ARCHEOLOGIENOTA LAR Zuid Menen (WVL) ADEDE Archeologisch Rapport 144

Transcriptie

1 2017 ARCHEOLOGIENOTA LAR Zuid Menen (WVL) ADEDE Archeologisch Rapport 144 PIETERS H.

2 ADEDE ARCHEOLOGISCH RAPPORT 144 Archeologienota LAR Zuid te Menen (West-Vlaanderen). Verslag van resultaten. PIETERS HADEWIJCH

3 Colofon Uitgever ADEDE bvba Jaar van uitgave 2017 Plaats van uitgave Gent Redactie Bart De Smaele, Hadewijch Pieters, David Janssens ISSN Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van ADEDE bvba.

4 Inhoudsopgave 1 Administratieve fiche Bureauonderzoek Archeologische voorkennis Aanleiding van het onderzoek Doel van het onderzoek Huidige situatie projectgebied Beschrijving geplande werken Randvoorwaarden Werkwijze Assessmentrapport Landschappelijke situering van het onderzoeksgebied Geo(morfo)logische en bodemkundige situering van het onderzoeksgebied Tertiair geologisch Quartair geologisch Bodem Bodemtypekaart Potentiële bodemerosie Erosiegevoeligheid Landgebruik Gewestplan Historische situering van het onderzoeksgebied Algemene historische situering Historisch kaartmateriaal Fricx-kaarten (1712) Kaart van Ferraris ( ) Atlas der Buurtwegen (1840) Topografische kaart van Vandermaelen ( ) Kaart van Popp ( ) Orthofoto s Archeologische situering van het projectgebied Besluit Pagina - 3 -

5 4.1 Besluit gespecialiseerd publiek Archeologische verwachting Afweging vervolgonderzoek Besluit breed publiek Bibliografie Lijst van plannen Lijst van figuren Pagina - 4 -

6 1 Administratieve fiche Projectcode 2017B213 Site Menen LAR Zuid Projectsigle ADEDE MEN - LAR LAR Zuid Ligging Brumierstraat E17 - Triloystraat 8930 Menen Punt 1 (N): X: ,373m Y: ,449m Bounding Box Punt 2 (Z): X: ,311m Y: ,436m Topografische kaart Zie plannr. 1 Menen, 3 Afd., Lauwe, Sectie C, nrs. 374A, 752 Menen, 5 Afd., Rekkem, Sectie C, nrs. 182A, Kadaster 183A, 185F, 187, 186A, 184F Kortrijk, 9 Afd., Aalbeke, Sectie A, nr. 668A Zie plannummer 3 Soort onderzoek Bureaustudie, archeologienota Opdrachtgever Wiels & Partners Milieu Consulting Aard van de vervolgwerken Nieuwbouw distributiecentrum Uitvoerder ADEDE bvba Erkenningsnummer ADEDE bvba 2015/00058 Bart De Smaele 2015/00070 Erkend archeoloog Hadewijch Pieters 2017/00168 Tijdelijke bewaarplaats archief ADEDE bvba Pieters H., 2017, Archeologienota LAR Zuid te Bibliografische referentie Menen (West-Vlaanderen), ADEDE Archeologisch Rapport 144, Gent. Grootte projectgebied m 2 Periode uitvoering Februari 2017 Thermen thesaurus Onroerend Erfgoed Late middeleeuwen, nieuwste tijd Pagina - 5 -

7 Verstoorde zones Zie plannr. 4 Pagina - 6 -

8 2017B Pagina ADEDE Archeologisch Rapport 144

9 Pagina - 8 -

10 Pagina - 9 -

11 Pagina

12 2 Bureauonderzoek 2.1 Archeologische voorkennis Binnen het projectgebied werd in het verleden reeds archeologisch onderzoek uitgevoerd. Ook in de ruimere omgeving zijn een groot aantal archeologische sites gekend. Deze worden besproken in 3.4 Archeologische situering van het projectgebied. 2.2 Aanleiding van het onderzoek De archeologienota werd opgemaakt naar aanleiding van een geplande stedenbouwkundige vergunningsaanvraag waarbij de totale oppervlakte van de ingreep in de bodem 1000m² of meer beslaat en de totale oppervlakte van de kadastrale percelen waarop de aanvraag betrekking heeft 3000m² of meer bedraagt. De initiatiefnemer is daarom verplicht een bekrachtigde archeologienota toe te voegen aan de vergunningsaanvraag. 2.3 Doel van het onderzoek Deze archeologische nota heeft tot doel om door middel van de bestaande archeologische, geografische, geologische, en historische bronnen de mogelijkheid tot het aantreffen van archeologisch waardevolle sites binnen het projectgebied te onderzoeken. Aan de hand van de verzamelde informatie wordt vervolgens een programma van maatregelen opgesteld met het doel de archeologische kennis te bewaren voor de volgende generaties. Volgende onderzoeksvragen worden in deze archeologienota behandeld: - Welke aanwijzingen bevatten de bestaande bronnen over het archeologisch potentieel van het onderzoeksgebied? - Zijn er archeologische sites met relevante cultuurhistorische waarde gekend op of in de omgeving van het onderzoeksgebied? - Hoe evolueerde het historisch landgebruik van het onderzoeksgebied? - Hoe evolueerde de historische bebouwing van het onderzoeksgebied? - Wat is de potentiële impact van de geplande werken op het cultuurhistorisch en archeologisch erfgoed? Pagina

13 2.4 Huidige situatie projectgebied Het projectgebied is gelegen tussen de spoorweg Moeskroen - Kortrijk in het oosten, de E17 in het noorden en de Triloystraat in het westen. Deze zone werd recent bouwrijp gemaakt met de aanleg van wegenis en nutsleidingen, en dit met het oog op het uitbouwen van een bedrijventerrein. Op onderstaande foto, genomen in zuidoostelijke richting, toont de impact van het grondverzet op de bodem. Voor aanvullende foto s wordt verwezen naar de bijlagen. Figuur 1. Zicht op het bouwrijp maken van het terrein (foto genomen in zuidoostelijke richting)( opdrachtgever). Hiervoor werden twee bestaande buurtwegen, de Brumierstraat (Chemin n 3) in het oosten en de Meersweg (Sentier n 29) in het westen, gesupprimeerd 1. Beide buurtwegen doorkruisten het projectgebied. Ook de Paalbeek/Rekkembeek, die parallel liep met de Brumierstraat, werd verlegd en heraangelegd. Tevens werden een aantal grachten gedempt en werden de beboste gronden ontbost. Voor de ontsluiting van het bedrijventerrein werd een centrale private toegangsweg aangelegd die aansluit op de Triloystraat in Menen (in het westen van het bedrijventerrein). Deze weg mondt uit in een rond punt aan de zuidkant van het projectgebied. Ook de nodige rioleringen en andere nutsvoorzieningen werden voorzien. De transportzone werd in diverse terrassen genivelleerd om in te spelen op de bestaande niveauverschillen. Aan de zuidrand van het bedrijventerrein werd 1 Van Dyck W., LAR-Zuid. Tracé-wijziging buurtwegen. Toelichting, BVBA Dumoulin Jos, Pagina

14 een bufferstrook met talud gerealiseerd. Tevens werden verschillende bufferzones en groenstroken voorzien binnen het terrein 2. Voor een inplantingsplan van de bestaande toestand wordt verwezen naar de orthofoto uit 2016 (cf. plannr. 2). 2.5 Beschrijving geplande werken De geplande werkzaamheden behelzen de bouw van een opslagruimte en een kantoorgebouw voor Lesage Industries NV. Hiervoor wordt het volledige terrein opgehoogd. Het grootste deel van het terrein krijgt een ophoging van 2 à 2.5 m. Enkel in het zuidoosten blijft de ophoging beperkt tot ca. 1.70cm (ter hoogte van de zuidoostelijke grens van het geplande gebouw. Het gebouw wordt ingeplant bovenop deze ophoging door middel van een putfundering. Hierbij worden putten met een oppervlakte van 7m² en gevuld met magere beton. De afstand tussen deze funderingen bedraagt meter van middelpunt tot middelpunt op de lange as. De diepte waarop deze putten worden uitgegraven bedraagt 80 cm. Hierop wordt dan een steunpaal voor het gebouw gerealiseerd. In totaal worden er zo n 80 putfunderingen voorzien. Voor een inplantingsplan van de ontworpen toestand wordt verwezen naar plannr. 6. Voor de doorsneden wordt verwezen naar de bijlagen. 2.6 Randvoorwaarden Omwille van de veranderende regelgeving met betrekking tot de omgevingsvergunning vanaf 23 februari 2017 (decreet van 25 april 2014 betreffende de omgevingsvergunning) is het economisch onwenselijk om eventueel vervolgonderzoek voorafgaand aan het verkrijgen van de bouwaanvraag uit te voeren. 2.7 Werkwijze Dit bureauonderzoek heeft tot doel de aanwezigheid en de bewaringstoestand van de archeologische resten binnen het projectgebied in te schatten, alsook de impact van de geplande werken op het aanwezige archeologische erfgoed. Op basis van de verworven kennis kunnen concrete aanbevelingen geformuleerd worden voor een eventuele verder prospectie- /opgravingsstrategie. De archeologische verwachting van het projectgebied wordt gebaseerd op gekende geologische, landschappelijke, archeologische, historische en geografische bronnen. 2 Stedenbouwkundige vergunnning, dossiernummer 2015/ Pagina

15 Hiervoor wordt beroep gedaan op gekende literatuur, de Centraal Archeologische Inventaris, het Geoportaal van Onroerend Erfgoed en de Databank Ondergrond Vlaanderen. Dit alles wordt vervolgens samengelegd met topografische kaarten, recente luchtfoto s, kadasterkaarten en plannen van de gekende/geplande toestand. Overzicht geconsulteerde kaarten: Onderzoeksgebied: - Inplantingsplan huidige toestand - Inplantingsplan geplande toestand - Doorsnede bestaande toestand - Doorsnede nieuwe toestand Geografische/geo (morfo)logische en bodemkundige situering: - Topografische kaart - Orthofoto - Kadasterkaart - Digitaal Hoogtemodel Vlaanderen II - Tertiair geologische kaart - Quartair geologische kaart - Bodemtypekaart - Potentiële bodemerosiekaart - Erosiegevoeligheidskaart - Bodemgebruiksbestand - Gewestplan Historische situering: - Cartes des Pays-Bas van Fricx, Kaart van Ferraris, Atlas der Buurtwegen, Kaart van Vandermaelen, Kaart van Popp, Luchtfoto s Archeologische situering: - Geoportaal Centraal Archeologische Inventaris - Inventaris Onroerend Erfgoed Pagina

16 Pagina

17 Pagina

18 3 Assessmentrapport 3.1 Landschappelijke situering van het onderzoeksgebied Menen 3 is een plaats en stad in de Belgische provincie West-Vlaanderen. Naast Menen-centrum liggen binnen de gemeente ook nog de deelgemeentes Lauwe en Rekkem. Menen zelf bevindt zich grotendeels ten noorden van de Leie; terwijl Lauwe en Rekkem meer oostwaarts liggen, ten zuiden van de Leie. In het oosten van de deelgemeente Rekkem 4 ligt een stuk van het industrieterrein LAR, genoemd naar de drie deelgemeenten waarin het gelegen is, met name Lauwe, Aalbeke en Rekkem. Figuur 2. Situering van het projectgebied op het DHMVII, digitaal terreinmodel 1m. Het projectgebied bevindt zich net ten zuiden van de E17, even voorbij de afrit 1, Moeskroen. Het gebied is vrij laag gelegen, meer bepaald in de vallei van de Paalbeek/Rekkembeek die via verschillende kleinere waterlopen uitmondt in de Leie. De Rekkembeek liep dwars door het projectgebied, totdat het terrein -zeer recent- bouwrijp werd gemaakt en de beek werd verlegd in zuidelijke richting Pagina

19 Figuur 3. Situering van het projectgebied op het DHMVII, digitaal terreinmodel 1m (detail). De hoogteprofielen van het terrein geven de situatie weer alvorens de aanleg van de wegenis en de nutsleidingen en tonen een vrij natuurlijke helling. Op beide hoogteprofielen is een vrij plots en groot hoogteverschil op te merken, respectievelijk op 65m en op 25m. Deze geven de locatie aan van de buurtwegen en waterlopen die het terrein doorkruisen. Pagina

20 Figuur 4. Hoogteprofielen van het projectgebied. 3.2 Geo(morfo)logische en bodemkundige situering van het onderzoeksgebied Tertiair geologisch De tertiair geologische kaart (1:50.000) geeft de lithologie van de afzettingen onder de quartaire afzettingen weer. De top van het tertiaire niveau van het plangebied bevindt zich tussen de 20 en 30m onder TAW. Op de tertiair geologische kaart ligt het plangebied in de zone met de aanduiding Formatie van Kortrijk, Lid van Moen (KoMo). De formatie maakt deel uit van de Ieper Groep en heeft een mariene oorsprong. De sedimenten, bestaande uit voornamelijk klei (soms zandig of siltig) werden afgezet gedurende het Vroeg-Eoceen. De formatie omvat vier leden: de Klei van Mont Pagina

21 Héribu, de Klei van Orchies (of Saint-Maur), de Klei van Moen (of Roubaix) en de Klei van Aalbeke. Het Lid van Moen is een heterogene siltige tot zandige mariene afzetting, die wordt gekenmerkt door grote hoeveelheden nummulieten. Het lid bevat eveneens homogene kleilagen waardoor het moeilijk te onderscheiden valt van het onderliggende Lid van Saint-Maur. Het Lid van Moen heeft een gemiddelde dikte van 44m 5. Figuur 5. Situering van het projectgebied op de tertiair geologische kaart Quartair geologisch De quartair geologische profieltypekaart (1: ) geeft aan dat in het plangebied zowel geen als wel Holocene en/of Tardiglaciale fluviatiele afzettingen bovenop de pleistocene sequentie aanwezig zijn. De afzettingen in het studiegebied behoren tot drie verschillende types nl. 1, 1a en 2. Zowel bij type 1 als 2 gaat om eolische afzettingen (zand tot silt) van het Laat-Pleistoceen, mogelijks Vroeg- 5 Bogemans F., Toelichting bij de Quartairgeologische Kaart Kaartblad 29 Kortrijk, Brussel: Vrije Universiteit Brussel in opdracht van Vlaamse Overheid Dienst Natuurlijke Rijkdommen. Goossens M., Studie van de diversiteit van de glauconiethoudende gesilicificeerde zandsteen uit het Onder- en Midden-Eoceen in de regio Fobecq-Gent, Gent: Universiteit van Gent, Faculteit Wetenschappen, Opleiding Master in de Geologie. Pagina

22 Holoceen en/of hellingsafzettingen van het quartair. Meer bepaald om silt (loess), te wijten aan de zuidelijke ligging van het onderzoeksgebied binnen Vlaanderen. Type 1a wordt eveneens gekenmerkt door de besproken afzettingen, maar bevat zowel aan de basis als aan de top van de eolische afzettingen fluviatiele afzettingen respectievelijk van het Laat-Pleistoceen en Holoceen, mogelijks Tardiglaciaal 6. Figuur 6. Situering van het projectgebied op de quartair geologische kaart Bodem In dit hoofdstuk worden achtereenvolgens de bodemtypekaart, de potentiële bodemerosiekaart, de erosiegevoeligheidskaart, het bodemgebruiksbestand en het gewestplan besproken. 6 Bogemans F., Legende overzichtskaart Quartairgeologie Vlaanderen, Brussel: Vrije Universiteit Brussel in opdracht van Vlaamse Overheid Dienst Leefmilieu, Natuur en Energie. Pagina

23 Bodemtypekaart Het grootste deel van het projectgebied wordt gekarteerd als Lcp-bodem. In de noordoostelijke hoek staan een heel klein stukje gekarteerd als Lca-bodem, terwijl de zuidwestelijke hoek gekarteerd staat als Aca. In het noordoosten van het projectgebied staat een kleine spie gekarteerd als Lep-bodem. - Lcp: Dit betreft zwak gleyige gronden op zandleem zonder profielontwikkeling. De bouwvoor (Ap) van deze gronden is donkerbruin en gaat over in een niet gedifferentieerd materiaal dat nog alle kenmerken van een in water afgezet sediment vertoont. Op een diepte van 80 tot 120cm wordt de kleur grijs en komen roestverschijnselen voor. De waterhuishouding is gunstig. Geringe wateroverlast tijdens natte winters is mogelijk 7. - Lca: Dit is een matig droge, zwak gleyige zandleembodem met een textuur B-horizont. Hierbij is bovenaan een A-horizont terug te vinden die verstoord is door ploegen of andere grondbewerking (Ap). Deze laag rust op de B-horizont. Deze horizont bestaat uit een bruine, zware zandleem die aangerijkt is met klei en sesquioxiden. Roestverschijnselen treden op tussen 80 e 120 cm diepte. Deze bodems hebben normaal gezien geen last van watergebrek noch wateroverlast. - Aca: Dit zijn zwak gleyige leemgronden met textuur B-horizont. Deze matig droge leemgronden vertonen een gleyhorizont op matige diepte. - Lep: Dit zijn natte, sterk gleyige zandleembodems met roestverschijnselen vanaf een diepte van 20 cm en een blauwgrijze reductiehorizont tussen 100 en 120 cm. Bovenaan is een humeuze, zwaar zandlemige bodem aanwezig tot een diepte van cm met roestvlekken en een donker grijsbruine tot donkergrijze kleur. Hieronder is een C- horizont aanwezig met sterke gleyverschijnselen (= Cg-horizont). Deze bodems zijn typisch nat in de winter en vochtig in de zomer. 7 Van Ranst E. & Sys C., Eenduidige legende voor de digitale bodemkaart van Vlaanderen (Schaal 1:20 000), Laboratorium voor Bodemkunde, Gent, Pagina

24 Figuur 7. Situering van het projectgebied op de bodemtypekaart Potentiële bodemerosie De potentiële bodemerosie per perceel houdt rekening met onder meer het bodemtype, de hellingsgraad en de hellingslengte van dat perceel. Het houdt echter geen rekening met het huidige landgebruik. Op de potentiële bodemerosiekaart staat slechts een deel van het projectgebied gekarteerd. Over het noord(oostelijk) gelegen deel van het projectgebied kunnen geen uitspraken gedaan worden op basis van deze kaart. De zone tussen de twee buurtwegen staat ingekleurd als een zone met een verwaarloosbare potentiële bodemerosie. De gebieden ten zuiden van de buurtwegen staan gekarteerd als zones met een lage of een zeer lage potentiële bodemerosie. Pagina

25 Figuur 8. Situering van het projectgebied op de potentiële bodemerosiekaart Erosiegevoeligheid Op de erosiegevoeligheidskaart van de Vlaamse Gemeenten staat het grootste deel van het projectgebied ingedeeld als zijnde van erosiegevoeligheid klasse 3, wat overeenkomt met medium erosiegevoelig. De noordoostelijke hoek van het projectgebied kent een iets hogere erosiegevoeligheid, met name klasse 2, wat overeenkomt met een sterke erosiegevoeligheid. Pagina

26 Figuur 9. Situering van het projectgebied op de erosiegevoeligheidskaart Landgebruik Op het bodemgebruiksbestand staat het projectgebied gekarteerd als akker- en weideland. In het noordwesten grenst de autosnelweg (E17) aan het projectgebied. Pagina

27 Figuur 10. Situering van het projectgebied op het bodemgebruiksbestand Gewestplan Op het gewestplan staat het volledige projectgebied ingekleurd als een zone met landschappelijk waardevolle agrarische gebieden. Volgens het ruimtelijk uitvoeringsplan Afbakening regionaalstedelijk gebied Kortrijk ligt het projectgebied volledig binnen de zone die is afgebakend specifiek voor het regionaal bedrijventerrein voor transport LAR Zuid. Pagina

28 Figuur 11. Situering van het projectgebied op het gewestplan. Pagina

29 3.3 Historische situering van het onderzoeksgebied Algemene historische situering Het projectgebied bevindt zich op de grens tussen de deelgemeenten Aalbeke en Lauwe. Lauwe 8, ten noorden van het projectgebied, is reeds gekend in de Romeinse tijd. Nabij de hoeve Ter Biest, gelegen aan de Lauwbergstraat en de Lauweberg werden archeologische resten aangetroffen die wijzen op menselijke aanwezigheid tijdens de Romeinse tijd. Lauwe wordt voor het eerst vermeld in 1143 bij een schenking van het patronaatschap van de kerk aan het Sint-Pieterskapittel van Rijsel. De parochie Lauwe bestond uit een viertal grote blokken: de heerlijkheid Lauwe, het goed te Heule, de heerlijkheid ter Elst en de heerlijkheid ten Driessche. Lauwe was eeuwenlang een agrarisch dorp. In de 19 de eeuw werden de vlashandel en de textielnijverheid belangrijk. Over de vroegste geschiedenis van Aalbeke 9, gelegen ten westen van het projectgebied, is minder geweten. De oudste vermelding, als Albecca, dateert uit Het grondgebied van Aalbeke was erg versnipperd over verschillende heerlijkheden, zoals Ter Heule en Ten Nieuwenhove. De heerlijkheid Aalbeke was niet de voornaamste, maar aan het bezit was de titel van dorpsheer verbonden. In de tweede helft van de 18 de eeuw werd de weg Kortrijk Rijsel een echte steenweg. In de 19 de eeuw bleven Ter Heule en Ten Nieuwenhove de grootste hoeves. De Kortrijkse familie Debien, een belangrijke nieuwe grootgrondbezitter, bouwde rond 1800 het kasteel dat nu gekend is onder de naam kasteel van Allart. Het bosareaal, voornamelijk gelegen op de hoger gelegen zware kleigronden of klijtkobben, verminderde tussen 1762 en 1834 met meer dan 8ha. Eind 19 de eeuw werkten de meesten Aalbeekse werklui als thuiswevers. De eerste lokale fabriek van enige omvang kwam er pas aan het begin van de 20 ste eeuw, met name de dakpannenfabriek Sterreberg. Geleidelijk aan tastte de ontginning van de klei de Aalbeekse landbouw aan. Tijdens het interbellum verschoof de tewerkstelling snel van landbouw naar industrie en diensten. De populatie groeide nauwelijks waardoor de bewoning beperkt bleef tot lintbebouwing langs de hoofdwegen in het centrum. De rest van de bevolking woonde enorm verspreid. De aanleg van de E17 in de jaren 1960 sneed de Preshoek van het centrum af. In moest de Kapelhoek wijken voor het klaverblad E17-E403. Andere landbouwgronden verdwenen door het transportbedrijvencentrum LAR. 8 Vandeputte O., Gids voor Vlaanderen. Toeristische en culturele gids voor alle steden en dorpen in Vlaanderen, Lannoo Uitgeverij, Tielt, Vandeputte O., Gids voor Vlaanderen. Toeristische en culturele gids voor alle steden en dorpen in Vlaanderen, Lannoo Uitgeverij, Tielt, Pagina

30 3.3.2 Historisch kaartmateriaal Fricx-kaarten (1712) Op de kaart van Fricx, zoals gegeorefereerd door Geopunt, staat het projectgebied slechts bij benadering weergegeven. Ten noorden van het projectgebied staat het dorp Lauwe aangeduid, nabij de Leie. Aalbeke staat ten noordoosten weergegeven. Figuur 12. Situering van het projectgebied op de kaart van Fricx Kaart van Ferraris ( ) De kaart van Ferraris laat toe het projectgebied meer in detail te bekijken. Het grootste, centraal gelegen, deel van het projectgebied wordt gekarteerd als landbouwgrond. Het noordelijke deel van het projectgebied ligt ten dele binnen een wijngaard. Binnen deze wijngaard is een hoeve gelegen, op de rand van het projectgebied. In het zuiden van het projectgebied staat een weg afgebeeld. Deze kan, met enige omzichtigheid, geïdentificeerd worden als de buurtweg Meersweg (cf. supra). Pagina

31 Figuur 13. Situering van het projectgebied op de kaart van Ferraris Atlas der Buurtwegen (1840) De Atlas der Buurtwegen laat niet toe om uitspraken te doen over het bodemgebruik van het projectgebied, maar toont wel de beide buurtwegen die het projectgebied doorkruisen. In het zuiden is de Meersweg zichtbaar, als Chemin n 29. In het noorden is de Brumierstraat te zien, als Chemin n 3 met parallel hieraan de Paalbeek/Rekkembeek. Binnen het projectgebied is geen bebouwing zichtbaar. Pagina

32 Figuur 14. Situering van het projectgebied op de Atlas der Buurtwegen Topografische kaart van Vandermaelen ( ) De topografische kaart van Vandermaelen geeft een vrij gelijkaardige situatie weer als de Atlas der Buurtwegen. Wel moet hierbij opgemerkt worden dat de kaart van Vandermaelen, zoals gegeorefereerd door Geopunt, een verschuiving lijkt te tonen waarbij het projectgebied zuidelijker komt te liggen dan dat in realiteit het geval is. Er is geen bebouwing zichtbaar binnen het projectgebied en ook over het landgebruik kunnen geen uitspraken worden gedaan aan de hand van deze kaart. Wel toont deze kaart aan dat het projectgebied gelegen is op een helling die gevoelig is voor erosie. Pagina

33 Figuur 15. Situering van het projectgebied op de kaart van Vandermaelen Kaart van Popp ( ) Op de kaart van Popp ligt het projectgebied op de scheidingslijn van drie kaarten. Deze lijn komt overeen met de grenzen tussen de verschillende deelgemeenten op wiens grondgebied het projectgebied gelegen is: Aalbeke in het noordoosten, Rekkem in het zuiden en Lauwe in het noordwesten. De Meersweg, in het zuiden, staat duidelijk aangegeven. En ook de Brumierstraat staat afgebeeld, hoewel minder duidelijk doordat deze op de grens van twee kaartbladen staat. Ook deze kaart toont een afwezigheid van bewoning binnen het projectgebied. Pagina

34 Figuur 16. Situering van het projectgebied op de kaart van Popp Orthofoto s De orthofoto uit 1971 toont de staat van het projectgebied zoals het eruit zag vóór de ingrijpende werken die gepaard gingen met de ontsluiting van het bedrijventerrein. Het grootste verschil tussen deze luchtfoto en het cartografisch materiaal is de aanwezigheid van de E17, die werd aangelegd in de jaren De Meersweg en de Brumierstraat met de Paalbeek/Rekkembeek zijn duidelijk waarneembaar in het landschap. De meeste terreinen zijn in gebruik als landbouwgrond. Het kleinere perceel, geprangd tussen de Brumierstraat en de Meersweg, wordt ingenomen door bos. Pagina

35 Figuur 17. Situering van het projectgebied op de orthofoto, Deze situatie blijft bestaan tot de zeer recente ontsluiting van het bedrijventerrein waarbij de bestaande buurtwegen worden gesupprimeerd/omgelegd en ook de Paalbeek/Rekkembeek wordt omgelegd naar het zuidwesten. Dwars door het projectgebied werd een toegangsweg, eindigend in een rondpunt, aangelegd. Deze situatie is echter nog niet zichtbaar op de meest recente beschikbare luchtfoto uit Deze foto toont wel het grondverzet op het bedrijventerrein weer. Ook al zichtbaar op deze foto is het opheffen van de Brumierstraat en de Paalbeek/Rekkembeek. Beide zijn nog net herkenbaar in het landschap. Ook werd het perceel in de hoek van de Brumierstraat en de Meersweg reeds ontbost. Pagina

36 Figuur 18. Situering van het projectgebied op de orthofoto, Archeologische situering van het projectgebied Binnen het projectgebied werd reeds archeologisch onderzoek uitgevoerd. Ook uit de ruimere omgeving, en dan voornamelijk ten oosten van het projectgebied, zijn heel wat archeologische sites gekend. Deze worden hier kort besproken, in functie van hun relevantie voor het projectgebied. Pagina

37 Figuur 19. Situering van enkele CAI locaties in de omgeving van het projectgebied. CAI locatie Deze melding verwijst naar de archeologische site die mogelijks gelegen is binnen het projectgebied. Er wordt immers verwezen naar een indicator op het historisch kaartmateriaal, meer bepaald de kaart van Ferraris, waarop een site met walgracht zichtbaar zou zijn. De locatie is echter onzeker. En ook over de identificatie van het weergegeven gebouw als site met walgracht kan twijfel bestaan. De weergave toont immers een hoeve binnen een boomgaard die afgesloten wordt door een haag. Aangezien de kaart van Ferraris echter de enige kennisgeving van deze hoeve betreft, kan hierover geen uitsluitsel verkregen worden. Bovendien loopt de E17 dwars door deze site, waardoor ervan uit gegaan kan worden dat deze site volledig vernietigd werd tijdens de werkzaamheden in de jaren Indien er restanten van deze hoeve zouden overgebleven zijn binnen het projectgebied, werden deze ook nog eens ernstig verstoord tijdens de recente werkzaamheden naar aanleiding van het ontsluiten van het bedrijventerrein. Pagina

38 CAI locatie Ook hier wordt verwezen naar een site met walgracht die staat afgebeeld op de kaart van Ferraris, alsook op een kaart van Het Landboek van de parochie van Aalbeke uit Vanaf de tweede helft van de 18 de eeuw was hier een L-vormig gebouw aanwezig met er tegenover een tweede gebouw. Deze waren volledig omwald door een walgracht op een vierkant grondplan en toegankelijk via een poortgebouw. De site is tevens gekend via een aantal losse vondsten aardewerk verspreid over het terrein. Het betreft rood geglazuurd aardewerk en grijs steengoed uit de post-middeleeuwen. CAI locatie Deze melding betreft een aantal losse vondsten, bestaande uit post-middeleeuws aardewerk, die door bemesting verspreid werden over de akker. Er is sprake van rood aardewerk, rood geglazuurd aardewerk, faience, grijs steengoed met grijze en bruine zoutglazuur en majolica. CAI locatie Ook hier wordt melding gemaakt van losse vondsten aardewerk uit de post-middeleeuwen: rood geglazuurd aardewerk, grijs steengoed, fragmenten van kleipijpen. Ook deze werden door bemesting verspreid over de akker. CAI locatie Dit betreft een woonhuis in de 18 de 19 de eeuw in combinatie met een aantal losse vondsten aardewerk uit de late middeleeuwen. Het aantal vondsten is echter te klein om bewoningscontinuïteit voor te stellen. Pagina

39 4 Besluit 4.1 Besluit gespecialiseerd publiek Archeologische verwachting Over de aan- of afwezigheid van archeologische sporen kan op basis van dit bureauonderzoek een vrij duidelijke uitspraak worden gedaan. Het archeologisch onderzoek betreft voornamelijk verwijzingen naar bewoning die wordt weergegeven op historisch kaartmateriaal. In combinatie met losse vondsten aardewerk is zeker sprake van bewoning in de nieuwe en nieuwste tijd. De stand van het archeologisch onderzoek laat echter niet toe om uitspraken te doen omtrent menselijke aanwezigheid gedurende oudere periodes. Noch de bodemopbouw ter hoogte van het onderzoeksgebied, noch de landschappelijke ligging gaven specifieke indicaties naar een verwachting uit de oudste periodes. Evenmin getuigen archeologische meldingen over een aanwezigheid gedurende deze periodes. Enkele vondsten verwijzen naar een (post)middeleeuwse occupatie van de omgeving, echter betreft het steeds losse vondsten in secundaire context. Aan de hand van historisch kaartmateriaal kan vastgesteld worden dat het projectgebied gekenmerkt wordt door een lage densiteit aan bewoning. Alleen op de kaart van Ferraris staat bebouwing weergegeven op de rand van het projectgebied. Echter is de locatie hiervan onzeker. Bovendien kan geconcludeerd worden dat eventuele restanten van deze bewoning ernstig verstoord werden; enerzijds door de aanleg van de E17 in de jaren 1960, en anderzijds door het recent bouwrijp en toegankelijk maken van het bedrijventerrein LAR Zuid. Deze verstoring van het bodemarchief vond plaats over een vrij grote zone die buiten het hier omschreven projectgebied reikt. Er kan dan ook vanuit gegaan worden dat het volledige projectgebied ernstig verstoord is en dat het projectgebied gekenmerkt wordt door een zeer lage archeologische verwachting Afweging vervolgonderzoek Op basis van de resultaten van deze desktopstudie kan geconcludeerd worden dat de kans op het aantreffen van archeologisch/cultuurhistorisch waardevolle sites vrijwel onbestaande is. De infrastructuurwerken naar aanleiding van de aanleg van de E17 in de jaren 1960 hebben een grote impact gehad op de omgeving. De recente werkzaamheden die gepaard gingen met de ontsluiting van het bedrijventerrein (aanleg wegenis, riolering en andere nutsleidingen) brachten een volledige verstoring van het terrein met zich mee. Indien er toch nog archeologische resten aanwezig zouden Pagina

40 zijn binnen het projectgebied zullen deze echter niet meer in hun oorspronkelijke context onderzocht kunnen worden. Bovendien betreffen de geplande werkzaamheden een ophoging van het bestaande terrein en zullen de ingrepen in de bodem (inclusief funderingen) niet dieper reiken dan de bestaande verstoring. Verder (voor)onderzoek brengt dus geen kennisvermeerdering met zich mee waardoor ADEDE bvba geen verder onderzoek adviseert. 4.2 Besluit breed publiek De geplande werkzaamheden op het bedrijventerrein LAR Zuid aan de Triloystraat te Menen behelzen de aanleg van een kantoorgebouw en een opslagruimte. De desktopstudie naar aanleiding van het verkrijgen van een stedenbouwkundige vergunning voor deze werken toonde aan dat er een zeer lage verwachting bestaat voor het aantreffen van intacte archeologisch waardevolle resten binnen het projectgebied. Het terrein is immers volledig verstoord en de geplande werken zullen niet dieper reiken dan deze verstoring. Bijgevolg adviseert ADEDE bvba geen vervolgonderzoek. Pagina

41 5 Bibliografie - Bogemans F., Legende overzichtskaart Quartairgeologie Vlaanderen, Brussel: Vrije Universiteit Brussel in opdracht van Vlaamse Overheid Dienst Leefmilieu, Natuur en Energie, Bogemans F., Toelichting bij de Quartairgeologische Kaart Kaartblad 29 Kortrijk, Brussel: Vrije Universiteit Brussel in opdracht van Vlaamse Overheid Dienst Natuurlijke Rijkdommen, Goossens M., Studie van de diversiteit van de glauconiethoudende gesilicificeerde zandsteen uit het Onder- en Midden-Eoceen in de regio Fobecq-Gent, Gent: Universiteit van Gent, Faculteit Wetenschappen, Opleiding Master in de Geologie, Stedenbouwkundige vergunnning, dossiernummer 2015/ Vandeputte O., Gids voor Vlaanderen. Toeristische en culturele gids voor alle steden en dorpen in Vlaanderen, Lannoo Uitgeverij, Tielt, Van Dyck W., LAR-Zuid. Tracé-wijziging buurtwegen. Toelichting, BVBA Dumoulin Jos, Van Ranst E. & Sys C., Eenduidige legende voor de digitale bodemkaart van Vlaanderen (Schaal 1:20 000), Laboratorium voor Bodemkunde, Gent, Online bronnen: Pagina

42 6 Lijst van plannen Plannr. Beschrijving Schaal Wijze vervaardiging Datum aanmaak 0001 Situering van het projectgebied op de topografische kaart 1:1 Digitaal 09/02/ Situering van het projectgebied op de orthofoto uit :1 Digitaal 09/02/ Situering van het projectgebied op GRB 1:1 Digitaal 09/02/ Gekende verstoorde zones 1:1 Digitaal 09/02/ Inplantingsplan ontworpen situatie 1:1 Digitaal 09/02/ Situering van het projectgebied op het DHMVII, digitaal terreinmodel, 1m 1:1 Digitaal 09/02/ Situering van het projectgebied op het DHMVII, digitaal terreinmodel, 1m (detail) 1:1 Digitaal 09/02/ Situering van het projectgebied op de tertiair geologische kaart 1: Digitaal 09/02/ Situering van het projectgebied op de quartair geologische kaart 1: Digitaal 09/02/ Situering van het projectgebied op de bodemtypekaart 1:1 Digitaal 09/02/ Situering van het projectgebied op de potentiële bodemerosiekaart per perceel (2016) 1:1 Digitaal 09/02/ Situering van het projectgebied op de erosiegevoeligheidskaart der Vlaamse gemeenten 1:1 Digitaal 09/02/ Situering van het projectgebied op het bodemgebruiksbestand, opname :1 Digitaal 09/02/ Situering van het projectgebied op het gewestplan 1:1 Digitaal 09/02/ Situering van het projectgebied op de kaart van Fricx 1: Analoog 09/02/ Situering van het projectgebied op de kaart van Ferraris 1: Analoog 09/02/ Situering van het projectgebied op de Atlas der Buurtwegen 1:3 000 Analoog 09/02/ Situering van het projectgebied op de topografische kaart van Vandermaelen 1: Analoog 09/02/ Situering van het projectgebied op de kaart van Popp 1:5 000 Analoog 09/02/ Situering van het projectgebied op de luchtfoto uit :1 Digitaal 09/02/ Situering van het projectgebied op de luchtfoto uit :1 Digitaal 09/02/ Situering van enkele CAI-meldingen in de nabijheid van het projectgebied 1:1 Digitaal 09/02/2017 Pagina

43 7 Lijst van figuren Figuur 1. Zicht op het bouwrijp maken van het terrein (foto genomen in zuidoostelijke richting)( opdrachtgever) Figuur 2. Situering van het projectgebied op het DHMVII, digitaal terreinmodel 1m Figuur 3. Situering van het projectgebied op het DHMVII, digitaal terreinmodel 1m (detail) Figuur 4. Hoogteprofielen van het projectgebied Figuur 5. Situering van het projectgebied op de tertiair geologische kaart Figuur 6. Situering van het projectgebied op de quartair geologische kaart Figuur 7. Situering van het projectgebied op de bodemtypekaart Figuur 8. Situering van het projectgebied op de potentiële bodemerosiekaart Figuur 9. Situering van het projectgebied op de erosiegevoeligheidskaart Figuur 10. Situering van het projectgebied op het bodemgebruiksbestand Figuur 11. Situering van het projectgebied op het gewestplan Figuur 12. Situering van het projectgebied op de kaart van Fricx Figuur 13. Situering van het projectgebied op de kaart van Ferraris Figuur 14. Situering van het projectgebied op de Atlas der Buurtwegen Figuur 15. Situering van het projectgebied op de kaart van Vandermaelen Figuur 16. Situering van het projectgebied op de kaart van Popp Figuur 17. Situering van het projectgebied op de orthofoto, Figuur 18. Situering van het projectgebied op de orthofoto, Figuur 19. Situering van enkele CAI locaties in de omgeving van het projectgebied Pagina

44 8 Bijlagen - Inrichtingsplan ontworpen toestand - Foto s grondverzet - Doorsnede Pagina

45 AUTOSNELWEG E17 KORTRIJK-RIJSEL AUTOSNELWEG E17 RIJSEL-KORTRIJK MENEN KORTRIJK BUFFER C374a C752 C668a C182a C183a LPT HA C184f C187 YSTRAAT g - betonverharding LPT RW (naar gemeenschappelijk buffer) C186a C185f LEGENDE Gemeentegrens Menen - Kortrijk Kadastrale percelen waarop Lesage Industries N.V. gelegen is Exploitatiegrens van Lesage Industries N.V. Milieuvergunningsaanvraag klasse 2 Plan 1 van 2 LESAGE INDUSTRIES N.V. Situeringsplan 1/ feb-17 Wiels & Partners milieu, veiligheid en ruimtelijke planning Dossierbeheerder Dossiernummer MVH 2016/801 Bestandsnaam LESAGE_MVA2_SITUERINGSPLAN dwg Pn

46 FOTO 1 FOTO 2

47 FOTO 3 FOTO 4

48 lichtstraat in alu brut +710 ROLBRUG 1 x 3,2T ROLBRUG 1 x 3,2T ROLBRUG 1 x 3,2T ROLBRUG 1 x 3,2T ROLBRUG 1 x 3,2T ROLBRUG 1 x 3,2T 710 grens RUP buffergrens autosnelweg Kortrijk- Rijsel ONTWORPEN HOOGTE BESTAANDE HOOGTE Terreinprofiel A-A (1 op 100) fundering magere beton tot op draagkrachtige grond Snede as 1-1 (1 op 100) INDEX - DATUM - WIJZIGING - VERDIEPING ONTWERP : BOUWHEER : H I 600 KANTOOR TOEGANG WERKPLAATS 105 SANITAIR SAS WASTROG LOCKERS HEREN 15 personen BERG. ARCHIEF SAS (publiek toegankelijk) ONTVANGSTR. (publiek toegankelijk) REFTER TECH. RUIMTE 900 H I J H I 660 VERGADERZAAL DIRECTIE KANTOOR PRODUCTIE TOEGANG WERKPLAATS KANTOOR DIRECTIE LANDSCHAPSKANTOOR (publiek toegankelijk) Back office GROTE VERGADERZAAL (publiek toegankelijk) SANITAIR (publiek toegankelijk) KEUKEN SANITAIR (publiek toegankelijk) 1060 H I J ONTWERP : BENELUXPARK KORTRIJK T.: F.: bureaudhondt. be www. bureaudhondt. be BOUWPLAATS : Triloystraat (nr. nog niet gekend) Menen 3 AFD/LAUWE/Sectie C/nr(s) 374A/752 5 AFD/REKKEM/Sectie C/nr(s) 182A/183A/184F/185F/186A/187 9 AFD/AALBEKE/Sectie A/nr(s) 668A Bouwen van een plant voor distributie en assemblage Lesage Industries nv Oostlaan Gullegem Tel Dhr. Nicolas Vander Stichele magazijn INGANG PERSONEEL INGANG BURELEN magazijn BOUWAANVRAAG INHOUD : GELIJKVLOERS VERDIEPING Snedes, terreinprofiel en grondplannen kantoorgebouw grondplannen kantoorgebouw (1 op 100) GETEKEND : INGENIEUR : FD DATUM : SCHAAL : 16/02/2017 1/100 DOSSIER- NUMMER /16