Handtherapeutisch behandelrichtlijn na tenolyse van flexor- en/of extensorpees UNIVERSITAIR MEDISCH CENTRUM GRONINGEN

Transcriptie

1 Handtherapeutisch behandelrichtlijn na tenolyse van flexor- en/of extensorpees UNIVERSITAIR MEDISCH CENTRUM GRONINGEN Verwijzers: Preoperatief: optimaliseren range of motion Operatief: starten binnen 24 (!) uur, uitgebreid oefentherapie voor 3 maanden Titel Handtherapie na tenolyse van flexor- en/of extensorpees Soort document Behandelrichtlijn Auteurs/beoordelaars Marjan van der Groep, handtherapeut Autorisatie Prof. dr. C.K. van der Sluis, Dr. T.R.Middelberg Doelgroep Verwijzers/ handtherapeuten i.o. Plaats CvR/ziekenhuisrevalidatie/handtherapie Datum aangemaakt Geldigheid Status Ter plaatsing aanbieden Versie nr 1 Algemeen: De behandeling start één tot drie dagen postoperatief. De therapiefrequentie bedraagt de eerste twee weken om de drie tot vier dagen. Daarna één keer per week tot zes weken postoperatief. De opbouw van de richtlijn is gerelateerd aan de fases van de wondgenezing. Benodigde informatie bij start van de therapie: - Conditie, trekvastheid van de losgemaakte pees; - Uitgevoerde aanvullende ingrepen, zoals capsulectomie; - Vascularisatie van de vinger; - Prognose m.b.t. mobiliseren volgens de chirurg Week 1 Fase en Doel Ontstekingsfase welke gepaard gaat met oedeem en ongemak hetgeen het oefenen bemoeilijkt. Doel is om de, tijdens de operatie bereikte ROM, weer zo snel mogelijk te bereiken voordat er opnieuw adhesies ontstaan. Conditie van de wond beschrijven. Oedeem: omvang meten over dunne bandage. AROM en PROM meten met behulp van goniometer. Tip-tocrease actief tijdens vuist maken. VAS. De verschillende actieve oefeningen 5 tot 10 x herhalen (afhankelijk van wat de patiënt kan verdragen) elk uur. Elke eindstand van de oefening steeds 5 seconden vasthouden. 1

2 Actief oefenen: - Extensie, haakvuist, volle vuist, rechte vuist, dakje. Aanvankelijk met de pols in neutrale positie, in loop van de week pols en vingers tegelijkertijd flecteren en extenderen; - Pols flexie extensie; - Bij tenolyse van de flexoren in zone 4/5: teloefeningen toevoegen. Bij bemoeilijkte mobiliteit/peesglijding: - In de loop v.d. week starten met selectieve FDS en FDP oefeningen; - In de loop van de week starten met blocking exercises: flexie PIP en DIP (MCP in extensie blokkeren) en, bij dreigende PIP flexiecontractuur, exensie PIP (MCP in hyperflexie blokkeren); (- Place-hold oefeningen alleen bij matige trekvastheid van de pees.) Passief oefenen: Rustige passieve oefeningen bij stijfheid van gewrichten. Spalk Week 2 en 3 Fase en Doel - Bij dreigende contractuurvorming. Bijvoorbeeld bij volaire capsulectomie altijd een extensiespalk voor dag en nacht. Wanneer de extensie verbetert, de spalk overdag afbouwen. s Nachts handhaven tot eventueel 6 maanden postoperatief; - Spalk ter bescherming van een zwakke pees of herstelde pulley s (pulleyring tijdens oedeemfase met velcrosluiting). Pulleyring gedurende 3 maanden 24 uur per dag en tot 6 maanden post-operatief bij krachtzetten. Inschakelen niet aangedane vingers bij ADL. Tillen tot een ½ kilogram. Proliferatiefase. Behandeldoelen zijn handhaven / zonodig vergroten van de ROM en toewerken naar onafhankelijkheid in ADL. Conditie wond/litteken beschrijven. Oedeem, AROM en PROM vastleggen zoals in week 1. VAS. Indien relevant, sensibiliteit meten met behulp van Semmes-Weinstein. - AROM oefeningen (zie week 1) voortzetten, elke oefening 10x herhalen; - PROM voortzetten bij aanhoudende stijfheid; - Oedeem en littekenbehandeling volgens richtlijn revalidatieafdeling UMCG; De verschillende actieve oefeningen 10 x herhalen elk uur. Elke 2

3 eindstand van de oefening steeds 5 seconden vasthouden. Actief oefenen: - Extensie, haakvuist, volle vuist, rechte vuist, dakje; - Pols en tegelijkertijd vinger flexie. Pols en tegelijkertijd vinger extensie; - Bij tenolyse van de flexoren in zone 4/5: teloefeningen; - Selectieve FDS en FDP oefeningen; - Blocking exercises: flexie PIP en DIP (MCP in extensie blokkeren) en, bij dreigende PIP flexiecontractuur, exensie PIP (MCP in hyperflexie blokkeren). Passief oefenen: voortzetten bij aanhoudende stijfheid. Littekenbehandeling Conform richtlijn UMCG. Spalk Spalk continueren zoals aangegeven in week 1. Week 4, 5, 6 Fase en doel Start rustig inschakelen hand bij lichte ADL. Tillen in week 2 tot ½ kg; in week 3 tot 1 kg. Remodellatiefase. Doel is het handhaven van de ROM terwijl de collageenvorming doorgaat (en het littekenweefsel sterker wordt) en het verkrijgen van een goede krachtige cilinder- en pinchgreep. Conditie litteken beschrijven. Oedeem, AROM en PROM vastleggen zoals in week 1. VAS. ADL beschrijven vanuit observatie of interview. - Oefenen van actieve en eventueel passieve ROM (en eventueel spalken) worden voortgezet en opgebouwd tot zover getolereerd; - Grijpoefeningen in week 4 en 5 opbouwen, gecombineerd met opbouwende weerstandsoefeningen in week 5 en 6. Littekenbehandeling Conform richtlijn UMCG. Week 7, 8 Hand zoveel mogelijk inschakelen bij de ADL. Zo mogelijk werkhervatting. Werkhervatting relateren aan belastbaarheid. Zwaar lichamelijk werk kan pas 7 tot 8 weken postoperatief opgepakt worden. Aan eind van de zesde week of aan het eind van de behandeling: - Eventuele bijzonderheden over litteken, pezen, gewrichten; - AROM en PROM meten met behulp van goniometer. Tip-to-crease meten tijdens actieve vuist; - Kracht met behulp van Jamarmeter (stand 2) en pinchmeter (tweepunts-, driepunts- en lateraalgreep); - Sensibiliteit met behulp van Semmes Weinstein, indien relevant; - Bevindingen van de patiënt met behulp van Quick DASH. en doel Handhaven ROM en maximaliseren kracht tijdens werk(simulatie). Het doel is terugkeer naar werk tussen 6 en 10 weken postoperatief, afhankelijk van wat het werk vraagt. 3

4 Mogelijke complicaties: a) Mobiliteitsbeperkingen: behandeling vindt plaats volgens de handtherapeutische richtlijn Stijve gewrichten UMCG 2014 b) Adhesies: behandeling vindt plaats volgens de handtherapeutische richtlijn Adhesies 2014 c) In geval van een zwakke pees worden de oefeningen in overleg met de chirurg opgebouwd. d) Bij uitval van sensibiliteit tevens behandeling volgens richtlijn sensorische re-educatie/ spiegeltherapie. e) : Range-of-motion: Goniometrie: AROM + PROM - pre-operatief, 6 weken, 3 maanden, 6 maanden Kracht: Dynamometer + Pinchmeter - pre-operatief, 3 maanden, 6 maanden - cillinder, keygrip, 3-point-grip Functioneel: Dexterity: nine-hole-peg-test, - 3 maanden, 6 maanden Quick Dash, 6 weken, 3 maanden Sensibiliteit: zie richtlijn perifeer zenuwletsel 2014 Literatuur: Alba CD, LaStayo P. Postoperative management of functionally restrictive muscular adherende, a corollary to surgical tenolysis: a case report. J Hand Ther Jan-mar;14(1): Eggli S, Dietsche A, Eggli S, Vögelin E. Tenolysis after combined digital injuries in zone II. Ann Plast Surg Sep;55(3): (retrospective review bij 23 patiënten) Feldscher S.B, Schneider L.H. Flexor Tenolysis. Hand Surgery, Vol. 7, No.1 (july 2002) Foucher G. A Post-Operative Regime after Digital Flexor Tenolysis: A series of 72 patients. J Hande Surg (Br) ; 35. Hunter, Mackin, Callahan. Rehabilitation of the hand and upper extremity, chapter 28. Schneider, Lawrence H. MD, Tenolysis and Capsulectomy after Hand Fractures. Clinical Orthopaedics and RelatedResearch. Issue: Volume 327, June 1996, pp Schwartz DA, ChafetzR. Continuous passive motion after tenolysis in hand therapy patients: a retrospective study. J Hand Ther Jul-Sep;21(3):261-6: quiz 267. Strickland K.W. Flexor Tendon Surgery: Part2: Free tendon grafts and tenolysis. J Hand Surg (Br) :

5 5