Het Ruimteweer Stormachtige verhalen over onze ster
|
|
|
- Hendrik Martens
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Het Ruimteweer Stormachtige verhalen over onze ster Galileo Heerlen, NL 7 December 2013 Jan Janssens
2 Het ruimteweer alle omstandigheden op de zon en in de zonnewind, magnetosfeer, ionosfeer en thermosfeer die de prestaties en de betrouwbaarheid van technologische systemen in de ruimte en op grond kunnen beïnvloeden en die een gevaar kunnen betekenen voor het menselijk leven of de gezondheid. NSWP 7 december 2013 Het ruimteweer 2
3 Het ruimteweer de invloed van de zon op de mens en technologische systemen 7 december 2013 Het ruimteweer 3
4 ster De Zon is een Groot km 109 * Diameter Aarde Zwaar 1,99 * kg * Massa Aarde Dichtstbij km = 1 Astronomische Eenheid +/- 8 lichtminuten Stralend 3,84 * Watt = 1366 W/m 2 op aardatmosfeer Zonnewind Stroom van geladen deeltjes km/s De Zon 7 december 2013 Het ruimteweer 4
5 Geomagnetisch veld Vervormd door zonnewind Magnetosfeer Geomagnetisch veld Druppelvorm» Zonzijde: +/- 10 R E» Nachtzijde: > 200 R E Van Allen stralingsgordels Ringstroom De Aarde 7 december 2013 Het ruimteweer 5
6 De Aarde Ionosfeer Zonnestraling ioniseert aardatmosfeer D absorbeert, E en F reflecteren Satellieten boven ionosfeer Vliegtuigen, radioantennes, eronder Bepaalt communicatie Atmosfeer Ozonlaag, 7 december 2013 Het ruimteweer 6 David Erickson
7 So, what s all the fuss about?... 7 december 2013 Het ruimteweer 7
8 Zonnevlekken 7 december 2013 Het ruimteweer Ondiepe depressies in de fotosfeer door magnetische storingen die het opstijgen van heet gas uit het zonneinwendige verhinderen Temperatuur Umbra: 3500 C Penumbra: 4200 C Magneetveld 3000* sterker dan ongestoorde fotosfeer Bipolair Tegengestelde polariteit 8
9 Zonnevlekken De Halloweengroepen (Okt-Nov 2003) 7 december 2013 Het ruimteweer 9
10 Zonnevlekkencyclus Zonnevlekkengetal (SSN) SSN = 10.g + f, met g het aantal groepen, en f het aantal vlekken Bepaald door het SIDC in Ukkel! Voorbeeld 21 Oktober groepen vlekken SSN = 99 7 december 2013 Het ruimteweer 10
11 Zonnevlekkencyclus Zonnevlekkengetal (SSN) SSN = 10.g + f, met g het aantal groepen, en f het aantal vlekken Bepaald door het SIDC in Ukkel! Zonnecyclus van +11 jaar Stijg-/daaltijd: + 4/7 jaar Gem. Max.: 117 (+ 41) SC24 Begin: Dec 2008 Maximum in » Rmax = (medium)» Blijft onder de verwachtingen Complexe zonnevlekken oorzaak van zonneuitbarstingen 7 december 2013 Het ruimteweer 11
12 Zonne-uitbarstingen X M C Zonne-uitbarstingen ontstaan door een kortsluiting tussen tegengesteld magnetische gebieden die dicht bij elkaar liggen Hierbij komen grote hoeveelheden energie vrij onder vorm van straling (EUV, röntgen, ) en geladen deeltjes (protonen, ionen, e - ) Flares, zonnevlammen protonenstormen, coronale massa-ejecties (CME) Röntgenuitbarstingen worden geklasseerd van X (extreem) over M (Medium) tot C (zwak) Elke klasse is 10* sterker dan de vorige 7 december 2013 Het ruimteweer 12
13 Zonne-uitbarstingen Wat Wanneer Straling (X-ray) t 0 Proton storm min Geomagnetische storm (CME) uur 7 december 2013 Het ruimteweer 13
14 15 Mei 2013 NOAA 1748 X1.2 7 december 2013 Het ruimteweer 14
15 13 December 2006 NOAA 0930 X3,4 7 december 2013 Het ruimteweer 15
16 Bastille Day Event 14 Juli 2000 X5,7 7 december 2013 Het ruimteweer 16
17 Halloween event 28 Oktober 2003 X17 7 december 2013 Het ruimteweer 17
18 Invloed van zonne-uitbarstingen Radio Black-outs 7 december 2013 Het ruimteweer 18
19 Effect van Protonstormen 7 december 2013 Het ruimteweer 19
20 Poollicht Geomagnetische Storm Poollicht Als energetische deeltjes langs de veldlijnen van het geomagnetische veld bewegen en botsen met deeltjes uit de atmosfeer Zuidwaarts gericht Substormen Zowel noord- als zuidpool Noordelijke richting, lokale middernacht Kleuren >200 km: zuurstof: rood <200 km: stikstof: blauw <200 km: zuurstof: groen (<100 km: stikstof: krimson) G. Gonzales, Iowa State University, Okt 2003 In België: tiental keer / SC 7 december 2013 Het ruimteweer 20
21 Poollicht in België Voorwaarde: Kp > K p -index Zeer zware storm Zware storm Grote storm Matige storm Kleine storm Actief Onrustig Rustig Stefan Stumpf, Frankfurt 5/6 Aug 2011 Kp = 8 7 december 2013 Het ruimteweer 21
22 Geomagnetische Storm Poollicht Terje Sørgjerd 7 december 2013 Het ruimteweer 22
23 Geomagnetische Storm Andere effecten come_intro_obj_updated.ppt 7 december 2013 Het ruimteweer 23
24 NOAA ruimteweer-schalen voor Radio Blackouts (R) 7 december 2013 Het ruimteweer 24
25 NOAA ruimteweer-schalen voor stralingsstormen (S) 7 december 2013 Het ruimteweer 25
26 NOAA ruimteweer-schalen voor geomagnetische stormen (G) 7 december 2013 Het ruimteweer 26
27 Ruimteweer Invloed van zonne-uitbarstingen Wat Wanneer Parameter Bescherming Straling (X-ray) t 0 R1 (licht) => R5 (extreem) M1 => > X20 Aardatmosfeer Proton storm min S1 (licht) => S5 (extreem) Pfu (>10MeV): 10 => 10 5 Magneetveld Aarde Geomagnetische storm (CME) uur G1 (licht) => G5 (extreem) Kp = 5 => Kp = 9 Magneetveld Aarde 7 december 2013 Het ruimteweer 27
28 NOAA maart 2012 Op 3 na grootste groep uit SC24 (totnogtoe) Opp.: 1270 MH Blote oog object NOAA 1339: 1540 MH Zeer complex Zeer actief 7 december 2013 Het ruimteweer 28
29 NOAA december 2013 Het ruimteweer 29
30 NOAA 1429 X M C 14 M- en 2 X-flares Flare-krachtigste groep van SC24 dusver X5,4 op 7 maart: 2 de sterkste van SC24 dusver Protonflare: krachtigste van SC24 dusver 7 december 2013 Het ruimteweer 30
31 NOAA 1429 Voornaamste zonnevlammen - Overzicht X M C 2012 Time (UT) X-ray Proton (pfu) Location Halo CME Speed Arrival Transit (hrs) 04 Mar 10:52 M2,0 - N19E Mar 03: Mar 04:05 X1,1 - N19E Mar - 12: Mar 00:24* X5, N17E Mar 10:45 34 / 5 / 7 09 Mar 03:53 M6,3 - N15W Mar 08: Mar 17:44 M8,4 - (N15W26) Mar 16: Mar 17:41 M7,9 469 N19W Mar 12: * : Gevolgd door een X1,3-flare (NOAA1430 N22E12) om 01:14UT 7 december 2013 Het ruimteweer 31 Bz Kp
32 NOAA 1429 Voornaamste zonnevlammen SDO AIA171 7 december 2013 Het ruimteweer 32
33 NOAA 1429 Voornaamste zonnevlammen SDO AIA171 - ZOOM 7 december 2013 Het ruimteweer 33
34 NOAA 1429 Protonstormen en CME s 7 december 2013 Het ruimteweer 34
35 NOAA 1429 Protonstormen en CME s SOHO LASCO C3 7 december 2013 Het ruimteweer 35
36 NOAA 1429 Geomagnetische stormen 7 december 2013 Het ruimteweer 36
37 NOAA 1429 Ruimteweer & andere geomagnetische effecten Zonnevlammen (R3) Slechts kortstondige radio black-outs Protonstormen (S3) Omlegging poolvluchten Niet straling, maar communicatie Astronauten veilig Satelliet-instrumenten tijdelijk down ACE, Venus Express Geomagnetische stormen (G3) Poollicht niet spectaculair Niet in België Geen invloed op GPS, ISS, 7 december 2013 Het ruimteweer 37
38 Geomagnetische storm Poollicht 5 augustus 2011 Kp = 8 M9,3 NOAA augustus december 2013 Het ruimteweer 38
39 Echt grote zonnestormen Date event NOAA R NOAA S NOAA G WLF? Satelliet / Instrum. buiten gebruik? Sterke GIC? Transfo. verlies? Comms. verlies? Opmerkingen 7 Mar Satelliet Enkele Nee Nee Polen Enkele poolvluchten omgeleid 17 Jan Satelliet Enkele Nee Nee Polen Poolvluchten omgeleid voor 4 dagen! 28 Oct Ja Verlies van Midori-2 Ja Malmö Zuid- Afrika Dagzijde Geen contact met beklimmers Mt Everest en Trans-Atl. Zeilrace Ozonlaag aangetast Astronauten diep in ISS meldden «ocular shooting stars» 14 Jul Satelliet Verlies van Astro-D Ja Nee Polen Ozonlaag aangetast (1 %) ISS verloor 15 km in enkele uren Fouten in GPS twee keer zo groot 10 Mar Ja Veel Ja Québec Polen Geen tracking meer van 1300 objecten! SMM vroegtijdig opgebrand 4 Aug Ja - Ja British Columb. (CAN) 1 Sep * 5+* 5+ Ja - Ja - Ja 7 december 2013 Het ruimteweer Ozonlaag aangetast (5%) 39 AT&T Fastest Transit Event (FTE: 14.6 uur!) Dodelijke dosis voor Apollo-astronauten indien op de Maan Eerste Wit Licht Flare (WLF) Niet werkende telegraaflijnen Aurora zichtbaar tot in Cuba en Hawaï G-storm 3 maal intenser dan Mar 1989
40 10 Maart 1989 BBSO & NJIT/SWRL december 2013 Het ruimteweer 40
41 4 Augustus december 2013 Het ruimteweer 41
42 1 September december 2013 Het ruimteweer 42
43 We ll better keep an eye on this one 7 december 2013 Het ruimteweer 43
44 Het SIDC ruimteweer voorspellingsteam Bestaat uit experten in verschillende domeinen Wekelijkse tour-of-duty Voorspelling van zonneactiviteit, energetische deeltjes van de Zon, en geomagnetische toestand Beschikt over talrijke web-tools en interfaces Previweb 7 december 2013 Het ruimteweer 44
45 Het SIDC ruimteweer voorspellingsteam 7 december 2013 Het ruimteweer 45
46 Ruimteweersatelliet: PROBA2 Incl. PROBA2 Science Centre (P2SC) 7 december 2013 Het ruimteweer 46
47 Het ruimteweer coördinatiecentrum (SSCC) 7 december 2013 Het ruimteweer 47
48 Meer informatie over het Ruimteweer en de Ruimteweerdiensten in Ukkel SIDC: STCE: P2SC: SSCC: vice-centre Europese Week van het Ruimteweer 7 december 2013 Het ruimteweer 48
49 Vragen?
Zonnestormen tijdens Zonnecylus 24
Zonnestormen tijdens Zonnecylus 24 Cozmix Beisbroek 3 December 2014 Jan Janssens Het ruimteweer alle omstandigheden op de zon en in de zonnewind, magnetosfeer, ionosfeer en thermosfeer die de prestaties
Ruimteweer: de impact van zonnestormen op aarde
Ruimteweer: de impact van zonnestormen op aarde Cis Verbeeck, Eva Robbrecht, Jan Janssens Koninklijke Sterrenwacht van België Open Deur Dagen Koninklijke Sterrenwacht van België, 25-26 mei 2013 Feb 08,
VSW MIRA Cursus Theorie. 7. De Zon. 13 april 2016 Jan Janssens
VSW MIRA Cursus Theorie 7. De Zon 13 april 2016 Jan Janssens Inhoud Structuur en evolutie Inwendige van de zon Kern - Stralingszone - Convectiezone Atmosfeer van de zon Fotosfeer - Chromosfeer Corona Heliosfeer
Ruimteweer: de impact van zonnestormen op aarde
Ruimteweer: de impact van zonnestormen op aarde Cis Verbeeck Koninklijke Sterrenwacht van België Open Deur Dagen Koninklijke Sterrenwacht van België, 11-12 oktober 2014 Feb 08, 2008 Space Weather: international
VSW MIRA Cursus Theorie. 7. De Zon. 18 april 2018 Jan Janssens
VSW MIRA Cursus Theorie 7. De Zon 18 april 2018 Jan Janssens Inhoud Structuur en evolutie Inwendige van de zon Kern Stralingszone Convectiezone Atmosfeer van de zon Fotosfeer Zonnevlekken Chromosfeer Protuberansen
2. Zon en Zonnestelsel
VSW MIRA Cursus Theorie 2. Zon en Zonnestelsel 23 Januari 2008 Jan Janssens Inhoud Enkele basisnoties Inwendige van de zon Kern - Stralingszone - Convectiezone Atmosfeer van de zon Fotosfeer - Chromosfeer
Het Solar Indices Data analysis Center - Voorspelling van het Ruimteweer
Het Solar Indices Data analysis Center - Voorspelling van het Ruimteweer Jan Janssens en het SIDC forecasters team Koninklijke Sterrenwacht van België VVS/WG Zon - Grimbergen - 4 Juni 2016 Inhoud Ruimteweer
De verschillende vormen van zonneactiviteit en hun invloed op de mens en zijn technologie
Page 1 Revue E Tempêtes solaires et leur impact sur les réseaux électriques De verschillende vormen van zonneactiviteit en hun invloed op de mens en zijn technologie SAMENVATTING De Zon, Helios, Sol, er
operationeel Kapitein drs. W.P.N. (Willem-Pieter) van der Laan, Hoofd Bureau Space Weather van de Joint Meteorologische Groep
Kapitein drs. W.P.N. (Willem-Pieter) van der Laan, Hoofd Bureau Space Weather van de Joint Meteorologische Groep Op woensdag 15 november 2017 is de Joint Meteorologische Groep (JMG) gestart met de productie
!"#$%& !"#$%&'&&()'**(+&$&+) $&%)&&+),&-.#/01&)/*%&--#&%)
'()(*+,-+./%012+3450689:34.;54.5
Ruimteweer: de impact van zonnestormen op aarde
Ruimteweer: de impact van zonnestormen op aarde Cis Verbeeck Koninklijke Sterrenwacht van België Bezoek mil.be, 2 september 2014 Feb 08, 2008 Solar-Terrestrial Space Weather: Centre international of Excellence
PROBA2. Ruimteweer waarnemen met een Belgische satelliet
K.U.Leuven- Academisch Vormingsinstituut voor Leraren Vliebergh- Senciecentrum i.s.m. De Koninklijke Sterrenwacht van België en Solar- Terrestrial Centre of Excellence PROBA2 Ruimteweer waarnemen met een
IenM en zonneactiviteit
IenM en zonneactiviteit Wat als de Zon het licht uit doet? Bert van den Oord - KNMI Weerbaarheid vitale processen 2011 Nationale Risicoanalyse 2015 Herijking vitale sectoren Categorie A Categorie B Niet
Het aanleggen van een catalogus van zonnevlammen op basis van GOES-metingen.
Het aanleggen van een catalogus van zonnevlammen op basis van GOES-metingen. Inhoudsopgave Dankwoord Voorwoord v vi 1 Inleiding 1 1.1 De zon............................... 1 1.2 De corona van de zon.......................
Voorspellen van ruimteweer door zonneuitbarstingen
Voorspellen van ruimteweer door zonneuitbarstingen Waarschuwingssysteem ontwerpen tijdens de Alpbach zomerschool Arjan J.H. Meskers, TU Delft, Faculteit Werktuigbouwkunde, Maritieme Techniek & Technische
De kunst van het zonnewaarnemen
De kunst van het zonnewaarnemen Jan Janssens - 10 mei 2013 Wat is een zonnevlek? Ondiepe depressies in de fotosfeer door magnetische storingen die het opstijgen van heet gas uit het zonneinwendige verhinderen
Ter nagedachtenis. Arend PA1ARE. 50 jaar. Zondag 7 sept 2008
Even voorstellen Jaap van Duin, PA7DA Woon in Noordwijk Werk bij TUDelf in Lab.Vloeistoffenmechanica Op HF sinds 1999 Voorheen actief als PD0DAA, 4Z4YZ, PE2DAA Voorzitter afd. Leiden en regelneef PG6N
Gevaar uit de ruimte
Gevaar uit de ruimte Gevaar uit de ruimte Hoe veilig is het leven op Aarde Wat bedreigt ons Moeten wij ons zorgen maken Wat doen we er tegen Gevaar uit de ruimte Gevaren zijn tijdgebonden en zitten meestal
Zon Geschreven door Erwin - 04/12/ :33
Zon Geschreven door Erwin - 04/12/2009 18:33 De zon vervult een cruciale rol in het aardse klimaat, zoals de seizoensgang en het transport van warmte van evenaar naar poolgebieden, waarmee het weer wordt
Ruimteweer: geschiedenis en voorspelling
Erwin Verwichte en Claire Foullon Koninklijke Sterrenwacht van België Ruimteweer: geschiedenis en voorspelling E r zijn verschillende versies van wat ruimteweer nu is. Wij hanteren de officiële definitie
Zon Geschreven door Erwin - 04/12/ :33
Zon Geschreven door Erwin - 04/12/2009 18:33 De zon vervult een cruciale rol in het aardse klimaat, zoals de seizoensgang en het transport van warmte van evenaar naar poolgebieden, waarmee het weer wordt
connection Heliofysisch onderzoek in België De zon en haar invloed op de aarde
61Space connection Heliofysisch onderzoek in België De zon en haar invloed op de aarde Het Internationaal Heliofysisch Jaar 2007 In 1957 werd, geïnspireerd door de Internationale Pooljaren van 1882 en
Onderzoek naar de zonnecorona Jan Janssens, Petra Vanlommel, Cis Verbeeck, David Berghmans
Onderzoek naar de zonnecorona Jan Janssens, Petra Vanlommel, Cis Verbeeck, David Berghmans Wanneer de maan precies tussen de zon en de aarde passeert, ontstaat meestal 1 een totale zonsverduistering. Dit
Inhoudsopgave: Bladzijde: 2 Bladzijde: 3 Bladzijde: 4-5
Noorderlicht AT3B Inhoudsopgave: 1. Hoe ontstaat de zonnewind? 2. Waaruit bestaat de zonnewind 3. Waar komt het aardmagnetisch veld vandaan 4. Hoe is een atoom opgebouwd 5. Schilelectronica in het atoom,
1 Leerlingproject: Kosmische straling 28 februari 2002
1 Leerlingproject: Kosmische straling 28 februari 2002 1 Kosmische straling Onder kosmische straling verstaan we geladen deeltjes die vanuit de ruimte op de aarde terecht komen. Kosmische straling is onder
Basiscursus Sterrenkunde. Sterrenwacht Tweelingen, Spijkenisse 8 Mei 2019
Basiscursus Sterrenkunde Sterrenwacht Tweelingen, Spijkenisse 8 Mei 2019 Deze les Zijn er nog vragen n.a.v. de vorige les? Deze les: Ontstaan zonnestelsel De Zon Ons zonnestelsel binnen het sterrenstelsel
Praktische opdracht ANW De zon
Praktische opdracht ANW De zon Praktische-opdracht door een scholier 1475 woorden 17 januari 2002 6 31 keer beoordeeld Vak ANW Inhoud Hoofdstuk 1: inleiding Hoofdstuk 2: zonnevlekken Hoofdstuk 3: de corona
Clusters van sterrenstelsels
Nederlandse samenvatting In dit proefschrift worden radiowaarnemingen en computer simulaties van samensmeltende clusters van sterrenstelsels besproken. Om dit beter te begrijpen wordt eerst uitgelegd wat
Basiscursus Sterrenkunde. Sterrenwacht Tweelingen, Spijkenisse 1 Mei 2019
Basiscursus Sterrenkunde Sterrenwacht Tweelingen, Spijkenisse 1 Mei 2019 Deze les Zijn er nog na vorige keer nog vragen? Deze les: Planeten in het zonnestelsel Zonnestelsel - overzicht Mercurius Is de
Zonnevlammen Andrea Bakker 6W
Zonnevlammen Andrea Bakker 6W Inhoudsopgave: Hoofd- en deelvragen: 2 Voorwoord: 3 Hoe is de zon ontstaan en wat is de samenstelling ervan? 4 De aanloop tot het eind van een ster: 5 Kernfusie: 6 Absorptie
Weerbaar tegen extreme zonneactiviteit. Gevolgen op aarde van extreme explosies op de zon
Weerbaar tegen extreme zonneactiviteit Gevolgen op aarde van extreme explosies op de zon Weerbaar tegen extreme zonneactiviteit Gevolgen op aarde van extreme explosies op de zon 1 1 Extreme zonneactiviteit
Onze Zon is een doodgewone gele ster. Inleiding sterren. Energiebron: hydrostatisch evenwicht. De atmosfeer van de Zon
De Zon Inleiding sterr Onze Zon is e doodgewone gele ster. 109 x diameter aarde (maanbaan past erin!) 333.000 x zwaarder dan aarde dichtheid 1.4 gr/cm 3 (vergelijkbaar met Jupiter) rotatieperiode 25(+)
Zonnewaarnemingen Jan Janssens - 5 juni 2013
Zonnewaarnemingen Jan Janssens - 5 juni 2013 Wat is een zonnevlek? Ondiepe depressies in de fotosfeer door magnetische storingen die het opstijgen van heet gas uit het zonneinwendige verhinderen Temperatuur
ZONNESTORM KAN WERELDEN ZONDER STROOM ZETTEN
ZONNESTORM KAN WERELDEN ZONDER STROOM ZETTEN Door: Günther Brants 15/12/12-09u00 ap. Komt er op 21 december een apocalyptisch einde aan de ons nu bekende wereld - zoals blijkbaar één à twee procent van
Praktische opdracht ANW De zon en ons klimaat
Praktische opdracht ANW De zon en ons klimaat Praktische-opdracht door een scholier 1325 woorden 3 juni 2004 6,9 41 keer beoordeeld Vak ANW De zon en ons klimaat 1. a. Wat is een zonnevlek? Zonnevlekken
Uitwerking LES 21 N CURSSUS ) B De eigenschappen in de troposfeer bepalen in belangrijke mate de voorplating van radiogolven in de :
1) B De eigenschappen in de troposfeer bepalen in belangrijke mate de voorplating van radiogolven in de : A) VHF- en de HF- band ( HF- band werkt via de ionosfeer ruimte golven-) B) VHF band (troposfeer
Inleiding. Verdeling. Eindredactie: Bas, Roeland, Laurens
Het Noorderlicht Inhoudsopgave 1. Inleiding en verdeling Bladzijde 2 2. Hoe ontstaat de zonnewind? Bladzijde 3 3. Waaruit bestaat de zonnewind? Bladzijde 4 4. Waar komt het aardmagnetisch veld vandaan?
Praktische opdracht ANW De zon en ons klimaat
Praktische opdracht ANW De zon en ons klimaat Praktische-opdracht door een scholier 1741 woorden 17 februari 2006 5,5 17 keer beoordeeld Vak ANW Inhoudsopgave Inleiding Wat is een zonnevlek? Hoe kun je
Donderdag 28-jan 6:30 8:27 11:54 12:54 15:34 17:23 19:20
Januari 2016 Vrijdag 1-jan 6:44 8:50 11:41 12:44 14:55 16:41 18:45 Zaterdag 2-jan 6:44 8:50 11:41 12:45 14:56 16:42 18:46 Zondag 3-jan 6:44 8:50 11:42 12:45 14:57 16:43 18:47 Maandag 4-jan 6:44 8:49 11:42
115mm F/7 APO. Jupiter waarnemen
115mm F/7 APO Jupiter waarnemen Jupiter waarnemen Jupiter waarnemen Jupiter waarnemen Jupiter waarnemen Jupiter Diameter 142.984 km Afstand tot de Zon 778 miljoen km Omlooptijd om Zon 11 jaar en 10 maanden
De kunst van het zonnewaarnemen. 15 april 2015 Jan Janssens
De kunst van het zonnewaarnemen 15 april 2015 Jan Janssens Wat is een zonnevlek? Ondiepe depressies in de fotosfeer door magnetische storingen die het opstijgen van heet gas uit het zonneinwendige verhinderen
Detectie van kosmische straling
Detectie van kosmische straling muonen? geproduceerd op 15 km hoogte reizen met een snelheid in de buurt van de lichtsnelheid levensduur = 2,2.10-6 s s = 2,2.10-6 s x 3.10 8 m/s = 660 m = 0,6 km Victor
DE ZON (2) De zon in de oudheid.
DE ZON (2) In het vorige VESTA nummer beloofde ik op de zon terug te komen, bij deze dus. Tja, 11 augustus is geweest. Bent U, ook zoals ik en met mij vele (honderd) duizenden Nederlanders, naar Frankrijk,
Koninklijke Sterrenwacht van België Opendeurdagen 2014
Astronomie en Astrofysica De sterrenkundigen geven uitleg over hun onderzoeksprojecten: zowel de massieve sterren en sterrenwinden, variabele en meervoudige sterren als geëvolueerde sterren en planetaire
Examen Aardrijkskunde
Welk deel van de zon zien wij? De fotosfeer (een gele kleur) Zonnevlekken zijn koelere plaatsen op de zon. Chromosfeer een dunne laag die zich boven de fotosfeer bevindt De Zon Cijfergegevens - diameter
TIELT-WINGE 06/09/2018. Ombudsdienst van de Federale Regering voor de Luchthaven Brussel-Nationaal
TIELT-WINGE 06/09/2018 Ombudsdienst van de Federale Regering voor de Luchthaven Brussel-Nationaal Banenstelsel Brussel-Nationaal 3 banen, theoretisch te gebruiken in beide richtingen, dus 6 baanmogelijkheden
Hoofdstuk 6: Elektromagnetisme
Hoofdstuk 6: lektromagnetisme Natuurkunde VWO 2011/2012 www.lyceo.nl Hoofdstuk 6: lektromagnetisme Natuurkunde 1. Mechanica 2. Golven en straling 3. lektriciteit en magnetisme 4. Warmteleer Rechtlijnige
Muonen. Pascal de Heer Justus Elzenga Ron de Goey 25-2-2013
2013 Muonen Pascal de Heer Justus Elzenga Ron de Goey 25-2-2013 1 Inhoudsopgave Inleiding...3 Hoofdstuk 1 Kosmische straling...4 Herkomst...4 Ontstaan...4 Relativiteitstheorie...6 Route...6 Aardmagnetisch
1. De zon 3 2. De plaats van de zon 4 3. De geboorte van de zon 5 4. Kernfusie 6 5. Zonnevlekken 7 6. Zonnevlammen 8 7. De kracht van de zon 9 8.
De zon inhoud 1. De zon 3 2. De plaats van de zon 4 3. De geboorte van de zon 5 4. Kernfusie 6 5. Zonnevlekken 7 6. Zonnevlammen 8 7. De kracht van de zon 9 8. Een zonsverduistering 10 9. Avondrood 11
Zon, aarde en maan. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/87197
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 16 december 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/87197 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs
Praktische opdracht ANW Noorderlicht
Praktische opdracht ANW Noorderlicht Praktische-opdracht door een scholier 3920 woorden 28 februari 2003 7,9 116 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding We hebben besloten onze praktische opdracht voor Algemene
ALGEMEENHEDEN STRUCTUUR VAN DE ZON WAARNEMEN IN WIT LICHT EIGEN WAARNEMINGEN HUIDIGE ZONNEACTIVITEIT
1 DE ZON ALGEMEENHEDEN STRUCTUUR VAN DE ZON WAARNEMEN IN WIT LICHT EIGEN WAARNEMINGEN HUIDIGE ZONNEACTIVITEIT 2 3 ALGEMEENHEDEN DE ZON Zon is een ster Bol met diameter van 1,4 miljoen km Ouderdom 4,5 miljard
Voortplanting van RF signalen
Voortplanting van RF signalen MCL Mechelen ON5GO Maart 2007 Herzien sept.2009 Herzien okt 2009 Herzien jan 2010 Herzien 2011 vereenvoudigd Deze presentatie is een deel van de HAREC opleiding MCL Overname
Profielwerkstuk Poollicht
PWS Profielwerkstuk Poollicht Leon Weggelaar Daniëlle Roodenburg Franka Ruitenberg Havo 5 Begeleider: Dhr. Veenstra 1 Voorwoord Om Havo 5 succesvol af te sluiten moet er een profielwerkstuk ingeleverd
Het draait allemaal om de Zon!
Het draait allemaal om de Zon! De zon: een doodgewone ster Henny J.G.L.M. Lamers Sterrenkundig Instituut Universiteit Utrecht lamers@astro.uu.nl astro.uu.nl Een reusachtige gloeiend hete gasbol De zon
Werkstuk Natuurkunde Negen planeten
Werkstuk Natuurkunde Negen planeten Werkstuk door een scholier 1608 woorden 3 januari 2005 5,7 93 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Planeten Ontstaan van het zonnestelsel Vlak na een explosie, de Big Bang
Over het voorspellen van het maximum van zonnecycli op basis van cyclusminimum parameters: Voorzichtigheid geboden!
Over het voorspellen van het maximum van zonnecycli op basis van cyclusminimum parameters: Voorzichtigheid geboden! Jan Janssens 15 Juni 28 Abstract In veel discussies op internet forums en blogs wordt
NIEUWSBRIEF V.V.S. WERKGROEP ZON
NIEUWSBRIEF V.V.S. WERKGROEP ZON Waarnemingsresultaten en nieuws voor zonnewaarnemers Jaargang : 22 Nummer: 253 Maart 17 Franky Dubois Poelkapellestraat 57 Langemark 9 Web site: http://www.bso.vvs.be/
Op het eerste gezicht valt op de zon iets anders op. De helderheid van de zonneschijf neemt van het
Praktische-opdracht door een scholier 3709 woorden 20 maart 2003 6.7 23 keer beoordeeld Vak ANW ZONNEVLEKKEN, protuberansen, granulatie en de corona Korte inleiding: De zon is onze levensbron, maar volgens
Inleiding Astrofysica college 6
Inleiding Astrofysica college 6 Onze zon en de sterren De opbouw van de zon Binnen in de ster: opaciteit - Hoe lichtdoorlatend is het gas? Veel tegenwerking zorgt voor een heter gas. In de zon botst een
Kunnen we leren van traditionele tropische architectuur?
Kunnen we leren van traditionele tropische architectuur? Koeling van gebouwen Brussel, 16 januari 2009 Structuur Inleiding: Klimaatbewust bouwen Een voorbeeld De traditionele comfortanalyse Van Olgyay
Inleiding Astrofysica
Inleiding Astrofysica Hoorcollege V 8 oktober 2018 Praktische aspecten n Woensdag eerste werkcollege n Indeling werkgroepen (zalen in Huygens): n WG1: Stan Barmentloo, 204 n WG2: Gerben Jolink, 207 n WG3:
Astronomische Technieken Hovo Cursus Prof.dr. Paul Groot (RU) Dr. Gijs Nelemans (RU)
Astronomische Technieken Hovo Cursus 2010 Prof.dr. Paul Groot (RU) Dr. Gijs Nelemans (RU) Opbouw van de cursus 15/3: 22/3: 12/4: 19/4: 26/4: 3/5: - Berichten uit de ruimte - Ontvangers op Aarde Paul Groot
Werkstuk Nederlands De Ruimte werkstuk
Werkstuk Nederlands De Ruimte werkstuk Werkstuk door Denise 1472 woorden 24 maart 2019 0 keer beoordeeld Vak Nederlands Het zonnestelsel Inhoudsopgave Inleiding Onderzoeksvraag Het ontstaan Planeten De
Verslag Vendelinusvergadering van 11 juni 2016
Verslag Vendelinusvergadering van 11 juni 2016 De Descarteszaal wordt stilletjes te klein! We werden getracteerd door Roland, Usche en Jozef. Proficiat! Het ontbreken van de mogelijkheid om de Descarteszaal
1. Algemeen klimatologisch overzicht, mei
Klimatologisch maandoverzicht mei 219 1. Algemeen klimatologisch overzicht, mei 219..... 1 2. Klimatologisch overzicht voor Ukkel, mei 219.... 4 Overzicht van de maandwaarden sinds 1981......... 4 Recordwaarden
Koninklijke Sterrenwacht van België
Koninklijke Sterrenwacht van België ESA Hoogtepunten van de wetenschappelijke activiteiten 2014 Microseismiciteit verklaard Aan de Koninklijke Sterrenwacht van België (KSB) zijn wetenschappelijk onderzoek
Werkblad. Ons zonnestelsel. Naam Ruimte-ontdekkingsreiziger. Zon en planeten Missie opdracht 1: Streep door wat niet goed is.
pagina 1 Met Space Expo de ruimte in is een werkblad bestemd voor leerlingen uit de bovenbouw van het basisonderwijs en brugklassers. Door middel van vraag en opdracht verwerven de leerlingen zelfstandig
In deze eindtoets willen we met jullie samenvatten waar we het in het afgelopen kwartiel over gehad hebben:
Eindtoets 3DEX1: Fysica van nieuwe energie 21-1- 2014 van 9:00-12:00 Roger Jaspers & Adriana Creatore In deze eindtoets willen we met jullie samenvatten waar we het in het afgelopen kwartiel over gehad
De aardse atmosfeer. Robert Parson Associate Professor Department of Chemistry and Biochemistry University of Colorado
De aardse atmosfeer Robert Parson Associate Professor Department of Chemistry and Biochemistry University of Colorado Vertaling en tekstbewerking: Gjalt T.Prins Cdß, Universiteit Utrecht Inleiding De ozonlaag
1. Algemeen klimatologisch overzicht, juli
Klimatologisch maandoverzicht juli 219 1. Algemeen klimatologisch overzicht, juli 219..... 1 2. Klimatologisch overzicht voor Ukkel, juli 219.... 4 Overzicht van de maandwaarden sinds 1981......... 4 Recordwaarden
ZON & MA AN R A FA Ë L M O S T E R T
ZON & MA AN R A FA Ë L M O S T E R T HOI 22 jaar Studeer Sterrenkunde Voorzitter JWG Dé sterrenkundevereniging voor jongeren! ZON & MA AN OUDE EGYPTE 25~24 eeuwen voor Christus (~4,500 jaar geleden!)
SCIENCE 50 JAAR BIRA NIEUW OPTISCH NETWERK VOOR BELNET SHOCK! 1914... november - december 2014. Het magazine van het FEDERAAL WETENSCHAPSBELEID
SCIENCE 45 november - december 2014 50 JAAR BIRA NIEUW OPTISCH NETWERK VOOR BELNET SHOCK! 1914... www.scienceconnection.be verschijnt vijfmaal per jaar afgiftekantoor: Brussel X /P409661 ISSN 1780-8448
Klimaatstatistieken van de Belgische gemeenten Ukkel (nis 21016)
Klimaatstatistieken van de Belgische gemeenten Ukkel (nis 2116) 1. Luchttemperatuur en neerslag............ 2 2. Wind op 1 meter.................... 4 3. Zonnestraling en zonneschijnduur.......... 5 4.
Die aantrekkingskracht noemt men ook de zwaartekracht.
Als we iets uit onze hand loslaten, valt het steeds op de grond. Als we springen, komen we vanzelf weer op de grond terecht. Voorwerpen en lichamen worden als het ware naar de aarde toegetrokken. Die aantrekkingskracht
Zonnestraling. Samenvatting. Elektromagnetisme
Zonnestraling Samenvatting De Zon zendt elektromagnetische straling uit. Hierbij verplaatst energie zich via elektromagnetische golven. De golflengte van de straling hangt samen met de energie-inhoud.
Nucleaire onbeschikbaarheid in November
Commissie Bedrijfsleven 2 oktober 2018 Nucleaire onbeschikbaarheid in November Danielle Devogelaer Dominique Gusbin Sectorale Directie Federaal Planbureau: wie, wat, waarom? Het FPB is een onafhankelijke
operationeel Vertaling en bewerking door kap drs. W.P.N. van der Laan, CLSK, Hoofd Bureau Space Weather
Vertaling en bewerking door kap drs. W.P.N. van der Laan, CLSK, Hoofd Bureau Space Weather Tijdens de Tweede Wereldoorlog, in september 1941, vond er een grote uitbarsting plaats op de zon. Die uitbarsting
Limburg Waterproof Klimaat, water en landbouw
Limburg Waterproof Klimaat, water en landbouw Provincie Limburg Maastricht, 14 september 216 Joris Schaap, Profiel 214 heden Zelfstandig hydroloog en bodemkundige 28-214 Adviseur water in het landelijk
ZONNELOPER N N WWW.EU-UNAWE.ORG/NL WWW.ASTRONOMIE.NL 52 NL. 90 NOORDPOOL maart. juni juli. aug. sept. okt. mei. april. feb
40 N VALAB N ZONNELOPER NW NO STAND VAN DE ZON IN GRADEN BOVEN DE HORIZON 10 20 W O 30 50 60 ZW ZO 70 Z 52 NL BREEDTEGRAAD 80 70 60 50 40 30 20 10 0 EVENAAR KALENDER NE zomerzonnewende mei april juni juli
Het nieuwe zonnevlekkengetal
Het nieuwe zonnevlekkengetal Een kleine samenvatting van een grote verandering VVS WG Zon / Grimbergen 4 Juni 2016 Jan Janssens De zonnevlekkencyclus H. Schwabe (1844) Het zonnevlekkengetal R. Wolf R =
1. Algemeen klimatologisch overzicht, april
Klimatologisch maandoverzicht april 219 1. Algemeen klimatologisch overzicht, april 219.... 1 2. Klimatologisch overzicht voor Ukkel, april 219... 3 Overzicht van de maandwaarden sinds 1981......... 3
Eindexamen natuurkunde pilot havo 2010 - I
Eindexamen natuurkunde pilot havo 00 - I Beoordelingsmodel Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag worden twee punten toegekend. Opgave Eliica maximumscore uitkomst: De actieradius is 3, 0 km. de
toelatingsexamen-geneeskunde.be
Fysica juli 2009 Laatste update: 31/07/2009. Vragen gebaseerd op het ingangsexamen juli 2009. Vraag 1 Een landingsbaan is 500 lang. Een vliegtuig heeft de volledige lengte van de startbaan nodig om op
4 Het heelal 6. De zon. De aarde. Jupiter. De maan. Ons zonnestelsel. Mars. Mercurius Venus
Inhoud 4 Het heelal 6 De zon 10 8 De aarde De maan Jupiter 18 12 Ons zonnestelsel 14 15 16 Mars Mercurius Venus 22 Saturnus Verre planeten 24 Satellieten van het zonnestelsel 20 26 Planetoïden 27 Kometen
DE ZON (3) HELIOSEISMOLOGIE
DE ZON (3) Dit is alweer een derde artikel over de zon terwijl ik dacht met één te kunnen volstaan, maar zo ging het zo vaak. In '86 werd ik (nog amper bekend met 'VESTA') door een oud leerlinge, Wietske
Samenvatting door D woorden 28 november keer beoordeeld. Aardrijkskunde
Samenvatting door D. 1387 woorden 28 november 2016 0 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Kosmografie Onderzoeken van heelal basis wetenschap = fysica Hoofdstuk 1: Structuur van het heelal 1.1 Samenstelling
Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 9.1 De hemel Wanneer s nachts naar een onbewolkte hemel wordt gekeken is het eerste wat opvalt de vele fonkelende sterren. Met wat geluk kan ook de melkweg worden gezien als een
Neutrino s. De meest ongrijpbare deeltjes uit de natuur gedecteerd!
Neutrino s De meest ongrijpbare deeltjes uit de natuur gedecteerd! Katrien Baeten - Eric Van der Veeken - Bram Vermeulen - Rita Van Peteghem Sint-Lievenscollege Antwerpen Belgium Deze presentatie maakt
Mkv Magnetisme. Vraag 1 Twee lange, rechte stroomvoerende geleiders zijn opgehangen in hetzelfde verticale vlak, op een afstand d van elkaar.
Mkv Magnetisme Vraag 1 Twee lange, rechte stroomvoerende geleiders zijn opgehangen in hetzelfde verticale vlak, op een afstand d van elkaar. In een punt P op een afstand d/2 van de rechtse geleider is
Nieuwjaarsbijeenkomst 2017
Nieuwjaarsbijeenkomst 2017 Experiment Persoonsvolgende Zorg Zuid-Limburg Jaap Stappers Zorginkoper Verpleging en Verzorging 09-02-18 Agenda Prijseffect versus volume-effect Declaratiebedrag per cliënt
Verzuimgegevens BVE 3e kwartaal 2014 t/m 2e kwartaal 2015
Printdatum : 5-10-2015 1/13 Aantal werknemers gemiddeld Aantal werknemers totaal Aantal fte Aantal fte BAPO Aantal fte ziek Aantal ziekmeldingen Aantal herstelmeldingen Aantal nul-verzuimers 49.100 58.155
Nederlandse samenvatting
Hoofdstuk 7 Nederlandse samenvatting De zon is een hele gewone ster. Hij heeft een tamelijk kleine massa voor een ster en het heelal hangt vol met vergelijkbare sterren. De zon is ook nog eens in een rustige
Meesterklas Deeltjesfysica. Universiteit Antwerpen
Meesterklas Deeltjesfysica Universiteit Antwerpen Programma 9u45 10u00 11u00 11u15 11u45 12u00 13u00 15u00 15u30 17u00 Verwelkoming Deeltjesfysica Prof. Nick van Remortel Pauze Versnellers en Detectoren
Materie bouwstenen van het heelal FEW 2009
Materie bouwstenen van het heelal FEW 2009 Prof.dr Jo van den Brand jo@nikhef.nl 2 september 2009 Waar de wereld van gemaakt is De wereld kent een enorme diversiteit van materialen en vormen van materie.
Weerstanden door Willy Acke, ON4AW Deel 32b
Weerstanden door Willy Acke, ON4AW Deel 32b De Zon (vervolg) De oorsprong van de zonnevlekstraling Soms veroorzaakt een emissie op een niveau dat enkele honderden malen groter is dan die van de stille
Debriefing dierlijke sectoren
Debriefing dierlijke sectoren Sector Rundvlees 25 januari 2019 Runderen 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 /100kg 550 Nationale prijzen runderkarkassen 2013-2018 Categorie A - jonge stieren 525 500 475
HC-4 Reuzenplaneten 1
HC-4 Reuzenplaneten 1 VIER GAS REUZEN Jupiter Saturnus Uranus Neptunus Massa (10 24 kg) R equator (km) R pool (km) Dichtheid (g/cm 3 ) a (AU) P (jaar) Albedo Manen Jupiter 1898.6 71492 66854 1.33 5.2 11.9
Inleiding Astrofysica College 5 17 oktober Ignas Snellen
Inleiding Astrofysica College 5 17 oktober 2014 13.45 15.30 Ignas Snellen Ons zonnestelsel Planetoiden, kometen en dwergplaneten Pluto en de Kuipergordel NASA s New Horizon Mission naar Pluto Ons zonnestelsel
1. Algemeen klimatologisch overzicht, juni
Klimatologisch maandoverzicht juni 219 1. Algemeen klimatologisch overzicht, juni 219..... 1 2. Klimatologisch overzicht voor Ukkel, juni 219.... 4 Overzicht van de maandwaarden sinds 1981......... 4 Recordwaarden