De Marker Wadden als proeftuin

Transcriptie

1 De Marker Wadden als proeftuin Wat kunnen we leren van Marker Wadden? Ruurd Noordhuis

2 Markermeer: problematiek, oorzaken en remedie Problematiek: Slecht imago Markermeer Staat van Instandhouding Natura 2000 Onvoldoendes op KRW maatlatten Oorzaken: Kunstmatigheid; lage habitat diversiteit Kleibodem: slib productie zonder afvoer Lage productie t.o.v. heersende voedselrijkdom Remedie: Werken aan balans tussen waterkwaliteit, habitatdiversiteit, peilbeheer en connectiviteit

3 Problematiek: weinig variatie, veel slib

4 Ongelijke habitat verdeling over compartmenten IJsselmeer zand, geulen Ketelmeer Rivieraspecten 100% 80% 60% 40% 20% m m m ,5m -0,5- -0,2m -0,2-0m 0-0,2m 0% IJsselmeer Markermeer Borderlakes IJssel Markermeer klei, slib Veluwerandmeren ondiepten, planten

5 Oorsprong slib-problematiek: 3. Algen en slib vormen vlokken 2. Zwevend slib neemt toe, aandeel algen daalt 1. Verblijftijd neemt toe, minder doorspoeling 4. Weinig wind, weinig algen

6 Productie stokt bij volgende stap: filteraars Groei mosselen afgenomen

7 Van oorzaken naar maatregelen: Duurzaam (Toekomstbestendig) Ecologisch Systeem (met hogere productie) Waterkwaliteit Habitat Diversiteit Connectiviteit Hydrologische Dynamiek Nutrienten extern, nutrienten bodem, slib Land-water overgangen, ondiepten, slib gradienten Vistrek, verblijftijd Seizoensgebonden peil, op en afwaaiing, doorstroming Blocq van Kuffeler Marker Wadden TBES, ecologische dijkverbetering, Marker Wadden KRW Achteroevers (MW intern) Peilbesluit (MW locatiekeuze) Verwijderen slib Fixeren slib Nutrienten bodem Ondiepten Overgangen Luwte Nieuwe koppeling habitats Afstemming aanleg op peilregime en op/afwaaiing

8 Marker Wadden: Learning by doing

9 Leren van eerdere projecten: Ierst na 1.5 jaar

10 Leren van eerdere projecten: Kreupel

11 Marker Wadden: Nulmeting MW dec. 2015: P in sediment 0,3-0,6 g/kg Fe, S en Ca relatief hoog

12 Hamvraag: kan voedselproductie verbeteren

13 Vragen over schaal en opschaling van effecten

14 Monitoring als basis voor onderzoek.

15 Opties voor aanvulling; Remote Sensing? Spaceborne: Zwevend stof Noordzee (DINEOF bewerking MERIS beelden) Airborne: Zwevend stof Schelde (VITO)

16 Slib: dwijlen met de kraan open?

17 Daarnaast vele andere vragen: Kennis- en Innovatieprogramma Marker Wadden (KIMA) Meerjarig: Onafhankelijk onderzoek Schakel tussen fundamenteel onderzoek, valorisatie en monitoring Interdisciplinaire aanpak en meervoudige doelen Kennisdeling Uitnodigend, maar wel eigen tijd en/of geld meenemen

18 Thema s en doelen Toegepast Onderzoek MW Bouwen met slib en holoceen sediment Ecosysteem van waarde Adaptieve governance Doelbereik grootschalige land-water overgangen slibgradient Kostenefficientie aanlegmethodes beheer en onderhoud Meerwaarde verdienmodellen toepassing elders

19 Thema I - Bouwen met Slib Onderzoeksvragen Hoofdvraag: hoe kun je zo efficiënt en natuurlijk mogelijk met dun slib een bodem creëren met voldoende draagkracht waarop verdere (natuur)ontwikkeling kan plaatsvinden? Wat is de invloed van samenstelling van het bronmateriaal op de consolidatie en verdere (natuurlijke) ontwikkeling? Wat is de invloed van de wijze van storten (in één of in laagjes) op de consolidatie en verdere (natuurlijke) ontwikkeling? Wat is de invloed van de wijze van beheer (o.a. peilbeheer, vegetatiebeheer) op de consolidatie en verdere (natuurlijke) ontwikkeling?

20 Thema II Ecosysteem van Waarde Onderzoeksvragen Welke invloed hebben de MW op aantallen, voorkomen, overleving en voedselaanbod van vissen en vogels? Wat is het effect van veranderende slibprocessen (en daaraan gerelateerd zwevend stof gehalte) op het benthisch en pelagisch systeem Hoe vindt de ontwikkeling van de bodem- en waterkwaliteit in de verschillende habitats van de MW plaats in relatie tot kolonisatie en ontwikkeling van flora en fauna Wat is de invloed van de Marker Wadden als nieuwe habitat op en rondom Marker Wadden voor N2000 instandhoudingsdoelen en KRW doelen van het Markermeer?

21 Thema III Adaptieve Governance Onderzoeksvragen Hoe kan het beste worden omgegaan met verschillende partijen aan het stuur: het samen sturen van het project Markerwadden op basis van gelijkwaardigheid terwijl 1 overheid wel het eigendomsrecht behoud; Hoe kan de lange termijn uitvoering- en exploitatie (beheer en onderhoud) gaandeweg een technisch-ecologisch project worden gewaarborgd? Welke instrumenten en arrangementen zijn hiervoor te ontwikkelen? Welke maatregelen/functies/doelen kunnen het beste gecombineerd worden in technischecologische projecten elders in NL en daarbuiten? Welke verdienmodellen ondersteunen het beste de samenwerking en de mogelijke synergie tussen de samenwerkende partijen?

22 Wetenschappelijk Kennisprogramma MUD MUD: Multifunctional Use of Dredged sediment toegepast wetenschappelijk : 12 aio s en 3 postdoc s 6 universiteiten: TUD, UU, WUR, UT, RU, EUR parallel aan de thema s van het toegepaste onderzoeksprogramma 3 studiegebieden: Marker Wadden, Eems-Dollard, Nieuwe Waterweg Toepassingscases: Markerwadden, Haringvliet, Canada, Eems-Dollard Haven van Rotterdam Markerwadden

23 KIMA: Met vereende krachten

24 IJsselmeeracademie? Kerntaak 1: identificatie van kennisleemtes articuleren van onderzoeksvragen Kerntaak 2: bevorderen van samenhangende onderzoeksprogrammering (bijv. Waddenfonds; = 3 provincies) Kerntaak 3 bevorderen van informatievoorziening en kennisuitwisseling

25 Marker Wadden: Learning by doing Faciliteiten: veldstation, boot

26 Marker Wadden: Learning by doing