Sterke vrijwilligers. Humanitas Vrijwilligersbeleid 2013

Transcriptie

1 Sterke vrijwilligers Humanitas Vrijwilligersbeleid 2013 Voorjaar 2013

2 Inhoudsopgave Pag. Voorwoord Hoofdbestuur... 4 Hoofdstuk 1. Kernzaken Humanitas vrijwilligersbeleid Humanitaswerk is vrijwilligerswerk en actief burgerschap Uitgangspunten en doelen Vrijwilligerswerk staat voorop Niet alles kan met vrijwilligers: de grenzen van het werk Toegenomen druk op vrijwilligerswerk; maatschappelijke ontwikkelingen... 9 Hoofdstuk 2. Soorten vrijwilligerswerk Vier typen vrijwilligerswerk Uitvoerende vrijwilligers Coördinerende vrijwilligers Bestuurlijke vrijwilligers Bestuurlijke vertegenwoordigers Diversiteit...14 Hoofdstuk 3. Wat vraagt Humanitas van haar vrijwilligers? Kwalitatief vrijwilligerswerk vraagt gekwalificeerde vrijwilligers Werving van vrijwilligers Passend vrijwilligerswerk: selectie en matching Verklaring Omtrent het Gedrag: de VOG In veilige handen Entree nieuwe vrijwilligers (Vermoedens van) misstanden Beëindiging vrijwilligerswerk...19 Hoofdstuk 4. Wat Humanitas haar vrijwilligers biedt Wie veel verwacht moet veel bieden Goede introductie essentieel Werkbegeleiding Scholing en opleiding: deskundigheidsbevordering Scholing en opleiding: deprofessionalisering Medezeggenschap Waardering...24 Humanitas Vrijwilligersbeleid

3 Hoofdstuk 5. Randvoorwaarden en faciliteiten Randvoorwaardelijke zaken Onkostenvergoedingen Verzekeringen Veiligheid van vrijwilligers Nazorg Waarborgen van de privacy van deelnemers en vrijwilligers Klachtenreglement Gedragscode (ter voorkoming en bestrijding van ongewenst gedrag)...34 Colofon Bijlagen Humanitas Vrijwilligersbeleid

4 Voorwoord Hoofdbestuur Beste vrijwilliger, Hierbij bieden we u met veel genoegen de vijfde editie van het Humanitas Vrijwilligersbeleid aan. Het werk van Humanitas steunt op de inzet van leden, sympathisanten en zeker niet in de laatste plaats op u als vrijwilliger. Uw inbreng stellen wij enorm op prijs. Vandaar ook het terecht genomen besluit in 2011 tijdens de Algemene Vergadering van Afgevaardigden om u het gratis lidmaatschap van de vereniging aan te bieden. Als vrijwilliger bent u van doorslaggevende betekenis bij het realiseren van de verenigingsdoelen en activiteiten. Humanitas heeft belang bij veel actieve vrijwilligers. Omgekeerd weten we dat Humanitas ook voor menig vrijwilliger veel betekent: een geliefde werkplaats om met anderen samen te werken. Een plek waar ieders capaciteiten tot hun recht komen en waar die nog verder ontwikkeld kunnen worden. Dat alles vanuit een gemeenschappelijke visie op mens en samenleving. Onze kerntaak is de ondersteuning en dienstverlening aan mensen die persoonlijk of maatschappelijk in de knel zijn geraakt. Ons middel is de inzet van vele, goed opgeleide en toegeruste vrijwilligers, zoals u. Humanitas stelt u centraal, vanwege uw grote waarde in het intermenselijk verkeer en de solidariteit die daar uit spreekt. Deze laagdrempelige ondersteuning is waardevol in zichzelf. Het is een maatschappelijk bindmiddel bij uitstek. Humanitas staat niet stil. Als de maatschappelijke omstandigheden veranderen, veranderen we mee. We ondernemen nu activiteiten die enkele jaren geleden nog niet in ons pakket zaten. Vaak pittige en uitdagende activiteiten, die veel vragen van uw kennis, vaardigheden en (levens)houding. Dan is het goed om te weten hoe onze vereniging het vrijwilligerswerk ziet, wat we van u verwachten en wat wij op onze beurt u te bieden hebben. Humanitas-activiteiten worden vooral lokaal georganiseerd en uitgevoerd. Het vrijwilligersbeleid krijgt met name dáár gestalte. In de volgende hoofdstukken bieden we lokale besturen en werkgroepen duidelijke uitgangspunten en handreikingen. We komen daarmee tegemoet aan de wens en de afspraak om al deze activiteiten te stroomlijnen tot één herkenbare Humanitas-aanpak. En om de bijbehorende werkwijzen meer te harmoniseren en het hoge kwaliteitsniveau te behouden. Natuurlijk willen we u zoveel mogelijk ondersteunen. Daarom dragen we graag bij aan uw opleiding en kennis. Onze Humanitas Academie zorgt overal in het land voor een samenhangend geheel van verzorgde cursussen en trainingen. Zo kunt u - goed voorbereid - beginnen aan uw belangrijke werk. Voorjaar 2013 Marijke van Eck voorzitter Humanitas Humanitas Vrijwilligersbeleid

5 Hoofdstuk 1. Kernzaken Humanitas vrijwilligersbeleid 1.1 Humanitaswerk is vrijwilligerswerk en actief burgerschap Humanitas is een organisatie die zich wil inzetten voor een goed doel; een ideële organisatie. Dat lees je onmiddellijk af uit de opdracht die de vereniging voor zichzelf heeft geformuleerd: Humanitas komt op voor een samenleving waarin mensen actief vorm geven aan hun eigen leven en verantwoordelijkheid nemen voor het samenleven met elkaar. Dat verantwoordelijkheidsgevoel voor elkaar is een belangrijke richtingwijzer. Vanuit die behoefte wijden mensen zich aan vrijwilligerswerk. En dus ook aan de opdracht van de vereniging. We hebben leden die zich hiervoor vrijwillig inzetten en niet-leden die zich verbinden aan de vereniging of specifieke werkonderdelen daarvan. Dat is al zo sinds het ontstaan van Humanitas in mei 1945, en dat is het nog steeds. Humanitas werd destijds opgericht om ondersteuning en bijstand te kunnen bieden aan medeburgers op basis van gelijkwaardigheid. De eerste voorzitter van Humanitas, Mr. Joris in het Veld, zei het in de taal van die tijd: Geen hulp van uit de hoogte, maar geboden uit een besef van saamhorigheid, van verantwoordelijkheid, ook voor het lot van de naaste die in nood verkeert Die hulp werd mogelijk door de oprichting van plaatselijke afdelingen; de feitelijke werkplaatsen van waaruit onze vrijwilligers aan de slag gingen. Humanitaswerk begon als honderd procent vrijwilligerswerk. Nadien kwamen beroepskrachten het vrijwilligerswerk ondersteunen en soms coördineren, maar het accent bij organisatie en uitvoering bleef altijd op vrijwilligers liggen. Vrijwillige inzet van leden en sympathisanten is nog steeds onontbeerlijk en van speciale waarde. Het zou een verarming zijn als de hulp van particulieren als vrijwilligers zou worden uitgeschakeld, zei onze eerste verenigingssecretaris, de heer Faber, ooit. Voor Humanitas zijn vrijwilligers - ondersteund door beroepskrachten - de verpersoonlijking van actief burgerschap: medeverantwoordelijkheid nemen voor het reilen en zeilen van de samenleving. En met name voor het wel en wee van medemensen die tijdelijk ondersteuning nodig hebben. De gedachte dat mensen in de eerste plaats geholpen kunnen worden door gewone medeburgers en niet door speciaal opgeleide deskundigen, was een belangrijk motief om Humanitas te starten. Tot op de dag van vandaag behoudt dit motief haar geldigheid. Humanitas Vrijwilligersbeleid

6 1.2 Uitgangspunten en doelen Humanitas kiest heel bewust voor de inzet van vrijwilligers om haar doelen te bereiken. Bij deze keus spelen de volgende overwegingen een belangrijke rol: Humanitas verenigt verantwoordelijke burgers die zich voor maatschappelijke doelen willen inzetten. Daarmee biedt de vereniging een (organisatorisch) kader waarbinnen mensen als vrijwilliger aan de slag kunnen; werken met vrijwilligers geeft de kwaliteit van het geleverde werk meerwaarde. Het draagt bij aan: o grotere toegankelijkheid van diensten en voorzieningen (drempelverlagend); o meer oog voor de persoonlijke behoeften van hulpvragers; o kleinere afstand tussen hulpontvanger en hulpgever (mensen zoals jij en ik); o inspringen op geconstateerde behoeftes onder de lokale bevolking; o sterkere sociale samenhang in de lokale samenleving; o meer tijd en andere aandacht dan instanties met louter beroepskrachten kunnen bieden. De opdracht of missie die Humanitas zichzelf stelt, is: Humanitas komt op voor een samenleving waarin mensen actief vorm geven aan hun eigen leven, en verantwoordelijkheid nemen voor het leven van elkaar. Deze humanistische uitgangspunten vertaalt Humanitas in diensten van mens-tot-mens op de gebieden van welzijn, wonen en zorg. Werkterrein: welzijn, wonen en zorg Humanitas heeft als werkterrein welzijn, wonen en zorg. De bijbehorende activiteiten komen voort uit haar visie op mens en samenleving, gebaseerd op humanistische waarden. Leidraad is: aandacht voor de medemens, menselijke waardigheid en het respecteren van ieders persoonlijkheid. Aandacht voor menselijke waardigheid hangt nauw samen met zelfrespect, medemenselijkheid en het (willen) dragen van verantwoordelijkheid voor anderen in onze samenleving. Deze visie komt tot uitdrukking in vier Humanitas-waarden, die een rode draad moeten vormen in al onze activiteiten, en die bij ons vrijwilligerswerk het uitgangspunt zijn. De vier Humanitas-waarden: een samenleving waarin gelijkwaardigheid voorop staat en waarin plaats is voor iedereen; nemen van verantwoordelijkheid voor jezelf en voor het samenleven met anderen; herstel van regie over het eigen leven voor mensen die dat tijdelijk zijn kwijtgeraakt; vraaggericht en vernieuwend aanbod op de gebieden wonen, zorg en welzijn. Van alle vrijwilligers verwachten we dat zij willen en kunnen werken vanuit deze waarden. In de werving, introductie en opleiding van nieuwe vrijwilligers is ruime aandacht voor de inhoud van deze waarden en hun betekenis voor het werk. Waarden kenmerken Humanitas. Zij geven richting aan zowel de keuze van activiteiten als aan de uitwerking ervan in de dagelijkse praktijk. Humanitas Vrijwilligersbeleid

7 Waar de samenleving verandert, zullen ook activiteiten kunnen veranderen. Daarbij wordt de inbreng van leden en vrijwilligers zeer gewaardeerd en gestimuleerd. 1.3 Vrijwilligerswerk staat voorop De jaarplannen van de plaatselijke afdelingen geven aan welke activiteiten de vereniging wil organiseren en uitvoeren. Het kunnen organiseren en uitvoeren met vrijwilligers is een allesbepalende factor bij de overweging om bepaalde activiteiten wel of niet op het programma te zetten. Als uitvoering door vrijwilligers niet mogelijk is, moet van een activiteit worden afgezien. Dit ligt genuanceerder als het gaat om het organiseren en coördineren van een activiteit. Humanitas kiest daarbij in principe voor vrijwillige coördinatoren, tenzij. Alleen vanwege zwaarwegende inhoudelijke redenen kan van dit principe worden afgeweken. Als het nut en de noodzaak van een voorgenomen activiteit onbetwist zijn, is de volgende stap om na te gaan of de organisatie en coördinatie kunnen worden gedaan door vrijwilligers. Om deze weging van vrijwillige of betaalde coördinatie te vergemakkelijken is een Checklist betaalde/onbetaalde coördinatie ontwikkeld (bijlage 7). Deze checklist presenteert vier samenhangende wegingsfactoren, te weten: zwaarte van de ondersteuningsvraag organisatorische taken tijdsinvestering takenpakket In de checklist staat hoe deze wegingsfactoren zijn toe te passen. De belangrijkste factor is de eerste: de ingeschatte zwaarte van een voorgenomen activiteit en van de gevraagde ondersteuning. Zwaarder of intensiever vrijwilligerswerk doet ook een zwaarder beroep op de coördinatie van werkzaamheden. Vaak is ook het afbreukrisico groter. Wil een afdelingsbestuur dus de aanstelling van een betaalde coördinator voorstellen aan haar districtsbestuur, dan hangt de rechtvaardiging daarvan altijd samen met de inhoudelijke zwaarte van het te organiseren vrijwilligerswerk en de bijbehorende taken. 1.4 Niet alles kan met vrijwilligers: de grenzen van het werk Ook vrijwilligerswerk kent uiteraard grenzen die niet overschreden moeten worden. Bekend is dat juist mensen die zich vrijwillig voor een zaak willen inzetten soms grenzeloos kunnen zijn in de tijd die zij bereid zijn te investeren. Daarom wil Humanitas per activiteit zo duidelijk mogelijk aangeven wat er van haar vrijwilligers wordt gevraagd. Dit wordt om te beginnen aangegeven in de Handreikingen, die voor de meest voorkomende activiteiten ontwikkeld zijn. Deze worden regelmatig getoetst op bruikbaarheid. Dat is noodzakelijk omdat er in de samenleving een tendens is om de grenzen van het vrijwilligerswerk geleidelijk verder op te schuiven. Zo leven er verwachtingen om vrijwilligers te kunnen inzetten op terreinen die tot nu toe zijn voorbehouden aan beroepskrachten. Daarnaast heeft het Humanitas Vrijwilligersbeleid

8 Hoofdbestuur een uitgangspuntennotitie vastgesteld over De grenzen van het vrijwilligerswerk van Humanitas, zie bijlage 10. Regelgeving eist meer van vrijwilligerswerk Veranderingen in regelgeving leiden tot een andere en intensievere vraag naar vrijwillige inzet en informele zorg. Steeds is daarbij het doel om meer verantwoordelijkheid voor zorg en welzijn bij het individu en zijn omgeving te leggen. Gemeenten krijgen voortdurend een prominentere rol bij de regie en aansturing van de sociale infrastructuur. In 2007 werd de Wet op de Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) ingevoerd. In 2009 werd de AWBZ-financiering voor ondersteunende begeleiding - ten dele - overgeheveld naar gemeenten. Momenteel zijn vergaande wijzigingen van wet- en regelgeving in voorbereiding met betrekking tot de AWBZ (begeleiding en dagbesteding) en de Jeugdzorg, met grote gevolgen voor de WMO. Deze ontwikkeling doet een toenemend beroep op mantelzorg en vrijwilligerswerk. Het stelt ook steeds hogere eisen aan de kwaliteit en leveringszekerheid van vrijwilligerswerk. Al met al stuurt dit het vrijwilligerswerk steeds meer in de richting van vereisten die voorheen alleen het beroepswerk in zorg en welzijn betroffen. Ook krijgt Humanitas steeds vaker de vraag om een rol te spelen in een gecoördineerde samenwerking met gemeenten en welzijnsinstellingen, de ketensamenwerking. Humanitas is doordrongen van het belang van een goede samenwerking met andere organisaties, maar vindt dat zij als vereniging zelf bepaalt wat haar vrijwilligerswerk kan en wil bieden. De leest waarop ons vrijwilligerswerk is geschoeid, wordt dus door Humanitas vastgesteld en door niemand anders. Maar uiteraard niet zonder rekening te houden met de behoeften, noden en wensen van wie een beroep op ons doen. Juist omdat de grenzen van ons werk niet in beton zijn gegoten en dus de neiging hebben te verschuiven, is het zaak voor een afdelingsbestuur om voortdurend - samen met de vrijwillig coördinatoren - na te gaan of het werk zich nog steeds beweegt binnen de aangegeven grenzen. De grenzen van het vrijwilligerswerk in het algemeen en de grenzen ervan per activiteit - en de bijbehorende dilemma s - komen aan de orde tijdens de cursussen en trainingen die we voor onze vrijwilligers organiseren. Zij vormen regelmatig onderwerp van gesprek in de terugkombijeenkomsten van vrijwilligers. Deelname daaraan is voorgeschreven: het is een vast onderdeel van het kwaliteitsbeleid. Een goede uitvoering van het vrijwilligerswerk staat voorop. Bij het bepalen van de grenzen van het vrijwilligerswerk spelen ten minste de volgende zaken een rol: de kern van het werk van Humanitas ligt op het gebied van ondersteuning door middel van intermenselijke contacten; de ondersteuning is gebaseerd op vrijwilligheid van twee kanten. De deelnemer moet er zelf mee instemmen. De ondersteuning van Humanitas kan nooit door derden verplicht worden gesteld; per activiteit wordt scherp aangegeven wat klanten en gebruikers mogen verwachten van de vrijwilligers; de capaciteiten van de vrijwilligers worden daarbij optimaal benut; Humanitas Vrijwilligersbeleid

9 het streven is naar een goede match tussen hulpvragers en vrijwilligers; Humanitas-vrijwilligers zijn niet inzetbaar op het gebied van persoonlijke verzorging, bewassing en zaken die met medicijngebruik/verstrekking te maken hebben; Humanitas-vrijwilligers zijn geen hulpverleners, therapeuten of schuldhulpverleners. Zij handelen van mens tot mens. Zij kunnen wel verwijzen naar deze vormen van hulp. Bij hulpvragen die buiten het bereik ons vrijwilligerswerk liggen - of komen te liggen verwijzen we altijd door; verwijzingen worden zo persoonlijk - warm - mogelijk afgehandeld; ons vrijwilligerswerk heeft altijd een activerend karakter en is beperkt van duur. Het richt zich op een zo snel mogelijk herstel van de eigen regie; zonder toestemming van de betrokken deelnemer krijgen derden geen rapportage. Uitzondering daarop is als er gegronde redenen zijn om aan te nemen dat de veiligheid van kinderen in het geding is (zie Protocol Signalering Huiselijk Geweld en Kindermishandeling, bijlage 15, en het Privacyreglement, bijlage 22); er wordt altijd scherp aangegeven wanneer en onder welke voorwaarden het vrijwilligerswerk van Humanitas wordt beëindigd. Dat vrijwilligers iets willen betekenen voor anderen is voor Humanitas van grote waarde. Bovendien voegt hun inzet een belangrijke kwaliteit toe aan onze activiteiten. Het maakt het mogelijk om activiteiten laagdrempelig te organiseren, dichtbij de leefsituatie van mensen die zorg en hulp vragen. En wat wij het meest waardevol vinden: het biedt tijd voor contact en 'gewone' ervaringsdeskundigheid. 1.5 Toegenomen druk op vrijwilligerswerk; maatschappelijke ontwikkelingen Natuurlijk weten wij al lang dat vrijwilligerswerk er toe doet, maar dit besef is de afgelopen jaren ook ruim doorgedrongen tot bestuurlijke en politieke kringen. Zij onderkennen dat een belangrijk deel van de samenleving op vrijwilligerswerk draait. Niet voor niets wordt vrijwillige inzet bij herhaling dan ook het cement van de samenleving genoemd. Dit is een goede ontwikkeling, maar kent ook een schaduwzijde: vrijwilligerswerk wordt al snel als Haarlemmerolie gezien. Als middel om allerhande problemen mee op te lossen. Zie de ontwikkelingen die we al eerder schetsten inzake de WMO en de decentralisaties van AWBZ-onderdelen en de Jeugdzorg. Daarbij wordt meer verantwoordelijkheid voor zorg en welzijn bij de samenleving gelegd, met in het verlengde daarvan een groter beroep op vrijwilligerswerk. Met tegelijk hogere eisen aan de kwaliteit en leveringszekerheid. Verder zien we ontwikkelingen waardoor de grenzen van wat wij vrijwilligerswerk noemen dreigen op te schuiven. Onze vereniging hanteert de officiële en ook volmondig onderschreven definitie die stelt dat vrijwilligerswerk staat voor: werk dat in enig georganiseerd verband onverplicht en onbetaald wordt verricht ten behoeve van anderen of de samenleving Humanitas Vrijwilligersbeleid

10 Het onverplicht en onbetaald roept de laatste jaren nogal eens discussies op. Voor Humanitas is en blijft vrijwilligerswerk onbetaald werk. Maar vanzelfsprekend is er ook oog voor het feit dat anderen de grens tussen betaald werk en vrijwilligerswerk niet altijd scherp willen trekken. Daarbij duikt regelmatig de term betaling van vrijwilligerswerk op. Ook wordt Humanitas geconfronteerd met gemeenten die - in het kader van sociale activering - mensen met een bijstandsuitkering verplichtend naar vrijwilligerswerk leiden. Ons standpunt daarover is duidelijk: mensen kiezen zelf vrijwillig, dus onverplicht voor vrijwilligerswerk bij Humanitas. Overigens is een duwtje in de rug naar vrijwilligerswerk op zich geen verkeerde zaak. De vereniging is ook alleszins bereid om jonge mensen kennis te laten maken met het vrijwilligerswerk, bijvoorbeeld in de vorm van maatschappelijke stages. Waar mogelijk, wil Humanitas dat actief stimuleren. Ook stellen bedrijven hun werknemers vaker in de gelegenheid om vrijwilligerswerk te doen, als onderdeel van maatschappelijk betrokken en/of verantwoord ondernemen. Dit zogenoemde werknemersvrijwilligerswerk oftewel vrijwilligerswerk in de baas z n tijd geldt voor de vereniging als kans om nieuwe mensen te betrekken bij Humanitas-vrijwilligerswerk. Hoewel hier vraagtekens kunnen worden geplaatst bij het onbetaalde, staat het onverplichte voorop. Humanitas Vrijwilligersbeleid

11 Hoofdstuk 2. Soorten vrijwilligerswerk 2.1 Vier typen vrijwilligerswerk Humanitas kent vier categorieën vrijwilligers: uitvoerende vrijwilligers coördinerende vrijwilligers bestuurlijke vrijwilligers bestuurlijke vertegenwoordigers Deze vier onderscheiden zich in de feitelijke rol die vrijwilligers spelen bij het plannen, organiseren en uitvoeren van vrijwilligerswerk. Daarnaast kent de vereniging een bijzondere vrijwilligerscategorie: bestuurlijke vertegenwoordigers. Humanitas organiseert haar activiteiten overwegend via lokale afdelingsbesturen. Dit vraagt mensen die bereid zijn om vooral bestuurlijk werk te doen. Dat wil zeggen: die bereid en in staat zijn plannen te maken en randvoorwaarden te scheppen. En die op hoofdlijnen leiding willen geven aan de uitvoering van die plannen. De organisatie van de uitvoering zelf is bijna altijd in handen van coördinerende vrijwilligers: vrijwilligers die de werkzaamheden organiseren, zaken op elkaar afstemmen, de eerste contacten onderhouden met mogelijke deelnemers en de vrijwilligers begeleiden die het werk uitvoeren. Het uitvoerend werk in de vorm van de deelnemersondersteuning is bij alle afdelingen in handen van speciaal voor dat doel aangetrokken en opgeleide vrijwilligers. Alle vrijwilligers van Humanitas mogen bij de uitvoering van hun werk rekenen op hulp en ondersteuning vanuit - wat wij noemen - het beroepsapparaat. De medewerkers hiervan werken vanuit vijf districtsbureaus en het landelijk bureau. Zij zorgen voor organisatorische, inhoudelijke en technische ondersteuning. Onze leden en vrijwilligers hebben vanzelfsprekend inspraak in de uitvoering van het lokale en landelijke beleid. Alle vrijwilligers bieden wij sinds 2011 het gratis lidmaatschap van de vereniging aan. Als lid is men uiteraard ook verkiesbaar als bestuurder binnen de vereniging. De ervaring van de laatste jaren heeft geleerd dat onze vrijwilligers weinig of geen behoefte hebben om betrokken te raken bij het algemene verenigingsbeleid, maar wel bij het beleid rond hun eigen activiteit of programma. Het is dan ook zeer wenselijk dat de afdelings- en districtsbesturen hun vrijwilligers betrekken bij beslissingen die direct ingrijpen in de activiteiten. Humanitas Vrijwilligersbeleid

12 2.2 Uitvoerende vrijwilligers Veruit de grootste groep vrijwilligers binnen Humanitas bestaat uit degenen die zorg dragen voor de uitvoering van de activiteiten. Hun betrokkenheid bij de waarden van Humanitas en de zorg en aandacht voor deelnemers is van groot belang. Zij staan het meest in direct contact met de deelnemers van Humanitas. Zij zijn, evenals de coördinerende vrijwilligers, te beschouwen als ambassadeurs van de humanistische waarden, die immers de basis vormen van al onze activiteiten. De meeste uitvoerende vrijwilligers zijn actief in afdelingsactiviteiten en werken dus op afdelingsniveau. Maar sommigen zijn ook betrokken bij een aantal districts- of landelijke activiteiten. Zo zijn onze kindervakantieweken meestal op districtsniveau georganiseerd. Humanitas Chat en Gezin in Balans zijn werkzaam op landelijke schaal. 2.3 Coördinerende vrijwilligers Dan zijn er de vrijwilligers met een organiserende en coördinerende taak. Zij vormen de onmisbare schakel tussen een afdelingsbestuur en de uitvoerende vrijwilligers die onder de verantwoordelijkheid van een afdeling vallen. Vrijwillige coördinatoren werken in opdracht en onder verantwoordelijkheid van een plaatselijk afdelingsbestuur aan de organisatie en uitvoering van verenigingsactiviteiten. Dat vraagt veel kennis en inzicht in wat er in een afdeling speelt, net als goede afstemming en intensief overleg, rapportage en verantwoording. De specifieke deskundigheden die van vrijwillige coördinatoren worden verwacht, liggen op het gebied van organisatie, kennis van de sociale kaart, het kennen en verbinden van vraag en aanbod en het begeleiden van uitvoerende vrijwilligers. Ook de begeleiding van terugkomactiviteiten van de werkgroep behoort daartoe. Vrijwillige coördinatoren zijn daarmee de spil van afdelingsactiviteiten in organisatorische en inhoudelijke zin. Zie voor uitgebreidere informatie over de positie, de algemene taken en verantwoordelijkheden van de vrijwillige coördinatoren bijlage 9. In de Handreikingen van Humanitas over de meest voorkomende activiteiten staat meer informatie over de benodigde kennis, houding en vaardigheden. Vanzelfsprekend mogen vrijwillige coördinatoren in hun werk rekenen op een goede ondersteuning door het afdelingsbestuur en de districtsbureaus. In elk geval kunnen zij altijd terugvallen op - specialisten van - consulententeams en de afdeling Ontwikkeling en Ondersteuning (O&O) van het landelijk bureau. Voor vrijwillige coördinatoren is een basistraining beschikbaar die bestaat uit een drietal 'verplichte' onderdelen, en één vrijwillig onderdeel. 2.4 Bestuurlijke vrijwilligers De vereniging werkt met drie bestuurslagen waarbinnen bestuurlijke vrijwilligers een rol spelen: Humanitas Vrijwilligersbeleid

13 afdelingsbesturen districtsbesturen landelijk hoofdbestuur De positie van al deze bestuurlijke vrijwilligers is formeel duidelijk aangegeven in de statuten en in de huishoudelijk reglementen van de vereniging. Daarin staan de precieze spelregels waarbinnen besturen optreden, met hun verantwoordelijkheden, rechten en plichten. Nieuwe bestuursleden kunnen er - ter voorbereiding op hun taken en functie - altijd op rekenen dat het district een bestuurderscursus organiseert. Om vrijwilliger te zijn bij Humanitas, hoeft men geen lid van de vereniging te zijn. Dit ligt anders bij de bestuurlijke vrijwilligers. Bestuursleden van Humanitas zijn verplicht lid. Het is statutair voorgeschreven en ook volkomen logisch (statuten art. 22, lid 1, art. 34, lid 1 en 38c en art. 10, lid 1 van het Huishoudelijk Reglement Afdelingen). Het lidmaatschap is van belang voor wie over het beleid wil meebeslissen en dus de toekomst van de vereniging. De praktijk van het werk heeft geleerd dat er tussen onze bestuurlijke vrijwilligers grote verschillen kunnen bestaan in de mate waarin men zich inzet en wijze waarop. Dit heeft vaak te maken met de ontwikkelingsfase, de omvang van het werkgebied van een afdeling en de hoeveelheid werkzaamheden die zich aandient. Zo komen we afdelingsbesturen tegen die bijna geheel uit doeners bestaan (meestal beginnende, nieuwe en/of kleine afdelingen) en besturen waarbij de meeste bestuurders functioneren als betrokken bestuurders op afstand (meestal bij grote afdelingen en/of afdelingen met veel verschillende activiteiten). Bijlage 6 geeft een overzicht van de taken en verantwoordelijkheden van een afdelingsbestuur. Humanitas kent de ruimte om te experimenteren met nieuwe organisatie- en bestuursvormen op lokaal niveau. Een voorbeeld: de snelle opstart van een noodzakelijk geachte activiteit wordt soms belemmerd door de verplichting eerst een lokaal bestuur te moeten vormen. Daarom is het op gang brengen van plaatselijke activiteiten door vrijwilligers mogelijk, ook zonder een afdelingsbestuur. Maar niet zonder overleg met en betrokkenheid van het betreffende districtsbestuur. 2.5 Bestuurlijke vertegenwoordigers Tenslotte een bijzondere vrijwilligersactiviteit die op verzoek van een Humanitas-bestuur alleen kan worden gedaan door leden-vrijwilligers: die van bestuurlijk vertegenwoordiger. Op diverse plaatsen heeft Humanitas als vereniging een vertegenwoordiging in besturen van andere organisaties. Bijvoorbeeld in die van algemene lokale welzijnsstichtingen, van zorgcentra voor ouderen of van besturen van lokale/regionale Humanitas-werkstichtingen. Daartoe aangezochte 'bestuurlijke vertegenwoordigers' representeren Humanitas in formele zin. Om dit te kunnen doen, is het lidmaatschap van de vereniging een vereiste. Humanitas Vrijwilligersbeleid

14 Van bestuurlijke vertegenwoordigers wordt gevraagd: periodiek contact te onderhouden met het Humanitas-bestuursorgaan dat hen voordroeg; te overleggen met hetzelfde orgaan wanneer er cruciale standpuntbepalingen worden verwacht. Om hun werk goed te kunnen doen, kunnen bestuurlijke vertegenwoordigers van Humanitas altijd rekenen op ondersteuning van de vereniging. Dat gebeurt in de vorm van duidelijke instructie, consultatiemogelijkheden en facilitaire dienstverlening. 2.6 Diversiteit De afgelopen jaren kregen we elk jaar meer deelnemers, meer vrijwilligers, meer activiteiten kwamen erbij, meer samenwerkingpartners die met elkaar werken aan een samenleving met een menselijker gezicht. Uitgangspunt is daarbij steeds geweest de wens om als organisatie zoveel mogelijk een afspiegeling te zijn van de samenleving. Zowel wat betreft de deelnemers aan de activiteiten als de samenstelling van ons uitvoerende, coördinerende en bestuurlijke vrijwilligersbestand. Wil Humanitas diverse doelgroepen blijven bedienen, dan moet ze ook een zo goed mogelijke afspiegeling van de samenleving zijn. Voor de groep uitvoerende vrijwilligers is dat redelijk het geval. Dat geldt echter nog niet voor de groep coördinatoren en bestuursleden. Voor de duurzaamheid van onze organisatie moeten we ook daar de nodige aandacht aan schenken. Humanitas Vrijwilligersbeleid

15 Hoofdstuk 3. Wat vraagt Humanitas van haar vrijwilligers? 3.1 Kwalitatief vrijwilligerswerk vraagt gekwalificeerde vrijwilligers Het gaat er niet alleen om dat veel mensen zich door het werk van Humanitas aangesproken voelen, maar ook dat de geschikte vrijwilligers worden gevonden. Humanitas zoekt bewust naar mensen die op grond van hun (levens)ervaring, kennis en kunde bepaalde werkzaamheden op zich kunnen nemen. Maar ook naar mensen die bereid zijn hun nog beperkte ervaring, kennis en kunde ter zake te vergroten. Deze aanpak biedt de beste garantie voor kwalitatief goed Humanitas-vrijwilligerswerk. Kwalitatief goed vrijwilligerswerk moet ervoor zorgen dat de geboden hulp en ondersteuning deelnemers daadwerkelijk op weg helpen om zelfstandig weer verder te kunnen. Dit uitgangspunt heeft directe gevolgen voor de werving, selectie, voorbereiding, scholing en begeleiding van vrijwilligers. Doe je de goeie dingen goed? Wat vrijwilligers bij Humanitas moeten kennen en kunnen wordt afgeleid uit wat de vereniging haar deelnemers aan zorg en ondersteuning wil bieden. Zonder daarbij het vraaggericht werken uit het oog te verliezen. Welke concrete activiteit wordt ondernomen? En wat vraagt het om deze met vrijwilligers uit te voeren? Centraal staat dat kwaliteit is gebaseerd op het jezelf en met elkaar steeds opnieuw afvragen of je de goede dingen doet en of je dat ook op een goede manier aanpakt en uitvoert. 3.2 Werving van vrijwilligers De werving van nieuwe vrijwilligers is net zo belangrijk als de meest geschikte plaats vinden waar zij hun werk kunnen doen. Daarom vergt dit goede voorbereiding en een systematische aanpak. Gezien de voortdurende doorstroming van vrijwilligers vraagt dit continu aandacht. Het Humanitas vrijwilligersbeleid gaat hierin planmatig te werk. Bij het aantrekken van nieuwe vrijwilligers moeten we eerst goed nagaan voor welke taken en werkzaamheden mensen worden gezocht. De activiteiten die men van nieuwe vrijwilligers vraagt en de verwachting die men van hen heeft, moeten zo concreet mogelijk zijn (aantal mensen, taken, bekwaamheden, tijdsbeslag). Is dat eenmaal helder, dan kan er een doelgericht wervingsplan worden gemaakt. Daarin staat de concrete aanpak van de werving. Bedenk ook dat wervingsmateriaal (communicatie-uitingen) bijdraagt aan de totale beeldvorming (PR) van de vereniging. Ook dat onderdeel vergt een planmatige en gecoördineerde aanpak. In bijlage 1 staan tips voor de werving van vrijwilligers. In zo n wervingsplan staan de volgende afspraken: wie is eindverantwoordelijk voor de werving?; hoe vindt de selectie plaats en wie is daarbij betrokken?; Humanitas Vrijwilligersbeleid

16 op welke manier worden vrijwilligers geworven en geselecteerd (criteria)? Denk aan de mogelijkheden van internet en social media (let wel op: hoe laagdrempeliger en ongerichter het wervingskanaal, hoe uiteenlopender de (kwaliteit van) de reacties zullen zijn); hoe verloopt de opvang en introductie van de nieuw geworven vrijwilliger?; hoeveel tijd kan er in wervingsactiviteiten gestoken?; welke financiële middelen kunnen worden ingezet? 3.3. Passend vrijwilligerswerk: selectie en matching Niet zelden melden zich tijdens een wervingscampagne mensen die gewoon graag aan 'iets' meedoen en daarbij niet altijd goed letten op wat er precies van hen wordt gevraagd en verwacht. Pure bereidwilligheid om iets te doen, staat niet garant voor geschiktheid. En 'afgewezen worden' brengt teleurstelling en soms ook boosheid met zich mee. Juist daarom zorgt Humanitas in haar wervingscampagnes voor optimale duidelijkheid over hetgeen zij vraagt en verwacht van potentiële vrijwilligers. Ook daarom organiseren de districten regelmatig informatie- en oriëntatiebijeenkomsten voor nieuwe en potentiële vrijwilligers. Het koppelen van een mogelijke vrijwilliger aan een passende activiteit vraagt om een bewuste selectie: werving en selectie gaan hand in hand. Natuurlijk begint een goede selectie met de zorg voor 'grote duidelijkheid' in een wervingscampagne. Maar hoe duidelijk wij de zaken ook voorstellen, het is altijd mogelijk dat de ontvanger van de boodschap deze anders leest of interpreteert. Ga daarom bij nieuw geworven vrijwilligers steeds na of de wederzijdse verwachtingen helder zijn en bij elkaar aansluiten. Het aan elkaar koppelen van vrijwilligers en beschikbare activiteiten blijft maatwerk. Om dit zo goed mogelijk te doen, worden in ieder geval de volgende zaken zwaarwegend in een afweging betrokken: het onderschrijven van de verenigingsdoelstelling en de gehanteerde uitgangspunten bij het werk van Humanitas; beschikken over de gezochte kwaliteiten en vaardigheden; de bereidheid hebben een 'gevraagde' minimale hoeveelheid tijd en energie te investeren; gemotiveerd zijn voor het betreffende vrijwilligerswerk; de bereidheid hebben tot deelname aan werkoverleg en intervisie; de bereidheid hebben tot scholing en bijscholing; open staan voor reflectie op het eigen handelen; ten minste de minimumleeftijd hebben (alleen bij bepaalde activiteiten), zie ook 3.5; de bereidheid hebben lid te worden van Humanitas (bij bestuurders en bestuurlijk vertegenwoordigers); in staat en bereid zijn een Verklaring Omtrent het Gedrag te overleggen bij een aantal specifieke activiteiten (zie hieronder 3.4). Humanitas Vrijwilligersbeleid

17 Uiteindelijk zal pas in de praktijk goed blijken of de wensen en verwachtingen aan beide kanten overeenstemmen. Beslissend bij een bestendige en goede samenwerking is meestal of men zich kan vinden in de al aanwezige werkcultuur en een goede aansluiting kan vinden bij een bestaande groep vrijwilligers. Het is daarom raadzaam om - bijvoorbeeld na een half jaar - een moment van evaluatie af te spreken met de nieuwe vrijwilliger. 3.4 Verklaring Omtrent het Gedrag: de VOG Voor een aantal specifieke vrijwilligersactiviteiten is het noodzakelijk dat de (toekomstige) vrijwilliger een zogeheten Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) kan overleggen. Deze verklaring kan zowel langs papieren weg als digitaal worden aangevraagd. Het Ministerie van Justitie geeft deze af wanneer er geen redenen bekend zijn waarom iemand niet geschikt is voor het opgegeven soort (vrijwilligers)werk. Humanitas heeft enkele activiteiten waarvoor een dergelijke verklaring noodzakelijk is, gelet op de kwetsbaarheid van de groep waarmee wordt gewerkt. Het betreft vrijwilligerswerk ten behoeve van: alle activiteiten van het programma Elk kind telt; Thuisadministratie; maatjes verstandelijk gehandicapten; maatjes psychiatrische patiënten; maatjes jongeren; Gezin in Balans; contact met gedetineerden en ex-gedetineerden; voorleesactiviteiten. Een VOG heeft geen vaste geldigheidsduur. Het blijft geldig voor het doel en de functie waarvoor deze is afgegeven. Verandert de vrijwilliger van functie (of van organisatie) dan verliest een VOG zijn geldigheid en kan Humanitas de vrijwilliger om een nieuwe VOG vragen. De kosten van de verklaring komen voor rekening van Humanitas. Uiteraard kan een VOG tussentijds zijn geldigheid verliezen als een vrijwilliger wordt vervolgd of gerechtelijk wordt veroordeeld voor strafbare handelingen. 3.5 In veilige handen Seksueel grensoverschrijdend gedrag komt voor, ook in het vrijwilligerswerk. Humanitas participeert in het traject In veilige handen (NOV, Movisie, Ministerie van Justitie). Dat voorziet in een aantal hulpmiddelen om seksueel misbruik te voorkomen en aan te pakken. Het is van belang dat een vrijwilliger die hiervoor wordt geschorst, niet ongemerkt bij een andere vrijwilligersorganisatie weer aan de slag kan. Momenteel (voorjaar 2013) wordt de laatste hand gelegd aan een zorgvuldige vorm van tuchtrecht en een registratielijst waar vrijwilligers door een extern en onafhankelijk tuchtcollege onder strikte voorwaarden op kunnen worden geplaatst. Wanneer Humanitas dan twijfels zou hebben over de Humanitas Vrijwilligersbeleid

18 betrouwbaarheid van een nieuwe vrijwilliger kan ze de beheerder van deze registratielijst (onder verantwoordelijkheid van het Ministerie van Justitie) raadplegen. Humanitas heeft een gedragscode voor vrijwilligers die met minderjarigen werken (zie bijlage 13) en een Meldprotocol seksueel grensoverschrijdend gedrag (zie bijlage 14) 3.6 Entree nieuwe vrijwilligers In principe kan iedereen boven de 16 jaar, zoals aangegeven in art. 6, lid 1 van de verenigingsstatuten, lid worden van Humanitas en bij ons vrijwilligerswerk doen. Voor bepaalde verenigingsactiviteiten hebben wij de minimumleeftijd hoger vastgesteld (zie bijlage 11). Past een nieuw aangemelde vrijwilliger duidelijk bij het aangeboden vrijwilligerswerk, of is deze bereid zijn of haar geschiktheid daartoe te ontwikkelen, dan zijn de volgende stappen aan de orde: Nieuwe vrijwilligers ontvangen een verwelkomingsbrief (bijlage 3). Hierin staat wat de vrijwilliger van Humanitas mag en kan verwachten. Het gaat daarbij om zaken als scholing, begeleiding, informatievoorziening, inspraak, rechtspositie en verzekeringen. Ook staan daarin de verwachtingen van Humanitas. Hierbij gaat het om zaken als bejegening van deelnemers, omgang met deelnemersinformatie, bereikbaarheid, deelname aan werkoverleg en scholing en de opzegtermijn. Specifieke en gedetailleerdere afspraken worden apart op schrift gesteld (in de vrijwilligersovereenkomst, zie bijlage 4 en bijlage 5) en aan de introductiebrief toegevoegd. Nieuwe vrijwilligers die met minderjarigen gaan werken, krijgen ter ondertekening een gedragscode voorgelegd. Deze code is onderdeel van de vrijwilligersovereenkomst met Humanitas en moet onderschreven zijn voordat men concreet aan de slag gaat. De code is opgesteld om de kwaliteit van de activiteiten met kinderen te maximaliseren en de eventuele risico s zo klein mogelijk te maken. Ook nieuwe vrijwilligers die gaan werken met deelnemers rond Thuisadministratie krijgen standaard ter ondertekening een gedragsprotocol voorgelegd. Ook bij hen is dit een onderdeel van de vrijwilligersovereenkomst. Deze moet onderschreven zijn voordat men concreet aan de slag gaat (bijlage 4 en bijlage 5). Nieuwe vrijwilligers of mensen die erover denken dat te worden, worden in een aantal regio s uitgenodigd deel te nemen aan een introductiebijeenkomst. Daarin maken zij kennis met de missie, de doelen en de waarden van de organisatie. Ook krijgen zij een overzicht van de activiteiten en werkwijzen van Humanitas. Op grond daarvan kan men een weloverwogen keuze maken om zich aan deze organisatie te verbinden en zo ja, aan welke activiteit. Deze introductiebijeenkomsten kunnen zowel op afdelings- als op districtsniveau worden georganiseerd. 3.7 (Vermoedens van) misstanden Het gebeurt gelukkig niet vaak, maar vrijwilligers kunnen in hun werk worden geconfronteerd met ernstige misstanden, of vermoedens daarvan. Het kan gaan om zaken die wijzen in de richting van Humanitas Vrijwilligersbeleid

19 verwaarlozing, mishandeling of misbruik. Humanitas rapporteert niet aan derden als het gaat om de contacten met deelnemers. Maar er kunnen zich situaties voordoen waarin de veiligheid van met name minderjarigen in het geding is. Vrijwilligers die zoiets vermoeden vragen wij altijd contact op te nemen met de coördinator van de activiteit. Die zal proberen meer helderheid te krijgen en overlegt - als daar aanleiding toe is - zonodig met het afdelingsbestuur of de leidinggevende over eventueel te nemen stappen. Zie hiervoor ook bijlage 14 en bijlage Beëindiging vrijwilligerswerk Bij Humanitas blijven vrijwilligers doorgaans vier tot vijf jaar en stoppen dan met het werk of gaan ander vrijwilligerswerk doen, al dan niet bij Humanitas. Dat is een goede zaak, want het zorgt ervoor dat vrijwilligersgroepen open blijven staan voor nieuwe vrijwilligers en nieuwe ideeën. Bij de beëindiging van de relatie is het voor de organisatie van belang te weten hoe de vrijwilliger terugkijkt op zijn periode bij Humanitas. Hoe hij zijn werk bij de vereniging heeft ervaren en of hij suggesties heeft om zaken beter of anders te organiseren. Dat biedt de werkgroep of de afdeling informatie om te komen tot verbeteringen. Coördinatoren zorgen daarom voor een afrondingsgesprek met een vertrekkende vrijwilliger. Om dat gesprek te vergemakkelijken zijn enkele kapstokken ontwikkeld ten behoeve van het vertrek van respectievelijk vrijwilligers, coördinatoren en bestuursleden (bijlage 23). Humanitas Vrijwilligersbeleid

20 Hoofdstuk 4. Wat Humanitas haar vrijwilligers biedt 4.1 Wie veel verwacht moet veel bieden Humanitas vraagt het een en ander van haar vrijwilligers. Daar staat dan ook het nodige tegenover. Humanitas hecht veel waarde aan goede begeleiding en de bevordering van deskundigheid. Vanzelfsprekend investeren we daarom in de kwaliteit van het vrijwilligerswerk. Het resultaat van al het werk hangt immers nauw samen met de kunde en vaardigheden van de organiserende en uitvoerende vrijwilligers. Als uitgangspunt geldt daarom dat alle vrijwilligers bij Humanitas recht hebben op facilitaire en inhoudelijke ondersteuning. Hoever dit in de praktijk kan worden ingevuld, hangt uiteraard af van de financiële reikwijdte en organisatorische beschikbaarheid. Als ondersteuning bij de organisatie en uitvoering van werkzaamheden zorgt de vereniging voor deskundige vrijwillige en/of beroepsmatige begeleiding. Ook wordt speciaal georganiseerde deskundigheidsbevordering aangeboden (zie 4.4). 4.2 Goede introductie essentieel Een goede introductie van nieuwe vrijwilligers is dikwijls bepalend voor een goed lopende verhouding tussen de vereniging en haar vrijwilligers. In een goede samenwerking weten de betrokkenen waar zij met elkaar aan toe zijn. Humanitas zorgt bij de introductie daarom voor bondige en duidelijke informatie over de volgende zaken: de geschiedenis van Humanitas (de bestaansgrond); waar Humanitas voor staat (de opdracht of missie); de organisatieopzet (vereniging en ondersteunende beroepskrachten); de besluitvorming (wie beslist waarover); de medewerkers (vrijwillige en betaalde); de programmalijnen (werkvelden en activiteiten); het Humanitas Registratie Systeem (HRS). Deze onderwerpen krijgen aandacht in de algemene introductiebijeenkomsten die met zekere regelmaat in de districten worden aangeboden. Alle nieuwe vrijwilligers krijgen hiervoor een uitnodiging. De introductie kan een afzonderlijke korte training zijn - als men nog geen keuze heeft gemaakt. Of een deel van de basistraining voor een specifieke activiteit - als men al wel een keuze heeft gemaakt (zie verder ook 4.4). Ook staat op de website van Humanitas een introductiemodule waar nieuwe vrijwilligers nader kunnen kennismaken met het werk van Humanitas en de uitgangspunten. Aansluitend op deze introductiefase zijn er specifieke basistrainingen gericht op bepaalde activiteiten - die net als de algemene introductiecursus zoveel mogelijk in de districten of afdelingen worden gegeven. Humanitas Vrijwilligersbeleid

21 Een belangrijk doel van de introductie is om zicht en inzicht te krijgen op de diversiteit van het werk van Humanitas. Alle nieuwkomers komen in aanmerking voor toezending van het ledenblad Van Mens Tot Mens. Het blad biedt lezers een helder beeld van de vele activiteiten en aandachtspunten van de vereniging. Leden ontvangen het blad automatisch. Vrijwilligers die geen lid (willen) zijn kunnen het blad ook ontvangen als zij op het landelijk secretariaat van Humanitas zijn aangemeld door het afdelings- of het districtsbestuur waarvoor zij actief zijn. 4.3 Werkbegeleiding Om te zorgen dat de werkzaamheden zo goed en efficiënt mogelijk worden uitgevoerd, moeten zowel uitvoerders als organisatoren van vrijwilligerswerk kunnen rekenen op aanwezige werkbegeleiding. De begeleiding van organiserende en coördinerende vrijwilligers komt in de regel van afdelingsbestuurders en van de consulenten die de vereniging in dienst heeft. De begeleiding van uitvoerende vrijwilligers is toevertrouwd aan coördinerende vrijwilligers. Voor een aantal specifieke activiteiten nemen beroepskrachten dit waar. Deze begeleiding kent twee aandachtspunten: taakgerichte zaken en persoonsgerichte zaken. Taakgerichte werkbegeleiding: aandacht voor het bieden van hulp en ondersteuning bij de uitvoering van het werk. Zo nodig training in vereiste vaardigheden; Persoonsgerichte werkbegeleiding: aandacht voor iemands persoonlijke capaciteiten in relatie tot de gevraagde taken. Werkbegeleiding gebeurt niet alleen individueel, maar ook in groepsverband ( intervisie ) of in een combinatie van beide. De opdracht tot werkbegeleiding van uitvoerende vrijwilligers komt van afdelingsbesturen. Het afdelingsbestuur zorgt zelf voor de werkbegeleiding, of draagt deze op aan vrijwillige - of in voorkomende gevallen betaalde - coördinatoren. Bij afdelingsoverstijgende activiteiten kan de begeleidingsopdracht ook van een districtsbestuur komen. Wie uiteindelijk de begeleiding op zich neemt, hangt in de praktijk af van drie factoren: 1. de beschikbaarheid van personen met voldoende kennis en kunde; 2. de feitelijke behoefte aan begeleiding; 3. het soort werk dat onder handen wordt genomen. Maar wie het ook uitvoert en in welke vorm, er wordt altijd vooraf een afspraak gemaakt over de aard en de frequentie van de begeleiding. Om elk misverstand hierover te voorkomen, worden deze afspraken op papier gezet en meegedeeld aan alle direct betrokkenen. Juist werkbegeleiding kan duidelijk maken of de uitvoering van iemands werk verloopt zoals dit was bedoeld. Het biedt - heel belangrijk- gelegenheid voor positieve feedback en complimenten. Maar ook als zaken niet gaan zoals is bedoeld, helpt het die onder ogen te zien, ook al is dat soms Humanitas Vrijwilligersbeleid

22 ongemakkelijk om aan te kaarten. Functioneringsproblemen binnen het vrijwilligerswerk horen erbij. Werkbegeleiders zullen dan (soms samen met consulenten en/of afdelingsbesturen) moeten zoeken naar oplossingen die passend zijn voor zowel de betrokken vrijwilliger als voor Humanitas. Dat kan ook leiden tot het zoeken naar ander, beter passend vrijwilligerswerk. 4.4 Scholing en opleiding: deskundigheidsbevordering Kwalitatief hoogwaardig vrijwilligerswerk vraagt goed geïnstrueerde en opgeleide vrijwilligers. Dit krijgt volop aandacht via de activiteiten van de Humanitas Academie. Het begrip Humanitas Academie staat voor een samenhangend programma van deskundigheidsbevordering dat op plaatselijk, regionaal en landelijk niveau wordt aangeboden en uitgevoerd. Kwalitatief hoogwaardig vrijwilligerswerk begint bij het duidelijk aangeven van de kwaliteiten die nodig zijn om de ondersteuning van deelnemers zo optimaal mogelijk te laten plaatsvinden. Concrete informatie hierover is te vinden in de Handreikingen die de vereniging voor een aantal veel voorkomende activiteiten heeft uitgegeven. Er komt in naar voren aan welke vooraf gestelde criteria de dienstverlening moet voldoen. Ook bij geheel nieuwe verenigingsactiviteiten zullen steeds dit soort criteria worden gesteld. Hieruit kan doorgaans rechtstreeks worden afgeleid welke kennis, kunde, vaardigheden en houding de organiserende en uitvoerende vrijwilligers in huis moeten hebben om met succes aan de slag te kunnen. Niet alleen het belang van de deelnemers speelt daarbij een rol: er is ook sprake van een eigenstandig vrijwilligersbelang. Ook voor vrijwilligers zelf is kwalitatief hoogwaardig werk leveren van grote betekenis. Het draagt bij aan het geloof in eigen kunnen en aan beroepstrots onder vrijwilligers. Humanitas vindt dat 'kwalitatief hoogwaardig werk' vrijwilligers met recht trots maakt op wat zij verrichten. De deskundigheidsbevordering voor vrijwilligers die onder de paraplu van de Humanitas Academie wordt georganiseerd in een scholingsaanbod, is afgestemd op de activiteiten binnen de volgende vijf programmalijnen: Elk Kind Telt: activiteiten gericht op kinderen, jongeren en hun opvoeders; Vallen en Opstaan: activiteiten gericht op mensen die tijdelijk de regie over hun leven kwijt zijn; Alleen en Samen: activiteiten gericht op het doorbreken van isolement; Oud en Redzaam: activiteiten gericht op de participatie van ouderen; Verwerken en Verder: activiteiten ter ondersteuning bij het verwerken van verliezen. Deze programmalijnen herbergen een veelheid aan activiteiten. Voor alle activiteiten zijn trainingen beschikbaar. Dit geldt niet alleen voor bestaande activiteiten: ook wanneer er sprake is van nieuwe initiatieven zal er voor de vrijwilligers een training worden ontwikkeld en aangeboden. Dat kan in eigen beheer plaatsvinden of worden uitbesteed. Humanitas heeft ervoor gekozen om haar scholings- en trainingsaanbod zo lokaal mogelijk uit te voeren en landelijk te stroomlijnen en te harmoniseren. Hiertoe zijn de beste praktijken de maat waarop een nieuw aanbod wordt gesneden. De intentie hierachter is toe te werken naar een kwaliteitsstandaard van de door Humanitas-vrijwilligers geboden ondersteuning. Het scholings- en trainingsaanbod richt zich in het bijzonder op de in hoofdstuk 2. genoemde categorieën vrijwilligers: Een goede introductie: ieder die van plan is of erover denkt vrijwilligerswerk bij Humanitas te gaan verrichten kan in cursusvorm of via een e-learning module kennismaken met de doelen, waarden, activiteiten en werkwijzen; Humanitas Vrijwilligersbeleid