boeken en nog eens boeken

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "boeken en nog eens boeken"

Alfred Gerritsen
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

Titel: Inhoud Voorwoord 3 Samen met Honderd jaar kerk en parochie een prima totaalbeeld van de Sint Josephkerk in Enschede 4 Sint Josephkerk, landmark van Enschede 5 Joan Collette katholiek

1 Titel: Inhoud Voorwoord 3 Samen met Honderd jaar kerk en parochie een prima totaalbeeld van de Sint Josephkerk in Enschede 4 Sint Josephkerk, landmark van Enschede 5 Joan Collette katholiek gemeenschapskunstenaar 7 Herstel van de vele vergane fresco s 11 Voorwoord De enige kerk van de Sint Jacobusparochie kon eind negentiende eeuw de toeloop van gelovigen op zondag niet meer aan. Er moest een tweede kerk komen. En die kwam er. Een neo-gotisch kunststuk aan de Oldenzaalsestraat, ontworpen door Joseph Cuypers en met een toren van 77 meter direct beeldbepalend voor de stad. De Sint Josephkerk, de naam zegt het al, is gewijd aan Sint Joseph, de Bijbelse pleegvader van Jezus. Sint Joseph, zelf timmerman, is de patroonheilige van timmerlieden en arbeiders. Dat de kerk aan het eind van de 19e eeuw aan deze heilige gewijd werd, is niet verwonderlijk. Enschede was met een bloeiende textielnijverheid bij uitstek een stad van arbeiders. Startsein restauratie 23 Beeldengalerij 35 Doopvont 43 Triomfkruis 45 Symboliek met naald en draad 46 Kruiswegstaties 49 Maria-altaar 67 Altaar 68 Joseph-altaar 72 Kunst op glas 75 De rokende pijpen van de textielfabrieken domineerden samen met de kerktorens decennia lang de skyline van de stad Enschede. De pijpen (en fabrieken) zijn in de loop van de tijd grotendeels uit het stadsbeeld verdwenen. Gesloopt nadat de fabrieken de deuren definitief sloten. Maar de toren van de St. Josephkerk, die staat er nog steeds. En dat is helemaal niet zo vanzelfsprekend. Door de teruggang van het kerkbezoek en de hoge kosten van het onderhoud aan deze bijzondere panden, is de instandhouding van een kerk van dit formaat geen sinecure. De provincie Overijssel vindt het van groot belang dat het Overijssels erfgoed behouden blijft. De afgelopen jaren zijn er verschillende subsidieregelingen geweest voor het wegwerken van grootschalige restauratieachterstanden aan rijksmonumenten. Als gedeputeerde ben ik trots op het feit dat de provincie Overijssel aan de restauratie van deze mooie kerk heeft kunnen bijdragen. Maar, alle overheidsinspanning ten spijt, het zijn toch de vrijwilligers die het verschil maken. Mensen met hart voor de zaak, die er alles aan doen om dit bijzondere stuk erfgoed voor het nageslacht te behouden en niet bij tegenslag bij de pakken neer gaan zitten. Die in gesprek gaan met mogelijke financiers en op zoek gaan naar alternatieve inkomsten, bijvoorbeeld door nevengebruik van de kerk. Ik wil van deze gelegenheid gebruik maken om mijn grote waardering uit te spreken voor de vele vrienden van deze kerk die zich al jaren inspannen voor het behoud van de Sint Josephkerk. Hester Maij Gedeputeerde Cultureel Erfgoed Provincie Overijssel Overige activiteiten in beeld Sponsoren Colofon Ook wil ik mijn bewondering uitspreken voor allen die gewerkt hebben aan de restauratie van de kerk. Het onderhoud aan en de restauratie van een dergelijk bezonder bouwwerk vragen om specialistische kennis van materiaal en techniek, maar ook veel geduld en een fikse dosis passie voor erfgoed. Ik denk daarbij bijvoorbeeld aan de werkzaamheden aan de bijzondere muurschilderingen van Joan Collette uit Unieke schilderingen die na jaren van afwezigheid het interieur van de kerk weer verfraaien. De provincie vindt het essentieel dat er steeds weer dergelijke ambachtsprofessionals opgeleid worden, dat deze nieuwe aanwas, de leerlingen van de huidige vakopleidingen, de kans krijgen zich te bekwamen in dit vak. Grote restauraties als de restauratie van de Sint Josephkerk bieden de gelegenheid om leerlingen in het restauratievak, onder auspecien van ervaren restaurateurs, de nodige ervaring op te doen in het vak. Sint Joseph, zelf een ambachtsman, is het waarschijnlijk volkomen met mij eens. 2 3 DUCATIEVEBOEKENMEDISCHEBOEKENKUNSTBOEKENPROMOTIONELEBOEKENLITERAIREBOEKENAUTOBIOGRAFISHEBOEKENWETENSCHAPPELIJKEBOEKENJUBILEUMB

Titel: onderhouden. Sinds 2014 is de Sint Josephkerk het Eucharistisch Centrum van de Enschedese stadsparochie. De parochie huurt de kerk van de stichting Behoud Sint Josephkerk.

De Stichting Behoud Sint Josephkerk stelt zich ten doel het in stand houden van het rijksmonument.

De Stichting participeert in vele religieuze en culturele activiteiten waaronder de open monumentendag, optredens van koren, beeldende kunst, debatten, lezingen, rondleidingen voor scholen en

De kerk is weer hersteld in oude luister, zo zijn de fresco s weer tevoorschijn gehaald door het Restauratiebureau Kolff. De restauratie is vooral mogelijk gemaakt door de Provincie Overijssel.

Dit proces is gedocumenteerd in dit kunstboek. Met dit herinneringsboek van het in oude glorie herstelde monument, willen we een bijdrage leveren aan het historisch-cultureel erfgoed van Enschede.

Dit kunstboek zal een blijvende herinnering zijn. De Sint Josephkerk kan vol goede moed naar de toekomst kijken.

2 Titel: onderhouden. Sinds 2014 is de Sint Josephkerk het Eucharistisch Centrum van de Enschedese stadsparochie. De parochie huurt de kerk van de stichting Behoud Sint Josephkerk. De Sint Josephkerk is al meer dan honderd jaar een landmark van de stad Enschede en sinds 1989 een rijksmonument. De Stichting Behoud Sint Josephkerk stelt zich ten doel het in stand houden van het rijksmonument. De kerk is niet alleen een gebedshuis, maar tevens een cultureel religieus ontmoetingscentrum voor iedereen. De Stichting participeert in vele religieuze en culturele activiteiten waaronder de open monumentendag, optredens van koren, beeldende kunst, debatten, lezingen, rondleidingen voor scholen en maatschappelijke groeperingen. Ons streven is het gebouw laagdrempelig toegankelijk te houden voor iedereen. Het gebouw is grondig gerestaureerd, de bouwkundige zaken en het interieur zijn aangepakt. De kerk is weer hersteld in oude luister, zo zijn de fresco s weer tevoorschijn gehaald door het Restauratiebureau Kolff. De restauratie is vooral mogelijk gemaakt door de Provincie Overijssel. Onder regie van het bestuur van Stichting Behoud Sint Josephkerk, de Firma Gebr. Löwik en de Boerman Kreek Architecten is het proces voortvarend afgerond. Dit proces is gedocumenteerd in dit kunstboek. Met dit herinneringsboek van het in oude glorie herstelde monument, willen we een bijdrage leveren aan het historisch-cultureel erfgoed van Enschede. Daarnaast hebben we de verdwenen historische en kerkelijke kunst, alsmede het gehele restauratieproces vastgelegd om door te geven aan de komende generaties. Dit kunstboek zal een blijvende herinnering zijn. De Sint Josephkerk kan vol goede moed naar de toekomst kijken. John Schiffel Stichting Behoud De vele vaandels getuigen van een actief katholiek verenigingsleven Joan Collette, katholiek gemeenschapskunstenaar Het interieur van de Josephkerk te Enschede kenmerkt zich door een fraai architectonisch spel van lijnen en vlakken. Opvallend bij nadere aanschouwing zijn de muurschilderingen en kruiswegstaties van de Joan Collette. Wie was nu Joan Collette? Welke ontwikkeling maakte hij als kunstenaar door en hoe is deze te plaatsen in de context van zijn tijd? Joan Collette werd geboren te Delft op 16 mei 1889 als zoon van een kapitein der artillerie aldaar. Hij wilde al tijdens zijn middelbareschooltijd kunstenaar worden. In de periode volgde hij zijn opleiding aan de Rijksnormaalschool voor Teekenonderwijs, de Rijksschool voor Kunstnijverheid en de Rijksacademie voor Beeldende Kunst te Amsterdam. Tevens kreeg hij in de jaren tot 1915 privé-les van Jan Toorop met wie hij tot aan diens dood in 1928 een warme vriendschap onderhield. Collette had Toorop in 1909 ontmoet via Thomas Kwakman, kapelaan van de Vondelkerk. De ontmoeting met Toorop zou van groot belang zijn voor Collette s ideeënvorming als kerkkunstenaar. Toorop was evenals Kwakman lid van de Katholieke Kunstkring De Violier. De oprichting hiervan in 1901 is kenmerkend voor de culturele vernieuwingsdrang van het Nederlands Rooms-katholicisme aan het begin van de twintigste eeuw. De leden van de De Violier zochten namelijk als alternatief voor de traditionele neogotiek naar een eigentijdse, vernieuwende katholieke gemeenschapskunst. Hierbij dienen de decoratieve kunsten met de architectuur een harmonieuze verbinding aan te gaan, direct en aansprekelijk afgestemd op de viering van de liturgie door de gelovige gemeenschap. De Violier had een vereenvoudigde, tweedimensionale vormgeving voor ogen. In dit verband had men veel interesse voor de denkbeelden van de Beuroner Kunstschule van het Duitse klooster Beuron. Deze school propageerde een hiëratische, streng-gestileerde kunst. De ideeën van Beuron hebben mede een bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van een vernieuwing van de monumentale kerkelijke kunst in Nederland in de twintiger jaren van de vorige eeuw. De modernistische opvattingen van De Violier moeten via Toorop veel indruk gemaakt hebben op jonge kunstenaar Collette. Na de Eerste Wereldoorlog verving de neutralere term monumentale kunst de term gemeenschapskunst. J0an Collette foto: V.M. Collette Via Toorop kreeg Collette vanaf 1913 zijn eerste opdracht als glazenier voor het koor van de Rooms-katholieke Vituskerk te Naarden. De voorstellingen met hun gestileerde, lineaire benadrukte vormgeving verrieden onmiskenbaar de invloed van Toorop. Dat Toorop-stempel hadden ook zijn landschappen en portretten. Na zijn huwelijk met Nella Coebergh vestigde Collette zich eind 1915 in Blaricum. Uit zijn Gooise tijd is geen monumentaal werk van hem bekend. Hij was toen voornamelijk werkzaam als schilder van landschappen, 6 7 DUCATIEVEBOEKENMEDISCHEBOEKENKUNSTBOEKENPROMOTIONELEBOEKENLITERAIREBOEKENAUTOBIOGRAFISHEBOEKENWETENSCHAPPELIJKEBOEKENJUBILEUMB

3 Titel: 12 13

4 Titel: 18

5 Titel: 28

6 Titel: 32

7 Titel: Paulus Petrus Jacobus de Meerdere 36 37

8 Titel: Detail doopvont 42 42

9 Titel: Gewaden die worden gedragen tijdens de eucharistieviering 46

10 Titel: Joan Collette Eerste statie: Jezus wordt ter dood veroordeeld 48 49

11 Titel: Veertiende statie: Jezus wordt ten graven gelegd 62 Detail veertiende statie >

12 Titel: De Kroon op het werk Het oude uurwerk weer in ere hesteld Het 18 meter hoge gerestaureerde kruis met de gezegende haan, is weer op zijn plaats gebracht 76 76

Vergelijkbare documenten

R.K. Kerk Onze Lieve Vrouw Tenhemelopneming in Beltrum

R.K. Kerk Onze Lieve Vrouw Tenhemelopneming in Beltrum Franciscus Hermanus Bach, officieel Bachg, (Groningen, 28 mei 1865 - aldaar, 22 januari 1956) was een Nederlands kunstschilder.[1] Bach werd geboren