Karakterisering en monitoring van vervuilingsgedrag in de ketel bij biomassa meestoken

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Karakterisering en monitoring van vervuilingsgedrag in de ketel bij biomassa meestoken"

Transcriptie

1 Karakterisering en monitoring van vervuilingsgedrag in de ketel bij biomassa meestoken Mariusz Cieplik, Fred Verhoeff (ECN) en Arkadiusz Dyjakon (TUD) Biomassa Meestook Symposium, Amsterdam, 27 mei 2010

2 Achtergrond: biomassa assen in ketels (1) Biomassa brandstoffen bevatten as met afwijkende eigenschappen ten opzichte van kolenas: sterk variërende asgehalte (0,1-40 massa %), chemische samenstelling veel alkali (K,Na) zouten Aanwezigheid van zouten kan leiden tot problemen: vorming van (laagsmeltende) asafzettingen in de ketel versnelde corrosie van stoombuizen vorming van zeer fijne assen (aerosolen) Gevolg: afname van rendement en beschikbaarheid Monitoring van ketelvervuiling bij biomassa meestoken is zeer belangrijk

3 Achtergrond: biomassa assen in ketels (2) Bestaande technieken voor karakterisering en monitoring van asgedrag zijn toegespitst op kolen Relatief weinig ervaring met biomassa Proeven in elektriciteitscentrales zijn zeer duur en niet zonder risico s Gedrag biomassa onder condities van toekomstige ketels (UltraSuperCritical stoomcondities en oxyfuel verbranding) nog grotendeels onbekend Behoefte aan nieuwe, goedkope en betrouwbare as(smelt)gedrag karakterisering/monitoringsmethodes

4 Doelstelling voor onderzoeksgebied ketelvervuiling Ontwikkelen en toepassen van as(smelt)gedrag karakterisering- en monitoringsmethodes Lab-schaal experimenten Ontwerp richtlijnen Validatie Vol-schaal meetcampagnes Evaluatie / interpretatie Operator handleidingen Brandstof specificaties Validatie Modellering (thermodynamica, CFD) Voorspellende en monitoring tools

5 Labschaal asgedragkarakterisering : LCS LCS Lab-scale Combustion Simulator oxygen high high temperature gas oxygen high gas + particles high temperature Temperature [ C] Realistische nabootsing 1600 van een poederkool 0,1 elektriciteitscentrale, 0,2 maar op één gram per uur schaal: 0,3 210 temperatuur 0,4 opwarmingssnelheid 0,5 brandstof Distance [m] 0,6 rookgassamenstelling 0,7 verblijftijd ,8 ook 0,9 voor oxyfuel verbranding 1 Sampling location Residence time [ms] Burner area Furnace exit

6 Labschaal asgedragkarakterisering: HDP HDP Horizontale DepositieProbe

7 Labschaal asgedragkarakterisering: HDP HDP Horizontale DepositieProbe Voor karakteriseren van asafzettingen: chemische samenstelling en fysieke vorm (morfologie) invloed op warmteflux Ontwikkeld in samenwerking met Hukseflux in het project Boiler Fouling, verder ontwikkeld in Co-firing Consortium Voor kortstondige (initiële) corrosietesten Toepassing binnen EOS/LT projecten: vijf verschillende stookcondities, inclusief oxyfuel drie verschillende stoomcondities, inclusief USC 10+ biomassa/kolen/mengsels 100+ testen

8 Labschaal asgedragkarakterisering: data 0,06 0,05 0,04 0,03 0,02 0,01 Deposition rate Specific Fouling Factor Duidelijke verschillen: - kolen sec vs meestoken - effect T - hoog vs laag zwavel - effect deposiet opbouwsnelheid 0 - effect deposiet warmteoverdracht C1/590/0 C1/590/1000 C1/660/0 C1/660/1000 kolen C1/750/0 C1/750/1000 C1-BM6/590/0 C1-BM6/590/1000 C1-BM6/660/0 C1-BM6/660/1000 C1-BM6/750/0 C1/BM6/750/1000 [K*m 2 /W*g fuel ash ] [g/m 2 *s] kolen+stro

9 Volschaal ketelvervuilingsdiagnostiek: MDP MDP Mobiele Diagnostische Probe Toepassing binnen EOS-LT: Boiler fouling en USC project Borssele 12 ketel (EPZ) Amer 9 ketel (Essent-RWE)

10 Mea n flux on probe Ti m e sca le M ean f lux pr obe Li near ( Mean flu x pr ob e) Time scale Line ar (Me an fl ux on pr obe) Volschaal diagnostiek resultaatvoorbeeld Location Temp. radar Flux radar Flux behaviour Photo Mean flux on probe Substr ate B :30-18:30 TE MP 3 FLUX TEMP TE MP 2 FLUX FLUX 2 Flu x kw/m2 587 TE MP FLUX 1 16:19:12 16: 33 : 36 16:48:00 17 : 02:24 17 : 16 :48 17:31:12 17:45:36 18 : 00:00 18 :14:24 18:28:48 18:43:12 18:57:36 Me a n flux on probe Substrate D :30-11:00 TEMP 3 FLUX TEMP TEMP 2 FLUX FLUX Flu x kw/m TEMP 1 FLUX 1 8: 5 2:48 9:07:12 9:21: 3 6 9:36:00 9:50:24 10:04:48 10:19:12 10:33:36 10:48:00 11:02:24 11:16:48 Karakterisering van asafzetting (Amer meetcampagne): één meetlocatie (superheater) én constante stookcondities 35 % biomassa/kolen mengsel (direct meestoken) onder huidige (590 C) én USC (750 C) stoomcondities duidelijke verschillen in morfologie/samenstelling/eigenschappen asafzetting

11 Lab- vs. volschaal resultaatvoorbeeld Lab- vs. volschaal asafzetting: 35 % biomassa/kolen blend uit Amer meetcampagne onder USC condities (660 C) % w/w d.a.b Lab-scale Full-scale SiO2 Al2O3 Fe2O3 Na2O K2O CaO MgO TiO2 P2O5 MnO

12 Ketelvervuiling monitoringtools HogeTemperatuur Non-Invasief StoomDoorstroomMeter om gevoelig en nauwkeurig stoomdebiet te meten onderdeel van een nieuw, volschaal integrale ketelvervuilingsmonitoringsysteem (in ontwikkeling) getest op labschaal en klaar voor volschaal testen simpel clamp on ontwerp

13 Conclusies Ketelvervuiling is én blijft aandachtspunt bij biomassa meestoken De koppeling van lab- en volschaal blijkt succesvol Het ontwikkeld gereedschap: biedt de operators van huidige ketels zeer kosteneffectief inzichten in biomassa vervuilinggedrag levert cruciale data ook voor verdere ontwikkeling van nieuwe keteltechnologieën Met hartelijke dank aan Justin Stokx en Fred Hooijmaijers (Essent), Kees-Jan van den Bos (Hukseflux), Piet Versluis (EPZ), Wiebren de Jong (TUD) en ECN meetteam (Jana Kalivodová, Tomasz Zagórski, Peter Heere, Dennis Slort)

14 Bedankt voor uw aandacht! Voor meer info: Mariusz Cieplik tel +31 (0)

Vergroening van kolencentrales

Vergroening van kolencentrales Vergroening van kolencentrales Technische mogelijkheden en uitdagingen Jaap Kiel (ECN) Biomassa Meestook Symposium, Amsterdam, 27 mei 2010 Inhoud Technische opties voor vergroening kolencentrales Waar

Nadere informatie

CFD Tankputbrand; Toelichting CFD en validatie

CFD Tankputbrand; Toelichting CFD en validatie CFD Tankputbrand; Toelichting CFD en validatie Ed Komen - NRG Rene Sloof Antea Group Symposium Warmtecontouren Rozenburg, 3 april 2014 2 Inhoud Wat is CFD? / Hoe werkt CFD? NRG s CFD Services Team Samenwerking

Nadere informatie

Visie elektriciteitscentrale en biomassa in de toekomst

Visie elektriciteitscentrale en biomassa in de toekomst Visie elektriciteitscentrale en biomassa in de toekomst André Zeijseink (KEMA) Biomassa Meestook Symposium, Amsterdam, 27 mei 2010 Inleiding KEMA in t kort Belangrijke energie-drivers Rol van kolen in

Nadere informatie

Cerablast. Straalmiddelen. Rossaecker 9 D-74343 Sachsenheim / Duitsland Telefoon: 0049 7147 220814 Fax: 0049 7147 220840

Cerablast. Straalmiddelen. Rossaecker 9 D-74343 Sachsenheim / Duitsland Telefoon: 0049 7147 220814 Fax: 0049 7147 220840 Cerablast Rossaecker 9 D-74343 Sachsenheim / Duitsland Telefoon: 0049 7147 220814 Fax: 0049 7147 220840 E-Mail: info@cerablast.de http://www.cerablast.de Een van de leidinggevende leveranciers in Europa

Nadere informatie

Management en toepassing van biomassa-assen

Management en toepassing van biomassa-assen Management en toepassing van biomassa-assen Jan Pels (ECN), Angelo Sarabèr (KEMA) Biomassa Meestook Symposium, Amsterdam, 27 mei 2010 Inhoud Inleiding soorten assen uit biomassa-installaties scenario

Nadere informatie

Aardolie is een zwart, stroperig mengsel van heel veel stoffen, wat door middel van een bepaalde scheidingsmethode in zeven fracties gescheiden wordt.

Aardolie is een zwart, stroperig mengsel van heel veel stoffen, wat door middel van een bepaalde scheidingsmethode in zeven fracties gescheiden wordt. Meerkeuzevragen Naast koolstofdioxide en waterdamp komen bij verbranding van steenkool nog flinke hoeveelheden schadelijke stoffen vrij. Dit komt doordat steenkool ook zwavel- en stikstofatomen bevat,

Nadere informatie

USC Biomassa-eenheid met aan aardgas paritaire CO 2 -emissies

USC Biomassa-eenheid met aan aardgas paritaire CO 2 -emissies Resultaten en bevindingen van project USC Biomassa-eenheid met aan aardgas paritaire CO 2 -emissies Dit rapport is onderdeel van de projectencatalogus energie-innovatie. Tussen 2005 en 2011 kregen ruim

Nadere informatie

ExxonMobil. Analyser Wensen. Arno van Adrichem

ExxonMobil. Analyser Wensen. Arno van Adrichem Wensen Arno van Adrichem Opbouw Presentatie Waarom gebruiken we analysers Categorieën van analysers Validatie en calibratie Data acquisitie Data analyse Waarom gebruiken we analysers? Veiligheid, Gezondheid

Nadere informatie

GROEN AARDGAS via VERGASSING

GROEN AARDGAS via VERGASSING ECN-M--07-069 GROEN AARDGAS via VERGASSING A. van der Drift Gepresenteerd tijdens het Minisymposium Groen Gas, Maarssen, 28 juni 2007 Augustus 2007 GROEN AARDGAS via VERGASSING Bram van der Drift www.ecn.nl

Nadere informatie

GroenGas InOpwerking. Kleinschalige biogasopwaardering met Bio-Up. Rene Cornelissen (CCS) 11 maart 2015

GroenGas InOpwerking. Kleinschalige biogasopwaardering met Bio-Up. Rene Cornelissen (CCS) 11 maart 2015 GroenGas InOpwerking Kleinschalige biogasopwaardering met Bio-Up Rene Cornelissen (CCS) 11 maart 2015 Kleinschalige biogasopwaardering met Bio-Up Inhoudsopgave CCS Inleiding Situatie kleinschalige vergisting

Nadere informatie

De digitale windtunnel

De digitale windtunnel De digitale windtunnel CFD modellen. Erik den Tonkelaar(DGMR), Hannes Sanders(ARCADIS) De digitale windtunnel In deze presentatie: CFD in het algemeen Onderzoek WinMiskan in kader van COB Voor- en nadelen

Nadere informatie

Nieuwe gastoestellen voor de Nederlandse markt

Nieuwe gastoestellen voor de Nederlandse markt Seminar Verandering & Veiligheid: feb 2013 Partner for progress Nieuwe gastoestellen voor de Nederlandse markt Seminar Verandering & Veiligheid Mindert van Rij INHOUD: Verandering in verantwoordelijkheid:

Nadere informatie

Thermische Centrales voor Elektriciteit College TB142Ea, 12 mei 2014

Thermische Centrales voor Elektriciteit College TB142Ea, 12 mei 2014 Thermische Centrales voor Elektriciteit College TB142Ea, 12 mei 2014 Dr.ir. Gerard P.J. Dijkema E.On kolencentrales, Maasvlakte, Rotterdam. G.P.J. Dijkema 5 mei 2014 Faculty of Technology, Policy and Management

Nadere informatie

Biomassa. Duurzame energiebron? G.P.J. Dijkema, TU Delft, TBM, B.Sc Opleiding Technische Bestuurskunde

Biomassa. Duurzame energiebron? G.P.J. Dijkema, TU Delft, TBM, B.Sc Opleiding Technische Bestuurskunde Biomassa Duurzame energiebron? Biomassa -verwerkingsmethoden verbranding warmte komt vrij kracht, verwarming thermo-chemische conversie omzetting in gas hoogcalorisch gasmengsel quasi olieproduct ( synthetic

Nadere informatie

Uitdampingrisicos. S.Picone, J.Valstar

Uitdampingrisicos. S.Picone, J.Valstar Uitdampingrisicos S.Picone, J.Valstar Inhoud Conceptueel model Onderzoeksvragen en -opzet STOMP vs VOLASOIL Locaties in Utrecht Model resultaten Conclusies Implicaties voor gebiedsgerichte aanpak Conceptueel

Nadere informatie

Analyse, nowcasting, forecasting & control

Analyse, nowcasting, forecasting & control Analyse, nowcasting, forecasting & control Een (toekomst)visie op het gebruik van metingen en modellen in het (stedelijk) waterbeheer Fons Nelen Nelen & Schuurmans Inhoud Gebruik van modellen en metingen

Nadere informatie

4-3-2009. Inhoud. Inleiding. Biomassa & biobrandstoffen

4-3-2009. Inhoud. Inleiding. Biomassa & biobrandstoffen Inhoud Verbrandingsinstallaties: mogelijkheden en beperkingen» Wat is biomassa?» Verbrandingstechnieken» Eigenschappen biomassa» Hout als biomassa» Warmteproductie» Stappenplan 4/03/2009 Nathalie Devriendt

Nadere informatie

Koppelen van werelden!

Koppelen van werelden! Koppelen van werelden! Maakindustrie Nefit-Bosch Simulatie Ergo-Design Industriële Automatisering Hollander Techniek Nefit 2 Doelstelling Verkorten Time-to-Market bij Request for Change Case Nefit Verschillende

Nadere informatie

Brandgevolgen voor Gebouwontwerp

Brandgevolgen voor Gebouwontwerp Brandgevolgen voor Gebouwontwerp Een perspectief vanuit Groot-Brittanië Susan Deeny, PhD 2 Broadgate Phase 8 3 5 Vormgeven aan een betere wereld Experience of working in Abu Dhabi 6 UAE 7 Gevolgen van

Nadere informatie

MARIN onderzoek

MARIN onderzoek MARIN onderzoek 2010-2014 Technologie Plan Henk Prins - MARIN 1 Ontstaan technologie plan Evaluatie van huidige onderzoek Kennis audit Adviesraad R&D seminar 2008 Vaststellen onderzoekslijnen Toetsing

Nadere informatie

Toestandsgrootheden en energieconversie

Toestandsgrootheden en energieconversie Toestandsgrootheden en energieconversie Dr.ir. Gerard P.J. Dijkema Faculty of Technology, Policy and Management Industry and Energy Group PO Box 5015, 2600 GA Delft, The Netherlands Eemscentrale, Eemshaven,

Nadere informatie

Samenvatting. Het gebruik van ultrafiltratie (UF) membranen als oppervlakte water zuiveringstechnologie

Samenvatting. Het gebruik van ultrafiltratie (UF) membranen als oppervlakte water zuiveringstechnologie Samenvatting Het gebruik van ultrafiltratie (UF) membranen als oppervlakte water zuiveringstechnologie is in de laatste vijftien jaar enorm toe genomen. Ultrafiltratie membranen zijn gemakkelijk op te

Nadere informatie

CO 2 afvang Resultaten Nederlandse R&D ( )

CO 2 afvang Resultaten Nederlandse R&D ( ) CO 2 afvang Resultaten Nederlandse R&D (2004-2009) D. Jansen Gepresenteerde op de Vierde Nationaal Symposium CCS, 15 april 2009, Driebergen, Nederland ECN-L--09-159 December 2009 CO 2 afvang Resultaten

Nadere informatie

Effecten en kosten van een kolenexit versus schone kolencentrales Bezinningsgroep energie 28 juni 2016

Effecten en kosten van een kolenexit versus schone kolencentrales Bezinningsgroep energie 28 juni 2016 Effecten en kosten van een kolenexit versus schone kolencentrales Bezinningsgroep energie 28 juni 2016 Ron.wit@eneco.com Overzicht presentatie 1. Ontwikkeling aandeel kolenstroom in Nederland 2. Effecten

Nadere informatie

Productie van chemicaliën, biotransportbrandstoffenen materialen uit biomassa

Productie van chemicaliën, biotransportbrandstoffenen materialen uit biomassa Productie van chemicaliën, biotransportbrandstoffenen materialen uit biomassa B.F. van Egmond Energieonderzoek Centrum Nederland Materials, Testing& Analysis Rotterdam, 1 oktober 2013 Inhoud ECN Materials

Nadere informatie

Leren van meetnetten in stedelijke natuur

Leren van meetnetten in stedelijke natuur Symposium Ecologie en de praktijk 2014 ecologica Leren van meetnetten in stedelijke natuur Niels de Zwarte @stadsnatuur 1 Bureau Stadsnatuur? Sinds 1997 Onderdeel Natuurhistorisch Museum Rotterdam Kenniscentrum

Nadere informatie

8 november 2016 Erbrink STACKS Consult ErbrinkStacks.nl

8 november 2016 Erbrink STACKS Consult ErbrinkStacks.nl Ultra fine particles (UFP) rond Schiphol, metingen - model Hans Erbrink 8 november 2016 Erbrink STACKS Consult ErbrinkStacks.nl 06 51313650 PM2,5 Source of map: van Donkelaar, A., R.V Martin, M.Brauer,

Nadere informatie

Onderzoek naar aardbevingen en de relatie met activiteiten in de ondergrond

Onderzoek naar aardbevingen en de relatie met activiteiten in de ondergrond Onderzoek naar aardbevingen en de relatie met activiteiten in de ondergrond André Niemeijer Experimentele gesteentedeformatie /HPT Lab Faculteit Geowetenschappen Universiteit Utrecht Een aardbeving is

Nadere informatie

Op naar de sterren en daar voorbij! Het bèta-onderwijs van de 22 e eeuw

Op naar de sterren en daar voorbij! Het bèta-onderwijs van de 22 e eeuw Op naar de sterren en daar voorbij! Het bèta-onderwijs van de 22 e eeuw Rutger van de Sande rutger.vandesande@fontys.nl Lectoraat Bètadidactiek Fontys Lerarenopleiding Tilburg Lectoraat Bètadidactiek leren

Nadere informatie

Bodemenergie: Anno nu en kansen in de toekomst

Bodemenergie: Anno nu en kansen in de toekomst Bodemenergie: Anno nu en kansen in de toekomst Eindsymposium Meer met Bodemenergie 24 april 2012 Wageningen Maurice Henssen Bioclear b.v. Inhoud Bodemenergie anno 2012 Waarom MMB? Het proces van MMB Highlights

Nadere informatie

Klimaatklachten of een hoog verbruik? Maak gebruik van de Agema Installatie Monitor.

Klimaatklachten of een hoog verbruik? Maak gebruik van de Agema Installatie Monitor. Klimaatklachten of een hoog verbruik? Maak gebruik van de Agema Installatie Monitor. Als verantwoord ondernemer wilt u zo veel mogelijk besparen op energieverbruik. Als modern ondernemer wilt u goede prestaties

Nadere informatie

Universiteitsdagp. Nanomaterialen voor een duurzame toekomst? zaterdag 1 april Prof. Petra de Jongh Jessi van der Hoeven

Universiteitsdagp. Nanomaterialen voor een duurzame toekomst? zaterdag 1 april Prof. Petra de Jongh Jessi van der Hoeven Universiteitsdagp zaterdag 1 april 2017 Nanomaterialen voor een duurzame toekomst? Prof. Petra de Jongh Jessi van der Hoeven Overzicht Energie Fossiele brandstoffen - geweldig handig! Duurzame energie

Nadere informatie

semester 2 vervuilingen in de brandstof fossiele brandstoffen - - -

semester 2 vervuilingen in de brandstof fossiele brandstoffen - - - Nieuwe sectie 1 Pagina 1 semester 2 maandag 2 februari 2015 12:52 fossiele brandstoffen vast vloeibaar, gas ontstaan in vroeger tijden samenstelling verschilt met vindplaats Het zijn allemaal koolwaterstoffen

Nadere informatie

Hoge ruimtelijke resolutie luchtkwaliteitsmodellering Frans Fierens Vlaamse Milieumaatschappij - IRCEL. GreenAir Workshop, 12 juni 2018

Hoge ruimtelijke resolutie luchtkwaliteitsmodellering Frans Fierens Vlaamse Milieumaatschappij - IRCEL. GreenAir Workshop, 12 juni 2018 Hoge ruimtelijke resolutie luchtkwaliteitsmodellering Frans Fierens Vlaamse Milieumaatschappij - IRCEL GreenAir Workshop, 12 juni 2018 Hoge ruimtelijke resolutie luchtkwaliteitsmodellering Van alleen meten

Nadere informatie

Ziektelast hoe meet en bespreek ik dit? Annerika Slok, MSc

Ziektelast hoe meet en bespreek ik dit? Annerika Slok, MSc Ziektelast hoe meet en bespreek ik dit? Annerika Slok, MSc Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld

Nadere informatie

Kernenergie. kernenergie01 (1 min, 22 sec)

Kernenergie. kernenergie01 (1 min, 22 sec) Kernenergie En dan is er nog de kernenergie! Kernenergie is energie opgewekt door kernreacties, de reacties waarbij atoomkernen zijn betrokken. In een kerncentrale splitst men uraniumkernen in kleinere

Nadere informatie

HART en 4 20 ma integreren in een PROFIBUS-installaties

HART en 4 20 ma integreren in een PROFIBUS-installaties PROFIBUS Nederland PROFIBUS, PROFINET HART en 4 20 ma integreren in een PROFIBUS-installaties Edegem, 8 juni 2010 De reden De reden voor het initiëren van zo n project kan het verbeteren van de productie

Nadere informatie

Veiligheids Informatie Blad

Veiligheids Informatie Blad Veiligheids Informatie Blad Verantwoordelijkheid nemer: Keramikos B.V. Oudeweg 153-2031 CC Haarlem TEL: 023-5424416 FAX: 023-5428081 Email: info@keramikos.nl Website: www.keramikos.nl 1. Identificatie

Nadere informatie

HART en 4 20 ma integreren in een PROFIBUS-installaties

HART en 4 20 ma integreren in een PROFIBUS-installaties HART en 4 20 ma integreren in een PROFIBUS-installaties Edeg, 12 november 2009 De reden De reden voor het initiëren van zo n project kan het verbeteren van de productie en of veiligheid zijn. De Nationale

Nadere informatie

Ontwikkeling van een meetstrategie

Ontwikkeling van een meetstrategie Ontwikkeling van een meetstrategie voor het verzamelen van gegevens om een conceptueel nano-model te kalibreren Cindy Bekker, MSc Afstudeerstage: OEH/HERA Radboud Universiteit Supervisor: Dick Brouwer,

Nadere informatie

CO 2 afvang Resultaten Nederlandse R&D ( )

CO 2 afvang Resultaten Nederlandse R&D ( ) CO 2 afvang Resultaten Nederlandse R&D (2004-2009) www.ecn.nl De boodschap CATO heeft afvang technologie ontwikkeling in Nederland gekatalyseerd. Daardoor spelen Nederlandse partijen grote rol in Europa

Nadere informatie

Nieuwe kernreactoren voor de toekomst. Mondiale energieconsumptie

Nieuwe kernreactoren voor de toekomst. Mondiale energieconsumptie Nieuwe kernreactoren voor de toekomst Jan Leen Kloosterman 1 Jan Leen Kloosterman Technische Universteit Delft Mondiale energieconsumptie Jan Leen Kloosterman 2 1 Energie voor welvaart & welzijn 6 5 Noord-Amerika

Nadere informatie

Vragen naar de naam en de functie van een gereedschap

Vragen naar de naam en de functie van een gereedschap Vragen naar de naam en de functie van een gereedschap Wat is dit? Welk gereedschap is dit? Dat is een Wat kun je er mee doen? Waarvoor dient het? Met een kun je 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

Nadere informatie

REACH. Meetgegevens zijn nuttig onder REACH

REACH. Meetgegevens zijn nuttig onder REACH Meetgegevens zijn nuttig onder REACH Maar... Blootstellingschatting g onder REACH Schatten of meten? Voorkeur kwaliteit Efficientie/gemaki Goede Betrouwbaar Hoog Metingen Representatief Stof zelf Voldoende

Nadere informatie

Kwaliteitsmetingen bij oogst als tool voor voorspelling bewaarbaarheid van peren. Jan Verschoor

Kwaliteitsmetingen bij oogst als tool voor voorspelling bewaarbaarheid van peren. Jan Verschoor Kwaliteitsmetingen bij oogst als tool voor voorspelling bewaarbaarheid van peren Jan Verschoor Generieke vraagstelling: Kunnen we in de praktijk het kwaliteitsverloop van verse producten op partijniveau

Nadere informatie

Kolenherkomst Nederlandse Elektriciteitscentrales 2012

Kolenherkomst Nederlandse Elektriciteitscentrales 2012 Kolenherkomst Nederlandse Elektriciteitscentrales 2012 1 AANLEIDING Binnen de Nederlandse kolendialoog hebben Essent, E.ON, GDF Suez Energie Nederland en EPZ in 2012 transparantie gegeven over de herkomst

Nadere informatie

Test-Report 1 Groep Namen en functies Erik de Beurs - Recruiter / Test Monitor / Tech Operator Channah Bosse - Recruiter / Data logger

Test-Report 1 Groep Namen en functies Erik de Beurs - Recruiter / Test Monitor / Tech Operator Channah Bosse - Recruiter / Data logger Test-Report 1 Groep A Namen en functies Erik de Beurs - Recruiter / Test Monitor / Tech Operator Channah Bosse - Recruiter / Data logger Auteur Erik de Beurs Getest project Portfolio Channah Bosse 1 Inleiding

Nadere informatie

De meeste verbrandingsproducten zie en ruik je niet. Maar je kunt ze wel aantonen met een zogeheten reagens.

De meeste verbrandingsproducten zie en ruik je niet. Maar je kunt ze wel aantonen met een zogeheten reagens. Meerkeuzevragen Naast koolstofdioxide en waterdamp komen bij verbranding van steenkool nog flinke hoeveelheden schadelijke stoffen vrij. Dit komt doordat steenkool ook zwavel- en stikstofatomen bevat,

Nadere informatie

Circulair Congres TKI-BBE Ronald Zwart, Platform Bio-Energie 08 mei 2019

Circulair Congres TKI-BBE Ronald Zwart, Platform Bio-Energie 08 mei 2019 De Toekomst van Bio-energie Circulair Congres TKI-BBE Ronald Zwart, Platform Bio-Energie 08 mei 2019 De Toekomst van Bio-energie Bio-energie is vandaag de belangrijkste bron van hernieuwbare energie in

Nadere informatie

College 3 Interne consistentie; Beschrijvend onderzoek

College 3 Interne consistentie; Beschrijvend onderzoek College 3 Interne consistentie; Beschrijvend onderzoek Inleiding M&T 2012 2013 Hemmo Smit Overzicht van dit college Kwaliteit van een meetinstrument (herhaling) Interne consistentie: Cronbach s alpha Voorbeeld:

Nadere informatie

Voordelen van stoom door WKK in België : Projectaanpak THEOLIA

Voordelen van stoom door WKK in België : Projectaanpak THEOLIA S u s t a i n a b l e E n e r g y S o l u t i o n s Voordelen van stoom door WKK in België : Projectaanpak THEOLIA Promotiedag STOOM 18 mei 2006 VITO te Mol Frederic Vermeulen Marketing en Sales Manager

Nadere informatie

Siliciumcarbid, edelkorund en normaalkorund

Siliciumcarbid, edelkorund en normaalkorund Siliciumcarbid, edelkorund en normaalkorund c/o Cerablast GmbH & Co.KG Friederike-Franck-Str. 9 D-74369 Loechgau / Duitsland Telefoon: 0049 7143 88922-0 Fax: 0049 7143 88922-40 E-Mail: info@korutec.com

Nadere informatie

ENERGIEPRESTATIES VAN GEBOUW EN GEBRUIKER. Guus Mulder, Marleen Spiekman

ENERGIEPRESTATIES VAN GEBOUW EN GEBRUIKER. Guus Mulder, Marleen Spiekman ENERGIEPRESTATIES VAN GEBOUW EN GEBRUIKER Guus Mulder, Marleen Spiekman OVER TNO TNO verbindt mensen en kennis om innovaties te creëren die de concurrentiekracht van bedrijven en het welzijn van de samenleving

Nadere informatie

Studiegroep Bio-energie Energy Matters

Studiegroep Bio-energie Energy Matters Door: Gerard Prinsen Presenteert op verzoek van: Studiegroep Bio-energie Energy Matters Emissiebeleid Biomassa gestookte installaties Volledige verbranding bij laagwaardige biomassa KARA Energy Systems

Nadere informatie

Het voorspellen van de levensduur van LED verlichting met gebruik van omgevingstesten En enkele voorbeelden van faal mechanismen

Het voorspellen van de levensduur van LED verlichting met gebruik van omgevingstesten En enkele voorbeelden van faal mechanismen Het voorspellen van de levensduur van LED verlichting met gebruik van omgevingstesten En enkele voorbeelden van faal mechanismen Boudewijn Jacobs Philips Lighting 3 december 2015 Toename in foutmodes Onze

Nadere informatie

Meten is weten: Inzicht krijgen in de opbrengsten van jouw inspanningen in de buurt

Meten is weten: Inzicht krijgen in de opbrengsten van jouw inspanningen in de buurt Meten is weten: Inzicht krijgen in de opbrengsten van jouw inspanningen in de buurt Vandaag Vandaag Reden voor Monitoring en Evaluatie: M&E Wat is M&E? Monitoren en evalueren: theorie en praktijk Tips

Nadere informatie

Presentatie Het morfologisch ontwerpproces in het project Vroomshoop Carl-peter Goossen

Presentatie Het morfologisch ontwerpproces in het project Vroomshoop Carl-peter Goossen Oog voor samenhang In samenwerking met Presentatie Het morfologisch ontwerpproces in het project Vroomshoop Carl-peter Goossen 1 22 Zorgappartementen te Vroomshoop 3 Duurzaamheid Moeten we het glas verduurzamen

Nadere informatie

Samenvatting Samenvatting

Samenvatting Samenvatting VI Samenvatting Stoomkraken is een petrochemische proces om verzadigde koolwaterstoffen te breken in kleinere, vaak onverzadigde, koolwaterstoffen. Het is de voornaamste industriële methode om lichtere

Nadere informatie

Biomassa Hernieuwbare energie in gebouwen Vlaamse confederatie bouw

Biomassa Hernieuwbare energie in gebouwen Vlaamse confederatie bouw 18/09/2012 Biomassa Hernieuwbare energie in gebouwen Vlaamse confederatie bouw Ruben Guisson VITO Bioenergy Team 13 september 2012, Technopolis Mechelen Types brandstof Houtpellets + Hoge energiedichtheid

Nadere informatie

Inhoud algemeen. Particle deposition monitoring Particle deposition monitoring. Regen Meter

Inhoud algemeen. Particle deposition monitoring Particle deposition monitoring. Regen Meter Particle deposition monitoring 206 SAC Nederland b.v. Nicolaas A.W.J. Thevissen Ing Inhoud algemeen ~ 40 sheets veel beelden Wat is het idee en hoe wordt het gedaan. Krijg vat op particle deposition door

Nadere informatie

Trillingen in het Noorden: De oorzaak van bodemdaling en aardbevingen in Groningen

Trillingen in het Noorden: De oorzaak van bodemdaling en aardbevingen in Groningen Leidse Winterlezing 11 November, 2018 Trillingen in het Noorden: De oorzaak van bodemdaling en aardbevingen in Groningen Prof. Chris Spiers Hoge Druk en Temperatuur Laboratorium (HPT Lab) Faculteit Geowetenschappen

Nadere informatie

Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering 8-10-2012. Klimaatverandering

Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering 8-10-2012. Klimaatverandering Zonne-energie 2012: prijs 21 ct per kwh; 2020 prijs 12 ct kwh Groen rijden; energiehuizen, biologisch voedsel Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen Stichting Stimular www.stimular.nl 010 238

Nadere informatie

Verkeer en luchtverontreiniging

Verkeer en luchtverontreiniging Verkeer en luchtverontreiniging gezondheidsschade Dr Ir Miriam Gerlofs-Nijland RIVM 1 Positie RIVM Onderzoeksinstituut rijksoverheid Onafhankelijk van politiek en beleid Verbindt wetenschap en beleid Maakt

Nadere informatie

Wat moet de CV installateur met PV PV heeft de toekomst. Door: Richard Ogink

Wat moet de CV installateur met PV PV heeft de toekomst. Door: Richard Ogink Wat moet de CV installateur met PV PV heeft de toekomst Door: Richard Ogink Wat moet de CV installateur met PV Indeling presentatie 1. Zon als duurzame energiebron 2. Wetgeving 3. PV in de praktijk 4.

Nadere informatie

Verhogen van energie efficiëntie in industriële heaters

Verhogen van energie efficiëntie in industriële heaters Verhogen van energie efficiëntie in industriële heaters Arthur Groenbos Product Manager Gas Analyzers arthur.groenbos@nl.yokogawa.com M. 0651538935 Introductie Yokogawa gaat dieper in op het verbeteren

Nadere informatie

Motor- en voertuigprestatie (3)

Motor- en voertuigprestatie (3) Motor- en voertuigprestatie (3) E. Gernaat, ISBN 978-90-79302-01-7 1 Brandstofverbruik 1.1 Specifiek brandstofverbruik Meestal wordt het brandstofverbruik uitgedrukt in het aantal gereden kilometers per

Nadere informatie

Provincie Overijssel. Duurzaamheid en innovatie in wegaanleg en wegonderhoud. Rien Huurman

Provincie Overijssel. Duurzaamheid en innovatie in wegaanleg en wegonderhoud. Rien Huurman Provincie Overijssel Duurzaamheid en innovatie in wegaanleg en wegonderhoud Rien Huurman Low Emmission 2 Asphalt Pavement LE 2 AP Achtergrond - Reconstructie markt - Footprint - Grondstoffen - Geluid -

Nadere informatie

2 3 4 5 6 7 8 9 10 12,999,976 km 9,136,765 km 1,276,765 km 499,892 km 245,066 km 112,907 km 36,765 km 24,159 km 7899 km 2408 km 76 km 12 14 16 3 6 11 1 12 7 1 2 5 4 3 9 10 8 18 20 21 22 23 24 25 26 28

Nadere informatie

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 12,999,976 km 9,136,765 km 1,276,765 km 499,892 km 245,066 km 112,907 km 36,765 km 24,159 km 7899 km 2408 km 76 km 12 14 16 1 12 7 3 1 6 2 5 4 3 11 9 10 8 18 20 21 22 23 24 26 28 30

Nadere informatie

Energie en Energiebalans. Dictaat hoofdstuk 5

Energie en Energiebalans. Dictaat hoofdstuk 5 Energie en Energiebalans Dictaat hoofdstuk 5 Inleiding Energiebalansen = boekhouden met energie elementaire warmteleer; energieberekeningen rond eenvoudige systemen en chemische reacties Overzicht college

Nadere informatie

de slimme weg energietransitie 12 december 2017 Pieter van der Ploeg Alliander Strategie

de slimme weg energietransitie 12 december 2017 Pieter van der Ploeg Alliander Strategie de slimme weg energietransitie 12 december 2017 Pieter van der Ploeg Alliander Strategie 1 Alliander is van jou Wij staan voor een energievoorziening die iedereen onder gelijke condities toegang geeft

Nadere informatie

Ervaringen I-Balance TKI Urban Energy

Ervaringen I-Balance TKI Urban Energy Ervaringen I-Balance TKI Urban Energy R.J.Velthuijs@pl.hanze.nl, Lech Bialek KennisCentrum Energie Hanzehogeschool, Groningen 2016-02-15 Hanzehogeschool, TNO, I-NRG, GasUnie, GasTerra, Hooghalen Duurzaam,

Nadere informatie

Kolenvergasser. Kolenvergasser 2009-02-01 hdefc.doc

Kolenvergasser. Kolenvergasser 2009-02-01 hdefc.doc Kolenvergasser 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 Beantwoord de vragen 1 t/m 3 aan de hand van het in bron 1 beschreven proces. Bron 1 De

Nadere informatie

Techno Fysica b.v. Platform tandwielen 1 oktober Welkom -

Techno Fysica b.v. Platform tandwielen 1 oktober Welkom - Techno Fysica b.v. Platform tandwielen 1 oktober 2009 - Welkom - Introductie Techno Fysica b.v. Monitoring Lastmetingen Meetsystemen Diagnose Meten Schadeanalyse Rekenen Condition monitoring - Introductie

Nadere informatie

GROEN GAS HEEFT DE TOEKOMST en de toekomst begint nu

GROEN GAS HEEFT DE TOEKOMST en de toekomst begint nu GROEN GAS HEEFT DE TOEKOMST en de toekomst begint nu A. van der Drift December 2013 ECN-L--13-081 GROEN GAS HEEFT DE TOEKOMST en de toekomst begint nu Bram van der Drift Clean Tech Business Day 11 december

Nadere informatie

Onderzoek O3GAC. Symposium medicijnresten in afvalwater. Manon Bechger Waternet 19 januari 2018

Onderzoek O3GAC. Symposium medicijnresten in afvalwater. Manon Bechger Waternet 19 januari 2018 Onderzoek O3GAC Symposium medicijnresten in afvalwater Manon Bechger Waternet 19 januari 2018 Inhoud O3GAC Aanleiding O3GAC onderzoek Het O3-STEP filter Waarom een O3-STEP filter? Inhoud project O3GAC

Nadere informatie

[Samenvatting Energie]

[Samenvatting Energie] [2014] [Samenvatting Energie] [NATUURKUNDE 3 VWO HOOFDSTUK 4 WESLEY VOS 0 Paragraaf 1 Energie omzetten Energiesoorten Elektrisch energie --> stroom Warmte --> vb. de centrale verwarming Bewegingsenergie

Nadere informatie

High-throughput technologieën versnellen de ontwikkeling van nieuwe formuleringen

High-throughput technologieën versnellen de ontwikkeling van nieuwe formuleringen High-throughput technologieën versnellen de ontwikkeling van nieuwe formuleringen Johan Paul FLAMAC, a division of SIM 1 Overzicht Inleiding Activiteiten van FLAMAC High-throughput formulatie onderzoek

Nadere informatie

NDFF - EcoGRID. - Uniform datamodel - PostgreSQL Spatial database - Organisaties onderhouden hun eigen DB - 20.000.000 records

NDFF - EcoGRID. - Uniform datamodel - PostgreSQL Spatial database - Organisaties onderhouden hun eigen DB - 20.000.000 records ebioscience toepassingen in de ecologie in vogelvlucht Willem Bouten Computational Biogeography & Physical Geography Institute for Biodiversity & Ecosystem Dynamics Computational Biogeography & Physical

Nadere informatie

Alternatieve energiebronnen

Alternatieve energiebronnen Alternatieve energiebronnen energie01 (1 min, 5 sec) energiebronnen01 (2 min, 12 sec) Windenergie Windmolens werden vroeger gebruikt om water te pompen of koren te malen. In het jaar 650 gebruikte de mensen

Nadere informatie

Publieke perceptie van CCS en communicatie

Publieke perceptie van CCS en communicatie Publieke perceptie van CCS en communicatie Dancker Daamen over werk van: De Best-Waldhober et al. (2006, 2008) Ramirez et al. (2005) Ter Mors et al. (2005, 2008) Terwel et al. (2006, 2008) Daamen et al.

Nadere informatie

Thermische Druk Hydrolyse

Thermische Druk Hydrolyse Thermische Druk Hydrolyse Techniek om de conversie van moeilijke biomassa te verhogen Door: Ir. Frederik Oegema 1 4e Europese leverancier van biogas installaties Micro vergisting 50-130 kwe Co-vergisting

Nadere informatie

Voorspandraad op lengte

Voorspandraad op lengte Voorspandraad op lengte NEDRI Product Range: Voorspandraad op lengte Het voorspandraad op lengte van NEDRI garandeert duurzaamheid en kwaliteit. De voornaamste toepassing is voorgespannen betonnen dwarsliggers

Nadere informatie

Alles Over Verbranding. KARA heeft de techniek, de kennis en ervaring

Alles Over Verbranding. KARA heeft de techniek, de kennis en ervaring Alles Over Verbranding KARA heeft de techniek, de kennis en ervaring 100 JAAR ERVARING Verbranden mag dan eenvoudig lijken, maar thermische conversie van biomassa is een complex proces. Voor een optimale

Nadere informatie

Online marketing 3.0. Scheveningen, 13 november 2013

Online marketing 3.0. Scheveningen, 13 november 2013 Online marketing 3.0 Scheveningen, 13 november 2013 Introductie Inhoud Hoe gebruikt NBTC Holland Marketing haar online kanalen om de internationale toerist te bereiken en daadwerkelijk Nederland te laten

Nadere informatie

TNO Runalyser; real time monitoring van looptechniek. John Willems

TNO Runalyser; real time monitoring van looptechniek. John Willems TNO Runalyser; real time monitoring van looptechniek John Willems Inhoud Korte intro TNO Wat is runalyser? Waarom runalyser? Voorbeeld data runalyser Onderzoek naar running economy Toekomst 2 TNO personal

Nadere informatie

Startpunt: Zoektocht naar Chroom (VI) corrosie inhibitie technologieën Alternatieve, groenere corrosie inhibitoren

Startpunt: Zoektocht naar Chroom (VI) corrosie inhibitie technologieën Alternatieve, groenere corrosie inhibitoren Elektrochemische Impedantie Spectroscopie (EIS) en Odd-Random-Phase Elektrochemische Impedantie Spectroscopie (ORP-EIS) als middel om elektrochemische systemen te bestuderen Mats Meeusen Bond voor Materialenkennis

Nadere informatie

NMi EuroLoop KROHNE Academy Procesverbetering door kennisoptimalisatie

NMi EuroLoop KROHNE Academy Procesverbetering door kennisoptimalisatie NMi EuroLoop 2015-11-26 KROHNE Academy 2015 Procesverbetering door kennisoptimalisatie Reynolds schaling voor het kalibreren van debietmeters voor o.a. stoom en industriële gassen Roy van Hartingsveldt

Nadere informatie

Highlights Meer met Bodemenergie

Highlights Meer met Bodemenergie Highlights Meer met Bodemenergie Diep onder Drenthe Bijeenkomst over Warmte Koude Opslag 12 juni 2012, Provinciehuis te Assen Maurice Henssen, Bioclear b.v. Inhoud Bodemenergie anno 2012 Waarom Meer met

Nadere informatie

Number of plants: 11. Average capacity: NETHERLANDS

Number of plants: 11. Average capacity: NETHERLANDS Number of plants: 11 Average capacity: Quantity treated 2004: 61 t/h 5.159.000 t NETHERLANDS 141 General Information Location Name of Plant Address of Plant Web-site Alkmaar NV Huisvuilcentrale N-H Jadestraat

Nadere informatie

HVC en CO 2 -reductie. Bio-WKK bijeenkomst

HVC en CO 2 -reductie. Bio-WKK bijeenkomst HVC en CO 2 -reductie Bio-WKK bijeenkomst Alkmaar 23 oktober 2018 Regeerakkoord: CO 2 -reductiedoelstelling (Mton) 250 200 216 2030: 48 Mton reductie t.o.v. ongewijzigd beleid 195 150 100 158 110 50 0

Nadere informatie

Het lab van de toekomst: een bespiegeling op mensen, middelen en methoden in een commercieel voedingslab. Henk Tolman

Het lab van de toekomst: een bespiegeling op mensen, middelen en methoden in een commercieel voedingslab. Henk Tolman Het lab van de toekomst: een bespiegeling op mensen, middelen en methoden in een commercieel voedingslab Henk Tolman 2 Lab van de toekomst KBBL sinds februari 2014 deel van Eurofins 3 Lab van de toekomst

Nadere informatie

igenerator Real-time inzicht en event triggering

igenerator Real-time inzicht en event triggering igenerator Real-time inzicht en event triggering Be-Mobile (Mark Grefhorst) Summit: Mobility, Safety and Smart Centres as a Service Datum: 3 november 2017 icentrale: Publiek-privaat initiatief voor transities

Nadere informatie

HELPT DE LOKALE LUCHTKWALITEIT TE VERBETEREN

HELPT DE LOKALE LUCHTKWALITEIT TE VERBETEREN HELPT DE LOKALE LUCHTKWALITEIT TE VERBETEREN GAS IS EEN SCHONERE ENERGIE OPTIE IN VERGELIJKING TOT CONVENTIONELE VLOEIBARE BRANDSTOFFEN...MAAR MOEILIJKER TOE TE PASSEN IN DIESELMOTOREN BESTAAT ER EEN OPLOSSING

Nadere informatie

Economische aspecten Kernenergie

Economische aspecten Kernenergie Economische aspecten Kernenergie Den Haag, 9 november 2007 KIVI Symposium Job van Roijen Essent Business Development Inleiding Een aantal voor utilities relevante elementen worden besproken Deze worden

Nadere informatie

Oefenopgaven CHEMISCHE INDUSTRIE

Oefenopgaven CHEMISCHE INDUSTRIE Oefenopgaven CEMISCE INDUSTRIE havo OPGAVE 1 Een bereidingswijze van fosfor, P 4, kan men als volgt weergeven: Ca 3 (PO 4 ) 2 + SiO 2 + C P 4 + CO + CaSiO 3 01 Neem bovenstaande reactievergelijking over

Nadere informatie

Hoogtemperatuur vacuümsolderen van Titaan en Titaanlegeringen

Hoogtemperatuur vacuümsolderen van Titaan en Titaanlegeringen Hoogtemperatuur vacuümsolderen van Titaan en Titaanlegeringen E.W. Schuring November 2014 ECN-L--14-067 Hoogtemperatuur vacuümsolderen van Titaan en Titaanlegeringen E.W. Schuring NIL BIL Lassymposium

Nadere informatie

Interactieve 3D Digital Signage

Interactieve 3D Digital Signage Interactieve 3D Digital Signage - De toekomst van Digital Signage - Jean-Pierre van Maasakker Persoonlijke Introductie Naam Jean-Pierre van Maasakker Bedrijf Zero Creative BV Functie CEO & International

Nadere informatie

Fundamenten rekenregels enterisch methaan

Fundamenten rekenregels enterisch methaan Fundamenten rekenregels enterisch methaan ( in de KringLoopWijzer ) André Bannink Wageningen Livestock Research Monitoren BKG emissies On-line meting CH 4 -emissie, onzeker op nationale schaal en op bedrijfsniveau,

Nadere informatie