RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK IN HET KADER VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE. basisschool De Wisselaar peuterspeelzaal 't Kuikenhof

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK IN HET KADER VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE basisschool De Wisselaar peuterspeelzaal 't Kuikenhof Plaats : Breda BRIN nummer : 08JT C1 LRKP nummer : Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 17 december 2013 (08JT C1) en 17 december 2013 ( ) Datum vaststelling : 29 januari 2014

2 Pagina 2 van 18

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING BEVINDINGEN CONCLUSIE BIJLAGE 1 OORDELEN Pagina 3 van 18

4 Pagina 4 van 18

5 1 INLEIDING Op 17 december 2013 heeft de inspectie peuterspeelzaal 't Kuikenhof en basisschool De Wisselaar onderzocht. Het onderzoek is uitgevoerd vanwege het toezicht van de Inspectie van het Onderwijs op de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (vve). De inspectie monitort in 2013 en 2015 de kwaliteit van vve in de 37 grote gemeenten (G37). Vve is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. Tijdens het onderzoek heeft de inspectie de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie beoordeeld met een set indicatoren, waarmee zij overeenkomstig de Wet op het Onderwijstoezicht (WOT) kan beoordelen of de vve-locaties op belangrijke onderdelen vve van voldoende kwaliteit biedt. Deze indicatoren hebben betrekking op: De voorwaarden voor vve De ouders De kwaliteit van de educatie - Het vve-programma, zoals dat wordt aangeboden - Het pedagogisch klimaat - Het educatief handelen De ontwikkeling, zorg en begeleiding De kwaliteitszorg De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool De resultaten van vve Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Analyse van de door de locatie ingevulde digitale vragenlijst. Analyse van documenten en gegevens over de locatie die de inspectie voorafgaand aan het onderzoek heeft opgevraagd. Vve-locatiebezoek, waarbij: documenten, handelingsplannen en groepsplannen zijn bestudeerd; enkele groepsbezoeken zijn uitgevoerd. Deze vve-bezoeken vonden plaats in de ochtendgroep van peuterspeelzaal 't Kuikenhof en in de drie groepen 1-2 van basisschool De Wisselaar; Pagina 5 van 18

6 gesprekken met de directie, ouders, pedagogisch medewerkers en leerkrachten, de intern begeleiders en een vertegenwoordiging van het bestuur zijn gevoerd. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader vve Dit document is te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 van dit rapport beschrijft de inspectie de bevindingen die uit haar onderzoek naar voren zijn gekomen. Bij de geconstateerde verbeterpunten is tevens een onderbouwing opgenomen. In hoofdstuk 3 volgt de conclusie. Bijlage 1 van dit rapport bevat een overzicht van de bij dit onderzoek gebruikte indicatoren en de bevindingen van de inspectie daarover. Pagina 6 van 18

7 2 BEVINDINGEN Uit het overzicht in bijlage 1 valt op te maken dat de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie op alle aspecten op orde is. Er zijn geen verbeterpunten geconstateerd tijdens dit onderzoek. Totaalbeeld Peuterspeelzaal 't Kuikenhof valt onder het bestuur van de Kober Groep en heeft een apart gebouw op het terrein van basisschool De Wisselaar. Alle peuters van de bezochte groep vallen onder de doelgroepdefinitie die de gemeente Breda heeft opgesteld. Basisschool De Wisselaar valt onder het bestuur van INOS en heeft drie kleutergroepen. Meer dan vijftig procent van de kleuters heeft een extra leerlingengewicht. Van oudsher werken beide locaties nauw samen in het vormgeven van de vooren vroegschoolse educatie. Er is een duidelijke visie op vve en er zijn veel afspraken, processen en procedures vastgelegd. De kwaliteit van vve is daarom op veel punten voldoende en kan op een aantal onderdelen als een voorbeeld voor anderen worden gezien. In oktober 2010 werd dit koppel al in het kader van vve bezocht door de inspectie. De aandachtspunten lagen toen vooral in het ouderbeleid, het aangeboden programma, het educatief handelen en de zorg en begeleiding op de peuterspeelzaal en in het ouderbeleid op basisschool De Wisselaar. In de doorgaande lijn werden ook enkele verbeterpunten geconstateerd die voor beide locaties golden. In dit huidige onderzoek zijn alle onderdelen als voldoende beoordeeld en enkele zelfs als een voorbeeld voor anderen. Dat laatste betreft vooral de indicatoren in de kwaliteitszorg die te maken hebben met planmatig werken aan verbeteractiviteiten en borgen van bereikte resultaten én de afstemming van het aanbod tussen voor- en vroegschool. De zogenoemde Wishof-activiteiten die gezamenlijk worden ondernomen, geven een duidelijke en doeltreffende kwaliteitsimpuls aan de samenwerking tussen beide. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. 2.1 Condities Voor peuterspeelzaal 't Kuikenhof is er een recent GGD-rapport beschikbaar (juni 2013), waarin tevens het 8 e domein is beoordeeld. De peuterspeelzaal werkt met maximaal zestien peuters per groep, die vier dagdelen per week (in totaal 10 uur) naar de zaal komen. Er wordt gewerkt met vaste koppels van twee pedagogisch medewerkers, aangevuld met stagiaires en vrijwilligers. Pagina 7 van 18

8 Daarnaast is er begeleiding voor de pedagogisch medewerkers van een HBOgeschoolde voorschoolcoach. Op basisschool De Wisselaar zijn er drie kleutergroepen met rond de twintig kleuters. In alle groepen worden onderwijsassistenten en stagiaires ingezet. 2.2 Ouders De ouders die de inspectie heeft gesproken op de onderzoeksdag geven aan zeer tevreden te zijn over wat er op de basisschool en de peuterspeelzaal gebeurt met hun kinderen. Zij zijn tevreden over de informatie die zij krijgen over de ontwikkeling van hun kind en de sfeer is altijd prettig. Er wordt goed gebruik gemaakt van de inloop, maar ook van de ouderbijeenkomsten, waarin ouders informatie krijgen over het komende thema en allerlei materiaal meekrijgen om thuis samen met hun kind aan de slag te gaan. Daarnaast is er ook een mogelijkheid voor het zogenoemde Spel Thuis, waarbij een speltherapeute de gezinnen bezoekt en ouders leert hoe zij zaken als voorlezen en aandacht geven aan je kind moeten aanpakken. Voor de kleuters is ook de zogenoemde Voorlees Express mogelijk: gedurende twintig weken wordt er thuis begeleiding gegeven in spelen, voorlezen, et cetera. 2.3 Kwaliteit van de uitvoering van vve Het aangeboden programma Op beide locaties wordt gebruik gemaakt van de vve-aanpak van Kaleidoscoop, aangevuld met leerlijnen uit Kleuter- en Peuterplein en diverse woordenschatprogramma's. Naast het jaarrooster zijn er weekplanningen aanwezig in de verschillende groepen waarin grote kring, kleine kring, vrij spelen, werklessen en extra hulpactiviteiten herkenbaar zijn opgenomen. Het educatief en pedagogisch handelen Op beide locaties heerst een plezierige sfeer. Vrij spelen en werklessen worden in voldoende mate afgewisseld en de kinderen doen actief mee aan alle activiteiten. Zij krijgen voldoende ruimte om zelf te ontdekken en om op een speelse manier te leren. De ruimtes zijn ingericht met herkenbare hoeken en voldoende levensechte materialen. 2.4 Ontwikkeling, begeleiding en zorg Interne Zorg Op beide locaties is er voldoende zicht op de ontwikkeling van de kinderen: hiertoe worden er kleutertoetsen en observatiesystemen ingezet. Op de Pagina 8 van 18

9 peuterspeelzaal volgt na elk thema een verdiepingsweek waarin de peuters extra werkjes (herhaling of extra uitdaging) krijgen aangeboden. Er wordt gewerkt met (sub-)groepshandelingsplannen op drie verschillende niveaus en met individuele plannen als dat nodig is. Ook op de basisschool wordt met groepsplannen gewerkt voor de verschillende niveaus. Daarnaast zijn er wekelijkse remedial teaching-activiteiten en wordt er gewerkt met de zogenoemde voorschotbenadering om de kleuters zo goed mogelijk de overgang naar groep 3 te laten maken. Externe zorg Als er meer zorg nodig is dan de peuterspeelzaal kan bieden, kunnen de pedagogisch medewerkers een beroep doen op het CJG 0-4jarigen. In de praktijk werkt dit nog niet goed, maar men is bezig om dit beter te stroomlijnen. Gerichte externe hulp is er wel: de pedagogen van de Kober Groep en de wijkverpleegkundige kunnen altijd geraadpleegd worden en kinderen die externe hulp nodig hebben, hoeven hier niet lang op te wachten. Op de basisschool neemt de intern begeleider het voortouw in de externe contacten. Eén van deze externen is de school-cjg'er, met wie zij wekelijks contact heeft. Deze functionaris is goed ingevoerd in de wijk, kent de gezinnen en is over het algemeen goed op de hoogte van wat er speelt. Dit verloopt naar behoren. 2.5 Kwaliteitszorg Zoals eerder gemeld werken voor- en vroegschool al langere tijd samen om vve zo goed mogelijk vorm te geven. Voor de peuterspeelzaal is op basis van het vorige inspectierapport gewerkt aan de verbeteringen. De certificering van Kaleidoscoop, opbrengstgericht werken en de invoering van het observatiesysteem Kijk zijn daar voorbeelden van. Deze activiteiten worden gedetailleerd beschreven in het jaarplan. Op de basisschool zijn het interpreteren van de gegevens van de kleutertoetsen ('Leren van data') en het verder uitwerken van de lessen Fonemisch Bewustzijn uit de methode Kleuterplein voor dit jaar onder meer de speerpunten. Het planmatig werken aan vve-verbetermaatregelen is op beide locaties een voorbeeld voor anderen. De zogenoemde Wishof-activiteiten vormen hiervoor de basis. Hierin komt de samenwerking tussen beide om de onderwijskansen van alle kinderen te vergroten tot uitdrukking. Gekozen is, om deze kwaliteitsimpuls van onderaf op te bouwen om zodoende zowel de pedagogisch medewerkers als de leerkrachten van de onderbouw direct te betrekken bij allerlei activiteiten. De inspectie meent dat dit zeer goed gelukt is en alle betrokkenen zijn zelf ook zeer tevreden over de samenwerking. Het is de wens om te groeien naar een nog hechtere samenwerking (E4). Pagina 9 van 18

10 Op het onderdeel van het borgen van bereikte resultaten binnen vve is peuterspeelzaal 't Kuikenhof een voorbeeld voor anderen: er ligt een goed borgingsplan voor vve, gekoppeld aan het methodisch werken waarin streefdoelen met betrekking tot de eisen, de waarborgen en de registratie staan beschreven teneinde vve te optimaliseren (E5). 2.6 Doorgaande lijn De doorgaande lijn tussen beide locaties is goed beschreven in het plan van aanpak De Wishof. Dit plan beschrijft de aspecten waar al overeenstemming over is bereikt (het aanbod, de ouderbetrokkenheid en de zorg). Deze onderdelen zullen - volgens het jaarplan verder uitgewerkt worden in het document 'Zo doen we dat op De Wishof'. Bovendien is er een gezamenlijk meerjarenbeleidsplan De vve-coördinatie tussen 't Kuikenhof en De Wisselaar is daarmee een voorbeeld voor anderen (F1). Datzelfde geldt voor de afstemming van het aanbod tussen beide locaties: een stuurgroep bepaalt viermaal per jaar de zogenoemde Wishof-activiteiten, zorgt in het aanbod van Peuter- en Kleuterplein voor de Kaleidoscoop-aanpak en stemt de thema's op elkaar af. Alle thema's worden ten slotte afgesloten met een gezamenlijke activiteit voor ouders. Uiteindelijk willen voor- en vroegschool uitgroeien naar de aanbieders van een dagarrangement, waarin voorschool, vroegschool, ouderkamer en bibliotheek één geheel vormen en zorglijnen, pedagogisch en educatief handelen en oudercontacten op elkaar zijn afgestemd (F4). 2.7 Opbrengsten Met de gemeente Breda zijn nog geen afspraken gemaakt over het aanleveren of analyseren van de resultaten. Er kan dan ook niet bepaald worden of deze resultaten van voldoende niveau zijn. Minder dan 12 procent van de kleuters (op De Wisselaar 7 procent) krijgt een verlengd kleuterjaar aangeboden. Pagina 10 van 18

11 3 CONCLUSIE De Inspectie van het Onderwijs constateert dat de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie op peuterspeelzaal 't Kuikenhof en basisschool De Wisselaar geheel op orde is. Uit het onderzoek is gebleken dat de vve-locaties op die gebieden geen verbeterpunten kennen. Het onderzoek heeft daarom geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. Pagina 11 van 18

12 Pagina 12 van 18

13 BIJLAGE 1 OORDELEN In de onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. basisschool De Wisselaar Condities A3 Pedagogisch medewerker - kind ratio ("dubbele bezetting") Voldoende vve-tijd Kwaliteit pedagogisch medewerkers A5.2 Alle beroepskrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) A5.3 Alle beroepskrachten spreken voldoende Nederlands A5.4 Alle beroepskrachten zijn toereikend vve-geschoold A5.5 Er is een jaarlijks vve-opleidingsplan Ouders B1 B2 B3 B4 B5 B6 Gericht vve-ouderbeleid Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd Intake Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen Participatie in vve-activiteiten in de voorschool/vroegschool Informeren over de ontwikkeling van hun kind Pagina 13 van 18

14 Ouders B7 Rekening houden met thuistaal Kwaliteit van de uitvoering van vve Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal vve-programma C1.2 Werken met een doelgerichte planning C1.3 Het activiteitenaanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend en geconcretiseerd C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de pedagogisch medewerkers/ leerkrachten is respectvol C2.2 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten structureren en hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen C2.3 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten bevorderen de zelfstandigheid van de kinderen en tonen respect voor de autonomie van het kind C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taal-uitlokkend Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide pedagogisch medewerkers/ leerkrachten is goed op elkaar afgestemd C3.2 Er worden structureel effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling uitgevoerd C3.3 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen C3.4 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken C3.5 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de pedagogisch medewerkers/leerkrachten met de kinderen is responsief C3.7 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen Pagina 14 van 18

15 Ontwikkeling, begeleiding en zorg Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en het individuele kind D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg D1.4 Specifieke aandacht voor de taalontwikkeling bij begeleiding en zorg Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voorresp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten zorgen dat kinderen aangemeld worden voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden Kwaliteitszorg binnen de voor- en de vroegschool E1 E2 E3 E4 E5 E6 Er is vve-coördinatie op de voor- resp. vroegschool De voor- resp. vroegschool evalueert de kwaliteit van vve regelmatig De voor- resp. vroegschool evalueren de resultaten van vve De voor- resp. vroegschool werkt planmatig aan vveverbetermaatregelen De voor- resp. vroegschool borgt de kwaliteit van haar vveeducatie In de kwaliteitszorg van de vroegschool wordt ook specifiek naar vve gekeken Doorgaande lijn F1 F2 F3 F4 F5 Er is vve-coördinatie tussen de voor- en vroegschool Er is concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen te laten doorstromen naar een vroegschool De voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht Het aanbod van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd Pagina 15 van 18

16 Doorgaande lijn F6 F7 De manier om met de ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is op elkaar afgestemd De interne begeleiding en zorg zijn op de voor- en vroegschool op elkaar afgestemd Opbrengsten van vve G3 Verlengde kleuterperiode 't Kuikenhof Condities A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar A2 A3 Voldoende vve-tijd De groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) Pedagogisch medewerker - kind ratio ("dubbele bezetting") A4.1 De peuters volgen gedurende voldoende tijd (per week) een vve-programma op de voorschool Kwaliteit pedagogisch medewerkers A5.2 Alle beroepskrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) A5.3 Alle beroepskrachten spreken voldoende Nederlands A5.4 Alle beroepskrachten zijn toereikend vve-geschoold A5.5 Er is een jaarlijks vve-opleidingsplan Ouders B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 Gericht vve-ouderbeleid Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd Intake Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen Participatie in vve-activiteiten in de voorschool/vroegschool Informeren over de ontwikkeling van hun kind Rekening houden met thuistaal Kwaliteit van de uitvoering van vve Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal vve-programma Pagina 16 van 18

17 Kwaliteit van de uitvoering van vve C1.2 Werken met een doelgerichte planning C1.3 Het activiteitenaanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend en geconcretiseerd C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de pedagogisch medewerkers/ leerkrachten is respectvol C2.2 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten structureren en hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen C2.3 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten bevorderen de zelfstandigheid van de kinderen en tonen respect voor de autonomie van het kind C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taal-uitlokkend Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide pedagogisch medewerkers/ leerkrachten is goed op elkaar afgestemd C3.2 Er worden structureel effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling uitgevoerd C3.3 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen C3.4 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken C3.5 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de pedagogisch medewerkers/leerkrachten met de kinderen is responsief C3.7 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen Ontwikkeling, begeleiding en zorg Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en het individuele kind D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg Pagina 17 van 18

18 Ontwikkeling, begeleiding en zorg D1.4 Specifieke aandacht voor de taalontwikkeling bij begeleiding en zorg Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voorresp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten zorgen dat kinderen aangemeld worden voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden Kwaliteitszorg binnen de voor- en de vroegschool E1 E2 E3 E4 E5 Er is vve-coördinatie op de voor- resp. vroegschool De voor- resp. vroegschool evalueert de kwaliteit van vve regelmatig De voor- resp. vroegschool evalueren de resultaten van vve De voor- resp. vroegschool werkt planmatig aan vveverbetermaatregelen De voor- resp. vroegschool borgt de kwaliteit van haar vveeducatie Doorgaande lijn F1 F2 F3 F4 F5 F6 F7 Er is vve-coördinatie tussen de voor- en vroegschool Er is concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen te laten doorstromen naar een vroegschool De voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht Het aanbod van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd De manier om met de ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is op elkaar afgestemd De interne begeleiding en zorg zijn op de voor- en vroegschool op elkaar afgestemd Pagina 18 van 18