijn vader zou pas geshockt zijn als mijn leraar mij als aardig, coöperatief of leergierig had omschreven. Het gesprek daarna liep uiteraard voor geen meter, maar ook het gesprek naderhand tussen mijn ouders onderling klikte niet. Ze zaten op een totaal andere lijn als het gaat om de opvoeding. Met de leraar heb ik overigens nooit meer last gehad. Sterker nog, de man is jaren later van school verwijderd omdat hij consequent kinderen de stuipen op het lijf joeg. En ik hoef de lezers van dit boekje niet te vertellen hoe bont je het gemaakt moet hebben om als leraar je rechtsbescherming om zeep te helpen. Waren mijn ervaringen als ouder met de scholen van mijn kinderen - samen met mijn partner heb ik drie jongens mogen grootbrengen, inmiddels zijn ze 29, 27 en 22 - anders dan mijn ervaringen destijds als kind? Niet echt. De betrokkenheid ging niet verder dan het eenzijdig informeren. Meestal van de school naar de ouders, soms ging er wat informatie terug, maar daar bleef het bij. Is dat een gemiste kans? Moeten ouders meer bij de school betrokken worden en de school, omgekeerd, bij de opvoeding? Wat mij betreft is deze vraag een open deur. Als er iets is wat ouders aan het hart gaat, dan is het wel t welzijn van hun kinderen. Kinderen zijn ons alles. Tegelijkertijd brengen kinderen het grootste deel van hun jeugd door op school. Als er iets is wat scholen aan het hart gaat, dan is het wel t welzijn van hun leerlingen. Het is tragisch om te zien dat twee partijen - de ouders en de school - zo vaak als kemphanen tegenover elkaar staan, terwijl hun doelstelling zo identiek is: het grootbrengen van een volgende generatie verstandige, intelligente, eigenwijze kinderen. Door als ouders en school consequent anders te gaan denken - elkaar niet als vijand, maar als bondgenoot te zien - en door de moed en bereidheid op te brengen om alle bestaande, traditionele vormen van ouderbetrokkenheid radicaal te durven herzien, kunnen we een positieve bijdrage leveren aan het mooiste project dat er bestaat op aarde, het grootbrengen van onze kinderen. Ik ben ervan overtuigd dat dit boekje wat dat betreft het perfecte, meest inspirerende vertrekpunt vormt. Are you ready for the ride? Berthold Gunster Grondlegger van het begrip omdenken en auteur van een flink aantal bestsellers. CPS Ouderbetrokkenheid basisvormen om effectief samen te werken met ouders 5

6 Inleiding Stel dat we vandaag een school beginnen en ouders vertrouwen hun kinderen aan ons toe. Hoe zouden we een goede samenwerking met elke ouder dan vormgeven als we geen geschiedenis hadden van ooit bedachte 10-minutengesprekken, informatieavonden, themabijeenkomsten en andere vooral eenzijdig gerichte gespreksmomenten? Wat zou nú logisch zijn? Het is een vraag die me al langer bezighoudt. Toen ik in november 2012 een aantal scholen op Curaçao begeleidde om nog beter samen te werken met ouders, werd ik geïnterviewd door Mariano Luis Heyden van radio Curom. Al pratend over het thema ouderbetrokkenheid zei deze journalist: Wat jij Ouderbetrokkenheid 3.0 noemt, gaat niet over veel geld of lange invoeringstrajecten maar om anders kijken naar de samenwerking tussen school en ouders. Die uitspraak bleef me bezighouden. Was het zo simpel? Ik realiseerde me ook dat anders naar de samenwerking kijken toch een aardige cultuurverandering van ons vraagt. Het leidde ertoe dat ik het idee Ouderbetrokkenheid 3.0 uitwerkte tot een concept. Dit concept stimuleert leraren en ouders om anders naar hun samenwerking te kijken, zodat die grote meerwaarde krijgt. Afgelopen jaren hebben we het concept samen met scholen verder uitgewerkt en verfijnt tot vier basisvormen. In dit e-book vertel ik u daar graag meer gedetailleerd over. CPS Ouderbetrokkenheid basisvormen om effectief samen te werken met ouders 6

7 Het concept Ouderbetrokkenheid 3.0 Ouderbetrokkenheid 3.0 is geen kant-en-klaar recept. Het is vooral een manier van kijken die helpt om reacties van elkaar - ouders en leerkrachten - te begrijpen en om een samenwerking op te bouwen die effectief is. Het concept helpt ook om de soms weerbarstige miscommunicatie tussen school en ouders te kunnen verklaren. Deze miscommunicatie heeft vaak alles te maken met beelden over en weer: ouders zijn lastig, leerkrachten luisteren niet en gaan hun eigen gang. Dit soort beelden beïnvloeden de manier waarop we communiceren en staan effectieve samenwerking in de weg. De leerling wordt er de dupe van. Dat is de werkelijke passie onder Ouderbetrokkenheid 3.0: elke leerling heeft recht op een goede samenwerking tussen school en ouders! Ouderbetrokkenheid 3.0 gaat niet om nieuwe dingen, maar om de terugkeer naar een goede, logische, praktische, efficiënte en effectieve manier van samenwerken waar leerlingen beter van worden. En dat betekent afscheid nemen van 10-minutengesprekken en andere ingesleten patronen, die soms veel druk en irritatie veroorzaken. Maar ook dat we nadenken over het nut en de organisatie van bijvoorbeeld thema-avonden waar weinig animo voor is. Het is vooral een manier van denken en bejegenen. Een mindshift waardoor elke leerling tot zijn recht komt. Met als basis die mindshift, zijn de vier basisvormen die in dit e-book zijn uitgewerkt zeer effectief. Dat bewijst de praktijk bij scholen die deze cultuurverandering hebben doorgevoerd. Veel leesplezier! Peter de Vries CPS Ouderbetrokkenheid basisvormen om effectief samen te werken met ouders 7

8 1 De term ouderbetrokkenheid De term ouderbetrokkenheid roept vaak heel verschillende beelden op. Daarom is het goed om hier even bij stil te staan en helder te maken wat wij ermee bedoelen. Ouderbetrokkenheid We spreken over effectieve ouderbetrokkenheid als er sprake is van een niet-vrijblijvende samen werking tussen school en ouders. School en ouders hebben verschillende rollen in de samenwerking die wordt gekenmerkt door gelijkwaardigheid. De samenwerking richt zich op de schoolontwikkeling van het kind. School en ouders zijn beide verantwoordelijk voor deze samenwerking en geven deze actief vorm in het belang van het kind. Onderzoeken hebben laten zien dat leerlingen zich beter ontwikkelen en betere resultaten halen als ouderbetrokkenheid op de juiste manier wordt ingevuld. CPS Ouderbetrokkenheid basisvormen om effectief samen te werken met ouders 8

9 Drie dingen staan voor ons vast: 1. Elke ouder is betrokken, maar niet elke ouder weet hoe hij dat het beste doet. Ook elke leraar is betrokken maar niet elke leraar weet hoe hij ouders goed betrekt. 2. De school moet ouders in staat stellen om ouderbetrokkenheid te kunnen tonen. 3. Met bijna alle ouders is effectieve ouder betrokkenheid mogelijk, als er maar een vorm wordt gekozen die is afgestemd op de individuele ouders en hun kind. Kunnen jouw ouders niet wat meer betrokkenheid tonen? Helpen met luizen bijvoorbeeld? Mijn vader heeft al een luizenbaantje! Ouderparticipatie Ouderbetrokkenheid is dus iets anders dan het vrijwilligerswerk dat ouders op school doen (bijvoorbeeld luizenmoeders en klusvaders ). Dat noemen we ouderparticipatie. Heel waardevol, maar het heeft geen aantoonbare invloed op de schoolontwikkeling van kinderen. Andere termen Er wordt ook weleens gesproken over ouders als klanten of ouders als educatieve partners. Ik zal uitleggen waarom wij deze termen bewust níet gebruiken. Ouders als klanten veronderstelt een consumentenpositie. Het roept beelden op als de klant is koning en het suggereert dat scholen alles in het werk moeten stellen om het ouders vooral naar de zin te maken. Wanneer we ouders educatieve partners noemen, impliceert dit dat de school centraal staat. De ouders zijn partner van de schóól. De term geeft veel leraren het gevoel dat zij altijd moeten proberen om met ouders op één lijn te komen in hun denken. Dat kan niet. Leerkrachten en ouders hebben nu eenmaal soms een ander beeld. Als we ouders gewoon ouders noemen, doen we recht aan hun specifieke rol en al hun emoties en verwachtingen ten aanzien van hun kind. CPS Ouderbetrokkenheid basisvormen om effectief samen te werken met ouders 9

10 2 Wat is ouderbetrokkenheid 3.0? De prachtige maar soms complexe relationele werkelijkheid tussen school en ouders geven we in drie vereenvoudigde concepten weer om hierover makkelijker het gesprek met elkaar te kunnen voeren Ouderbetrokkenheid 1.0 De school zendt informatie naar de ouders. Het gaat om eenzijdige communicatie: de school bepaalt het moment, de vorm en de inhoud. Ouderbetrokkenheid 2.0 De school zendt informatie naar de ouders en de ouders kunnen informatie terugzenden. De informatie is een verzameling van tweezijdig zenden, zonder dat er sprake is van samenwerking. Hierdoor is er niet altijd sprake van werkelijk contact. Ouderbetrokkenheid 3.0 De school en de ouders delen en zoeken samen naar nieuwe informatie met een doel voor ogen dat voor beide helder is: de ontwikkeling van het kind. Bij Ouderbetrokkenheid 3.0 gaat het dus niet alleen om (elkaar) informeren maar om samenwerken. CPS Ouderbetrokkenheid basisvormen om effectief samen te werken met ouders 10

11 Waarom is 3.0 nodig? Inmiddels voelt iedereen wel aan dat Ouderbetrokkenheid 1.0 en 2.0 niet (meer) werkt. Daar kunnen we verschillende oorzaken voor aanwijzen. Mensen, en dus ook ouders, zijn nu eenmaal mondiger geworden De onbetwiste status die bepaalde beroepen, zoals leerkracht, vroeger hadden bestaat niet meer. Online is ontzettend veel kennis te vinden. Leerkrachten die doen alsof zij het alleenrecht op onderwijskundige kennis hebben, kunnen een felle reactie verwachten van ouders, die soms veel tijd steken in het opzoeken van informatie over specifieke problemen van hun kind. Die tijd kan een leerkrachten met wel 30 leerlingen daar nooit in steken. De uniciteit van de leerkracht bestaat in het leiden van het leerproces en het vertalen van de nieuwste kennis naar de dagelijkse schoolpraktijk. Iedere dag komt een stortvloed aan informatie op ons af Een overvolle mailbox of agenda is voor velen de realiteit van alledag. De nieuwsbrief van school wordt daardoor niet altijd opgemerkt. Kijk maar eens naar het aantal kinderen dat op een studiedag gewoon naar school wordt gebracht, ondanks meerdere berichten daarover in de nieuwsbrief. Daar komt nog bij dat niet alle ouders de Nederlandse taal voldoende beheersen om de schriftelijke informatie van school goed te begrijpen. Op de gemiddelde thema-avond komen weinig ouders af Wellicht heeft dat ermee te maken dat ouders die informatie ook elders kunnen vinden of dat het tijdstip of de tijdsinvestering een probleem is. Het is soms ook de vraag of het geven van informatie per se gekoppeld moet zijn aan een fysieke ontmoeting. Toch lijken ouders wel behoefte te hebben aan ontmoeting. We komen hier in hoofdstuk 4 op terug. Voorbeeld Ouderbetrokkenheid 1.0 Een basisschool schrijft in haar brief over de 10-minutengesprekken: Wilt u op aangeven of u een gesprek wilt met de leerkracht. Tevens kunt onderaan de brief zien of de leerkracht u uitnodigt voor een gesprek. Onderaan het briefje staat: CPS Ouderbetrokkenheid basisvormen om effectief samen te werken met ouders 11

12 Oudertevredenheidsonderzoeken Als we het hebben over communicatie met ouders kan een opmerking over oudertevredenheidsonderzoeken niet ontbreken. Vrijwel elke school in Nederland neemt oudertevredenheidsonderzoeken af om de mening van ouders over de kwaliteit van de school te meten. Het is echter nog maar de vraag of er een lineair verband is tussen de schoolkwaliteit en de oudertevredenheid. Scholen worden vaak onder druk gezet door bestuurders omdat ze een paar decimalen lager scoren dan collega-scholen binnen hetzelfde bestuur. Vervolgens zetten schoolleiders hun medewerkers onder druk om toch maar vooral de ouders tevreden te houden. Op deze manier worden ouders in de positie van consument geplaatst. Ouders laten zich bij de beoordeling van de school veelal leiden door emoties over hun kind. Zeker als zij het idee hebben dat hun kind pas gelukkig en tevreden is wanneer alles voor de wind gaat en hoge scores haalt. Als tevredenheidsscores en -reacties anoniem worden ingevuld ontstaat er geen enkele dialoog over de kwaliteit. Scholen worden monddood gemaakt door het soms kleine percentage ontevreden ouders dat venijnige opmerkingen plaatst. Een kwalitatief onderzoek door middel van evaluatiedialogen met at random gekozen ouders zou een beter alternatief kunnen zijn. Voorbeeld Ouderbetrokkenheid 2.0 Een vader stuurt de volgende mail aan een leerkracht in groep 7. Hij is het niet eens met het cijfer dat zijn zoon kreeg voor een werkstuk. Omwille van de privacy zijn de namen en enkele details aangepast. Beste Vincent, Ik ben geschrokken van het cijfer dat je Sem hebt gegeven voor zijn werkstuk geschiedenis. Hij heeft daar keihard voor gewerkt en ik denk dat het goed is dat je ook zijn inspanningen beloont. Je hebt hem een 6,8 gegeven, maar als ik kijk hoe je dit hebt beoordeeld dan sla je volgens mij af en toe flink de plank mis. Zijn schrijfstijl heb je beoordeeld alsof het een leerling uit het voortgezet onderwijs is. Daar kan best nog 0,5 punten bij. Ook geef je aan dat hij de bronnen niet goed heeft vermeld. Ja het klopt, het is inderdaad niet volgens APA-normen, maar is dat in groep 7 al de bedoeling? Zo lijkt het wel. Nou ja, zo kan ik nog wel even doorgaan. Ik wil graag dat je zijn cijfer aanpast en ook echt kijkt naar zijn inspanningen voor dit werkstuk. Ik denk dat hij dan zeker op een 8,2 uit zal komen als ikzelf hier en daar doorreken. Wil je dat aanpassen? Het cijfer telt immers mee voor de schoolverwijzing volgend jaar. Met vriendelijke groet, Arthur Odijk CPS Ouderbetrokkenheid basisvormen om effectief samen te werken met ouders 12

13 Ouderbetrokkenheid 3.0 Ouderbetrokkenheid 3.0 is het antwoord op de haperende 1.0- en 2.0-communicatie. Het gaat vérder dan elkaar (over en weer) informeren. Bij Ouderbetrokkenheid 3.0 werken ouders en school samen. Zij geven de samenwerking vorm op basis van gelijkwaardigheid, een gezamenlijke verantwoordelijkheid en een verantwoordelijkheid voor elkaar. Dat vraagt om een mindshift die start vanuit de drie kernwaarden van Ouderbetrokkenheid 3.0. De drie kernwaarden van Ouderbetrokkenheid 3.0: 1. We zijn gelijkwaardig 2. We zijn samen verantwoordelijk 3. We voelen ons verantwoordelijk voor elkaar De officiële omschrijving van Ouderbetrokkenheid 3.0 is: Ouders en leerkrachten werken voortdurend samen om het leren en de gezonde ontwikkeling van leerlingen te ondersteunen, zowel thuis als op school. Zij zoeken gezamenlijk naar nieuwe inzichten die bijdragen aan goed onderwijs en aan de ontplooiing van hun kind, de leerling. En de leerlingen dan? Die maken toch in de eerste plaats onderdeel uit van die relationele werkelijkheid in het onderwijs? Natuurlijk, alleen focussen we hier op de samenwerking tussen school en ouders. Met de bedoeling dat leerlingen door deze samenwerking nog meer in hun kracht worden gezet en volwassen burgers worden die hun verantwoordelijkheid tijdens hun schoolperiode steeds meer zelf nemen. Ouders vervullen daarbij onder andere de rol van de pleitbezorger van hun kind. Zij komen voor hun kind op omdat zij hun kind het beste kennen en zich verdiepen in hun kind. Als ouders daartoe niet in staat zijn, kan de school dat stimuleren. Ook zijn ouders in zekere zin de pleitbezorgers van de andere leerlingen voor wie ze opkomen wanneer er bijvoorbeeld gepest worden in de klas. In die zin gaat ouderbetrokkenheid niet over ouders, maar over leerlingen! CPS Ouderbetrokkenheid basisvormen om effectief samen te werken met ouders 13

14 Ouderbetrokkenheid 3.0 wérkt! Samenwerking tussen school en ouders is in het belang van het kind. Onderzoek laat zien dat leerlingen zich beter ontwikkelen en betere resultaten halen. Een veelzeggende greep uit de reacties van leerkrachten, leerlingen en ouders: Nadat mijn ouders op school zijn geweest, gaat het beter met mij. Een ouder over de praktijk van Ouderbetrokkenheid 3.0: Sinds ik elke dag bij het ontbijt met mijn dochter een paar rekensommetjes doe, is ze van een D- naar een B-score gegaan. Leerlingen over het nut van Ouderbetrokkenheid 3.0: Het is goed dat mijn ouders op school komen. Zij kennen me het beste en kunnen uitleggen wat ik nodig heb. Een leerkracht over de inzet van niet-traditionele communicatiekanalen: Laten we een YouTube-filmpje van de instructie maken, zodat ouders dat thuis kunnen bekijken. Een leerkracht over de expertise van ouders: De ouders geven mij handige tips waardoor ik het kind beter kan benaderen. Een ouder over de meerwaarde van samenwerking: Sinds mijn kind, de juf en ik regelmatig met z n drietjes een gesprek hebben, gaat het beter met mijn kind. En ook met de juf, zij heeft meer handvatten. Een ouder over de kracht van samenwerking: Een ouder over de waardering voor samenwerking: Toen de ib er een opname van onze zoon in de klas had gemaakt, begrepen wij zijn gedrag pas goed. Daar zijn we toch wel van geschrokken. Doordat er meer contact is, snappen we elkaar beter. Wat moet een leerkracht eigenlijk veel kunnen. CPS Ouderbetrokkenheid basisvormen om effectief samen te werken met ouders 14

15 De basis onder ouderbetrokkenheid Ouderbetrokkenheid 3.0 gaat niet om nieuwe dingen, maar om de terugkeer naar een goede, logische, praktische, efficiënte en effectieve manier van samenwerken waar leerlingen beter van worden. Het helpt ons om opnieuw na te denken over soms ingeslopen patronen. De vier basisvormen van Ouderbetrokkenheid 3.0 (die ik in hoofdstuk 4 toelicht) zijn gebaseerd op best practices van scholen, onze eigen professionele ervaring en internationaal onderzoek. 1. Best practices van scholen Het horen en verzamelen van succesvolle ideeën op scholen vinden wij een van onze belangrijkste en mooiste taken als adviseur op het gebied van Ouderbetrokkenheid 3.0. Die ideeën geven we door aan andere scholen, soms door scholen met elkaar in contact te brengen. Het zijn interventies die scholen zelf bedenken, geen tekentafel-ideeën. Zo is het ook met de vier basisvormen van Ouderbetrokkenheid 3.0 gegaan (zie hoofdstuk 4). Dat onderzoek vervolgens aantoont dat een interventie in veel meer situaties werkt, is natuurlijk mooi. Het bevestigt de goede ideeën die een school bedenkt. CPS Ouderbetrokkenheid basisvormen om effectief samen te werken met ouders 15

16 2. Onze eigen professionele ervaring Elke leerkracht past interventies toe die niet van tevoren onderzocht zijn. Dat past bij de professionaliteit van de docent en de complexe werkelijkheid van het onderwijs. (Zie ook het boek Complexity in Education. From Horror to Passion, Bakker & Montessori, 2016.) Dat geldt ook voor onderwijsadviseurs. Maar waar mogelijk onderzoeken we zaken of laten we dat doen. Zo toetsen we of hetgeen we in de praktijk zien breder inzetbaar is, in andere situaties. Daarom hechten we grote waarde aan samenwerking met universiteiten. 3. Inzichten uit onderzoek We kunnen leren van alle kennis en interventies die bewezen werken en contextonafhankelijk zijn. Ik noem er twee in het bijzonder. Internationaal onderzoek Een belangrijke theoretische pijler onder Ouderbetrokkenheid 3.0 is de zelfdeterminatietheorie (Deci & Ryan, 1985). Deze theorie is naar de Nederlandse onderwijssituatie vertaald door Luc Stevens. Hij maakt in het boek Zin in school (2004) duidelijk dat de motivatie toeneemt wanneer er een leeromgeving wordt gecreëerd die recht doet aan de drie psychologische basisbehoeften: autonomie (vaak opgevat als keuzevrijheid) relatie (ook wel verbondenheid genoemd, vaak opgevat als het uiten van waardering voor de leerling) competentie (vaak opgevat als structuur waarbij er heldere doelen en verwachtingen worden gesteld aan leerlingen waardoor zij beter in staat zijn een leeractiviteit uit te voeren). De basisbehoeften gelden voor leerkrachten, leerlingen én ouders, maar ieder zal het anders invullen. Neem nu leerkrachten. Zij willen dolgraag goede leerkrachten zijn, competent voor hun werk. Het is voor hen vaak bijzonder frustrerend om steeds meer schriftelijk te moeten verantwoorden. Alsof we onvoldoende vertrouwen op hun professionaliteit. Ook hechten leerkrachten waarde aan hun autonomie. Zij zijn professionals met een passie: een groep leerlingen begeleiden in hun ontwikkeling. En ten slotte zijn de meeste leerkrachten sociaal ingesteld. Ze hechten aan relaties en kozen daarom voor het onderwijs. Of ouders. Ze willen graag autonoom zijn in hun opvoeding en het gevoel hebben dat ze goed kunnen opvoeden zonder opvoedingsondersteuning. Ze willen graag dat het goed gaat met hun kind, ook op school, als gevolg van het feit dat ze competente opvoeders zijn. Ten slotte willen ze graag - met erkenning voor hun autonomie, hun eigen wijze van werken - deel uitmaken van de schoolgemeenschap en op hun eigen manier relaties opbouwen op school. Zij willen verbondenheid ervaren, niet alleen met de leerkrachten van hun kind, maar ook met de klasgenoten van hun kind en met andere ouders. Wanneer we denken en handelen vanuit de zelfdeterminatietheorie om ouders te motiveren, zou het weleens kunnen zijn dat we afstappen van 10-minutengesprekken en informatieavonden. In hoofdstuk 4 ga ik daarom verder in op de vier verschillende basisvormen van Ouderbetrokkenheid 3.0. CPS Ouderbetrokkenheid basisvormen om effectief samen te werken met ouders 16

17 Wereldwijd gebruikte standaard Wereldwijd wordt gewerkt met zes standaarden, die de Amerikaanse hoogleraar Dr. Joyce Epstein baseert op wetenschappelijk onderzoek. De standaarden zijn bruikbaar om de samenwerking met ouders te meten. In overleg met de Parent Teacher Association (PTA) vertaalde CPS deze standaarden naar tien criteria. De tien criteria bieden scholen houvast om een samenwerking met ouders te ontwikkelen op basis van de drie kernwaarden van Ouderbetrokkenheid 3.0. Naast deze tien criteria helpen de vier concrete basisvormen van Ouderbetrokkenheid 3.0 om in die samenwerking een beroep te doen op de autonomie, relatie en competentie. Niet alleen van de leerkracht, maar vooral ook van de ouders. In hoofdstuk 5 werk ik deze criteria verder uit. CPS Ouderbetrokkenheid basisvormen om effectief samen te werken met ouders 17

18 Vier basisvormen van Ouderbetrokkenheid Ouderbetrokkenheid 3.0 is vooral een manier van denken en bejegenen. Het doet een beroep op ons voor het maken van een mindshift. Dat kan best lastig zijn. Maar als leraren vanuit de 3.0 kernwaarden samenwerken met ouders, dan zijn deze vier basisvormen zeer effectief. 1. Het jaarlijkse startgesprek 2. Een communicatieplan op maat 3. Nieuwjaarsreceptie na de zomer 4. Buddy s Elke vorm wordt hierna toegelicht. De vormen 1 en 2 zijn echt noodzakelijk. Als wordt afgezien van het jaarlijkse startgesprek en het communicatieplan op maat, levert dat per saldo alleen maar extra werkdruk op. De vormen 3 en 4 zijn facultatief; hier kan de school in groeien. Het ultieme resultaat van de inzet van deze vormen: de leerkracht komt meer in zijn kracht, de ouder voelt zich betrokken en de leerling ontwikkelt zich beter. CPS Ouderbetrokkenheid basisvormen om effectief samen te werken met ouders 18

19 Basisvorm 1: Het jaarlijkse startgesprek Start elk schooljaar met een individueel gesprek met elke ouder, in plaats van met een collectieve startbijeenkomst. Hierdoor wordt de relatie met ouders vanaf het begin van het jaar (opnieuw) versterkt en ontstaat er samenwerking met élke ouder. Maak van het startgesprek vooral geen ingewikkelde zaak. Soms gaat het om kennismaken, soms om het vaststellen van een gezamenlijke ambitie ( wat willen we dit jaar bereiken? ) of het vergroten van het vertrouwen. Zo is het dus bijvoorbeeld geen enkel probleem als een vader het grootste deel van het gesprek over zijn reizen als vrachtwagenchauffeur vertelt. Als dit de vertrouwensband ten goede komt, is dat in het belang van het kind. Ook als de leerkracht voor de tweede keer dezelfde groep heeft, is het startgesprek essentieel. Dan kan het bijvoorbeeld gaan om vragen als: staan onze neuzen dezelfde kant op, zijn er nog nieuwe ontwikkelingen, wat willen we dit jaar bereiken? Het startgesprek is door zijn aard niet vervangbaar door een informatieavond, is praten in vredestijd, mag worden verplicht vanuit de vanzelfsprekende overtuiging dat het goed is voor elk kind, duurt een minuut of twintig, vindt plaats in de eerste twee à drie weken van het schooljaar of aan het eind van de zomervakantie. Sommige scholen plannen aan het begin van het jaar een studiedag en gebruiken die om alle startgesprekken te voeren. Ook zijn er scholen waar in de eerste schoolweek alle lessen om uur stoppen, zodat er s middags tijd is voor de startgesprekken. is een tijdsinvestering die zich met basisvorm 2 meestal weer terugverdient, afhankelijk van de tijd die wordt gefaciliteerd door de schoolleiding en of de gesprekken op school plaatsvinden. Bij een startgesprek is ook het kind zelf aanwezig, ongeacht zijn leeftijd. Het is belangrijk om de leerling uit te nodigen met zijn ouders. In die volgorde. Voer een gelijkwaardig gesprek: wat heeft het kind van wie nodig? Focus daarbij op de kwaliteiten van de leerling en hoe ouders en leerkracht kunnen helpen die tot bloei te laten komen. Bespreek in het startgesprek het communicatieplan op maat (zie vorm 2) en peil welke behoefte er is aan gesprekken zonder het kind en collectieve informatiemomenten (en het gewenste moment daarvoor). Basisvorm 2: Het communicatieplan op maat Elk kind heeft iets anders nodig en ook ouders verschillen. Door samen met ouders afspraken te maken wordt recht gedaan aan ieders autonomie en worden afspraken minder vrijblijvend. Met elke ouder maak je afspraken hoe je het komende jaar communiceert, ga uit van de vraag wat goed is voor de ontwikkeling van het kind. Kom los van ingesleten, vertrouwde en overzichtelijke vormen, zoals het 10-minutengesprek. De gemaakte afspraken leg je samen vast in het communicatieplan op maat. Als je het goed organiseert, haal je met deze individuele plannen de tijdsinvestering van de startgesprekken er weer uit. Je wint tijd die je anders kwijt zou zijn met de informatieavonden en de standaard 10-minutengesprekken. CPS Ouderbetrokkenheid basisvormen om effectief samen te werken met ouders 19

20 Verder heeft Lotte... JAMMER! De 10 minuten zijn voorbij! Voorbeelden van communicatie op maat: bezoek op school ( s avonds of overdag) bellen Skype mail WhatsApp huisbezoek Cruciaal is dat je als leerkracht of school niet zelf de contactmomenten bedenkt, maar sámen met de ouders en de leerling, passend bij de ontwikkeling en de leeftijd van de leerling. Bedenk dat ouders soms ook aan nieuwe vormen moeten wennen. Ja maar Ouders willen heel veel aandacht of alles juist aan de school overlaten. Vertrouw op je capaciteit om een professioneel en volwassen gesprek te voeren waarbij je grenzen aan kunt geven (wat te weinig of te veel is) en vanuit het belang van hun kind redeneert. Ik wil bij iedereen op huisbezoek, dat levert me veel informatie op, aldus een leerkracht. Het antwoord van de moeder: Dat kan wel zo zijn, maar dan wil ik ook bij jullie op huisbezoek. Dat levert me ook veel informatie op voor mijn kind. Zet huisbezoeken alleen in als je sámen met de ouders vaststelt waarom dit een goede interventie voor hun kind is. Het kan als bedreigend worden ervaren en het kost ook nog eens een hoop tijd. Voorbeelden van afspraken in een communicatieplan op maat 1. Met de ouders van Marinka worden tijdens het startgesprek de volgende afspraken gemaakt: In de week na het eerste en tweede rapport neemt de leerkracht telefonisch contact op met de ouders om te bespreken of er nog bijzonderheden zijn. Iedereen noteert dit in zijn agenda. Begin juni is er een korte evaluatiebijeenkomst met Marinka, de leerkracht en de ouders om te kijken of de gestelde doelen zijn behaald. 2. Voor Bas Jan is het slim dat er een gesprek tussen de leerkracht en zijn ouders plaatsvindt, zonder Bas Jan. Deze afspraak wordt meteen gemaakt. De ouders leggen Bas Jan uit waarom ze dit prettig vinden. CPS Ouderbetrokkenheid basisvormen om effectief samen te werken met ouders 20

21 Basisvorm 3: Nieuwjaarsreceptie na de zomer Ouders willen graag weten bij wie hun kind speelt en naar een verjaardag gaat. Het is belangrijk dat ouders elkaar binnen een groep of klas kennen en zich verantwoordelijk voelen voor elkaars kinderen. Ze krijgen begrip voor medeleerlingen als zij het verhaal achter een leerling horen over wie hun kind thuis regelmatig vertelt. Leerlingen hebben ouders nodig die hun goed kunnen coachen in de omgang met medeleerlingen. Een goede manier om informeel contact te bevorderen, is een korte receptie voor/met leerlingen en hun ouders, aan het begin van het schooljaar. Organiseer dit per groep en trek er hooguit een uur voor uit. Gewoon een drankje en een hapje meer niet. Basisvorm 4: Buddy s Zoals leerkrachten en leerlingen steun aan elkaar kunnen hebben, hebben sommige ouders daar ook behoefte aan. Koppel daarom ouders aan elkaar die iets voor elkaar kunnen betekenen. Ouders voelen zich op deze manier competenter om hun rol goed te vervullen. Voorbeelden buddy s Een moeder heeft pas ontdekt dat haar kind forse dyslexieproblemen heeft. De school voorziet haar van allerlei informatie, maar het enige wat zij nodig heeft is een ouder met ervaring die haar op weg helpt en begrijpt. Een ouder beheerst de Nederlandse taal nog niet. Koppel deze ouder zolang aan een ouder die beide talen beheerst. Ouders melden hun eerste kind aan maar vinden het allemaal nogal spannend. Breng hen in contact met een ervaren ouder. Bedenk hiervoor vooral geen ingewikkelde organisatiestructuren, maar wees alert en maak logische verbindingen tussen ouders die hiervoor open staan. Een buddy is dus niet hetzelfde als een klassenouder. Klassenouders regelen vooral organisatorische zaken, buddy s zijn klasoverstijgende ouders die elkaar steunen. Tip Organiseer in een van de eerste weken na de zomervakantie een startweek voor leerlingen, hun ouders en leraren. Ontmoeting staat in deze week centraal. Alle startgesprekken en de nieuwjaarsreceptie van elke groep vinden in deze week plaats. CPS Ouderbetrokkenheid basisvormen om effectief samen te werken met ouders 21

22 De tien criteria van Ouderbetrokkenheid Wereldwijd wordt gewerkt met zes standaarden om de samenwerking met ouders te meten. Deze standaarden zijn ontwikkeld door Joyce Epstein, zie ook hoofdstuk 3. In overleg met de Parent Teacher Association ( vertaalde CPS deze standaarden naar tien Nederlandse criteria. De tien criteria zijn zowel hoge eisen als open deuren, het draait uiteindelijk allemaal om de invulling die de school er zelf aan geeft. Scholen die met de basisvormen van Ouderbetrokkenheid 3.0 werken, geven daarmee invulling aan een belangrijk deel van de tien criteria. Scholen die zich op dit thema nog verder willen ontwikkelen, kunnen extra activiteiten inzetten om aan alle tien criteria te voldoen. Zo n traject kan desgewenst worden afgesloten met een officiële certificering als Ouderbetrokkenheid 3.0-school, waarmee de school zich actief naar buiten toe kan profileren. CPS Ouderbetrokkenheid basisvormen om effectief samen te werken met ouders 22

23 Op deze school werken ouders en leraren samen aan het beste voor iedere leerling Criterium 1 De school heeft met ouders een heldere visie op samenwerking geformuleerd. Uit alle informatie van de school aan ouders blijkt hoe belangrijk de school het samenwerken met ouders vindt. Ook in het gedrag van de medewerkers van de school is de visie op ouderbetrokkenheid zichtbaar. Criterium 2 De school laat zien dat leraren, leerlingen en ouders actief betrokken worden bij het schoolbeleid. Bijvoorbeeld door middel van panelgesprekken met ouders, een leerlingenraad of een brainstorm tussen leraren, leerlingen en hun ouders over een bepaald beleidsthema. Leraren, leerlingen en ouders weten wat er met hun inbreng gebeurt. Criterium 3 Op school is aan alles te merken dat leraren, leerlingen en ouders welkom zijn op school. Criterium 4 Ouders en leraren werken voortdurend samen om het leren en een gezonde ontwikkeling van leerlingen te ondersteunen, zowel thuis als op school. Criterium 5 Gesprekken tussen leraren, leerlingen en ouders worden vanuit gelijkwaardigheid gevoerd. Iedereen heeft zijn eigen actieve inbreng. Leerlingen zijn zoveel mogelijk bij alle gesprekken aanwezig. De plaatsen waar gesprekken worden gevoerd zijn voor iedereen comfortabel en gelijkwaardig en er is voldoende tijd voor alle deelnemers. CPS Ouderbetrokkenheid basisvormen om effectief samen te werken met ouders 23

24 Criterium 6 Leraren, leerlingen en ouders voelen zich verantwoordelijk voor elkaar en zijn daarop aanspreekbaar. Zo wordt er respectvol over elkaar gesproken, zowel binnen als buiten de school. Voor leraren, leerlingen en ouders die buiten de groep dreigen te vallen voelt iedereen zich verantwoordelijk. Criterium 7 Het leerlingendossier is toegankelijk voor leraren en ouders. Ouders worden uitgenodigd informatie toe te voegen. Criterium 8 De school laat zien open te staan voor verbetersuggesties en gaat op een transparante manier om met klachten. Iedereen kan zien welke (officieel) gemelde klachten er zijn en wat er met deze klachten gebeurt. Natuurlijk worden privacyregels hierbij in acht genomen. Criterium 9 Ouders zijn aanwezig bij de startgesprekken en op de andere samen afgesproken contact-momenten. Daarbij is helder voor school en ouders wanneer aanwezigheid verwacht wordt en waarom. Criterium 10 Wetten en schoolregels worden door de school actief en helder duidelijk gemaakt en door iedereen nageleefd (zoals leerplicht, ouderbijdrage en omgangsregels). De school heeft het basisarrangement van de inspectie. Handig om te weten Meer over de criteria en concrete tips zijn te lezen in het Handboek Ouderbetrokkenheid 3.0 (verkrijgbaar in de webshop van CPS). Op kunt u terecht voor een overzicht van scholen in Nederland met het keurmerk. CPS Ouderbetrokkenheid basisvormen om effectief samen te werken met ouders 24

25 Kortom Eigenlijk is het concept Ouderbetrokkenheid 3.0 van CPS heel eenvoudig: het is niks anders dan een manier van denken om terug te gaan naar de bedoeling van een goede samenwerking tussen school en ouders: met elke ouder een persoonlijk, goed contact en heldere individuele afspraken op basis van de behoefte van elke leerling. Daar heeft elke leerling recht op. Eventuele collectieve activiteiten met groepen ouders zijn dienstbaar aan deze individuele samenwerkingen. Daarbij moet elke school zich afvragen welke collectieve momenten noodzakelijk zijn - dat is uit te leggen aan ouders - en welke gebaseerd zijn op een traditie die niet meer werkt in deze tijd. Daarbij zijn we scherp op de effecten op de werkdruk van leerkrachten. Als de principes van Ouderbetrokkenheid 3.0 consequent worden toegepast neemt de werkdruk af, melden veel leerkrachten. In de komende jaren willen we wetenschappelijk onderzoeken of dit verband daadwerkelijk te vinden is. Maar hoe moet je als school beginnen met Ouderbetrokkenheid 3.0? Dit hoeft niet ingewikkeld te zijn. U kunt bijvoorbeeld de volgende stappen volgen: 1. Laat het een proces zijn van ouders én leerkrachten. Bedenk als school dus niet dingen vóór ouders maar mét ouders. En betrek zoveel mogelijk de leerlingen hierbij. 2. Laat per criterium zien wat de school doet om dit te bereiken, ontwerp samen met ouders hiervoor acties en activiteiten. Betrek zo mogelijk leerlingen hierbij. Sommige scholen roepen bijvoorbeeld een denktank Ouderbetrokkenheid 3.0 in het leven. CPS Ouderbetrokkenheid basisvormen om effectief samen te werken met ouders 25

26 3. Voer Ouderbetrokkenheid 3.0 niet halfslachtig in. Bijvoorbeeld: de school voert het startgesprek wel in, maar handhaaft de rest van de bestaande gesprekscyclus. Daarmee wordt de tijdsinvestering te groot en wordt er waarschijnlijk niet efficiënt gewerkt. CPS helpt u graag verder Wilt u hier graag wat ondersteuning bij hebben? Dat doen we graag. Dat kan op het hele traject, maar ook bij onderdelen daarvan. Bijvoorbeeld lezing van Peter de Vries invoeren van de basisvormen samenwerkingsdag (energizer voor cultuurverandering) hoe 3.0 is uw school? behalen van het keurmerk gratis 60-minutengesprek etc. Trainingen Omgaan met ouders - Ouderbetrokkenheid voor schoolleiders Beter samenwerken met ouders Goede gesprekken voeren met alle ouders Vraag vrijblijvend het 60-minuten gesprek aan CPS Ouderbetrokkenheid basisvormen om effectief samen te werken met ouders 26

27 Literatuurlijst Bruin, G. de, Van de Linden, J., Van de Vegt, A.L. & Van der Aa, R. (2012). Monitor ouderbetrokkenheid in het po, vo en mbo. Tweede meting. Rotterdam: Ecorys & Oberon. Bakker, C. & Montessori, N.M. (2016). Complexity in Education. From Horror to Passion. Rotterdam/ Boston/Taipei: Sense Publishers. Bakker, J., Denessen, E., Dennissen, M. & Oolbekkink-Marchand, H. (2013). Leraren en ouderbetrokkenheid: Een reviewstudie naar de effectiviteit van ouderbetrokkenheid en de rol die leraren daarbij kunnen vervullen. Nijmegen: Radboud Universiteit. Deci, E.L. & Ryan, R.M. (1985)., Intrinsic Motivation and Self-determination in Human Behavior. Berlijn: Springer Science+Business Media. Epstein, J.L. & Associates (2009). School, Family, and Community Partnerships. Your Handbook for Action. California: Corwin Press. Lusse, M. (2013). Een kwestie van vertrouwen: Een ontwerpgericht onderzoek naar het verbeteren van het contact met ouders in het grootstedelijke vmbo als bijdrage aan preventie van schooluitval. Proefschrift. Rotterdam: Rotterdam University Press. Stevens, L. (red.) (2004). Zin in school. Amersfoort: CPS. Vries, P. de (2015). Zet ouders in hun kracht. Dordrecht: Instondo B.V. Gebruikte websites CPS Ouderbetrokkenheid basisvormen om effectief samen te werken met ouders 27

28 Peter de Vries Peter de Vries volgde de pabo en de hogere kaderopleiding pedagogiek. Hij was bijna tien jaar leerkracht in het basis- en speciaal basisonderwijs. Daarna werkte hij als locatie manager op een orthopedagogisch dagcentrum voor kinderen met een verstandelijke en een lichamelijke beperking. Tegelijkertijd had hij zijn eigen praktijk als bemiddelaar tussen ouders en scholen. Sinds 2003 werkt De Vries als adviseur en trainer bij CPS Onderwijs ontwikkeling en advies. Daarnaast doet hij promotieonderzoek over ouderbetrokkenheid bij Prof. Dr. Cok Bakker aan de Universiteit Utrecht. Hij schreef diverse boeken over dit thema, waaronder Handboek Ouders in de school. Telefoon: [06] Ouderbetrokkenheid 3.0 Een manier van kijken én vier basisvormen om effectief samen te werken met ouders. Volg ons CPS Postbus BN Amersfoort Telefoon: [033]

Handreiking basisvormen Ouderbetrokkenheid 3.0

Handreiking basisvormen Ouderbetrokkenheid 3.0 Handreiking basisvormen Ouderbetrokkenheid 3.0 Binnen Ouderbetrokkenheid 3.0 onderscheiden we vier basisvormen om een goede samenwerking met ouders vorm te geven: 1. het jaarlijkse startgesprek 2. een

Nadere informatie

Ouderbetrokkenheid 3.0

Ouderbetrokkenheid 3.0 Programma Ouderbetrokkenheid 3.0 Van informeren naar samenwerken Woord vooraf Het is belangrijk om te melden dat CPS het uitgangspunt heeft dat: Alle ouders betrokken zijn en hun kind willen ondersteunen

Nadere informatie

HOOFDZAKEN OUDERBETROKKENHEID 3.0

HOOFDZAKEN OUDERBETROKKENHEID 3.0 HOOFDZAKEN OUDERBETROKKENHEID 3.0 Inleiding Hoe men het ook wendt of keert: ouders en school willen het beste voor elk kind, elke leerling. Zij hebben dus allebei belang bij een school met veel kwaliteit.

Nadere informatie

7. Conclusies en aanbevelingen

7. Conclusies en aanbevelingen 7. Conclusies en aanbevelingen 7.1 Algemeen Op CBS Het Galjoen worden al goede initiatieven genomen om de ouderbetrokkenheid te stimuleren en te vergroten, ook al kan er nog het één en ander aan uitgebreid

Nadere informatie

Rapportage Keuring ouderbetrokkenheid 3.0

Rapportage Keuring ouderbetrokkenheid 3.0 Rapportage Keuring ouderbetrokkenheid 3.0 07-05-2018 Bianca Dijkstra 1 2 Inhoud 1. Conclusie... 4 2. Algemene gegevens... 5 2.1 Instrumenten... 5 3. Inleiding... 6 4. Achtergrond... 7 4.1 Ouderparticipatie

Nadere informatie

Ouderbetrokkenheid en Educatief Partnerschap RKBS Klippeholm

Ouderbetrokkenheid en Educatief Partnerschap RKBS Klippeholm Ouderbetrokkenheid en Educatief Partnerschap RKBS Klippeholm 6 augustus 2017 Paul Kupper Ouders en leerkrachten werken voortdurend samen om het leren en de gezonde ontwikkeling van leerlingen te ondersteunen,

Nadere informatie

Samenwerking tussen kinderopvang en ouders

Samenwerking tussen kinderopvang en ouders KENNISDOSSIER KINDEROPVANG BKK Samenwerking tussen kinderopvang en ouders Auteur: Peter de Vries BKK2017003 Kennisdossier kinderopvang BKK De kinderopvang ontwikkelt zich wereldwijd snel als een professionele

Nadere informatie

Ouderbetrokkenheid: Peter de Vries Ouderbetrokkenheid Noëlle Pameijer Ouderbetrokkenheid en -participatie Relatie tussen beiden Ouderparticipatie

Ouderbetrokkenheid: Peter de Vries Ouderbetrokkenheid Noëlle Pameijer Ouderbetrokkenheid en -participatie Relatie tussen beiden Ouderparticipatie Special Effectieve samenwerking school en ouders Ouderbetrokkenheid: een hype? Er is momenteel veel aandacht voor ouderbetrokkenheid. Wat is ouderbetrokkenheid precies en hoe maak je de samenwerking tussen

Nadere informatie

Betrokken ouders = minder werkdruk

Betrokken ouders = minder werkdruk Professionalisering Samen zijn wij school Betrokken ouders = minder werkdruk Op 10 september 2018 startte de landelijke campagne Samen zijn wij school. Een campagne die is bedoeld om niet alleen scholen,

Nadere informatie

School- ouderbetrokkenheid

School- ouderbetrokkenheid School- ouderbetrokkenheid Inleiding Het thema school-ouderbetrokkenheid staat in de afgelopen periode volop in de schijnwerpers. Niet alleen dankzij onze MR die dit thema op de agenda heeft geplaatst,

Nadere informatie

KWALITEITSKAART. Ouderbetrokkenheid en participatie. Ouderbetrokkenheid en participatie. Opbrengstgericht werken

KWALITEITSKAART. Ouderbetrokkenheid en participatie. Ouderbetrokkenheid en participatie. Opbrengstgericht werken ALITEITSKAART Opbrengstgericht werken PO Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteits Opbrengstgericht Werken zijn te vinden op www.schoolaanzet.nl. Deze website bevat

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Inleiding... 5

Inhoudsopgave. Inleiding... 5 Inhoudsopgave Inleiding... 5 Hoofdstuk 1 - Ouderbetrokkenheid 3.0... 9 1.1 De verschillende stadia van ouderbetrokkenheid.... 9 1.2 Ouderbetrokkenheid 3.0 in de praktijk... 10 1.3 Een Ouderbetrokkenheid

Nadere informatie

Hartelijk dank voor uw komst naar het Nationaal Congres Ouderbetrokkenheid Wij vonden het fijn dat u er was!

Hartelijk dank voor uw komst naar het Nationaal Congres Ouderbetrokkenheid Wij vonden het fijn dat u er was! Hartelijk dank voor uw komst naar het. Wij vonden het fijn dat u er was! 1 Bent u enthousiast geworden tijdens het Nationaal Congres Ouderbetrokkenheid? Wilt u ook een stap verder met uw school naar Ouderbetrokkenheid

Nadere informatie

Opbrengstgericht werken (OGW)

Opbrengstgericht werken (OGW) Opbrengstgericht werken (OGW) Ouderbetrokkenheid en participatie Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteits Opbrengstgericht Werken Ouderbetrokkenheid en participatie

Nadere informatie

Bang voor ouders? Tips voor een betere samenwerking. Peter de Vries. Principal consultant bij CPS. Tips voor een betere samenwerking

Bang voor ouders? Tips voor een betere samenwerking. Peter de Vries. Principal consultant bij CPS. Tips voor een betere samenwerking Bang voor ouders? Tips voor een betere samenwerking. Peter de Vries Principal consultant bij CPS Tips voor een betere samenwerking Op 4 april 2014 meldde CNV Onderwijs dat de helft van de jonge leraren

Nadere informatie

Inhoud. De theorie aanraders. Afsluiting: ouderbetrokkenheid en beleid 81

Inhoud. De theorie aanraders. Afsluiting: ouderbetrokkenheid en beleid 81 Inhoud De theorie 04 9 aanraders 1. Start een samenwerkingsrelatie zorgvuldig 08 2. Betrek leerlingen bij ouderbetrokkenheid 16 3. Benader ouders als ouders 22 4. Zorg voor ouderbetrokkenheid op maat 30

Nadere informatie

Ouderbetrokkenheid 3.0 is een manier van

Ouderbetrokkenheid 3.0 is een manier van ouders Ouders voor ouders Ouders als buddy voor elkaar Zoveel kinderen en nog meer ouders. Jezelf inleven in kinderen is al een kunst, laat staan in hun ouders. Toch hebben sommige ouders gezonde empathie

Nadere informatie

-ep + -k + -g+ers = ge+ +d p=nd

-ep + -k + -g+ers = ge+ +d p=nd -ep + -k + -g+ers = ge+ +d p=nd Heino van Groeningen & Els van Gurp 1 oktober 2014 School + Ouders = gezond kind! Introductie Voorstellen Doel en opzet workshop Programma Wat is ouderbetrokkenheid? Ouderbetrokkenheid,

Nadere informatie

Bijlage 2: Jaarplanning Ouderbetrokkenheid

Bijlage 2: Jaarplanning Ouderbetrokkenheid Bijlage 2: arplanning Ouderbetrokkenheid De school heeft een heldere visie op ouderbetrokkenheid Wie Wat Wanneer Gereed en Annelies Visie bepalen met Februari 2014 ja betrekking tot de ouderbetrokkenheid

Nadere informatie

Stichting leerkracht: elke dag samen een beetje beter

Stichting leerkracht: elke dag samen een beetje beter Stichting leerkracht: elke dag samen een beetje beter Wat is leerkracht? Stichting leerkracht is een organisatie van enthousiaste experts uit het onderwijs en bedrijfsleven die scholen helpt in het ontwikkelen

Nadere informatie

GEREEDSCHAPSKIST. voor beter samenwerken met ouders

GEREEDSCHAPSKIST. voor beter samenwerken met ouders GEREEDSCHAPSKIST voor beter samenwerken met ouders Een voortgangsgesprek met ouders in het basisonderwijs Mariëtte Lusse, Hogeschool Rotterdam,oktober 2016 Voortgangsgesprekken zijn meer dan de traditionele

Nadere informatie

Criteria Ouderbetrokkenheid 3.0 uitgewerkt voor uw school

Criteria Ouderbetrokkenheid 3.0 uitgewerkt voor uw school Criteria Ouderbetrokkenheid 3.0 uitgewerkt voor uw school Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat ouderbetrokkenheid in het onderwijs een positief effect heeft op de schoolprestaties van de kinderen.

Nadere informatie

KICK op meer klanten

KICK op meer klanten KICK op meer klanten Word gevonden met de KICK-methode Daisy Goddijn ebookpoint COLOFON KICK op meer klanten oktober 2011- Daisy Goddijn, ebookpoint Versie 1.1 Daisy Goddijn ebookpoint www.ebookpoint.nl

Nadere informatie

*Daar waar ouders staat geschreven, wordt bedoeld de ouder/ouders en/of de verzorger/verzorgers.

*Daar waar ouders staat geschreven, wordt bedoeld de ouder/ouders en/of de verzorger/verzorgers. Partnerschap met ouders op basisschool de Hien november 2016 Inleiding In deze tekst wordt beschreven wat de visie van basisschool De Hien is op de samenwerking met ouders van onze school. Wij willen graag

Nadere informatie

Trainingen en leergangen 2018

Trainingen en leergangen 2018 Trainingen en leergangen 08 Basisonderwijs Passende training Praktijkgericht Kwaliteit Het grootste aanbod aan nascholing voor het onderwijs. Ervaren trainers die zelf les of leiding hebben gegeven in

Nadere informatie

doorzettingsvermogen fantasie opkomen voor de ander Ken je kwaliteiten - (jeugd) kwaliteitenspel Handleiding zelfvertrouwen ideeën

doorzettingsvermogen fantasie opkomen voor de ander Ken je kwaliteiten - (jeugd) kwaliteitenspel Handleiding zelfvertrouwen ideeën doorzettingsvermogen alert fantasie Ken je kwaliteiten - (jeugd) kwaliteitenspel Handleiding opkomen voor de ander ideeën relativeren zelfvertrouwen luisteren creatief Colofon CPS Onderwijsontwikkeling

Nadere informatie

Leraar Leerling Ouders!!! Rapport Keuring Schreuderschool Amsterdam ! 1

Leraar Leerling Ouders!!! Rapport Keuring Schreuderschool Amsterdam ! 1 Leraar Leerling Ouders Rapport Keuring Schreuderschool Amsterdam 1 2 Algemeen Naam school Schreuderschool Directie O. Vrijhof Adres Van de Veldestraat 10 Postcode 1071 CW Plaats Amsterdam Telefoonnummer

Nadere informatie

Bijlage 20 Zelfassessment adequaat samenwerken met ouders

Bijlage 20 Zelfassessment adequaat samenwerken met ouders Bijlage 20 Zelfassessment adequaat samenwerken met ouders Deze bijlage hoort bij hoofdstuk 4.9 en 4.11. Dit zelfassessment is ontwikkeld door Barbara de Boer, adviseur bij CPS. Zij maakte daarbij gebruik

Nadere informatie

Zet ouders in hun kracht 8 aanraders

Zet ouders in hun kracht 8 aanraders Peter de Vries Zet ouders in hun kracht 8 aanraders Colofon Dit boek maakt deel uit van TIBtools, de boekenreeks van TIB, Tijdschrift Intern Begeleiders: www.tijdschriftib.nl. Auteur: Peter de Vries (m.m.v.

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Voorwoord

Inhoudsopgave. Voorwoord SCHOOLGIDS Voorwoord s In deze schoolgids wordt gebruik gemaakt van QR- codes die verwijzen naar diverse websites. Heeft u geen QR scanner op uw smartphone of tablet? Deze zijn via de App store of Google

Nadere informatie

COMMUNICATIE training. effectief communiceren met iedereen

COMMUNICATIE training. effectief communiceren met iedereen COMMUNICATIE training effectief communiceren met iedereen Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij

Nadere informatie

PESTAANPAK. Leerlingenboekje bij de lessenserie van Prima. Groep 8

PESTAANPAK. Leerlingenboekje bij de lessenserie van Prima. Groep 8 PESTAANPAK Leerlingenboekje bij de lessenserie van Prima Groep WAAROM ZIJN LESSEN OVER PESTEN BELANGRIJK? Samen sta je sterk tegen pesten! Als er in de groep en op school een gezellige en positieve sfeer

Nadere informatie

De 10 tips om. Aantrekkelijk te blijven als Werknemer

De 10 tips om. Aantrekkelijk te blijven als Werknemer De 10 tips om Aantrekkelijk te blijven als Werknemer Tip 1 van 10 Werk aan werkgeluk Aangeboden door mkbasics.nl De 10 tips om Aantrekkelijk te blijven als Werknemer 3 e druk - speciale uitgave voor mkbasics.nl,

Nadere informatie

111 super waardevolle quotes

111 super waardevolle quotes Stel jezelf eens een doel waar je zowel zenuwachtig als enorm enthousiast van wordt. Je mag er natuurlijk even over nadenken, maar deel wel hieronder welk doel jij jezelf hebt gesteld! Je leert het meeste

Nadere informatie

Hele fijne feestdagen en een gezond en vrolijk 2017! Raymond Gruijs. BM Groep ARBO West Baanzinnig

Hele fijne feestdagen en een gezond en vrolijk 2017! Raymond Gruijs. BM Groep ARBO West Baanzinnig De tijd vliegt voorbij en voor je weet zijn we al weer een jaar verder. Ik zeg wel eens: mensen overschatten wat je in een jaar kunt doen, maar onderschatten wat je in 3 jaar kan realiseren. Laten we naar

Nadere informatie

DOEBOEK VOOR OUDER EN KIND

DOEBOEK VOOR OUDER EN KIND Tussen JOU en MIJ SCHRIJF- EN DOEBOEK VOOR OUDER EN KIND Janneke van Bockel Tussen en Begonnen op 20 Herinneringen die je later wil hebben moet je NU maken 4 Ma-ham, luister je wel? zegt ze streng. Ja

Nadere informatie

Ouderbeleidsplan. Sbo de Bonte Vlinder. September 2014

Ouderbeleidsplan. Sbo de Bonte Vlinder. September 2014 Ouderbeleidsplan Sbo de Bonte Vlinder September 2014 1 Inleiding De meerwaarde van een ouderbeleidsplan Een ouderbeleidsplan vormt de grondslag voor de activiteiten die een school met en voor ouders ontplooit.

Nadere informatie

Beginsituatie. Aanpak

Beginsituatie. Aanpak Ouderparticipatie op school Meedoen kun je leren! Februari Juli 2012 Beginsituatie De aanleiding voor SBO School A 1 om met het project Ouderparticipatie op school Meedoen kun je leren!, aandacht te besteden

Nadere informatie

Bijlage 8.8: Professionele leergemeenschappen (Verbiest, 2012)

Bijlage 8.8: Professionele leergemeenschappen (Verbiest, 2012) Bijlage 8.8: Professionele leergemeenschappen (Verbiest, 2012) Professionele leergemeenschappen (Verbiest, 2012) en netwerk-leren (De Laat, 2012) verhogen de kans op succesvol leren in het kader van een

Nadere informatie

Trainingen en leergangen voorjaar 2019

Trainingen en leergangen voorjaar 2019 Trainingen en leergangen voorjaar 019 Voortgezet onderwijs en mbo Passende training Praktijkgericht Kwaliteit Het grootste aanbod aan nascholing voor het onderwijs. Ervaren trainers die zelf les of leiding

Nadere informatie

april 2019 Stichting leerkracht Elke dag samen een beetje beter

april 2019 Stichting leerkracht Elke dag samen een beetje beter april 2019 Stichting leerkracht Elke dag samen een beetje beter Stichting leerkracht Beter onderwijs en meer werkplezier Het Nederlandse onderwijs is goed. Tegelijkertijd leven er ontzettend veel ideeën

Nadere informatie

Ik ben pedagogisch medewerker op een VVE locatie van TintelTuin

Ik ben pedagogisch medewerker op een VVE locatie van TintelTuin Ik ben pedagogisch medewerker op een VVE locatie van TintelTuin De pedagogisch medewerkers aan het woord over de pedagogische kwaliteit van TintelTuin 1 VEILIGHEID + UITDAGING = GROEI Waarom kiezen ouders

Nadere informatie

Welke ruimte en skills hebben leerlingen nodig om bevlogen en gemotiveerd te werken. Astrid van den Hurk 22 januari 2015

Welke ruimte en skills hebben leerlingen nodig om bevlogen en gemotiveerd te werken. Astrid van den Hurk 22 januari 2015 Welke ruimte en skills hebben leerlingen nodig om bevlogen en gemotiveerd te werken Astrid van den Hurk 22 januari 2015 Doelen Zicht op basisbehoeftes van leerlingen om gemotiveerd te kunnen werken; Zelfdeterminatietheorie

Nadere informatie

Workshop Verbindend communiceren

Workshop Verbindend communiceren Workshop Verbindend communiceren Verbindend communiceren, krachtig en van hart-tot-hart Verbindend communiceren staat in het teken van écht contact maken met jezelf en de ander. Helder en effectief communiceren

Nadere informatie

Trainingen en leergangen zomer en najaar 2019

Trainingen en leergangen zomer en najaar 2019 Trainingen en leergangen zomer en najaar 2019 Primair onderwijs Passende training Praktijkgericht Kwaliteit Het grootste aanbod aan nascholing voor het onderwijs. Ervaren trainers die zelf les of leiding

Nadere informatie

Ouderbetrokkenheid in het voortgezet onderwijs

Ouderbetrokkenheid in het voortgezet onderwijs Ouderbetrokkenheid in het voortgezet onderwijs Een goede relatie tussen ouders en school komt het leerresultaat ten goede en dat is wat we allemaal willen! Convenant Impuls Kwaliteitsverbetering Onderwijs

Nadere informatie

Stap 7 Nabespreking met het slachtoffer en nabespreking met de steungroepleden (apart)

Stap 7 Nabespreking met het slachtoffer en nabespreking met de steungroepleden (apart) Handleiding No Blame Stappenplan No Blame Stap 1 Gesprek met het slachtoffer Stap 2 Organiseer een bijeenkomst met de steungroep Stap 3 Uitleg probleem Stap 4 Deel de verantwoordelijkheid Stap 5 Ideeën

Nadere informatie

Ik ben pedagogisch medewerker bij TintelTuin

Ik ben pedagogisch medewerker bij TintelTuin Ik ben pedagogisch medewerker bij TintelTuin De pedagogisch medewerkers aan het woord over de pedagogische kwaliteit van TintelTuin 1 VEILIGHEID + UITDAGING = GROEI Waarom kiezen ouders kinderopvang van

Nadere informatie

Vernieuwende elementen 1. Visie op ouderbetrokkenheid is gestimuleerd vanuit het bovenschools management

Vernieuwende elementen 1. Visie op ouderbetrokkenheid is gestimuleerd vanuit het bovenschools management Nederlandse Hervormde Basisschool De Lelie Driebruggen pagina 1 De Lelie: samen bouwen aan een veilig schoolklimaat en onderwijs op maat, in afhankelijkheid en vertrouwen De Lelie in Driebruggen is een

Nadere informatie

Training Creatief denken

Training Creatief denken Training Creatief denken Creatief denken: een oplossing voor elk probleem Creatief denken is vandaag de dag een must. De markt verandert razendsnel en als je niet innovatief bent, loop je achter de feiten

Nadere informatie

10 Tips voor je LinkedIn-profiel

10 Tips voor je LinkedIn-profiel 10 Tips voor je LinkedIn-profiel LinkedIn is nog altijd dé netwerksite voor professionals. Behalve een netwerkfunctie, heeft LinkedIn ook steeds meer de functie van sollicitatiesite. Recruiters, headhunters

Nadere informatie

De zesde rol van de leraar

De zesde rol van de leraar De zesde rol van de leraar De leercoach Susan Potiek Ariena Verbaan Ten behoeve van de leesbaarheid van dit boek is in veel gevallen bij de verwijzing naar personen gekozen voor het gebruik van hij. Het

Nadere informatie

Leer je aandacht te richten en je zult rust vinden.

Leer je aandacht te richten en je zult rust vinden. Leer je aandacht te richten en je zult rust vinden. Belangrijke boodschap: Het is illegaal om dit ebook te kopiëren, verkopen of verdelen! Dit ebook hoor je te krijgen van www.emotivo.nl of een andere

Nadere informatie

Verantwoording van ons onderwijs

Verantwoording van ons onderwijs Verantwoording van ons onderwijs Veenendaal, 27-6-2017 Beste ouder(s)/verzorger(s), Door middel van dit document willen we ons onderwijs verantwoorden aan u als ouders. Heeft u vragen of opmerkingen over

Nadere informatie

Training Communicatievaardigheden

Training Communicatievaardigheden Training Communicatievaardigheden Communicatie vaardigheden: succesvol en verbindend communiceren Wat zou het fijn zijn als Jan een keer normaal zou communiceren. Mijn leidinggevende communiceert ook nooit

Nadere informatie

Training Sales. Sales: onderzoeken, adviseren en verkopen

Training Sales. Sales: onderzoeken, adviseren en verkopen Training Sales Sales: onderzoeken, adviseren en verkopen Verkopen. De één krijgt er een vieze smaak van in zijn mond en de ander staat te trappelen om aan de slag te gaan. Sales is wat jij ervan maakt.

Nadere informatie

Oudercafé : communicatie op de Achthoek

Oudercafé : communicatie op de Achthoek Oudercafé : communicatie op de Achthoek Aktie n.a.v. input ouders door de Achthoek Thema afsluitingen Input vanuit ouders Wordt als positief ervaren. Kinderen hechten groot belang aan afsluitingen. Gangen:

Nadere informatie

DE DIALOOG. Kenmerken van een dialoog. Werkmodel dialoog. Communicatietips. Luisteren (3 niveaus) Waarderend onderzoeken. Soorten vragen - 1

DE DIALOOG. Kenmerken van een dialoog. Werkmodel dialoog. Communicatietips. Luisteren (3 niveaus) Waarderend onderzoeken. Soorten vragen - 1 DE DIALOOG 3 Kenmerken van een dialoog Werkmodel dialoog Communicatietips Luisteren (3 niveaus) Waarderend onderzoeken Soorten vragen - 1 Soorten vragen - 2 Er is meer dan taal (19 meervoudig intelligente

Nadere informatie

De stem van ouders. succesvolle samenwerking. voor. Sardes Special

De stem van ouders. succesvolle samenwerking. voor. Sardes Special De stem van ouders voor succesvolle samenwerking Sardes Special Nummer 22 november 2017 Interview Arline Spierenburg Het startgesprek: vliegwiel voor ouderbetrokkenheid c Primair onderwijs Op de Valentijnschool

Nadere informatie

Ouderbetrokkenheid 3.0

Ouderbetrokkenheid 3.0 E-book Ouderbetrokkenheid 3.0 Van informeren naar samenwerken Peter de Vries Ouderbetrokkenheid 3.0 Van informeren naar samenwerken Een boek voor ouders en leraren, dat school en ouders helpt om goed en

Nadere informatie

E-book. 49 vragen voor een effectieve continue dialoog

E-book. 49 vragen voor een effectieve continue dialoog E-book 49 vragen voor een effectieve continue dialoog Inleiding Door Jochem Aubel Veel organisaties hebben de ambitie om een continue dialoog op gang te brengen. Een doorlopend gesprek tussen medewerkers

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 4 Eigenwaarde Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 4 Eigenwaarde Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 4 Eigenwaarde Inhoud 2 1. Hoe zit het met je gevoel van eigenwaarde? 3 2. Welke talenten van jezelf ken je al? 4 3. Verborgen talenten & bewondering 6 4. Verborgen talenten & feedback

Nadere informatie

Training Persoonlijke effectiviteit

Training Persoonlijke effectiviteit Training Persoonlijke effectiviteit Persoonlijke effectiviteit: vergroot je invloed door slim te werken Niet harder, maar slimmer werken: zo vergroot je je persoonlijke effectiviteit. Door op een slimme

Nadere informatie

Visie op ouderbetrokkenheid

Visie op ouderbetrokkenheid Visie op ouderbetrokkenheid Basisschool Lambertus Meestersweg 5 6071 BN Swalmen tel 0475-508144 e-mail: info@lambertusswalmen.nl website: www.lambertusswalmen.nl 1 Maart 2016 Inleiding: Een beleidsnotitie

Nadere informatie

Competent talent in de praktijk

Competent talent in de praktijk Competent talent in de praktijk Competent talent in DE PRAKTIJK CURSISTENBOEK Talent ontdekken, ontwikkelen & inzetten Competent talent in de praktijk Cursistenboek Talent ontdekken, ontwikkelen & inzetten

Nadere informatie

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren

Nadere informatie

Voor wie is de Week van passend onderwijs bedoeld?

Voor wie is de Week van passend onderwijs bedoeld? Ongetwijfeld heeft iedereen wel eens de term PASSEND ONDERWIJS voorbij zien komen. Samenwerkingsverbanden, schoolbesturen en scholen zijn al een aantal jaar druk bezig alles vorm te geven zoals het in

Nadere informatie

TRIADISCHE ZORG: WAT BETEKENT DIT IN DE PRAKTIJK? SUSAN WOELDERS, ANNETTE HENDRIKX AFDELING METAMEDICA, VUMC

TRIADISCHE ZORG: WAT BETEKENT DIT IN DE PRAKTIJK? SUSAN WOELDERS, ANNETTE HENDRIKX AFDELING METAMEDICA, VUMC Morele dilemma s in de afstemming van zorg tussen cliënten met NAH, mantelzorgers en zorgprofessionals TRIADISCHE ZORG: WAT BETEKENT DIT IN DE PRAKTIJK? SUSAN WOELDERS, ANNETTE HENDRIKX AFDELING METAMEDICA,

Nadere informatie

Behandel een kind zoals die is, en het zal zo blijven. Behandel het kind zoals het kan zijn, en het zal zo worden.

Behandel een kind zoals die is, en het zal zo blijven. Behandel het kind zoals het kan zijn, en het zal zo worden. Het Kindgesprek. Behandel een kind zoals die is, en het zal zo blijven. Behandel het kind zoals het kan zijn, en het zal zo worden. 1 Inleiding. Door gesprekken met kinderen te voeren willen we de betrokkenheid

Nadere informatie

Trainingen en leergangen voorjaar 2019

Trainingen en leergangen voorjaar 2019 Trainingen en leergangen voorjaar 019 Primair onderwijs Passende training Praktijkgericht Kwaliteit Het grootste aanbod aan nascholing voor het onderwijs. Ervaren trainers die zelf les of leiding hebben

Nadere informatie

DE VISIE DIE TEN GRONDSLAG LIGT AAN HET INSTRUMENT MEVOLUTION

DE VISIE DIE TEN GRONDSLAG LIGT AAN HET INSTRUMENT MEVOLUTION DE VISIE DIE TEN GRONDSLAG LIGT AAN HET INSTRUMENT MEVOLUTION In het model van De Vitale Ruimte, worden de voorwaarden vervuld voor het leren van onderwijsprofessionals, binnen een Professionele Leergemeenschap.

Nadere informatie

DE KRACHT VAN HET COLLECTIEF ONDERWIJS VAN MORGEN

DE KRACHT VAN HET COLLECTIEF ONDERWIJS VAN MORGEN Op weg naar 2020 Dit is het verhaal van de NUOVO scholengroep. Verantwoordelijk voor voortgezet onderwijs aan ruim 5.000 leerlingen in de stad Utrecht. Tien openbare scholen bieden samen een breed aanbod:

Nadere informatie

WIJ DOEN VEEL VOOR DE SCHOOL EN DE SCHOOL DOET VEEL VOOR ONS Het ouderbeleid op de Van Ostadeschool in Den Haag

WIJ DOEN VEEL VOOR DE SCHOOL EN DE SCHOOL DOET VEEL VOOR ONS Het ouderbeleid op de Van Ostadeschool in Den Haag WIJ DOEN VEEL VOOR DE SCHOOL EN DE SCHOOL DOET VEEL VOOR ONS Het ouderbeleid op de Van Ostadeschool in Den Haag In opdracht van de gemeente Den Haag onderzocht Sardes het ouderbeleid van zestig scholen

Nadere informatie

vaardigheden - 21st century skills

vaardigheden - 21st century skills vaardigheden - 21st century skills 21st century skills waarom? De Hoeksteen bereidt leerlingen voor op betekenisvolle deelname aan de wereld van vandaag en de toekomst. Deze wereld vraagt kinderen met

Nadere informatie

HOE TOEKOMSTPROOF BEN JIJ?

HOE TOEKOMSTPROOF BEN JIJ? HOE TOEKOMSTPROOF BEN JIJ? Hoe zie jij jezelf in 2020? Hoe zi et jouw leven er uit i n 2020? Ben j e da n vaardi g gen oeg om a ll e ver an d er i ngen bij te benen? Je ei gen keuzes d aar in te m aken

Nadere informatie

Samenvatting tevredenheidsmeting ouders

Samenvatting tevredenheidsmeting ouders Samenvatting tevredenheidsmeting ouders Hierbij ontvangt u van mij een samenvatting van de uitkomsten van de tevredenheidsmeting, die begin november is afgenomen. We hebben deze in het team en met de MR

Nadere informatie

Zeven dingen die elke ouder in het basisonderwijs en voortgezet onderwijs moet weten

Zeven dingen die elke ouder in het basisonderwijs en voortgezet onderwijs moet weten Zeven dingen die elke ouder in het basisonderwijs en voortgezet onderwijs moet weten Jouw kind bloeit bij een goede samenwerking tussen school en ouders Inhoud Voorwoord.... 3 Inleiding... 1. Altijd betrokken...

Nadere informatie

Whitepaper Communicatie op de werkvloer WHITEPAPER. Communicatie. op de werkvloer. 10 tips om communicatie op de werkvloer te verbeteren!

Whitepaper Communicatie op de werkvloer WHITEPAPER. Communicatie. op de werkvloer. 10 tips om communicatie op de werkvloer te verbeteren! Whitepaper Communicatie op de werkvloer WHITEPAPER Communicatie op de werkvloer 10 tips om communicatie op de werkvloer te verbeteren! Een organisatie is zo goed als de kwaliteit van de onderlinge communicatie.

Nadere informatie

juni Jacqueline van Laar COLOFON

juni Jacqueline van Laar  COLOFON juni 2017 - Jacqueline van Laar info@schakelom.nl www.schakelom.nl COLOFON BELANGRIJKE NOOT VOOR DE LEZER Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze

Nadere informatie

Rapport: Delegeren is te leren.

Rapport: Delegeren is te leren. Rapport: Delegeren is te leren. Ingrid Jeuring, trainer, coach, spreker 1 Delegeren is te leren. Allereerst bedankt voor het downloaden van dit rapport. Het betekent dat je open staat voor ontwikkeling

Nadere informatie

Uitwerkingen van Brainpower sessies

Uitwerkingen van Brainpower sessies Hieronder zijn de resultaten van de Brainpower ingeklonken weergegeven. We zijn zo dicht mogelijk gebleven bij de geschreven teksten, maar hebben de tweedeling leraar/directeur weggelaten. Het is voor

Nadere informatie

2: vergaderen VASTE VOORZITTER EN NOTULIST

2: vergaderen VASTE VOORZITTER EN NOTULIST 2: vergaderen Als je lid bent van een studentenraad, vergader je vaak. Je hebt vergaderen met de studentenraad, maar ook vergaderingen met het College van Bestuur en de Ondernemingsraad (OR). Gemiddeld

Nadere informatie

De stem van ouders. succesvolle samenwerking. voor. Sardes Special

De stem van ouders. succesvolle samenwerking. voor. Sardes Special De stem van ouders voor succesvolle samenwerking Sardes Special Nummer 22 november 2017 Mariëtte Lusse Hardnekkige tradities in oudercontacten doorbreken c Voortgezet onderwijs Om tot een effectieve samenwerking

Nadere informatie

2.4 Als begrijpen extra aandacht vraagt 10

2.4 Als begrijpen extra aandacht vraagt 10 7 2 Contact Samenvatting In contact met patiënten uit specifieke doelgroepen moet de assistent zich realiseren dat hun groepskenmerken maar een deel van hun persoon zijn. Ook een open houding en interesse

Nadere informatie

Gedragscode. Gewoon goed doen

Gedragscode. Gewoon goed doen Gedragscode Gewoon goed doen 2 Inhoudsopgave pagina 1. Missie, ambitie en kernwaarden 4 2. Gewoon goed doen 5 3. Waarom een gedragscode? 6 4. Omgaan met de patiënt/klant: respectvol en gastvrij 7 5. Professioneel

Nadere informatie

Trainingen en leergangen zomer en najaar 2019

Trainingen en leergangen zomer en najaar 2019 Trainingen en leergangen zomer en najaar 019 Voortgezet onderwijs en mbo Passende training Praktijkgericht Kwaliteit Het grootste aanbod aan nascholing voor het onderwijs. Ervaren trainers die zelf les

Nadere informatie

Ouderraad Lindenborg Bevordering van ouderbetrokkenheid door uitwisseling van ideeën, informatie en inspiratie

Ouderraad Lindenborg Bevordering van ouderbetrokkenheid door uitwisseling van ideeën, informatie en inspiratie Meerjaren ontwikkelplan 2014-2016 Ouderraad Lindenborg Bevordering van ouderbetrokkenheid door uitwisseling van ideeën, informatie en inspiratie Januari 2014 Opbouw 1. OUDERRAAD LINDENBORG... 3 1.1 DUIDELIJKHEID

Nadere informatie

Training Conflicthantering

Training Conflicthantering Training Conflicthantering Training Conflicthantering, een stevige discussie met een goede afloop Je zal het best weleens hebben meegemaakt, een flinke discussie tijdens een vergadering. Jij en je collega

Nadere informatie

ASSERTIVITEIT. beter communiceren vanuit jezelf

ASSERTIVITEIT. beter communiceren vanuit jezelf ASSERTIVITEIT beter communiceren vanuit jezelf Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij mensen. Zij

Nadere informatie

september 2017 Stichting leerkracht Elke dag samen een beetje beter

september 2017 Stichting leerkracht Elke dag samen een beetje beter september 2017 Stichting leerkracht Elke dag samen een beetje beter Stichting leerkracht Beter onderwijs en meer werkplezier 2 Het Nederlandse onderwijs is goed. Tegelijkertijd leven bij leraren en docenten,

Nadere informatie

Trainingen en leergangen najaar 2018

Trainingen en leergangen najaar 2018 Trainingen en leergangen najaar 018 Voortgezet onderwijs en mbo Passende training Praktijkgericht Kwaliteit Het grootste aanbod aan nascholing voor het onderwijs. Ervaren trainers die zelf les of leiding

Nadere informatie

Zelfsturend leren met een puberbrein

Zelfsturend leren met een puberbrein Zelfsturend leren met een puberbrein Jacqueline Saalmink In het hedendaagse voortgezet onderwijs wordt een groot beroep gedaan op zelfsturend leren. Leerlingen moeten hiervoor beschikken over vaardigheden

Nadere informatie

Eerste uitgave: maart 2015-03-14 Copyright 2015 Saskia Steur Druk: www.drukzo.nl

Eerste uitgave: maart 2015-03-14 Copyright 2015 Saskia Steur Druk: www.drukzo.nl Eerste uitgave: maart 2015-03-14 Copyright 2015 Saskia Steur Druk: www.drukzo.nl Hoewel deze uitgave met zorg is samengesteld aanvaardt de auteur geen enkele aansprakelijkheid voor schade ontstaan door

Nadere informatie

Training Marketing. Marketing, bouwen aan een sterk merk

Training Marketing. Marketing, bouwen aan een sterk merk Training Marketing Marketing, bouwen aan een sterk merk Marketing is vandaag de dag onmisbaar voor een bedrijf om de verkoop van je producten en diensten te bevorderen. Sterker nog, het is een vereiste

Nadere informatie

ondernemers die een boek willen schrijven

ondernemers die een boek willen schrijven TIPS voor ondernemers die een boek willen schrijven Maak het verschil met de BSTSLLR-methode voor het verhogen van je expertstatus Daisy Goddijn Inhoudsopgave Voorwoord...11 Inleiding...13 De BSTSLLR-methode...17

Nadere informatie

GELOOFWAARDIGHEID is de sleutel tot succesvolle interne communicatie. April 2012. Concrete tips voor effectieve interne communicatie

GELOOFWAARDIGHEID is de sleutel tot succesvolle interne communicatie. April 2012. Concrete tips voor effectieve interne communicatie GELOOFWAARDIGHEID is de sleutel tot succesvolle interne communicatie April 2012 Concrete tips voor effectieve interne communicatie Amsterdam, augustus 2012 Geloofwaardige interne communicatie Deze white

Nadere informatie

Klanttevredenheidsonderzoek. Ouders

Klanttevredenheidsonderzoek. Ouders Klanttevredenheidsonderzoek Ouders - 2017 Vraag 1: Wat voor cijfer zou u Columbus willen geven? Ons gemiddelde is een 8,3! Het onderzoek is 51 keer verstuurd en maar liefs 39 keer Ingevuld retour gekomen,

Nadere informatie

Stop met ploeteren en laat mij jou helpen. Zodat ook jij het leven kan leiden waarvoor je bestemd bent!

Stop met ploeteren en laat mij jou helpen. Zodat ook jij het leven kan leiden waarvoor je bestemd bent! Ik ben Anke en ik gebruik mijn kennis, passie en creativiteit om vrouwen die weten dat ze meer in hun mars hebben en zich afvragen: is dit het nou te helpen weten wat ze willen en gaan doen wat ze willen.

Nadere informatie

Kosmos Uitgevers, Utrecht / Antwerpen

Kosmos Uitgevers, Utrecht / Antwerpen Kosmos Uitgevers, Utrecht / Antwerpen 2019 Inger Strietman / Kosmos Uitgevers, Utrecht / Antwerpen Concept en grafisch ontwerp Autobahn Foto auteur Goffe Struiksma Stockbeeld istock by Getty Images, Noun

Nadere informatie

Voorwoord. Aan de slag met job craften

Voorwoord. Aan de slag met job craften Aan de slag met job craften Voorwoord Over job craften wordt steeds meer geschreven. Er is een scala aan wetenschappelijke artikelen en in Nederland zijn inmiddels ook enkele promotieonderzoeken gepubliceerd.

Nadere informatie