Zorgtrajectbegeleiding

Transcriptie

1 Zorgtrajectbegeleiding Provincie Antwerpen Stationstraat Turnhout tel.: 014/ fax: 014/ Doornstraat Wilrijk tel.: 03/ fax: 03/ Zorgtrajectbegeleiding in de provincie Antwerpen Eindrapport december 2003 Eindrapport bestemd voor het Vlaams Fonds voor Sociale Integratie van Personen met een Handicap ter verantwoording van het bekomen van een bijzondere subsidie voor het begrotingsjaar 2002, toegekend aan de Stichting Gouverneur Kinsbergen Gehandicaptenzorg Provincie Antwerpen vzw.

2 Inhoud 1 TRAJECTBEGELEIDING UITGELEGD Inleiding Wat is trajectbegeleiding? Vraagverduidelijking Planning Bemiddeling Opvolging en evaluatie Doelen van trajectbegeleiding Kwaliteit van leven Vraaggestuurde ondersteuning en empowerment Inclusie en community care Coördinatie en continuïteit Trajectbegeleiding is een functie Wat is een functie? Voortraject Manier van werken Organisatievorm? Inhoudelijke voorwaarden voor trajectbegeleiding De organisatie van trajectbegeleiding Experimenteren Discussiëren Reguleren Realiseren 23 2 TRAJECTBEGELEIDING (BE)WERKT Inleiding De basis Wie ben ik? Wat wil ik? Wie helpt mij? Evaluatie: loopt het goed en heeft het effect? Rapportering Een eerste aanpassing Een nieuwe doelgroep Een nieuwe methodiek De relevante anderen Aangepaste rapportering Een nieuwe uitbreiding van de doelgroep Het eindproduct Het eerste Ik-boek De evolutie naar 'Ik stippel m'n traject uit!' 43 3 TRAJECTBEGELEIDING UITGETELD Inleiding Personeel in cijfers Intake in cijfers Aantal cliënten Grondige cijferanalyse van 48 cliënten 48 Eindrapport project zorgtrajectbegeleiding provincie Antwerpen december

3 3.5.1 De aanmelding De begeleiding 51 4 TRAJECTBEGELEIDING VERTELD CLIËNTEN VERWIJZERS Consultatiebureau Team Pleegzorg Arbeidstrajectbegeleiding Semi-internaat bijzonder onderwijs Sociale dienst TNW Lokale politie G, sociale dienst Centrum voor kinderzorg en gezinsondersteuning Internaat Kinder- en jeugdpsychiater Consultatiebureau Dienst Begeleid Werken Dienst Begeleid Wonen Thuisbegeleidingsdienst voor mensen met autisme Dienstverleningscentrum, sociale dienst Leef- en trainingsgroep (semi-internaat) Begeleid wonen Dagcentrum Dagcentrum Tehuis werkenden, sociale dienst Universitaire Ziekenhuizen Landelijke thuiszorg Dagcentrum voor volwassenen, semi-internaat voor niet-schoolgaanden Mutualiteit, sociaal assistente Jeugdpsychiatrie 87 Eindrapport project zorgtrajectbegeleiding provincie Antwerpen december

4 1 Trajectbegeleiding uitgelegd functie voorwaarden inhoud organisatie concept Trajectbegeleiding uitgelegd indicatoren overlegplatform regelgeving Eindrapport project zorgtrajectbegeleiding provincie Antwerpen december

5 1.1 Inleiding Reeds van bij de start van de eerste experimentele projecten trajectbegeleiding werd een overlegplatform opgericht, dat aanvankelijk tot doel had om het concept trajectbegeleiding inhoudelijk vorm te geven. In dit overlegplatform waren vertegenwoordigers van de eerste drie projecten trajectbegeleiding (in de provincies Antwerpen, Vlaams-Brabant en West-Vlaanderen) en van het wetenschappelijk onderzoeksproject vertegenwoordigd. Het overleg en de bijhorende discussies leidde eind 2001 tot de uitgave van de brochure Trajectbegeleiding goed bekeken!. Deze brochure bevat naast een omschrijving van de functie trajectbegeleiding ook een aantal inhoudelijke en organisatorische voorwaarden die noodzakelijk zijn om van trajectbegeleiding te kunnen spreken. Het overlegplatform wordt eind 2001 uitgebreid met zes nieuwe projecten trajectbegeleiding. Over de inhoud van trajectbegeleiding wordt snel consensus bereikt. De organisatie van trajectbegeleiding in Vlaanderen lokt echter nog steeds veel discussie uit in het zorglandschap. Dit boekje is gebaseerd op de brochure van het Vlaams Overlegplatform Trajectbegeleiding (VOT) en de teksten rond de organisatie van trajectbegeleiding vanuit het VOT en het wetenschappelijk onderzoek onder leiding van prof. Bea Maes. Voor meer informatie verwijzen we dan ook graag naar genoemde documenten. 1.2 Wat is trajectbegeleiding? Trajectbegeleiding is een vorm van procesbegeleiding waarbij de persoon met een handicap en direct betrokkenen actief ondersteund worden in het verhelderen van hun ondersteuningsbehoeften en in het vervolgens samenstellen, coördineren en opvolgen van een ondersteuningspakket dat aansluit bij deze subjectief ervaren noden en wensen en dat bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven. Trajectbegeleiding richt zich in principe tot elke persoon van wie de kansen tot sociale integratie belemmerd worden. De projecten die tot nu toe geëxperimenteerd hebben met trajectbegeleiding, richtten zich tot personen met (een vermoeden van) een handicap en de mensen die voor deze persoon belangrijk zijn. Dit heeft te maken met de subsidies, die afkomstig waren van het Vlaams Fonds voor Sociale Integratie van Personen met een Handicap. Binnen trajectbegeleiding wordt de persoon met een handicap en de voor hem belangrijke anderen de cliënt genoemd. Eindrapport project zorgtrajectbegeleiding provincie Antwerpen december

6 Trajectbegeleiding is een vorm van procesbegeleiding. Er zijn binnen trajectbegeleiding verschillende fasen, die geheel of gedeeltelijk kunnen hernomen worden gedurende het leven van de persoon met een handicap. Om van trajectbegeleiding te kunnen spreken moeten volgende fasen allemaal opgenomen zijn in het proces: Vraagverduidelijking De trajectbegeleider ondersteunt de persoon met een handicap en de personen die voor hem belangrijk zijn in het verhelderen van hun ondersteuningsbehoeften: wat zijn de wensen en dromen, de nachtmerrie van deze perso(o)n(en), wat zijn hun mogelijkheden en beperkingen, waarin hebben ze nog behoefte aan ondersteuning? De vraagverduidelijking kan op alle levensdomeinen die de cliënt belangrijk vindt betrekking hebben: wonen, werk, dagbesteding, vrije tijd, relaties, Planning Tijdens de planning bepaalt de cliënt welke doelen zij willen nastreven op welke domeinen en welke stappen daarvoor moeten gezet worden. Het antwoord op deze vragen wordt opgeschreven in een ondersteuningsplan. Men gaat steeds eerst na of de persoon met een handicap of de omgeving zelf de mogelijkheden hebben om het probleem op te lossen en of er ondersteuning mogelijk is vanuit het sociale netwerk. Daarnaast kan er samen met de cliënt en het sociale netwerk gezocht worden naar andere hulpverleners of organisaties die een antwoord kunnen bieden op de vragen van de cliënt Bemiddeling Tijdens de bemiddeling wordt er een ondersteuningspakket samengesteld dat beantwoordt aan de noden en wensen van de cliënt. Samen met de betrokkenen zoekt de trajectbegeleider creatief en met een open ingesteldheid naar ondersteuningsvormen die een antwoord kunnen bieden op de vragen van de cliënt. Er wordt met personen of instanties onderhandeld om een aangepast ondersteuningsaanbod op maat van de cliënt te verkrijgen. De trajectbegeleider zal samen met de cliënt de ondersteuning vanuit het sociale netwerk, gewone diensten en gespecialiseerde hulpverlening coördineren, zodat de cliënt steeds meester blijft over het ondersteuningspakket Opvolging en evaluatie De uitvoering van het ondersteuningsproces zal vanuit het perspectief van de cliënt kritisch bewaakt en opgevolgd worden zodat bijsturing of aanpassing mogelijk is. Indien nodig ondersteunt de trajectbegeleider de cliënt om op te komen voor zijn (hun) eigen mening en belangen ten aanzien van andere hulpverle- Eindrapport project zorgtrajectbegeleiding provincie Antwerpen december

7 ningsinstanties, zonder hem/haar de verantwoordelijkheid te ontnemen. Meestal is de trajectbegeleider vanaf deze fase meer op de achtergrond aanwezig. De cliënt kan echter te allen tijde opnieuw beroep doen op trajectbegeleiding, waarmee een grotere continuïteit van de ondersteuning wordt beoogd in verschillende levensperioden. 1.3 Doelen van trajectbegeleiding Voor de cliënt Kwaliteit van leven Trajectbegeleiding probeert de kwaliteit van leven van de cliënt te bevorderen. Deze kwaliteit van leven wordt zowel door objectieve omstandigheden als door subjectieve factoren bepaald. Voorbeelden van subjectieve factoren zijn: de tevredenheid van mensen over bepaalde levensomstandigheden, de waarde of het belang dat ze hechten aan bepaalde aspecten, de mate waarin ze controle ervaren over de voor hen belangrijke mogelijkheden in het leven en de mate waarin ze mogelijkheden tot verandering of verbetering ervaren in een bepaald levensdomein. Deze subjectieve factoren, die zeer bepalend zijn voor de ervaren levenskwaliteit, sturen in sterke mate het proces van trajectbegeleiding. Er wordt met de persoon met een handicap en direct betrokkenen een individueel traject afgelegd, waarbij hun visie op wat de kwaliteit van hun leven bepaalt, centraal staat. O Brien beschrijft vijf aspecten die belangrijk zijn om de kwaliteit van leven van personen met een handicap te bevorderen. Zij moeten de kans krijgen om volwaardig te participeren aan de samenleving gerespecteerd en gewaardeerd te worden in hun anderszijn zelf keuzes te maken, beslissingen te nemen en invloed uit te oefenen op hun omgeving betekenisvolle relaties te onderhouden met familie, vrienden en kennissen eigen mogelijkheden en competenties te benutten en verder te ontwikkelen. Omdat trajectbegeleiding deze principes als leidraad neemt bij het plannen en coördineren van ondersteuningsvormen, kan ze een bijdrage leveren aan een betere kwaliteit van leven voor personen met een handicap en hun directe omgeving Vraaggestuurde ondersteuning en empowerment Personen met een handicap en hun ouders willen hun leven inrichten zoals ze dat zelf willen, rekening houdend met eigen mogelijkheden, wensen en voorkeuren. Ze willen meer greep krijgen op hun eigen bestaansontwerp. Ze willen zeggingschap Eindrapport project zorgtrajectbegeleiding provincie Antwerpen december

8 over en keuzevrijheid in de ondersteuning die ze nodig hebben om hun levensdoelen te verwezenlijken. Daarom moeten de betrokkenen zelf de regie in handen hebben van hun eigen ondersteuningsproces. De positie van de cliënt ten opzichte van de hulpverlening verandert: ze zijn niet meer enkel zorgvrager waarbij de zorg die gekregen wordt afhankelijk is van het aanbod. We noemen ondersteuning vraaggestuurd wanneer ze (a) geboden wordt op momenten en plaatsen en op een wijze die aansluiten bij wat de gebruiker wil én (b) ondersteuning biedt bij de invulling van zijn of haar leven. Trajectbegeleiding is een manier om deze vraaggestuurde ondersteuning te realiseren. Mensen met een handicap en direct betrokkenen moeten de kans krijgen om uit te zoeken welke hun (toekomst)wensen en verwachtingen zijn en welke ondersteuningsnoden en hulpvragen zij hebben op verschillende levensdomeinen. Trajectbegeleiding ondersteunt dit proces van vraagverduidelijking. Vervolgens gaat een trajectbegeleider samen met de betrokkenen op zoek naar een geïndividualiseerd ondersteuningspakket dat optimaal tegemoet komt aan hun vragen en noden en uitgaat van hun mogelijkheden en prioriteiten. Niet het bestaande voorzieningensysteem, maar de noden, wensen en mogelijkheden van de persoon met een handicap en zijn directe omgeving vormen het vertrekpunt van dit zoekproces. In die zin gaat trajectbegeleiding verder dan het afstemmen van het zorgaanbod op de zorgvraag binnen de context van voorzieningen. Er moet een ondersteuningspakket kunnen samengesteld worden buiten de grenzen van professionele diensten en over de grenzen van bestaande sectoren heen. Trajectbegeleiding wil de positie van personen met een handicap en direct betrokkenen versterken, hen mondiger maken en hen ondersteunen bij het opkomen voor hun rechten en bij het maken van keuzes. Dit noemen we empowerment. Empowerment is slechts mogelijk vanuit een basisvisie dat mensen met een handicap en hun omgeving geen afhankelijke, zorgbehoevende en passieve zorgconsumenten zijn, maar capaciteiten en mogelijkheden hebben om een eigen invulling aan hun leven te geven. Empowerment verwijst naar het respect voor en het vertrouwen in de mogelijkheden van de persoon met een handicap en direct betrokkenen, zonder de realiteit van de grenzen ervan te negeren. Voor de hulpverlening Inclusie en community care De basisidee van inclusie en community care is dat mensen met een handicap volwaardig moeten kunnen deelnemen aan onze samenleving. Ondersteuningsvormen moeten zo georganiseerd worden dat personen met een handicap binnen hun natuurlijke omgeving kunnen wonen, onderwijs volgen, werken en hun vrije tijd Eindrapport project zorgtrajectbegeleiding provincie Antwerpen december

9 doorbrengen. Het accent ligt daarbij niet enkel op de plaats (in de gewone samenleving), maar ook en vooral op de gelijkwaardige positie en de relationele betrokkenheid van mensen met en zonder handicap. Trajectbegeleiding wordt beschouwd als een middel om dergelijke inclusieve en gemeenschapsgerichte ondersteuningsvormen te realiseren, aangepast aan de specifieke mogelijkheden en noden van de betrokken personen met een handicap. In een inclusieve samenleving wordt de diversiteit in visies en levensstijlen van mensen gerespecteerd en gewaardeerd Coördinatie en continuïteit Trajectbegeleiding wil tegemoetkomen aan een aantal kritieken op de huidige organisatie van de hulpverlening. Cliënten ervaren de hulpverlening soms als weinig flexibel en slecht toegankelijk. Het aanbod van hulpverleningsvormen is complex en onoverzichtelijk. Het is versnipperd. Strikte regels leiden er toe dat mensen met complexe of specifieke problematieken door de mazen van het net vallen. Flexibele combinaties van hulpvormen over diverse sectoren heen zijn vooralsnog vaak onmogelijk, al zijn er reeds stappen in de goede richting gezet. Trajectbegeleiding wil mensen met een handicap en hun directe omgeving informeren over en wegwijs maken in de doolhof van mogelijke ondersteuningsvormen. De begeleiding is erop gericht om de ondersteuning vanuit diverse bronnen en diensten te combineren, op elkaar af te stemmen en te coördineren. Door bij belangrijke (overgangs)momenten telkens opnieuw een beroep te kunnen doen op trajectbegeleiding, wordt een grotere continuïteit van de ondersteuning beoogd in verschillende levensperioden. Ook op beleidsniveau kan trajectbegeleiding een signaalfunctie vervullen om bestaande diensten en voorzieningen beter op elkaar af te stemmen en hiaten in het aanbod te vermijden. 1.4 Trajectbegeleiding is een functie Wat is een functie? Het Vlaams Overlegplatform Trajectbegeleiding beschouwt trajectbegeleiding als een functie. Onder functie wordt verstaan: het uitoefenen van een ambt, het vervullen van een taak of een reeks van taken en activiteiten. De typische taken binnen trajectbegeleiding zijn : vraagverduidelijking, planning, bemiddeling, opvolging en evaluatie. Een functie binnen de hulp- en dienstverlening is een bundeling van activiteiten die uitgevoerd kan worden door al dan niet professionele hulpverleners om een antwoord te kunnen bieden op de verschillende ondersteuningsnoden van een Eindrapport project zorgtrajectbegeleiding provincie Antwerpen december

10 persoon. Deze activiteiten kunnen zich situeren op verschillende domeinen, uitgevoerd worden op verschillende plaatsen en verschillen naar intensiteit. Het beschrijven van trajectbegeleiding als een functie laat toe dat personen er een beroep op kunnen doen los van andere functies en eventueel zelfs voor er sprake is van de uitvoering van andere zorgfuncties. Bovendien kan men door het te omschrijven als een apart takenpakket de trajectbegeleider erkennen in zijn of haar functie. Tenslotte maakt een omschrijving van trajectbegeleiding als functie duidelijk dat trajectbegeleiding ook taken op organisatorisch niveau, over de voorzieningen heen bevat Voortraject Trajectbegeleiding is één van de voortrajectfuncties die bijdragen tot de realisatie van vraaggestuurde ondersteuning. De term voortraject betekent geenszins dat het uitsluitend om een of andere vorm van toeleiding zou gaan naar een bestaande zorgvorm binnen de context van het Vlaams Fonds. De nadruk ligt op de vraagverduidelijking en op het plannen en mobiliseren van gewenste ondersteuningsvormen. Deze kunnen zowel in het sociaal netwerk als in de reguliere en gespecialiseerde sectoren van de hulpverlening gevonden worden. We stellen vast dat het beleid de laatste jaren slechts beperkt geïnvesteerd heeft in de kwaliteit van deze functies. Investeren in de voortrajectfuncties sluit nochtans aan bij belangrijke beleidsopties zoals het herwaarderen van de mantelzorg, het belang van preventie, inclusie en integrale jeugdzorg en het realiseren van meer vraaggestuurde ondersteuning Manier van werken Trajectbegeleiding veronderstelt een manier van werken, een manier waarop trajectbegeleiders zich verhouden tot cliënten. Het gaat om het werken met netwerken, het vraaggestuurd, het inclusief en het empowerend werken en het volwaardig partnerschap. Centraal staan de betrokkenheid van de cliënt en het eigen keuze- en beslissingsrecht bij het samenstellen, opvolgen en evalueren van hun ondersteuning. Deze werkwijze is uiteraard niet exclusief voor trajectbegeleiding. Integendeel, de werkwijze zou in principe door alle professionele diensten en voorzieningen voor personen met een handicap toegepast moeten worden. Bestaande diensten en voorzieningen moeten/kunnen de principes en de wijze van werken van trajectbegeleiding toepassen binnen hun eigen werking Organisatievorm? Trajectbegeleiding omschrijven als een functie of een geheel van taken zegt nog niets over de keuze naar organisatievorm toe. Wel heeft het Vlaams Overlegplatform Trajectbegeleiding de voorwaarden vastgelegd waaraan de organisatie van trajectbegeleiding moet voldoen opdat de werkwijze en de doelstellingen van Eindrapport project zorgtrajectbegeleiding provincie Antwerpen december

11 trajectbegeleiding optimaal gerealiseerd zouden kunnen worden (zie later). Zonder deze voorwaarden kan men niet spreken van trajectbegeleiding. We willen ook opmerken dat de omschrijving van trajectbegeleiding als functie geen uitspraak doet over het domein, de plaats en de intensiteit van de uitvoering van deze functie. Dit is steeds afhankelijk van de cliënt. Trajectbegeleiding wordt niet gekoppeld aan een vooraf bepaald beroep. 1.5 Inhoudelijke voorwaarden voor trajectbegeleiding Binnen het Vlaams Overlegplatform Trajectbegeleiding werd consensus bereikt over de noodzakelijke voorwaarden, zowel inhoudelijk als organisatorisch, waaraan moet voldaan worden om te kunnen spreken van trajectbegeleiding. De inhoudelijke voorwaarden voor trajectbegeleiding zijn: 1) Trajectbegeleiding is vrijwillig. De cliënt wordt geinformeerd over wat trajectbegeleiding inhoudt en beslist daarna of trajectbegeleiding een antwoord kan bieden op zijn vragen. Trajectbegeleiding is ook rechtstreeks toegankelijk, dit wil zeggen dat cliënten geen ticket nodig hebben of niet ingeschreven moeten zijn bij het Vlaams Fonds om van trajectbegeleiding gebruik te maken. 2) De persoon met een handicap en zijn omgeving worden actief ondersteund om eigen keuzes te maken en hun eigen leven vorm te geven (empowerment). Zij zijn de primaire actoren. Hun keuzes, hun noden en hun perspectief zijn sturend voor de doelen die vooropgesteld worden en voor de acties die ondernomen worden. 3) De cliënt wordt aangemoedigd en ondersteund om hun eigen krachten, competenties en (groei)mogelijkheden te benutten en verder te ontwikkelen. 4) Er bestaat een volwaardig partnerschap tussen de cliënt en de trajectbegeleider. Deze wordt onder meer gekenmerkt door het nastreven van een gemeenschappelijk doel, het samen nemen van beslissingen, een eerlijke en open communicatie, nabijheid en vertrouwen en wederzijds respect. In dialoog worden mogelijke diverse perspectieven bespreekbaar gemaakt. Er is een open verslaggeving en de cliënt houdt zijn eigen dossier in handen. 5) Het sociaal netwerk krijgt, in overleg met de cliënt, een centrale rol in het proces van trajectbegeleiding. Samen met de cliënt probeert men relaties van wederzijdse verbondenheid en steun van voor hem betekenisvolle anderen uit te bouwen en te versterken. 6) Er wordt zoveel mogelijk en in overeenstemming met de wens van de betrokkenen naar inclusieve ondersteuningsvormen gezocht, die het mogelijk maken Eindrapport project zorgtrajectbegeleiding provincie Antwerpen december

12 dat een persoon met een handicap in zijn natuurlijke omgeving kan blijven. Leden van het sociaal netwerk, reguliere en gespecialiseerde diensten of hulpverleners bieden daarbij ondersteuning, op een wijze die aangepast is aan de noden en mogelijkheden van de cliënt. 7) Trajectbegeleiding is een cyclisch proces waarbij de fasen van vraagverduidelijking, planning, bemiddeling, opvolging en evaluatie als geheel of gedeeltelijk hernomen kunnen worden gedurende het hele leven van de persoon met een handicap. In het handboek Indicatoren voor een kwaliteitsvol traject wordt uitvoeriger ingegaan op de taken, de kwaliteitsindicatoren en de evaluatie vanuit de cliënt en de trajectbegeleider binnen elke fase van het proces van trajectbegeleiding. 1.6 De organisatie van trajectbegeleiding Experimenteren Vanaf 1 januari 1999 tot eind 2003 is er in Vlaanderen geëxperimenteerd met heel wat diverse organisatievormen van trajectbegeleiding. Op een bepaald moment waren er 9 projecten actief in Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De subsidiëring vanuit het Vlaams Fonds voor Sociale Integratie van Personen met een Handicap en het veelkleurige pluimage van de diverse werkgevers hebben daar zeker toe bijgedragen. Toch is er steeds een nauwe samenwerking geweest tussen de diverse projecten trajectbegeleiding via het Vlaams Overlegplatform Trajectbegeleiding. Er was wederzijds respect en een gedeelde interesse om na het uitwerken van het concept trajectbegeleiding na te gaan welke organisatievormen de functie trajectbegeleiding waar kunnen maken. Trajectbegeleiding werd uitgeprobeerd in het kader van een Dienst voor Thuisbegeleiding CGVB samenwerkingsverband van (sociale diensten van) voorzieningen aparte VZW gebruikersorganisatie. Bovendien kwam er heel wat input vanuit het wetenschappelijk onderzoek naar trajectbegeleiding o.l.v. prof. dr. B. Maes. Zo kreeg trajectbegeleiding vele gezichten: de trajectbegeleider is in dienst van een instantie die ook een bepaald hulpverleningsaanbod doet of is daar volledig onafhankelijk van (interne versus onafhankelijke variant) één van de betrokken hulpverleners uit een dienst of voorziening neemt de trajectbegeleiding als een bijkomende taak op voor een bepaalde cliënt of Eindrapport project zorgtrajectbegeleiding provincie Antwerpen december

13 iemand wordt geheel vrij gemaakt om de specifieke functie van trajectbegeleiding op te nemen (bijkomende versus aparte variant) de trajectbegeleider neemt alle taken van het proces op zich of de taken worden verdeeld onder verschillende personen (integrale versus partiële variant). Terwijl het merendeel van de projecten beschikbaar was voor alle personen met een (vermoeden van) handicap, werd er ook aandacht besteed aan trajectbegeleiding bij jonge kinderen en bij personen met autisme Discussiëren Eenmaal op ruime schaal geëxperimenteerd met diverse organisatievormen en het concept trajectbegeleiding (definitie, fasen en principes) verhelderd, kwam de discussie op gang naar geschikte organisatievormen voor trajectbegeleiding. Eind 2001 verspreidde het Vlaams Overlegplatform Trajectbegeleiding de brochure Trajectbegeleiding goed bekeken!. In deze brochure worden 14 voorwaarden voor trajectbegeleiding toegelicht: 7 inhoudelijke voorwaarden en 7 organisatorische voorwaarden. De organisatorische voorwaarden zijn: 1. De toegang tot trajectbegeleiding moet zo laagdrempelig mogelijk zijn. Dat impliceert onder andere dat het goed bekend is bij personen met een handicap en direct betrokkenen, dat het makkelijk bereikbaar is, niet geassocieerd wordt met bestaande diensten of voorzieningen en dat aan zo weinig mogelijk voorwaarden moet voldaan worden om er gebruik van te maken 2. Trajectbegeleiders werken in teamverband. Een begeleiding wordt op een integrale en niet-gefragmenteerde wijze uitgevoerd. Een trajectbegeleidingsteam is niet noodzakelijk multidisciplinair. Wel moet het voldoende expertise hebben inzake vraaggestuurde methodieken, mogelijke ondersteuningsvormen voor personen met een handicap in het reguliere en specifieke circuit en mogelijkheden om de communicatie te kunnen aangaan met de persoon met een handicap en direct betrokkenen. Trajectbegeleiders dienen achter de principes van trajectbegeleiding te staan. 3. Trajectbegeleidingsteams zijn autonoom en onafhankelijk in hun werking. Vanuit het perspectief van de persoon met een handicap en zijn omgeving betekent dit a. dat de betrokkenen centraal staan en niet beperkt worden in de keuzes die ze kunnen maken Eindrapport project zorgtrajectbegeleiding provincie Antwerpen december

14 b. dat de betrokkenen rechtstreeks toegang hebben tot de functie trajectbegeleiding. De organisatievorm van trajectbegeleiding moet dit garanderen door minimaal c. een onafhankelijke positie in te nemen ten aanzien van het aanbod, d.i. de concrete uitvoering van de ondersteuningsvormen die gepland, gecoördineerd en opgevolgd worden. d. opgevolgd te worden door een breed en evenwichtig samengestelde stuurgroep. In deze stuurgroep zijn de verschillende actoren binnen de gehandicaptensector (gebruikers, diensten en voorzieningen) maar ook vertegenwoordigers van reguliere diensten en voorzieningen en van belendende sectoren aanwezig. Deze stuurgroep heeft als doel de werking van trajectbegeleiding inhoudelijk en organisatorisch te begeleiden, te ondersteunen, te sturen en te evalueren en de onafhankelijke werking van het team te bewaken. e. zich open te stellen voor alle personen uit de regio behorend tot de doelgroep. f. georganiseerd te worden volgens de onafhankelijke variant. Dit betekent dat trajectbegeleiders enkel de functie van trajectbegeleiding uitvoeren en daarnaast geen andere (bijv. diagnostische of begeleidingsgerichte) taken op zich nemen. Trajectbegeleiding wordt bij voorkeur los van reeds bestaande diensten en voorzieningen georganiseerd wat betreft locatie, financiën en hiërarchische organisatiestructuur omdat dit de meeste garanties biedt voor de onafhankelijke werking van trajectbegeleiding. 4. Trajectbegeleiding moet regionaal ingebed zijn: a. vooreerst dient er een structureel verband te bestaan met andere functies die regionaal georganiseerd worden. b. daarnaast dienen zowel op beleidsvlak (bijv. stuurgroep) als in de concrete werking structurele samenwerkingsverbanden ingebouwd te worden met reguliere en specifieke diensten in de regio en met gebruikersorganisaties, zonder dat dit de individuele keuzevrijheid van de cliënt belemmert. In die zin is de werking van trajectbegeleiding sectoroverschrijdend en integraal. c. tenslotte dienen er kanalen uitgewerkt te worden waardoor trajectbegeleiders ook hun signaalfunctie op vlak van structurele tekorten kunnen waarmaken. Zo kan trajectbegeleiding een hefboom zijn voor een betere zorgafstemming binnen een bepaalde regio. Eindrapport project zorgtrajectbegeleiding provincie Antwerpen december

15 5. Trajectbegeleiding kan op alle leeftijden aangeboden worden. Trajectbegeleiders kunnen zich wel specialiseren in trajectbegeleiding voor kinderen of voor volwassenen op voorwaarde dat ze deze blijven begeleiden tijdens overgangsfasen. Trajectbegeleiding is in principe niet leeftijdsgebonden. 6. Duur en intensiteit liggen niet op voorhand vast en worden bepaald in samenspraak tussen cliënt en trajectbegeleider. 7. De gesprekken van trajectbegeleiders met de personen met een handicap en direct betrokkenen gebeuren in principe in de eigen leefsituatie van de cliënt, maar dit is afhankelijk van de keuze van de betrokkenen. Dit was het begin van levendige discussies over mogelijke organisatievormen voor trajectbegeleidng. Enerzijds zagen heel wat diensten en voorzieningen trajectbegeleiding als een module die vanuit bestaande organisaties kon aangeboden worden. Anderzijds waren diverse projecten ervan overtuigd dat de autonome en onafhankelijke werking enkel kon gegarandeerd worden door aparte diensten trajectbegeleiding. Uit de praktijk bleek dat trajectbegeleiding organisatorisch op diverse manieren kon vertaald worden. Volgende vaststellingen werden gedaan: Uit de projecten blijkt dat er zowel voor kinderen als voor volwassenen met (het vermoeden van) een handicap en hun direct betrokkenen een grote nood is aan een laagdrempelige, onafhankelijke ondersteuningsvorm, los van alle bestaande aanbod en waar enkel trajectbegeleiding geboden wordt. De trajectbegeleiders geven aan dat het implementeren en realiseren van de uitgangsprincipes vanuit zo n setting gemakkelijker gaat dan wanneer dit moet gebeuren vanuit een grotere organisatie of wanneer meerdere functies moeten gecombineerd worden. Vooral het bondgenoot kunnen zijn en samen met het cliëntsysteem op weg gaan wordt hierbij naar voor geschoven, evenals het onafhankelijk zijn ten aanzien van enig aanbod, wat het op zoek gaan naar o.a. inclusieve ondersteuningsvormen faciliteert. Ook blijkt uit een aantal projecten dat sommige cliëntsystemen juist een meerwaarde ervaren in het samengaan van trajectbegeleiding met thuisbegeleiding. In deze projecten blijkt dat er, na vorming van thuisbegeleiders, ondanks de vele valkuilen die een combinatie trajectbegeleiding/thuisbegeleiding met zich meebrengt, er voor bepaalde cliënten toch ook een niet te onderschatten meerwaarde schuilt in de combinatie van beide functies, zeker in de ondersteuning van gezinnen met zeer jonge kinderen met een handicap. Eindrapport project zorgtrajectbegeleiding provincie Antwerpen december

16 Andere projecten hebben dan weer ervaren dat een hulpverlener die trajectbegeleiding combineert met een residentieel of ambulant aanbod onvoldoende garanties biedt voor het correct implementeren van trajectbegeleiding. Vanuit deze bevindingen zag het Vlaams Overlegplatform Trajectbegeleiding twee organisatievormen voor trajectbegeleiding, in aansluiting op het modulaire denken omschreven als de onafhankelijke en de geïntegreerde module van trajectbegeleiding. 1. Trajectbegeleiding als onafhankelijke module Definitie: Nieuwe organisatie die uitsluitend deze module aanbiedt (dus een nieuwe vzw specifiek voor trajectbegeleiding). Het initiatief wordt intersectoraal en door gebruikers gedragen. De trajectbegeleider neemt enkel de functie trajectbegeleiding op zich (onafhankelijkheid is gegarandeerd). Kenmerken: Aan alle inhoudelijke voorwaarden (functie, definitie, principes en inhoudelijke kwaliteitsindicatoren) en alle organisatorische voorwaarden is voldaan. Dit resulteert in onafhankelijke diensten trajectbegeleiding. 2. Trajectbegeleiding als geïntegreerde module Definitie: Ambulante dienst die meerdere modules aanbiedt. Eén module is trajectbegeleiding die enkel wordt aangeboden in combinatie met andere modules: de cliënt kan dus niet kiezen voor alleen de module trajectbegeleiding. De individuele begeleider combineert in zijn werk de module trajectbegeleiding met andere modules. Kenmerken: Aan alle inhoudelijke voorwaarden (functie, definitie, taken, principes en inhoudelijke kwaliteitsindicatoren) is voldaan, maar niet aan (alle) organisatorische voorwaarden (bijv. kan handicapspecifiek zijn, niet laagdrempelig, ) Dit resulteert in de combinatie van trajectbegeleiding met directe hulpverlening. Met andere woorden: van trajectbegeleiding is slechts sprake indien alle inhoudelijke voorwaarden worden vervuld; van trajectbegeleiding als onafhankelijke module is pas sprake als daarenboven ook aan alle organisatorische voorwaarden is voldaan. De voorwaarden werden verder uitgewerkt in inhoudelijke (zie afzonderlijk handboek kwaliteitsindicatoren) en organisatorische kwaliteitsindicatoren. Als organisatorische kwaliteitsindicatoren zijn vooropgesteld: Eindrapport project zorgtrajectbegeleiding provincie Antwerpen december

17 onafhankelijkheid alle leeftijden, handicaps en sociale situaties 1. Een trajectbegeleider neemt enkel de functie trajectbegeleiding op en neemt daarnaast slechts begeleidingstaken op zich in de mate dat dit het proces actief ondersteunt. 2. Zowel de trajectbegeleider als de cliënt hebben op geen enkele wijze verplichtingen ten aanzien van gelijk welk aanbod. 3. Een dienst kan niemand weigeren op basis van leeftijd, van aard en ernst van de handicap, of van sociale situatie. laagdrempeligheid 4. Het cliëntsysteem kan rechtstreeks contact opnemen met de dienst trajectbegeleiding doordat de dienst een eigen telefoonnummer met voic en een adres heeft. bekendmaking herkenbaarheid teamwerking keuzevrijheid 5. Iedere vraag wordt ernstig genomen en verkend. 6. Indien de dienst niet in staat is om de cliënt binnen een redelijke termijn te helpen, wordt actief gezocht naar doorverwijzingsmogelijkheden. 7. Het cliëntsysteem wordt geïnformeerd over de mogelijkheid om de gesprekken zowel in de thuissituatie als elders te laten plaatsvinden; zij kiezen autonoom de plaats en kunnen deze keuze steeds wijzigen. 8. De dienst doet concrete en aantoonbare inspanningen om trajectbegeleiding bekend te maken bij eerstelijnsdiensten, gebruikersorganisaties, publiek, e.a. 9. De naam van iedere dienst bevat het woord trajectbegeleiding. 10. De dienst organiseert overleg, intervisie en vorming voor de trajectbegeleiders. 11. Trajectbegeleiding kan nooit opgelegd worden aan een cliënt (kiest hiervoor vrijwillig). 12. De cliënt heeft de vrijheid om beroep te doen op de dienst trajectbegeleiding van zijn keuze. Deze keuzemogelijkheid wordt gegarandeerd. Eindrapport project zorgtrajectbegeleiding provincie Antwerpen december

18 zonodig intensief samenwerking 13. De intensiteit en frequentie van de trajectbegeleiding worden, binnen de grenzen van de regelgeving, bepaald door het cliëntsysteem en de trajectbegeleider. 14. Iedere dienst werkt collegiaal samen met de andere diensten trajectbegeleiding. De cliënt moet vrij kunnen kiezen tussen trajectbegeleiding als onafhankelijke module en trajectbegeleiding als geïntegreerde module. De beide modules realiseren vergt voor de geïntegreerde module een aanpassing van de bestaande regelgeving op het vlak van de inhoudelijke voorwaarden en vergt voor de onafhankelijke module een nieuwe regelgeving Reguleren Het uitwerken van een voorstel voor een regelgeving van trajectbegeleiding als onafhankelijke module werd de focus van het Vlaams Overlegplatform Trajectbegeleiding. Immers (1) uit de experimenten blijkt dat deze organisatievorm de beste garanties biedt voor het realiseren van trajectbegeleiding op een wijze die recht doet aan alle inhoudelijke voorwaarden; (2) cliënten geven aan nood te hebben aan een trajectbegeleider die, ook in hun perceptie, zeer duidelijk onafhankelijk van het bestaande aanbod en zeer laagdrempelig werkt, ook los van het Vlaams Fonds-aanbod (dus van bij het voortraject); (3) deze organisatievorm is momenteel nog niet aanwezig in Vlaanderen (er bestaat geen regelgeving voor), terwijl de noodzaak ervan duidelijk bewezen werd binnen alle projecten, zowel vanuit het perspectief van de cliënt als van de hulpverlener; (4) er is in het kader van PGB nood aan onafhankelijke ondersteuners die cliënt begeleiden bij de besteding van hun middelen zonder zelf belang te hebben bij de wijze waarop deze middelen besteed worden. Doel van het voorstel tot regelgeving was de discussie op gang te trekken en te concretiseren. Het voorstel omvat volgende onderdelen: algemene bepalingen, erkenning, subsidiëring (2 voorstellen), programmatie, werking en 2 essentiële bijlagen met de organisatorische en inhoudelijke kwaliteitsindicatoren. Hieronder volgt de tekst van de aanzet tot regelgeving voor trajectbegeleiding. Eindrapport project zorgtrajectbegeleiding provincie Antwerpen december

19 Algemene bepalingen In dit besluit wordt verstaan onder: trajectbegeleiding: een vorm van procesbegeleiding waarbij de persoon met een handicap en direct betrokkenen er bewust voor kiezen om actief ondersteund te worden in het verhelderen van hun ondersteuningsbehoeften en in het samenstellen, coördineren en opvolgen van een ondersteuningspakket dat aansluit bij deze subjectief ervaren noden en wensen en dat bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven trajectbegeleider: de medewerker die onafhankelijk van het bestaande aanbod en exclusief trajectbegeleiding aanbiedt trajectplan: plan waarin de subjectief ervaren noden en wensen van de persoon met een handicap zijn omgezet in doelstellingen met beschrijving van de wijze waarop deze zullen gerealiseerd worden door het cliëntsysteem, al dan niet met hulp van derden (sociaal netwerk en/of professionele hulpverleners) module: een afgelijnd pakket van hulp of ondersteuning dat een cliënt bij een hulpaanbieder of ondersteuner kan krijgen; een module wordt beschreven aan de hand van de functie(s) functie: het vervullen van een taak of een reeks van taken en activiteiten. De typische taken binnen de functie trajectbegeleiding zijn: vraagverduidelijking, planning, bemiddeling, linking, opvolging en evaluatie. dienst: door het Vlaams Fonds erkende trajectbegeleidingsdienst die uitsluitend de module/functie trajectbegeleiding aanbiedt (module en functie vallen hier samen) de cliënt: de persoon met een handicap of met een vermoeden of risico daarop, van wie de gelijke kansen tot sociale integratie belemmerd zijn het cliëntsysteem: de persoon met een handicap en zijn direct betrokkenen (betekenisvolle anderen) begeleiding: ieder rechtstreeks contact tussen de trajectbegeleider en het cliëntsysteem of relevante derden in functie van het trajectplan van de cliënt het Fonds: het Vlaams Fonds voor de Sociale Integratie van Personen met een Handicap Het Fonds kan overeenkomstig de bepalingen van dit besluit en binnen de grenzen van de daarvoor op zijn begroting ingeschreven kredieten diensten erkennen en subsidiëren voor de module/functie trajectbegeleiding. Eindrapport project zorgtrajectbegeleiding provincie Antwerpen december

20 Erkenning Per provincie en voor het Brussels hoofdstedelijk gewest kunnen meerdere diensten trajectbegeleiding opgericht worden, maar minstens één die de onafhankelijke module aanbiedt, onder de vorm van een vereniging zonder winstoogmerk. De Raad van Bestuur heeft als taak de werking inhoudelijk en organisatorisch te leiden en te begeleiden, te ondersteunen, te sturen en te evalueren en de onafhankelijke werking van de dienst te bewaken. De Raad van Bestuur bestaat voor minstens 1/3 uit personen met een handicap of hun vertegenwoordigers en daarnaast professionelen uit diverse sectoren van de welzijnszorg. Zij moet het jaarlijks werkingsverslag voor het Vlaams Fonds goedkeuren. Een dienst kan indien zij dit wenst meerdere regionale kantoren openen om de afstand tot de cliënt te beperken. Om erkend te worden en te blijven moet elke dienst opgericht zijn in de vorm van een vzw (d.i. een organisatie opgericht om uitsluitend de module/functie trajectbegeleiding aan te bieden) voldoen aan de inhoudelijke en organisatorische kwaliteitsindicatoren (zie bijlagen) voldoen aan de vereisten van het kwaliteitsdecreet een boekhouding voeren volgens de regels opgelegd door het Vlaams Fonds aanvaarden dat de inspectiediensten van het Fonds ter plaatse de inhoudelijke aspecten van de werking, alsook de boekhouding controleren jaarlijks ten laatste op 31 maart een werkingsverslag over het voorbije werkjaar voorleggen te samen met de jaarrekeningen en de goedkeuring door de stuurgroep. De erkenning wordt voor bepaalde tijd toegekend. Subsidiëring voorstel 1 Een dienst wordt erkend voor minimaal 1050 begeleidingen per jaar. Aan een dienst die erkend is voor 1050 begeleidingen kan de volgende subsidie worden verleend: 3 voltijds equivalente personeelsleden met een diploma van een richting sociaal of paramedisch hoger onderwijs buiten de universiteit of een diploma dat voldoet aan de kwalificatievereisten van opvoedend personeel of begeleidend en verzorgend personeel; hiervan kan maximum 1 Eindrapport project zorgtrajectbegeleiding provincie Antwerpen december

21 voltijds personeelslid (of 1 / 3 e ) op universitair niveau gesubsidieerd worden 0,5 coördinator met een universitair diploma of een diploma van een richting sociaal of paramedisch hoger onderwijs buiten de universiteit; de coördinator wordt betaald volgens loonschaal K2 0,5 personeelslid met de functie administratief personeel klasse 2. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wordt een dienst erkend voor minimaal 700 begeleidingen per jaar met 2 voltijds equivalente personeelsleden. Een dienst kan pro rata van 350 extra erkende begeleidingen een subsidie ontvangen voor: één voltijds personeelslid met een diploma van een richting sociaal of paramedisch hoger onderwijs buiten de universiteit of een diploma dat voldoet aan de kwalificatievereisten van opvoedend personeel of begeleidend en verzorgend personeel. Verhoudingsgewijs kunnen deeltijdse personeelsleden worden gesubsidieerd. Hiervan kan maximum 1 / 3 e op universitair niveau gesubsidieerd worden. 0,1 coördinator (met een maximum van 1 voltijdse coördinator per dienst) 0,1 administratief personeel klasse 2. De personeelssubsidie wordt toegekend op basis van de salarisschalen en anciënniteitsregels vastgesteld ten aanzien van de personeelsleden gesubsidieerd overeenkomstig het besluit van de Vlaamse regering van 15 december 1993 houdende de subsidiëring van de personeelskosten in bepaalde voorzieningen van de welzijnssector. Voor de werkingskosten wordt een subsidie verleend van ,81 per jaar voor een dienst die voor 1050 begeleidingen is erkend. Pro rata van 350 extra erkende begeleidingen kan aan de dienst een extra subsidie in de werkingskosten verleend worden van ,75 per jaar. Om de toegekende personeelssubsidie en werkingsmiddelen te kunnen behouden in het daaropvolgende werkingsjaar moet de dienst minstens 80% van de begeleidingen waarvoor hij erkend is effectief realiseren. In het startjaar wordt dit teruggebracht tot 70%. Aan de cliënt mag geen financiële bijdrage gevraagd worden. Eindrapport project zorgtrajectbegeleiding provincie Antwerpen december

22 Subsidiëring voorstel 2 Een dienst wordt erkend voor minimaal 1050 begeleidingen per jaar, met uitzondering in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest waar een dienst erkend wordt voor minimaal 700 begeleidingen per jaar. Per begeleiding wordt een subsidie toegekend van 207. Hierin zijn alle kosten vervat (personeel en werkingsmiddelen). Een dienst kan pro rata van 350 extra erkende begeleidingen een bijkomende subsidie ontvangen van 186 per begeleiding. Om de toegekende subsidie te kunnen behouden in het daaropvolgende werkingsjaar moet de dienst minstens 80% van de begeleidingen waarvoor hij erkend is effectief realiseren. In het startjaar wordt dit teruggebracht tot 70%. Aan de cliënt mag geen financiële bijdrage gevraagd worden. Programmatie Te bepalen door de subsidiërende overheid, bij voorkeur in termen van aantal gesubsidieerde begeleidingen per provincie en voor het Brusssels hoofdstedelijk gewest. Werking De dienst richt zich tot personen met een (vermoeden van of risico op een) handicap en/of zijn direct betrokkenen, van wie de gelijke kansen tot sociale integratie belemmerd worden en die in principe inschrijfbaar zijn in het Fonds. Het (nog) niet ingeschreven zijn in het Fonds of het reeds gebruik maken van één of andere vorm van zorg van het Fonds vormen geen beletsel. Een begeleiding duurt minstens 1 uur. Vanaf een duur van 2 uren worden 2 begeleidingen geteld, vanaf een duur van 3 uren worden 3 begeleidingen geteld, enz. De dienst garandeert alle organisatorische kwaliteitsindicatoren zoals bepaald in bijlage 1 en alle inhoudelijke kwaliteitsindicatoren op het niveau van de individuele trajectbegeleiding zoals bepaald in bijlage 2. In de opstartfase van het traject wordt een begeleidingsovereenkomst getekend waarin de rechten en plichten van de beide partijen, de wederzijdse verwachtingen alsook de startdatum van het traject worden vastgelegd. Deze over- Eindrapport project zorgtrajectbegeleiding provincie Antwerpen december

23 eenkomst moet in twee exemplaren ondertekend worden, één voor de cliënt en één voor de dienst. De begeleidingsovereenkomsten liggen op de dienst ter inzage van het Fonds. Tijdens de gehele duur van het traject kan het cliëntsysteem beroep doen op de begeleiding door de dienst, tot in wederzijds akkoord de begeleiding wordt afgerond of één van de partijen de begeleidingsovereenkomst beëindigt. Een afgeronde begeleiding kan op vraag van het cliëntsysteem steeds opnieuw worden opgestart. De procesbegeleiding is een dynamisch gegeven dat een gestructureerde aanpak vereist, die wordt vastgelegd in het trajectplan. Dit trajectplan is een inhoudelijk werkinstrument van en voor de cliënt. Per cliënt wordt op de dienst een dossier bijgehouden met daarin minimaal het trajectplan. Dit dossier is in voor de cliënt verstaanbare taal geschreven en voor hem volledig toegankelijk. De dienst organiseert minstens eenmaal per jaar een evaluatiegesprek met het cliëntsysteem op basis waarvan het traject gemotiveerd of afgerond wordt. Na afronding kan een cliënt zich later opnieuw aanmelden voor trajectbegeleiding. De dienst mag per jaar per cliënt maximaal gemiddeld 35 begeleidingen doen. Alle diensten rapporteren aan het Fonds inzake de inhoudelijke en financiële werking door middel van een uniform systeem dat voldoet aan de voorwaarden die door het Fonds worden opgelegd Realiseren De bevindingen vanuit het wetenschappelijk onderzoek en het voorstel tot regelgeving vormden de basis tot contactname met de bevoegde instanties om de realisatie van trajectbegeleiding te bespreken. De experimentele subsidiëringsmogelijkheden waren immers zo goed als uitgeput en de meeste Vlaamse projecten zijn afgerond of aan het afronden. Enkel het project in de provincie Antwerpen kan nog verder werken tot eind 2004 door financiële steun vanuit twee Antwerpse voorzieningen (de Stichting Gouverneur Kinsbergen Gehandicaptenzorg Provincie Antwerpen vzw en DVC Sint-Jozef). Na maanden van onzekerheid kwam half oktober eerder onverwacht en tegen de gangbare stroming in het verlossende nieuws over de toekomst van trajectbegeleiding: trajectbegeleiding zal vanaf 2004 erkend en gesubsidieerd worden! In haar beleidsbrief 2004 schrijft minister A. Byttebier hierover hetvolgende: Eindrapport project zorgtrajectbegeleiding provincie Antwerpen december

24 In een vernieuwde en meer vraaggestuurde organisatie van de zorg is het de persoon met een handicap zelf die bepaalt welke ondersteuning het beste tegemoet komt aan zijn noden, en welke zorgvoorziening het beste daarop aansluitende aanbod kan bieden. Er bestaat een zeer ruime consensus over de noodzaak om de autonomie van de individuele gebruiker van zorg te ondersteunen door een vorm van procesbegeleiding die wordt verleend door een intermediaire instantie. De individuele zorgvrager wordt in een dergelijk begeleidingsconcept bijgestaan bij het verhelderen van zijn hulpvraag en bij het maken van keuzes over de samenstelling van zijn ondersteuningspakket. Het onderzoek over de organisatie en de implementatie van trajectbegeleiding van personen met een handicap, dat onder leiding van professor dr. Bea Maes van de Afdeling Orthopedagogiek van de KU Leuven werd uitgevoerd, heeft recent bijgedragen tot een erg bruikbare beschrijving van de methode, de organisatorische componenten en de kwaliteitsindicatoren voor de implementatie van trajectbegeleiding. Trajectbegeleiding zal vanaf 2004 als ondersteuningsvorm erkend worden. Personen met een handicap zullen vrij kunnen opteren om er gebruik van te maken. Het concept trajectbegeleiding moet worden ontwikkeld overeenkomstig de methodische inzichten die in het onderzoeksrapport van prof. dr. Bea Maes worden aangebracht. Organisatorisch zal trajectbegeleiding worden ontwikkeld als een aparte en onafhankelijke dienstverlening. Daarbij moet evenwel onderstreept worden dat alle door het Vlaams Fonds erkende voorzieningen het tot hun kerntaken moeten rekenen om de begeleiding of de uitvoering van één of van meerdere fasen van het traject voor hun rekening te nemen. Deze kernopdracht van voorzieningen zal in het uitvoeringskader van het kwaliteitsdecreet worden opgenomen als een sectorale minimale kwaliteitsbepaling. Geheel in overeenstemming met de principes inzake vraagsturing, sociale netwerkvorming, empowerment en volwaardig burgerschap van mensen met een handicap, die tenslotte aan de basis liggen van de globale zorgvernieuwing, van het PGB-decreet, en ook van het concept van trajectbegeleiding zelf, zal een op te richten Vlaams platform van verenigingen van personen met een handicap belast worden met de opdracht om trajectbegeleiding voor personen met een handicap in Vlaanderen uit te bouwen. Voor de oprichting van dat platform worden alle organisaties uitgenodigd die krachtens een decreet van de Vlaamse gemeenschap, of door een ministerieel besluit, of door het Vlaams Fonds gemachtigd zijn om personen met een handicap bij te staan. In een besluit van de Vlaamse regering worden de voorwaarden voor erkenning, subsidiëring en werking vastgelegd. Het Fonds zal gemachtigd worden om met dit platform een resultaatsverbintenis trajectbegeleiding overeen te komen. In de begroting 2004 van het Fonds wordt een krediet van specifiek voor de trajectbegeleiding ingeschreven. Van dit krediet zijn nieuwe middelen, worden geheroriën- Eindrapport project zorgtrajectbegeleiding provincie Antwerpen december