Kwaliteitsmanagement: instrument voor de bedrijfsvoering

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Kwaliteitsmanagement: instrument voor de bedrijfsvoering"

Transcriptie

1 Kwaliteitsmanagement: instrument voor de bedrijfsvoering 1. Continu proces van verbetering Binnen UW-Samenwerking is tot nu toe de cirkel vooral voor de individuele medewerk(st)er toegepast. De medewerk(st)er worden geacht binnen zijn of haar (deel-) proces in staat te zijn om zijn of haar eigen werkwijze te beoordelen en te verbeteren. De handelingen van de medewerk(st)er worden gezien als een eigen (deel-) proces binnen het gehele proces. Voor de inrichting van kwaliteitsmanagement wordt de cirkel voor de organisatie in zijn geheel uitgewerkt. De vier stappen van de cirkel worden voor een continu verbeterproces als volgt vertaald: PLAN Het analyseren van de processen op basis van risicomanagement. DO Het inrichten van de processen. CHECK Het toetsen van de processen. ACT Bijstelling van de processen aan hand van de resultaten onder CHECK. De cirkel van W. Edwards Deming 2. Kwaliteitsmanagement als instrument Risicomanagement Definitie Risicomanagement 1 : Het geheel van activiteiten en maatregelen gericht op het expliciet en systematisch omgaan met en het beheersen van risico s. De omvang en complexiteit van organisaties is de afgelopen decennia dusdanig toegenomen dat het niet meer mogelijk is om elke mutatie en/of transactie te controleren. In plaats van de gegevens zelf worden daarom voor de meeste posten in de jaarrekening de achterliggende processen beoordeeld/gecontroleerd. Hiervoor is een risicogerichte aanpak ontwikkeld die door alle accountantskantoren wordt toegepast. Per proces worden de risico s en beheersmaatregelen die getroffen zijn om de risico s af te dekken, in kaart gebracht. 1 Definitie van het Nederlands Adviesbureau Risicomanagement

2 Naast de beheersing van de risico s is ook de mogelijke impact van de risico s op de vermogenspositie van de gemeenten van belang. In de begrotingen en jaarrekeningen van de gemeenten en UW Samenwerking wordt in de paragraaf Weerstandsvermogen en Risicobeheersing verplicht aandacht besteed aan de risico s die de vermogenspositie van de gemeenten bedreigen. Hiertoe moeten ook de risico s van UW Samenwerking worden gerekend omdat de GR geen eigen weerstandsvermogen heeft. Strategisch Normenkader (bijv. Documentair Informatiebeleid UW Samenwerking 16-18) Binnen het kwaliteitssysteem wordt op strategisch niveau de uitvoering van het beleid gepland, gecontroleerd en bijgesteld. Daarnaast worden op strategisch niveau keuzes gemaakt en middelen vrijgemaakt voor bijstelling op tactisch of operationeel niveau. Tactisch KPI s (bijv. 10 archief KPI s en RODIN) Binnen het kwaliteitssysteem wordt op tactisch niveau de uitvoering van wet- en regelgeving gepland, gecontroleerd en bijgesteld. Daarnaast wordt op tactisch niveau de kwaliteitscirkel doorlopen voor alle inrichtingsvraagstukken die geen budgettair gevolg hebben. Operationeel Dagelijkse controles (bijv. kwaliteitscontroles scannen) Binnen het kwaliteitssysteem worden op operationeel niveau de dagelijkse werkzaamheden gepland, gecontroleerd en bijgesteld. Daarnaast wordt op operationeel niveau de kwaliteitscirkel doorlopen voor alle operationele vraagstukken die geen budgettair gevolg hebben De cirkel van Deming met toetsingskaders op drie niveaus 2

3 In onderstaande figuur is aangegeven uit welke bouwstenen een Kwaliteitssysteem bestaat. Binnen kwaliteitsmanagement onderscheiden wij de volgende aandachtsgebieden: - Risicomanagement - Inrichten van de processen - Rollen en verantwoordelijkheden - Interne controle - Normenkader Inrichten van de processen Het inrichten van de processen is de verantwoordelijkheid van de lijn. Binnen de afdeling Services is het team Processen en Gegevens opgenomen. Zij ondersteunen de programmaverantwoordelijken/ proceseigenaren bij het inrichten en beschrijven van de processen. Bij de start van UW Samenwerking is een stramien gebouwd van hoofdprocessen die in de komende jaren gedetailleerd wordt uitgewerkt. De onderliggende deelprocessen zijn slechts voor een klein deel beschreven. Voor de komende jaren wordt door Processen en Gegevens in overleg met de regieorganisatie een planning gemaakt van de te beschrijven processen en eventuele werkinstructies. Rollen en verantwoordelijkheden Om de processen vorm te kunnen geven moet er duidelijkheid bestaan over de rollen en verantwoordelijkheden. Deze zijn onder andere verankerd in de organisatieverordening. De gemeenschappelijke organisatieverordening UW Samenwerking is echter nog niet afgestemd op de aangepaste organisatie opzet. In het kader van het controleplan 2016 wordt vooruitlopende op de aangepaste organisatieverordening uitgegaan van de volgende rollen en functies. 3

4 Gemeenteraad De raad heeft een kaderstellende en controlerende rol. De basis voor inrichting van de financiële beheersing ligt in de verordening ex artikel 212 van de Gemeentewet. Voor de controlerende rol heeft de raad de beschikking over meerdere instrumenten. Het belangrijkste instrument is de accountant, die verplicht ingezet moet worden voor de controle op de jaarrekening. De raad kan daarnaast ook aanvullende opdrachten verstrekken. In het kader van de controle op de jaarrekening kan de raad de nauwkeurigheid van het oordeel van de accountant bij de jaarrekening bepalen. Dit wordt vastgelegd in de verordening ex artikel 213 van Gemeentewet en jaarlijks bevestigd aan de accountant. De goedkeuringstoleranties zijn gelijkgesteld aan de percentages genoemd in het Besluit accountantscontrole decentrale overheden. Dit betekent een tolerantie van 1% van de totale brutolasten voor fouten en voor onzekerheden 3% van de totale brutolasten. De tolerantie wordt achteraf op basis van de werkelijke cijfers definitief bepaald. De afspraken die raad maakt met de accountant zijn mede bepalend voor de inrichting van het interne controle plan. Accountant De accountant richt zijn controle zodanig in dat een oordeel kan worden geven bij de jaarrekeningen binnen de grenzen van de bovengenoemde controleopdracht. De omvang van werkzaamheden van de accountant is gebaseerd op een risicoanalyse waarbij de accountant zoveel mogelijk steunt op de interne beheersing van de organisatie. College en directie De colleges resp het Dagelijks Bestuur zijn verantwoordelijk voor het uitvoeren van het door de raden c.q. het Algemeen Bestuur geformuleerde beleid en leggen hierover verantwoording af. Procesverantwoordelijke De procesverantwoordelijke is verantwoordelijk voor het beschrijven, het implementeren en de kwaliteit van zijn proces. De procesverantwoordelijke laat zich informeren over de resultaten van de controlewerkzaamheden binnen het proces en treft maatregelen als aanpassing van proces noodzakelijk is. Ook is hij er verantwoordelijk voor dat de aanbevelingen vanuit de verbijzonderde interne controle worden opgevolgd. De procesverantwoordelijke is verantwoordelijk voor de PDCA-cyclus van zijn proces. Manager/regisseur De manager cq regisseur is verantwoordelijk voor de kwaliteit van de uitvoering en de beheersing van de processen binnen zijn organisatieonderdeel. De manager cq regisseur zorgt voor de uitvoering van de controlewerkzaamheden en treft maatregelen als er een verbetering van de processen noodzakelijk is. Behandelend medewerker De behandelend medewerker is verantwoordelijk voor het uitvoeren van de taken binnen de gestelde kaders en voert de controlemaatregelen in het proces uit. Hij/zij levert een bijdrage aan het identificeren van de belangrijkste risico s en ondersteunt het team Processen en Gegevens bij het in kaart brengen van de belangrijkste processtappen en het inbouwen van beheersmaatregelen. 4

5 Kwaliteitsmedewerker De kwaliteitsmedewerker voert met ondersteuning van de procesverantwoordelijke en de behandelende medewerkers de risicoanalyses uit op de processen. De kwaliteitsmedewerk(st)er adviseert de programmamanager en het team van Processen en Gegevens bij de inrichting van de processen en het treffen van beheersmaatregelen inclusief interne controle. De kwaliteitsmedewerker selecteert de te controleren processen op basis van risicoanalyse. Per proces stelt de kwaliteitsmedewerker de te onderzoeken massa vast en bepaalt de aselecte deelwaarneming waarvoor de behandelende medewerker informatie aanlevert. Wanneer op basis van de uitkomsten een uitbreiding van de deelwaarneming noodzakelijk blijkt, voert de kwaliteitsmedewerker tevens de aanvullende waarnemingen uit. Ten slotte verifieert de kwaliteitsmedewerker bij de behandelend medewerker en de procesverantwoordelijke of de bevindingen juist zijn. Nadat de bevindingen zijn afgestemd, rapporteert de kwaliteitsmedewerker deze aan de directie, waar nodig met vermelding van herstelacties en/of aanbevelingen tot verbeteringen in het proces. Interne controle Definitie Interne controle Het geheel van maatregelen gericht op het verkrijgen van een redelijke mate van zekerheid omtrent het bereiken van doelstellingen. In het kader van kwaliteitsmanagement wordt de bovenstaande definitie gehanteerd. Hierin gaat interne controle verder dan het toetsen van de interne beheersing in het kader van het oordeel van de accountant. Voor 2017 ligt hier de nadruk op. De overige aspecten (doelmatigheid en doeltreffendheid) blijven vooralsnog buiten beschouwing. Interne controle bestaat uit de controle en beheersmaatregelen in de processen en de verbijzonderde interne controle. Het doel van de verbijzonderde interne controle is te toetsen of interne controle en beheersmaatregelen in de processen hebben gewerkt. De interne beheersing wordt zoveel mogelijk in de processen zelf opgenomen omdat de programmamanagers verantwoordelijk zijn voor de inrichting en de werking. De werkzaamheden van de verbijzonderde interne controlewerkzaamheden zijn opgenomen in de controleprogramma s en worden door kwaliteitsmanagement uitgevoerd. In de opzet van het interne controleplan 2017 en de onderliggende controleprogramma s, is uitgegaan van de indeling in Iv3 2 omdat deze onafhankelijk is van de keuzes die in de doorontwikkeling van de organisatie worden gemaakt. Normen De financiële rechtmatigheid en getrouwheid worden getoetst aan de hand van een normenkader. Dit kader bestaat enerzijds uit de wettelijke regelgeving en anderzijds uit de eigen regels van de gemeenten en UW Samenwerking. Het normenkader moet jaarlijks worden geactualiseerd en vastgesteld als onderdeel van de opdracht aan de accountant voor dat boekjaar. Het college cq de directie (of het AB?) is primair verantwoordelijk voor het opstellen van het normenkader, vervolgens dient dit kader minimaal ter kennisneming, eventueel ter besluitvorming, aan de gemeenteraad te worden aangeboden. 2 Iv3 staat voor informatievoorziening derden. Periodiek moeten de GR en de gemeenten informatie verstrekken aan het CBS. Deze informatie moet aansluiten bij de begroting en de jaarrekening van de gemeenten. In 2017 is Iv3 opnieuw ingericht. Het jaarplan interne controle 2017 is hierop aangepast. 5

6 3. Het proces van verbijzonderde interne controle De verbijzonderde interne controle wordt zoveel mogelijk procesgericht ingevuld. Dat betekent dat niet elke individuele vastlegging in de administratie wordt getoetst maar de processen achter de gegevens. Beoordeeld wordt of de processen de juistheid, tijdigheid en volledigheid waarborgen. Als het aantal mutaties beperkt is en/of de impact van de mutaties groot is, wordt er gegevensgericht gecontroleerd. Dat wil zeggen dat de rechtmatigheid en de financiële verwerking van elke mutatie volledig wordt gecontroleerd. Dit doet zich bijvoorbeeld voor bij aankopen van gronden. Procesgerichte controle bestaat daarom uit de volgen de stappen Het in kaart brengen van opzet; Het vaststellen van het bestaan van de opzet; Het toetsen van de werking; Het rapporteren over de bevindingen en adviseren van verbeteringen. Het in kaart brengen van de opzet Een voorwaarde voor het beheersen van de processen is een passende inrichting van de (administratieve) organisatie. De basis voor de administratieve organisatie is vastgelegd in de organisatieverordening UW Samenwerking en de financiële verordeningen (ex art. 212 Gemeentewet) van de gemeenten en UW Samenwerking. De administratieve organisatie borgt dat wet- en regelgeving wordt nageleefd en dat deze zichtbaar en toetsbaar wordt vastgelegd. Definitie Administratieve organisatie 3 : het systematisch verzamelen, vastleggen en verwerken van gegevens ten behoeve van het verstrekken van informatie, het besturen en het doen functioneren van een organisatie, de verantwoording die daarover moet worden afgelegd. De administratieve organisatie wordt onder andere vastgelegd in procesbeschrijvingen. Hierin worden de processtappen beschreven en door wie deze worden uitgevoerd. Procesbeschrijvingen zijn het vertrekpunt voor de interne controle. De procesbeschrijvingen worden beoordeeld door de kwaliteitsmedewerker. Wanneer een procesbeschrijving ontbreekt wordt een globale beschrijving gemaakt door de kwaliteitsmedewerker. Controletechnische functiescheiding binnen een proces is de meest basale eis die aan elk proces moet worden gesteld. Als de volgende bevoegdheden in één hand zijn binnen een proces, is de betrouwbaarheid van de gegevens niet gewaarborgd: Beschikken Bewaren Uitvoeren Registreren Controleren In de globale omschrijvingen worden de controletechnische functiescheidingen opgenomen. Het ontbreken hiervan wordt opgenomen in het rapport van bevindingen. Daarnaast moeten er controles zijn opgenomen om de juistheid, tijdigheid en volledigheid van de gegevens te toetsen. Deze vinden zoveel mogelijk in de processen plaats. 3 Prof.dr. Leen Paape RA RO CIA e.a.: De kern van administratieve organisatie. 6

7 De werking van de controlemaatregelen wordt getoetst door kwaliteitsmanagement (verbijzonderde interne controle). Bij het ontbreken van controlemaatregelen worden deze zoveel mogelijk door de kwaliteitsmedewerker in de verbijzonderde interne controle alsnog ingevoerd. Hierbij moet worden opgemerkt dat er een aantal controlemaatregelen achteraf niet meer hersteld kan worden. Vaststellen van het bestaan van de opzet Als er een procesbeschrijving beschikbaar is, wordt door middel van een aantal nader te bepalen proceduretesten door de kwaliteitsmedewerkers vastgesteld of men de beschrijving ook volgt. Als een beschrijving ontbreekt, wordt de globale procesbeschrijving opgesteld c.q. gecompleteerd op basis van de proceduretest. Toetsen van de werking De werking van de processen wordt getoetst op basis van deelwaarnemingen. Om richting te geven aan de controle wordt bij een aantal processen gestart met een initiële cijferbeoordeling. Als de realisatie de begroting/het budget aanzienlijk overschrijdt, kan dit aanleiding zijn om de meest opvallende mutaties integraal te toetsen. Waar mogelijk wordt een verbandcontrole uitgevoerd. Bij deze methode worden grootheden met elkaar in verband gebracht. Bijvoorbeeld het aantal uitgegeven paspoorten en de legesopbrengsten voor paspoorten. Daarnaast wordt een deelwaarneming uitgevoerd op een aantal mutaties. Met de accountant wordt de minimale omvang van de deelwaarneming (eventueel statistische steekproef) afgestemd om voldoende basis voor het oordeel van de accountant te geven. Rapporteren De kwaliteitsmedewerker legt de uitgevoerde werkzaamheden en bevindingen transparant en eenduidig vast in een standaard controlememorandum. De kwaliteitsmedewerker stemt de uitkomsten van de uitgevoerde controle af met de behandelend medewerker en de programmamanager. Zodra de bevindingen zijn afgestemd, rapporteert de kwaliteitsmedewerker dit aan de directie met, waar nodig, aanbevelingen voor het verbeteren van het proces. Ten behoeve van de accountant wordt een rapportage opgesteld met de uitkomsten van alle interne controle werkzaamheden en de voortgang in de opvolging van de aanbevelingen uit de interne controles van voorgaande jaren en de adviezen van accountant uit de interim controle. Het laatste in samenwerking met de concernadviseurs die de contacten met de accountant onderhouden. 7

8 4. Opzet van het interne controle plan Het oordeel van de accountant bij de jaarrekening en de controle-aanpak van de accountant zijn vooralsnog leidend bij de inrichting van de verbijzonderde interne controle. De te verrichten werkzaamheden zijn gebaseerd op een risicoanalyse waarin de getrouwheid en rechtmatigheid zijn betrokken. De doelmatigheid en doeltreffendheid, waarover de accountant geen oordeel geeft, worden later hieraan toegevoegd. Gefaseerde aanpak Onderstaande figuur is een procesmatige weergave van de jaarlijkse totstandkoming van het jaarplan interne controle. Dit proces moet jaarlijks worden doorlopen waarbij fase 1 en 2 een actualisatie zijn, die in fase 3 tot het interne controleplan voor het komende jaar leiden. In fase 1 worden de normen waaraan de gegevens moeten voldoen geïnventariseerd. In 2019 en volgende jaren worden daar ook de uitgangspunten voor de doelmatigheid en doeltreffendheid (beleidsdoelen) uit de begrotingen toegevoegd. In deze fase worden de bedreigingen voor de normen (en vanaf 2019 ook voor de beleidsdoelstellingen) vertaald in risico s. In deze fase wordt ook een keuze gemaakt van de te controleren processen. Vooralsnog wordt gekozen voor de processen die materieel zijn voor het oordeel van de accountant. In fase 2 worden de risico s vertaald naar processen en gegevens, die de basis vormen voor de jaarrekening en andere informatievoorzieningen. In een controlematrix worden ook de verantwoordelijken gekoppeld aan de processen en gegevens. In fase 3 komt het jaarplan interne controle tot stand met daarin een controleprogramma per proces. De risico s uit fase 2 worden vertaald naar aandachtspunten voor de uit te voeren controle. 8

9 Fasering ICJP

10 Fase 1: Afstemmen kaders interne controle Kaders Het normenkader wordt door de Colleges respectievelijk het Dagelijks bestuur UW Samenwerking vastgesteld in het kader van de opdracht aan de accountant en vormt de basis voor de inrichting van de controle op de rechtmatigheid en de getrouwheid. Te zijner tijd worden hieraan de beleidsdoelstellingen uit de begrotingen toegevoegd voor het toetsen van de doelmatigheid en de doeltreffendheid. Risico analyse in het kader van de IC Niet alle processen moeten in dezelfde omvang en frequentie worden getoetst om een oordeel te kunnen vormen over de rechtmatigheid en de getrouwheid. Dit hangt o.a. af van de kans en omvang van mogelijke fouten binnen een proces en de (financiële) gevolgen ervan. Op basis van de controletoleranties van de accountant en een gerichte risicoinventarisatie wordt bepaald voor welke processen verbijzonderde interne controle moet worden uitgevoerd. Deze onderwerpen worden de risicogebieden genoemd. De risicogebieden en speerpunten zijn niet statisch. Door diverse ontwikkelingen kan het nodig zijn de risicogebieden en speerpunten te actualiseren. Minimaal jaarlijks, vóór aanvang van de controles, worden de risicogebieden en speerpunten (mogelijk in overleg met de accountant) geactualiseerd. Fase 2: Vormgeven Control Matrix Vertalen van de resultaten fase 1 In fase 1 is de omvang van de verbijzonderde interne controle bepaald op basis van het normenkader, de omvang van de verwachte prestaties voor het jaar en de risico s. Analyseren beschikbare administratieve organisatie Jaarlijks worden zodra het normenkader, de verwachte prestaties, rollen en verantwoordelijkheden helder zijn, in een plenaire sessie met de (proces)verantwoordelijken de processen en de beschikbare opzet beoordeeld. De sessie heeft tot doel te beoordelen in hoeverre de administratieve organisatie bruikbaar en actueel is. Dit zal voor het eerst plaatsvinden voor het controleplan Uitwerken van een control matrix Een control matrix is een compacte weergave van de processen achter de posten uit de jaarrekening die door de accountant worden gecontroleerd. Om de aansluiting van de controlewerkzaamheden met de administratie te garanderen zijn categorieën van IV3 4 als basis genomen. Nadat de matrix is vormgegeven wordt tijdens bovengenoemde sessie: per geïdentificeerd proces de rollen en verantwoordelijkheden doorgesproken; de bruikbaarheid van de beschikbare AO in kaart gebracht; de voor de IC relevante externe omgevingsrisico s in beeld gebracht; de voor de IC relevante bedrijfsvoeringsrisico s opgenomen. Fase 3: Opzet interne controle Op basis van fase 1 en 2 worden processen geselecteerd en hiervoor worden controleprogramma s opgesteld. Om inzicht te geven in de financiële omvang van de processen die in de verbijzonderde interne controle worden betrokken wordt deze opgenomen in onderstaande tabel. De financiële omvang wordt bepaald aan de hand van de programma begrotingen van de gemeenten en UW Samenwerking gezamenlijk. 4 Iv3 staat voor informatievoorziening derden. Periodiek moeten de GR en de gemeenten informatie verstrekken aan het CBS. Deze informatie moet aansluiten bij de begroting en de jaarrekening van de gemeenten. In 2017 wordt Iv3 opnieuw ingericht. Het jaarplan interne controle 2017 zal hierop worden aangepast. 10

11 Controleprogramma s 1. Inkoop en Aanbesteding 2. Personeelskosten 3. Subsidieverstrekkingen 4. Aan- en verkopen grond 5. Huren en Pachten 6. Belastingen en heffingen 7. Verstrekkingen sociaal domein 8. Overige baten en lasten 9. Activa 10. Treasury 11. Rijksbelastingen: BTW, BCF en VPB 12. Reserves en voorzieningen 13. Rijksmiddelen 14. Deelname Gemeenschappelijke regelingen 15. Betalingen 16. Bouwleges 17. Parkeerbelasting 20. Informatiebeleid en gegevensbeheer 21. Stelposten en taakstellingen 22. SiSa 23. Projecten 11

Kwaliteitsmanagement: instrument voor de bedrijfsvoering

Kwaliteitsmanagement: instrument voor de bedrijfsvoering mm Kwaliteitsmanagement: instrument voor de bedrijfsvoering 1. Continu proces van verbetering Plan Do Check Act Voor de inrichting van kwaliteitsmanagement wordt de cirkel van Deming voor de organisatie

Nadere informatie

/ IJssels. Intern controleplan Samenwerking

/ IJssels. Intern controleplan Samenwerking Intern controleplan 2018 ^ Gemeente / IJssels gemeente Montfoort Vast te stellen door Managementteam UW Dagelijks Bestuur UW College van B&W IJsselstein College van B&W Montfoort Vastgesteld dd 28 maart

Nadere informatie

Inspiratiedag. Workshop 2: Interne controle in het Sociaal Domein. 15 september 2016

Inspiratiedag. Workshop 2: Interne controle in het Sociaal Domein. 15 september 2016 Inspiratiedag Workshop 2: Interne controle in het Sociaal Domein 15 september 2016 Programma Voorstellen en verwachtingen Interne beheersing en interne controle Relatie met de externe accountant Belangrijkste

Nadere informatie

Interne controleplan 2017

Interne controleplan 2017 Interne controleplan 2017 Vastgesteld door: Managementteam UW Samenwerking Datum: 5 april 2017 J. Pol M. Gadella Algemeen directeur a.i. Directeur Strategie Inhoudsopgave Inhoudsopgave...2 Inleiding...3

Nadere informatie

SiSa cursus 2013. Gemeente en accountant. 21 november 2013

SiSa cursus 2013. Gemeente en accountant. 21 november 2013 SiSa cursus 2013 Gemeente en Welkom Even voorstellen EY: Stefan Tetteroo RA Page 1 Agenda Doelstelling Accountant en gemeente Onze visie inzake de betrokken actoren Coördinatie- en controlefunctie binnen

Nadere informatie

Inspiratiedag. Workshop 1: Risicogestuurde interne controle. 15 september 2016

Inspiratiedag. Workshop 1: Risicogestuurde interne controle. 15 september 2016 Inspiratiedag Workshop 1: Risicogestuurde interne controle 15 september 2016 Programma Inleiding Risicomanagement Interne beheersing Relatie met de externe accountant Van interne controle naar beheersing

Nadere informatie

Kwaliteitsmanagement

Kwaliteitsmanagement Kwaliteitsmanagement Kaders Intern controleplan 2016 Vastgesteld door: Datum: Handtekening: Inhoud Inleiding... 6 Kwaliteitsmanagement als instrument voor de bedrijfsvoering... 6 Risicomanagement... 7

Nadere informatie

INTERN CONTROLEPLAN 2014 Rechtmatigheid Gemeente Marum

INTERN CONTROLEPLAN 2014 Rechtmatigheid Gemeente Marum INTERN CONTROLEPLAN 2014 Rechtmatigheid Gemeente Marum 2 Controleplan rechtmatigheid gemeente Marum 2014 Inhoud 1 Inleiding... 5 2 Controleaanpak... 6 2.1 Uitgangspunten voor de controle... 6 2.1.1 Te

Nadere informatie

CVDR. Nr. CVDR608369_1. Intern Controleplan 2018 gemeente Heemstede 1. INLEIDING

CVDR. Nr. CVDR608369_1. Intern Controleplan 2018 gemeente Heemstede 1. INLEIDING CVDR Officiële uitgave van Heemstede. Nr. CVDR608369_1 27 februari 2018 Intern Controleplan 2018 gemeente Heemstede INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding.. 5 1.1 Aanleiding. 5 1.2 Doel van het intern controleplan.

Nadere informatie

BLAD GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING

BLAD GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING BLAD GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING Officiële uitgave van de gemeenschappelijke regeling Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant Nr. 155 21 februari 2018 Financiële verordening Veiligheidsregio Midden- en

Nadere informatie

Controleprotocol gemeente Coevorden

Controleprotocol gemeente Coevorden Controleprotocol gemeente Coevorden Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Vaststelling Controleprotocol 3 3 Wettelijk kader 3 4 Goedkeurings- en rapporteringstolerantie 3 4.1 Goedkeuringstolerantie 4 4.2 Rapporteringstolerantie

Nadere informatie

MEMO AAN DE GEMEENTERAAD

MEMO AAN DE GEMEENTERAAD MEMO AAN DE GEMEENTERAAD Aan T.a.v. Datum Betreft Van Ons kenmerk CC De gemeenteraad - 23 maart 2012 Interim-controle 2011 Deloitte Het college 112623 Paraaf Datum Controller RP 22-3-2012 Directie Geachte

Nadere informatie

Algemene toelichting Intern controleplan 2012

Algemene toelichting Intern controleplan 2012 Algemene toelichting Intern controleplan 2012 Inhoudsopgave: 1. Algemeen 3 2. Uitgangspunten interne controleplan 2012 3 2.1 Waarom een intern controleplan? 3 2.2 Controleaanpak 3 2.3 Uitvoering van de

Nadere informatie

Controleprotocol 2018 en 2019 voor de accountantscontrole op de jaarrekening van de gemeente Delfzijl

Controleprotocol 2018 en 2019 voor de accountantscontrole op de jaarrekening van de gemeente Delfzijl Controleprotocol 2018 en 2019 voor de accountantscontrole op de jaarrekening van de gemeente Delfzijl Nick Doorn (concerncontroller) 20 juni 201914 juni 2019 1. Inleiding In 2016 heeft de aanbesteding

Nadere informatie

Deelplan IC Memoriaalboekingen 2014. Gemeente Lingewaard

Deelplan IC Memoriaalboekingen 2014. Gemeente Lingewaard Deelplan IC Memoriaalboekingen 2014 Gemeente Lingewaard Inhoudsopgave 1. Aanleiding 2 2. Structureel / incidenteel 2 3. Opdrachtgever 2 4. Opdrachtnemer 2 5. Relevante wet- en regelgeving 2 6. Rapportage

Nadere informatie

Controleprotocol Jaarrekening Gemeente De Bilt 2014

Controleprotocol Jaarrekening Gemeente De Bilt 2014 Behoort bij raadsbesluit d.d. 29 januari 2015 tot vaststelling van het 'Controleprotocol 2014'. Controleprotocol Jaarrekening 2014 Inhoudsopgave 1. Samenvatting... 3 2. Inleiding... 3 2.1 Doelstelling...

Nadere informatie

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2016 VAN DE GEMEENTE TEN BOER.

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2016 VAN DE GEMEENTE TEN BOER. CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2016 VAN DE GEMEENTE TEN BOER. --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Nadere informatie

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OBJECT VAN CONTROLE: JAARREKENING 2014 EN 2015

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OBJECT VAN CONTROLE: JAARREKENING 2014 EN 2015 CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OBJECT VAN CONTROLE: JAARREKENING 2014 EN 2015 Voor de gemeenten Tubbergen, Dinkelland en het Openbaar lichaam Noaberkracht Dinkelland Tubbergen September 2014

Nadere informatie

Intern controleplan gemeente Venray. Boekjaar 2011

Intern controleplan gemeente Venray. Boekjaar 2011 Intern controleplan gemeente Venray Boekjaar 2011 Een onderzoeksplan om verder in control te komen Nicole Peeters Trifunovski en Henk Mijnster, adviseurs AO/IC gemeente Venray ICP 2011DEF Pagina 1 van

Nadere informatie

Een OVER-gemeentelijke samenwerking tussen Oostzaan en Wormerland

Een OVER-gemeentelijke samenwerking tussen Oostzaan en Wormerland OVER OOSTZAAN Een OVER-gemeentelijke samenwerking tussen Oostzaan en Wormerland WORMERLAND. GESCAND OP 13 SEP. 2013 Gemeente Oostzaan Datum : Aan: Raadsleden gemeente Oostzaan Uw BSN : - Uw brief van :

Nadere informatie

FINANCIËLE VERORDENING RECREATIESCHAP DOBBEPLAS

FINANCIËLE VERORDENING RECREATIESCHAP DOBBEPLAS FINANCIËLE VERORDENING RECREATIESCHAP DOBBEPLAS Het Algemeen Bestuur van het recreatieschap Dobbeplas; Gezien het voorstel van het Dagelijks Bestuur van 13 oktober 2014; Gelet op het bepaalde in de artikelen

Nadere informatie

Provinciale Normenkader Rechtmatigheid 2015(aangepast)

Provinciale Normenkader Rechtmatigheid 2015(aangepast) Provinciale Normenkader Rechtmatigheid 2015(aangepast) Inleiding Met ingang van 2004 moeten alle provinciale jaarrekeningen worden voorzien van een accountantsverklaring met betrekking tot de financiële

Nadere informatie

Programma van eisen voor de Europese aanbesteding van Accountancydiensten.

Programma van eisen voor de Europese aanbesteding van Accountancydiensten. Programma van eisen voor de Europese aanbesteding van Accountancydiensten. Kenmerk: CTM 169773 Versie CONCEPT Datum 12-12-2017 1.1. Omvang van de opdracht De accountantsdiensten omvatten de volgende werkzaamheden:

Nadere informatie

Controleprotocol 2009 Waterschap Peel en Maasvallei

Controleprotocol 2009 Waterschap Peel en Maasvallei Controleprotocol 2009 Waterschap Peel en Maasvallei voor de accountantscontrole op de jaarrekening Opgesteld door: Lando Welters, adviseur planning en control, Waterschap Peel en Maasvallei Versie: Algemeen

Nadere informatie

CONTROLEPROTOCOL voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2013 van de gemeente Hengelo

CONTROLEPROTOCOL voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2013 van de gemeente Hengelo CONTROLEPROTOCOL voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2013 van de gemeente Hengelo 0 Inleiding De Gemeentewet(GW), art. 213, schrijft voor dat de gemeenteraad één of meer accountants aanwijst

Nadere informatie

Controleprotocol Gemeente Loon op Zand

Controleprotocol Gemeente Loon op Zand Controleprotocol 2016 Gemeente Loon op Zand Financien & Belastingen Oktober 2016 1. Inleiding De gemeente Loon op Zand geeft ieder jaar opdracht om de accountantscontrole als bedoeld in artikel 213 GW

Nadere informatie

Controleprotocol Werkorganisatie Duivenvoorde

Controleprotocol Werkorganisatie Duivenvoorde Controleprotocol Werkorganisatie Duivenvoorde Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Doelstelling... 3 3. Wettelijk kader... 3 4. Algemene uitgangspunten voor de controle (getrouwheid en rechtmatigheid)... 3 4.1

Nadere informatie

Financiële verordening VRU

Financiële verordening VRU Financiële verordening VRU Versie 2018-1 Vastgesteld door het algemeen bestuur d.d. 19 februari 2018. Het algemeen bestuur van de Veiligheidsregio Utrecht, gelet op: - artikel 212 van de Gemeentewet, -

Nadere informatie

Artikel 1. Definities

Artikel 1. Definities Verordening 212 Het algemeen bestuur van de ISD Bollenstreek besluit, gelet op artikel 212 van de Gemeentewet, vast te stellen: Verordening op de uitgangspunten voor het financieel beleid, alsmede voor

Nadere informatie

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarstukken 2015 van de gemeente Velsen

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarstukken 2015 van de gemeente Velsen Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarstukken 2015 van de gemeente Velsen Inleiding Jaarlijks dienen de accountants van gemeenten op grond van artikel 213 van de Gemeentewet behalve een

Nadere informatie

Financiële verordening Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant

Financiële verordening Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant Het Algemeen Bestuur van de Gemeenschappelijke Regeling Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant gelet op: de Gemeenschappelijke Regeling Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant artikel 212 van de Gemeentewet;

Nadere informatie

Verordening controle op het financieel beheer en op de inrichting van de financiële organisatie van Wetterskip Fryslân.

Verordening controle op het financieel beheer en op de inrichting van de financiële organisatie van Wetterskip Fryslân. Verordening controle op het financieel beheer en op de inrichting van de financiële organisatie van Wetterskip Fryslân. Het algemeen bestuur van Wetterskip Fryslân besluit, gelet op artikel 109 van de

Nadere informatie

Controleprotocol provincie Utrecht

Controleprotocol provincie Utrecht Controleprotocol provincie Utrecht Controleprotocol voor de accountantscontrole bij door de provincie Utrecht gesubsidieerde instellingen Januari 2010 Controleprotocol provincie Utrecht 1 van 7 Controleprotocol

Nadere informatie

gezien het voorstel van de Tijdelijke Commissie ingesteld door de Drechtraad van 21 augustus 2006 en 13 november 2006; b e s l u i t :

gezien het voorstel van de Tijdelijke Commissie ingesteld door de Drechtraad van 21 augustus 2006 en 13 november 2006; b e s l u i t : De Drechtraad gezien het voorstel van de Tijdelijke Commissie ingesteld door de Drechtraad van 21 augustus 2006 en 13 november 2006; gelet op artikel 212 van de Gemeentewet, alsmede artikel 30, eerste

Nadere informatie

Controleprotocol voor de jaarrekening Getrouwheid en rechtmatigheid. Gemeente IJsselstein

Controleprotocol voor de jaarrekening Getrouwheid en rechtmatigheid. Gemeente IJsselstein Controleprotocol voor de jaarrekening Getrouwheid en rechtmatigheid Gemeente IJsselstein INHOUD 1. INLEIDING... 3 2. ALGEMENE UITGANGSPUNTEN CONTROLE... 4 3. GOEDKEURINGS- EN RAPPORTERINGSTOLERANTIES...

Nadere informatie

Intern Controleplan gemeente Veenendaal

Intern Controleplan gemeente Veenendaal Intern Controleplan gemeente Veenendaal 2016 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 1.1 Aanleiding:... 3 1.2 Doel van het plan... 3 1.3 Waarom interne controle?... 4 2 Kader interne controle... 5 2.1 Wettelijk

Nadere informatie

Controleprotocol. Accountantscontrole Jaarrekening Gemeente Berkelland Bijlage 1. Versie juni 2014 Controleprotocol pagina 1 van 9

Controleprotocol. Accountantscontrole Jaarrekening Gemeente Berkelland Bijlage 1. Versie juni 2014 Controleprotocol pagina 1 van 9 Controleprotocol Accountantscontrole Jaarrekening 2014 Controleprotocol pagina 1 van 9 Algemeen Doelstelling In dit controleprotocol staat waaraan de accountant zich moet houden bij de accountantscontrole.

Nadere informatie

Voortgangsrapportage

Voortgangsrapportage Rechtmatigheid Wat hebben we bereikt? Voortgangsrapportage Rechtmatigheid Stand van zaken per 1 juli Behoort bij brief met kenmerk - 50651 Voortgangsrapportage Rechtmatigheid, juli 1 FASE 1 WET EN REGELGEVING

Nadere informatie

Financiële verordening RUD Zuid-Limburg

Financiële verordening RUD Zuid-Limburg Financiële verordening RUD Zuid-Limburg 1 Inhoud Hoofdstuk 1 Algemene bepalingen... 3 Artikel 1 Begrippenkader... 3 Hoofdstuk 2 Begroting en verantwoording... 4 Artikel 2 Opstellen begroting en verantwoording...

Nadere informatie

1.2 Wettelijk kader CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2017 VAN DE GEMEENTE KRIMPEN AAN DEN IJSSEL. 1.

1.2 Wettelijk kader CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2017 VAN DE GEMEENTE KRIMPEN AAN DEN IJSSEL. 1. CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2017 VAN DE GEMEENTE KRIMPEN AAN DEN IJSSEL 1. Inleiding Bij besluit van 17 september 2015 heeft de gemeenteraad Mazars Paardekooper Hoffman

Nadere informatie

Document:13IT Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening van het Waterschap Brabantse Delta

Document:13IT Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening van het Waterschap Brabantse Delta Document:13IT021860 Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening van het Waterschap Brabantse Delta vanaf jaarrekening 2013 Inhoudsopgave 1 Inleiding...3 1.1 Algemeen...3 1.2 Doelstelling...3

Nadere informatie

Ons kenmerk C100/05.0016522. Aantal bijlagen 1

Ons kenmerk C100/05.0016522. Aantal bijlagen 1 Directie Bestuur & Organisatie Directie Algemeen Aan de Commissie AB Korte Nieuwstraat 6 65 PP Nijmegen Telefoon (024) 329 9 Telefax (024) 329 22 92 E-mail gemeente@nijmegen.nl Postadres Postbus 905 6500

Nadere informatie

Controleprotocol jaarrekening 2016

Controleprotocol jaarrekening 2016 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1 Wettelijk kader 3 1.2 Doel 4 2. Accountantscontrole 5 2.1 Controle getrouwheid en rechtmatigheid in het algemeen 5 2.2 Controle rechtmatigheid in het bijzonder 5 2.3 Controletoleranties

Nadere informatie

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarstukken 2015 van de gemeente Purmerend

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarstukken 2015 van de gemeente Purmerend Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarstukken 2015 van de gemeente Purmerend Inhoud 1. Inleiding... 1 1.1 Doelstelling... 1 1.2 Wettelijk kader... 1 1.3 Procedure... 2 2 Algemene uitgangspunten

Nadere informatie

Deelplan IC Investeringen en kredieten 2014. Gemeente Lingewaard

Deelplan IC Investeringen en kredieten 2014. Gemeente Lingewaard Deelplan IC Investeringen en kredieten 2014 Gemeente Lingewaard Inhoudsopgave 1. Aanleiding 2 2. Structureel / incidenteel 2 3. Opdrachtgever 2 4. Opdrachtnemer 2 5. Relevante wet- en regelgeving 2 6.

Nadere informatie

AGENDAPUNT voor burgemeester en wethouders

AGENDAPUNT voor burgemeester en wethouders AGENDAPUNT voor burgemeester en wethouders Nummer: Datum vergadering: 16-08-2005 Onderwerp: Vaststellen protocol voor de accountantscontrole 2005. Conceptbesluit: De raad in zijn vergadering van 20 september

Nadere informatie

Regeling Financieel Beheer Belastingsamenwerking Gouwe- Rijnland

Regeling Financieel Beheer Belastingsamenwerking Gouwe- Rijnland Regeling Financieel Beheer Belastingsamenwerking Gouwe- Rijnland Het Algemeen Bestuur van de Gemeenschappelijke regeling Gouwe-Rijnland (BSGR), gelet op: Artikel 212 van de Gemeentewet; Het Waterschapsbesluit;

Nadere informatie

Verordening 217 Concept aangeboden aan de Provinciale Staten

Verordening 217 Concept aangeboden aan de Provinciale Staten Verordening 217 Concept aangeboden aan de Provinciale Staten Controleverordening Randstedelijke Rekenkamer De Randstedelijke Rekenkamer besluit: overwegende dat: op grond van de wet van 2 juli 2003, Stb.

Nadere informatie

1 Inleiding. 2 Doel protocol. 3 Rechtmatigheid

1 Inleiding. 2 Doel protocol. 3 Rechtmatigheid 1 Inleiding Vanaf de jaarrekening 2004 is de accountantsverklaring uitgebreid met een oordeel over de rechtmatigheid. De accountant kijkt niet alleen naar het getrouwe beeld, maar ook of baten, lasten

Nadere informatie

Kennismakings- informatiebijeenkomst gemeente Utrecht (nieuwe) raadsleden Raadsleden centraal Goede raad voor een sterke gemeenteraad

Kennismakings- informatiebijeenkomst gemeente Utrecht (nieuwe) raadsleden Raadsleden centraal Goede raad voor een sterke gemeenteraad Kennismakings- informatiebijeenkomst gemeente Utrecht (nieuwe) raadsleden Raadsleden centraal Goede raad voor een sterke gemeenteraad 10 juni 2014 Gemeente Utrecht Agenda 1. Wie is de gemeentelijke accountant?

Nadere informatie

Betreft: resultaten tijdelijke werkgroep versterken rol raad binnen P&C cyclus. Van: De tijdelijke werkgroep versterken rol raad binnen P&C cyclus

Betreft: resultaten tijdelijke werkgroep versterken rol raad binnen P&C cyclus. Van: De tijdelijke werkgroep versterken rol raad binnen P&C cyclus Wijk bij Duurstede, 6 maart 2012 Betreft: resultaten tijdelijke werkgroep versterken rol raad binnen P&C cyclus Memo Van: De tijdelijke werkgroep versterken rol raad binnen P&C cyclus Aan: Leden van de

Nadere informatie

Deelplan IC Treasury 2014. Gemeente Lingewaard

Deelplan IC Treasury 2014. Gemeente Lingewaard Deelplan IC Treasury 2014 Gemeente Lingewaard 1 Inhoudsopgave 1. Aanleiding 3 2. Structureel / incidenteel 3 3. Opdrachtgever 3 4. Opdrachtnemer 3 5. Relevante wet- en regelgeving 3 6. Rapportage 4 7.

Nadere informatie

nota aan burgemeester en wethouders

nota aan burgemeester en wethouders nota aan burgemeester en wethouders dienst/projectdirectie afdeling Concerncontrol steller Tijmen Zentveld/ Lia Steffen onderwerp Intern Controle Plan 2011 (IC 2011) telefoon 0182-588516 div-nummer 645357

Nadere informatie

Interne controleplan gemeente Venray

Interne controleplan gemeente Venray Interne controleplan 2010 gemeente Venray Nicole Peeters Trifunovski en Henk Mijnster, adviseurs AO/IC gemeente Venray ICP 2010DEF2 Pagina 1 van 8 Inhoudsopgave 1. Aanleiding... 3 2. Doelstelling... 3

Nadere informatie

Intern Controleplan 2017 Gemeente Heemstede. aanleiding

Intern Controleplan 2017 Gemeente Heemstede. aanleiding GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van gemeente Heemstede. Nr. 2450 15 februari 201 Intern Controleplan 201 Gemeente Heemstede Inhoudsopgave 1. 1.1 1.2 1.3 2. 2.1 2.2 3. 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 4. 4.1 4.2 4.3

Nadere informatie

CONTROLEPROTOCOL. voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2010 van de gemeente Leeuwarderadeel

CONTROLEPROTOCOL. voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2010 van de gemeente Leeuwarderadeel CONTROLEPROTOCOL voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2010 van de gemeente Leeuwarderadeel Middelen Februari 2011 Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 1.1 Doelstelling...3 1.2 Wettelijk kader...3 2.

Nadere informatie

Gelezen het voorstel van Gedeputeerde Staten, d.d. 22 april 2014; Gezien het advies van de commissie Mobiliteit en Financiºn, d.d.

Gelezen het voorstel van Gedeputeerde Staten, d.d. 22 april 2014; Gezien het advies van de commissie Mobiliteit en Financiºn, d.d. Ontwerpbesluit / B Voorgestelde behandeling PS-vergadering : 3 oktober 2014 Onderwerp Financiºle verordening Provinciale Staten van Noord-Brabant, Gelezen het voorstel van Gedeputeerde Staten, d.d. ; Gelet

Nadere informatie

Nota Bedrijfsvoering RMH. Inhoudsopgave. 1. Inleiding. 2. Doelstelling nota. 3. Personeel. 4. Organisatie 5. ICT

Nota Bedrijfsvoering RMH. Inhoudsopgave. 1. Inleiding. 2. Doelstelling nota. 3. Personeel. 4. Organisatie 5. ICT Nota Bedrijfsvoering RMH Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Doelstelling nota 3. Personeel 4. Organisatie 5. ICT 6. Financiën/Administratieve Organisatie 7. Communicatie 8. Huisvesting 9. Voorstel aan het Algemeen

Nadere informatie

Controleprotocol subsidies gemeente Alkmaar voor verantwoording subsidies > 250.000

Controleprotocol subsidies gemeente Alkmaar voor verantwoording subsidies > 250.000 Controleprotocol subsidies gemeente Alkmaar voor verantwoording subsidies > 250.000 1 Algemeen Op grond van de Kaderverordening Subsidieverstrekking van de gemeente Alkmaar kunnen subsidies worden verstrekt.

Nadere informatie

Object van controle is de jaarrekening 2013. Tevens geeft de accountant aan of het jaarverslag met de jaarrekening verenigbaar is.

Object van controle is de jaarrekening 2013. Tevens geeft de accountant aan of het jaarverslag met de jaarrekening verenigbaar is. CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2013 VAN DE GEMEENTE KRIMPEN AAN DEN IJSSEL 1. Inleiding Bij besluit van 06 november 2003 heeft de gemeenteraad Deloitte Accountants aangewezen

Nadere informatie

CONTROLEPROTOCOL JAARREKENING 2015 GEMEENTE WOENSDRECHT

CONTROLEPROTOCOL JAARREKENING 2015 GEMEENTE WOENSDRECHT CONTROLEPROTOCOL JAARREKENING 2015 GEMEENTE WOENSDRECHT 1. Inleiding De gemeenteraad heeft aan Deloitte Accountants BV opdracht verstrekt om over het controlejaar 2015 de accountantscontrole als bedoeld

Nadere informatie

VOORDRACHT ALGEMEEN BESTUUR RECREATIESCHAP ROTTEMEREN

VOORDRACHT ALGEMEEN BESTUUR RECREATIESCHAP ROTTEMEREN DB 3 DECEMBER 2015 RM 2015-535832881 VOORDRACHT ALGEMEEN BESTUUR RECREATIESCHAP ROTTEMEREN Onderwerp : Normenkader Rechtmatigheid 2015 Kenmerk : RM 2015-535832881 Bijlagen : -1- Besluitdatum : 24 september

Nadere informatie

Plan van Aanpak Verbijzonderde Interne controle 2010-2013 Gemeente Zaltbommel

Plan van Aanpak Verbijzonderde Interne controle 2010-2013 Gemeente Zaltbommel Plan van Aanpak Verbijzonderde Interne controle 2010-2013 Gemeente Zaltbommel Inleiding en doelstelling Plan van Aanpak Interne controle Rechtmatigheid De visie en missie van de organisatie is : Bestuurders

Nadere informatie

BOARDLETTERINTERIM-CONTROLE 2018

BOARDLETTERINTERIM-CONTROLE 2018 BOARDLETTERINTERIM-CONTROLE 2018 21 december 2018 Bevindingen interim-controle 2018 rjp*r' " Aan de gemeenteraad van Gemeente Veldhoven Postbus 10101 5500 GA VELDHOVEN Eindhoven, 21 december 2018 Geachte

Nadere informatie

Wie bewaakt mijn geld? Financiële controle en risicobeheersing binnen de gemeente Nuth

Wie bewaakt mijn geld? Financiële controle en risicobeheersing binnen de gemeente Nuth Wie bewaakt mijn geld? Financiële controle en risicobeheersing binnen de gemeente Nuth De taak van de raad onder het dualisme Kaders stellen (WMO, Jeugdwet, handhaving) Budgetteren (begroting) Lokale wetgeving

Nadere informatie

9728 ĮT Groningen 1400 AG Bussum 06-52894085 sietse@hofsteengezeeman.nl www.hofsteengezeeman.nl

9728 ĮT Groningen 1400 AG Bussum 06-52894085 sietse@hofsteengezeeman.nl www.hofsteengezeeman.nl HOFSTEENGE ZEEMAN accountante S adviseurs Aan het dagelijks bestuur van de gemeenschappelijke regeling Regio Gooi en Vechtstreek t.a.v. de heer R.W.M. van der Haagen en mevrouw F. van der Giessen L a a

Nadere informatie

Financiële verordening ex. artikel 212 Gemeentewet Bedrijfsvoeringsorganisatie Reinigingsdienst Waardlanden

Financiële verordening ex. artikel 212 Gemeentewet Bedrijfsvoeringsorganisatie Reinigingsdienst Waardlanden Financiële verordening ex. artikel 212 Gemeentewet Bedrijfsvoeringsorganisatie Reinigingsdienst Waardlanden 1 Het Bestuur van de Bedrijfsvoeringsorganisatie Reinigingsdienst Waardlanden gelet op artikel

Nadere informatie

Deelplan IC Begrotingsbeheer- en wijzigingen Gemeente Lingewaard

Deelplan IC Begrotingsbeheer- en wijzigingen Gemeente Lingewaard Deelplan IC Begrotingsbeheer- en wijzigingen 2014 Gemeente Lingewaard Inhoudsopgave Inhoud 1. Aanleiding... 2 2. Structureel / incidenteel... 2 3. Opdrachtgever... 2 4. Opdrachtnemer... 2 5. Relevante

Nadere informatie

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de gemeenteraad van de gemeente Utrecht A. Verklaring over de in de jaarstukken opgenomen jaarrekening 2017 Ons oordeel Wij hebben de jaarrekening

Nadere informatie

Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen BghU 2018

Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen BghU 2018 Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen BghU 2018 *** Onbekende risico s zijn een bedreiging, bekende risico s een management issue *** Samenvatting en besluit Risicomanagement is een groeiproces waarbij

Nadere informatie

BLAD GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING

BLAD GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING BLAD GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING Officiële uitgave van de gemeenschappelijke regeling Metropoolregio Eindhoven Nr. 626 6 november 2017 Financiële Verordening 2018 1. Algemene bepalingen Artikel 1. Begripsbepaling

Nadere informatie

CONTROLEOPDRACHT VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2013

CONTROLEOPDRACHT VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2013 Behoort bij raadsbesluit nr., d.d. 19 december 2013 CONTROLEOPDRACHT VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2013 1. Inleiding Bij uw besluit van 3 maart 2011 is aan PricewaterhouseCoopers Accountants

Nadere informatie

Voorstel aan college van Burgemeester en Wethouders

Voorstel aan college van Burgemeester en Wethouders Openbaar Registratienummer: 212560 Datum voorstel: 13 mei 2016 Niet openbaar Portefeuillehouder: De heer P. Lucassen Afdeling: BV Finance & Control Agendapunt 2 Onderwerp/Titel: Verslag interne controle

Nadere informatie

Controleprotocol en Normenkader Accountantscontrole Jaarrekening 2015

Controleprotocol en Normenkader Accountantscontrole Jaarrekening 2015 tadsregio Amsterdam Controleprotocol en ormenkader Accountantscontrole Jaarrekening 2015 Vastgesteld door het Dagelijks Bestuur op 21 mei 2015 ormenkader accountantscontrole jaarrekening 2015 1. Inleiding

Nadere informatie

Gemeente Doetinchem. Clientserviceplan voor het boekjaar 2013

Gemeente Doetinchem. Clientserviceplan voor het boekjaar 2013 Clientserviceplan voor het boekjaar 2013 oktober 2013 Inhoud 1. Inleiding 4 2. Controleopdracht 4 2.1 Opdracht 4 2.2 Materialiteit en tolerantie 5 2.3 Fraude 6 3. Planning 6 3.1 Inleiding 6 3.2 Algemene

Nadere informatie

Financiële verordening gemeente Beesel Hoofdstuk 1. Algemene bepalingen. Hoofdstuk 2. Begroting en verantwoording

Financiële verordening gemeente Beesel Hoofdstuk 1. Algemene bepalingen. Hoofdstuk 2. Begroting en verantwoording Financiële verordening gemeente Beesel 2017 De raad van de gemeente Beesel gelet op artikel 212 van de Gemeentewet; besluit vast te stellen de Financiële verordening gemeente Beesel 2017 Hoofdstuk 1. Algemene

Nadere informatie

Ons oordeel Wij hebben de jaarrekening 2016 van de gemeente IJsselstein te IJsselstein gecontroleerd.

Ons oordeel Wij hebben de jaarrekening 2016 van de gemeente IJsselstein te IJsselstein gecontroleerd. Aan de gemeenteraad van Gemeente IJsselstein Baker Tilly Berk N.V. Burgemeester Roelenweg 14-18 Postbus 508 8000 AM Zwolle T: +31 (0)38 425 86 00 F: +31 (0)38 425 86 99 E: zwolle@bakertillyberk.nl KvK:

Nadere informatie

Naam Financiële verordening Gemeenschappelijke Regeling Bijsterhuizen (2006)

Naam Financiële verordening Gemeenschappelijke Regeling Bijsterhuizen (2006) Gemeenteblad Nijmegen Jaartal / nummer 2006 / 85 Naam Financiële verordening Gemeenschappelijke Regeling Bijsterhuizen (2006) Publicatiedatum 25 oktober 2006 Opmerkingen - Vaststelling van de verordening

Nadere informatie

Wij stellen de volgende data voor de oplevering van de planning en controlproducten 2010:

Wij stellen de volgende data voor de oplevering van de planning en controlproducten 2010: Planning en controlcyclus 2010 Samenvatting In dit voorstel is de planning opgenomen van de planning- en controlproducten 2010: de jaarrekening 2009, de voorjaarsnota 2010, de kadernota 2011, de programmabegroting

Nadere informatie

Controleverordening gemeente Papendrecht 2015

Controleverordening gemeente Papendrecht 2015 Controleverordening gemeente Papendrecht 2015 Verordening voor de controle op het financieel beheer en op de inrichting van de financiële organisatie van de gemeente Papendrecht Inhoudsopgave Controleverordening

Nadere informatie

INTERN CONTROLEPLAN 2017 Gemeente Marum

INTERN CONTROLEPLAN 2017 Gemeente Marum INTERN CONTROLEPLAN 2017 Gemeente Marum Inhoud 1 Inleiding... 3 2 Controleaanpak... 4 2.1 Uitgangspunten voor de controle... 4 2.1.1 Te hanteren goedkeurings- en rapportagetoleranties voor de rechtmatigheid

Nadere informatie

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2014 van de gemeente Bellingwedde

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2014 van de gemeente Bellingwedde Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2014 van de gemeente Bellingwedde Wedde, 27 november 2014 1. Inleiding 1.1 Algemeen De gemeenteraad heeft aan Deloitte Accountants B.V.

Nadere informatie

Financiële verordening Het Gegevenshuis

Financiële verordening Het Gegevenshuis Financiële verordening Het Gegevenshuis Vastgesteld in de openbare vergadering van het Algemeen Bestuur van de gemeenschappelijke regeling Het Gegevenshuis d.d. 25 februari 2016. Inhoud Artikel 1 Begrippenkader...

Nadere informatie

Bestuurlijk spoorboekje planning en control 2015

Bestuurlijk spoorboekje planning en control 2015 Bestuurlijk spoorboekje planning en control Gemeente Velsen 17 december 2014 Inleiding In de Wet dualisering gemeentebestuur zijn de posities, functies en bevoegdheden van de Raad en het College formeel

Nadere informatie

Vastgestelde verordening - Financiële verordening gemeente Zoeterwoude

Vastgestelde verordening - Financiële verordening gemeente Zoeterwoude GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van de gemeente Zoeterwoude Publicatiedatum: 10-06-2015 Nummer gemeenteblad: 0554 Vastgestelde verordening - Financiële verordening gemeente Zoeterwoude Burgemeester en wethouders

Nadere informatie

Controleverordening DCMR Milieudienst Rijnmond 2014

Controleverordening DCMR Milieudienst Rijnmond 2014 Controleverordening DCMR Milieudienst Rijnmond 2014 DCMR Milieudienst Rijnmond Parallelweg 1 3112 NA Schiedam telefoon: (010) 2468 000 telefax : (010) 2468 283 Web: http://www.dcmr.nl/ 1 van 5 Het algemeen

Nadere informatie

Auditing CONTROLEPLAN 2019

Auditing CONTROLEPLAN 2019 Auditing CONTROLEPLAN 2019 Versie Definitief 1 Controleplan 2019 1. Algemeen... 3 1.1 Inleiding... 3 1.2 Wettelijk kader... 3 1.3 Groningen in control... 3 1.4 Ervaringen 2018 en acties doorontwikkeling

Nadere informatie

: Controleprotocol voor de accountantscontrole inclusief normenkader

: Controleprotocol voor de accountantscontrole inclusief normenkader Agendapunt 5 algemeen bestuur Onderwerp : Controleprotocol voor de accountantscontrole inclusief normenkader Datum : 14 februari 2018 Opsteller Behandeling DSO : Jan de Jonge : n.v.t. Bijlage(n) : Samenvatting

Nadere informatie

Controleprotocol jaarrekening gemeente Heerenveen

Controleprotocol jaarrekening gemeente Heerenveen gemeente Heerenveen Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 1.1 Wettelijk kader... 3 1.2 Doel... 4 2 Accountantscontrole... 5 2.1 Controle getrouwheid en rechtmatigheid in het algemeen... 5 2.2 Controle rechtmatigheid

Nadere informatie

Onderzoeksplan doeltreffendheid en doelmatigheid 2018

Onderzoeksplan doeltreffendheid en doelmatigheid 2018 splan doeltreffendheid en doelmatigheid 2018 Gemeente Groningen Oktober 2017-1 - 1. Algemeen Op grond van artikel 213a Gemeentewet moet ons college periodiek onderzoek doen naar de doelmatigheid en doeltreffendheid

Nadere informatie

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening van de gemeente Mill en Sint Hubert

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening van de gemeente Mill en Sint Hubert Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2014-2017 van de gemeente Mill en Sint Hubert 1. Inleiding Bij besluit van 12 juni 2014 heeft de gemeenteraad Deloitte accountants opdracht

Nadere informatie

Sector: PF Nr.: De raad van de gemeente Hengelo; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van, nr ;

Sector: PF Nr.: De raad van de gemeente Hengelo; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van, nr ; Sector: PF Nr.: 1021247 De raad van de gemeente Hengelo; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van, nr 1021219; b e s l u i t : vast te stellen de volgende Verordening op het financiële beleid

Nadere informatie

Portefeuillehouder: M.A.P. Michels Behandelend ambtenaar J. van der Meer, 0595 447719 gemeente@winsum.nl (t.a.v. J. van der Meer)

Portefeuillehouder: M.A.P. Michels Behandelend ambtenaar J. van der Meer, 0595 447719 gemeente@winsum.nl (t.a.v. J. van der Meer) Vergadering: 11 december 2012 Agendanummer: 12 Status: Besluitvormend Portefeuillehouder: M.A.P. Michels Behandelend ambtenaar J. van der Meer, 0595 447719 E mail: gemeente@winsum.nl (t.a.v. J. van der

Nadere informatie

CONTROLE VERORDENING GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING REINIGINGSBEDRIJF AVALEX.

CONTROLE VERORDENING GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING REINIGINGSBEDRIJF AVALEX. CONTROLE VERORDENING GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING REINIGINGSBEDRIJF AVALEX. Blz. 1 van 6 Controleverordening Avalex art 213 gemeentewet 2014 Inhoud Artikel 1 Definities... 3 Artikel 2 Opdrachtverlening

Nadere informatie

Gemeente De Bilt Management letter

Gemeente De Bilt Management letter Gemeente De Bilt Management letter Boekjaar 2017 28 november 2017 ~AKER TILLY BERK An independent member of Baker Tilly International VERTROUWELIJK Aan het College van Burgemeester en Wethouders van de

Nadere informatie

CONTROLEPROTOCOL 2015

CONTROLEPROTOCOL 2015 CONTROLEPROTOCOL 2015 11. Inleiding Bij besluit van 2 maart 2015 heeft de gemeenteraad de overeenkomst met Ernst & Young Accountants LLP inzake de uitvoering van de accountantscontrole als bedoeld in art

Nadere informatie

gelet op artikel 212 van de Gemeentewet en het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten;

gelet op artikel 212 van de Gemeentewet en het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten; Financiële Beheersverordening gemeente Dantumadeel (ook bekend als verordening artikel 212 Gemeentewet (GW)) De raad van de gemeente Dantumadeel besluit; gelet op artikel 212 van de Gemeentewet en het

Nadere informatie

Controleprotocol accountantscontrole jaarrekening 2011 Waterschap Rivierenland

Controleprotocol accountantscontrole jaarrekening 2011 Waterschap Rivierenland CVDR Officiële uitgave van Waterschap Rivierenland. Nr. CVDR272951_1 9 februari 2016 Controleprotocol accountantscontrole jaarrekening 2011 Waterschap Rivierenland Ter voorbereiding en ondersteuning van

Nadere informatie

GS brief aan Provinciale Staten

GS brief aan Provinciale Staten GS brief aan Provinciale Staten Aan de leden van Provinciale Staten Contact: J.N. Baljeu 070-441 8688 j.baljeu@pzh.nl @pzh.nl Postadres Provinciehuis Postbus 90602 2509 LP Den Haag T 070-441 66 11 www.zuid-holland.nl

Nadere informatie