De krêften bondelje. Wmo-beleidsplan Gemeente Menameradiel

Transcriptie

1 De krêften bondelje Wmo-beleidsplan Gemeente Menameradiel Definitieve versie 17 september 2012

2 2

3 Inhoudsopgave Voorwoord... 5 Hoofdstuk 1 Inleiding Aanleiding Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) Leeswijzer... 7 Hoofdstuk 2 Terugblik op De krêft van minsken Inleiding Omtinkerij Menameradiel Missie en visie Omtinkerij Menameradiel Vrijwilligerscentrale Middelsee Wmo-platform Menameradiel Centrum voor Jeugd en Gezin Middelsee Hoofdstuk 3 Ontwikkelingen Inleiding Demografische ontwikkelingen De Kanteling en Welzijn Nieuwe Stijl Decentralisatie AWBZ begeleiding naar de Wmo Overige ontwikkelingen Conclusie Hoofdstuk 4 Gemeentelijke visie Inleiding Logisch vervolg Uitgangspunten visie Hoofdstuk 5 Prestatievelden Wmo Inleiding Leefbaarheid en sociale samenhang Preventieve ondersteuning jeugd Informatie, advies en cliëntondersteuning Mantelzorg en vrijwilligers Participatie van mensen met een beperking Voorzieningen voor mensen met een beperking Maatschappelijke opvang, openbare geestelijke gezondheidszorg (OGGZ) en verslavingszorg Conclusie Hoofdstuk 6 Overige aspecten Inleiding Communicatie Monitoring

4 4

5 Voorwoord Hierbij ontvangt u het nieuwe beleidsplan Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) Menameradiel Dit is een vervolg op het Wmo-beleidsplan waarin een aanzet is gemaakt om de samenleving, de bewoners van onze gemeente en de instanties te vragen mee te doen een goede invulling aan de Wmo te geven. In dit nieuwe beleidsplan wordt verder een aanzet gegeven alle krachten en initiatieven te bundelen op een zodanige wijze dat onze gemeente toekomstbestendig met de vragen op het terrein van de Wmo om kan gaan. Het nieuwe plan moet bovendien ruimte bieden aan ontwikkelingen die bijvoorbeeld vanuit de decentralisaties van het Rijk op ons af komen, te denken bijvoorbeeld aan de begeleiding AWBZ. De uitvoering van de Wmo waarin het omtinkersmodel een belangrijke rol speelt zal door een gezamenlijke aanpak en in goed overleg met aanvrager, gezin, familie, buurt en professionals een goede invulling moeten krijgen. Een invulling die past binnen de leefbaarheid van onze gemeente en die verder de sociale samenhang van onze dorpen verbetert. Arend Dijkstra wethouder 5

6 6

7 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Het Wmo-beleidsplan De krêft van minsken is inmiddels afgelopen. De kern van De krêft van minsken is leefbaarheid en meedoen. Een gemeente met actieve en betrokken inwoners van alle leeftijden en met de meest uiteenlopende achtergronden. Nu al deze krachten zichtbaar zijn geworden, is het tijd om ze bundelen. In dit Wmo-beleidsplan De krêften bondelje zal dan ook gekeken worden naar hoe de krachten gebundeld kunnen worden. 1.2 Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) De Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) bestaat sinds 1 januari De Wmo is bedoeld als brede participatiewet die als doel heeft om meedoen in de maatschappij voor iedereen mogelijk te maken. De wet moet er voor zorgen dat inwoners zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen en mee kunnen doen in de samenleving, al dan niet geholpen door vrienden, familie of bekenden en wanneer dit niet kan is er ondersteuning vanuit de gemeente. De gemeente ondersteunt bijvoorbeeld vrijwilligers en mantelzorgers. De Wmo regelt ook de hulp bij het huishouden en zorgt voor goede informatie over de hulp en informatie die inwoners kunnen krijgen. In de Wmo is een zogenaamde compensatieplicht voor gemeenten opgenomen. Dit houdt in dat gemeenten verplicht zijn om inwoners te ondersteunen bij hun deelname aan de samenleving. Met de Wmo wil het rijk onder andere de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) terugbrengen naar waar zij oorspronkelijk voor was bedoeld; de onverzekerbare zorg. Met de overheveling van de huishoudelijke hulp naar de Wmo is in 2007 een start gemaakt met de Wmo. Volgens het rijk zijn gemeenten er nu klaar voor om meerdere taken op zich te nemen. De Wmo wordt op deze manier uitgebouwd. Een volgende stap is dan ook de decentralisatie van de functie extramurale begeleiding vanuit de AWBZ naar de Wmo. Er zijn een aantal kaders vanuit het rijk waarbinnen gemeenten het Wmo-beleid moeten formuleren. Deze kaders worden ook wel de prestatievelden genoemd. De Wmo bepaalt dat gemeenten hun beleid op deze prestatievelden moet vastleggen in een beleidsplan. Er zijn negen prestatievelden. Prestatievelden Wmo: 1. Het bevorderen van de sociale samenhang in en leefbaarheid van dorpen, wijken en buurten. 2. Op preventie gerichte ondersteuning van jeugdigen met problemen met opgroeien en van ouders met problemen met opvoeden. 3. Het geven van informatie, advies en cliëntondersteuning. 4. Het ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers. 5. Het bevorderen van deelname aan het maatschappelijk verkeer en van het zelfstandig functioneren van mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem en van mensen met een psychosociaal probleem. 6. Het verlenen van voorzieningen aan mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem en aan mensen met een psychosociaal probleem ten behoeve van het behoud van hun zelfstandig functioneren of hun deelname aan het maatschappelijk verkeer. 7. Het bieden van maatschappelijke opvang, waaronder vrouwenopvang. 8. Het bevorderen van openbare geestelijke gezondheidszorg, met uitzondering van het bieden van psychosociale hulp bij rampen. 9. Het bevorderen van verslavingsbeleid. 1.3 Leeswijzer Het eerste hoofdstuk geeft een korte beschrijving van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). In hoofdstuk 2 wordt teruggeblikt naar het vorige Wmo-beleidsplan De krêft van minsken. Hierbij wordt specifiek gekeken naar de vier pijlers uit De krêft van minsken. Het derde hoofdstuk staat geheel in het teken van alle ontwikkelingen die op gemeenten afkomen de komende jaren. In hoofdstuk 4 wordt de visie van Menameradiel over de Wmo beschreven. De visie biedt kapstokken 7

8 voor het verdere beleid en komt inhoudelijk overeen met de startnotitie voor een nieuw Wmobeleidsplan dat in januari 2012 door de raad is vastgesteld. In hoofdstuk 5 wordt per prestatieveld aangegeven hoe Menameradiel er op dit moment voorstaat en wat actiepunten zijn voor de komende jaren. Met hoofdstuk 6 wordt het Wmo-beleidsplan afgesloten. In dit hoofdstuk komen een aantal andere belangrijke aspecten aan bod, zoals de communicatie intern en extern en de monitoring. Dit Wmo-beleidsplan geeft aan welke kant Menameradiel op wil. Alles is niet dichtgetimmerd, zodat er ruimte blijft om binnen de gestelde kaders mee te kunnen bewegen met de ontwikkelingen die op gemeenten af komen. 8

9 Hoofdstuk 2 Terugblik op De krêft van minsken 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt teruggekeken naar het vorige Wmo-beleidsplan De krêft van minsken. Dit wordt gedaan aan de hand van de vier pijlers uit De krêft van minsken ; Omtinkerij Menameradiel, de vrijwilligerscentrale Middelsee, het Wmo-platform Menameradiel en het Centrum voor Jeugd en Gezin Middelsee. Dit hoofdstuk staat hiermee in het teken van de huidige situatie voor wat betreft het Wmo-beleid in Menameradiel. 2.2 Omtinkerij Menameradiel Omtinkerij Menameradiel is de belangrijkste pijler van De krêft van minsken. Binnen de Omtinkerij Menameradiel is de expertise van verschillende organisaties die in onze gemeente zorg en diensten leveren bij elkaar gebracht in het omtinkersteam. De omtinkers in het team vormen samen één van de toegangen tot diensten op het terrein van wonen, welzijn en zorg. Omtinkers zijn professionele krachten met een grote kennis op het gebied van wonen, welzijn en zorg. Omtinkers zijn werkzaam bij diverse zorg- en welzijnsorganisaties die in Menameradiel gevestigd zijn of in Menameradiel werken. Omtinkers signaleren zaken en ondernemen daarop actie. De omtinkers zijn bereikbaar via een gezamenlijk telefoonnummer. Daarnaast komen veel vragen ook nog bij de verschillende organisaties binnen. De bedoeling is dat al deze vragen in de toekomst op de omtinker-werkwijze worden behandeld. Omtinkers en hun collega s hebben daarom in het najaar van 2011 een speciaal voor hen ontwikkelde training gevolgd. Bij complexe vragen gaan de omtinkers op bezoek bij de cliënt om het gesprek aan te gaan. Er wordt gezocht naar de vraag achter de vraag om zo tot een totaalbeeld te komen. De omtinkers bespreken met de cliënt wat nodig is en wat de beste oplossing is. Daarbij wordt als eerste naar het sociale netwerk van de cliënt gekeken. Omtinkers zetten daarmee niet alleen de cliënt in beweging (zowel in denken als in actie), maar ook de omgeving van de cliënt. De omtinkers zijn in staat om op deze manier te werken, omdat de managers van dezelfde organisaties het aangedurfd hebben om gezamenlijk dit proces aan te gaan. Allemaal met hetzelfde doel: de cliënt centraal. Dit heeft geleid tot een gemeenschappelijke missie en visie Missie en visie Omtinkerij Menameradiel De missie en visie van Omtinkerij Menameradiel zijn gericht op samenleven en zelfredzaamheid. Er wordt uitgegaan van gelijkwaardigheid van mensen en gemeenschappen en het hebben van regie over het eigen leven. Omtinkerij Menameradiel heeft als doel de leefbaarheid te versterken door de sociale interactie te vergroten. Hiervoor worden verschillende instrumenten gebruikt. Eén daarvan is de omtinker die individuele vragen van inwoners van Menameradiel op de gebieden wonen, welzijn en zorg beantwoord en een oplossing op maat probeert te vinden. Missie Omtinkerij: Het in stand houden en verbeteren van de leefbaarheid in dorpen, door een passende woonomgeving en voorzieningen, die de inwoners in staat stellen zo lang mogelijk deel te nemen aan het maatschappelijk leven, zoals zij dat willen. Visie Omtinkerij: Integrale dienstverlening bij wonen, welzijn en zorg is een dienstverlening, die mensen en groepen van mensen ondersteunt bij het oplossen van hun individuele en collectieve problemen, vanuit het idee van gelijkwaardigheid van mensen en gemeenschappen, met als doel een optimaal fysiek, geestelijk en sociaal welbevinden. 2.3 Vrijwilligerscentrale Middelsee De tweede pijler van De krêft van minsken is de vrijwilligerscentrale. Uitgegroeid van een gemeentelijke centrale tot de vrijwilligerscentrale Middelsee. Er is een directe verbinding tussen de Omtinkerij Menameradiel en de vrijwilligerscentrale Middelsee. Wanneer het sociale netwerk rondom een cliënt geen uitkomst biedt kunnen de omtinkers terecht bij de coördinator van de vrij- 9

10 willigerscentrale. De coördinator heeft de beschikking over een pool van vrijwilligers uit de zogenaamde burenhulpdienst. De burenhulpdienst is opgezet in samenwerking met de Groene Kruis vereniging in Berltsum. De ervaring is dat er genoeg vrijwilligers te vinden zijn, als je ze maar op de juiste manier aanspreekt en nadenkt over hoe en aan wie je een klus aanbiedt. De vrijwilligerscentrale Middelsee beweegt zich ook op het terrein van maatschappelijke stages. Er wordt geprobeerd om jongeren die een maatschappelijke stage doen te verleiden die stage in het eigen dorp of de eigen gemeente te doen. Maatschappelijke stages worden vooral aangeboden door sportverenigingen, zorginstellingen en kerkelijke organisaties. Daarnaast ondersteunt de vrijwilligerscentrale mantelzorgers en uiteraard ook de vrijwilligers. 2.4 Wmo-platform Menameradiel Het Wmo-platform Menameradiel is in 2008 van start gegaan en is de derde pijler van De krêft van minsken. De leden van het Wmo-platform proberen de oren en ogen voor de inwoners van de gemeente te zijn. Zij vangen signalen op uit het veld en adviseren de gemeente gevraagd en ongevraagd. Het Wmo-platform Menameradiel heeft verbinding met de Koepel Wmo. De Koepel Wmo is een onafhankelijke cliëntenraad die de belangen behartigt van mensen die een beroep doen op de Wmo. De Koepel Wmo werkt voor het gebied van de Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid Noardwest Fryslân (hierna: de Dienst SoZaWe). 2.5 Centrum voor Jeugd en Gezin Middelsee De vierde pijler van De krêft van minsken is het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) Middelsee. Op 31 mei 2010 is het Centrum voor Jeugd en Gezin Middelsee opgericht. Het CJG Middelsee is een samenwerkingsverband tussen alle organisaties die met jeugdigen van 0 tot 23 jaar werken in de gemeenten het Bildt, Ferwerderadiel, Leeuwarderadeel en Menameradiel. Het CJG Middelsee is een herkenbare en laagdrempelige voorziening voor informatie, advies, kleine en grote vragen over opgroeien en opvoeden. Op de website ( is veel informatie te vinden en daarnaast is het kernteam telefonisch en via de bereikbaar. Het kernteam bestaat uit schoolmaatschappelijk werkers en verpleegkundigen van de jeugdgezondheidszorg. Binnen het CJG Middelsee wordt de zorg door professionals op elkaar afgestemd. Het komt daardoor minder vaak voor dat verschillende organisaties in één gezin langs elkaar heen werken. 10

11 Hoofdstuk 3 Ontwikkelingen 3.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt een overzicht gegeven van de ontwikkelingen die de komende jaren op gemeenten afkomen op het gebied van wonen, zorg en welzijn. Een aantal ontwikkelingen zijn nog niet concreet uitgewerkt door het rijk en ook is het mogelijk dat in de loop van dit Wmo-beleidsplan nieuwe ontwikkelingen ontstaan. In dit hoofdstuk wordt dan ook in grote lijnen aangegeven wat de belangrijkste en grootste ontwikkelingen zijn en welke relatie zij eventueel met elkaar hebben. Veel van de ontwikkelingen overlappen elkaar of treffen dezelfde doelgroepen. Omdat de gemeente meer verantwoordelijkheden krijgt is het juist nu de uitdaging om de samenhang tussen alle ontwikkelingen in kaart te brengen en op die manier te zoeken naar creatieve en efficiënte oplossingen waarbij de inwoner centraal staat. 3.2 Demografische ontwikkelingen De komende jaren zal de samenleving er anders uit gaan zien. Uit het rapport van het Bureau voor beleidsonderzoek (BBO) 1 komt naar voren dat het aantal inwoners in Menameradiel in 2030 ongeveer gelijk zal zijn aan het aantal inwoners in De samenstelling zal echter wel veranderen. Het aantal inwoners van 65 jaar of ouder zal met 25 % toenemen, het aantal inwoners van 75 jaar en ouder zal verdubbelen en het aantal inwoners in de leeftijd van 5 tot 19 jaar zal met 20 % afnemen. Ook de potentiële beroepsbevolking neemt af. 3.3 De Kanteling en Welzijn Nieuwe Stijl De Kanteling In de Wmo is een zogenaamde compensatieplicht voor gemeenten opgenomen. De compensatieplicht behelst de verplichting van gemeenten om burgers te ondersteunen bij hun deelname aan de samenleving. De Kanteling is een manier waarop gemeenten invulling kunnen geven aan deze wettelijke verplichtingen. De Kanteling is een project van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) waarbij niet claimen aanbodgericht werken, maar vraag- en resultaatgericht werken centraal staat. De Kanteling gaat uit van eigen kracht en verantwoordelijkheid van mensen. Niet langer geldt het recht op, maar wat is er nodig. In de opzet en uitvoering van De Kanteling gaat het om een aantal kernfuncties: het eerste contact: een plek/persoon waar een klant met zijn/haar vraag terecht kan; het keukentafelgesprek: het gesprek waarin de vraag in kaart wordt gebracht en naar oplossingen wordt gezocht; toewijzing van individuele voorzieningen: een uitkomst van het gesprek kan een toewijzing van een voorziening zijn. Het heeft echter de voorkeur om een oplossing te zoeken in het sociale netwerk (civil society) of in algemene voorzieningen; het arrangement: het pakket aan oplossingen. Welzijn Nieuwe Stijl Om van de Wmo een succes te maken is het van belang om de doorontwikkeling van en in de Wmo met kracht te stimuleren. Voorwaarden voor succes zijn onder andere dat de (sturings)relatie tussen gemeenten en welzijnsorganisaties en de kwaliteit en professionaliteit van het welzijnswerk op orde zijn. Om op deze twee punten een verbeterslag te kunnen maken is het landelijke stimuleringsprogramma Welzijn Nieuwe Stijl in het leven geroepen. Het programma wil stimuleren, inspireren en concrete handreikingen bieden. Welzijn Nieuwe Stijl kent acht bakens (kenmerken): 1. gericht op de vraag achter de vraag; 2. gebaseerd op de eigen kracht van de burger; 3. direct er op af; 4. formeel en informeel in optimale verhouding; 1 Kansen Spreiden om maatschappelijke armoede te vermijden. Gevolgen van demografische ontwikkelingen in Noardwest Fryslân. Bureau voor beleidsonderzoek. Leeuwarden november

12 5. doordachte balans van collectief en individueel; 6. integraal werken; 7. niet vrijblijvend, maar resultaatgericht; 8. gebaseerd op ruimte voor de professional. 3.4 Decentralisatie AWBZ begeleiding naar de Wmo Eén van de ontwikkelingen die op gemeenten afkomt is de decentralisatie van de functie extramurale begeleiding vanuit de AWBZ naar de Wmo. Extramurale begeleiding is begeleiding van inwoners die vaak diverse indicaties hebben waarvan extramurale begeleiding er één is. Het doel van de functie extramurale begeleiding is het bevorderen, het behoud of het compenseren van de zelfredzaamheid van inwoners met een beperking. Het gaat hierbij om diverse doelgroepen waarvoor begeleiding essentieel is om te kunnen functioneren. Het gaat om inwoners met een zintuiglijke, psychiatrische of verstandelijke handicap. Maar ook om inwoners met somatische, psychogeriatrische en psychiatrische problematiek. Doelgroepen die tot nu toe vrij onbekend zijn bij gemeenten. Vanwege de val van kabinet Rutte in april 2012 is ten tijde van het schrijven van dit Wmobeleidsplan nog niet duidelijk of, wanneer en op welke wijze gemeenten verantwoordelijk worden voor de extramurale begeleiding. 3.5 Overige ontwikkelingen Naast de decentralisatie van de AWBZ begeleiding naar de Wmo zijn er nog een aantal grote ontwikkelingen die op gemeenten afkomen. Het gaat hierbij om de transitie van de Jeugdzorg, de Wet Werken naar Vermogen (WWnV) en Passend Onderwijs. Omdat ook hier nog onduidelijk is of, wanneer en op welke manier deze ontwikkelingen gaan plaatsvinden wordt hier verder niet op ingegaan. Ze worden wel genoemd om aan te geven dat gemeenten in de toekomst meer verantwoordelijkheden krijgen rondom zorg en welzijn van haar inwoners. 3.6 Conclusie Duidelijk is dat er veel op gemeenten afkomt de komende jaren. Gemeenten worden verantwoordelijk voor veel zaken rondom zorg en welzijn van haar inwoners. Het is een intensief traject waarbij veel zaken aangepast of ontwikkeld moeten worden, maar het biedt ook kansen voor gemeenten om op een andere manier te gaan denken en bepaalde zaken op een nieuwe wijze vorm te geven. Mede vanwege de verminderde budgetten op vrijwel alle onderdelen is het bijna noodzakelijk om beleid creatief en efficiënt in te vullen. Uiteraard staat hierbij het belang van de cliënt voorop. 12

13 Hoofdstuk 4 Gemeentelijke visie 4.1 Inleiding In dit hoofdstuk staat beschreven welke visie Menameradiel heeft op de Wmo. De visie van dit Wmo-beleidsplan sluit aan op het vorige plan en komt overeen met de startnotitie voor dit Wmobeleidsplan die in december 2011 door de raad is vastgesteld. 4.2 Logisch vervolg De afgelopen jaren is de visie op het Wmo beleid ingevuld op een manier die verandering vraagt en beweging teweeg brengt. Er wordt verandering gevraagd van de inwoners en de werkers in Menameradiel, maar ook in ons eigen gedrag. Dit brengt mensen in beweging. Mensen worden aangesproken op hun creativiteit en op hun vermogen om anders te denken. De krêft fan minsken wordt daarmee zichtbaar. Er ontstaat sociale samenhang. Ook in de toekomst zal dit hard nodig zijn. De initiatieven De Kanteling en Welzijn Nieuwe Stijl bewijzen dat Menameradiel met de huidige invulling van de Wmo op de goede weg is. Zowel De Kanteling als Welzijn Nieuwe Stijl gaan uit van een manier van werken die met de Omtinkerij Menameradiel en bij de vrijwilligerscentrale Middelsee in de praktijk worden gebracht. Bovendien zijn nieuwe afspraken met Stichting Welzijn Middelsee en Welzijn Centraal gestoeld op dezelfde principes. De visie op de Wmo wordt daarmee zo langzamerhand een kapstok voor het brede welzijnsbeleid. De krêft van minsken vormt dan ook met alle principes en uitgangspunten de basis voor dit nieuwe Wmo-beleidsplan. Dit Wmobeleidsplan is dan ook een logisch vervolg op De krêft van minsken. De ontwikkelingen die gemeenten te wachten staan zijn niet mis. Het is duidelijk dat het om veel mensen gaat waar gemeenten verantwoordelijk voor worden. Vooral de vele partners en soms de complexiteit van de problematiek maken het ingewikkeld. De ontwikkelingen bieden echter ook legio kansen en mogelijkheden voor Menameradiel. Er kan een slag geslagen worden in het anders organiseren van zorg en begeleiding. Het kan dichtbij de inwoners en met veel minder bureaucratie georganiseerd worden. Daarnaast kan het zo georganiseerd worden dat het aansluit bij de wensen van de inwoners van Menameradiel. Dit vraagt een nog grotere creativiteit en andere manier van denken. Het vraagt om het bundelen van krachten. Waar in De krêft van minsken de nadruk lag op het aanboren van de eigen kracht van de inwoners van Menameradiel, zal dan ook de nadruk in dit tweede Wmo-beleidsplan liggen op hoe de krachten gebundeld kunnen worden. Het bundelen van de krachten geldt onder andere voor de relatie met de Dienst SoZaWe. Tot nu toe week de uitvoering door de Dienst SoZaWe soms nog te veel af van het beleid van Menameradiel. Dat is lastig en zorgt voor ruis en verwarring bij de inwoners. Het is wenselijk dat de uitvoering van de Dienst SoZaWe naadloos aansluit op het beleid van Menameradiel. In het Meerjarenpersectief van de Dienst SoZaWe geeft de Dienst SoZaWe aan meer te willen gaan werken op de manier die De Kanteling voorschrijft. Inmiddels zijn hierin ook de eerste stappen gezet. Door het bestuur van de Dienst SoZaWe is een nieuwe, zogenaamde gekantelde, Wmoverordening vastgesteld. Hierdoor is het voor de Dienst SoZaWe vanaf september 2012 mogelijk om te werken zoals De Kanteling voorschrijft. In de komende maanden zullen verschillende medewerkers van de Dienst SoZaWe een opleiding volgen, zodat de werkwijze ook daadwerkelijk in de praktijk kan worden gebracht. De verwachting is dan ook dat het bundelen van de krachten met de Dienst SoZaWe de komende tijd een flinke stap in de goede richting zal maken. De Dienst So- ZaWe wordt daarom nauw betrokken bij de komende ontwikkelingen, uiteraard ook omdat er veel kennis en expertise over de Wmo aanwezig is bij de Dienst SoZaWe. Het Wmo-beleid gaat voornamelijk over diensten. Het geven van informatie, vraagverheldering, het zoeken naar oplossingen en het bieden van hulp of zorg zijn enkele voorbeelden hiervan. Omdat de bevolking van Menameradiel de komende jaren sterk zal vergrijzen, is het goed om mee te nemen wat dit betekent voor de inwoners en de wensen die zij op dit gebied hebben. Het gaat hierbij niet alleen om diensten op het gebied van zorg, wonen en welzijn in het algemeen, maar ook om woonvoorzieningen en de woonomgeving van ouderen. 13

14 4.3 Uitgangspunten visie De uitgangspunten van de hierboven uitgeschreven visie luiden als volgt: - Menameradiel streeft ernaar dat alle inwoners deel kunnen nemen aan de samenleving. - Menameradiel gaat hierbij uit van de eigen kracht van inwoners. Zelfredzaamheid en het leggen van sociale verbindingen staan hierbij centraal. - Menameradiel biedt ondersteuning aan inwoners waarbij het niet lukt om zelfstandig, of met behulp van de omgeving, deel te nemen aan de samenleving. - Menameradiel gaat hierbij uit van vraagverheldering, maatwerk en passende voorzieningen. - Menameradiel stimuleert de samenwerking tussen verschillende partners op het gebied van wonen, welzijn en zorg en ondersteunt hierbij indien dit nodig blijkt. 14

15 Hoofdstuk 5 Prestatievelden Wmo 5.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt per prestatieveld van de Wmo aangegeven welke inspanningen inwoners van Menameradiel mogen verwachten. Per prestatieveld worden één of meerdere concrete actiepunten voor de komende vier jaar aangegeven. 5.2 Leefbaarheid en sociale samenhang Prestatieveld 1 is met het bevorderen van sociale samenhang in en leefbaarheid van dorpen, wijken en buurten ruim geformuleerd. Prestatieveld 1 is dan ook de kern van de Wmo en is daarmee de basis voor het realiseren van resultaten op vrijwel alle overige prestatievelden. Door de onderlinge samenhang en betrokkenheid te versterken, de krachten te bundelen, ontstaat draagvlak om invulling te geven aan de verschillende prestatievelden. Leefbaarheid kan op verschillende manieren ingevuld worden. Als eerste door middel van voorzieningen in de dorpen. Bijvoorbeeld de aanwezigheid van een school, winkels, een dorpshuis en het openbaar vervoer. Daarnaast heeft leefbaarheid te maken met betrokkenheid, dorpsgevoel, elkaar helpen en sociale controle. Vooral de laatstgenoemde punten hebben met de Wmo te maken. Ter voorbereiding op het vorige Wmo-beleidsplan zijn een aantal Doarp oan set bijeenkomsten georganiseerd. Tijdens deze bijeenkomsten zijn veel kenmerken van mensen besproken die bepalend zijn voor de leefbaarheid in dorpen. Uiteraard zijn deze kenmerken nog altijd actueel. Maar wellicht is het niet verkeerd om te onderzoeken of er mogelijkheden zijn voor een vervolg op Doarp oan set. Hierdoor krijgt de leefbaarheid een extra impuls en blijven inwoners gemotiveerd om samen de leefbaarheid in hun dorp op peil te houden. Tijdens één van de bijeenkomsten die in maart 2012 in het kader van het Wmo-beleid georganiseerd zijn, kwam naar voren dat er al veel inwoners actief zijn in de dorpen en dat zij vaak ook verenigd zijn in een vereniging, stichting of andere organisatie. Het zou goed zijn deze inwoners en organisaties bij elkaar te brengen. Samen kunnen zijn meer bereiken en bepaalde zaken beter afstemmen. Het verbetert niet alleen de sociale samenhang in de dorpen, maar ook de leefbaarheid. In het samenbrengen van deze inwoners en organisaties kan Menameradiel faciliteren. Leefbaarheidsmonitor Menameradiel In april 2011 is een onderzoek naar de leefbaarheid in Menameradiel uitgevoerd in opdracht van Wonen Noordwest Friesland (hierna: Wonen NWF) en Menameradiel. In dit onderzoek wordt vooral ingaan op de leefbaarheid in relatie tot het voorzieningenniveau. Uit het onderzoek blijkt dat inwoners van Menameradiel zich uitstekend thuis voelen in deze gemeente. Een score van een 8 voor het woonplezier laat niets aan de duidelijk over, landelijk wordt een score gegeven van 7,5. Zeer positieve scores zijn er voor de kwaliteit van woningen, het aanbod van basisscholen, de kwaliteit van sportvoorzieningen, het ontbreken van burenoverlast, overlast op straat en criminaliteit. Er wordt negatief gescoord op de hoeveelheid speelvoorzieningen, het winkelaanbod en de horeca. Op een aantal onderdelen waar Menameradiel minder goed scoort zijn al acties ondernomen. Zo is er bijvoorbeeld al een nieuwe speeltuin gerealiseerd in Deinum. Daarnaast worden er een aantal aanbevelingen per dorp gedaan. Op veel van deze aanbevelingen zijn inmiddels al acties ondernomen. Naast het gezamenlijk uitvoeren van de leefbaarheidsmonitor, hebben Wonen NWF en Menameradiel ook bij andere projecten op het gebied van leefbaarheid de samenwerking gezocht. Dorpen worden gestimuleerd dorpsvisies te ontwikkelen of te actualiseren. Daarnaast vindt Wonen NWF het creëren en versterken van ontmoetingsplekken in het dorp, zoals dorpshuizen en multifunctionele sportaccommodaties, erg belangrijk en draagt hier daarom financieel aan bij. Andere inititatieven van Wonen NWF op het gebied van leefbaarheid zijn de Hart voor je dorp avonden en het aanbieden van cursussen voor webredacties van dorpswebsites. Uiteraard speelt ook de Omtinkerij Menameradiel een belangrijke rol bij de leefbaarheid en sociale samenhang in Menameradiel. Omdat dit onderdeel bij de overige prestatievelden meerdere malen 15

16 uitgebreid aan de orde komt, is er voor gekozen om er bij dit prestatieveld niet verder op in te gaan. Actiepunten 1. Zorg blijven dragen voor een leefbare samenleving, waar plaats is voor alle inwoners. 2. De mogelijkheden voor een vervolg op Doarp oan set onderzoeken. 3. Faciliteren bij het bijeen brengen van inwoners of organisaties. 16

17 5.3 Preventieve ondersteuning jeugd Prestatieveld 2 is gericht op jeugdigen, en in veel gevallen hun ouders of verzorgers, bij wie sprake is van een verhoogde kans op schooluitval, crimineel gedrag en ontwikkelingsachterstanden, om te voorkomen dat ze in de problemen raken. Prestatieveld 2 is vooral gericht op preventie van problematisch gedrag en niet zo zeer op de behandeling hiervan. Ook ouders met opvoedproblemen zijn een aandachtspunt. CJG Middelsee In mei 2010 is het CJG Middelsee geopend. Het CJG Middelsee is een netwerkorganisatie waarbij de jeugdgezondheidszorg, maatschappelijk werk en bureau jeugdzorg kernpartners zijn. Ook de kinderopvang, peuterspeelzalen, onderwijs en jongerenwerk zijn onderdeel van het CJG-netwerk. Het is van belang dat deze organisaties naar buiten toe uitstralen dat zij onderdeel zijn van het CJG Middelsee. De contacten tussen het CJG Middelsee en het onderwijs zijn gelegd, maar het is niet verkeerd deze contacten verder te verstevigen. Met het oog op de transitie van de Jeugdzorg, waarbij de gehele jeugdzorg onder de verantwoordelijkheid van gemeenten komt te vallen, is het verder doorontwikkelen van het CJG Middelsee een belangrijk speerpunt. Voordat doorontwikkeling van het CJG Middelsee plaats kan vinden is het belangrijk dat Menameradiel een standpunt inneemt over het al dan niet ontwikkelen van een gemeenschappelijke visie in Middelsee verband. Daarnaast blijkt dat de bekendheid van het CJG Middelsee te wensen overlaat. Een speerpunt is dan ook om de bekendheid van het CJG Middelsee de komende jaren te vergroten. Dit wordt onder andere gedaan door het organiseren van activiteiten over verschillende relevante onderwerpen. Schoolmaatschappelijk werk (SMW) Het SMW is een belangrijke kernpartner van het CJG Middelsee en wordt momenteel door de gemeenten gefinancierd en uitgevoerd door Welzijn Centraal en Interzorg. SMW geeft kortdurende hulpverlening en schoolondersteuning voor jeugdigen met ontwikkelings- en opvoedproblemen in het onderwijs. Uitgangspunt is vragen op de lossen en de draagkracht van ouders en opvoeders te versterken. Wanneer er sprake is van een langduriger traject vindt er overdracht naar algemeen maatschappelijk werk plaats. SMW fungeert als een laagdrempelige voorziening, die dicht bij huis en school, ondersteuning biedt. Met het oog op de komende ontwikkelingen, en dan met name de transitie van de jeugdzorg, krijgt het SMW een steeds belangrijkere rol binnen het CJG Middelsee. De landelijke norm geeft aan dat er in het regulier basisonderwijs minimaal 0,2 fte per week bij een leerlingenaantal van 250 nodig is om de functie van SMW goed uit te kunnen voeren. Dat zou in Middelsee gemeenten uitkomen op 3,6 fte aan SMW (uitgaande van een totaal aantal leerlingen van 4526). Ter vergelijking: op dit moment is er 0,48 fte bij een leerlingenaantal van Omgerekend is dat 0,02 fte bij 250 leerlingen. Het gat tussen de huidige en de ideale situatie is erg groot. Eén van de speerpunten voor de komende jaren is daarom om te onderzoek of en op welke manier het aantal uren SMW in Middelsee verband uitgebreid kan worden. Actiepunten 1. Menameradiel draagt er zorg voor de contacten tussen het CJG Middelsee en de partners in het onderwijs te verstevigen. 2. Menameradiel neemt een standpunt in over het al dan niet ontwikkelen van een gemeenschappelijke visie in Middelsee verband en het doorontwikkelen van het CJG Middelsee. 3. Meer bekendheid geven aan het CJG Middelsee, onder andere door het blijven organiseren van activiteiten. 4. Mogelijkheden tot uitbreiding van het aantal uren SMW onderzoeken. 17

18 5.4 Informatie, advies en cliëntondersteuning Prestatieveld 3 geeft aan dat gemeenten informatie, advies en ondersteuning moet bieden aan haar inwoners. Dit kan door middel van collectieve voorzieningen, bijvoorbeeld door middel van de gemeentelijk website of het gemeentelijke informatieblad, of individueel als het gaat om advies of vraagverheldering. Omtinkerij Menameradiel Het belangrijkste onderdeel van het vorige Wmo-beleidsplan is de ontwikkeling van de Omtinkerij Menameradiel geweest. De Omtinkerij is inmiddels een begrip in Menameradiel en daarmee een kapstok geworden voor het brede welzijnsbeleid. Het uitgangspunt van de Omtinkerij blijft dat inwoners laagdrempelig informatie en advies kunnen krijgen. Daarnaast vindt Menameradiel het belangrijk dat er niet alleen informatie en advies wordt gegeven, maar dat er wordt gekeken naar een totaaloplossing (De Kanteling). De Omtinkerij zal dan ook een belangrijke positie blijven behouden in het Wmo-beleid. Om dit te bewerkstelligen zou de financiering van de coördinatie van de omtinkers geborgd moeten worden voor de komende jaren. Op dit moment komen er nog veel vragen binnen via de organisaties zelf. Dit is niet erg, maar het zou mooi zijn wanneer inwoners beter hun weg weten te vinden naar de omtinkers. De komende jaren zal daarom geïnvesteerd moeten worden in het geven van meer (naams)bekendheid aan de Omtinkerij Menameradiel. Het moet voor inwoners duidelijk zijn waar zij terecht kunnen met alle vragen over wonen, zorg en welzijn en wat de omtinkers voor hen kunnen betekenen. Daarnaast zal er gekeken moeten worden naar hoe de Omtinkerij Menameradiel een plekje kan krijgen in de ontwikkelingen die de komende jaren op gemeenten afkomen en dan met name de decentralisatie van de extramurale begeleiding vanuit de AWBZ. Dit onderdeel komt ook aan de orde bij de invulling van prestatieveld 5. Preventieve huisbezoeken 65+ In februari 2012 is er gestart met een bijzonder project in Menameradiel. Inwoners van Menameradiel van 65 jaar en ouder worden bezocht door getrainde vrijwilligers om in gesprek te gaan over hoe het met ze gaat. Het doel hiervan is om inzicht te krijgen in hoe het gaat met de inwoners van 65 jaar en ouder, wat men nodig heeft om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen en wat men nog kan en wil bijdragen aan de samenleving. Er is gestart in Deinum, Blessum en Boksum. Daarna volgen de andere dorpen. Het project wordt uitgevoerd door het ouderenwerk in Menameradiel in samenwerking met de Vrijwilligerscentrale Middelsee. Ook Wonen NWF is nauw bij het project betrokken. In de loop van 2012 worden de eerste resultaten van het project verwacht. Uit de huisbezoeken kan voor Menameradiel waardevolle informatie naar voren komen over het welbevinden van haar inwoners en over hoe het welbevinden eventueel nog verbeterd kan worden. Wmo-platform Menameradiel Het Wmo-platform Menameradiel is in 2008 van start gegaan. In één van de bijeenkomsten die in maart 2012 georganiseerd zijn, kwam naar voren dat het Wmo-platform niet bij iedereen bekend is en dat het Wmo-platform een prominentere rol in de dorpen zou moeten krijgen. Per dorp zou er een aanspreekpunt moeten zijn, zodat het Wmo-platform signalen van inwoners gemakkelijker mee kan nemen naar de gemeente. De afgelopen tijd is gebleken dat het Wmo-platform goede zaken verricht, maar dat de communicatie met de gemeente nog beter kan. De korte lijnen tussen het Wmo-platform en de gemeente moeten daarom verstevigd en behouden worden. Eén van de wijzigingen die kort geleden in de Wmo heeft plaatsgevonden houdt in dat er regelmatig een klanttevredenheidsonderzoek uitgevoerd moet worden door gemeenten. Het heeft de voorkeur om voor een praktisch vorm te kiezen die eenvoudig is uit te voeren, op verschillende momenten op dezelfde manier uitgevoerd kan worden en aan de wettelijke eisen voldoet. 18

19 Actiepunten 1. Financiering van de coördinatie van de Omtinkers borgen voor de komende jaren. 2. Menameradiel draagt er zorg voor dat de Omtinkerij Menameradiel beter bekend wordt bij haar inwoners. 3. Korte lijnen met het Wmo-platform Menameradiel verstevigen en behouden. 4. Meer gebruik maken van het Wmo-platform Menameradiel als oren en ogen van de dorpen door per dorp één aanspreekpunt aan te wijzen. 5. Een klanttevredenheidsonderzoek ontwikkelen en uitvoeren. 19

20 5.5 Mantelzorg en vrijwilligers Mantelzorg is intensieve en langdurige zorg die niet in het kader van een hulpverlenend beroep wordt geboden aan een zieke of gehandicapte persoon in diens omgeving. De zorg vloeit rechtstreeks voort uit de sociale relatie en overstijgt de gebruikelijke zorg. Vrijwilligers hebben een belangrijke rol bij de invulling van alle 9 prestatievelden. Ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers door de gemeente valt onder prestatieveld 4. Vrijwilligerscentrale Middelsee De vrijwilligerscentrale Middelsee is één van de belangrijkste pijlers van het vorige Wmobeleidsplan De krêft van minsken. De vrijwilligerscentrale Middelsee houdt zich in de basis met een aantal taken bezig. De vacaturebank voor vrijwilligers, de burenhulpdienst, de ondersteuningsfunctie mantelzorgers en vrijwilligers, projectondersteuning en de maatschappelijke stage. Uit de verschillende taken blijkt al dat de vrijwilligerscentrale een steeds grotere rol speelt en een veel breder instrument is geworden dan alleen het bemiddelen tussen vraag en aanbod van vrijwilligers. Met het oog op de komende ontwikkelingen blijft de vrijwilligerscentrale de komende jaren een belangrijke rol vervullen in Menameradiel. Van belang is daarom om sterk in te zetten op het verder ontwikkelen van de taken van de vrijwilligerscentrale. Tijdens de bijeenkomst voor vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties die in maart 2012 werd gevraagd wat Menameradiel kan verwachten van vrijwilligers. Kunnen zij nog meer betekenen dan dat zij nu al doen en hoe moeten vrijwilligers benaderd worden? De aanwezige vrijwilligers en vrijwilligersorganisatie gaven aan dat gemeenten niet in één keer teveel moeten willen en niet alles met vrijwilligers kan. Begin met vrijwilligers die enthousiast zijn en graag iets willen betekenen. Daarnaast zou er op basis van wederkerigheid gewerkt moeten worden. Wanneer een inwoner een klus aanbiedt, zou de vrijwilligerscentrale aan deze inwoner moeten vragen wat hij of zij zelf kan betekenen. Met het werken op de manier van De Kanteling zou minder gebruik moeten worden gemaakt van professionals en zou meer gebruik moeten worden gemaakt van vrijwilligers. In de meest ideale situatie zouden vrijwilligers samen moeten werken met professionals. Per cliënt moet gekeken worden naar een juiste balans tussen de inzet van één of meerdere vrijwilligers en één of meerdere professionals. Op deze manier wordt voorkomen dat de kosten te hoog worden door het alleen maar inzetten van professionals en dat veel werkzaamheden aantrekkelijk blijven voor vrijwilligers, omdat zij niet te veel verantwoordelijkheid krijgen. Tijdens de bijeenkomst kwam verder naar voren dat vrijwilligersorganisaties het fijn vinden om met elkaar in gesprek te gaan en samen te werken. Ze krijgen dit echter zelf vaak niet voor elkaar, doordat ze ook al veel tijd steken in het vrijwilligerswerk zelf. De gemeente zou in dit proces, met behulp van de vrijwilligerscentrale Middelsee, kunnen faciliteren. Ook de omtinkers maken regelmatig gebruik van vrijwilligers en de vrijwilligerscentrale Middelsee. Op het moment lijkt dit niet altijd goed te werken, vooral wanneer er op korte termijn een vrijwilliger nodig is. Dit is dan een belangrijk aandachtspunt voor de verdere ontwikkeling van de vrijwilligerscentrale Middelsee. De vrijwilligerscentrale en de omtinkers kunnen op dit gebied iets voor elkaar betekenen. De omtinkers hebben regelmatig vrijwilligers nodig en schakelen daar dan ook vaak de vrijwilligerscentrale voor in. Omgekeerd zouden de omtinkers vrijwilligers kunnen werven, ten eerste op basis van wederkerigheid, maar ook op basis van de eigen kracht van mensen en het verstevigen van de sociale samenhang en leefbaarheid in de dorpen. De omtinkers zouden ook een rol kunnen spelen bij het bereiken van mantelzorgers. De omtinkers hebben aangegeven dat dit zo eenvoudig en pragmatisch geregeld zou moeten worden. Mantelzorg Mantelzorgers vormen een lastig te bereiken groep inwoners. Gezien de moeite die gemeenten hebben met het bereiken van mantelzorgers, hebben de Middelseegemeenten de vrijwilligerscentrale Middelsee gevraagd om tot één aanbod te komen voor mantelzorgers die wonen in de Middelsee gemeenten. Op deze manier kan er een efficiënt aanbod ontstaan en kan er beter ingespeeld worden op de wensen en behoeften van mantelzorgers. De vrijwilligerscentrale zal zich in 20

21 de eerste instantie richten op ontspanningsmogelijkheden voor mantelzorgers. Er worden een aantal activiteiten per gemeente georganiseerd en een aantal voor de Middelseegemeenten gezamenlijk. Het organiseren van de activiteiten blijkt moeizaam van de grond te komen, het is daarom van belang dat Menameradiel en de overige Middelseegemeenten nauw betrokken blijven bij dit onderdeel. Actiepunten 1. Inzetten op verdere ontwikkeling van de taken van de vrijwilligerscentrale Middelsee. 2. Menameradiel streeft naar een juiste combinatie bij het inzetten van vrijwilligers en professionals. 3. In samenwerking met de vrijwilligerscentrale Middelsee faciliteren dat vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties met elkaar in gesprek kunnen gaan en samen kunnen werken. 4. Menameradiel draagt zorg voor het verstevigen van de koppeling tussen de omtinkers en de vrijwilligerscentrale Middelsee op de meest eenvoudige en pragmatische manier. 5. Menameradiel draagt zorg voor het bieden van een jaarlijks programma voor mantelzorgers met wisselende activiteiten in samenwerking met de vrijwilligerscentrale Middelsee. 21

22 5.6 Participatie van mensen met een beperking Prestatieveld 5 heeft betrekking op het bevorderen van de deelname aan het maatschappelijk leven en het zelfstandig functioneren van mensen met een beperking. Dit kan gaan om diverse beperkingen, zoals een zintuiglijke of lichamelijke beperking, maar ook om een psychische of psychosociale aandoening. Met de ontwikkelingen die op gemeenten afkomen, en dan met name de decentralisatie van de extramurale begeleiding vanuit de AWBZ, zal prestatieveld 5 de komende jaren een belangrijke rol gaan spelen in het Wmo-beleid. Menameradiel vindt het van groot belang dat elke inwoner mee kan doen aan de samenleving. Niet elke inwoner kan dit op eigen kracht en daarom is het van belang dat er een goede structuur bestaat van informele zorg om deze inwoners hierbij te ondersteunen. De vrijwilligerscentrale Middelsee die bij het vorige prestatieveld uitgebreid besproken is, vervult hierbij een belangrijke rol met onder andere de burenhulpdienst. Decentralisatie extramurale AWBZ begeleiding Naast een goede informele structuur zal ook Menameradiel zelf een aantal zaken moeten regelen waar het gaat om de decentralisatie van de extramurale begeleiding vanuit de AWBZ. In de eerste instantie werkt Menameradiel op dit vlak samen met de andere zeven gemeenten waarmee Menameradiel gezamenlijk de gemeenschappelijke regeling (GR) van de Dienst SoZaWe Noardwest Fryslân vormt, maar uiteraard heeft Menameradiel ook haar eigen ideeën als het gaat om het opnieuw vormgeven en uitvoeren van de extramurale begeleiding. Vanzelfsprekend speelt de Omtinkerij Menameradiel een belangrijke rol bij de participatie van inwoners en de extramurale begeleiding. Omtinkers signaleren wat inwoners nodig hebben om zo lang mogelijk zelfstandig te kunnen blijven wonen en doen er alles aan om eventuele problemen of belemmeringen op te lossen. Op deze manier kunnen zij zo lang mogelijk participeren in het eigen dorp en wellicht zelfs nog iets voor anderen betekenen. De omtinkers maken hierbij regelmatig gebruik van de vrijwilligerscentrale Middelsee. Daarnaast kwamen uit de bijeenkomsten die in maart 2012 georganiseerd zijn in het kader van het Wmo-beleid en de decentralisatie van de extramurale begeleiding een aantal aspecten naar voren die goed aansluiten op de Omtinkerij en de werkwijze die De Kanteling voorschrijft. Inwoners zouden in de nieuwe situatie graag zo weinig mogelijk tegen bureaucratie aan willen lopen, met andere woorden zo weinig mogelijk papierwerk en niet van het kastje naar de muur gestuurd worden. Er zouden persoonlijke gesprekken moeten plaatsvinden met inwoners die bij de gemeente aankloppen met een zorgbehoefte. Laagdrempeligheid en zorg in de gemeente, of zelfs in het eigen dorp, heeft de voorkeur. Ook vinden inwoners het fijn om met elkaar in gesprek te gaan, ervaringen uit te wisselen en van elkaar te leren. De precieze invulling van de extramurale begeleiding moet de komende jaren duidelijk worden. Wel kan nu al worden gezegd dat belangrijke pijlers laagdrempeligheid, minder bureaucratie en het organiseren van zorg dichtbij de burger zijn. Er zal steeds meer gewerkt moeten worden op de manier die De Kanteling voorschrijft. Deze werkwijze zal een grote verandering teweegbrengen, niet alleen voor de gemeente, maar ook voor inwoners en uitvoerende organisaties. Zoals hierboven ook al beschreven heeft de Omtinkerij Menameradiel vanzelfsprekend een belangrijke rol bij het invullen van de extramurale begeleiding in Menameradiel. Menameradiel zal daarom moeten onderzoeken wat de rol zou kunnen zijn van de omtinkers bij de uitvoering van de extramurale begeleiding. Op dit moment zijn er nog te veel onduidelijkheden om concreter op de invulling van de extramurale begeleiding in te kunnen gaan. Als het gaat om participatie van inwoners met een beperking hebben ook ondernemers in Menameradiel een rol. Ondernemers zouden moeten kijken of het mogelijk is inwoners met een beperking aan te nemen of werkzaamheden te laten doen. Dit is niet overal mogelijk, maar Menameradiel zou in elk geval het goede voorbeeld kunnen geven door zelf werkzaamheden te laten verrichten door één of meerdere inwoners met een beperking. 22

23 Ook het Wmo-platform dat bij prestatieveld 3 is besproken heeft een rol bij dit prestatieveld. Het Wmo-platform kan gevraagd en ongevraagd advies geven over situatie die de participatie van mensen met een beperking treft. Het kan hierbij gaan om nieuwbouw projecten zoals scholen en andere openbare locaties, waarbij rekening gehouden moet worden met inwoners met een beperking, maar ook om situaties die ontstaan door bijvoorbeeld de weersomstandigheden in de woonomgeving van inwoners met een beperking. Ouderenbeleid Een ontwikkeling die de komende jaren een belangrijke rol gaat spelen is de vergrijzing. Het aandeel oudere inwoners in Menameradiel zal sterk toenemen. Deze groep inwoners kampt vaak met specifieke problemen en maakt vaker gebruik van bepaalde voorzieningen, zoals woningaanpassingen en dagbesteding. De laatste nota ouderenbeleid dateert van Het is daarom geen overbodige luxe om deze nota te herzien en op de huidige en komende situatie toe te spitsen. In deze nota zal onder andere verder in worden gegaan op woningaanpassingen, de toegankelijkheid van de woonomgeving en het tegengaan van eenzaamheid onder ouderen. Bij het herzien van de nota ouderenbeleid wordt nauw samengewerkt met Wonen NWF. Actiepunten 1. In samenwerking met de andere gemeenten van de GR Dienst SoZaWe anticiperen op de decentralisatie van de extramurale AWBZ begeleiding. 2. Onderzoeken welke rol de Omtinkerij Menameradiel kan krijgen bij de uitvoering van de extramurale begeleiding. 3. Menameradiel onderzoekt de mogelijkheden om inwoners met een beperking werkzaamheden te laten verrichten binnen de gemeente. 4. Nota ouderenbeleid herzien. 23

24 5.7 Voorzieningen voor mensen met een beperking Het 6e prestatieveld van de Wmo heeft betrekking op de verstrekking van specifieke, op de persoon toegesneden voorzieningen. Voorbeelden hiervan zijn woonvoorzieningen, huishoudelijke hulp, rolstoelen, dagbesteding, maaltijdservice en algemeen maatschappelijk werk. Individuele en collectieve voorzieningen De bevoegdheid tot het toekennen van individuele voorzieningen is overgedragen aan het bestuur van de Dienst SoZaWe. Menameradiel participeert in de daartoe vastgestelde Gemeenschappelijke Regeling (GR). Hoewel er sprake is van een GR blijven de participerende gemeenten een zekere mate van beleidsvrijheid houden. Zo kan een gemeente bijvoorbeeld zelf de hoogte van de bijzondere bijstand bepalen. Tot nu toe sloot de werkwijze van de Dienst SoZaWe niet altijd goed aan op de gedachtegang van de Omtinkerij Menameradiel. Vooral bij de toegang tot individuele voorzieningen was dit zichtbaar. Inmiddels heeft de Dienst SoZaWe echter een belangrijke stap genomen om het beleid en de uitvoering daarvan beter op elkaar aan te laten sluiten. Er is een nieuwe Wmo-verordening vastgesteld die het de Dienst SoZaWe mogelijk maakt om te werken zoals De Kanteling voorschrijft. Wel blijft het noodzakelijk om de samenwerking tussen de Dienst So- ZaWe en Menameradiel te verstevigen, zodat het beleid van Menameradiel en de uitvoering door de Dienst SoZaWe naadloos op elkaar aan gaan sluiten. Naast de individuele voorzieningen zijn er ook collectieve voorzieningen. Hierbij kan gedacht worden aan algemeen maatschappelijk werk of ouderenwerk. Deze collectieve voorzieningen vallen onder de verantwoordelijkheid van de gemeente en worden door diverse partners onder regie van de gemeente aangeboden. Met De Kanteling en de Omtinkerij Menameradiel die op deze manier werkt, wil Menameradiel inwoners stimuleren eerst zelf op zoek te gaan naar een oplossing voor een bestaand probleem. Dit kan met behulp van familie, vrienden of dorpsgenoten. Mocht dit niet lukken dan zal de gemeente moeten kijken naar een totaaloplossing, die kan bestaan uit een (individuele) voorziening en/of informele zorg. Hiermee is een eerste stap gezet om de druk op het voorzieningenniveau zo laag mogelijk te houden, maar met de vergrijzing en de komende ontwikkelingen zal de druk toch toe gaan nemen. Menameradiel wil daarom blijven werken aan het optimaal inzetten van vrijwilligers of een combinatie van vrijwilligers en professionals. Bij prestatievelden 4 en 5 is hier al uitgebreid bij stil gestaan. Actiepunten 1. De samenwerking tussen de Dienst SoZaWe en Menameradiel verstevigen, zodat het beleid van Menameradiel en de uitvoering door de Dienst SoZaWe naadloos op elkaar aan gaan sluiten. 2. Door het inzetten van sociale netwerken en vrijwilligers de individuele en collectieve voorzieningen in stand houden. 24