EEN NIEUWE DEFINITIE GEVEN AAN HET THERMISCH COMFORT
|
|
- Maurits de Haan
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 - PRAKTISCHE AANBEVELING CSS13 - EEN NIEUWE DEFINITIE GEVEN AAN HET THERMISCH COMFORT Ons gedrag ten pzichte van verwarmings- en kelingsinstallaties in vraag stellen PRINCIPES Het thermisch cmfrt is waarschijnlijk een van de elementen waaraan wij nmiddellijk denken als het gaat ver het cmfrt in een gebuw. Een gevel van warmte creëren in de winter en ververhitting vrkmen in de zmer, zijn reeds geruime tijd een grte zrg vr architecten en studiebureaus. Het begrip thermisch cmfrt valt echter niet eenvudig te definiëren en dus te garanderen en is iets dat zich niet beperkt tt temperatuur. Al te vaak hebben architecten de zrg vr het "thermisch cmfrt" drgeschven naar verwarmingstechnici en installateurs van aircnditining. En deze laatsten hebben zich te vaak verschlen achter het eenvudige cncept "22 graden het hele jaar dr". Een dergelijke regeling is misschien niet altijd het meest cmfrtabel, maar ngetwijfeld wel het meest energieverspillend. In deze fiche wrdt aangetnd dat thermisch cmfrt een ingewikkeld begrip is en wrden enkele denkpistes ver het nderwerp aangereikt. INDICATOREN Om het gevel van cmfrt bjectief te beschuwen, bestaan verschillende indicatren: De luchttemperatuur is de meest gebruikte waarde, maar alleenstaand is het geen perfecte weerspiegeling van het gevel van cmfrt, hewel het de belangrijkste parameter is. Aanduidingen als het PMV (Predicted Mean Vte) en het PPD (Percentage f peple dissatisfied) geven het gevel van cmfrt beter weer, maar de berekening ervan is ingewikkeld. Er wrdt rekening gehuden met de vlgende elementen: de luchttemperatuur, de temperatuur van de wanden, de luchtvchtigheid, de luchtverplaatsingen, het metablisme van de gebruikers en hun kleding. Een nieuwe benadering prbeert verschillen in een cmfrtabele temperatuur te definiëren p basis van grtschalige statistische studies (therie van het adaptieve cmfrt, zie verder). Deze aanpak biedt ntwerpers leidraden die zwel gemakkelijk bruikbaar zijn als gesteld p een wetenschappelijke basis. Op die manier kunnen de resultaten van de berekeningen p basis van de aanduidingen PMV en PPD genuanceerd wrden, aangezien de verschillen in cmfrtabele temperatuur vr verschillende srten van ruimten (mmenteel bureaus met aircnditining en verluchte bureaus, misschien later vr wningen) gedefinieerd wrden. Z wrdt nrechtstreeks rekening gehuden met parameters als temperatuur van de wanden en luchtverplaatsing. BLZ. 1 VAN 9 EEN NIEUWE DEFINITIE VAN THERMISCH COMFORT FEBRUARI 2007
2 DOELSTELLINGEN In het kader van de buw van kleine gebuwen, en van wningen in het bijznder, zu het niet redelijk zijn m criteria vr cmfrt in cijfers uit te drukken, zals in het verleden vaak het geval was. Wij gaan er immers van uit dat de persn die zijn gevel van cmfrt het beste tt uitdrukking kan brengen, de gebruiker zelf is. De minimale delstelling van de ntwerper kan enkel zijn dat "gedurende heel het jaar cmfrt gewaarbrgd met wrden", een bijkmende delstelling kan zijn dat daarbij "de energieksten z laag mgelijk meten liggen". Daarm hebben we een reeks aanbevelingen vastgelegd: Minimum: Een "warmtestrategie" bepalen, zals uitgelegd in een aparte fiche. Rekening huden met het zmercmfrt dr een kudestrategie te bepalen (zie aparte fiche). Aangeraden: Tijdens de schets met de architect stilstaan bij de manier waarp het prject een invled uitefent p de verschillende elementen die meespelen in het gevel van thermisch cmfrt: luchttemperatuur, temperatuur van de wanden, vchtigheid, luchtverplaatsing. Bij die verweging met hij k het type van gebruiker en activiteiten in aanmerking nemen. Optimaal: Een studie uitveren dr een dynamische simulatie zdat deze parameters in verschillende meterlgische mstandigheden cijfermatig wrden geëvalueerd. Dit is echter een zdanig cmplex prces dat het enkel uitverbaar is vr vrij grte prjecten (huizenblkken, kantrgebuwen, rusthuizen, enz.). Deze instrumenten vallen dus buiten het kader van deze handleiding. KEUZE-ELEMENTEN TECHNISCHE ASPECTEN > De parameters die het thermisch cmfrt beïnvleden De criteria vr cmfrt die bij architecturaal design het vaakst gebruikt wrden, gaan terug p het werk van Fanger. Hij heeft een therie ntwikkeld waarbij het thermisch cmfrt afhankelijk is van zes parameters: Het metablisme: het gaat m de prductie van interne warmte in het menselijk lichaam waardr een temperatuur van 36,7 C behuden wrdt. Wanneer een persn in beweging is, kmt er, naast het basismetablisme van een lichaam in rust, k een werkmetablisme dat vereenkmt met zijn specifieke activiteit. Een eenheid genaamd "met" werd gecreëerd m dat metablisme aan te duiden; Kleding: vrmt een thermische weerstand vr de warmteverschillen tussen het huidppervlak en de mgeving, net zals de islatie van een huis een thermische weerstand vrmt die de warmte binnenhudt; Luchttemperatuur (afgekrt Tl); De temperatuur van de wanden (Tw): p een vereenvudigde manier definieert men de aangevelde cmfrttemperatuur (Tc) (k wel resulterende temperatuur f peratieve temperatuur genemd) rekening hudend met de temperatuur van de muren: Tc = (Tl + Tw)/2; Relatieve luchtvchtigheid (RL): de verhuding, uitgedrukt in percenten, tussen de heveelheid water in de lucht bij de luchttemperatuur Tl en de maximale heveelheid water die bij dezelfde temperatuur aanwezig kan zijn als de lucht verzadigd is; Luchtsnelheid: deze parameter beïnvledt de warmte-uitwisseling dr cnvectie. In een gebuw mag de luchtsnelheid in de praktijk niet meer bedragen dan 0,2 m/s. Vanaf die snelheid velt een persn de beweging van de lucht. De ntwerpers van mechanische ventilatiesystemen prberen dan k m die snelheid niet te verschrijden. Gezien de invled van de wind en van temperatuur p de luchtcirculatie is het bij een natuurlijke, hygiënische ventilatie van gebuwen meilijker m de luchtsnelheid te bepalen. Bij natuurlijke ventilatie zu een juiste dimensinering van BLZ. 2 VAN 9 EEN NIEUWE DEFINITIE VAN THERMISCH COMFORT FEBRUARI 2007
3 ventilatren en schrstenen te grte luchtstrmen meten vermijden. Smmige verluchtingskleppen in ramen zijn bvendien zelfregulerend in functie van de windsterkte, wat een bijkmende zekerheid vrmt. Op basis van deze therie en van nderzek in ruimtes met aircnditining, werden criteria vr cmfrt vastgelegd, die PPD en PMV genemd werden. De vrspelde gemiddelde waardering (PMV - Predicted Mean Vte) is een evaluatie p basis van statistische berekeningen van de gemiddelde mening, uitgedrukt dr een grte grep persnen ver het gevel van thermisch cmfrt, waarbij de vlgende schaal wrdt gebruikt : Een PMV van nul betekent een ptimaal thermisch cmfrt. Een negatief PMV betekent dat de temperatuur lager ingeschat wrdt dan de ideale temperatuur, die een ptimaal gevel van cmfrt zu geven met het g p de luchtstrmen, de straling van de wanden van de ruimte, enz. Omgekeerd betekent een psitief PMV dat de luchttemperatuur hger ligt dan wat als cmfrtabel aangeveld wrdt. Men gaat ervan uit dat thermisch cmfrt zich bevindt tussen het aanvelen van een lichte kelte tt het aanvelen van een lichte warmte, met andere wrden van -1 tt +1. Bij een gegeven PMV in een precieze thermische situatie, geeft het PPD (Predicted Percentage Dissatisfied) het percentage van ntevreden persnen aan. Het is dus een andere manier m hetzelfde resultaat uit te drukken. Wanneer we het PMV kennen, kunnen we p nderstaande figuur nmiddellijk het PPD aflezen. Als het PMV bijvrbeeld -1 f +1 bedraagt, tnt het PPD aan dat bijna 25% van de bevlking waarschijnlijk niet tevreden zal zijn. Om een PPD van maximaal bijvrbeeld 10% te behalen, met het PMV zich bevinden tussen -0,5 en +0,5. Ten sltte kunnen we vaststellen dat er bij een PMV van 0, dus bij een ptimaal thermisch cmfrt, ng steeds 4% ntevredenen zijn. De berekening van het PPD f PMV in functie van klimaatparameters zals de temperatuur, de luchtvchtigheid en de luchtstrmen, en van menselijke parameters zals de kleding en het metablisme, is te verregaand in het kader van deze fiche. De geïnteresseerde lezer wrdt drverwezen naar de bibligrafie. BLZ. 3 VAN 9 EEN NIEUWE DEFINITIE VAN THERMISCH COMFORT FEBRUARI 2007
4 > Verband temperatuur relatieve luchtvchtigheid De relatieve luchtvchtigheid, uitgedrukt in een percentage, is de heveelheid water die aanwezig is in de lucht in de vrm van damp. 0% kmt vereen met een perfect drge lucht, 100% met een verzadigde lucht die p het punt staat te cndenseren. De heveelheid water in de lucht is k p een andere manier uit te drukken, namelijk in abslute luchtvchtigheid, in gram water per kilgram lucht. He warmer de lucht, he meer damp hij kan bevatten vr zijn verzadigingspunt bereikt is. Eenzelfde abslute luchtvchtigheid kmt dus vereen met verschillende niveaus van relatieve luchtvchtigheid, afhankelijk van de luchttemperatuur. In termen van relatieve luchtvchtigheid staan waarden van 40 tt 60% vr een ptimaal cmfrt, waarden van 30 tt 70% vr een ged cmfrt. Het verband tussen temperatuur, abslute luchtvchtigheid en relatieve luchtvchtigheid wrdt vrgesteld in het diagram van Mllier. Een vrbeeld? Indien men uitgaat van een luchtmassa van 25 C en een relatieve luchtvchtigheid van 50% (10 g/kg) dan zal, wanneer deze lucht afkelt tt 22 C, de relatieve luchtvchtigheid tt 70% stijgen. En als de lucht tt nder 14 C afkelt, zal de relatieve luchtvchtigheid stijgen tt 100% - het punt van verzadiging - en zal het teveel aan water cndenseren. > De therieën van het "adaptief" cmfrt De therie van het adaptief cmfrt nderscheidt zich van die van Fanger dr de twee vlgende aspecten erbij te betrekken: de aanpassing aan het weer en de mgelijkheid tt interactie. Aanpassing aan het weer? De situatie die dr de gebruiker van een gebuw als cmfrtabel aangeveld wrdt, verandert nder invled van zijn lichamelijke ervaring (acclimatisatie) en van zijn verwachtingen (gewnte). De acclimatisatie kan nderverdeeld wrden in drie gebieden: 1. Op het vlak van gedrag: hier gaat het m alle bewuste en nbewuste wijzigingen van het gedrag als reactie p een aangevelde situatie: verandering van kleding, van psitie, drinken van warme f kude dranken, verplaatsing naar een andere plaats. Hier kan men k melding maken van technlgische wijzigingen zals het penen f sluiten van vensters, het aanzetten van een verwarming, f culturele wijzigingen zals BLZ. 4 VAN 9 EEN NIEUWE DEFINITIE VAN THERMISCH COMFORT FEBRUARI 2007
5 een ander uurrster (de befaamde mediterrane siësta), kledingcdes f andere. Anderzijds maakt de anticipatie p een bepaald klimaat tleranter. Bij de vrspelling van een hitteglf verdag kan men s mrgens reeds zijn kleding aanpassen. 2. Op fysilgisch vlak: na verlp van enkele dagen f weken kan men een gewijzigde reactie van het lichaam vaststellen ten pzichte van eenzelfde buitenmgeving. Z verandert bijvrbeeld de temperatuur van de huid f het metablisme m zich te beschermen tegen de kude. In de zmer verhgt de capaciteit van transpiratie, evenals het transpirerende ppervlakte van het lichaam. Ok de snelheid van het hart kan afnemen. 3. Op psychlgisch vlak: psychlgen hebben aangetnd dat de hinderlijke testanden, zals ververhitting, als minder ncmfrtabel waargenmen wrden indien de persn daarp cntrle heeft f denkt te hebben. Het argument kan k mgekeerd wrden: als de gebruiker geen enkele cntrle heeft p zijn mgeving, zals in bepaalde systemen met aircnditining, tnt hij zich uiterst nverdraagzaam bij het kleinste verschil in zijn niveau van cmfrt. Anderzijds zrgt de anticipatie p een bepaald klimaat ervr dat mensen verdraagzamer staan ten pzichte van extreme mstandigheden. Het lijkt erp dat een verrassingseffect bij veranderende weersmstandigheden slechter beleefd wrdt dan een vrspelde wijziging. De mgelijkheid tt interactie? Men kan het k "de mgelijkheid tt actie" f "cntrle ver de situatie" nemen. Vrbeelden hiervan zijn de mgelijkheid vr de gebruiker m jalezieën neer te laten pdat hij niet meer in de zn zit, m deuren f vensters te penen m een luchtstrm van buitenaf te cntrleren, Dankzij die aanpassingen kan hij een cmfrtabele situatie behuden in een mgeving die, p papier, ncmfrtabel lijkt. Op basis van die cncepten zijn vier klassen van cmfrt vastgesteld en uitgebeeld in nderstaande grafieken, uitgedrukt in luchttemperatuur. Klasse A "heel cmfrtabel": het binnenklimaat van een ruimte blijft altijd tussen de lijnen die minstens 90% tevredenheid uitdrukken; Klasse B "cmfrtabel": het binnenklimaat van een ruimte blijft altijd tussen de lijnen die minstens 80% tevredenheid uitdrukken; Klasse C "ncmfrtabel": het binnenklimaat van een ruimte blijft altijd tussen de lijnen die minstens 65% tevredenheid uitdrukken; Klasse D "heel ncmfrtabel": het kan vrkmen dat het binnenklimaat dr meer dan 35% van de gebruikers als ncmfrtabel wrdt aangeveld. Die grenswaarden wrden uitgedrukt in functie van een referentietemperatuur die een gemiddelde is van de temperatuur van de vrige dagen: T e, ref = ( T T T T ) 1 gem_ dag gem_ gisteren gem_ eergisteren gem_ eereergisteren 2.4 BLZ. 5 VAN 9 EEN NIEUWE DEFINITIE VAN THERMISCH COMFORT FEBRUARI 2007
6 Brn: Alter-clim, sftware ntwikkeld dr Leefmilieu Brussel Marges van cmfrt wanneer de gebruiker ver een mgelijkheid beschikt zijn mgeving te beïnvleden MILIEUASPECTEN Brn: Alter-clim, mdule ntwikkeld dr Leefmilieu Brussel Marges van cmfrt wanneer de gebruiker zijn mgeving niet kan beïnvleden Achter het gevel van cmfrt schuilt de manier waarp de installatie geregeld wrdt. Afhankelijk van zijn gevelens en zijn specifieke situatie in de ruimte waarin hij zich bevindt, met de gebruiker zelf de mstandigheden die hij als cmfrtabel aanvelt, kunnen vastleggen aan de hand van het regelsysteem. Welnu, een verandering van 1 C van de kamertempera tuur in vergelijking met een aanbeveling van 20 C wanneer er met wrden verwarmd, leidt t t een verschil in verbruik van minstens 7%. De hier beschreven redenering heeft dus mgelijk een aanzienlijke invled p het milieu. Het infrmeren van gebruikers en hun ged begrip van het regelsysteem zijn dan k van drslaggevend belang. BLZ. 6 VAN 9 EEN NIEUWE DEFINITIE VAN THERMISCH COMFORT FEBRUARI 2007
7 SOCIALE EN CULTURELE ASPECTEN > Cmfrt vr iedereen De marges van cmfrt verschillen vlgens de leeftijd. Oudere f verzwakte persnen f jnge kinderen zijn zwel geveliger vr kudere temperaturen als vr hitteglven. Ten gevlge van de hitteglven van de vrbije jaren heeft er een bewustwrding van dit fenmeen plaatsgevnden en zijn preventieve plannen uitgewerkt m de hitteglven het hfd te bieden. In het kader van een duurzame buw met rekening wrden gehuden met de specifieke beheften van die persnen. Z kan men er bijvrbeeld p letten dat in elke wning een kamer vrzien wrdt, een slaapkamer bijvrbeeld, die tijdens hitteglven frisser blijft dan de rest van de wning, dankzij een nrdelijke ligging, minder ramen en een grte thermische massa. Idealiter is in die kamer k water vrhanden. Afhankelijk van de activiteit verschillen de criteria vr cmfrt. De nderstaande waarden kmen uit het Algemeen Reglement vr de Arbeidsbescherming: Minimum Maximum Heel licht werk 20 C 30 C Licht werk 18 C 30 C Halfzwaar werk 15 C 26,7 C Zwaar werk 12 C 25 C > De gebruiker p zijn verantwrdelijkheid wijzen Aangezien de gebruiker het best geplaatst is m zijn cmfrt in te schatten, is het nrmaal dat hij betrkken wrdt bij het beheer van het binnenklimaat van het gebuw. Die respnsabilisering met echter gepaard gaan met infrmatie ver het ged beheer van installaties en met een bewustwrding met betrekking tt hun invled p het milieu. Het "cntrleren" is dus niet in alle ruimtes aan te bevelen. Bijvrbeeld in drgangen f in ruimtes waarvan het niet duidelijk is aan wie ze "tebehren" (gangen in kantrgebuwen, hallen van flatgebuwen, wacht- f vergaderkamers), kunnen de negatieve gevlgen van een plaatselijke cntrle zwaar drwegen. Cntrle dr de gebruiker zelf is wel aangewezen in wningen, kantren, winkels, enz. IN DE PRAKTIJK Maatregelen meten wrden genmen in de verschillende ntwikkelings- en realisatiestadia van het prject. De meeste wrden gedetailleerd beschreven in specifieke fiches: SCHETS Zeker bij buw, indien mgelijk bij renvatie: Een kudestrategie bepalen: znwering aanbrengen, mgelijkheid tt s nachts intensief te verluchten, vldende thermische massa vrzien, enz. Een warmtestrategie bepalen: znnewarmte pvangen, die warmte bewaren dankzij een gede islatie en een thermische massa, enz. Minstens één ruimte vrzien die bescherming biedt bij hitte Rekening huden met het type gebruiker en activiteit VOORONTWERP Bij nieuwbuw: kude wanden vermijden dr een gede islatie en de keuze van gede beglazing. Bij renvatie: bij vrkeur een islatie van buitenaf f dr het pvullen van een spnning m kude wanden te vermijden, terwijl de thermische inertie behuden blijft. Wanneer enkel islatie van binnenuit mgelijk is, wanneer de andere wanden van het gebuw licht zijn en de znnestraling aanzienlijk kan zijn, kan het de vrkeur BLZ. 7 VAN 9 EEN NIEUWE DEFINITIE VAN THERMISCH COMFORT FEBRUARI 2007
8 verdienen de muren niet te isleren m het zmercmfrt niet p de helling te zetten. Die verweging met echter geval per geval gemaakt wrden. In elke ruimte de mgelijkheid vrzien m vensters te penen. UITVOERINGSONTWERP, DOSSIER VOOR DE BOUWVERGUNNING De thermische installaties z ged mgelijk dimensineren. De ventilatie z ntwerpen dat ncmfrtabele luchtstrmen vermeden wrden: de ventilatren hg geneg plaatsen, juist gedimensineerd, bven de radiatren. Eventueel kan een systeem vr de terugwinning van warmte geplaatst wrden zdat de verse binnenkmende lucht niet te kud is. De verwarming en eventuele aircnditining meten z kunnen wrden geregeld dat de gebruiker een beduidende speelruimte heeft m het binnenklimaat aan zijn vrkeur aan te passen. In elke ruimte met er een cntrle-element vr de temperatuur zijn, zals een thermstatische kraan p de radiatren. TOEZICHT OP DE WERKZAAMHEDEN Kudebruggen vermijden. Zrgen vr een gede uitvering van de luchtdichtheid. OPLEVERING EN INGEBRUIKNAME Een luchtdrukpref uitveren m de kwaliteit van de luchtdichtheid na te gaan (zie fiche ENE10 "Een gede luchtdichtheid van de gebuwschil verzekeren"). Aan de gebruiker de werking van de instrumenten vr de temperatuurregeling en vr de kudestrategie uitleggen (thermstaat, enz.). Zrgen vr een begrijpelijke gebruiksaanwijzing vr de gebruiker. De gebruiker infrmeren ver de verschillende parameters die een invled hebben p het cmfrt m z zijn keuze vr temperatuurregeling en latere ingrepen in het gebuw te leiden. AANVULLENDE INFORMATIE ANDERE AANDACHTSPUNTEN Hier vlgt een lijst met fiches waarin thermisch cmfrt aan bd kmt: ENE02 Een warmtestrategie ntwikkelen ENE03 Een kudestrategie ntwikkelen ENE10 Een gede luchtdichtheid van de gebuwschil verzekeren ENE15 Efficiënte regeling van de verwarmingsinstallatie Hier vlgt een lijst met fiches ver andere aspecten aangaande het algemeen aanvelen van cmfrt: CSS00 - Cmfrt en gezndheid van de bewner Algemeen CSS05 - Het akestische cmfrt verzekeren CSS06 - Optimalisatie van het natuurlijke licht CSS07 - Een gede luchtkwaliteit verzekeren BLZ. 8 VAN 9 EEN NIEUWE DEFINITIE VAN THERMISCH COMFORT FEBRUARI 2007
9 BIBLIOGRAFIE Infrmatiebrnnen ver thermisch cmfrt: Alter-clim: hulpmiddel vr het ntwerpen van natuurlijk gekelde ruimtes: Energie+: Elisabeth Gratia, AMCO2361 Physique appliqué au bâtiment ntities bij de cursus, Université cathlique de Luvain, nline te raadplegen p Officiële en nrmatieve teksten: Algemeen Reglement vr de Arbeidsbescherming, te raadplegen p de site van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sciaal Overleg: Prject vr de Eurpese nrm pren "Criteria fr the Indr Envirnment including thermal, indr air quality, light and nise" BLZ. 9 VAN 9 EEN NIEUWE DEFINITIE VAN THERMISCH COMFORT FEBRUARI 2007
EEN ADEQUAAT VERWARMINGSLICHAAM KIEZEN
- - EEN ADEQUAAT VERWARMINGSLICHAAM KIEZEN PRINCIPES BENADERING Een efficiënt en vrdelig systeem kiezen m warmte uit te stralen Naast de prductiewijze, een kwaliteitsvlle verdeling en een efficiënte regeling,
Nadere informatieEEN WARMTESTRATEGIE ONTWIKKELEN
EEN WARMTESTRATEGIE ONTWIKKELEN PRINCIPES BENADERING Wintercmfrt gegarandeerd tegen een z laag mgelijk energieverbruik Als je een gebuw buwt f renveert, wil je cmfrt bieden, zwel tijdens de winter als
Nadere informatieZORGEN VOOR THERMISCHE INERTIE
ZORGEN VOOR THERMISCHE INERTIE Zware materialen kiezen en ze in rechtstreeks cntact laten met de mgeving van het lkaal, m te beschikken ver een gede thermische buffer PRINCIPES BENADERING Om tijdens de
Nadere informatieHET VERDEELNETWERK VOOR DE VERWARMING OPTIMALISEREN
- - HET VERDEELNETWERK VOOR DE VERWARMING OPTIMALISEREN Het algemeen rendement van de verwarmingsinstallatie verbeteren dr te zrgen vr een efficiënte verdeling van de energie PRINCIPES BENADERING Naast
Nadere informatieKOUDEBRUGGEN BEPERKEN
KOUDEBRUGGEN BEPERKEN Details ntwerpen die de cntinuïteit van de thermische islatie garanderen, een crrecte tepassing p de werf garanderen en de bestaande kudebruggen pheffen PRINCIPES BENADERING Kudebruggen
Nadere informatieDE "MANUELE VENTILATIE" OPTIMAAL ORGANISEREN
- - DE "MANUELE VENTILATIE" OPTIMAAL ORGANISEREN Wanneer en he lang meten kamers verlucht wrden wanneer er geen installatie vr hygiënische ventilatie aanwezig is? PRINCIPES CONTEXT De luchtkwaliteit hangt
Nadere informatieBijlage 4. Toetsingskader ontwerp levensloopbestendig Zeist-Oost
Bijlage 4 Tetsingskader ntwerp levenslpbestendig Zeist-Ost 1. Opzet Het tetsingskader Levenslpbestendig Zeist-Ost bestaat uit een aantel nderdelen. Een algemeen deel gaat ver de levenslpbestendige wijk:
Nadere informatieOpleiding. Elektromechanica. Code + officiële benaming van de module. Db1 Verwarmings- en koeltechniek 1. Academiejaar 2015-2016.
Opleiding Elektrmechanica Cde + fficiële benaming van de mdule Db1 Verwarmings- en keltechniek 1 Academiejaar 2015-2016 Semester 1 Studiemvang 6 studiepunten Ttale studietijd: 120 Aantal lestijden 80 Aandeel
Nadere informatieEEN KOUDESTRATEGIE ONTWIKKELEN
PRINCIPES BENADERING EEN KOUDESTRATEGIE ONTWIKKELEN Gegarandeerd zmercmfrt met een z laag mgelijk energieverbruik De terugkerende hitteglven van de afgelpen jaren heeft ervr gezrgd dat het zmercmfrt een
Nadere informatieEEN GOEDE LUCHTKWALITEIT VERZEKEREN
EEN GOEDE LUCHTKWALITEIT VERZEKEREN Verntreinigende stffen vermijden en zrgen vr vldende luchtverversing m de luchtkwaliteit te garanderen PRINCIPES BENADERING De luchtkwaliteit in gebuwen is vaak slechter
Nadere informatieFabels in isolatieland Wat waar is of niet waar
Fabels in islatieland Wat waar is f niet waar Fabels verleven de tijden. Sms is dat ged. Maar het kan k verkeerd uitpakken. Eind jaren '70 bracht Sven (Stichting vrlichting energiebesparing nederland)
Nadere informatieTECHNISCHE HANDLEIDING DELTA -THENE Toepassing als dampscherm in zwembaden.
TECHNISCHE HANDLEIDING DELTA -THENE Tepassing als dampscherm in zwembaden. Inleiding De luchtdichtheid van een hutskeletbuwwand f een geïsleerd hellend dak is van fundamenteel belang m de gede werking
Nadere informatieEFFICIENTE REGELING VAN DE VERWARMINGSINSTALLATIE
- - EFFICIENTE REGELING VAN DE VERWARMINGSINSTALLATIE Een ged geregeld verwarmingssysteem zrgt vr een ideaal evenwicht tussen de behefte aan energie en de werkelijk geprduceerde heveelheid warmte PRINCIPES
Nadere informatieHet Nieuwe Werken: hieperdepiep hoera? De rol van de OR bij de invoering van Het Nieuwe Werken
Het Nieuwe Werken: hieperdepiep hera? De rl van de OR bij de invering van Het Nieuwe Werken De kans is grt dat er in uw rganisatie al wrdt gesprken ver de invering van Het Nieuwe Werken. En z niet, dan
Nadere informatieAsbestbeleidsplan. Beleid en beheer asbest
Asbestbeleidsplan Beleid en beheer asbest Dcumenttitel. Asbestbeleidsplan Status. Cncept Definitief Versie. 1.1 Datum. 22-03-2014 Organisatie. Wningcrpratie Rentree Opstellers. Wningcrpratie Rentree i.s.m.
Nadere informatieOntdekken van talenten jouw woorden, jouw verhaal
Ontdekken van talenten juw wrden, juw verhaal Methdiek Omschrijving: Kunnen werken met je talenten geeft mensen energie, weerbaarheid en veerkracht. Via deze methdiek wrden teams uitgendigd m hun talenten
Nadere informatieProject Claes Luc - BPC
X-ECO Ing. Gert Vanden Ber Lenard Meesstraat 16 3970 Lepldsburg 0472-32.20.98 www.x-ec.net Prject Claes Luc - BPC EPB ENERGIE PRESTATIE EN BINNENKLIMAAT Nieuwbuwwning Ligging: Steenweg 273, 3570 Alken
Nadere informatieSchade protocol Zuiderpark Stadswalzone
Schade prtcl Zuiderpark Stadswalzne Gemeente s-hertgenbsch december 2012 Schadeprtcl Zuiderpark - Stadswalzne In dit dcument staat he de gemeente s-hertgenbsch mgaat met schadeclaims. Het is er p gericht
Nadere informatieOnderwerp Wijziging van de Verordening tot het kunnen verlenen van een alleenrecht voor Concern voor Werk. Aan de raad. Status: ter besluitvorming
N. 218419-1 Emmelrd, 14 januari 2014. Onderwerp Wijziging van de Verrdening tt het kunnen verlenen van een alleenrecht vr Cncern vr Werk. Advies raadscmmissie [ ] Aan de raad. Status: ter besluitvrming
Nadere informatiePRAKTISCHE HANDLEIDING VOOR DE DUURZAME BOUW EN RENOVATIE VAN KLEINE GEBOUWEN - PRAKTISCHE AANBEVELING ENE13 - DE JUISTE ZONWERING
- - DE JUISTE ZONWERING Het binnenkmend znlicht tijdens de zmer beperken en prfiteren van de warmte tijdens de winter PRINCIPES BENADERING Het znlicht dat binnenkmt in een gebuw mag dan wel het verwarmingsverbruik
Nadere informatieBijlage 4: Criteria en procedure sluiting jacht bij bijzondere weeromstandigheden
Bijlage 4: Criteria en prcedure sluiting jacht bij bijzndere weermstandigheden Beleid: GS nemen als uitgangspunt dat de jacht p alle wildsrten geslten wrdt bij sneeuwbedekking van minimaal 90% die langer
Nadere informatieACT in LOB. De informatietrechter. Werkbladen. Toolkit. Check je info-level! Level 1. Level 2. Level 3. Level 4
ACT in LOB Werkbladen Tlkit De infrmatietrechter Deze tl helpt je m de grte heveelheid infrmatie ver studiekeuze vr jezelf behapbaar te maken. Je kunt p verschillende niveaus met de infrmatie ver studies
Nadere informatieVAN OUDERCOMITÉ NAAR OUDERRAAD
VAN OUDERCOMITÉ NAAR OUDERRAAD Sinds 1 september 2004 kan elke schl een uderraad prichten vlgens het participatiedecreet. Het schlbestuur is verplicht m een uderraad p te richten als 10% van de uders er
Nadere informatieDe burgemeester, het college en de raad van de gemeente Muiden;
Vrbeeld handvest De burgemeester, het cllege en de raad van de gemeente Muiden; Gelet p artikel 169, tweede en derde lid, en artikel 180, tweede en derde lid, Gemeentewet; Hebben de vlgende uitgangspunten
Nadere informatieAKOESTIEK IN HET VOORONTWERP
AKOESTIEK IN HET VOORONTWERP Inleiding PS-Acustics BVBA Alle rechten vrbehuden. Niets uit deze uitgave mag wrden vermenigvuldigd en/f penbaar gemaakt wrden dr middel van druk, ftkpie, micrfilm, elektrnisch
Nadere informatieOPTIMALISATIE VAN HET NATUURLIJK LICHT
- OPTIMALISATIE VAN HET NATUURLIJK LICHT De vrm en de ppervlakte van de peningen bepalen, evenals de binnenhuisinrichting, vr ptimaal lichtcmfrt en gebruik van natuurlijk licht PRINCIPES BENADERING Het
Nadere informatieCPR305/2011/EU VERORDENING BOUWPRODUCTEN
XCDC Trading & Cnsultancy B.V.B.A. B-8780 Ostrzebeke 1. Algemeen CPR305/2011/EU VERORDENING BOUWPRODUCTEN Vanaf 1 st juli 2014 is de CE MARKERING van buwprducten die nder een geharmniseerde nrm vallen,
Nadere informatieDe voorraad fossiele brandstoffen is eindig. Op termijn zullen we andere bronnen voor onze energievoorziening moeten gebruiken.
5.2.7 Energie Wat is het thema en waarm is het belangrijk? Het thema energie gaat ver het gebruik van energie in de gebuwde mgeving vr verwarming, keling, verlichting en industriële en agrarische prcessen.
Nadere informatieWie verkoopt uw huis?
Wie verkpt uw huis? Accuntnet Verkp Vertruwens Persn Service Accuntnet V V P Service Wie verkpt uw huis? Als u uw huis wilt verkpen, schakelt u k in Spanje een makelaar in. Echter in Spanje geeft men nrmaal
Nadere informatieEnergie besparen door een correcte regeling van de verwarmingsinstallatie: praktijkvoorbeeld in een basisschool
Energie besparen dr een crrecte regeling van de verwarmingsinstallatie: praktijkvrbeeld in een basisschl 1. INLEIDING Veel verwarmingsinstallaties in schlgebuwen draaien p vlle teren, k wanneer er geen
Nadere informatieZORGEN VOOR EEN INTENSIEVE LUCHTVERVERSING
Om nline kennis te maken met de nieuwe versie 2016 van de Gids Duurzame Gebuwen, surft u naar: http://www.gidsduurzamegebuwen.brussels - - ZORGEN VOOR EEN INTENSIEVE LUCHTVERVERSING In het kader van een
Nadere informatieVeel gestelde vragen huurbeleid 18 oktober 2012
Veel gestelde vragen huurbeleid 18 ktber 2012 Algemeen: 1. Waarm kmt er een nieuw huurbeleid? Een aantal ntwikkelingen heeft ervr gezrgd dat wij ns huurbeleid hebben aangepast. Deze ntwikkelingen zijn:
Nadere informatieChic, zo n gedragspatroongrafiek!
Chic, z n gedragspatrngrafiek! Leerdelen: De leerlingen kunnen nder begeleiding de verwevenheid tussen ecnmische, sciale en eclgische aspecten in duurzaamheidsvraagstukken herkennen. De leerlingen krijgen
Nadere informatieHergebruikinitiatieven
Hergebruikinitiatieven Principe: materialen en verpakkingen hergebruiken vr ze afval wrden Hergebruik betekent de terugwinning en het hergebruik van prducten f nderdelen ervan: hergebruik van de verschillende
Nadere informatieOPTIMAAL ONTWERPEN VAN VENSTERS
OPTIMAAL ONTWERPEN VAN VENSTERS De ptimale glasppervlakte vinden vereenkmstig de riëntaties en het srt lkaal, en de adequate srt beglazing kiezen vr een ptimaal lichtcmfrt en akestisch cmfrt PRINCIPES
Nadere informatieRichtlijnen functioneringsgesprek evangelist. Versie 1.0
Richtlijnen functineringsgesprek evangelist Versie 1.0 Datum: mei 2015 1. Inleiding In deze brchure krijgt u een praktische handreiking met betrekking tt het huden van een functineringsgesprek met een
Nadere informatieZijn in de aanvraag bijlagen genoemd en zijn die bijgevoegd? Zo ja, welke? Nummer desgewenst de bijlagen.
Checklist berdeling adviesaanvraag 1. De adviesaanvraag Heeft de r een adviesaanvraag gehad? Let p: een rapprt is in principe geen adviesaanvraag. Met een adviesaanvraag wrdt bedeld: het dr de ndernemer
Nadere informatieProject Be Home 3 woningen
X-ECO Ing. Gert Vanden Ber Lenard Meesstraat 16 3970 Lepldsburg 0472-32.20.98 www.x-ec.net Prject Be Hme 3 wningen EPB ENERGIE PRESTATIE EN BINNENKLIMAAT Ligging: Pater Asteerstraat 45 47 49 3970 Lepldsburg
Nadere informatieDe aandachtspuntenlijst
De aandachtspuntenlijst Wat is de aandachtspuntenlijst? De aandachtspuntenlijst is een verzicht van nderwerpen die aan de rde kunnen kmen tijdens een afspraak met de neurlg. Onderwerpen waarver u meer
Nadere informatieDe gastouder schept een vertrouwde en familiare opvang omgeving voor het gastkind
Gastuderbureau Kindvriendelijk PEDAGOGISCH BELEID Inleiding Kinderpvang is een kwestie van vertruwen. Vraaguders vertruwen de gastuders en het gastuderbureau hun allerliefste bezit te. Zij meten de zekerheid
Nadere informatieChecklist Veranderaanpak Inhoud en Proces
list Veranderaanpak Inhud en Prces AdMva 2011 www.admva.nl www.arbcatalgusvvt.nl list Veranderaanpak Inhud en Prces www.arbcatalgusvvt.nl Clfn Sturen p Werkdrukbalans en Energie AdMva 2011 Erna van der
Nadere informatieKantines tegen voedselverspilling
Kantines tegen vedselverspilling Principe: zwel klanten als kantinepersneel aanspren m vedselverspilling te verminderen Kantines van administraties, ng's, schlen f bedrijven zijn plekken waar grte heveelheden
Nadere informatieProtocol bij het overlijden van een gezinslid van een leerling
Prtcl bij het verlijden van een gezinslid van een leerling Algemeen: Er wrden geen mededelingen aan de pers gedaan. Het lcatie aanspreekpunt f de directeur meldt alleen dat nze 1 ste zrg de nabestaanden
Nadere informatieBegeleidende tekst bij de presentatie Ieder kind heeft recht op Gedifferentieerd RekenOnderwijs.
Begeleidende tekst bij de presentatie Ieder kind heeft recht p Gedifferentieerd RekenOnderwijs. Dia 1 Opmerking vr de presentatr: in het geval u tijd te krt kmt, kunt u de blauwe tekst als ptineel beschuwen
Nadere informatieIn teamverband bouwen: kwaliteit, doeltreffendheid, snelheid! Leefmilieu Brussel
1 In teamverband buwen: kwaliteit, deltreffendheid, snelheid! Leefmilieu Brussel Buwteam en raadgeving: Het studiebureau als cruciale partner bij het energientwerp van het prject Muriel BRANDT écrce, ingénierie
Nadere informatieLes Hernieuwbare energie
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Hernieuwbare energie Werkblad Les Hernieuwbare energie Werkblad "100% duurzaam", "Hllandse wind", "Kies bigas!": wie de reclames van energiebedrijven bekijkt zu bijna denken
Nadere informatieContract gedragsverandering
Cntract gedragsverandering Stappenplan m je delen te bereiken Tips m je delen te bereiken Cntract vr gedragsverandering (vrbeeld) Del/gedrag Om deel te nemen aan de Dam tt Dam lp met mijn vriendengrep
Nadere informatieBij leefbaarheid gaat het er om hoe mensen hun omgeving ervaren en beoordelen.
1 Leefbaarheid is een belangrijk, z niet hét thema van de laatste jaren. De wnmgeving wrdt vr mensen steeds belangrijker vr de ervaren wn. Ok vanuit het perspectief van sciale chesie, veiligheid en sciaal-ecnmische
Nadere informatieOpenwerf Scheldehoek 10A
Openwerf Scheldehek 10A Het gebuw Deze halfpen bel etage BEN-wning bestaat uit 3 verdiepingen, met de leefruimte en keuken p de eerste verdieping. Grte glaspartijen p Westen en Nrden geven een practig
Nadere informatieKOUDEBRUGGEN BEPERKEN
KOUDEBRUGGEN BEPERKEN Details ntwerpen die de cntinuïteit van de thermische islatie garanderen, een crrecte tepassing p de werf garanderen en de bestaande kudebruggen pheffen PRINCIPES BENADERING Kudebruggen
Nadere informatieAnalytische boekhouding
Analytische Bekhuding Analytische bekhuding 1 Vrbereiding... 2 1.1 Dssier instellingen... 2 1.2 Analytische rekeningen maken... 3 2 Analytisch beken... 4 2.1 Kppeling... 5 2.2 Bekingsvrstellen (mdellen)...
Nadere informatieVOEL OOK DE MAGIE VAN KINDEROPVANG EN NATUUR!
Ontwikkeling van kinderen, stagnatie van de ntwikkeling en drverwijzen Wij prberen er vr te zrgen dat kinderen zich bij nze pvang plezierig velen en zich kunnen ntwikkelen. Om te kunnen berdelen f dit
Nadere informatieHandleiding Handleiding Communicatie voor. Promotoren. Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling VLAANDEREN 2014-2020.
Handleiding Handleiding Cmmunicatie vr Prmtren Eurpees Fnds vr Reginale Ontwikkeling VLAANDEREN 2014-2020 1 Eurpese Unie Inhud 1 Inleiding... 1 2 De minimale cmmunicatieverplichtingen... 1 a) Weergave
Nadere informatieSimulatie werkgroepbijeenkomst
Simulatie werkgrepbijeenkmst www.cnnectbegeleiding.nl 2011 1 Infrmatie vr de vrzitter (enkele dagen vraf) Je hebt de grepsleden het vlgende mailtje gestuurd: Hans (de directeur) heeft mij gevraagd m een
Nadere informatieProcedure om de vraag naar elektriciteit in gebouwen te verminderen
AD Energie Rev 7 04/12/2014 Prcedure m de vraag naar elektriciteit in gebuwen te verminderen INHOUD CONTEXT... 2 DOELSTELLINGEN... 2 TOEPASSINGSGEBIED... 3 PRAKTISCH... 3 A) MAATREGELEN OM HET ELEKTRICITEITSVERBRUIK
Nadere informatieIds Veiligheidscoördinatie
Ids Veiligheidscördinatie 1 / 5 IDS-1119 - AG Vespa - Viletstraat 39-2060 Antwerpen - Ontwerpanalyse 01 COÖRDINATIEDAGBOEK Datum: 19-7-2005 Aanwezige partijen: COO: Jhan De Kninck Inf vr: BH AR Karlien.Vanmerhaeghe@vespa.antwerpen.
Nadere informatieZorgplan. Naam. Adres. Uitgerekende datum. Administratienummer. Naam en adres verloskundige praktijk
Zrgplan Naam Adres Uitgerekende datum Administratienummer Naam en adres verlskundige praktijk datum tijd Met wie Afsprakenlijst Gefeliciteerd met uw zwangerschap! Tijdens uw zwangerschap zal u nder cntrle
Nadere informatie6. Opleidingskader voor de procesopleiding Informatiemanagement
6. Opleidingskader vr de prcespleiding Infrmatiemanagement In het prject GROOTER wrden nder andere een aantal pleidingskaders ntwikkeld vr prcessen nder Bevlkingszrg. Hiernder wrdt het pleidingskader vr
Nadere informatieLAC. Inspiratie LAC water. Organiseer je LAC-zitting. Maak afspraken met de watermaatschappijen. Organiseer je LAC-zitting
Maak afspraken met de watermaatschappijen Organiseer je LAC-zitting Ken de WATER-rechten en plichten van je klant Vermijd afsluitingen Maak een draaibek vr je interne werking LAC Bied nazrg Betrek je cliënt
Nadere informatieV-ICT-OR begeleidt besturen in hun informatiehuishouding voor optimaal verloop van samenvoeging gemeente en OCMW
V-ICT-OR begeleidt besturen in hun infrmatiehuishuding vr ptimaal verlp van samenveging gemeente en OCMW De infrmatica in steden en gemeenten greide sinds de jaren 80 rganisch. Dat stapje bij stapje greien
Nadere informatiePEST PROTOCOL. Prins Willem-Alexanderschool
PEST PROTOCOL Prins Willem-Alexanderschl Wat is een pestprtcl? Een pestprtcl is een aantal vereenkmsten ver het tegengaan van pesten. Een afspraak tussen de schl, de kinderen en de uders. Waarm een pestprtcl?
Nadere informatieDuurzaam inzetbaar in een vitale organisatie
Duurzaam inzetbaar in een vitale rganisatie Vitaliteit en bevlgenheid vrmen sleutelbegrippen vr het ptimaal en duurzaam inzetten van medewerkers. Vitale medewerkers bruisen van energie, velen zich fit
Nadere informatieTer vergelijking met de MJA3-doelstelling worden de indices voor productieproces, keten en duurzame energie gesommeerd.
MJA3 cnvenant Methdiek energieefficiency Alle inspanningen van bedrijven gericht p energiebesparing in het prductieprces en in de keten en met het g p de inzet van duurzame energie, wrden gehnreerd: zij
Nadere informatieD i e n s t v e r l e n i n g s d o c u m e n t
D i e n s t v e r l e n i n g s d c u m e n t Ons kantr hudt zich bezig met financiële dienstverlening en heeft zich gespecialiseerd in schade- en levensverzekeringen en is daarbij actief p de zakelijkeen
Nadere informatieCompetentieprofiel van de hulpverlenerambulancier
Cmpetentieprfiel van de hulpverlenerambulancier (Wet hudende diverse bepalingen inzake gezndheidszrg van 19 december 2008) 1. De ambulancier ntwikkelt zich persnlijk en prfessineel De ambulancier neemt
Nadere informatieActie keuze 5. a. Campagne rookvrij schoolplein. b. Hoofd- en deelvragen. Hoofdvraag: 1: Wat zijn de gevolgen en gevaren van roken?
Actie keuze 5 a. Campagne rkvrij schlplein Jullie Stappenplan hebben vr actie 5 gekzen: Maak het schlplein rkvrij grepjes Maak de twee gebruik nderzekspdracht psters: brnnenpagina Presenteer 1. argumenten
Nadere informatiePer artikel is aangegeven of het van toepassing is op het bovengrondse of ondergrondse deel van een bodemenergiesysteem is.
Regels vr Bdemenergiesystemen: Regels vr Bdemenergiesystemen zijn pgenmen in het Wijzigingsbesluit Bdemenergiesystemen (Wbbe). In nderstaande mem een verzicht van de meest relevante artikelen vr het ntwerpen,
Nadere informatieOpgave 4 Hout is een isolator. Aan een isolator kan je je niet branden. Wel aan een geleider!
Uitwerkingen 1 Opgave 1 Geleiding, strming en straling. Opgave 2 Metalen Kper, zilver, ld, ijzer, gud, nikkel, platin Hut, rubber, kurk, glas en zand. Opgave 3 Geleiding Strming Geleiding Opgave 4 Hut
Nadere informatieResultaten Enquête Bedrijven 2008
Resultaten Enquête Bedrijven 2008 Gedrag & ervaringen van bedrijven p de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt resultaten met betrekking tt slimme meters Rapprt vr de Vlaamse Reguleringsinstantie vr de Elektriciteits-
Nadere informatieVergaderen Informatieblad (VP) IEV1 Bladzijde 1 van 7. Vergaderen
Vergaderen Infrmatieblad (VP) IEV1 Bladzijde 1 van 7 Vergaderen Vergaderen Infrmatieblad (VP) IEV1 Bladzijde 2 van 7 Vergaderen Elke vergadering kent een vaste structuur en een vaste vlgrde. Deze structuur
Nadere informatieGezondheid, veiligheid en voorkomen van ongelukken
Laskennis pgefrist (nr. 48) Gezndheid, veiligheid en vrkmen van ngelukken Beheersing van de Bij het autgeen en elektrisch lassen is de lasrkcncentratie in de nmiddellijke nabijheid van de las ver bven
Nadere informatieLicht traumatisch hersenletsel (kinderen t/m 5 jaar)
Licht traumatisch hersenletsel (kinderen t/m 5 jaar) 2 Inleiding Uw kind heeft een licht traumatisch hfd-/hersenletsel pgelpen dr een ngeval f een klap tegen zijn/haar hfd. Deze flder beschrijft de infrmatie
Nadere informatieRisicomanagement in zorgbouwprojecten. Centrum Zorg en Bouw
Risicmanagement in zrgbuwprjecten Centrum Zrg en Buw Inhud Zelfscan; Rl CZB bij risicmanagement; Wat kunt u verwachten? Vraag Past uw initiatief in het strategisch huisvestingsplan van de rganisatie? Het
Nadere informatieCommunicatie voor beleid Interactie (raadplegen, dialoog, participatie) en procescommunicatie; betrokkenheid, betere besluiten en beleid
Samenvatting BEELDEN OVER COMMUNICATIE TEYLINGEN Bevindingen gesprekken ver Cmmunicatie, raad- en cllegeleden, rganisatie en samenleving In deze ntitie zijn de resultaten van zwel de gesprekken van 9 ktber
Nadere informatieENQUÊTE LEVEN IN HEILIG LANDSTICHTING
ENQUÊTE LEVEN IN HEILIG LANDSTICHTING Beste drpsgent, Vr u ligt een enquête ver de ntwikkeling van ns drp in de kmende jaren. Deze enquête is een initiatief van de Drpsvereniging Heilig Landstichting,
Nadere informatieSPREEKBEURT KERKUIL VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n
SPREEKBEURT KERKUIL l a n d e l i j k i n f r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE KERKUIL BIJ ELKAAR
Nadere informatieENERGIE-EFFICIËNTE LUCHTVERVERSINGSYSTEMEN
- - ENERGIE-EFFICIËNTE LUCHTVERVERSINGSYSTEMEN Zrgen vr een gede luchtkwaliteit met een z beperkt mgelijke energiekst PRINCIPES BENADERING Om luchtkwaliteit te kunnen garanderen, met er wrden gezrgd vr
Nadere informatiePEDAGOGISCH BELEIDSPLAN G4. Inleiding
PEDAGOGISCH BELEIDSPLAN G4 Inleiding Kinderpvang is een kwestie van vertruwen. Vraaguders vertruwen de gastuders hun kinderen te. Zij meten de zekerheid hebben dat hun kind k in hun afwezigheid een veilige
Nadere informatieBouwbedrijf Beneens. Stadsestraat 43 2250 Olen
Buwbedrijf Beneens Stadsestraat 43 2250 Olen 1 Alles heeft een levensduur. Alles dient vervangen te wrden. Bill McDnnuch C2C Livespan f Materials 2 3 Renvatie in de Praktijk 4 Renvatie in de Praktijk 5
Nadere informatieWarmte inleiding. Opdracht 1. Wat weet je nog uit de tweede klas? Kruis bij iedere bewering aan of deze juist of onjuist is. Bewering Juist Onjuist
Warmte inleiding Opdracht 1. Wat weet je ng uit de tweede klas? Kruis bij iedere bewering aan f deze juist f njuist is. Bewering Juist Onjuist Temperatuur en warmte hebben dezelfde eenheid De eenheid van
Nadere informatieProjectplan Peel en MaasNet
Prjectplan Peel en MaasNet Prjectnaam : Peel en MaasNet Datum : 4 februari 2014 Opsteller : Stuurgrep Peel en MaasNet 1. Aanleiding In de gemeente Peel en Maas is er sprake van een greiende behefte aan
Nadere informatieResultaten openbare marktconsultatie. Verkoop klooster Groot Bijstervelt Gemeente Oirschot. BIZOB-2011-SK-OIR-010 CONCEPT 19 april 2012
Resultaten penbare marktcnsultatie Verkp klster Grt Bijstervelt Gemeente Oirscht BIZOB-2011-SK-OIR-010 CONCEPT 19 april 2012 1. Inleiding 1.1 Aanleiding De gemeente Oirscht is sinds nvember 2009 eigenaar
Nadere informatieE-pupillen. Leeftijdskenmerken
E-pupillen Leeftijdskenmerken De kinderen hebben een grte speldrang. Ze den dingen vanwege het plezier van-hetden. De kinderen meten de kans krijgen allerlei vaardigheden en plssingen in spelsituaties
Nadere informatieArbo Rapport. Darren Arendse M2a1 66753
Arb Rapprt Darren Arendse M2a1 66753 Inhudspgave Inleiding blz 3 Hfdstuk 1 Arb- wet blz 4 Hfdstuk 2 Nrmen en Richtlijnen vr beeldschermwerkplekken blz 5 Hfdstuk 3 Verbeterpunten werkplaats blz 6 Hfdstuk
Nadere informatiePassend Onderwijs. Tot wanneer is het nog passend?
Wat zijn de grenzen aan de zrg die de Uilenburcht kan bieden? Tt hever reikt de draagkracht van De Uilenburcht? Achtergrnd Het uitgangspunt van De Uilenburcht is altijd dat we nze leerlingen z lang mgelijk
Nadere informatieUw partner in hernieuwbare energie
www.svetechniek.be Znnebiler anaf 1999.00 * Inclusief 6% btw,levering en mntage : *Tarief ttaal te betalen 4333 Premie 2334 via netbeheerder te recupereren. Levering en mntage. Exclusief afbraak ude biler,
Nadere informatieVerandertrajecten voor individuele medewerkers
Het Sandelhut Meditatietechnieken, Caching en Training Verandertrajecten vr individuele medewerkers Lcatie: Het Beekse Bshuis Girlesedijk ngenummerd Hilvarenbeek Pst: Gildelaan 41 5081 PJ Hilvarenbeek
Nadere informatieONDERHOUDS- EN ENERGIEBEHEEROVEREENKOMST KLEIN GEBOUW VEREENVOUDIGDE VERSIE. Betreft : Naam van het Gebouw Adres: Tussen : Naam van de Klant Adres:
ONDERHOUDS- EN ENERGIEBEHEEROVEREENKOMST KLEIN GEBOUW VEREENVOUDIGDE VERSIE Betreft : Naam van het Gebuw Tussen : Naam van de Klant Hierna de Klant genemd, EN : Naam van het Onderhudsbedrijf Hierna de
Nadere informatieOPLEIDING DUURZAAM GEBOUW : PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE
OPLEIDING DUURZAAM GEBOUW : PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE Dag 1.4 Comfortcriteria LENTE 2013 Stéphan Truong Beheerder van de opleiding voor rekening van Leefmilieu Brussel TRAINING.IBGEBIM@ecorce.be 2
Nadere informatieProtocol Vier ogen principe
Prtcl Vier gen principe Dit principe is verplicht vr kinderen van nul tt vier jaar. Dit betekent dat p elk mment de reële kans bestaat dat er een vlwassene meekijkt f meeluistert met de berepskracht. Dit
Nadere informatieDe denkstijltest. CompetenZa info@competenza.nu www.competenza.nu
De denkstijltest Wat is het? Uw manier van denken bepaalt in sterke mate he u zich velt en he u handelt. Dat geldt vr individuen, maar k vr teams en rganisaties. MindSnar is een methde waarmee denkstijlen
Nadere informatieTechnische en bouwkundige voorschriften voor meterlokalen
Technische en buwkundige vrschriften vr meterlkalen Referentie: SIB10 CCLB 110 Datum:22/10/2010 Pagina 1/9 Inhudstafel 1 INLEIDING... 3 2 AFKORTINGEN... 3 3 TOEGANKELIJKHEID INSTALLATIES... 3 4 LOKAAL...
Nadere informatieAce! Training E-learning module 'vragen stellen' Cursus communicatievaardigheden 1
Ace! Training E-learning mdule 'vragen stellen' Cursus cmmunicatievaardigheden 1 Gede vragen stellen Vragen stellen is een vrm van verbale cmmunicatie. Verbale cmmunicatie bestaat uit spreken en luisteren.
Nadere informatieSuccesvol samenwerken met ouders. Onderzoek Ouderbetrokkenheid. Bundel in te kijken in de leraarskamer. http://flob.sint-niklaas.
Onderzek Ouderbetrkkenheid V.U. : Lieve Van Daele, Grte Markt 1, 9100 Sint-Niklaas Succesvl samenwerken met uders Bundel in te kijken in de leraarskamer http://flb.sint-niklaas.be ONDERZOEK GOK-PROJECT
Nadere informatieBIJLAGE 1: Participatieproces en draagvlakmeting Herinrichting Vestdijk Resultaten Fase 1: Informeren, verzamelen wensen & meningen
gemeente Eindhven BIJLAGE 1: Participatieprces en draagvlakmeting Herinrichting Vestdijk Resultaten Fase 1: Infrmeren, verzamelen wensen & meningen In deze bijlage een uitgebreide telichting p het participatieprces
Nadere informatieParticipatie van het Publiek
Participatie van het Publiek KU Leuven Prf. Dr. Frankie Schram Frankie.schram@sc.kuleuven.be Ideeën Cmmissie Versnelling Maatschappelijk Belangrijke Investeringsprjecten (Cmmissie Sauwens) Te ruime inspraak-
Nadere informatieAgendanummer: Begrotingswijz.: Onderwerp : doorontwikkeling windenergie. Aan de raad van de gemeente Waalwijk Waalwijk, 18 september 2012
Agendanummer: Begrtingswijz.: CR2 Onderwerp : drntwikkeling windenergie Kenmerk: 12-0024868 Aan de raad van de gemeente Waalwijk Waalwijk, 18 september 2012 0. Samenvatting Uw Raad heeft vr de ambitie
Nadere informatieCOMMISSIE VOOR AANVULLENDE PENSIOENEN ADVIES nr. 19 de dato 13 februari 2007
COMMISSIE VOOR AANVULLENDE PENSIOENEN ADVIES nr. 19 de dat 13 februari 2007 Gelet dat de Cmmissie vr aanvullende pensienen, samengesteld krachtens art. 53 van de Wet van 28 april 2003 betreffende de aanvullende
Nadere informatiePortefeuillehouder: Dhr. T. Kroese. Behandeld door: P. Hania
JU R ~ E ~ l:'ij~ RAADSVOORSTEL EN ONTWERPBESLUIT Registratienummer raad 1455111 Datum: 16 ktber 2018 Dmein/ Team: RUID / ONTW Prtefeuillehuder: Dhr. T. Krese Behandeld dr: P. Hania Onderwerp: Aanpassing
Nadere informatieDE TECHNISCHE INSTALLATIES OPTIMAAL DIMENSIONEREN
Om nline kennis te maken met de nieuwe versie 2016 van de Gids Duurzame Gebuwen, surft u naar: http://www.gidsduurzamegebuwen.brussels PRAKTISCHE AANBEVELING ENE18 - DE TECHNISCHE INSTALLATIES OPTIMAAL
Nadere informatie