Fiche 1: Verordening tot instelling van het Europees Openbaar Ministerie

Transcriptie

1 Fiche 1: Verordening tot instelling van het Europees Openbaar Ministerie 1. Algemene gegevens Titel voorstel Verordening van de Raad tot instelling van het Europees Openbaar Ministerie Datum Commissiedocument 17 juli 2013 Nr. Commissiedocument COM (2013) 534 Prelex Nr. Impact Assessment Commissie en Opinie Impact Assessment Board SWD(2013) 274 Behandelingstraject Raad JBZ-Raad en bij gebreke van eenparigheid Europese Raad Eerstverantwoordelijk ministerie Ministerie van Veiligheid en Justitie Rechtsbasis, besluitvormingsprocedure Raad, rol Europees Parlement, gedelegeerde en/of uitvoeringshandelingen a) Rechtsbasis: artikel 86 VWEU

2 b) Besluitvormingsprocedure Raad en rol Europees Parlement: Bijzondere wetgevingsprocedure: de Raad besluit met eenparigheid na goedkeuring van het Europees Parlement. Bij het ontbreken van eenparigheid kan op verzoek van een groep van ten minste negen lidstaten het ontwerp van de verordening worden voorgelegd aan de Europese Raad, die het voorstel binnen vier maanden behandelt. In geval van consensus verwijst de Europese Raad het voorstel ter aanneming terug naar de Raad. Indien er binnen de Europese Raad geen consensus is bereikt, kunnen ten minste negen lidstaten aangeven dat zij een nauwere samenwerking wensen aan te gaan op grond van de ontwerpverordening. Verdere besluitvorming vindt vervolgens plaats via de procedure van versterkte samenwerking. c) Gedelegeerde en/of uitvoeringshandelingen: niet van toepassing 2. Samenvatting BNC-fiche Korte inhoud voorstel Het voorliggende voorstel maakt onderdeel uit van het op 17 juli 2013 door de Commissie openbaar gemaakte pakket van maatregelen inzake de verbetering van de bestrijding van EUfraude, dat wil zeggen fraude waardoor de financiële belangen van de EU worden geschaad, waarbij de nadruk ligt op de inzet van het strafrecht. De Commissie stelt voor om een Europees openbaar ministerie (hierna: EOM) op te richten als een gedecentraliseerde structuur, door middel waarvan het EOM is vertegenwoordigd in elke lidstaat. Het voorstel bevat regels voor de oprichting en het functioneren van het EOM met het oog op de opsporing en vervolging van fraude met EU-middelen, delicten zoals bedoeld in de ontwerprichtlijn strafrechtelijke bestrijding van fraude die de financiële belangen van de Unie schaadt. De onderhandelingen over deze richtlijn zijn nog niet afgerond. 1 1 Voor het BNC fiche over deze ontwerprichtlijn wordt verwezen naar Kamerstukken II , , nr en voor de laatste stand van de onderhandelingen naar het verslag van de JBZ-Raad van 6 en 7 juni 2013, waaruit blijkt dat de Raad een algemene oriëntatie heeft vastgesteld (Kamerstukken II , , nr. 179, blz. 15).

3 De Verordening inzake het EU agentschap voor strafrechtelijke justitiële samenwerking Eurojust (COM(2013)535) en de mededeling inzake het bestuur van OLAF (COM(2013)533) maken eveneens deel uit van het pakket ter verbetering van de bestrijding van fraude met EU-middelen. Hierover zijn separate fiches opgesteld. Bevoegdheidsvaststelling en subsidiariteits- en proportionaliteitsoordeel Bevoegdheid: het kabinet acht het wenselijk de rechtsbasis te preciseren, zodat deze komt te luiden: artikel 86, lid 1, VWEU. Subsidiariteit: het oordeel van het kabinet is voorshands positief, als alle lidstaten die onverkort gebonden zijn aan titel V van het derde deel van het VWEU ( de ruimte van veiligheid, vrijheid en recht ) zullen participeren in het EOM, omdat daardoor een vergelijkbaar niveau van strafrechtelijke bestrijding van fraude in de lidstaten kan worden bereikt. 2 Dit laat onverlet dat bij de wijze waarop het EOM in dit voorstel wordt ingericht kanttekeningen worden geplaatst. Bij gebreke van deelname door alle voornoemde lidstaten kan het EOM ook op grond van nauwere samenwerking worden opgericht. Het kabinet zal, als die situatie zich zou voordoen, opnieuw een subsidiariteitstoets uitvoeren met betrekking tot een daaraan aangepast voorstel voor de verordening inzake de oprichting van het EOM. Proportionaliteit: het oordeel van het kabinet is gematigd positief met kanttekeningen. Het kabinet is positief over de gedecentraliseerde structuur van het EOM met een permanente vertegenwoordiging van het EOM in de lidstaten door gedelegeerde Europees openbaar aanklagers, die ervaring moeten hebben als openbaar aanklager in die lidstaat. De vervolging van EOM-zaken in een lidstaat gebeurt in het algemeen door de gedelegeerde Europees openbaar aanklager die uit die lidstaat afkomstig is. Deze nationale inbedding van het EOM past bij de aan het VWEU ten grondslag liggende gedachte dat de lidstaten verantwoordelijk zijn voor de strafrechtelijke bestrijding van fraude. Het EOM moet het gelijkwaardige niveau van fraudebestrijding in de lidstaten waarborgen. 2 Denemarken neemt geen deel aan de justitiële samenwerking; het Verenigd Koninkrijk en Ierland nemen daaraan deel als zij besluiten tot een opt-in.

4 Het voorstel impliceert dat na de oprichting van het EOM een groot gedeelte van de OLAFmedewerkers die thans belast zijn met administratieve onderzoeken naar fraude met EUmiddelen en de administratieve afhandeling daarvan, zullen gaan werken ter ondersteuning van het EOM. De verschuiving van medewerkers beperkt de kosten van het EOM. Het kabinet acht het evenwel niet wenselijk dat de oprichting van het EOM in de lidstaten zou leiden tot een verschuiving van administratieve handhaving naar strafrechtelijke handhaving. Het strafrecht is ultimum remedium en moet ook bij fraude met EU-middelen als zodanig functioneren. Het voorstel bestrijkt alle aspecten die bij de oprichting van het EOM aan de orde horen te komen. Bij de beoordeling van de proportionaliteit van de diverse aspecten is een selectie gemaakt. Met betrekking tot de kerntaken van het EOM worden kanttekeningen geplaatst bij de omvang van de bevoegdheid van het EOM, het voorkomen dat in de praktijk niet alle gevallen van fraude krachtig worden aangepakt, de interne werkwijze van het EOM bij de behandeling van zaken, bij de toepasselijke regels van strafvorderlijke aard en bij de financiering. Implicaties/risico s/kansen Het voorstel kan de bestrijding van fraude met EU-middelen verbeteren, doordat door middel van het EOM in de lidstaten een vergelijkbaar niveau van strafrechtelijke handhaving wordt verzekerd. De Commissie verwacht dat het aantal zaken waarbij opsporing en vervolging plaatsvindt fors gaat stijgen door oprichting van een EOM, waardoor de recovery van EUmiddelen zal stijgen en de afschrikkende werking groter zal zijn. Bij nauwere samenwerking zou dit alleen voor de participerende lidstaten gelden. Nederlandse positie Het kabinet hecht veel belang aan een effectieve besteding van EU-middelen, een goede verantwoording daarvan en adequate bestrijding van EU-fraude, waarbij ook het strafrecht in de lidstaten op vergelijkbare wijze dient te worden ingezet. Oprichting van een EOM kan daaraan een bijdrage leveren. Het EOM dient bij uitsluiting van anderen te worden belast met de opsporing van EUfraudedelicten in de lidstaten binnen de nationale structuren en in samenwerking met lokale opsporingsautoriteiten, en met de vervolging van de daaruit ressorterende zaken bij de rechters

5 van de lidstaten. Het EOM dient bij zijn werkzaamheden de grenzen van het eerste lid van artikel 86 VWEU ten volle te respecteren: dat wil zeggen dat het EOM zich dient te beperken tot de bestrijding van fraude met EU-middelen. De voorgestelde werkwijze, waarbij het EOM ook andere delicten die sterk verweven zijn met en ondergeschikt aan de bedoelde EU-fraudedelicten zou mogen vervolgen, past niet bij de grens die het eerste lid van artikel 86 VWEU stelt. 3. Samenvatting voorstel Inhoud voorstel Doel van het EOM is om fraude met EU-middelen beter te bestrijden dan nu het geval is. De opsporings- en vervolgingspercentages verschillen nu sterk per lidstaat en dit leidt EU-breed in slechts 20% van deze zaken tot een veroordeling. Volgens de Commissie is er, inherent aan de aard van fraude, een groot aantal gevallen dat nooit aan het licht komt. De afschrikkende werking is daardoor nu beperkt. Het EOM zal exclusief bevoegd zijn om de delicten uit de frauderichtlijn die binnen en buiten de Unie zijn gepleegd op te sporen en te vervolgen voor rechters van de lidstaten. De nationale openbaar ministeries zijn na de oprichting van het EOM ontheven van de verplichting om deze delicten op te sporen en te vervolgen. Zij moeten signalen van fraude direct doorgeven aan het EOM. Indien in EU-fraudeonderzoeken blijkt dat andere strafbare feiten zeer sterk verweven zijn met EU-fraudedelicten en tegelijkertijd van ondergeschikte aard zijn, zouden deze feiten - met instemming van het nationale OM - door het EOM kunnen worden meegenomen bij de vervolging van EU-fraudedelicten. Het EOM krijgt volgens het Commissievoorstel een gedecentraliseerde inrichting, met op EU-niveau een Europees openbaar aanklager met vier plaatsvervangers en in elke lidstaat ten minste een gedelegeerde Europees openbaar aanklager. Alle gedelegeerde Europees openbare aanklagers blijven lid van nationale openbaar ministeries, maar zijn ook lid van het EOM en staan voor de uitoefening van hun functie bij het EOM onder het gezag van de Europese openbare aanklager. De onderzoeken worden in de lidstaten verricht door in beginsel de gedelegeerde Europees openbare aanklagers, maar de Europees openbare aanklager kan een onderzoek en een vervolging aan zich trekken. De opsporing vindt plaats binnen de nationale structuren en met behulp van nationale opsporingsinstanties van de lidstaat van onderzoek. In het bijzonder voor de toepassing van dwangmiddelen, zijn daartoe regels in de

6 verordening bepaald, terwijl voor het overige de regels van het nationale strafprocesrecht van de lidstaat van onderzoek gelden. De rechters van de lidstaten zijn bij uitsluiting van de EU-rechters bevoegd de door het EOM vervolgde strafzaken te beoordelen en berechten. De verordening voorziet tevens in uniforme regels voor de bescherming van persoonsgegevens. De personeelsuitgaven van het EOM vallen onder het EU budget, waarbij met het oog op efficiency de administratieve ondersteuning wordt gebundeld met die van Eurojust volgens het principe van shared services. Het EOM en Eurojust blijven naast elkaar bestaan. Er is een intensieve samenwerking tussen het EOM en Eurojust voorzien voor de feiten die zeer sterk met EU-fraudedelicten zijn verweven. Het EOM kan, zoals is voorzien in artikel 86, tweede lid, VWEU, met Europol samenwerken maar dit is in de verordening niet uitgewerkt. Ten slotte wordt voorzien dat de oprichting van het EOM er toe zal leiden dat het takenpakket van OLAF zal worden ingeperkt tot administratieve onderzoeken op gebieden die niet tot de bevoegdheid van het EOM behoren, waardoor personeel van OLAF geleidelijk zal worden overgeheveld naar het EOM. Door deze overheveling van personeel blijven de kosten van het EOM beperkt. Ook sluit dit aan bij de afspraken in de Europese Raad van 7-8 februari 2013 over de kosten van het EU-ambtenarenapparaat. Impact assessment Commissie De Commissie stelt, verwijzend naar een in haar opdracht uitgevoerde studie, dat EUfraudedelicten niet altijd worden onderzocht en vervolgd door de nationale autoriteiten (volgens het impact assessment wordt slechts 20% uiteindelijk veroordeeld en is de recovery rate ca. 10%). Zij wijt dit aan de beperkt beschikbare middelen voor de opsporing. Daardoor zijn, aldus de Commissie, de nationale inspanningen gefragmenteerd en wordt er gewoonlijk te weinig aandacht besteed aan de grensoverschrijdende aspecten van deze delicten. De Commissie constateert dat Eurojust en Europol de bevoegdheid ontberen om zelfstandig tegen EUfraudedelicten op te treden en dat de bevoegdheid van OLAF beperkt is tot administratieve onderzoeken. De Commissie heeft daarom zeven opties onderzocht, van meer acties door de lidstaten, versterking van Eurojust tot oprichting van een EOM (gedecentraliseerd of gecentraliseerd). Daarbij kwam een gedecentraliseerd EOM als beste uit de vergelijking; dit zou volgens een grove schatting van de Commissie jaarlijks 45 miljoen opleveren aan recoveries

7 en 300 miljoen aan fraude voorkomen. Door het EOM zou ook een vergelijkbaar niveau van EU-fraudebestrijding in de lidstaten worden verzekerd. 4. Bevoegdheidsvaststelling en subsidiariteits- en proportionaliteitsoordeel Bevoegdheid De Commissie heeft als rechtsgrondslag artikel 86 VWEU gekozen. Die keuze is terecht, maar precisering is gewenst om de grenzen van de bevoegdheid van het EOM helder te maken. Het eerste lid van artikel 86 bevat de bevoegdheid tot oprichting van het EOM met het oog op bestrijding van strafbare feiten die de financiële belangen van de Unie schaden. Het vierde lid van artikel 86 VWEU voorziet in de mogelijkheid bij unaniem besluit van de Raad de bevoegdheid van het EOM uit te breiden tot andere delicten dan EU-fraudedelicten. Het EOMvoorstel ziet alleen op EU-fraudedelicten en dat dient eenduidig uit de rechtsbasis te blijken. Daarom dient de rechtsbasis te worden beperkt tot het eerste lid van artikel 86 VWEU. Subsidiariteits- en proportionaliteitsoordeel Het oordeel van het kabinet ten aanzien van de subsidiariteit is voorshands positief, als alle lidstaten die onverkort gebonden zijn aan titel V van het derde deel van het VWEU ( de ruimte van veiligheid, vrijheid en recht ) zullen participeren in het EOM, omdat daardoor een vergelijkbaar niveau van strafrechtelijke bestrijding van fraude in de lidstaten kan worden bereikt. Dat is in de huidige situatie waarin deze bestrijding geheel bij de lidstaten berust niet mogelijk; er is aanleiding te veronderstellen dat het niveau van fraudebestrijding tussen de lidstaten uiteen loopt. Dit laat onverlet dat bij de wijze waarop het EOM in dit voorstel wordt ingericht kanttekeningen worden geplaatst. Bij gebreke van deelname door alle voornoemde lidstaten kan het EOM ook op grond van nauwere samenwerking worden opgericht. Het kabinet zal, als die situatie zich zou voordoen, opnieuw een subsidiariteitstoets uitvoeren met betrekking tot een daaraan aangepast voorstel voor de verordening inzake de oprichting van het EOM. Ten aanzien van de proportionaliteit is het oordeel van het kabinet gematigd positief met kanttekeningen.

8 Het kabinet is positief over de gedecentraliseerde structuur van het EOM met een permanente vertegenwoordiging van het EOM in de lidstaten door gedelegeerde Europees openbaar aanklagers, die ervaring moeten hebben als openbaar aanklager in die lidstaat. De vervolging van EOM-zaken in een lidstaat gebeurt in het algemeen door de gedelegeerde Europees openbaar aanklager die uit die lidstaat afkomstig is. Deze nationale inbedding van het EOM past bij de aan het VWEU ten grondslag liggende gedachte dat de lidstaten verantwoordelijk zijn voor de strafrechtelijke bestrijding van fraude. Het EOM moet het gelijkwaardige niveau van fraudebestrijding in de lidstaten waarborgen. Het voorstel impliceert, dat na de oprichting van het EOM een groot gedeelte van de OLAFmedewerkers die thans belast zijn met administratieve onderzoeken naar fraude met EUmiddelen en de administratieve afhandeling daarvan, zullen gaan werken ter ondersteuning van het EOM. De verschuiving van medewerkers beperkt de kosten van het EOM. Het kabinet acht het evenwel niet wenselijk dat de oprichting van het EOM in de lidstaten zou leiden tot een verschuiving van administratieve handhaving naar strafrechtelijke handhaving. Het strafrecht is ultimum remedium en moet ook bij fraude met EU-middelen als zodanig functioneren. Het kabinet accepteert de exclusiviteit van de bevoegdheid van het EOM voor de EUfraudedelicten, omdat daarmee een heldere afbakening bestaat met de bevoegdheden van de openbaar ministeries van de lidstaten. Die helderheid dient niet verloren te gaan door de mogelijkheid te openen dat het EOM in concrete strafzaken bij de vervolging zeer sterk verweven andere delicten van ondergeschikte aard mag betrekken. Het kabinet acht het vanuit een oogpunt van proportionaliteit wenselijk dat streng de hand wordt gehouden aan de kaders van het eerste lid van artikel 86 VWEU, de bestrijding van fraude met EU-middelen. Voor het kabinet is het een voorwaarde dat de handhaving in Nederland op het bestaande niveau kan blijven. Fraude die thans op nationaal niveau wordt vervolgd mag niet onbestraft blijven. Dit zou zich kunnen voordoen, indien het EOM niet toekomt aan vervolging van alle gevallen van fraude (al dan niet van geringe omvang). Daarom zal de Nederlandse inzet tijdens de onderhandelingen er op zijn gericht dat in de verordening in voldoende mate verzekerd wordt dat het EOM de afdoening van zaken waar het niet aan toekomt overlaat aan de lidstaten of deze

9 zaken tijdig overdraagt, zodat onverkort kan worden vastgehouden aan het huidige niveau van handhaving. Fraude met EU-middelen dient in alle gevallen krachtig te worden aangepakt. Bij de interne werkwijze van het EOM bij de behandeling van strafzaken valt de sterk centralistische leiding in individuele strafzaken op. Hoewel strafzaken in beginsel door de gedelegeerde Europees openbare aanklagers worden uitgevoerd, moeten deze leden van het EOM nagenoeg elke beslissing over de verdere behandeling van de zaak voorleggen aan de Europees openbaar aanklager, teneinde zijn instemming daarmee te verkrijgen. Deze centralistische vorm van besluitvorming in individuele zaken is waarschijnlijk ingegeven vanuit een kennelijk streven naar eenheid van beleid, maar gaat er aan voorbij dat doorgaans alleen de zaakofficier van justitie en het onderzoeksteam de bijzonderheden van een strafzaak kennen en op grond daarvan in staat zijn de passende beslissingen over de verdere behandeling te nemen. Eenheid van beleid kan ook langs andere, minder ingrijpende wijze worden bereikt, bij voorbeeld door de opstelling van openbare regels voor onderzoeken en vervolging en door het selecteren van strafzaken die niet zelfstandig door een gedelegeerde Europees openbaar aanklager dienen te worden behandeld. De Europees openbaar aanklager zou zich meer moeten toeleggen op coördinatie in grensoverschrijdende zaken. Ten slotte roept de toekenning van de bevoegdheid van de Europees openbaar aanklager om strafzaken zonder tussenkomst van een gedelegeerde Europees openbaar aanklager zelf te onderzoeken en te vervolgen vragen op over de doelmatigheid en uitvoerbaarheid ervan, terwijl de noodzaak van deze bevoegdheid niet is onderbouwd. In de verordening is als algemeen beginsel onder meer vastgelegd, dat het onderzoek en de vervolging zullen plaatsvinden volgens de procedureregels van de verordening en het nationale strafprocesrecht van de lidstaat van onderzoek, waarbij dit laatste slechts aanvullend zal gelden (artikel 11, lid 3). De uitwerking daarvan, in het bijzonder in artikel 26, leidt tot een sterke verwevenheid van Unierecht en nationaal recht. Genoemde bepaling bevat een lange opsomming van opsporingsbevoegdheden die de lidstaten moeten toekennen aan het EOM, waarbij onduidelijk is of daarmee uitsluitend de leden van het EOM zijn bedoeld die tevens lid zijn van de nationale openbare ministeries of ook medewerkers. De toepassing van die bevoegdheden geschiedt volgens de regels van het nationale recht, maar tegelijkertijd schrijft de verordening voor dat een aantal van deze bevoegdheden slechts met voorafgaande rechterlijke toetsing kunnen worden toegepast. Verder zijn de bevoegdheden onhelder geformuleerd en lijken ze

10 elkaar gedeeltelijk te overlappen. De onderliggende gedachte bij artikel 26 is naast die van beschikbaarheid van opsporingsbevoegdheden, tevens het waarborgen van een gelijkwaardig, hoog niveau van rechtsbescherming in de lidstaten. Echter, bij deze voorstellen is er aan voorbijgegaan dat de wetboeken van strafvordering van de lidstaten alle voorzien in een rechtsbescherming op een wijze die is toegesneden op de inrichting van de nationale procedure. Artikel 26 behelst daarentegen het uniformeren van één aspect van het strafproces, zonder dat daarvan gesteld kan worden dat dit essentieel is voor het waarborgen van een hoog niveau van rechtsbescherming. Bovendien betekent het op nationaal niveau dat de opsporingsdiensten en de rechterlijke macht in EU-fraudezaken procedureregels moeten toepassen die afwijken van de algemeen geldende procedureregels. De noodzaak van dit ingrijpen in het nationale strafprocesrecht is niet onderbouwd. Ten slotte wordt in de verordening aan de nationale instanties in de lidstaten een ruime mate van medewerking aan onderzoeken van het EOM opgelegd (artikel 11, lid 7) zonder enige beperking in omvang of tijd. Dit geldt in elk geval voor de speciaal gekwalificeerde opsporingsdiensten en de rechterlijke macht die betrokken zullen zijn bij de opsporing en berechting van EUfraudezaken. Nog afgezien van de financiële gevolgen van een en ander, is het niet proportioneel om het EOM eenzijdig de behoefte aan opsporings- en zittingscapaciteit in een lidstaat te laten bepalen. c) Nederlands oordeel over de voorstellen op het gebied van gedelegeerde en/of uitvoeringshandelingen Niet van toepassing. 5. Financiële implicaties, gevolgen voor regeldruk en administratieve lasten a. Consequenties EU-begroting De uitgaven van het EOM komen ten laste van de EU-begroting. De beheerskosten van het EOM worden beperkt door de invoering van een systeem van shared services met Eurojust en bij de kosten voor medewerkers wordt ervan uitgegaan dat deze door geleidelijke overheveling van personeel van OLAF naar het EOM beperkt kunnen blijven. De Commissie verwacht volgens het financieel memorandum bij de ontwerpverordening aan extra personeelskosten alleen een

11 vergoeding voor de gedelegeerde aanklagers; hiervoor zou tot 2020 jaarlijks ca. 3 miljoen nodig zijn. In 2020, wanneer het EOM op halve sterkte zou zijn, zou de EOM-begroting ca. 16 miljoen euro bedragen, terwijl de OLAF begroting 13 miljoen euro lager zal zijn dan eerder voorzien. In 2023 zou de EOM-begroting ca. 35 miljoen bedragen (235 personeelsleden). De Commissie gaat ervan uit dat het gastland een gebouw ter beschikking stelt en van kantoor-, ICT en beveiligingsapparatuur voorziet. Indien niet aan deze voorwaarden wordt voldaan, dan zullen de kosten voor de EU-begroting hoger uitvallen. Nederland is van mening dat de EU-middelen gevonden dienen te worden binnen de in de Europese Raad van 7-8 februari 2013 afgesproken financiële kaders voor de EU-begroting en dat deze moeten passen bij een prudente ontwikkeling van de jaarbegroting. Bij dit alles moet wel worden bedacht, dat indien het EOM op grond van nauwere samenwerking wordt opgericht, ingevolge artikel 332 VWEU de uitgaven van het EOM alleen na een daartoe strekkend unaniem besluit van de voltallige Raad ten laste van de EU-begroting kunnen worden gebracht en derhalve zonder een dergelijk besluit voor rekening van de participerende lidstaten zullen komen. b. Financiële consequenties (incl. personele) voor rijksoverheid en/ of decentrale overheden Op dit moment is niet duidelijk welke financiële consequenties het EOM voor de rijksoverheid zal hebben. Zoals opgemerkt is het niet proportioneel om het EOM eenzijdig de behoefte aan opsporings- en zittingscapaciteit in een lidstaat te laten bepalen. De inzet voor het EOM zal voorshands binnen de bestaande capaciteit gevonden moeten worden. Budgettaire gevolgen zullen worden ingepast op de begroting van het beleidsverantwoordelijke departement, conform de regels van de budgetdiscipline. c. Financiële consequenties (incl. personele) voor bedrijfsleven en burger Geen. d. Gevolgen voor regeldruk/administratieve lasten voor rijksoverheid, decentrale overheden, Geen. bedrijfsleven en burger

12 6. Implicaties juridisch Consequenties voor nationale en decentrale regelgeving en/of sanctionering beleid (inclusief toepassing van de lex silencio positivo) Naar het voorlopig oordeel van het kabinet geeft de verordening aanleiding tot het maken van een aparte wet, die op onderdelen zal afwijken van de Wet op de rechterlijke organisatie en het Wetboek van strafvordering. Voorgestelde implementatietermijn (bij richtlijnen), dan wel voorgestelde datum inwerkingtreding (bij verordeningen en beschikkingen) met commentaar t.a.v. haalbaarheid Inwerkingtreding van de verordening is twintig dagen na de publicatie in het EU-publicatieblad. Het EOM wordt pas operationeel op een nader te bepalen datum door middel van een besluit van de Commissie. Het EOM kan bij de Commissie aangeven wanneer dat moment is aangebroken. Bij de vaststelling daarvan dient niet alleen rekening te worden gehouden met invoering van de noodzakelijke nationale wetgeving, maar ook met de organisatorische maatregelen die zowel op Unie-niveau als in de lidstaten moeten worden getroffen voor het functioneren van het EOM. De Commissie gaat in de kostenramingen uit van opbouw van het EOM tussen 2017 en 2023.

13 c) Wenselijkheid evaluatie-/horizonbepaling Artikel 74 van de ontwerpverordening bevat een evaluatiebepaling, hetgeen wenselijk is, omdat deze de mogelijkheid biedt om te bezien of het EOM aan de bij de oprichting bestaande verwachtingen heeft voldaan. 7. Implicaties voor uitvoering en handhaving a) Uitvoerbaarheid De in de ontwerpverordening voorgestelde interne werkwijze van het EOM en de procedures voor opsporing en vervolging zijn, zoals hierboven bij de proportionaliteit is aangegeven, nodeloos ingewikkeld en zullen daardoor de opsporing en vervolging belemmeren. Met het oog op de uitvoerbaarheid zullen de procedures en de proceduregels moeten worden vereenvoudigd. b) Handhaafbaarheid Niet van toepassing. 8. Implicaties voor ontwikkelingslanden Geen 9. Nederlandse positie Het kabinet onderschrijft de intentie van de Commissie om de bestrijding van fraude met EUmiddelen te verbeteren en acht het met het oog op de transparantie een goede zaak dat daartoe een samenhangend pakket van maatregelen is voorgesteld. Tegelijk wordt daarbij aangetekend, dat de afronding van de besluitvorming inzake de ontwerprichtlijn inzake de bestrijding van EUfraude door middel van het strafrecht en de implementatie daarvan een conditio sine qua non is voor het functioneren van het EOM. Het kabinet hecht veel belang aan een effectieve besteding van EU-middelen, een goede verantwoording daarvan en adequate bestrijding van fraude met EU-middelen, waarbij ook het strafrecht in de lidstaten op vergelijkbare wijze dient te worden ingezet. Oprichting van een EOM kan daaraan een bijdrage leveren. Het EOM dient bij uitsluiting van anderen te worden

14 belast met de opsporing van EU-fraudedelicten in de lidstaten binnen de nationale structuren en in samenwerking met lokale opsporingsautoriteiten, en met de vervolging van de daaruit ressorterende zaken bij de rechters van de lidstaten. Het EOM dient bij zijn werkzaamheden de grenzen van het eerste lid van artikel 86 VWEU ten volle te respecteren: dat wil zeggen dat het EOM zich dient te beperken tot de bestrijding van fraude met EU-middelen. De voorgestelde werkwijze, waarbij het EOM ook andere delicten die sterk verweven zijn met en ondergeschikt aan de bedoelde EU-fraudedelicten zou mogen vervolgen, past niet bij de grens die het eerste lid van artikel 86 VWEU stelt. Het kabinet meent dat aan het subsidiariteitsbeginsel is voldaan, als alle lidstaten die onverkort gebonden zijn aan titel V van het derde deel van het VWEU ( de ruimte van veiligheid, vrijheid en recht ) zullen participeren in het EOM, omdat daardoor een vergelijkbaar niveau van strafrechtelijke bestrijding van fraude in de lidstaten kan worden bereikt. Dit laat onverlet dat bij de wijze waarop het EOM in dit voorstel wordt ingericht kanttekeningen worden geplaatst. Bij gebreke van deelname door alle voornoemde lidstaten kan het EOM ook op grond van nauwere samenwerking worden opgericht. Het kabinet zal, als die situatie zich zou voordoen, opnieuw een subsidiariteitstoets uitvoeren met betrekking tot een daaraan aangepast voorstel voor de verordening inzake de oprichting van het EOM. Het kabinet is positief over de gedecentraliseerde structuur van het EOM, maar plaatst kanttekeningen bij de proportionaliteit wat betreft de kerntaken van het EOM. Het wil de bevoegdheid van het EOM beperken tot de EU-fraudedelicten, de interne werkwijze van het EOM herzien zodat het EOM meer aan de hand van algemene criteria voor opsporing en vervolging en daarmee samenhangende beslissingen werkt en de centrale sturing meer is gericht op de coördinatie van zaken die in meer dan een lidstaat spelen. Verder moet de verwevenheid van procedureregels op grond van de verordening en het nationale recht worden teruggedrongen. Voorts dient de omvang van de medewerkingsplicht van nationale instanties tegenover het EOM niet uitsluitend door het EOM te worden bepaald. Ten slotte zullen ook de financiering van het EOM en de kosten van de lidstaten bij medewerking aan onderzoeken en vervolgingen door het EOM een bijzonder aandachtspunt vormen, omdat deze lasten niet onbeperkt door de lidstaten kunnen worden gedragen.

15 Het kabinet acht het niet wenselijk dat de oprichting van het EOM in de lidstaten zou leiden tot een verschuiving van administratieve handhaving naar strafrechtelijke handhaving. Het strafrecht is ultimum remedium en moet ook bij fraude met EU-middelen als zodanig functioneren. Effectiviteit in de handhaving moet voorop staan, zeker bij zaken van geringe omvang. Daarbij moet tevens ervoor worden gewaakt dat tijdig een keuze wordt gemaakt tussen strafrechtelijke handhaving door het EOM of administratiefrechtelijke afdoeningen door nationale autoriteiten, omdat anders mogelijk termijnen voor administratieve afdoening worden overschreden. Het EOM zal exclusief bevoegd zijn tot opsporing en vervolging van fraude met EU-middelen zoals bedoeld in de ontwerprichtlijn strafrechtelijke bestrijding van fraude die de financiële belangen van de Unie schaadt. Voor het kabinet is hierbij van belang dat BTW-fraude buiten de werking van deze richtlijn valt volgens de tekst waarover de JBZ-Raad op 6-7 juni 2013 een algemene oriëntatie heeft bereikt. Fiche 2: Mededeling verbetering bestuur van OLAF 1. Algemene gegevens Titel voorstel Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's: De governance van OLAF en de procedurele waarborgen bij onderzoeken versterken: stapsgewijze benadering ter flankering van de instelling van een Europees Openbaar Ministerie Datum ontvangst Commissiedocument 18 juli 2013 Nr. Commissiedocument COM(2013)533 Pre-lex Nr. impact assessment Commissie en Opinie Impact-assessment Board Niet beschikbaar.

16 Behandelingstraject Raad ECOFIN Eerstverantwoordelijk ministerie Ministerie van Veiligheid en Justitie 2. Essentie voorstel De voorliggende mededeling maakt onderdeel uit van het op 17 juli 2013 door de Commissie gepresenteerde pakket van maatregelen inzake de verbetering van de bestrijding van EU-fraude, dat wil zeggen fraude waardoor de financiële belangen van de EU worden geschaad, waarbij de nadruk ligt op de inzet van het strafrecht. Het voorstel voor de oprichting van een Europees Openbaar Ministerie (COM(2013)534) en het voorstel inzake het agentschap van de EU voor strafrechtelijke samenwerking (Eurojust) (COM (2013) 533) maken eveneens deel uit van dat pakket. Hierover zijn separate fiches opgesteld. OLAF, het Europees Bureau voor fraudebestrijding, is opgericht in 1999 om de strijd tegen fraude en andere onwettige activiteiten waardoor de belangen van de Unie worden geschaad, doeltreffender aan te pakken. In de mededeling stelt de Commissie dat de rol van OLAF ingrijpend zal veranderen als gevolg van de oprichting van het Europees OM (hierna: EOM). In gevallen waarin sprake is van een vermoeden van strafbare feiten zal OLAF de zaak voortaan moeten overdragen aan het EOM, dat verantwoordelijk is voor het strafrechtelijke onderzoek en eventueel de vervolging. OLAF zal het EOM daarbij ondersteunen, zoals het dat nu doet in de relatie tot de nationale autoriteiten. De fundamentele verschuiving van administratieve onderzoeken door OLAF naar strafrechtelijke onderzoeken door het EOM brengt volgens de Commissie mee dat de OLAF-verordening op een aantal punten zal moeten worden aangepast. Hervorming van de OLAF-verordening is al geruime tijd onderwerp van onderhandelingen. In 2006 deed de Commissie een voorstel, dat in 2010 werd herzien en waarover onlangs een akkoord is bereikt. De nieuwe verordening is nog niet in werking getreden. Dat zal naar verwachting op 1 oktober a.s. het geval zijn. De Commissie kondigt in de onderhavige mededeling twee concrete acties aan in aanvulling op de recente hervorming van de OLAF-verordening te weten: - de aanstelling van een onafhankelijke controleur voor het toezicht op de naleving van procedurele waarborgen. Deze zal administratief bij de Commissie worden ondergebracht. Doel hiervan is dat personen die in OLAF-onderzoeken zijn betrokken een nieuw verhaalsrecht krijgen bij vermeende procedurele onregelmatigheden van OLAF, en - de versterking van procedurele waarborgen in het geval van door OLAF uitgevoerde onderzoeksactiviteiten die naar hun aard vergelijkbaar zijn met huiszoekingen en inbeslagnames. Daarnaast kondigt de Commissie voorstellen aan om de OLAF-verordening in overeenstemming te brengen met de verordening inzake het EOM.

17 3. Wat is de Nederlandse grondhouding ten aanzien van de bevoegdheidsvaststelling, subsidiariteit en proportionaliteit van deze mededeling en de eventueel daarin aangekondigde concrete wet- en regelgeving? Hoe schat Nederland de financiële gevolgen in, alsmede de gevolgen op het gebied van regeldruk en administratieve lasten? Op basis van artikel 325 VWEU heeft de EU de bevoegdheid om maatregelen te nemen ter bestrijding van EU-fraude. De subsidiariteit en proportionaliteit beoordeelt het kabinet vanuit een positieve grondhouding. Aanpassingen binnen een EUinstelling zoals OLAF zijn alleen op EU-niveau mogelijk. De voorgestelde maatregelen lijken in verhouding te staan tot het doel, maar de concrete uitwerking door de Commissie wordt afgewacht. Voor de beoordeling van de gevolgen op het gebied van regeldruk en administratieve lasten wacht het kabinet de concrete voorstellen van de Commissie ter uitwerking van de onderhavige mededeling af. De Commissie verwacht dat dit voorstel de begroting van OLAF met 0,5 miljoen per jaar zal doen stijgen (vier medewerkers). Aan de andere kant is er een daling van het OLAF-budget door overheveling van OLAF-staf naar het nieuw op te richten EOM (zie hiervoor het fiche over de verordening tot instelling van het EOM). 4. Nederlandse positie over de mededeling Het kabinet staat welwillend tegenover de twee concrete voorstellen van de Commissie ter uitwerking van de onderhavige mededeling en wacht de uitwerking daarvan met belangstelling af. Uiteraard zal het kabinet bij de beoordeling daarvan bijzondere aandacht besteden aan de relatie van die voorstellen tot (de uitkomst van de onderhandelingen over) het voorstel voor de verordening inzake het EOM.

18 Fiche 3: Verordening betreffende het EU-Agentschap voor justitiële samenwerking in strafzaken (Eurojust) 1. Algemene gegevens Titel voorstel Verordening van het Europees Parlement en de Raad betreffende het EU-Agentschap voor justitiële samenwerking in strafzaken (Eurojust) Datum ontvangst Commissiedocument 18 juli 2013 Nr. Commissiedocument COM(2013)535 Prelex Nr. Impact Assessment Commissie en Opinie Impact Assessment Board Niet beschikbaar. Behandelingstraject Raad JBZ-Raad Eerstverantwoordelijk ministerie Ministerie van Veiligheid en Justitie Rechtsbasis, besluitvormingsprocedure Raad, rol Europees Parlement, gedelegeerde en/of uitvoeringshandelingen a) Rechtsbasis: artikel 85, VWEU b) Besluitvormingsprocedure Raad en rol Europees Parlement: gewone wetgevingsprocedure: gekwalificeerde meerderheid in de Raad en medebeslissing EP. c) Gedelegeerde en/of uitvoeringshandelingen: n.v.t. 2. Samenvatting BNC-fiche Korte inhoud voorstel Het voorliggende voorstel maakt onderdeel uit van het op 17 juli 2013 door de Commissie gepresenteerde pakket van maatregelen inzake de verbetering van de bestrijding van EU-fraude, dat wil zeggen fraude waardoor de financiële belangen van de EU worden geschaad, waarbij de nadruk ligt op de inzet van het strafrecht. Het doel van het onderhavige voorstel is volgens de toelichting van de Commissie:

19 - de organisatiestructuur van Eurojust te verbeteren, - de status en bevoegdheden van de nationale leden bij Eurojust te harmoniseren, - de betrokkenheid van het Europees Parlement en de nationale parlementen bij de evaluatie van de werkzaamheden van Eurojust te versterken in overeenstemming met het Verdrag van Lissabon, - het juridische kader van Eurojust in overeenstemming te brengen met de gemeenschappelijke benadering ten aanzien van agentschappen, rekening houdend met de bijzondere rol van Eurojust bij de coördinatie van lopende strafrechtelijke onderzoeken, en - te verzekeren dat Eurojust nauw kan samenwerken met het Europees Openbaar Ministerie (voortaan: EOM), indien en zodra dat zal zijn opgericht. De verordening vervangt Besluit 2002/187/JBZ van de Raad, waarbij Eurojust is opgericht, en de Besluiten 2003/659/JBZ en 2009/426/JBZ van de Raad inzake het versterken van Eurojust. Het voorstel voor de oprichting van een Europees openbaar ministerie (COM(2013)534) en de mededeling inzake de verbetering van OLAF (COM (2013) 533) maken eveneens deel uit van het pakket van maatregelen ter verbetering van de bestrijding van EU-fraude. Hierover zijn separate fiches opgesteld. Bevoegdheidsvaststelling en subsidiariteits- en proportionaliteitsoordeel Artikel 85, VWEU is de correcte rechtsgrondslag voor het onderhavige voorstel. Het oordeel van het kabinet ten aanzien van de subsidiariteit is positief. Het oordeel ten aanzien van de proportionaliteit is positief met kanttekeningen. Het kabinet is positief over de intentie tot hervorming van de interne structuur van Eurojust en de versterking van de rol van het Europees Parlement en de nationale parlementen bij de werkzaamheden van Eurojust. Het kabinet meent tegelijkertijd dat de noodzaak tot volledige harmonisering van de operationele bevoegdheden van de nationale leden bij Eurojust, waardoor deze geheel zelfstandig, d.w.z. zonder tussenkomst van het nationale OM, zouden kunnen optreden op hun eigen grondgebied, onvoldoende is aangetoond. Het kabinet vindt verder dat de reikwijdte van de verplichting voor de lidstaten informatie aan Eurojust te verstrekken te ver gaat ten opzichte van de al bestaande, maar beperkte informatieverplichting in het Eurojustbesluit, die enkel bepaalde typen grensoverschrijdende strafzaken betreft en waarvan de toegevoegde waarde nog niet in de praktijk is gebleken. Het kabinet is bovendien van oordeel dat de grote mate waarin de Commissie in het voorstel, direct zowel als indirect, invloed krijgt op de besluitvorming ten aanzien van administratieve aangelegenheden binnen Eurojust niet in verhouding staat tot de veel beperktere rol die is voorzien voor de Raad. Implicaties/risico s/kansen Het kabinet is van mening dat de publicatie van dit voorstel een goede gelegenheid biedt de interne structuur van Eurojust te versterken. Een dergelijke exercitie zou er idealiter toe moeten leiden dat de nationale leden van Eurojust zich in beginsel voortaan kunnen concentreren op hun hoofdtaak, i.e. het ondersteunen van strafrechtelijke onderzoeken en vervolging in

20 strafzaken met een grensoverschrijdende dimensie, en zich minder met administratieve aangelegenheden behoeven bezig te houden, zoals op dit moment nog het geval is. Nederlandse positie Het kabinet hecht aan versterking van de interne structuur van Eurojust, doch is van mening dat het voorliggende voorstel deze ambitie onvoldoende dichterbij brengt, vooral omdat de exacte onderlinge rolverdeling en verantwoordelijkheden van het College, de nieuwe raad van bestuur en de Administratief Directeur in het voorstel voor de verordening onduidelijk zijn afgebakend. Voorts meent het kabinet dat de keuze van de Commissie op onderdelen, waaronder met name ten aanzien van de positie van een (externe) Management Board en een Directeur, af te wijken van de in 2012 door de drie EU-instellingen overeengekomen gemeenschappelijke aanpak ten aanzien van agentschappen onvoldoende overtuigend is. Het kabinet is vooralsnog evenmin overtuigd van de door de Commissie aanwezig geachte noodzaak de operationele bevoegdheden van de nationale leden van Eurojust volledig te harmoniseren en hen aldus in staat te stellen geheel zelfstandig op te treden op het grondgebied van hun eigen lidstaat. Het kabinet is er voorstander van dat Eurojust en het EOM een nauwe relatie onderhouden op basis van het zgn. shared services-beginsel, maar meent tegelijkertijd dat hun relatie op onderdelen dient te worden verhelderd en preciezer afgestemd dient te worden op hun respectievelijke bevoegdheden. Dat geldt bijvoorbeeld voor de mate waarin het EOM invloed heeft op besluiten van administratieve aard binnen Eurojust na de totstandkoming van een zgn. service level agreement tussen beide partijen, voor de toegang van het EOM tot databestanden bij Eurojust en voor de mate waarin Eurojust verplicht ondersteuning moet bieden op verzoek van het EOM. Het kabinet is tot slot van mening dat het een goede zaak is dat het Europese Parlement, maar ook de nationale parlementen nog actiever worden betrokken bij de evaluatie van de werkzaamheden van Eurojust. 3. Samenvatting voorstel Inhoud voorstel Eurojust is opgericht in 2002 met het doel de bestrijding van ernstige vormen van georganiseerde criminaliteit in de Europese Unie te versterken door een betere coördinatie en samenwerking tussen nationale opsporings- en vervolgingsautoriteiten bij de aanpak van zaken waarbij verschillende lidstaten zijn betrokken. Het doel van het onderhavige voorstel is volgens de toelichting van de Commissie: - de organisatiestructuur van Eurojust te verbeteren, wat concreet gestalte krijgt door naast het al bestaande College een zgn. raad van bestuur te creëren, die bepaalde administratieve besluiten van het College kan voorbereiden en de Administratieve Directeur kan adviseren. Deze raad van bestuur zal bestaan uit vijf leden, van wie vier uit het College afkomstig zijn en één een vertegenwoordiger is van de Commissie. - de status en bevoegdheden van de nationale leden bij Eurojust te harmoniseren, - de betrokkenheid van het Europees Parlement en de nationale parlementen bij de evaluatie van de werkzaamheden van Eurojust te versterken in overeenstemming met het Verdrag van Lissabon, - het juridische kader van Eurojust in overeenstemming te brengen met de gemeenschappelijke benadering ten aanzien van agentschappen, rekening houdend met de bijzondere rol van Eurojust bij de coördinatie van lopende strafrechtelijke onderzoeken, en

21 - te verzekeren dat Eurojust nauw kan samenwerken met het EOM, wat gebeurt op basis van het zgn. shared services beginsel, dat inhoudt dat het EOM gebruik maakt van bepaalde diensten van Eurojust op het gebied van de begroting, automatisering en personeelszaken. Eurojust en het EOM zullen daartoe een service level agreement afsluiten. Het EOM zal daarnaast ook enige invloed op de besluitvorming ten aanzien van administratieve aangelegenheden binnen Eurojust krijgen. Impact assessment Commissie: Niet beschikbaar. 4. Bevoegdheidsvaststelling en subsidiariteits- en proportionaliteitsoordeel a) Bevoegdheid: Artikel 85, VWEU. Dit is naar de mening van het kabinet de correcte juridische basis voor het voorliggende voorstel. b) Subsidiariteits- en proportionaliteitsoordeel Het oordeel van het kabinet over de subsidiariteit van het onderhavige voorstel is positief, omdat de daarmee beoogde doelen, waaronder in de eerste plaats de versterking van de interne organisatie van Eurojust en versterking van de relatie met het Europees Parlement en de nationale parlementen enkel op Europees niveau kunnen worden bereikt. Het oordeel ten aanzien van de proportionaliteit is positief met kanttekeningen. Het kabinet is positief over de intentie tot hervorming van de interne structuur van Eurojust en de versterking van de rol van het Europees Parlement en de nationale parlementen bij de werkzaamheden van Eurojust. Het kabinet meent tegelijkertijd dat de noodzaak tot volledige harmonisering van de operationele bevoegdheden van de nationale leden bij Eurojust, waardoor deze geheel zelfstandig, d.w.z. zonder tussenkomst van het nationale OM, zouden kunnen optreden op hun eigen grondgebied, onvoldoende is aangetoond. Het kabinet wijst hierbij op verklaring 27 van de lidstaten bij het Verdrag van Lissabon waarin staat dat de Eurojustverordening rekening dient te houden met de nationale voorschriften en gebruiken inzake het inleiden van strafrechtelijk onderzoek. Het kabinet vindt verder dat de reikwijdte van de verplichting voor de lidstaten informatie aan Eurojust te verstrekken te ver gaat ten opzichte van de al bestaande, maar beperkte informatieverplichting in het Eurojustbesluit, die enkel bepaalde typen grensoverschrijdende strafzaken betreft en waarvan de toegevoegde waarde nog niet in de praktijk is gebleken. Het kabinet is bovendien van oordeel dat de grote mate waarin de Commissie in het voorstel, direct zowel als indirect, invloed krijgt op de besluitvorming ten aanzien van administratieve aangelegenheden binnen Eurojust niet in verhouding staat tot de veel beperktere rol die is voorzien voor de Raad. Er ontstaat daardoor een zekere disbalans tussen de rol van de Commissie en die van de Raad, zeker in vergelijking tot de situatie bij Europol. De belangrijkste taak van Eurojust is uiteindelijk het faciliteren en coördineren van nationale strafzaken met een grensoverschrijdende dimensie, waardoor het van belang is dat de lidstaten nauwer betrokken worden bij administratieve zaken van Eurojust dan in het voorstel is voorzien. Het kabinet meent tot slot dat de omstandigheid dat het EOM niet over een met die van Eurojust overlappende bevoegdheid zal beschikken, meebrengt dat de impact van het EOM op het functioneren van Eurojust feitelijk beperkter zou moeten zijn dan het voorstel op onderdelen lijkt te suggereren. Artikel 85 VWEU schrijft voor dat het instrument van de verordening gebruikt wordt. c) Nederlands oordeel over de voorstellen op het gebied van gedelegeerde en/of uitvoeringshandelingen:

22 N.v.t. 5. Financiële implicaties, gevolgen voor regeldruk en administratieve lasten a) Consequenties EU-begroting De Commissie voorziet geen kosten als gevolg van de hervorming van de interne structuur van Eurojust en stelt dat Eurojust er geen nieuwe taken bij krijgt. Er zullen wel kosten ontstaan voor Eurojust als gevolg van de ondersteuning van het Europees OM, maar die worden volgens de Commissie opgevangen door het wegvallen van de rol van Eurojust bij de strafrechtelijke aanpak van EU-fraude, een onderwerp waarvoor het Europees OM in de visie van de Commissie exclusief bevoegd zal worden. b) Financiële consequenties (incl. personele) voor rijksoverheid en/ of decentrale overheden Geen c) Financiële consequenties (incl. personele) voor bedrijfsleven en burger Geen d) Gevolgen voor regeldruk/administratieve lasten voor rijksoverheid, decentrale overheden, bedrijfsleven en burger Geen 6. Implicaties juridisch a) Consequenties voor nationale en decentrale regelgeving en/of sanctionering beleid (inclusief toepassing van de lex silencio positivo) Vooralsnog noopt de onderhavige verordening niet tot nieuwe nationale regelgeving. b) Voorgestelde implementatietermijn (bij richtlijnen), dan wel voorgestelde datum inwerkingtreding (bij verordeningen en beschikkingen) met commentaar t.a.v. haalbaarheid Ingevolge artikel 68 van het voorstel zal de uiteindelijke verordening in werking treden op de twintigste dag na de publicatie ervan in het Publicatieblad van de EU. c) Wenselijkheid evaluatie-/horizonbepaling Een evaluatie is voorzien in artikel 56 van voorstel. De evaluatie zal uiterlijk 5 jaar na de inwerkingtreding van de verordening plaatsvinden. Het kabinet acht deze evaluatie belangrijk, omdat daardoor duidelijk wordt en blijft of Eurojust voldoet aan de verwachtingen en in hoeverre de lidstaten de meerwaarde van deze organisatie in de praktijk blijven ervaren. Naar de mening van het kabinet dienen zowel Eurojust als de lidstaten actief bij de uitvoering van de evaluatie te worden betrokken, maar mag deze niet mede de afhandeling van individuele strafzaken omvatten. 7. Implicaties voor uitvoering en handhaving a) Uitvoerbaarheid

23 Het kabinet betwijfelt of de in de ontwerpverordening voorgestelde interne structuur praktisch uitvoerbaar is, omdat de onderlinge rolverdeling en verantwoordelijkheden van het College, de zgn. raad van bestuur en de Administratief Directeur niet helder zijn uitgewerkt. b) Handhaafbaarheid N.v.t. 8. Implicaties voor ontwikkelingslanden Geen 9. Nederlandse positie Het kabinet hecht aan versterking van de interne structuur van Eurojust, doch is van mening dat het voorliggende voorstel deze ambitie onvoldoende dichterbij brengt, met name omdat de exacte onderlinge rolverdeling en verantwoordelijkheden van het College, de zgn. raad van bestuur en de Administratief Directeur in het voorstel voor de verordening onduidelijk zijn afgebakend. Voorts meent het kabinet dat de keuze van de Commissie op onderdelen af te wijken van de in 2012 door de drie EU-instellingen overeengekomen gemeenschappelijke aanpak ten aanzien van agentschappen onvoldoende overtuigend is. Het kabinet is tevens van oordeel dat de grote mate waarin de Commissie in het voorstel, direct zowel als indirect, invloed krijgt op de besluitvorming ten aanzien van administratieve aangelegenheden binnen Eurojust niet in verhouding staat tot de veel beperktere rol die is voorzien voor de Raad. Het kabinet is vooralsnog evenmin overtuigd van de door de Commissie aanwezig geachte noodzaak de operationele bevoegdheden van de nationale leden van Eurojust volledig te harmoniseren en hen aldus in staat te stellen geheel zelfstandig op te treden op het grondgebied van hun eigen lidstaat. Het kabinet wijst hierbij op verklaring 27 bij de Verdragen waarin staat dat de Eurojust-verordening rekening dient te houden met de nationale voorschriften en gebruiken inzake het inleiden van strafrechtelijk onderzoek. Het kabinet is er voorstander van dat Eurojust en het EOM een nauwe relatie onderhouden op basis van het zgn. shared services-beginsel, maar meent tegelijkertijd dat hun relatie op onderdelen dient te worden verhelderd en preciezer afgestemd dient te worden op hun respectievelijke bevoegdheden. Dat geldt bijvoorbeeld voor de mate waarin het EOM invloed heeft op besluiten van administratieve aard binnen Eurojust na de totstandkoming van een zgn. service level agreement tussen beide partijen, voor de toegang van het EOM tot databestanden bij Eurojust en voor de mate waarin Eurojust verplicht ondersteuning moet bieden op verzoek van het EOM. Het kabinet is tot slot van mening dat het een goede zaak is dat het Europese Parlement, maar ook de nationale parlementen nog actiever worden betrokken bij de evaluatie van de werkzaamheden van Eurojust. Tot slot zal het kabinet in de onderhandelingen aandacht vragen voor enkele specifieke juridische vraagpunten. Het betreft onder andere de relatie tussen de bepalingen in het voorstel over bescherming van persoonsgegevens en de lopende onderhandelingen over het zgn. dataprotectiepakket, de stroomlijning van deze ontwerpverordening met Kaderbesluit 2009/948/JBZ over het voorkomen en beslechten van geschillen over de uitoefening van rechtsmacht bij strafprocedures en de positie van die lidstaten die niet betrokken willen raken bij de activiteiten van het toekomstige Europees OM, maar wel gebruik willen blijven maken van de ondersteuning van Eurojust.