Vereniging voor zendamateurs en belangstellenden in de IJmond en Kennemerland. Kennemerland. Geen antennemasten meer nodig!

Transcriptie

1 Vereniging voor zendamateurs en belangstellenden in de IJmond en Kennemerland RADIO Club Kennemerland Geen antennemasten meer nodig! Uitgave november 2010 (C) RCK

2 Colofon Radio Club Kennemerland Opgericht 14 november 1966, Statutair 29 Oktober Voorzitter Harry Koster PB5DX Penningmeester Ton Griep PA5TG Secretaris Theo Koning PA1CW Lid Jan Borghuis PB2DX Lid Frans Snoeks PC5T Lid Stan de Vries PA4SDV Lid Martin Kuiper PE1MIJ Clubgebouw Westerduinweg BV IJmuiden. Clubavond Vrijdag tot uur. Verenigingszender PI4RCK PI4RCK@PI4RCK.NET Internet en PI4RCK@PI4RCK.NET Lid van verdienste Henk van Dijk PA2HDY QSL Manager Frans Snoeks PC5T Redactie Wim Wagemans PA3BMA CLUBBLAD@PI4RCK.NET Martin Kuiper PE1MIJ Opgave van nieuwe leden, adreswijzigingen, wijziging van roepletters enz. AUB zo spoedig mogelijk doorgeven aan het secretariaat! Opzeggingen dienen minimaal 1 maand voor het einde van het kalenderjaar binnen te zijn. Overname van artikelen is alleen toegestaan met toestemming van RCK en duidelijke bronvermelding. Met nadruk wijzen wij erop dat gepubliceerde schakelingen en artikelen alleen voor hobbydoeleinden bestemd zijn. Commercieel gebruik, in welke vorm ook, is niet toegestaan! De versie van dit blad mag niet in een bulletinboard of soortgelijk systeem worden opgenomen zonder toestemming van RCK. Opgeven voor het clubblad (alleen leden) bij REDACTIE@PI4RCK.NET. De contributie bedraagt jaarlijks Euro. Over te maken op Postbanknr t.n.v Radio Club Kennemerland, IJmuiden. Jeugd- en gezinsleden betalen 50 %, evenals nieuwe leden die zich na 30 juni aanmelden. Sponsoring and Hosting 2

3 Van de voorzitter Beste leden Dit clubblad staat geheel in het teken van het 30 jarig (officiële) bestaan van Radio Club Kennemerland. Afgelopen maand waren we actief met de roepletters PA30RCK en willen hiervoor ook een speciale QSL kaart uitgeven. Om toerbeurt waren verschillende bestuursleden en uiteraard de clubzender actief zijn met deze roepletters. We eindigden deze maand op zaterdag 30 oktober met een open dag op onze radioclub en hopen zo een goede invulling te hebben gegeven aan deze mijlpaal. Ik wil iedereen die meegewerkt heeft aan het realiseren van deze mooie uitgave van ons blad en organiseren van de open dag namens het bestuur bedanken. 73, Harry PB5DX Digitale versie clubblad RCK Zoals u allen al jaren weet verstuurd RCK zijn clubblad in digitale versie. U leest dan het blad in kleur en ontvangt het meteen wanneer het gereed is door de redactie. Omdat bijna iedereen deze digitale versie ontvangt heeft het bestuur besloten om vanaf 1 januari 2011 alleen nog een papieren versie te versturen aan: verenigingen, gemeente Velsen, sponsoren, adverteerders en andere officiële instellingen. Voor leden waar het adres nog niet bekend is kunnen hun adres sturen aan het secretariaat pa1cw@pi4rck.net Nieuwe leden Wij heten de volgende nieuwe leden hartelijk welkom bij RCK. Ardin Bakkenhoven PC1VMA, Ed de la Rie PE5ED en Walther Swarte PD0SCL.. 3

4 wij zijn een (winkel)bedrijf,oorspronkelijk begonnen als typische dumpzaak, nu verkopen wij naast onze dumpgoederen, een breed spectrum aan andere zaken, zoals camping, kleding, outdoor, hobbyelectronica, zoals:scanners, metaaldetectors, schotelontvangers, etc,etc,in onze afdeling dumpelektronica:gebruikte meetapparaten, radio zend/ontvangstapparatuur,onderdelen,etc, onze winkel heeft een oppervlakte van ca.1000 vierkante meter. Wij hopen u hier eens te ontmoeten. BACO ARMY GOODS.B.V. KROMHOUTSTRAAT BM IJMUIDEN. De E-Meeuw Uw clubblad in een wip op uw scherm......en... in KLEUR U kunt zich opgeven door een te sturen aan Clubblad@pi4rck.net 4

5 Radio Club Kennemerland 30 jaar. Hallo mensen, RCK bestaat eind oktober 30 jaar en mij is gevraag daar eens een verhaaltje over te schrijven. Nu ben ik zelf al een tijdje lid va RCK maar de echte oude rotten die de club toendertijd hebben opgezet hebben zo hun eigen verhaaltjes over de gang van zaken op de club. Nu gaan de verhalen in de loop van de tijd gewoon door met ontstaan en ik heb er zelf ook nog wel een paar dus dit artikel zou wel enige bladzijden kunnen gaan beslaan maar als ik dit schrijf zit ik nog aan het begin. Laat ik eens gaan kijken wat ik uit de echt oude tijd van RCK nog kan opvissen. Volgens Mattieu, PA0DXM is de club toendertijd begonnen in een kelder bij Leo LCR aan de Moerkerkerstraat. Toen is al de call PA0RCK aangevraagd via Henk ZV en zijn connecties in Den Haag. Zo zie je maar weer dat je zonder `kruiwagentjes` niet erg ver komt maar als je ze WEL tot je beschikking hebt is dit toch meegenomen. Het is niet bekend of die call al werd gebruikt in die tijd. Na enige tijd is het clubje verhuisd naar een kantoortje van een woningbouwvereniging in de Roemer Visserstraat en daar heeft de radioclub jarenlang vertoefd.toendertijd al waren de clubavonden al op vrijdagavond en was het daar volle bak. Er was een kamertje beneden en een achterkamertje waar de zendapparatuur was opgeslagen. Een gangetje met toilet en een keukenhoekje waar toen al vele poten koffie zijn gezet en ook naar ik heb horen verluiden werden er door Chris Teil ook blaffend verse Hazewindhond worst (Leverworst) klaar gemaakt voor op de tafels. Later is Chris nog suppoost geweest bij het Teijlermuseum. Verder waren er toen ook al de frisdranken en het bier, waarvan de inkoop perfect werd geregeld door Herman Deen (HGD). Dat niet alles op een clubavond zware techniek hoeft te zijn blijkt uit het volgende verhaal van de hand van Mathieu. Op een van de clubavonden was daar Henk de Vries, dat schijnt er dan eentje te zijn geweest die veel te doen had met de manschappen op weerschepen op de Noordzee en de Atlantische oceaan. Op een gegeven moment zit men gezellig te bomen en opeens staat Henk op en zegt: Ik moet jullie eens wat laten zien Hij loopt naar zijn auto en haalt daar een grote langgerekte deken uit met iets erin. Henk rolt de deken open en daar verschijnt een diepgevroren jonge HAAI. Of Henk daar nu nog haaienvinnensoep van heeft weten te maken vertelt het verhaal niet maar ik kan me zo voorstellen dat als er opeens een haai op de tafel van een radioclub ligt dat hilarische taferelen geeft. Ook is er een verhaal van de keer dat Nico PA0NVD eens een Neon laser bij elkaar had gegrabbeld. Op een van de avonden werd deze door Nico gedemonstreerd. Puur toevallig was het die avond ietsje mistig en dus werd de laser naar buiten gericht. Iedereen die het rode streepje over de stoep tegenkwam voelde zich genoodzaakt om over het lijntje heen te stappen terwijl binnen de amateurs dubbel lagen. Daar achteraan kwam het verhaal dat Nico met de laser zijn buurman al had zitten te verbazen met een rood vlekje op zijn koffiekopje. Telkens als de man probeerde het vlekje weg te poetsen deed men de laser uit en even later weer aan. Een verhaal van Bas OS was dat er iemand een klacht had over zijn TV, er zat een streep door het beeld en die wilde maar niet weg. Bas nam de klacht op en er werd iemand heen gestuurd om te zien wat er aan de hand was. Het bleek een kleinigheid, er moest iets worden omgesoldeerd. Dus kwam de grote pook tevoor- 5

6 TientjesClub Tijdens één van onze bestuursvergaderingen is het idee geboren van de tientjesclub. Wat is dit nu weer? In deze tijd van de kredietcrisis is het voor onze vereniging erg moeilijk om nieuwe sponsoren te werven. Gelukkig zijn er wel voldoende leden die RCK een warm hart toe dragen. De tientjesclub houdt in dat iedereen die hieraan mee wil doen via automatische incasso of een automatische maandelijkse overboeking 10 euro per maand gaat storten op girorekening ten name van Radio Club Kennemerland uit IJmuiden. U krijgt hiermee een vermelding met foto op de RCK website en zal in iedere uitgave van het verenigingsblad worden vermeld als lid van de tientjesclub. Wij hopen dat vele leden zich hiervoor gaan aanmelden, RCK kan hiermee een goede financiële basis leggen om leuke activiteiten te organiseren. Tevens hebben wij dan de mogelijkheid om ons radiostation verder te optimaliseren. Tot ziens als lid van onze tientjesclub. De tientjesclub telt de volgende leden: PB5DX Harry PA1CW Theo PA4SDV Stan PE1PZF Patrick PA0JY Ko Kees PD1ACD Frans PC5T Ton PA5TG U????? 6

7 schijn en het euvel werd verholpen. Een paar dagen later hoorde Bas via een bekende van die vrouw dat er een man achter de kast ging zitten met een grote pook en die kraste zomaar de streep weg. Tot zover de verhaaltjes uit de oude doos.. Ikzelf kwam omstreeks 1978 bij RCK. Dit doordat mijn neef PD0JIK er ook al lid was geworden. Toen ik mijn C machtiging had gehaald en RCK met een morsecursus begon heb ik me ingemeld. Door spelen met morseseinen kende ik de letters al, alleen de cijfers moest ik nog leren. De cursus werd toendertijd gegeven door PA0WKY (bijgenaamd Witte Kale IJsbeer). Er waren ongeveer 30! cursisten. Op de clubavonden werden oefenavonden georganiseerd en omdat er toen nog niemand was die een PC had was dit een knappe klus. Ik denk dat het computerspul bij de Hoogovens vandaan kwam maar het werkte als een speer. In die periode kwam men op het idee om de club maar eens een officieel naamkaartje te geven. Volgens ingewijden was het onder andere Gerard PA0GGY en Wim PA0WKY Ko PA0JY Angela PE1BIV Na het officieel gan van RCK begon ook zo n beetje de lange gang van andere clubgebouwen die RCK gehad heeft. Na het schuurtje werd het zoals al eerder gezegd het bureautje van een woningbouwvereniging, daarna werd het volgens mij al de bestuurskamer van Telstar. Na Telstar werd het achtereenvolgend: Lorenzstraat, een oud noodgebouwtje, De Brulboei, Het Cultureel Centrum, het Zee en Havenmuseum en als laatste en huidige clubgebouw aan de Westerduinweg. In het Zee en Havenmuseum kwam ik zo n beetje in mijn tweede RCK leven. Na een mislukt avontuur met een andere radioclub kwamen we met zijn allen weer terug bij RCK. Het bedje was speciaal voor ons gespreid en we hadden het daar best voor elkaar. Een interview met Dirk PE1PFT leverde de volgende onderwerpen op. Ten eerste mocht er, ondanks het ontbreken van een rookverbod NIET worden gerookt in het radiodeel van de club. Dit was ook het deel waar de bezoekers van het Zee en Havenmuseum een kijkje konden nemen als de club was geopend tijdens de openingsuren van het museum. Op de grens van het radiodeel en het sociale deel hing een gordijn als afscheiding. Precies op die grens hing een kaart aan de muur en stond een stoel. Op het kaartje stond BMA s PAFPLEK. Ik heb altijd geprobeerd om platte kanten aan de rookwolken te blazen maar dat is mij nog nooit gelukt. In die periode had Ton PA5TG eens geopperd dat er wat te schransen zou moeten komen in de vorm van een frituurpan. Dit sloeg flink aan zodat er bijna gevochten werd voor de laatste hamburger. Later zouden tijdens de morsecursussen die RCK toendertijd uitzond er ook virtuele hamburgers te winnen zijn als men in een lesje geen fouten had. Deze hamburgers kon men overigens NIET inwisselen voor echte op de club avonden. Toen in het ZHM een bestuurswissel kwam kwam er een voorzitter aan het bewind die amateurs maar niets vond. Opeens verscheen er een KWh meter tussen onze leiding waarop werd bekeken hoeveel stroom er wel werd gebruikt en dat daardoor onze apparatuur uit viel en onze koelkast ook was niet hun probleem. Tevens deden wij museum diensten op zondag en als het even mogelijk was ook op woensdag. Onze beloning was 7

8 Sponsoring door bedrijven die RCK extra ondersteunen! RCK is de laatste tijd druk bezig om bedrijven te interesseren voor sponsoring. Doordat deze bedrijven ons financieel ondersteunen zijn wij in staat om onze hobby optimaal uit te voeren. Wij zijn hier als bestuur verschrikkelijk blij mee en willen daarom deze bedrijven extra in de schijnwerpers plaatsen. Jan Witteveen kraanverhuur Jan Witteveen kraanverhuur Telefoon: Fax : Telefoon: Fax : Website: De zeehaven van IJmuiden, een dynamische haven aan de monding van het Noordzeekanaalgebied. Altijd toegankelijk zonder belemmeringen in welke vorm dan ook. Een open zeehaven met een reputatie op het gebied van op- en overslag van verse en diepgevroren vis, offshore, ferry- en cruisevaart en bouw van windmolens op zee. Zeehaven IJmuiden NV is de eigenaar en exploitant van de havens van IJmuiden. Sinds 1989 een private onderneming. Een uniek bedrijf op een unieke locatie. Op deze website kunt u nader kennismaken met dit bedrijf in al haar facetten. 8

9 de verwarming die het bij ons niet deed omdat men de kranen had geknepen en bij ons werden de radiatoren niet meer warm. Uiteindelijk bleef ons de optie verhuizen over. Wij verhuisden naar de Westerduinweg 9, waar we nu nog zitten. Het was een erg dure optie maar we hadden in ieder geval ons eigen honk. Daar hadden we ook de ruimte om eens te kunnen doen wat we wilden. Lekker de klok rond contesten, ietsje meer vermogen omdat we niet in de bewoonde wereld meer zaten. Maar dat ietsje meer vermogen ook wel eens iets minder zou kunnen lukken bleek tijdens een VHF contest. Een van de hoofdoperators van die contest was een fransman (door ons ook wel Lamoer genoemd) en die had veel sjoegge van eindtrappen en vooral de erg zware eindtrappen. Tijdens die contest deed het licht in de shack wat raar en ook de TV s op de camping enige kilometers verderop. In de mast stonden vier 16 elements Tonna s gestackt en daar ging 2,5 KW in. Op de camping had de eigenaar het niet erg op al die harken die bij de caravans en tenten werden geplaatst dus had hij een centraal antennesysteem met een dikke vette. Jawel! Een BREEDBAND versterker! En DIE ging dus plat als Lamoer of Patrick in de lucht kwam. Na een tijdje had men ons gevonden en kwam men eens een praatje maken. Het was toevallig de laatste dag van de Tour de France en die gooiden we plat. Nadat men had kenbaar gemaakt dat er iets niet goed ging hebben we de contest gestaakt, het was ook al bijna sluitingstijd. Dat wij in hun ogen onmiddellijk stopte met zenden werd ons erg in dank afgenomen. Volgens Dirk PFT, die het gesprek heeft bijgewoond, waren wij Toffe Peren omdat we onmiddellijk stopten. Op de Westerduinweg hebben we ook wat met masten te stellen gehad. RCK had al geruime tijd een drie delige pylonenmast op een kar, die ons trouw vergezelde naar oa de velddagen. Op een gegeven moment wilden we gaan contesten en werd de mast opgetuigd met een flink aantal antennes, Ook de HF antenne was gemonteerd. Na een tijdje draaien brak de hefkabel van de mast en kwam alles met een flinke vaart naar beneden. Gelukkig bleef de mastzelf staan dus de schade bleef beperkt tot wat kromme elementen. Later zouden we met een andere antennewagen een iets groter probleem krijgen. We hadden een oude leger antennemast op wagen op de kop weten te tikken en van dat ding hadden we veel plezier, De mast was uitgedraaid 35 meter hoog en dat is op onze locatie wel fijn omdat we bijna op zeeniveau zitten. Maar, de mast was oud en na een tijdje begaf een van de motoren het. Nadat dat probleem weer was verholpen werden ook de hefkabels vervangen want je weet maar nooit, ALS ie breekt.. Wat later erg belangrijk bleek is dat alle kabeldelen PRECIES even lang moeten zijn. Zo kwamen de velddagen van De mast werd volgehangen met 2 meterbeams, 70 cm beams, schotels voor ATV, een 6 meter antenne en daarna werd het spul opgedraaid. Omdat op de velddagen alles bleef staan werd de mast getuid en daarvoor moesten alle delen in hun vergrendeling komen. Dus. Draaien maar en nog een stukje, nog een klein stukkie en. Wat men niet zag was dat het bovenste deel al tegen de eindnok liep en dus niet verder kon terwijl het onderste deel nog een centimetertje of 5 had te gaan alvorens in zijn vergrendeling te klikken. Dus.. Knap en daar ging het bovenste deel met een klap naar beneden en in zijn val de andere delen meenemend. Als je daarbij in de buurt staat maakt het een geluid alsof er een keukentrapje in elkaar klettert maar dan veel harder en het dreunen van de grond vertelt dan dat er niet veel goeds is te verwachten van die klap. Weer bleef gelukkig de mast staan, dit keer mede door de tuidraden die al waren bevestigd maar de mast en alle antennes waren zwaar beschadig zo niet helemaal naar de filistijnen. We hebben later nog geprobeerd om de mast weer te repareren maar dit bleek onbegonnen werk. 9

10 GB Antennes & towers sinds 1990 Levering van: HF Amplifiers- Acom-OM-Palstar-SPE-Emtron VHF/UHF Amplifiers van TE Systems Antenne tuners van Palstar Hand of Automaat HF Transceivers Yaesu-Icom-Kenwood-Ten-Tec HF Draadantennes-HF Yagi-HF Quad-HF verticals VHF-UHF Yagi-Quad Antennemasten in Driekant-Vierkant-Slankmasten Alle Draadantennes-Yagi-Quad s-masten worden in Brielle gemaakt Alle stalen masten en onderdelen zijn thermisch verzinkt volgens NEN- ISO-1461 Kijk op onze website voor aanbiedingen, en producten op de GB Fotogallery Acom en Palstar Dealer GB Antennes & Towers sinds 1990 Voorstraat 47 (centrum) 3231 BE Brielle Nederland Tel : Fax: Skype: gbantennes Voor speciale vragen bel met Skype. 10

11 Nu staan er weer enkele nieuwe masten en dus kunnen de contesten weer gewoon doorgaan. Ook een verhaal wat in het geheugen blijft is de brand in een van de toiletten. Op 1 april 2003, op een donderdag kwam ik in het clubgebouw omdat er regelmatig een muziekvereniging oefent in ons clubgebouw. In de eerste instantie zie je niets maar dat is omdat alles donker is dus het eerste wat je doet is: licht aan. Jammer dan, geen licht. Uit de shack klonk een pieptoon, wat was dat nu? Het alarm? Nee, dat maakt veel meer herrie. Effe kijken in de shack. Jammer dan, OOK geen licht. Dan het sociale deel van het clubgebouw. Heee, wat is het mistig hier. Licht aan, ja, dat werkte. Naar het achterdeel, de opslagruimte, geen licht. Effe kijken in de meterkast, deur open zodat ik wat kon zien, OOK mistig in de gang. Heeee, groep2 ligt eruit. Effe de Patrick lamp pakken (een grote bouwlamp van 1000W). Ah, toen was te zien dat het hele gebouw mistig was. Er moet iets in de fik staan maar waar dan. In de voorraadkamer: Niets te zien, in de shack: niets, jaa, de noodverlichting brandt. En de computers draaiden ook (nog) op noodstroom. Maar niets van vuur of rook. Waar de springveer komt die mist dan vandaan. Uiteindelijk viel mijn oog op zwarte sliertjes op de post van de damestoiletdeur. Oei, zou het dan? Wat moet er nou in de fik vliegen in een toilet. Eerst maar even aan de deur en de deurknop voelen of ie niet heet is maar nee, niets aan de hand. Voorzichtig de deur open en wat zag ik? NIETS! Alles was ZO zwart dat licht wat binnenkwam, net zoals in een zwart gat, werd ge-absorbeerd en dus was er niets te zien. Toen we de grote lamp erin richtten werd duidelijk dat de ventilator in de fik was gevlogen door lekwater wat op de uitloop timer was gedruppeld. Om een kort verhaal lang te maken. Eeehhh laat maar. Het toilet was geheel naar de haaien maar gelukkig heeft een van onze leden, die verschrikkelijk goed kan klussen, het toilet weer geheel in goede staat gebracht. Ja, en zo kan ik nog wel even door gaan, vooral met de dingen die ik in de jaren zelf heb meegemaakt bij RCK maar dan hebben we twee clubbladen nodig deze keer. Wim, PA3BMA Radio Club Kennemerland Agenda 27 en 28 november CQ WW DX contest, CW Deadlines voor het clubblad: December voor 15 november Als u kopij heeft voor het clubblad dit dan gaarne aanleveren in word formaat en de foto s in jpg.. Dit zijn de tot nu toe bekende activiteiten voor Als er u nog iets te binnen schiet wat wij als radio club toch echt niet mogen missen laat het dan weten aan de redactie van het blad. Het nieuwe jaar komt er al weer aan, wie heeft er voor 2011 ideeën die wij als clubactiviteit zouden kunnen plannen voor het nieuwe jaar. 11

12 12

13 Van blikseminslag tot stroomuitval Over stroompieken en -dalen De PC- of TV-voeding kapot, zekering doorgebrand, kabelsplitter gesmolten, data kwijt, LAN eruit geklapt of zelfs de gehele centrale plat? Schommelingen in de netstroom kunnen nare gevolgen hebben. En nogal eens blijkt de schade niet of onvoldoende verzekerd. Waarom OSB en een UPS? Bangmakerij? Vernielende stroomstoten uit het stopcontact, kabel- of communicatienet, het lijkt op het eerste gezicht bangmakerij. In de praktijk blijken de gevolgen van overspanning toch flink tegen te vallen. Regelmatig gaan PC's, tv's en AV-apparaten kapot door stroomstoten. Ook stroomdalen heeft negatieve gevolgen zoals dataverlies en uitval. Onder overspanning wordt iedere verandering in het aangeboden voltage boven de toegelaten norm volstaan. In Nederland wordt de spanning uit het stopcontact langzaam opgeschroefd van 220 tot 230V. Fabrikanten hebben dat allang voorzien en elk elektrisch apparaat is `230 V proof'. Door de energiebedrijven wordt er een fouttolerantie van 10% aangehouden. Dat kan dus soms 253 V op het net betekenen. De meeste huishoudelijke apparatuur is hiertegen beschermd. Boven de 260 V wordt de situatie echter kritiek. De voeding kan het dan begeven. Daalt de spanning beneden de nog door de voeding te stabiliseren grens dan gaat het elektronisch apparaat disfunctioneren of valt geheel uit. Vervelend als net al uw computerwerk nog in het geheugen zat. Er wordt onderscheid gemaakt in korte dalen, de `stroomzakken' of `sacks', en uitval van langere duur. Een plotselinge grote stroomafname op het net (airco, lassen, wasmachine) kan een sack veroorzaken. Storing aan een kabel over transformatorhuis geeft een totale uitval. Een UPS (Uninterruptable Power Supply) tussen PC en stopcontact is hierbij een wapen. Bij een sack houdt de UPS de stroom op sterkte en bij uitval levert de UPS voldoende batterijspanning om de PC netjes af te sluiten. Stijging Het aantal schadegevallen door bliksem-inslag en stroompieken is aan het stijgen. Dat komt o.a. doordat er steeds meer kwetsbare elektronische apparatuur in bedrijven en privé-woningen staat. Tegenwoordig heeft zelfs een near-miss al snel een netwerk of dure stereotoren te pakken. De `infrastructuur' neemt toe. Overal liggen kabels. Dat verhoogt de kans op een treffer bij blikseminslag en bij werkzaamheden komt het regelmatig voor dat er kabels geraakt of abusievelijk met elkaar in contact gebracht worden. Daarnaast waren er de laatste jaren relatief echt veel onweersbuien. Afdoende beveiliging ontbreekt vaak. Een bliksemafleider, aardlekschakelaar en netzekering alleen zijn niet genoeg. Men onderschat het risico en houdt de hand liever op de knip. Donder en bliksem Blikseminslag, en dan vooral een directe hit, kan een ongekend grote schade teweegbrengen. Brand, het ontzetten van muren en alle aanwezige elektronica naar zijn grootje. Directe blikseminslag komt weinig voor. Volgens schattingen loopt een doorsnee locatie de kans eens in de 40 à 50 jaar getroffen te worden. Het schadepercentage is slechts 5% van alle meetbare schade. Veel verraderlijker is indirecte blikseminslag. Die komt een flink aantal malen per jaar voor. De stroomstoot zoekt zich een weg door de aarde en beïnvloedt daarbij kabels van het elektriciteitsnet, kabel-tv of telefoon. Binnen een straal van 1 km kunnen dan schadelijke stroompieken ontstaan. In het gunstigste geval vlakt de piek over het netwerk af. Als de verdeelstations in de buurt de klap opvangen bent u goed af. Kabel- en transformatorkastjes zijn regelmatig de klos. Dringt de "schakelstroom" echter 13

14 uw bedrijf of woonhuis binnen dan kan er al snel flinke schade optreden. De schade door indirecte blikseminslag blijkt in de praktijk goed te zijn voor 95% van de meetbare schade door inductiestroom en overspanning. Een probleem met bliksemafleiders is het ongecontroleerd afslaan. De stroom die via de koperen aders naar de aarde wordt geleid kan overspringen naar andere nabije kabels en geleiders. Bijvoorbeeld de zonnewering, bewakingsapparatuur en externe telefoon- of antennekabel. De gevolgen laten zich raden. Pieken en dalen in de netspanning vormen een ander hoofdstuk. In tegenstelling tot wat de leek denkt komt er niet constant V uit het stopcontact. Gelukkig kunnen voedingen wel iets hebben. Op den duur leiden wisselende voltages echter tot slijtage van elektronica, met name bij apparatuur die op laagspanning werkt. Computers, tv's, audioapparatuur en netwerken blijken hiervoor gevoelig. Die schade is moeilijk vast te stellen. Sleet de voeding nu door stroompieken of een slechte constructie? Ging data verloren door een stroomstoot of lag het aan de software? Maak dat maar eens hard bij een verzekeraar. En de netzekering dan? Helaas, die reageert doorgaans niet op korte pieken. Zelfs bij een indirecte blikseminslag met een overspanning van 6000 V en 3000 Ampère overleeft de zekering het dikwijls. Beveiliging Vrijwel alle beveiliging tegen overspanning werkt via het afleiden van de stroom naar de aarde of een weerstand-circuit. Heeft men de juiste belasting ingeschat dan zullen de overspanningsbeveiligers de piek overleven. Waren zij te krap bemeten dan zorgt een goede fabrikant voor een kortsluitingseffect. Dan valt natuurlijk wel de stroom uit maar de apparatuur blijft gespaard. De `grofbeveiliging' begint bij de bliksemafleider op het dak en eindigt in de meterkast. De fijnbeveiliging zit bij voorkeur in de buurt van de te beveiligen apparatuur. In de praktijk is de grofbeveiliging het werk van de installateur. De meeste moderne huizen zijn al redelijk beveiligd. Heeft u echter veel dure apparatuur in het pand en doet de verzekering moeilijk dan kan men voor tussen de fl ,- en fl.2.000,- vaak al een afdoende beveiliging (met certificaat) laten aanbrengen. De fijnbeveiliging is doorgaans niet meer dan beveiligde contactdozen of tussenstekkers. Dergelijk overspanningsbeveiligers (OSB's) zijn niet duur (van enkele tientjes tot circa 400 gulden) in vergelijking met wat er aan de netstroom hangt. In het totaalconcept mag de coaxiaalkabel niet vergeten worden. Deze kabels zijn in gebruik bij de kabel-tv en PCnetwerken. Een indirecte blikseminslag zet zo 100 V op deze kabel. Een OSB vangt deze piek effectief af. Welke OSB? De gemiddelde Nederlander vraagt zich pas af of de inductieschade wel gedekt is als het kwaad is geschied. De ene schadeverzekeraar dekt alles, de ander eist extra dekking voor dure apparatuur, of keert alleen uit na het overleggen van een beveiligingscertificaat. Het is daarom verstandig om de polis onder het kopje "inductieschade" goed na te lezen. Voor huishoudens en kleine bedrijven zal een beveiliging van het stopcontact veelal afdoende zijn. Desgewenst kan men de OSB's nog combineren met storingsonderdrukkers (= netfilters). Die geven meer rust in het signaal en apparatuur blijkt daardoor vaak ook nog beter te presteren. De eenvoudigste vorm van netbeveiliging bestaat uit een tussenstekker. Deze stekker voorziet in de fijnbeveiliging van één apparaat tot doorgaans 16 Ampère. In de betere zitten onder meer een thermische beveiliging en een werkingsmelder. Een afdoende en goedkope (ca. fl.45,-) spanningsbeveiliging voor TV's, stand-alone PC's en goedkopere AV-spul. 14

15 Wilt u meerdere apparaten tegelijk aansluiten dan komt een zogenaamde verdeelrail in aanmerking. Het gaat hierbij om een beveiligde verdeel/contactdoos met aansluiting voor 4, 6 of 10 apparaten. Naast de normale thermische beveiliging is er vaak sprake van een kortsluitingsoptie waarbij de zekering eruit brandt. Duurdere modellen zijn ook voorzien van een netstroomfilter. Bij telefoonlijnen krijgen we te maken met de bescherming van de A- en B-ader. Gewenst is weer een OSB die beschermt tegen zowel langs- als dwarsspanning. Daarmee vallen zowel telefoon-, telefax- als modemverkeer effectief te beschermen. Aanbevolen bij kwetsbare bedrijfsinstallaties en service- of alarmeringssystemen. Voor de bescherming van coax-netwerken (o.a. ARCNET en Ethernet) is een speciale coax-beveiliging nodig. Liefst eentje van het tweetrapstype die zowel tegen verwachte als onverwachte inductiepieken beschermt. Doorgaans als een eenvoudig en compact BNC-kastje verkrijgbaar. Een must Samenvattend dient de koper bij de keuze van de OSB te letten op: het type-apparatuur en de kwetsbaarheid; het stroomverbruik in Watt en ampèrage van de zekering; het type kabelaansluiting dat beveiligd dient te worden; de integratie van de OSB in de andere apparatuur voor fijn- en grofbeveiliging. Een goede OSB hoeft tegenwoordig niet echt duur te zijn. Tussen de fl.50,- en fl.200,- koopt men al een afdoende beveiliging voor een of meer elektronische apparaten. Bij de UPS is de keus een kwestie van het correct opvangen van stroomzakken of pieken en de accu- of batterijcapaciteit om bij stroomuitval door te kunnen werken. Een UPS biedt bescherming tegen dataverlies of andere lastige storingen. Minder een must voor thuis dan bij bedrijven. Voor de thuis-pc volstaan eenvoudiger modellen. Voor servers dient men veiligheidshalve voor zwaardere modellen te kiezen. Beveiliging tegen over- en onderspanning inductiestroom is geen onnodige luxe. Dat geldt zowel voor bedrijven die afhankelijk zijn van hun PC- en communicatiesystemen als huishoudens met dure AVapparatuur en thuis-pc's. Naar schatting slaat alleen al de bliksem in Nederland zo'n maal per jaar in. Daar komen de vervuiling van de netstroom, installatiefouten en ongevallen bij onderhoudswerkzaamheden nog bij. Of de verzekering de schade dekt blijft de vraag. Stel daar tegenover de geringe investeringen voor afdoende beschermingsmaatregelen en er blijven weinig redenen over om geen OSB aan te schaffen. U.S. NetInfo Hallo allen, Van de redactie Als u dit leest is het clubblad van oktober flink te laat, mijn verontschuldigingen hiervoor.het clubblad was bijna in kannen en kruiken toen plotseling mijn moeder overleed. Het bestuur besloot toen mij even met rust te laten waarvoor mijn dank. Ik ben de klap nu weer een beetje te boven en hier is dus het oktoberblad. Groeten, Wim@BMA 15

16 16

17 17

18