RFID TAGS: een onderzoek bij bevoorrechte getuigen

Transcriptie

1 UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE ACADEMIEJAAR RFID TAGS: een onderzoek bij bevoorrechte getuigen Masterproef voorgedragen tot het bekomen van de graad van Master in de Toegepaste Economische Wetenschappen: Handelsingenieur Maxime Bernaert onder leiding van Prof. dr. Patrick Van Kenhove I

2 II

3 UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE ACADEMIEJAAR RFID TAGS: een onderzoek bij bevoorrechte getuigen Masterproef voorgedragen tot het bekomen van de graad van Master in de Toegepaste Economische Wetenschappen: Handelsingenieur Maxime Bernaert onder leiding van Prof. dr. Patrick Van Kenhove III

4 Permission Ondergetekende verklaart dat de inhoud van deze masterproef mag geraadpleegd en/of gereproduceerd worden, mits bronvermelding. Maxime Bernaert IV

5 1 Woord vooraf Ik zou graag enkele mensen willen bedanken die mij geholpen hebben bij het realiseren van deze masterproef. Eerst en vooral bedank ik Professor Patrick Van Kenhove, mijn promotor en raadsman tijdens deze masterproef. Hij heeft me steeds bijgestaan, goede tips gegeven, bijgestuurd en opmerkingen gegeven waar nodig. Vervolgens bedank ik alle organisaties en personen die tijd hebben gemaakt voor een interview: Colruyt Unilever Metro Group RFID Innovation Center EPC Competence Center Professor Walter Van Dyck Ook wens ik de organisaties te bedanken die gereageerd hebben op mijn vraag tot een interview, maar jammer genoeg niet bereid waren om mee te werken: Wal-Mart Carrefour Delhaize Tot slot bedank ik mijn ouders, broer en zus, Jeannine en William De Cock en andere vrienden voor de steun die ze mij gaven tijdens het werk en voor het nalezen van de finale versie. I

6 2 Inhoudsopgave 1 Woord vooraf... I 2 Inhoudsopgave... II 3 Lijst van figuren... V 4 Inleiding Literatuuronderzoek Basisbegrippen van RFID RFID technologie RFID systemen RFID tags RFID poeder EPCglobal EPCglobal Class 1/Generation GS Serial Shipping Container Code (SSCC) Uniforme standaarden Electronic Product Code (EPC) RFID tags op verschillende verpakkingsniveaus Open en gesloten systemen Near Field Communication (NFC) Steun van de overheid Voordelen van RFID binnen de retail sector Voordelen voor de consumenten Voordelen voor de retailers Stabiliteit in de planning van de supply chain RFID vanuit het standpunt van de experts RFID vanuit het standpunt van de producenten Procter & Gamble Kraft Foods RFID vanuit het standpunt van de retailers Wal-Mart C1000 supermarkten RFID vanuit het standpunt van de consumenten Onderzoeksvragen Factoren die de adoptie van RFID beïnvloeden Technologische factoren Organisatorische factoren Omgevingsfactoren Onderzoeksmethodologie II

7 6 Interviews De Colruyt groep Algemeen Hoe en wanneer is de belangstelling voor scanning bij Colruyt ontstaan? Ingangscontrole en voorraadbeheer bij Colruyt Voordelen van scanning bij Colruyt Het interview Waarom zijn de testen toch niet positief uitgedraaid binnen Colruyt? Unilever Metro Group Metro Group Real; Future Store Algemeen De nieuwe Real; Future Store Innovaties in de Real; Future Store RFID in de slagerij RFID bij de checkout RFID in Metro Group RFID voor binnenkomende goederen RFID in andere afdelingen van Metro Group Een blik op de toekomst van RFID binnen Metro Group Beschikbaarheid en versheid Gedetailleerd voorraadbeheer Informatie en dienstverlening Internationale goederenstroom Verantwoord gebruik van RFID binnen Metro Group Metro Group RFID Innovation Center Samenwerking met partners Waarom RFID? RFID in order picking RFID in warehouse management RFID in warenhuizen RFID in winkels van de toekomst RFID voor thuisgebruik Starter Kits Starter Kit A Starter Kit B Starter Kit C RFID ontwikkeling staat niet stil Technische studie De technische analyse III

8 Resultaten van het pilootproject Accumulatie-effect X procent actieplan Analyse Documentatie van fouten Testen Conclusie van het pilootproject Keuze van de RFID tag en type antennes Opbouw van de lezers Bouw van de poorten voor binnenkomende en uitgaande goederen Algemene besluiten uit de technische studie Conclusie Besluit Bijlagen... I 9.1 Bijlage 1: Gebruikte frequenties van RFID systemen in verschillende landen... I 9.2 Bijlage 2: Technische uitdieping van de µ-chip... I Specificaties van de µ-chip... I Werking van de µ-chip... I Mogelijke applicaties van de µ-chip... II 9.3 Bijlage 3: Innovaties van de Real; Future Store... I Mobiel winkelen (Mobile Shopping)... II Sportafdeling (Sports Department)... III Verse voeding en kant-en-klaar-maaltijden (Fresh Food & Convenience) en groenten en fruit (Fruit & Vegetables)... IV Vismarkt (Fish Market)... V De slagerij (The Master Butcher)... VI Schoonheid en verzorging (Beauty & More)... VIII Wijnen en dranken (Wines & Spirits World)... IX Checkout (Checkout Area)... X 10 Lijst van de geraadpleegde werken... I 10.1 Wetenschappelijk... I 10.2 Internet... VII IV

9 3 Lijst van figuren Figuur 1: Werking van RFID... 3 Figuur 2: RFID bekeken vanuit vier verschillende standpunten... 4 Figuur 3: Een typisch RFID systeem... 6 Figuur 4: Energie- en gegevensoverdracht in een RFID systeem... 7 Figuur 5: toepassingsvoorbeeld: een geschenkbon... 8 Figuur 6: Afmeting vergeleken met een menselijke vingertop... 8 Figuur 7: de µ-chip... 9 Figuur 8: Decimaal voorbeeld van de EPC Figuur 9: De verwachte groei van RFID in Europa tot Figuur 10: Voorbeeld van een ponskaart Figuur 11: Structuur van Colruyt Figuur 12: 3D model van de RFID poort Figuur 13: RFID poort Figuur 14: RFID tag geïntegreerd in een sticker Figuur 15: De flag tag Figuur 16: Innovatietheorie van Rogers Figuur 17: Kans op leesbaarheid van RFID tags op een pallet Figuur 18: Leesbaarheid van de tags Figuur 19: Het Europoolsysteem Figuur 20: Het Trailer Portal systeem van Microlise Figuur 21: Logo Unilever Figuur 22: Integratie van RFID in het systeem Figuur 23: Een RFID label van Marks & Spencer Figuur 24: Het visitor center van de Metro Group Real; Future Store in Tönisvorst Figuur 25: De Real; Future Store in Tönisvorst Figuur 26: Een RFID tag op een schotel vlees Figuur 27: Aanduiding van het gebruik van RFID tags Figuur 28: Betaling via Near Field Communication Figuur 29: RFID voor binnenkomende goederen Figuur 30: De Smart Dressing Room in Galeria Kaufhof in Essen Figuur 31: De Smart Shelf en Smart Mirror in Galeria Kaufhof in Essen Figuur 32: De vorklift heeft een lezer die de RFID tags van elke pallet registreert Figuur 33: Uitgaande goederen in Fat Kee Stevedores Limited in Hong Kong Figuur 34: Binnenkomende goederen in het Metro Group Distribution Center in Unna Figuur 35: Vermelding van de aanwezigheid van een RFID tag Figuur 36: De De-Activator Figuur 37: RFID wordt in heel de supply chain toegepast Figuur 38: Grondplan van het Metro Group RFID Innovation Center V

10 Figuur 39: Het Metro Group RFID Innovation Center en European EPC Competence Center Figuur 40: Het Pick-by-light System Figuur 41: Het Hanger-goods Sorter System Figuur 42: RFID poort Figuur 43: RFID handheld lezers Figuur 44: Vorkliften uitgerust met RFID lezers Figuur 45: het Pick by Voice systeem Figuur 46: Een krimpfolie verpakkingsmachine met geïntegreerde RFID lezer Figuur 47: De Smart Mirror Figuur 48: De Smart Shelf met monitor Figuur 49: De self checkout Figuur 50: Een Smart Shelf met monitor voor reclameboodschappen Figuur 51: De Smart Trolley, voorzien van een Personal Shopping Assistant Figuur 52: Informatieterminal voor wijnen met Everywhere Display Figuur 53: Een RFID armband Figuur 54: Een automaat voor leeggoed Figuur 55: Checkout balie met geïntegreerde RFID lezer, barcode scanner en De-Activator Figuur 56: De Smart Checkout Figuur 57: De Smart Fridge Figuur 58: De Smart Wine Cooling Cabinet Figuur 59: De Smart Washing Machine Figuur 60: Internet Protocol telefoon Figuur 61: Het verschil tussen startpakket A en B Figuur 62: Startpakket C Figuur 63: De supply chain van het centraal distributiecentrum tot de winkel Figuur 64: Het EPCglobal Architecture Framework gebruikt tijdens het pilootproject Figuur 65: De poorten voor binnenkomende en uitgaande goederen, uitgerust met RFID lezers Figuur 66: Componenten van een RFID poort Figuur 67: Analyse van de read rates via de RFID Web Analyzer Figuur 68: Een poster met aanwijzingen voor de bevestiging van RFID tags uit het distributiecentrum in Essen Figuur 69: De oorzaken van foute lezingen na de genomen maatregelen Figuur 70: De echovrije kamer Figuur 71: RFID tag aangepast voor Tetra Paks Figuur 72: Het Innovator s Dilemma van Christensen Figuur 73: een blokdiagram van de µ-chip... I Figuur 74: Diagram van de werking van een RFID systeem met een µ-chip... II Figuur 75: De µ-chip in ID management... II Figuur 76: De µ-chip in life cycle management... III Figuur 77: Robot Ally... I VI

11 Figuur 78: Sitemap van de Real; Future Store in Tönisvorst... II Figuur 79: De Mobile Shopping Assistant... II Figuur 80: De sportafdeling... III Figuur 81: Geluidsdouche... III Figuur 82: Real; Quality kant-en-klaar-maaltijden... IV Figuur 83: De presentatie van de verse voeding... IV Figuur 84: De bistro vóór en na... V Figuur 85: Optische productherkenning... V Figuur 86: De vismarkt... VI Figuur 87: De interactieve vloer en het systeem erachter... VI Figuur 88: De slagerij... VII Figuur 89: Een RFID tag op een schotel vlees... VII Figuur 90: Aanduiding van het gebruik van RFID tags... VIII Figuur 91: De informatieterminal voor huidverzorging... VIII Figuur 92: De schoonheidsterminal... IX Figuur 93: De wijnproefbar... IX Figuur 94: Betalen met behulp van de vingerafdruk... X Figuur 95: De betalingsautomaat... X Figuur 96: Express self checkout... XI Figuur 97: Betaling via Near Field Communication... XI VII

12 4 Inleiding Nadat ze een sms ontvangen heeft van een kledingzaak enkele meters verderop om haar te zeggen dat haar favoriete kledingmerk in voorraad is, wandelt een vrouw de winkel binnen en neemt drie kledingstukken mee naar het pashokje. Als ze zich omkleedt, verschijnen drie regels tekst op de spiegel die haar vertellen dat ze een zomerkleedje, een rok en een blouse heeft genomen. Terwijl ze naar zichzelf kijkt als ze het zomerkleedje aanheeft, begint de spiegel accessoires aan te bevelen die er goed bij zouden passen. De vrouw is niet van plan om kledingstukken te stelen, maar als ze het wel was, zou ze het al niet meer gedurfd hebben aangezien het pashokje goed blijkt te weten wat ze van de winkelvloer genomen heeft. Op hetzelfde moment krijgt de winkelverantwoordelijke de informatie dat de combinatie van rok en blouse die de vrouw gekozen heeft reeds voor de vijfde keer die dag is genomen en dat de rok bijna niet meer in voorraad is. De winkelverantwoordelijke besluit om een paspop aan te kleden met de combinatie van rok en blouse. Automatisch worden ook een aantal exemplaren van de rok bijbesteld. De vrouw in het pashokje heeft de rok en de blouse nu aan. Ze ziet de kledingstukken graag en stapt uit het pashokje om te betalen. Terwijl ze naar de self checkout wandelt, passeert ze een groot tvscherm dat haar zegt dat sommige accessoires goed passen met de kledingstukken en dat hierop een korting van 25 procent is. Ze wandelt naar de accessoires, neemt wat ze wilt en wandelt naar de checkout waar ze haar klantenkaart inleest om te zien of er nog andere speciale kortingen voor haar zijn. Uiteindelijk betaalt ze haar aankopen. 1 Dit lijkt misschien een verhaal van ver in de toekomst, maar technisch zijn alle componenten aanwezig om dit scenario vandaag te realiseren (bijvoorbeeld Galeria Kaufhof 2 ). De kledingstukken zijn uitgerust met RFID tags die automatisch geïdentificeerd worden door RFID lezers in de rekken en pashokjes. De intelligentie van het systeem komt van software die gelijkaardig is aan diegene die in online winkels gebruikt wordt, zoals bij amazon.com 3. RFID wordt reeds toegepast in een waaier van toepassingen. Een uitgebreid overzicht hiervan is terug te vinden in een brochure van het Metro Group RFID Innovation Center 4, waarin meer dan 80 huidige applicaties van RFID worden beschreven. In de retail sector blijft het taggen op item niveau echter bij een aantal grote pilootprojecten, maar de echte adoptie blijft uit. 1 Kroon et al., Galeria Kaufhof: infra, pg Kroon et al., Metro Group, 2008, Spektrum RFID, URL: < (07/07/2009). 1

13 RFID staat voor Radio Frequency Identification. Het is een radio technologie die de gebruiker in staat stelt producten ondubbelzinnig te identificeren zonder visueel contact. De basis van RFID is een smart chip, een minuscule computerchip met een geïntegreerde antenne. Deze chip kan ingebouwd worden in een productverpakking ofwel geïntegreerd worden in een label dat aan palletten, dozen en individuele items bevestigd kan worden. De chip wordt gebruikt om een aantal cijfers op te slaan, beter bekend als de Electronic Product Code (EPC 5 ). Net als de welbekende barcode verwijst de EPC naar product- en procesgerelateerde informatie, zoals de producent, het land van oorsprong, het producttype en de houdbaarheidsdatum. Bovendien bevat de EPC een uniek serienummer dat elke smart chip, en dus tevens het product waarop de smart chip bevestigd is, uniek identificeerbaar maakt. Elke EPC komt precies overeen met een item in een speciale database die enkel toegankelijk is voor bevoegde gebruikers. Aangezien in het begin van de 21 ste eeuw RFID een enorme hype was en ook in de retail sector een grote toekomst bleek weggelegd te zijn voor RFID als opvolger en vervanger van de barcode, is het verwonderlijk dat de grote doorbraak tot op heden nog steeds uitgebleven is. Het doel van deze masterproef is om te onderzoeken of er duidelijke redenen zijn waarom RFID nog niet actief gebruikt wordt in de retail sector op item niveau, waar het wel reeds wordt toegepast binnen de retail sector en hoe partijen uit de supply chain van de retail sector en experts tegenover RFID staan. Dit wordt in de conclusie bekeken vanuit een adoptiestandpunt van nieuwe technologieën. Het is niet de bedoeling van deze masterproef om een significant grote steekproef een vragenlijst voor te leggen, maar wel om via exploratief onderzoek aan de hand van interviews bij bevoorrechte getuigen een idee te krijgen van de concrete pijnpunten en een eindconclusie te trekken met eventuele aanbevelingen voor verder uitgebreid onderzoek. 5 Electronic Product Code: infra, pg. 11 2

14 5 Literatuuronderzoek Sinds eind 2003 is RFID een afkorting die meer en meer op de voorgrond treedt. RFID, Radio Frequentie IDentificatie, is een technologie die ervoor zorgt dat objecten via radiofrequentiestransmissies (Global Commerce Initiative, 2003) 6 geïdentificeerd kunnen worden. Daardoor wordt het bijvoorbeeld mogelijk om een aantal objecten, voorzien van een RFID tag, van op afstand te identificeren zonder menselijke handeling. RFID tags zijn kleine chips gecombineerd met een antenne die een radiosignaal kunnen opwekken met daarin een identificatiecode. Overbodig te vermelden dat er ontzettend veel toepassingsmogelijkheden te bedenken zijn. Figuur 1: Werking van RFID 7 RFID wordt dikwijls getipt als de opvolger van de barcode. Nochtans zijn er ook heel wat knelpunten die de wereldwijde adoptie van RFID verhinderen. Het is bizar te ontdekken dat een technologie met zo veel potentie, toch nog steeds geen grote doorbraak kent binnen de retail sector. Deze literatuurstudie is gebaseerd op zo recent mogelijke artikels, aangezien de evolutie van RFID in een stroomversnelling zit. Bij de bespreking van deze literatuurstudie wordt reeds een eerste kader geschetst van de huidige situatie. Aangevuld met de resultaten van de interviews bij bevoorrechte getuigen moet het mogelijk zijn een redelijk gedetailleerd beeld te schetsen rond RFID in de retail sector. 6 Global Commerce Initiative/IBM, Global Commerce Initiative EPC Roadmap, November

15 De literatuurstudie is ingedeeld in een aantal topics, die typerend zijn voor de beschikbare hoeveelheid artikels. Eerst en vooral zullen de basisbegrippen van RFID uitgelegd worden, om de lezer van de nodige bagage te voorzien. Daarna wordt RFID respectievelijk bekeken vanuit het standpunt van de experts (RFID technologie), de producenten, de retailers (Wal-Mart, enz.) en ten slotte van de consumenten (privacy aspecten, enz.). Producenten Experts RFID Retailers Consumenten Figuur 2: RFID bekeken vanuit vier verschillende standpunten 4

16 5.1 Basisbegrippen van RFID Vooraleer er gesproken kan worden over RFID, dienen een aantal kernbegrippen uitgelegd te worden. Dit helpt om de belangrijkste basisconcepten te verduidelijken RFID technologie RFID is het identificeren van objecten via radiofrequenties-transmissies 8. Dit maakt het mogelijk om meerdere objecten zonder menselijke handeling op afstand te identificeren. Een voorbeeld hiervan is het automatisch draadloos identificeren van een pallet dozen, voorzien van een RFID tag, bij ontvangst van de goederen in het magazijn. RFID is geen volledig nieuwe technologie 9. Reeds sinds de jaren 70 wordt deze technologie gebruikt in verschillende commerciële sectoren, zoals de luchtvaart en het verschepen van containers. De laatste jaren zijn er enorme ontwikkelingen gebeurd wat betreft RFID. Zo zijn bijvoorbeeld verscheidene applicaties ontwikkeld die de kwaliteit van de producten verhogen RFID systemen 11 RFID systemen bestaan uit drie onderdelen 12 : een antenne, een zendontvanger (met decoder) en een RFID tag (transponder), elektronisch geprogrammeerd met unieke informatie. Wanneer de antenne radiosignalen uitzendt, wordt de tag geactiveerd en kunnen de gegevens op de tag gelezen en geschreven worden. Antennes zorgen voor de communicatie tussen de tag en de zendontvanger. De zendontvanger is verantwoordelijk voor de gegevensverzameling. Als de zendontvanger samen met de antenne en decoder gebundeld is, spreekt men over een lezer. De lezer kan zowel een handbediend als een vast gemonteerd toestel zijn. De lezer zendt radiogolven uit, die kunnen variëren naargelang zijn stroom output en radiofrequentie. Als er zich een RFID tag bevindt in het elektromagnetisch veld dat door de antenne geproduceerd wordt, detecteert deze tag het activeringssignaal van de lezer. De lezer decodeert de gegevens die in het geïntegreerd circuit van de tag gecodeerd zitten en deze gegevens kunnen overgebracht worden naar een computersysteem voor verdere verwerking. 8 Global Commerce Initiative/IBM, Global Commerce Initiative EPC Roadmap, November Metro Group, 2008, Metro Group and RFID, URL: < (07/07/2009). 10 The Master Butcher: infra, pg. VI 11 Domdouzis, Domdouzis,

17 Figuur 3: Een typisch RFID systeem 13 De gegevens kunnen gelezen worden van op een afstand van enkele centimeters tot verschillende meters, afhankelijk van de frequentie en het ontwerp van de tags. De radiogolven uitgezonden door de RFID lezer zijn gelijkaardig in sterkte als diegene uitgezonden door een gsm RFID tags RFID tags, ook wel eens smart chips genoemd, bestaan uit twee elementen: een geïntegreerd circuit en een antenne. Het geïntegreerd circuit bestaat uit een microprocessor en een geheugen. De antenne bepaalt het leesbereik van de tag. Vroeger werd voor de antennes vooral koper gebruikt, maar tegenwoordig is men overgestapt op metaalinkt 14, wat het mogelijk maakt om de antenne heel klein te maken. In de retail industrie worden deze tags bevestigd aan logistieke eenheden, retail units of individuele producten, bijvoorbeeld door het gebruik van een klevende sticker. Deze RFID tags bevatten een speciaal nummer, de Electronic Product Code (EPC 15 ). RFID tags kunnen onderverdeeld worden in verschillende categorieën: alleen-lezen en lezen/schrijven tags, actieve en passieve tags, verschillende frequenties, enz. De meeste alleen-lezen tags hebben geen gegevensopslag capaciteit, maar bevatten enkel een unieke ID code die verwijst naar een database die informatie bevat over het object waar de tag aan bevestigd is. Lezen/schrijven tags hebben een gegevensopslag capaciteit, die naargelang het type eenmalig (write once, read many; WORM) 16 tot meerdere malen beschreven kunnen worden. 13 S. Tedjini, T.-P. Vuong, V. Beroulle, Antennas for RFID tags, Proceedings of the soc-eusai conference, Grenoble 2005 < Hutchinson et al., Electronic Product Code: infra, pg van Trier & Rietdijk,

18 Passieve tags gebruiken het elektromagnetisch veld opgewekt door de RFID lezer om geactiveerd te worden. Het elektromagnetisch veld, gegenereerd tussen de antenne van de lezer (primaire spoel) en de antenne van de tag (secundaire spoel), brengt energie over van de lezer naar de tag en gegevens in beide richtingen. 17 Figuur 4: Energie- en gegevensoverdracht in een RFID systeem 18 Actieve tags hebben ingebouwde batterijen. Aangezien deze tags het elektromagnetisch veld van de RFID lezer niet nodig hebben om geactiveerd te worden, verhoogt de leesafstand van het systeem significant. De frequenties die gebruikt worden in RFID systemen variëren van 125 khz tot 5,875 GHz. Niet alle frequenties worden in alle landen gebruikt 19. Er zijn al vele pogingen geweest om de frequenties die internationaal gebruikt worden te harmoniseren. Zo heeft de Federal Communications Commission (FCC 20 ) zijn regels voor het gebruik van RFID aangepast met het oog op een overeenstemming met het European Telecommunications Standards Institute (ETSI 21 ). 17 Jabbar, Jabbar, Bijlage 1: infra, pg. I

19 RFID poeder Op de Expo 2005 Wereldbeurs in Aichi, Japan, geraakte niemand binnen met een namaakticket. Figuur 5: toepassingsvoorbeeld: een geschenkbon 24 De tickets waren namelijk uitgerust met een minuscule RFID chip met een zijde van slechts 0,4 millimeter en een dikte van 0,06 millimeter, die een uniek identificatienummer via radiogolven naar een lezer aan de poorten stuurde. Figuur 6: Afmeting vergeleken met een menselijke vingertop 25 Deze chip staat bekend als de µ-chip. De µ-chip is Hitachi s reactie om bepaalde struikelblokken in verband met de conventionele RFID technologie op te lossen. Met een 128-bit ROM (read-only memory) geheugen kunnen vele miljarden (10 38 ) objecten 26 uniek geïdentificeerd worden. Het ROM geheugen zorgt er tevens voor dat de opgeslagen informatie onveranderbaar is, wat nuttig kan zijn voor beveiligde applicaties. Zijn kleine afmetingen maken het ook mogelijk om aan minuscule objecten bevestigd te worden en zelfs in papier verwerkt te worden. De maximale leesafstand voor Hitachi s commerciële µ-chips is momenteel dertig centimeter. Dit is kort, maar aanvaardbaar voor de meeste applicaties in verband met geld en veiligheid. Als men deze chips wil gebruiken om verpakkingen te sorteren, is dit echter onvoldoende. 22 Hornyak, Bijlage 2: infra, pg. I Hornyak,

20 Hoewel het een logische applicatie is om de µ-chips in geld te integreren, kan deze toepassing wel bepaalde privacy bekommernissen opwekken rond het gebruik van RFID technologie. Zo zou men het gevoel kunnen opwekken dat eender wie de inhoud van iemand anders portefeuille zou kunnen scannen van op een afstand. Zowel de korte leesafstand als het feit dat men toegang tot de juiste server en database moet hebben om betekenisvolle informatie te kunnen verkrijgen, vermindert de kans op misbruiken. Figuur 7: de µ-chip EPCglobal EPCglobal 30 is een joint venture tussen de standaardisatieorganisaties GS1 31 en GS1 US 32. EPCglobal is opgericht in 2003 om verder te bouwen op het onderzoek dat het Auto-ID Lab 33 van het Massachusetts Institute of Technology (MIT 34 ) heeft uitgevoerd op het vlak van RFID technologie. Het doel is om de Electronic Product Code (EPC 35 ) te optimaliseren en een globale standaard te bereiken in de consumentengoederenindustrie Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of commerce, URL: < (07/07/2009). 29 Hutchinson et al., Electronic Product Code: infra, pg. 11 9

21 EPCglobal Class 1/Generation 2 36 EPCglobal Class 1/Generation 2 37 is een internationale standaard voor RFID tags waarin richtlijnen staan over de structuur en het uitzicht van de Electronic Product Code (EPC) en technische beschrijvingen voor gegevensuitwisseling met RFID lezers. Sinds april 2006 gebruikt Metro Group 38 uitsluitend Gen 2 tags op palletten en dozen GS1 39 GS1 is een alliantie van de Europese standaardisatieorganisatie EAN International 40 en de Amerikaanse Uniform Code Council (UCC) 41. De alliantie moet zorgen voor internationaal geldende, cross-sector standaarden en diensten die nodig zijn omwille van de groeiende globalisering van supply chains en gegevensuitwisseling tussen bedrijven. GS1 heeft momenteel 108 organisaties als leden en een belangrijke verdienste is de introductie geweest van het Global Trade Item Number (GTIN) 42, die de tot nu toe gebruikte EAN code 43 vervangt Serial Shipping Container Code (SSCC) 44 De Serial Shipping Container Code is een internationaal aanvaard nummer voor logistieke eenheden zoals palletten, dozen, kledinghangers, enz. Het dient om goederen doorheen de supply chain eenduidig te identificeren. De Serial Shipping Container Code 45 wordt als een barcode genoteerd Uniforme standaarden Gestandaardiseerde internationale specificaties zijn noodzakelijk voor een succesvolle implementatie van RFID technologie. Enkel dan kunnen goederen, gegevens en diensten tussen verschillende organisaties en landen vlot uitgewisseld worden. De bedrijven die internationaal aanvaarde standaarden gebruiken, zijn in staat om hun bedrijfsprocessen te versnellen en zo tijd en kosten te 36 Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of commerce, URL: < (07/07/2009) Metro Group: infra, pg Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of commerce, URL: < (07/07/2009) Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of commerce, URL: < (07/07/2009)

22 besparen. Daarom werken de retailers samen met de producenten om uniforme regelgevingen te ontwikkelen. Standaardisatieorganisaties zoals EPCglobal 46 bieden hiervoor een ideaal ontwikkelingsplatform. EPCglobal werd in 2003 opgericht en heeft wereldwijd heel wat belangrijke leden, onder andere Metro Group 47. Grote bedrijven werken samen met internationale RFID experts om technologische en commerciële standaarden voor RFID te ontwikkelen die ervoor zorgen dat de hardware en software van verschillende leveranciers perfect compatibel zijn met elkaar. Deze standaarden hebben ook nog andere voordelen, zoals het zorgen voor optimale leesresultaten Electronic Product Code (EPC) 48 De Electronic Product Code is een belangrijke wereldstandaard die oorspronkelijk is ontwikkeld door het Auto-ID Centre van het beroemde Massachusetts Institute of Technology (MIT). Het is een code die op een RFID tag opgeslagen wordt en elk individueel object uniek identificeert. Dit wil zeggen dat niet de hele productsoort dezelfde code krijgt, maar bijvoorbeeld elke individuele doos melk een unieke code krijgt. De EPC is er in een 64- en een 96-bits variant. Met de 96-bits variant kunnen 268 miljoen bedrijven, ieder 16 miljoen klassen met daarbinnen 68 miljard objecten uniek identificeren. De 64-bits variant heeft een kleinere capaciteit. Doch hebben beiden opmerkelijk meer combinaties dan de EANartikelcode die voor barcodes gebruikt wordt. Deze biedt ruimte aan 100 miljard bedrijven om ieder 1000 klassen te coderen, zonder mogelijkheid om elk object uniek te identificeren. De EPC neemt dus het numeriek systeem dat gebruikt wordt in de EAN-artikelcode voor barcodes en voegt een uniek serienummer toe. De binaire structuur maakt het bijgevolg mogelijk om elk product een individuele code toe te kennen. De EPC wordt verdeeld in stukken van verschillende lengte die de volgende informatie bevatten: Header: welke EPC versie wordt gebruikt? Filter value: is het een pallet, doos, pak of een item? Partition: op welk punt worden de company prefix en de item reference gescheiden van elkaar? Company prefix: welk bedrijf produceert het product? Item reference: welk soort product is het? Serial number: welk individueel object binnen de item reference wordt bedoeld? Metro Group: infra, pg van Trier & Rietdijk,

23 Figuur 8: Decimaal voorbeeld van de EPC 49 De EPC is gelinkt aan informatie in een database, zoals de producent, de verschepingsdatum, de prijs, het gewicht, de houdbaarheidsdatum, enz. Deze gegevens kunnen door een bevoegde persoon opgevraagd worden via een speciale software applicatie. Vanaf het moment dat een leestoestel de EPC scant, wordt de code ingevuld in het management systeem, dat dan automatisch geüpdatet wordt. Dit maakt het mogelijk om op elk moment de exacte locatie van de goederen, voorzien van een RFID tag, te weten te komen RFID tags op verschillende verpakkingsniveaus 50 De producten kunnen op verschillende verpakkingsniveaus voorzien worden van een RFID tag: Consumenteneenheidsniveau: verpakkingen zoals die aan consumenten worden verkocht. In deze masterproef wordt dit dikwijls item niveau genoemd. Omverpakkingsniveau: bijvoorbeeld dozen of bakken met meerdere consumenteneenheden als inhoud. Transportniveau: pallets, rolcontainers of containers. Het gaat hier zowel om de dragers als de combinatie van de drager met de producten die er op staan. Aangezien deze masterproef de relatie van RFID met de consument bestudeert, worden hoofdzakelijk RFID tags op consumenteneenheidsniveau besproken Open en gesloten systemen 51 Bij een gesloten systeem heeft het bedrijf zelf zijn eigen standaarden ontwikkeld voor de identificatie van de RFID tags, ze hebben met andere woorden een eigen Product Code ontwikkeld. Dit kan handig zijn als enkel het bedrijf van deze tags gebruik maakt. Indien ook andere bedrijven gebruik maken van dezelfde RFID tags, is het beter om een gemeenschappelijke standaard te gebruiken. Indien een bedrijf gebruik maakt van een internationale standaard (bijvoorbeeld EPC), spreekt men van een open systeem. 49 Metro Group, 2008, Metro Group and RFID, URL: < (07/07/2009). 50 van Trier & Rietdijk, van Trier & Rietdijk,

24 Uiteraard zullen de bedrijven in de retail sector voor RFID tags op consumenteneenheidsniveau gebruik moeten maken van een open systeem, zodat de hele supply chain de producten kan identificeren en voordeel kan halen uit het gebruik van RFID Near Field Communication (NFC) 52 Near Field Communication is een nieuwe technologie die aan mobiele telefonie kan worden toegevoegd. Philips, Nokia en Sony werkten samen om deze technologie te ontwikkelen. Deze technologie combineert RFID, smartcards en telefoons en maakt het onder andere mogelijk om betalingen met de gsm te doen. Bij RFID gaat het primair om opslag en verzenden van informatie in één richting, terwijl NFC communiceert in twee richtingen en ontvangen signalen ook zelf kan verwerken Steun van de overheid De overheid erkent het economisch belang van RFID technologie en heeft daarom een aantal maatregelen goedgekeurd om de ontwikkeling te steunen. Op Europees niveau wordt er bijvoorbeeld steun aangeboden, waarnaast er ook ruimte is voor de landen om zelf extra middelen vrij te maken. Het zevende EU Framework Program for Research and Technological Development heeft ongeveer negen miljard euro beschikbaar gesteld om informatie- en communicatietechnologie te promoten. 52 van Trier & Rietdijk,

25 5.2 Voordelen van RFID binnen de retail sector 53 Grotere efficiëntie van processen en unieke identificatie van items zijn voordelen van RFID die in tal van sectoren in de industrie kunnen helpen, bijvoorbeeld in productiemanagement, gezondheidszorg, luchtvaart, enz. RFID maakt het binnen de retail sector in het bijzonder mogelijk om de efficiëntie van tal van processen te verbeteren en klanten diensten aan te bieden die beter aangepast zijn aan hun behoeften. Als RFID technologie succesvol wordt geïmplementeerd, zijn er voordelen voor zowel de consumenten, de retailers, als de producenten. Een lijstje van voordelen 54 : Snelle en nauwkeurige controle van binnenkomende en uitgaande goederen. Efficiënt voorraadbeheer en warehouse management. Lage stockagekosten. Voortdurende voorraadcontrole. Verbeterde beschikbaarheid van goederen. Vereenvoudigde kwaliteitsgarantie. Beveiliging tegen diefstal Voordelen voor de consumenten Dankzij RFID weten de consumenten dat de producten waar ze naar op zoek zijn vaker in voorraad zullen zijn dan vroeger. De technologie zorgt ervoor dat de schappen in de winkels voortdurend aangevuld worden. Als de voorraad van een product afneemt, genereert het IT systeem van de retailer een waarschuwing, waardoor de winkelverantwoordelijke op tijd nieuwe producten kan bestellen. Bovendien maakt het gebruik van RFID tags vele andere innovatieve toepassingen mogelijk. Klanten kunnen nu bijvoorbeeld bijkomende informatie opvragen over een product 55. Bij een voedingsproduct kunnen bijvoorbeeld de plaats van afkomst, de houdbaarheidsdatum en de ingrediënten opgevraagd worden, wat erg handig kan zijn voor mensen met allergieën of speciale voedingsvereisten Voordelen voor de retailers RFID maakt het mogelijk om de weg die goederen hebben afgelegd doorheen de supply chain op te slagen. Tevens is het mogelijk om de huidige locatie van goederen op elk ogenblik te bepalen. De retailer weet precies wanneer een lading goederen het magazijn van de producent verlaat en wanneer het aankomt in de winkel. Manuele controles zijn overbodig aangezien de binnenkomende en uitgaande goederen snel en efficiënt geregistreerd worden dankzij de draadloze gegevenstransmissie. 53 Metro Group RFID Innovation Center: infra, pg Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of commerce, URL: < (07/07/2009). 55 Galeria Kaufhof: infra, pg

26 Het is ook eenvoudiger om de voorraad in de opslagplaats in het oog te houden en te regelen. Arbeidsintensieve manuele telling van de voorraad is verleden tijd nu de voorraad door een druk op een knop geteld kan worden. Deze voorraad is ook tot op de seconde exact, waardoor de capaciteit van de opslagplaats een pak efficiënter benut kan worden en out-of-stock situaties vermeden kunnen worden. Deze verhoogde beschikbaarheid van producten zorgt voor hogere verkopen en leidt op de lange termijn tot een groter marktaandeel. Het gebruik van RFID tags bij consumentengoederen opent een waaier van mogelijkheden. Zo zijn bijvoorbeeld producten die van een RFID tag voorzien zijn beveiligd tegen diefstal, is het heel makkelijk om na te gaan of getagde producten hun houdbaarheidsdatum overschreden hebben 56, enz Stabiliteit in de planning van de supply chain Wanneer een artikel uitverkocht is, schakelen klanten dikwijls over op een product van de concurrentie. Dankzij RFID kunnen producenten van consumentengoederen bepaalde bottlenecks in de toelevering vermijden, hun capaciteit efficiënter regelen en het aantal fouten in leveringen verminderen. Als de voorraad van een product in een winkelmagazijn beneden een bepaalde grens daalt, worden de retailers geïnformeerd via het IT systeem. Zij kunnen dan bijkomende producten bestellen bij hun leveranciers, die op hun beurt op vraag kunnen produceren, waarbij ze besparen op voorraadkosten. RFID is ook enorm handig als het aankomt op het controleren van het transport. Zo kunnen bijvoorbeeld de leveranciers automatisch de lading van een transport vergelijken met de bestelbon van de klant alvorens ze het transport laten vertrekken. Dit betekent dat het niet meer noodzakelijk is om de goederen in het transport manueel te tellen. Elke logistieke eenheid (pallet, doos, product) die getagd is, heeft een unieke identiteit toegewezen gekregen. Dit is enorm belangrijk in het geval van een product recall. RFID maakt het mogelijk om een transport of batches van foute producten zonder vertraging te identificeren en efficiënt uit de winkelrekken te verwijderen. In de toekomst zal men met deze technologie ook de namaakindustrie kunnen bestrijden. Een getagd product is immers helemaal traceerbaar tot bij zijn originele producent. 56 The Master Butcher: infra, pg. VI 15

27 5.3 RFID vanuit het standpunt van de experts Er bestaat geen twijfel dat RFID een grote toekomst heeft in het optimaliseren van supply chains. Er zijn vele succesvolle RFID pilootprojecten. Als men echter de projecten op werkelijke schaal overheen de bedrijven gaat toepassen, lopen deze bedrijven het risico overspoeld te worden door het grote volume aan informatie dat ze moeten verwerken. Middleware 57 is essentieel om bedrijfsprocessen, die gebaseerd zijn op informatie verzonden door RFID tags, te automatiseren. Zo kan bijvoorbeeld een RFID tag het systeem op de hoogte brengen dat een pallet op het punt staat getransporteerd te worden naar de verkeerde bestemming. Het is duidelijk dat dit alarm ook veranderingen in het transport teweegbrengt en de klant op de hoogte moet brengen van een mogelijke vertraging. Verschillende systemen moeten dus communiceren om een alarm gegenereerd door een RFID tag te behandelen. Hieruit kan geconcludeerd worden dat naast een goed werkend RFID systeem ook goede middleware nodig is en dat een goede integratie van RFID in het hele bedrijf, zelfs in de hele supply chain, essentieel is. Producten lokaliseren in een fabriek is dikwijls heel tijdrovend. Een oplossing kan zijn om gebruik te maken van Automated Material Handling Systems (AMHS), waarbij de producten automatisch op een locatie geplaatst worden, deze locatie in een systeem bewaard wordt en de producten nadien automatisch teruggehaald kunnen worden. Het nadeel aan deze systemen is echter dat ze niet overal toepasbaar zijn en meestal enorm kostelijk zijn. Een goed alternatief voor deze kostelijke systemen kan geboden worden door RFID. RFID is heel wat goedkoper dan een AMHS en kan op de meeste producten toegepast worden, maar lost enkel het lokaliseringsprobleem op, terwijl een AMHS zowel het lokaliseringsprobleem als het automatische materialentransport oplost. Zo heeft bijvoorbeeld Freescale 58 in 2007 in zijn opslagplaats in Austin, Texas, een RFID systeem geïmplementeerd dat minder dan 1,5 miljoen dollar kostte, een 20 maal kostenvoordeel ten opzichte van de implementatie van een AMHS, wat meer dan 30 miljoen dollar zou kosten. RFID bestrijkt ook de hele fabriek, terwijl de implementatie van een AMHS slechts kleinere procesgebieden zou bestrijken. 57 Garner, Anon,

28 5.4 RFID vanuit het standpunt van de producenten Procter & Gamble 59 Volgens Tom Torre van Procter & Gamble ziet het bedrijf RFID als een oplossing voor twee grote problemen, namelijk diefstal en namaak, en als een opportuniteit. Diefstal is een wereldwijd probleem van 53 miljard dollar in de consumentengoederenindustrie, terwijl namaak een probleem is van 500 miljard dollar. Aangezien men via de EPC elk product uniek kan identificeren en RFID tags geen visueel contact met een lezer nodig hebben, ziet Procter & Gamble toekomst in RFID technologie. Procter & Gamble is wel voorstander van een wereldwijde standaard, aangezien er eind 2003 wereldwijd ongeveer 122 RFID protocols bestonden, die elk afzonderlijk werkten, maar slechts weinigen met elkaar werkten Kraft Foods 60 Doug Naal van Kraft Foods verduidelijkt dat het bedrijf start met een business case. Iedereen probeert redenen, voordelen en opportuniteiten te vinden, tot er genoeg kritische massa is om een business case rond het gebruik van RFID te maken. Kraft Foods kijkt naar de voordelen van de hele supply chain, aangezien medewerking vereist is van alle partners, zodat de goederen in de hele supply chain zichtbaar zijn. Kraft Foods ziet nog een aantal uitdagingen die opgelost moeten worden, zoals de kost van de RFID tags, de kost voor het opzetten van de juiste infrastructuur 61 en het ontwikkelen van gegevensstandaarden. Kraft Foods ziet RFID nog niet als een volwaardige vervanger van de barcode, aangezien nog veel klanten van het bedrijf geïnteresseerd zijn in barcodes. De enorme hoeveelheid gegevens die verwerkt zullen moeten worden, vormen nog steeds een enorme barrière voor het bedrijf 62. Tevens zijn de fysieke beperkingen van RFID tags, waardoor er geen honderd procent leesbaarheid mogelijk is, een nadeel. 59 Hutchinson et al., Hutchinson et al., Unilever: infra, pg Unilever: infra, pg

29 5.5 RFID vanuit het standpunt van de retailers Vandaag de dag is RFID reeds ingeburgerd in vele sectoren. Zowel bedrijven in de retail, logistieke bedrijven, bedrijven actief in de consumentengoederenindustrie als bedrijven uit de automobielsector hebben de voordelen van draadloze gegevenstransmissie ontdekt. Nochtans wordt het potentieel van deze technologie momenteel nog niet volledig benut. Experts voorspellen dat de wereldwijde marktomzet van RFID met een vijfvoud zal stijgen de komende tien jaar, van ongeveer 3,3 miljard euro in 2008 tot ongeveer 16,5 miljard euro in Dit groot marktpotentieel voor RFID wordt ook teruggevonden in de groei van het aantal zenders en lezers die gebruikt worden. Experts 64 voorspellen dat ongeveer zes miljoen RFID lezers zullen gebruikt worden op ongeveer plaatsen in Europa tegen 2022, terwijl er dan ongeveer 86 miljard zenders verkocht zullen zijn. Tegen dan zal ongeveer een kwart van alle niet-voedingsartikelen in de retail voorzien zijn van een RFID tag, tegenover vijf procent van alle voedingsartikelen in de retail. Figuur 9: De verwachte groei van RFID in Europa tot Een van de cruciale elementen in de wereldwijde adoptie van RFID is de prijs van de RFID tags. De prijzen variëren naargelang het design, de technische vernuftigheid en het geproduceerde volume 66. Passieve RFID tags die in loten van ongeveer geproduceerd worden en aan speciale wensen moeten voldoen, kunnen momenteel een halve euro tot een euro kosten per stuk. Als men een volume aankoopt van ongeveer een miljoen RFID tags, varieert de prijs van vijf tot tien eurocent IDTechEx: RFID Forecasts, Players & Opportunities BRIDGE (Building Radio frequency IDentification solutions for the Global Environment): European Passive RFID Market Sizing BRIDGE (Building Radio frequency IDentification solutions for the Global Environment): European Passive RFID Market Sizing Colruyt: infra, pg Metro Group RFID Innovation Center: infra, pg

30 Uit een kwantitatieve studie 68 is gebleken dat de implementatie van RFID op item niveau in de retail sector momenteel nog niet winstgevend is voor alle partijen. Nochtans is de implementatie van RFID op pallet niveau zowel in een niet-geïntegreerd als in een wel geïntegreerd scenario winstgevend voor alle partijen van de supply chain. In de toekomst zal RFID ervoor kunnen zorgen dat in de retail sector een intranet van goederen 69 ontstaat, waarbij er gedocumenteerd wordt welke route de goederen hebben afgelegd. In dit gesloten netwerk tussen de bedrijven, kunnen de deelnemende partijen een veilige verbinding gebruiken om product- en procesgerelateerde informatie op te vragen over de goederen die voorzien zijn van een RFID tag. Telkens een levering wordt geregistreerd door een RFID lezer op eender welke plaats in de supply chain, wordt de database automatisch geüpdatet. Dit stelt de gebruikers in staat om op elk moment te weten waar de goederen zich bevinden, welke voorraad aanwezig is en welke producten reeds verkocht zijn. Deze kennis kan gebruikt worden om hun processen beter te optimaliseren Wal-Mart Wal-Mart heeft in juni aan zijn top honderd leveranciers een deadline opgelegd om de producten van RFID tags te voorzien 71. Deze leveranciers moesten tegen januari 2005 alle verzendingen op item en pallet niveau voorzien van RFID tags. Het idee was om ook bepaalde producten op item niveau van een RFID tag te voorzien, maar dit programma werd echter afgelast, aangezien de met RFID uitgeruste scheermesjes van Gillette in een proefproject in Massachusetts door de klanten slecht werden onthaald. Een aantal consumentengroeperingen hadden grote bezwaren in verband met de privacy. De plannen om RFID op item niveau te introduceren zijn op de lange baan geschoven en de retailer zal zich beperken tot het nagaan van voorraden in magazijnen en distributiecentra via RFID. Wal-Mart ziet het enkel mogelijk om RFID ook in de winkel te introduceren als ze de aanwezigheid van de technologie kunnen linken aan tastbare voordelen voor de consument 72. Om te slagen zullen de noden van de consument onderzocht moeten worden en gekeken moeten worden hoe de technologie op een innovatieve manier gebruikt kan worden. Wal-Mart zag twee grote voordelen in het toepassen van RFID op pallet niveau. 73 Ten eerste verbetert het in-stock level. Wal-Mart had een in-stock level van meer dan 99 procent, maar het verschil tussen dat en 100 procent kan ongeveer een miljard dollar in verkoopsomzet schelen. Ten tweede verbetert het nagaan en het controleren van de voorraad, want RFID maakt het op elk moment mogelijk om te weten waar het product zich bevindt. 68 Ngai, 2008 a 69 Metro Group RFID Innovation Center: infra, pg Witt, Hutchinson et al., Eckfeldt, Quilter,

31 5.5.2 C1000 supermarkten 74 Schuitema 75 levert goederen en diensten aan 450 C1000 supermarkten 76 in Nederland. In 2005 nam Schuitema het initiatief om een RFID pilootproject op te starten, wat Vers Schakel werd genoemd. Het doel van het pilootproject was om na te gaan wat de productiedatum en de houdbaarheidsdatum van de goederen in de kisten is, of de temperatuur constant optimaal is en welke kist het laatst geregistreerd is op welke locatie. Vers Schakel gebruikte hiervoor standaard UHF RFID tags van de tweede generatie, EPCglobal UHF Gen2 77. Uit het pilootproject is gebleken dat RFID technologie handig is om de transparantie, de efficiëntie en de accuraatheid van de supply chain te verhogen. Hierdoor kon het aantal bedorven producten verminderd worden en versere producten, resulterend in gelukkigere klanten, aangeboden worden. Het pilootproject toonde leesresultaten van 99 tot 100 procent, onafhankelijk van de inhoud van de kisten. 74 Kroon et al., EPCglobal Class 1/Generation 2: infra, pg

32 5.6 RFID vanuit het standpunt van de consumenten De krant The Guardian in Londen heeft uitgebreid verslag gebracht over de business case waarbij supermarktketen Tesco testen uitvoerde om Gillette scheermesjes uit te rusten met RFID tags. Als iemand probeerde om de mesjes te stelen, werd een verborgen camera geactiveerd. 78 De camera werd echter telkens geactiveerd wanneer scheermesjes uit het rek genomen werden, wat er toe leidde dat er veel protest kwam van consumenten rond de privacy aspecten van RFID. Alhoewel de privacy verdedigers de voordelen van RFID in de distributie en de supply chain erkennen, willen ze de tags kunnen verwijderen of afzetten eens het item gekocht is 79. RFID tags verwerken in alledaagse producten heeft een debat teweeggebracht over de privacy van de mensen. In december 2007 heeft een onderzoek 80 plaatsgevonden bij 642 deelnemers, die een introductiefilm over RFID te zien kregen en vervolgens de technologie en mogelijke privacy beschermingsmechanismen evalueerden. Uit deze studie bleek dat de mensen matig gevoelig zijn voor hun privacy en dat de gevoeligheid voor privacy omgekeerd evenredig is tot hun aanvaarding van een dienst. Opvallend uit deze studie was het feit dat een groep extreme rejecters (15 procent) geïdentificeerd werden, die een heel negatieve houding ten opzichte van RFID hadden en het groepsgemiddelde significant beïnvloedden. Privacyrechtenorganisaties en onderzoekers waarschuwen dat producten die een communicerende chip bevatten, makkelijk kunnen leiden tot privacy problemen. Met RFID technologie neemt het aantal gegevens die door een persoon vergaard kunnen worden toe in hoeveelheid en kwaliteit 81. Iemands eigendom kan van op een afstand gescand worden, een persoon kan gevolgd worden en sociale netwerken kunnen opgebouwd worden. Door de unieke eigenschappen van de Electronic Product Code 82 kan de link gelegd worden tussen producten en hun eigenaar, waardoor verantwoordelijkheid voor goederen kan aangehaald worden 83. Er stelt zich dus een dilemma voor de retailers. RFID zorgt enerzijds voor een vermindering van het aankooprisico voor de consument door verbeterde productinformatie en een verhoogde winkelervaring en promoot dus potentieel het winkelgedrag. Anderzijds kunnen angst voor de privacy van de consumenten en potentiële inbreuken een negatief effect hebben op de reputatie van de retailer bij de consument Hornyak, De-Activator: infra, pg Rothensee & Spiekermann, Ackerman, Electronic Product Code: infra, pg Spiekermann & Ziekow, Fusaro,

33 Er zijn twee soorten maatregelen die retailers kunnen nemen om de privacy problemen op te lossen. De eerste groep zijn technische oplossingen (Privacy Enhancing Technologies, PETs 85 ) die de mogelijkheid om RFID tags te lezen via een paswoordbescherming 86 of via een neutraliserend signaal 87 (bijvoorbeeld de De-Activator van Metro Group 88 ) beperken. De tweede groep zijn zelfopgelegde privacy richtlijnen die door retailers gebruikt kunnen worden om te tonen dat ze zich houden aan de privacy principes, bijvoorbeeld via het verschaffen van voldoende informatie aan de consument. Daarnaast kunnen wetgevingen ontwikkeld worden rond RFID technologie in de retail sector. Er bestond tot de aanvang van de studie eind echter weinig inzicht in de evaluatie van de mensen omtrent deze maatregelen. Bijgevolg werden deze maatregelen in dit onderzoek getest. Deze studie kwam tot het resultaat dat de mensen een verschillende sensitiviteit hebben in privacy aspecten omtrent profielgegevens en omtrent persoonlijke gegevens. Bij beide overtredingen van de privacy treedt er echter een verhoogd bewustzijn van de privacy op bij de mensen, wat de introductie van RFID moeilijker maakt. De studie toont dus duidelijk aan dat privacybescherming een essentieel element moet zijn tijdens de implementatie van RFID. Ook moeten de mensen er regelmatig aan herinnerd worden dat hun privacy beschermd is. De extreme rejecters buiten beschouwing gelaten, onthulde de studie dat de mensen de wettelijke regelingen omtrent RFID voldoende vinden voor de privacybescherming. Ook waren de mensen minder pessimistisch omtrent RFID als ze informatie kregen over het informatiebeleid van de retailer, dan wanneer ze geïnformeerd werden over de paswoordbescherming van RFID. Technische oplossingen worden enkel aanvaard, als ze gemakkelijk te verstaan zijn 90 en worden over het algemeen sowieso minder aanvaard. Heel belangrijk is dat het in acht nemen van privacybescherming de potentiële negatieve attitude van de mensen vermijdt in plaats van positieve te creëren (privacy = demotivator 91 ). Pas daarna kan een positieve attitude gecreëerd worden door andere maatregelen, bijvoorbeeld door de verhoogde nuttigheid te benadrukken (= motivator 92 ). De studie beveelt een combinatie van wettelijke, organisatorische en technische oplossingen aan als beste strategie om de privacy te beschermen in een wereld met RFID. De klanten zullen RFID aanvaarden als ten eerste hun privacy beschermd wordt en ten tweede ze een significant voordeel ondervinden door het gebruik van RFID 93, bijvoorbeeld meer gemak tijdens het winkelen, lagere prijzen, een snellere checkout, enz. 85 Rothensee & Spiekermann, Spiekermann & Berthold, Chai, De-Activator: infra, pg Rothensee & Spiekermann, Rogers, Herzberg, Herzberg, Eckfeldt,

34 Tesco 94 beweert dat er echter weinig reden is om bezorgd te zijn over de privacy, aangezien de RFID tags enkel geactiveerd kunnen worden als ze in contact komen met een lezer. Aangezien de meeste RFID tags een klein leesbereik hebben, bevinden ze zich snel buiten het bereik van een lezer Quilter,

35 5.7 Onderzoeksvragen Aangezien er onderzocht wordt of een adoptie van RFID in de retail sector mogelijk is, wordt er gekeken naar de factoren die de adoptie van RFID beïnvloeden en vloeien de onderzoeksvragen hieruit voort Factoren die de adoptie van RFID beïnvloeden 96 Tornatzky & Fleischer (1990) 97 groepeerden de factoren die de adoptie beïnvloeden in drie hoofdcategorieën: technologische factoren, organisatorische factoren en omgevingsfactoren. Hieronder worden de componenten van elk van deze factoren besproken Technologische factoren De technologische factoren bestaan uit het relatief voordeel van de technologie, de compatibiliteit, de complexiteit en de kost. 98 Het relatief voordeel van RFID technologie is bijvoorbeeld diefstalpreventie, grotere visibiliteit van de supply chain, tijdsbesparingen, vermindering van de arbeidskost, verhoogde procesefficiëntie 99, de mogelijkheid om de tags te lezen zonder visueel contact, de mogelijkheid om de tags te gebruiken in vuile omgevingen, de mogelijkheid om de tags te overschrijven, de mogelijkheid om de producten automatisch te traceren, enz. 100 Onderzoeksvraag 1: Het relatief voordeel van RFID technologie heeft een positieve invloed op de adoptie van RFID. Om een succesvolle RFID adoptie en implementatie te bereiken, moet de technologie compatibel zijn. De organisaties moeten over een flexibele IT infrastructuur beschikken om RFID systemen aan te kunnen 101 en RFID hardware, software en gegevensopslag ter beschikking hebben 102. Onderzoeksvraag 2: De compatibiliteit van RFID heeft een positieve invloed op de adoptie van RFID. RFID is vanzelfsprekend complexer om te implementeren dan barcodes 103. Onderzoeksvraag 3: De complexiteit van RFID heeft een negatieve invloed op de adoptie van RFID. 96 Brown, Brown, Ranganathan & Jha, 2005; Sharma & Citurs, Kinsella, 2003; Loebbecke & Palmer, Jones et al., Janz et al., Janz et al., 2005; Loebbecke & Palmer, Asif & Mandviwalla, 2005; Fitzek,

36 Organisaties willen dat de opbrengsten van een nieuwe innovatie de kosten overschrijden en RFID is hier uiteraard geen uitzondering op 104. De kosten van RFID zijn de kost van de RFID tag, de kost om de tag op de producten te bevestigen, de kost om RFID lezers te kopen en te installeren, de kost om de systemen te integreren, de kost om mensen te trainen en reorganisaties door te voeren en de kost om toepassingsdomeinen te ontwikkelen 105. Onderzoeksvraag 4: De kosten van RFID hebben een negatieve invloed op de adoptie van RFID Organisatorische factoren De organisatorische factoren bestaan uit de steun van het top management, IT expertise, grootte van de organisatie en bereidwilligheid van de organisatie. 106 De steun van het top management is belangrijk voor een succesvolle implementatie van RFID. 107 Onderzoeksvraag 5: De steun van het top management ten opzichte van RFID heeft een positieve invloed op de adoptie van RFID. Om een RFID project te doen slagen, is er voldoende IT kennis nodig 108, zoals kennis over project management en het ontwikkelen van software. Onderzoeksvraag 6: IT expertise heeft een positieve invloed op de adoptie van RFID. Grotere organisaties hebben meestal meer middelen om te experimenteren met, en pilootprojecten te voeren rond een nieuwe technologie. 109 Grotere organisaties kunnen ook meer druk uitoefenen op partners om nieuwe technologieën en standaarden toe te passen. 110 Onderzoeksvraag 7: De grootte van een organisatie heeft een positieve invloed op de adoptie van RFID. 104 Premkumar & Roberts, Smith & Konsynski, Premkumar & Roberts, 1999; Ranganathan & Jha, 2005; Sharma & Citurs, Loebbecke & Palmer, Ranganathan & Jha, 2005; Sharma & Citurs, Premkumar & Roberts, Jones et al., 2005; Ranganathan & Jha,

37 Organisaties moeten bereid zijn om hun processen aan te passen en andere nodige aanpassingen te doen om de voordelen van RFID te plukken. 111 Onderzoeksvraag 8: De bereidwilligheid van een organisatie heeft een positieve invloed op de adoptie van RFID Omgevingsfactoren Omgevingsfactoren zijn uiteraard niet te verwaarlozen als er over adoptie van een nieuwe technologie gesproken wordt. Zowel competitieve druk, externe hulp en voortrekkers zijn belangrijke omgevingsfactoren. Nieuwe technologie kan zorgen voor een competitief voordeel. Daardoor blijven de meeste concurrenten goed op de hoogte van de technologische ontwikkelingen bij de concurrentie en voelen ze soms competitieve druk om mee te stappen in een nieuwe technologie. Onderzoeksvraag 9: Competitieve druk heeft een positieve invloed op de adoptie van RFID. Vele retailers, vooral de kleinere spelers, hebben niet de nodige IT kennis om RFID projecten op te starten. Daarom zijn zij gedwongen om te berusten op de kennis van externe organisaties. Onderzoeksvraag 10: Externe hulp heeft een positieve invloed op de adoptie van RFID. Voortrekkers van een technologie kunnen verkopers van de technologie zijn, overheidsinstellingen of groeperingen binnen de industrie. 112 Ook standaardisatieorganisaties zijn belangrijk voor de adoptie van een technologie. 113 Onderzoeksvraag 11: Externe voortrekkers hebben een positieve invloed op de adoptie van RFID. 111 Loebbecke & Palmer, Teo et al., Barker & Mahadevan, 2004; Curtin et al.,

38 5.8 Onderzoeksmethodologie Er is een exploratief onderzoek gebeurd aan de hand van een aantal prominente partijen die pilootprojecten gevoerd hebben, of nog steeds voeren, rond RFID. De bedoeling was om de partijen zoveel mogelijk aan het woord te laten en hun bevindingen rond RFID te weten te komen. De probleemstelling is dat hoewel RFID technologie een veelbelovende technologie is en in het begin van de 21 ste eeuw veel interesse opwekte binnen de retail sector, de grote doorbraak tot op heden nog steeds uitgebleven is. Een verklaring hiervoor werd onderzocht aan de hand van de onderzoeksvragen in deel 5.7: Onderzoeksvragen. Eerst en vooral werd de verantwoordelijke rond het RFID pilootproject bij Colruyt geïnterviewd. Van alle retailers in de Belgische markt heeft Colruyt steeds een voortrekkersrol gehad als het op de introductie van nieuwe technologieën en systemen aankomt. Ook rond RFID hebben zij als eerste retailer in België onderzoek gevoerd en de andere retailers, zoals Carrefour en Delhaize, ingelicht over de resultaten van hun pilootproject. Een tweede partij die geïnterviewd is geweest, is Unilever. Unilever heeft als wereldwijde leverancier van fast moving consumer goods de haalbaarheid van RFID in de supply chain moeten testen en is ook in contact geweest met de eis van Wal-Mart om RFID te implementeren. De Real; Future Store van Metro Group was de derde partij die gesproken geweest is. In deze winkel worden meerdere nieuwe innovaties getest op hun haalbaarheid en Metro Group is al van in het begin een enorme voorstander van de RFID technologie. Ook werd gesproken over andere projecten die Metro Group voert omtrent RFID, zoals in Galeria Kaufhof en in het project Advanced Logistics Asia. In het Metro Group RFID Innovation Center en het EPC Competence Center, de vierde halte, waar de kennis rond RFID gecentraliseerd wordt en Metro Group samen met meer dan 90 partijen werkt aan de ontwikkeling van RFID applicaties, werd de nuttigste informatie gevonden. Hier wordt immers wereldwijde kennis, en in het bijzonder kennis vanuit Europa, over RFID samengebracht en allerlei testen gedaan om de technologie te optimaliseren. Het feit dat zoveel verschillende partijen samenwerken, zorgt ervoor dat hier heel veel nuttige kennis ontwikkeld wordt. Ten slotte werd een specialist op het gebied van adoptiegedrag van innovaties, Professor Walter Van Dyck, geïnterviewd om een kritische visie te ontwikkelen op de toekomstmogelijkheden van RFID binnen de retail sector, vanuit het standpunt van het adoptiegedrag. 27

39 6 Interviews 6.1 De Colruyt groep Algemeen Colruyt begon in 1925 als klein familiebedrijf met groothandel in koloniale waren. In de loop der jaren is dat kleine bedrijf uitgegroeid tot een firma met meer dan medewerkers, actief in verschillende bedrijfstakken. Reeds begin jaren 80 kon Colruyt uitpakken met een informaticasysteem dat enig was in de Europese distributie. In 1987 introduceerde Colruyt, als eerste distributiebedrijf in België, de zogenaamde full scanning. Colruyt heeft gekozen voor een discountaanpak: sobere winkels waarin de klant snel en efficiënt zijn boodschappen kan doen tegen de laagste prijzen. Om die prijzen dag in, dag uit te kunnen realiseren, moet Colruyt zijn kosten tot een minimum beperken en onnodige kosten weren. Zo werd onder meer gekozen voor levering aan de centrale distributiecentra (bijvoorbeeld het distributiecentrum in Halle) en niet rechtstreeks aan de winkels. Sinds 1994 werd de Colruyt groep regelmatig uitgebreid met nieuwe vestigingen. Zo was dit het geval voor de winkels Dreamland, Okay, Bio-Planet, DreamBaby en werden activiteiten opgestart in Frankrijk (Pro à Pro distribution). In 2003 nam Colruyt de Spar-formule in België over en sindsdien worden ook de zelfstandige Alvo supermarkten aangeleverd Hoe en wanneer is de belangstelling voor scanning bij Colruyt ontstaan? Het invoeren van full-scanning bij Colruyt in 1987 was het logische gevolg van een twintigjarig gevoerd informaticabeleid. Vanaf de start van haar distributieactiviteiten heeft Colruyt de fysieke goederendistributie steeds gekoppeld aan een volledig geïntegreerde en geautomatiseerde administratie. Al die jaren heeft Colruyt de ponskaart gebruikt als identificatiedrager. In 1987 werd de ponskaart vervangen door de barcode

40 Figuur 10: Voorbeeld van een ponskaart 115 Ponskaart of barcode, voor de software betekende dit alleen een andere manier van gegevensinput. Maar de barcode biedt natuurlijk voordelen ten opzichte van de ponskaart: de barcode wordt door de leverancier op de verpakking aangebracht en dit overeenkomstig een internationale standaard. De scanning aan de kassa verloopt sneller en efficiënter en de foutmarge ligt duidelijk lager Ingangscontrole en voorraadbeheer bij Colruyt Wanneer een inkoper een bestelling plaatst via de computer, wordt deze bestelling automatisch in de database opgenomen. Dan vertrekt ook automatisch een fax naar de betrokken leverancier. Deze fax bevat alle modaliteiten in verband met productinformatie, leveringsdatum, factuurvoorwaarden, enz. Ook de logistieke afdeling kan al deze gegevens dadelijk consulteren. Wanneer de goederen aan de receptie aankomen, worden ze gescand op productniveau. Daarnaast worden andere controles uitgevoerd zoals een visuele controle (eventuele beschadiging aan producten en verpakkingen), controle van de houdbaarheidsdatum (wordt tevens getoetst aan de houdbaarheidsdatum van vorige leveringen), controle van de temperatuur (in het bijzonder voor verse producten), controle van de hoeveelheden, enz. Met de barcode als sleutel kunnen in de database een hele reeks gegevens over het product opgeroepen worden. Wanneer de ontvangst goedgekeurd en aanvaard wordt, krijgt elke pallet een eigen (interne) barcode en wordt een adres in de opslagplaats toegewezen. Vanaf dan is elke pallet online naspeurbaar, met zijn samenstelling, zijn houdbaarheidsdatum, enz. Bovendien kan voor elke pallet achterhaald worden uit welke receptiekaai ze afkomstig is, welke bediende ze heeft gereceptionneerd, wanneer ze is binnengekomen en wanneer ze naar welke winkel is vertrokken. Deze gegevens zijn uiterst belangrijk om een snelle en efficiënte tracering te garanderen

41 Wanneer s nachts de verkoopgegevens van de verschillende winkels naar de centrale computer worden doorgestuurd, maakt die automatisch een rondhaalborderel op. Zo kunnen de goederen worden opgehaald en worden de winkels nog dezelfde dag bevoorraad met eigen vrachtwagens. Op die manier heeft Colruyt een perfecte controle op de in- en uitgaande goederenstroom Voordelen van scanning bij Colruyt De grootste voordelen van scanningtoepassingen bij Colruyt zijn eerder in de softsavings dan wel in de hardsavings terug te vinden. Hardsavings bevinden zich in het domein van de kostenbesparing, werkvereenvoudiging en productiviteitsverhoging. Softsavings betreffen nieuwe beheersinformatie (onder de vorm van analyses, vergelijkingen en simulaties) die het mogelijk maken op opportuniteiten en nieuwe marketingbenaderingen in te spelen. Scanning ontketent een massa gegevens die kunnen omgezet worden in bruikbare beleidsinstrumenten voor de verschillende afdelingen. Inkoop, centrale opslagplaats en verkoop spelen dus optimaal op elkaar in door het gebruik van de barcode. Dit garandeert een snelle en efficiënte goederenstroom van fabrikant naar verbruiker Het interview Colruyt heeft een paar jaar geleden een proof of concept (POC) 116 gedaan met RFID voor het receptioneren van goederen van enkele externe leveranciers. Frank Waegeman was toen betrokken partij bij de kant IT. Vandaag gebruikt Colruyt reeds RFID voor een aantal toepassingen, onder andere voor het project vleesversnijding te Vlevico, inkombadges voor de beveiliging, enz. Rudi Willemans, proces analist, gaf het interview in het distributiecentrum van Colruyt in Halle. Zestig procent van de goederen van Colruyt vertrekt hier (vooral diepvries, vers, enz.). Colruyt bestaat uit drie grote afdelingen, namelijk verkoop, aankoop en logistiek. Rudi Willemans bevindt zich net onder de directeur logistiek

42 COLRUYT VERKOOP AANKOOP LOGISTIEK RUDI WILLEMANS Figuur 11: Structuur van Colruyt De testen rond RFID zijn in november 2005 gestart, toen er een grote hype woedde rond RFID. De testen die Colruyt heeft gevoerd, bestonden uit het testen van binnenkomende bestellingen waarvan de palletten waren voorzien van een RFID tag. Er werden producten besteld door Colruyt, die door de leveranciers in vrachtwagens werden geladen en getransporteerd werden tot in Halle, waar de palletten met goederen doorheen een poort (Figuur 12) gingen die de tags scande. Tegelijkertijd werden de producten ook manueel gecontroleerd. Figuur 12: 3D model van de RFID poort Presentatie van Colruyt 31

43 Figuur 13: RFID poort 118 Om zich zo goed mogelijk te laten begeleiden tijdens de testen, huurde Colruyt een consultant in die in de jaren 90 bij Chep 119 werkte, een bekende palletleverancier, en samen met de MIT 120 (Massachusetts Institute of Technology) een van de eerste projecten rond RFID uitgevoerd heeft. Op de chip van de RFID tags werd via de Electronic Product Code standaard 121 de SSCC code geschreven. De SSCC code (Serial Shipping Container Code) is een gestandaardiseerde internationale verzendcode, die toeleveranciers in de vorm van een barcode of RFID tag kunnen aanbrengen op hun logistieke eenheden. De code is van nut bij het tracking & tracing proces in de logistieke keten. 122 Figuur 14: RFID tag geïntegreerd in een sticker 123 De conclusie die Colruyt uit de testen kon trekken, was dat de technologie nog niet op punt staat. De leesgraad bij de testen was 98 procent, onvoldoende als men bedenkt dat er dagelijks gemiddeld palletten binnenkomen in het distributiecentrum in Halle. 118 Presentatie van Colruyt Electronic Product Code: infra, pg Presentatie van Colruyt 32

44 Colruyt heeft tags van verschillende leveranciers gebruikt, onder andere UPM Rafsec 124, Sokymat 125, In2Connect 126 (lucht achter tag: 4,5 euro), Confidex 127, X-ident 128, Avery Dennison 129, Alien Technology 130, enz. Elke leverancier had zijn specialiteit. Zo gebruikte Colruyt de tags van In2Connect, omdat er zich een luchtlaag achter de tag bevond, wat de leesresultaten significant kan verbeteren. De tags van Confidex werden dan weer gebruikt omdat ze zeer stevig waren. De flag tag, waarbij de tag zich in een flapje aan de sticker bevindt, kan een oplossing zijn om betere leesresultaten te behalen, maar Colruyt is hier geen voorstander van vanwege de fragiliteit. De meeste tags overleven het transport niet. Figuur 15: De flag tag 131 De gemiddelde kost van de tags bedroeg op dat moment 0,5 euro, hoewel er ook duurdere tags gebruikt werden (Metro Group RFID Innovation Center 132 : huidige kost is 0,05 tot 0,15 euro per tag). Op de vraag of Colruyt de kost van de tags door de leveranciers zou laten betalen, werd geantwoord dat de kost dan sowieso teruggerekend wordt aan Colruyt. Het is dus belangrijk dat de kosten proportioneel gedragen worden door de hele supply chain, naargelang de opbrengsten die elk van de partijen ontvangt. De implementatie van RFID technologie moet bekeken worden overheen de hele supply chain, waarbij de totale opbrengsten de totale kosten moeten overtreffen. De leesresultaten van de tags hingen af van de producten die de leverancier leverde aan Colruyt. InBev 133 gebruikt bijvoorbeeld een automatische labelapplicator die de labels automatisch op de bakken bier kleeft. Colruyt behaalde goede leesresultaten met deze producten (98 procent, waarvan 1 procent reeds slecht vertrok vanuit de fabriek), omdat het water zich ver van de tags bevond. Bij het Metro Group RFID Innovation Center: infra, pg

45 scheerschuim en de scheermesjes van Gillette 134 behaalde Colruyt slechte leesresultaten omwille van de aanwezigheid van metaal, wat de leesresultaten van RFID tags sterk vermindert. De RFID tags op de verse pizza s en lasagnes van Ter Beke 135 waren dan weer beter te lezen, aangezien er zich genoeg lucht tussen het karton en de metalen bevond. Ten slotte behaalde Colruyt ontgoochelende leesresultaten van 50 procent op de producten van Campina 136, omdat er zich zowel vocht als aluminiumfolie (metaal) bevond in de dozen 137. Colruyt kijkt met veel belangstelling uit naar nieuwe technologieën, en zo ook naar RFID. Ten opzichte van de barcode biedt de RFID tag een aantal belangrijke voordelen. Zo moet de tag niet in het gezichtsveld van de gebruiker staan, kunnen een grote hoeveelheid tags simultaan gelezen worden en weerstaan zij beter aan moeilijke omgevingsfactoren. Colruyt wil in Europa bij de eerste groep retailers zijn die RFID toepassen, maar wil daarom niet de pionier zijn. Colruyt wil dus bij de Early Majority zijn volgens Rogers innovatietheorie 138. Colruyt beweert steeds voortrekker te zijn van RFID en heeft destijds ook heel transparant samengewerkt met leveranciers en andere retailers omdat ze geloven dat er slechts een doorbraak in RFID kan komen, als alle krachten gebundeld worden. Figuur 16: Innovatietheorie van Rogers 139 Colruyt heeft testen gedaan waarbij een RFID tag in of op een pallet werd bevestigd waarop goederen stonden. De palletten werden bij de leveranciers geladen in vrachtwagens, waarna ze in het distributiecentrum in Halle tijdens het legen van de vrachtwagen door een poort werden vervoerd, waarbij de tag werd gelezen. De leesresultaten toonden aan dat er 100 procent kans was op een correcte lezing, als de tag zich langs de zijkant van de pallet bevond. Tags die zich aan de voor- of achterkant van de palletten bevonden, hadden slechts een kans op een correcte lezing van 30 tot 40 procent, omdat de tag dan moeilijker energie kon opnemen Tetra Paks: infra, pg Rogers,

46 30 À 40% KANS OP LEZING 100% KANS OP LEZING Figuur 17: Kans op leesbaarheid van RFID tags op een pallet 140 Aangezien men de palletlading niet onder controle krijgt, moeten er dus noodgedwongen meerdere tags op een pallet bevestigd worden, wat de kost van de tags en het bevestigen weer verhoogt. remorque 30% 95% 95% 10% 30% 95% 95% 10% ANTENNAS Figuur 18: Leesbaarheid van de tags 141 Het grootste nadeel dat Colruyt ontdekte tijdens de test, waren de technische constraints verbonden met het gebruik van RFID tags. De tags zijn moeilijk te lezen in de nabijheid van metalen en water. Metaal reflecteert RFID en water absorbeert de energie, waardoor er in nabijheid van beide stoffen leesfouten optreden. Ook gebeuren er leesfouten als twee tags zich tegen elkaar bevinden, aangezien ze elkaar neutraliseren Presentatie van Colruyt 35

47 Ook de duurzaamheid van tags laat te wensen over. Het Europoolsysteem 142, waarbij de RFID tags in plastic bakken voor versproducten gesmolten zijn (in-mold labelling), geeft bij de start een leesbaarheid van 98 procent. Deze bakken worden in Colruyt bijvoorbeeld gebruikt voor het transporteren van groenten en fruit. Als men echter de bakken regelmatig gebruikt en ook wast, zijn na zes à zeven maand ongeveer 50 procent van de tags niet meer leesbaar. Figuur 19: Het Europoolsysteem 143 Wat de kost betreft is niet zozeer de kost van een tag (op pallet niveau betekent de kost van een SSCC sticker met een geïntegreerde RFID tag 5 tot 15 cent per pallet), maar vooral de kostprijs van het aanbrengen van de tag en het omringende label belangrijk. Deze kosten waren echter niet de belangrijkste kopzorg van Colruyt, aangezien het bedrijf eerst de bruikbaarheid van RFID wilde testen via het pilootproject. De focus van de testen lag dus totaal nog niet op het kostenaspect. Microlise 144, een bedrijf gespecialiseerd in transport management, plaatst de RFID poorten in de vrachtwagens zelf. Dit systeem zou handig kunnen zijn voor de zelfstandige winkelketen van Colruyt, Spar. Colruyt heeft 600 van deze winkels, waarvoor het bedrijf een vloot van 100 vrachtwagens ter beschikking heeft. De distributie van de goederen bestemd voor deze winkels, gebeurt vanuit het distributiecentrum te Heist-op-den-Berg. Als RFID op punt staat, kan er een toekomst zijn in het plaatsen van RFID poorten in de vrachtwagens voor de Spar keten, aangezien deze winkels zelfstandig zijn en het dus noodzakelijk is de juiste soort en hoeveelheid goederen af te leveren

48 Figuur 20: Het Trailer Portal systeem van Microlise 145 De tags die getest werden op pallet niveau, werden op verschillende manieren bevestigd aan de pallet. Er is geprobeerd om de tags rond het middelste blok van de pallet vast te nieten, maar dan was de tag geen lang leven beschoren omwille van de beschadiging door vorkliften. Een andere manier was om de tag in een boorholte in een blok van het pallet te steken, maar aangezien hout vocht opslorpt, waren de leesresultaten onvoldoende. Doordat de leveranciers van RFID tags de technologie in een laboratorium testen en Colruyt de technologie op de site kan testen, is dit een win-win situatie voor beide partijen. Eenmaal RFID volledig op punt zal staan (hetgeen zoveel wil zeggen als wanneer 100 procent leesbaarheid bereikt zal worden), biedt de technologie heel wat mogelijkheden. Op logistiek vlak wordt verwacht dat de winsten beperkt blijven. Implementatie van RFID op colliniveau 149 (met beheer van de lotnummers) zou een perfecte traceerbaarheid van de colli garanderen, terwijl tracering vandaag slechts op pallet niveau mogelijk is. De opvolging van de verzendingen naar de winkels zou op deze manier verfijnd kunnen worden. De mogelijkheden van RFID voor de winkel zijn evenwel revolutionair, denk bijvoorbeeld aan het uitlezen van een volledige winkelkar zonder uitladen van de goederen, smart shelf management, diefstalbeheer, enz

49 6.1.6 Waarom zijn de testen toch niet positief uitgedraaid binnen Colruyt? Eerst en vooral kan Colruyt zich in het distributiecentrum in Halle slechts tevreden stellen met een leesfout van 1 op 1.000, wat met palletten per dag nog steeds neerkomt op 16 fouten per dag. De testen toonden echter aan dat er maximum een leesbaarheid van 98 procent mogelijk was, wat neerkomt op 20 fouten op 1.000, ofwel 320 fouten per dag. Er zijn teveel parameters die de leesresultaten kunnen beïnvloeden: het product dat op de pallet staat, de kwaliteit van de tag, de positie in de vrachtwagen, hoe de tag is aangebracht (bijvoorbeeld door wie), enz. Ten tweede wordt er door Colruyt steeds open gekeken naar een nieuwe technologie, zo ook naar RFID. De publieke opinie is echter steeds iets voorzichtiger met het aanvaarden van vernieuwingen (Resistance to change 146 ). Colruyt vraagt zich af of ze zich kunnen permitteren om RFID te implementeren in de klantenomgeving, aangezien waarschijnlijk een aantal klanten zullen afhaken. Alhoewel men kill tags, tags die men kan vernietigen na gebruik, kan gebruiken, blijft RFID volgens Colruyt bij de klanten hetzelfde effect hebben als kernenergie: er zullen steeds tegenstanders blijven. Ten derde ziet Colruyt ook geen voordelen in RFID bij automatische storage. Met barcode kan men immers ook veel. Zo kan men automatisch de barcode lezen als men de sticker op een vooraf bepaalde plaats bevestigt. InBev 147 in Hoegaarden werkt met dit systeem. Ten vierde ziet Colruyt niet echte directe opbrengsten in het gebruik van RFID voor het legen van vrachtwagens, aangezien de transporteurs momenteel helpen om de vrachtwagen uit te legen en ook bijvoorbeeld ineens een barcode kunnen scannen. Tot slot is het transportsysteem in Amerika (Wal-Mart 148 ) anders dan in Europa. Aangezien de afstanden die vrachtwagens met goederen moeten afleggen in Amerika een pak groter zijn dan in Europa, gebruiken ze in Amerika geen palletten, omdat dit leidt tot ruimteverlies. Het transport weegt dus relatief zwaarder door, waardoor de vrachtwagens tot het dak vol worden gestapeld met dozen met producten in, om zo het ruimteverlies tot een minimum te beperken. Als men op deze dozen RFID tags bevestigt en bij het legen de pakjes (colli: de individuele verpakkingseenheden waaruit de lading bestaat. Zij zijn de kleinste verpakkingseenheden van een zending goederen 149 ) via een transportband stuurt, bereikt men veel betere leesresultaten dan wanneer men de goederen op palletten laat staan. 146 Rogers,

50 Hieronder staan de besluiten die Colruyt uit de testen met RFID kon trekken 150 : RFID is een veelbelovende technologie. RFID zorgt dat er extra over de keten nagedacht wordt. Op pallet niveau met slap n ship is er bij Colruyt geen case (read rate niet hoog genoeg). Er zijn specifieke domeinen waar het wel interessant is: Bijvoorbeeld vleesverwerking (in bak HF). Verdere testen met hardware zijn noodzakelijk. Verder werken op het integreren van de tag in de pallet. Opvolgen van de evolutie van RFID. 150 Presentatie van Colruyt 39

51 6.2 Unilever Het interview met Unilever verliep via de telefoon, aangezien het gesprek werd gevoerd met Ian Lilley, Global Customer Service Excellence Manager bij Port Sunlight in Wirral, UK. Hij is nauw betrokken geweest bij de testen die Unilever heeft gevoerd omtrent RFID en kon de meest nauwkeurige uitleg geven. Hij was van 2005 tot 2008 de verantwoordelijke voor het onderzoek naar de mogelijkheden van RFID binnen Unilever. Figuur 21: Logo Unilever 151 Unilever gelooft dat er eerst goed naar de klantenvereisten gekeken moet worden en nagedacht moet worden of RFID hierin een toegevoegde waarde kan betekenen. Momenteel is Unilever ervan overtuigd dat zolang de klanten zelf de tags niet kunnen lezen (bijvoorbeeld intelligente koelkasten 152, intelligente wasmachines, enz.), er ook geen toegevoegde waarde bestaat voor hen en dus ook niet voor Unilever. Pas als ook zij in de mogelijkheid zijn om RFID tags te lezen, zullen er klantenvereisten ontstaan rond RFID. De grootste reden om RFID toe te passen, is om de visibiliteit overheen de supply chain te verbeteren en de producten op te volgen op item of pallet niveau van het distributiecentrum tot in de winkel. Dan moeten er verschillende punten zijn waar de producten gescand worden. Het initiatief moet vanuit het niveau van de industrie komen, niet zozeer vanuit de retailers zelf of vanuit een klant-leverancier verhouding. Volgens Lilley wordt er best gekeken naar de problemen die opgelost moeten worden en worden best geen problemen gezocht voor een oplossing die voorhanden is (RFID). Vele problemen kunnen een pak goedkoper en simpeler opgelost worden zonder het gebruik van RFID. Unilever stelt zelfs dat ze geen RFID nodig hebben voor het verschepen van goederen in hun interne supply chain, omdat ze een heel goed gelinkt systeem hebben tussen hun producenten en distributiecentra voor de bevoorrading en weten welke producten hoe lang waar hebben gestaan en wanneer ze verscheept worden. Daarvoor gebruiken ze interne verschepingsberichten, barcode scanning systemen, enz Metro Group Real; Future Store: infra, pg

52 De klantenvereisten omtrent RFID moeten zeer goed begrepen worden, alvorens een RFID systeem ontplooid kan worden. Anders wordt er een systeem ontplooid dat veel kan, maar slechts voor een aantal items gebruikt wordt. RFID zal ook enkel werken als er een aantal grote retailers zijn, die niet alleen RFID actief ontplooien, maar actief de informatie delen die ze hebben. Ian Lilley is ook reeds in de Real; Future Store 153 in Duitsland geweest en vindt dat ze daar een aantal prachtige dingen doen. Maar ook Metro Group heeft beperkte visibiliteit van hun producten op item of pallet niveau. Als men kijkt naar Unilever, een bedrijf dat niet enkel in Europa werkt, maar wereldwijd in ongeveer 300 à 400 landen werkt, vertegenwoordigt Duitsland slechts een klein deel van hun omzet en Metro Group slechts een deel van Duitsland. Unilever kan zich niet permitteren om heel de supply chain aan te passen voor een aantal regionale spelers. De onkosten zouden te groot zijn. Er zijn momenteel echter nog heel wat technische barrières die overwonnen moeten worden, om een voldoende leesbaarheid te garanderen. Zo is er onder andere het probleem dat water veroorzaakt in de nabijheid van een RFID tag. De energie die het water absorbeert kan de leesbaarheid van naburige RFID tags verstoren. Ook de regionale gebruiken spelen een invloed. In Amerika (Wal- Mart 154 ) worden de producten in kartonnen dozen in de vrachtwagens gestapeld, waar ze kunnen voorzien worden van een RFID tag per kartonnen doos en de leesresultaten aanvaardbaar zijn. Het distributiesysteem is anders georganiseerd dan in Europa (Tesco 155, Metro Group 156, Ahold 157, Carrefour 158 ), waar men vooral op pallet niveau werkt (de palletten worden in de vrachtwagens geladen), wat de leesresultaten van de tags negatief beïnvloedt. Wal-Mart verliest tijdens het transport ook een deel van de lading (beschadiging door het laden of lossen, enz.), wat door het gebruik van RFID snel geregistreerd kan worden. Dit vermindert de hoeveelheid out-of-stock en heeft een positieve invloed op de verkoop. Wal-Mart heeft dus wel degelijk een probleem dat ze met RFID kunnen oplossen, als alle producten goed gelezen worden zoals in een ideale wereld. Wat betreft de kost had Unilever een zeer interessante opsplitsing gemaakt. Eerst en vooral is er de kost van een RFID tag (ongeveer 3 tot 7 eurocent volgens Lilley). Uiteraard komt hierbij ook de kost om de tag te bevestigen (afhankelijk van de personeelskost en de efficiëntie van het aanbrengen) en de kost om de tag op te sporen (kost van de systemen om tags te lezen). In elk distributiecentrum zouden dus aan elke in- en uitgang poorten geplaatst moeten worden om de tags te lezen. De kost is duur en zeker een struikelblok als men miljoenen producten produceert. 153 Metro Group Real; Future Store: infra, pg Colruyt: infra, pg

53 De belangrijkste kost is echter het aanpassen van alle systemen om met de gegevens van de RFID tags te kunnen werken. Dit lijkt een formaliteit, maar aangezien de EPC 159 elk product uniek identificeert (en niet de productklasse, zoals de EAN code 160 ), ontstaat er een explosie aan gegevens. Unilever werkt momenteel met een registratie van producten op pallet niveau. Maak even de bedenking dat als er één miljoen stuks van een product geproduceerd worden, elk individueel product een andere code heeft bij RFID. Er zullen dus één miljoen keer zoveel codes zijn bij de EPC van de RFID tag, dan bij de EAN code van de barcode, waarbij al deze producten dezelfde code hebben. De systemen zullen hieraan aangepast moeten worden, wat een uitbreiding van de database inhoudt, een aanpassing van de server capaciteit, een grotere processorsnelheid, snellere verbindingen, enz. Dit alles zorgt voor een immense vaste kost en houdt tevens het risico in dat de overgang naar het nieuwe systeem niet vlekkeloos verloopt. Niet alleen de systemen zullen aangepast moeten worden, maar ook de manier waarop gewerkt wordt. RFID heeft een verandering nodig in de manier waarop gewerkt wordt om de volledige voordelen te kunnen benutten. Een goede overschakeling op het gebruik van RFID heeft dus goede begeleiding nodig (consulting), wat ook een kost met zich meebrengt. Figuur 22: Integratie van RFID in het systeem 161 Als momenteel al deze kosten ten opzichte van de voordelen geplaatst worden, besluit Unilever dat tot op heden de voordelen de kosten niet overstijgen. Ook zijn de technologie en de systemen binnen Unilever nog niet in staat en nog niet robuust genoeg om met de gegevens van RFID overweg te kunnen. Zo ontstaan er problemen als alle cases op een pallet gescand moeten worden en er zich een significante hoeveelheid aan metaal en/of vloeistof bevindt 162. Ten slotte zou de hele supply chain 159 Electronic Product Code: infra, pg EAN code: infra, pg Colruyt: infra, pg

54 informatie met elkaar moeten delen om ten volle de voordelen van RFID te kunnen benutten. Momenteel is de realiteit echter nog een heel eind van deze ideale situatie verwijderd. Unilever is zich zeer bewust van het feit dat RFID een technologie van de toekomst is, maar momenteel proberen ze vooral te kijken of ze de problemen met accurate technologie kunnen oplossen of te kijken naar de hele range van alternatieve oplossingen. Volgens Lilley heeft RFID eerder een oplossing nodig, dan dat het een oplossing is. Als er door de retailers niet voldoende ontplooiing is voor RFID, zullen de voordelen ook nooit groot genoeg zijn. De enige klant van Unilever die groot genoeg is om RFID tagging te stimuleren, is Wal-Mart. Wal- Mart s omzet bij Unilever is drie keer zo groot als Carrefour en vier tot vijf keer zo groot als Metro Group. Unilever moet dus reageren als Wal-Mart plannen heeft rond RFID. Volgens Unilever is ook Wal-Mart zich ervan bewust geworden dat RFID een technologie van de toekomst is en is het bedrijf momenteel bezig met een downscale van zijn RFID programma. Volgens de persoonlijke mening van Lilley is er zeker een toekomst voor RFID, maar niet in de fast moving consumer goods industrie. Binnen de supply chain gelooft Lilley in de voordelen van RFID, maar in de retail sector is er volgens hem enkel toekomst in de high value goods. RFID wordt bijvoorbeeld al toegepast binnen de elektronica (nakijken welke producten er zich in de doos bevinden), de bandenproductie, cd s, kleding, enz. Deze producten hebben een hoge waarde en de industrie kan zich dus veroorloven om te investeren in deze technologie. Een ander domein waar Lilley een toekomst voor RFID ziet, is wanneer er zich veel stock keeping units in een relatief kleine ruimte bevinden (bijvoorbeeld kleding en cd s). RFID zou hier het manueel checken overbodig maken en zo een enorme personeelskost uitsparen en manuele fouten uitsluiten. Figuur 23: Een RFID label van Marks & Spencer

55 Marks & Spencer 164 is hier volgens Lilley een prachtig voorbeeld van. Begin 2007 heeft Marks & Spencer wegens succes besloten het RFID pilootproject, waarbij kledingstukken werden voorzien van een RFID tag, uit te breiden van 42 naar 120 winkels. Het betrof hier alleen de grootste filialen in het Verenigd Koninkrijk. Volgens Marks & Spencer zorgt RFID op de kleding voor merkbaar meer schapbeschikbaarheid. Naast RFID op kleding plaatste Marks & Spencer ook RFID tags op voedingsartikelen. Veel van hun voedingswaren zijn maar drie tot vijf dagen houdbaar en via RFID kunnen ze daardoor voorkomen dat ze onnodig veel producten moeten weggooien. De Britse retailer heeft nu zeven depots live met RFID technologie en meer dan honderd leveranciers die hun producten van tags voorzien. Daarnaast zijn tags geplaatst op vijf miljoen bakjes en een half miljoen karren. Om te concluderen kan worden gesteld dat Unilever het risico nog niet wil nemen om een immense verandering in de infrastructuur door te voeren, als de opbrengsten van het RFID project nog onzeker zijn

56 6.3 Metro Group Metro Group Real; Future Store Algemeen Bij het bezoek aan het visitor center van de Metro Group Real; Future Store in Tönisvorst, Duitsland, werd een volledige rondleiding aangeboden in de winkel. De contactpersoon ter plaatse was Laura Mueller, verantwoordelijke van het visitor center. Figuur 24: Het visitor center van de Metro Group Real; Future Store in Tönisvorst 165 Metro Group probeert met de Real; Future Store het innovatieproces binnen de retail sector te stimuleren. Sommige van de applicaties die in deze winkel getest werden, worden al toegepast in een aantal winkels van Metro Group. Zo worden onder andere RFID 166, self checkouts 167 en intelligente weegschalen 168 op grotere schaal toegepast. De geschiedenis van de Real; Future Store gaat terug tot in 2002, toen Metro Group samen met 20 partners het Metro Group Future Store Initiatief lanceerde. Het initiatief moet zorgen voor de promotie van modernisering binnen de retail industrie. De eerste Future Store opende zijn deuren op 28 april 2003 in Rheinberg, Duitsland. Meer dan 90 bedrijven werkten hieraan mee. Minder dan een jaar later verwelkomde de Future Store reeds zijn duizendste bezoekersgroep. Na vier jaar kwamen ruim mensen uit 63 landen op bezoek. Vier jaar lang had de Future Store zijn thuisbasis in Rheinberg De nieuwe Real; Future Store De winkel Super Magazin opende voor het eerste zijn deuren in jaar later kocht Real; de winkel in Tönisvorst. In 2005 werd hij volledig opgefrist en drie jaar later, op 28 mei 2008, werd hij omgebouwd tot de nieuwe Real; Future Store met een winkeloppervlakte van m². Deze winkel in Tönisvorst werd de opvolger van de oorspronkelijke Future Store in Rheinberg. De nieuwe Real; 165 Eigen foto 166 The Master Butcher: infra, pg. VI 167 Self checkout: infra, pg. X 168 Intelligente weegschaal: infra, pg. IV 45

57 Future Store combineert hypermoderne technologie, zoals RFID, met innovatieve retailconcepten, zoals bijvoorbeeld een ultramoderne slagerij, de Master Butcher 169. Figuur 25: De Real; Future Store in Tönisvorst 170 Deze innovatieve supermarkt biedt een ruim assortiment voedingswaren aan op een verkoopsoppervlakte van m². Een bijkomende m² is ter beschikking voor de verkoop van niet-voedingswaren, zoals fitness uitrusting, kleding, gezondheids- en schoonheidsproducten, enz. In de winkel werken 190 personeelsleden. Om af te rekenen kunnen de klanten kiezen uit twaalf conventionele checkouts, vier self checkouts en vier express self checkouts Innovaties in de Real; Future Store Een korte bespreking van de belangrijkste innovaties is te vinden in de bijlage 171. In de slagerij en de checkout wordt RFID gebruikt RFID in de slagerij 172 Elk product in de intelligente koeler is voorzien van een RFID tag die een unieke code bevat (EPC 173 ). Het doel is om de productie van vers vlees in de winkel zo exact mogelijk te plannen en zo een betere kwaliteit te garanderen. Individuele producten kunnen op basis van de productinformatie opgeslagen in de RFID database geïdentificeerd worden via de EPC, bijvoorbeeld als ze hun houdbaarheidsdatum naderen. Werknemers kunnen dan overgaan tot actie en een specifiek product op het gepaste moment uit de intelligente koeler verwijderen. Daarbovenop kan de voorraad op item niveau gecontroleerd worden. In de intelligente koeler zitten RFID lezers die registreren als een item verwijderd wordt. De voorraad in de database wordt dan automatisch aangepast. Als de hoeveelheid van een bepaald product in voorraad beneden een bepaald niveau daalt, kan de slager nieuwe producten maken en de koeler bevoorraden. De klanten zullen dus steeds de gewenste vleesproducten aan de beste kwaliteit en in voldoende hoeveelheid terugvinden. De slager zal ook niet meer manueel moeten controleren of er bepaalde producten nodig zijn in de vriezer. 169 The Master Butcher: infra, pg. VI Bijlage 3: infra, pg. I 172 The Master Butcher: infra, pg. VI 173 Electronic Product Code: infra, pg

58 Figuur 26: Een RFID tag op een schotel vlees 174 Een belangrijke maatregel die de Future Store genomen heeft, is de mogelijkheid voor de klanten om de RFID tags bij het buitengaan te deactiveren. Zo biedt Metro Group een oplossing voor de kritiek op de privacy-inbreuk die RFID kan veroorzaken. Figuur 27: Aanduiding van het gebruik van RFID tags Eigen foto 47

59 RFID bij de checkout 176 Bij de checkout kan men cash betalen, via kaart of via vingerafdruk. Tevens is er sinds kort de mogelijkheid om te betalen met de mobiele telefoon, via de Near Field Communication (NFC) technologie 177. De mobiele telefoon wordt dan gelinkt met de bankkaart en bij betaling wordt de mobiele telefoon in de buurt van de lezer gehouden en moet de klant een pincode intikken. Figuur 28: Betaling via Near Field Communication Checkout: infra, pg. X 177 Near Field Communication: infra, pg Eigen foto 48

60 6.3.2 RFID in Metro Group RFID past volledig in het plaatje van de innovaties die in de Future Store worden teruggevonden. Metro Group heeft echter binnen de retail een toonaangevende rol verworven wat betreft het gebruik van RFID. Daarom ook volgt er nu een wat uitgebreidere uitleg over RFID binnen Metro Group. Duitse bedrijven, zoals Metro Group, maken een groot deel uit van de RFID gebruikers en velen onder hen zijn ook belangrijke leveranciers van deze technologie. Vooral de middelgrote bedrijven spelen een belangrijke rol in het leveren van technologisch hoogstaande oplossingen. Het aanbod van goederen en diensten betreffende RFID gaat van labels om producten te taggen tot softwarecomponenten en volledige systemen. Volgens een onderzoek 179 zou de verkoopsomzet van de RFID industrie in Duitsland kunnen groeien tot ongeveer 1,4 miljard euro in RFID voor binnenkomende goederen 180 In de Future Store worden RFID tags ook getest op logistieke eenheden. Werknemers van het distributiecenter nemen de goederen die besteld zijn en voorzien ze van een RFID tag alvorens ze op palletten te plaatsen. Vanaf het moment dat de palletten door een poort voor uitgaande goederen passeren, wordt hun inhoud gelezen door RFID lezers en vergeleken met de bestelling. Het IT systeem zendt vervolgens een melding van het transport. Bij aankomst in het magazijn van de Future Store gaan de palletten door een poort voor binnenkomende goederen en wordt hun inhoud geregistreerd door RFID lezers. De producten worden vervolgens in het systeem van de winkel geboekt. Dit maakt het voor de winkelmanager mogelijk om te allen tijde een volledig overzicht van de huidige voorraad te verkrijgen. Figuur 29: RFID voor binnenkomende goederen Federal Ministry of Economics and Technology (BMWi): RFID: Prospectives for Germany 180 Partners: Avery Dennison, Checkpoint Systems, IBM, Logopak Systeme, Nofilis, Sirit, UPM Raflatac 181 Metro Group, 2008, A journey into the future of retail, URL: < (07/07/2009). 49

61 RFID in andere afdelingen van Metro Group 182 Metro Group startte in 2004 met het implementeren van RFID overheen zijn supply chain als een van s werelds eerste grote retailer. Deze implementatie gebeurde stap voor stap, gaande van het introduceren van RFID bij de productievestigingen van de leveranciers tot het plaatsen van leespoorten voor binnenkomende goederen in de winkels. Metro Group en zijn verschillende merken Metro Cash & Carry 183, Real; 184 en Galeria Kaufhof 185 maken momenteel gebruik van RFID doorheen heel het bedrijf om logistieke processen en warehouse management efficiënter dan ooit te maken. Tegen het einde van 2008 had Metro Group RFID reeds geïntroduceerd op ongeveer 400 plaatsen in Europa, waaronder al zijn Duitse Metro Cash & Carry groothandelwinkels, negen distributiecentra behorende tot Metro Group s logistieke afdeling MGL Metro Group Logistics 186 en het merendeel van de Real; hypermarkten. In de herfst van 2008 is Metro Group ook begonnen met de implementatie van RFID in heel Frankrijk, waar zijn 89 Metro Cash & Carry groothandelwinkels nu ongeveer 1,3 miljoen palletten per jaar verwerken, gebruik makend van deze technologie. Metro Group werkt hierbij nauw samen met het logistieke bedrijf DHL, die alle palletten voor Metro Group in Frankrijk voorziet van een RFID tag. De palletten van meer dan 180 verschillende leveranciers van consumentengoederen worden voorzien van RFID tags. Bij de leveranciers gaan de palletten door een leespoort voor uitgaande goederen die de producten registreert. Als de levering overeenkomt met de door Metro Group geplaatste bestelling, worden de goederen voor verzending goedgekeurd en stuurt de leverancier een elektronische bevestiging naar Metro Group. Vrachtwagens transporteren de lading dan naar een van de centrale distributiecentra. Hier worden de goederen door een leespoort voor binnenkomende goederen geregistreerd. Werknemers van het distributiecentrum sorteren de goederen voor de verschillende winkels van Metro Group en laden hen weer in verschillende vrachtwagens in. De informatie en de leveringsdatum worden elektronisch naar de winkels gestuurd. Aangekomen bij een winkel van Metro Group wordt de vrachtwagen geleegd en RFID lezers vergelijken de geleverde goederen automatisch met de bestelling. De binnenkomende goederen worden automatisch in de database ingevuld. Dit betekent dat de winkelverantwoordelijken altijd exact weten welke goederen ze moeten bijbestellen en wanneer. 182 Partners: Checkpoint Systems, IBM, Intermec, Sirit, Reva Systems

62 Door gebruik te maken van RFID kan Metro Group exact nagaan welke weg de producten hebben afgelegd van bij de producent tot de winkel en zo warehouse management en logistiek optimaliseren. In het Metro Group RFID Innovation Center in Neuss, Duitsland, werken bedrijven, leveranciers en IT partners samen om de ontwikkeling van RFID te stimuleren. Dit project is uniek in Europa. Later hierover meer 187. In Galeria Kaufhof in Essen, Duitsland, loopt een pilootproject waarbij ongeveer kledingstukken voorzien zijn van een RFID tag. Hierdoor is de winkelmanager in staat om met een druk op de knop de voorraad te tellen. De kledingstukken in de mannenafdeling zijn sinds de start van het pilootproject, in september 2007, voorzien van een RFID tag. Het doel is om de artikelen erg snel beschikbaar te maken en het gemak op de verkoopsvloer te verbeteren. Werknemers weten binnen enkele seconden tijd de voorraad op de schappen en kunnen onmiddellijk de door de klant gevraagde maten en kleuren lokaliseren. Ook verschillende applicaties die gebruik maken van RFID zijn aanwezig. In de intelligente kleedkamer (Smart Dressing Room) kan men informatie verkrijgen over nog beschikbare maten en kleuren, kledingcombinaties die mogelijk zijn met dat bepaalde kledingstuk, prijzen, accessoires, enz. Figuur 30: De Smart Dressing Room in Galeria Kaufhof in Essen 188 Daarnaast zorgen intelligente schappen (Smart Shelves) en intelligente spiegels (Smart Mirrors) ook voor bijkomende informatie. Figuur 31: De Smart Shelf en Smart Mirror in Galeria Kaufhof in Essen Metro Group RFID Innovation Center: infra, pg

63 Metro Group voert ook testen on the field uit naar de betrouwbaarheid van RFID tags. In de koelcellen van Duitsland s grootste diepvries opslagplaats, MGL Metro Group Logistics distributiecentrum in Hamm, worden de tags en lezers bijvoorbeeld getest op extreme koude. Hier worden RFID lezers niet enkel geïnstalleerd in de poorten voor binnenkomende goederen, maar ook op de vorkliften. De opslagplaatsen zijn ook voorzien van een RFID tag, wat betekent dat ze elk een unieke code hebben. Werknemers van het distributiecentrum voorzien de binnenkomende palletten van een RFID tag. Het warehouse management system (WMS 190 ) wijst automatisch een opslagplaats toe aan alle goederen. Figuur 32: De vorklift heeft een lezer die de RFID tags van elke pallet registreert 191 RFID is ook een groot gemak voor de vorkliftbestuurder, aangezien het hem helpt te controleren of hij de juiste pallet heeft genomen. Als hij de juiste opslagplaats bereikt heeft, verbindt het systeem de goederen automatisch met die opslagplaats en het laat de bestuurder weten of hij de goederen op de juiste plaats zet. Dit systeem maakt het voor de werknemers mogelijk om palletten per maand te ontvangen, op de juiste plaats te zetten, de gegevens ervan te verwerken en te documenteren. In Hamm heeft Metro Group met deze testen kunnen aantonen dat RFID zelfs betrouwbare resultaten oplevert bij zeer lage temperaturen (tot -24 Celsius). Metro Group s ervaring met RFID toont aan dat bedrijven de efficiëntie van hun processen kunnen verhogen en de kosten kunnen verlagen met de hulp van RFID. De voordelen bij Metro Group zijn vooral te vinden in het domein van de binnenkomende goederen, waar arbeidsintensieve manuele controles niet meer nodig zijn. Om het volledige potentieel van RFID te kunnen benutten, heeft Metro Group plannen om de technologie in zijn logistieke en warehouse management operaties nog meer te benutten en de technologie ook op meer plaatsen te installeren. Het uiteindelijke doel is om de voordelen van RFID op een heel brede basis op alle operationele plaatsen in het bedrijf te benutten Metro Group, 2008, Metro Group and RFID, URL: < (07/07/2009). 52

64 6.3.3 Een blik op de toekomst van RFID binnen Metro Group Metro Group heeft een heleboel pilootprojecten opgestart om het potentieel van RFID doorheen de hele supply chain te onderzoeken. Binnen het kader van het Future Store Initiatief 192 test Metro Group nieuwe RFID toepassingen die de klanten een betere dienstverlening en comfort aanbieden en tegelijkertijd de efficiëntie van de retail verhogen. Meer dan 90 bedrijven uit de retail-, IT- en dienstensector en uit de academische wereld nemen deel aan het project. Zij ontwikkelen nieuwe technologieën en concepten, nemen deel aan beurzen en congressen en zijn actief betrokken in comités over internationale standaardisatie Beschikbaarheid en versheid Zoals reeds uitgebreid besproken, is een van de pilaren van het Metro Group Future Store Initiatief de Real; Future Store in Tönisvorst. In deze hypermarkt van de toekomst testen de partners verschillende innovaties 193 onder echte omstandigheden, waaronder de op RFID gebaseerde Smart Quality Assurance 194. De werknemers van de Future Store gebruiken verpakkingsmachines om alle vleesschotels geproduceerd in de winkel te voorzien van een RFID tag. In de intelligente vriezer 195 worden de Electronic Product Codes van de producten constant gecontroleerd. Telkens een klant een vleesschotel verwijdert, wordt dit automatisch geregistreerd in de centrale database van de winkel. Voordat de voorraad te laag wordt, krijgen de werknemers een verwittiging en kunnen ze de vriezer met nieuwe vleesschotels bevoorraden. De klanten vinden zodoende altijd de producten die ze zoeken in voldoende hoeveelheid. RFID biedt tevens het voordeel dat de productie beter op de echte vraag afgestemd kan worden. Bovendien biedt dit systeem het voordeel dat de houdbaarheidsdata voortdurend in het oog gehouden worden. Telkens een product bijna zijn houdbaarheidsdatum nadert, krijgen de werknemers een waarschuwing dat ze het product uit de vriezer mogen verwijderen Gedetailleerd voorraadbeheer Metro Group voert ook op lange termijn testen uit door RFID tags te bevestigen op logistieke eenheden in de Real; Future Store. In de poort voor binnenkomende goederen worden de leveringen automatisch vergeleken met de bestellingen door het gebruik van RFID. Deze testen gebeuren niet enkel op pallet niveau, maar ook op verpakkingsniveau. Dit geeft de winkelverantwoordelijke een gedetailleerd overzicht van de huidige voorraad. Een ander doel van deze testen is om de optimale positie te bepalen om RFID tags te bevestigen op verschillende soorten producten 196. Dit zal Metro Group helpen om de leesresultaten in de toekomst nog te verbeteren. 192 Metro Group Real; Future Store: infra, pg Metro Group Real; Future Store: infra, pg The Master Butcher: infra, pg. VI 195 The Master Butcher: infra, pg. VI 196 Colruyt: infra, pg. 28 & RFID Innovation Center: infra, pg

65 Informatie en dienstverlening In de winkel Galeria Kaufhof in Essen onderzoekt Metro Group welke diensten RFID kan vervullen voor de klanten. Alle kledingstukken uit de mannenafdeling zijn getagd. Geïntegreerde RFID lezers zorgen ervoor dat het winkelen een nieuwe en opwindende ervaring wordt. Intelligente kleedkamers, schappen en spiegels 197 geven bijkomende informatie aan de klanten over de kledingstukken die ze uitgekozen hebben, zoals bijvoorbeeld de gebruikte materialen en de wasvoorschriften. Als de klant dit wil, kan de intelligente kleedkamer zelfs kledingsuggesties geven, zoals bijpassende accessoires en combinaties met andere kledingstukken Internationale goederenstroom Een ander pilootproject dat het Metro Group Future Store Initiatief uitvoert en nog niet eerder besproken is, is het Advanced Logistics Asia (ALA 198 ) initiatief, waarbij RFID geïmplementeerd wordt in een internationale supply chain. Van bij de start van het project in 2006, gebruikt Metro Group de RFID technologie om goederenvrachten en containers te volgen op hun reis van Zuid-Oost Azië tot Europa. In het distributiecentrum in Unna, Duitsland, gebruikt Metro Group RFID om na te gaan of de bestelde goederen geleverd zijn. Een subproject van ALA, Tag it easy, is bedoeld voor de producenten van China, Vietnam en India die niet de benodigde technologische vereisten hebben voor een volledige implementatie van RFID. Deze bedrijven krijgen de benodigde RFID tags met reeds de correcte informatie op geschreven. Zij moeten deze tags enkel nog bevestigen op de juiste goederen. Figuur 33: Uitgaande goederen in Fat Kee Stevedores Limited in Hong Kong Galeria Kaufhof: infra, pg

66 Een ander project is Cross border Visibility. In dit project werken de divisies MGI Metro Group Information Technology, MGBI Metro Group Buying International en MGL Metro Group Logistics samen met partners zoals Intel 200, de logistieke dienstenverlener Fat Kee Stevedores Limited 201 en de standaardisatieorganisatie GS1 Hong Kong 202. Fat Kee Stevedores Limited verzamelt producten van verschillende producenten, bereidt ze voor voor verzending en voorziet ze van een RFID tag. Een RFID lezer in de poort voor uitgaande goederen van de uitvoerder registreert de verzending en kijkt automatisch na of alles compleet is. Daarna vervoert MGBI Metro Group Buying International de verzending naar Duitsland via verschillende havens. Eens de goederen in het distributiecentrum in Unna zijn aangekomen, worden ze opnieuw nagekeken met behulp van RFID. Een lezer in de poort voor binnenkomende goederen kijkt na of alle goederen die besteld zijn ook aangekomen zijn. Nadien kunnen alle goederen verder gedistribueerd worden naar de winkels van Metro Group. Figuur 34: Binnenkomende goederen in het Metro Group Distribution Center in Unna

67 6.3.4 Verantwoord gebruik van RFID binnen Metro Group Als lid van de Internationale Standaardisatie Organisatie EPCglobal heeft Metro Group zich vrijwillig geëngageerd om verantwoordelijk om te springen met RFID. Metro Group heeft er voor gekozen om een aantal maatregelen te nemen die er voor zorgen dat er zo weinig mogelijk negatieve gevoelens kunnen ontstaan rond het gebruik van RFID binnen Metro Group. Deze maatregelen gaan verder dan hetgeen wettelijk vereist is. Eerst en vooral wordt er enorm veel aandacht besteed aan het voldoende verstrekken van informatie rond de ontwikkelingen van de RFID technologie binnen Metro Group. Als er bepaalde informatie nog niet op het internet 204 te vinden is, is er steeds de mogelijkheid om een 205 te sturen of te bellen naar de hotline 206. Regelmatig verschijnt er een Metro Group RFID nieuwsbrief 207, waar meer up to date informatie te vinden is dan in de brochures 208. Bovendien staat Metro Group voortdurend in open dialoog met belangengroepen en experts, bijvoorbeeld door middel van lidmaatschap in de vereniging van het RFID Information Forum. Daarnaast wordt de klant voldoende ingelicht omtrent het gebruik van RFID. Op verschillende plaatsen in de winkels wordt informatie getoond over waar en hoe RFID gebruikt wordt, bijvoorbeeld aan de hand van posters. Alle producten die voorzien zijn van RFID tags worden gelabeld met het EPC logo en bijkomende geschreven informatie. De plaatsen waar de RFID lezers zich bevinden worden duidelijk aangeduid. Ook wordt de klant ingelicht over de voordelen van de technologie. Figuur 35: Vermelding van de aanwezigheid van een RFID tag & (0)

68 Na de aankoop kunnen de klanten, zoals reeds vermeld 210, de RFID tags permanent onbruikbaar maken en eventueel van hun producten verwijderen. Metro Group is bijvoorbeeld betrokken in de ontwikkeling van nieuwe technologieën om de tags te deactiveren. Aan de uitgang van de Future Store hebben de klanten de mogelijkheid om de De-Activator te gebruiken, die de code op de smart chip overschrijft met nullen. Deze De-Activator is een wereldpremière die ontwikkeld is door Metro Group en voor de eerste keer in de Future Store gebruikt wordt. Figuur 36: De De-Activator 211 De De-Activator maakt RFID tags permanent inactief. Na de-activatie kan de chip niet meer gelezen of beschreven worden. De chip wordt ook niet meer herkend door eender welke RFID lezer in de buurt. Klanten kunnen echter, als ze dit wensen, aan het personeel vragen om de RFID tags van hun aankopen te verwijderen. Ten slotte wordt steeds rekening gehouden met de Duitse Federale Data Beschermings Wet (BDSG 212 ) tijdens de implementatie van de EPC binnen Metro Group. De EPC verwijst enkel naar product- en procesgerelateerde informatie. Geen enkele vorm van persoonlijke informatie wordt opgeslagen. Metro Group gebruikt enkel RFID tags die voldoen aan de EPC standaard. Er bestaat ook geen enkele relatie tussen de EPC en persoonlijke gegevens. Dit kan in regel enkel gebeuren mits toestemming van de klant. Als men echter contant betaalt, wordt steeds volledige anonimiteit gegarandeerd. 210 The Master Butcher: infra, pg. VI 211 Eigen foto

69 6.3.5 Metro Group RFID Innovation Center Samenwerking met partners Leveranciers die RFID willen introduceren, kunnen steeds rekenen op een aantal ondersteunende maatregelen van Metro Group. Succesvolle implementatie van RFID vereist een nauwe samenwerking en teamwerk van iedereen die er bij betrokken is. Daarom steunt Metro Group de bedrijven die RFID willen gebruiken, door hen dienstverlening aan te bieden die steunt op de jarenlange ervaring van Metro Group in het gebruik van RFID. Figuur 37: RFID wordt in heel de supply chain toegepast 213 In 2004 opende Metro Group het Metro Group RFID Innovation Center in Neuss, Duitsland. Dit centrum is een informatie- en ontwikkelingsplatform voor RFID dat uniek is in Europa. Partners uit de industrie en IT en vertegenwoordigers van merken krijgen hier de kans om de technologie onder realistische omstandigheden te testen. Gelokaliseerd in een deel van een speciaal omgebouwd magazijn van Galeria Kaufhof, bevindt het centrum zich op een oppervlakte van 2000 m². Er zijn alles samen meer dan veertig systemen beschikbaar, die in vijf verschillende toepassingsdomeinen onderverdeeld zijn: RFID in order picking, RFID in warehouse management, RFID in warenhuizen, RFID in winkels van de toekomst en RFID voor thuisgebruik. 213 Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of commerce, URL: < (07/07/2009). 58

70 Figuur 38: Grondplan van het Metro Group RFID Innovation Center 214 Het Metro Group RFID Innovation Center is sinds eind 2005 ook de thuisbasis van het European EPC Competence Center (EECC 215 ), een samenwerkingsverband van Metro Group, DHL 216, GS1 Germany 217 en Karstadt 218. Het centrum geeft alle gebruikers, leveranciers en dienstverleners de kans om de performantie van RFID tags te testen door gebruik te maken van een aantal gestandaardiseerde procedures. Het centrum is het eerste van zijn soort in Europa en heeft daardoor de titel EPCglobal Performance Test Center gekregen. Men heeft hier ook een trainingsprogramma ontwikkeld voor beginners, geavanceerden en experts en organiseert regelmatig informatiesessies over RFID en over de Electronic Product Code. Figuur 39: Het Metro Group RFID Innovation Center en European EPC Competence Center Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of commerce, URL: < (07/07/2009) Metro Group, 2008, Metro Group and RFID, URL: < (07/07/2009). 59

71 Tevens biedt Metro Group een hotline 220 aan, waar alle vragen omtrent RFID en het Metro Group RFID Innovation Center beantwoord kunnen worden. Op de website kunnen de partners ook een schat aan informatie vinden over RFID. Bedrijven die reeds RFID gebruiken, kunnen het portaal bekijken om de status van hun goederen te zien. Op geregelde tijdstippen organiseert Metro Group het Metro Group RFID Congress, waar alle leveranciers van het bedrijf meer te weten kunnen komen over hoe Metro Group RFID toepast en wat de voordelen hiervan kunnen zijn. Tijdens het event worden ook tips en suggesties gegeven over hoe de leveranciers RFID kunnen gebruiken in hun bedrijf Waarom RFID? In warenhuizen van de 21 ste eeuw heeft de klant het voor het zeggen. De nood aan een individuele winkelervaring, een productaanbod op maat van de klant en persoonlijke dienstverlening zijn kernbegrippen in nieuwe retailconcepten. Uiteraard is moderne technologie onmisbaar om processen en procedures te verbeteren en om zo de klant meer comfort te kunnen aanbieden. Aangezien RFID de efficiëntie van bepaalde processen enorm kan verbeteren en ook kan zorgen voor een hogere klantentevredenheid, is het zinvol om deze technologie beter te bestuderen. Dit gebeurt in het Metro Group RFID Innovation Center op vijf domeinen RFID in order picking Tot op vandaag moesten werknemers van producenten of distributiecentra elke verpakking individueel scannen wanneer ze de palletten voor verzending klaarmaken. Dan werd het corresponderende label geprint voor de uitgaande goederen, voorzien van de Serial Shipping Container Code 221 (SSCC), dit label werd op de palletten bevestigd en de gegevens werden opnieuw manueel ingescand. RFID technologie maakt het mogelijk om meerdere processen automatisch en tegelijkertijd uit te voeren. De benodigde tijd om een order te picken wordt enorm verkort. Bakken waarvan de inhoud verzonden moet worden, kunnen voorzien zijn van een RFID tag. Deze bakken bewegen zich voort op een lopende band en passeren RFID lezers waar de werknemers staan. Lichtsignalen op de schappen tonen de werknemers welke producten in de bak geplaatst moeten worden. Door automatisch de gegevens met de database te vergelijken, weet het systeem voor welke winkel of welk magazijn de bak bestemd is. Dit helpt om foute leveringen te voorkomen. Dit systeem noemt Metro Group het Pick-by-light System (0) , 221 Colruyt: infra, pg Partner: Siemens Business Services 60

72 Figuur 40: Het Pick-by-light System 223 Een ander systeem, het Hanger-goods Sorter System 224, sorteert automatisch kledingstukken op kapstokken die voorzien zijn van een RFID tag. Het merchandise management systeem leest de Electronic Product Codes en wijst de kledingstukken automatisch toe aan de juiste bestelling. Via een ingenieus systeem van transportbanden en poorten gaan de kapstokken automatisch naar de juiste plaats, soms zelfs volledig tot in de vrachtwagen die voor het kledingstuk bestemd is. Figuur 41: Het Hanger-goods Sorter System RFID in warehouse management Voor een vlotte goederenstroom van de producent tot de winkel is een efficiënt warehouse management noodzakelijk. Dit systeem zorgt ervoor dat de goederen evenredig volgens de vraag van de magazijnen van de producenten, de groothandelaars, de supermarkten en de distributiecentra verdeeld worden. Door het gebruik van RFID kunnen warehouse management processen veel efficiënter gemaakt worden. Zo werden binnenkomende goederen bijvoorbeeld tot nu toe een per een vergeleken met de bestelling en dan manueel in de computer ingevoerd. Door RFID kan dit allemaal tegelijkertijd en automatisch gebeuren. Ook later in het proces zorgt RFID voor een eenvoudigere sortering van de palletten in het magazijn en voor een versnelde order picking voor de winkels Partner: Siemens Business Services

73 Poorten 226 voor binnenkomende en uitgaande goederen, die voorzien zijn van RFID lezers, registreren de goederen die in en uit het magazijn gevoerd worden aan de hand van de RFID tags die op de palletten en dozen bevestigd zijn. De gegevens worden automatisch naar het juiste management systeem gestuurd en foute leveringen worden onmiddellijk herkend. Figuur 42: RFID poort 227 In het RFID Innovation Center test men ook software om bedrijfsprocessen in de gaten te houden en in kaart te brengen. Deze systemen, ook Business Activity Monitoring (BAM 228 ) systemen genoemd, documenteren de transportprocessen in ware tijd. Online monitors en automatische waarschuwingssystemen zorgen voor minimale voorraden en houden de houdbaarheidsdata in het oog. Ultrahoge frequentie handheld lezers 229 zijn in staat om RFID tags van op afstand te lezen en stellen de werknemers in staat om individuele palletten en dozen op elk moment mobiel te inspecteren in het magazijn. In het RFID Innovation Center worden deze handheld lezers uitgebreid getest. Figuur 43: RFID handheld lezers Partners: Intermec, Oracle Partners: Checkpoint Systems, Oracle 229 Partner: Intermec

74 Een vorklift met een of meerdere geïntegreerde RFID lezers 231 herkent de palletten die voorzien zijn van RFID tags. Deze vorklift wijst dan de juiste opslaglocatie aan aan de vorkliftbestuurder, die de palletten dan op de juiste plaats in de rekken kan plaatsen. Het systeem geeft een bevestiging als de goederen op de juiste plaats geplaatst worden. Dit helpt te vermijden dat goederen op de verkeerde locatie gezet worden. Dit systeem wordt niet enkel in het RFID Innovation Center getest, maar wordt ook al in de praktijk toegepast binnen Metro Group in het distributiecentrum in Hamm 232. Figuur 44: Vorkliften uitgerust met RFID lezers 233 Naast de handheld lezers en de vorkliften uitgerust met RFID lezers, worden ook testen uitgevoerd met het stemgestuurde Pick by Voice systeem 234. Dit systeem versnelt het verzamelen van aankopen in het magazijn. Het personeel communiceert met het merchandise management systeem via een headset. Als ze een product nemen, detecteert een speciale handschoen met geïntegreerde RFID lezer welk product ze vasthebben. Als ze het verkeerde product uit het rek nemen, worden ze via de headset gewaarschuwd. Als de bestelling volledig is, vertelt de werknemer dit via de headset aan het systeem. Dit systeem kan handig zijn voor het bijeenzoeken van bestellingen van een klant, bijvoorbeeld bij Collivery 235, enz. Figuur 45: het Pick by Voice systeem Partners: Chep, Intermec 232 Distributiecentrum in Hamm: infra, pg Partner: Deister Electronic

75 Een veel gemaakte opmerking door bedrijven, is dat hun processen zo op elkaar afgestemd zijn, dat een toevoeging van een extra taak, in dit geval het bevestigen van een RFID tag en het lezen van de tags, voor heel wat problemen kan zorgen. In het RFID Innovation Center test men echter de mogelijkheid om het bevestigen van een RFID tag gelijktijdig met een ander proces te laten gebeuren. Een werknemer uit het magazijn krijgt de opdracht om een bestelling samen te stellen. Hij neemt een pallet en plaatst de juiste goederen op de pallet. Via speciale software wordt de juiste Serial Shipping Container Code (SSCC) toegekend aan de pallet en wordt een etiket afgeprint, waarin een RFID tag verwerkt zit met de corresponderende Electronic Product Code. Hierdoor is het bevestigen van een RFID tag geen extra taak meer. Tijdens het inpakken van de pallet met krimpfolie leest een geïntegreerde RFID lezer 237 de RFID tags van de bestelling, waardoor ook deze stap geen extra tijd in beslag neemt. Het integreren van deze stappen in bestaande processen, bleek een veel gevraagde vereiste van verschillende bedrijven. Figuur 46: Een krimpfolie verpakkingsmachine met geïntegreerde RFID lezer RFID in warenhuizen Een geïntegreerde RFID lezer in een intelligente kleedkamer (Smart Dressing Room) en intelligente spiegel (Smart Mirror) 239, herkent de RFID tags die aan de kledingstukken bevestigd zijn en kan extra informatie over elk kledingstuk geven, zoals de beschikbare maten en waar deze in de winkel te vinden zijn. De intelligente spiegel bevat ook een knop die de klant kan gebruiken om een personeelslid een kledingstuk in een andere kleur of maat te laten brengen. 237 Partners: Checkpoint Systems, DHL Exel Supply Chain, SATO, Sirit 238 Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of commerce, URL: < (07/07/2009). 239 Partners: Checkpoint Systems, Paxar 64

76 Figuur 47: De Smart Mirror 240 Intelligente schappen (Smart Shelf) en intelligente kledingrekken (Smart Clothes Rack) 241 registreren wanneer de klant een kledingstuk voorzien van een RFID tag vastneemt en toont op een scherm relevante informatie, zoals de prijs en de beschikbare maten, maar ook reclamespots. Tevens wordt het personeel verwittigd als de voorraad van een bepaald kledingstuk te laag wordt, zodat ze de rekken kunnen aanvullen of kunnen bijbestellen. Figuur 48: De Smart Shelf met monitor 242 Aan de checkout 243 worden alle RFID tags van de kledingstukken simultaan gelezen in plaats van individueel gescand te moeten worden, zoals bij de barcode het geval is. RFID hard tags, de welbekende ronde beveiligingstags met daarin een smart chip geïntegreerd, kunnen enkel verwijderd worden nadat de kleding betaald is. Het antidiefstal systeem 244 registreert of de antidiefstal labels verwijderd of gedeactiveerd zijn. Als dit niet het geval is, gaat het alarm af. Met het nieuwe systeem, waarbij RFID hard tags gebruikt worden, is het mogelijk om een self checkout 245 te voorzien, waarbij een RFID lezer automatisch de RFID tag leest als de antidiefstal tag verwijderd wordt. Als alle tags verwijderd zijn, kan de klant enkel vertrekken als de rekening betaald is. 240 Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of commerce, URL: < (07/07/2009). 241 Partners: Vue Technology, Impinj Partners: Checkpoint Systems, Impinj 244 Partner: ADT 245 Partner: ADT 65

77 Figuur 49: De self checkout 246 Door de goede resultaten in het Metro Group RFID Innovation Center, heeft Metro Group besloten om deze systemen ook in realiteit te testen als pilootproject in Galeria Kaufhof RFID in winkels van de toekomst Ontgoochelde klanten voor lege winkelrekken, lange rijen aan de checkout en verwarde klanten bij de weegschaal voor groenten en fruit zijn verleden tijd in de supermarkt van de toekomst. Metro Group heeft voor de winkel van de toekomst een aantal toepassingen ontwikkeld die in het Metro Group RFID Innovation Center getest worden. Intelligente schappen (Smart Shelves 248 ) helpen het personeel om de voorraad in het oog te houden. Vanaf het moment dat de voorraad van een product te laag wordt, krijgt het personeel een verwittiging en kan men de schappen op tijd bijvullen. Het systeem, waarbij elk schap een RFID lezer bevat en de producten, voorzien van een RFID tag, kan registreren, weet op elk moment exact de voorraad van elk product en kan relevante reclameboodschappen tonen op een monitor, telkens een bepaald product uit het rek genomen wordt. Figuur 50: Een Smart Shelf met monitor voor reclameboodschappen Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of commerce, URL: < (07/07/2009). 247 Galeria Kaufhof: infra, pg Partner: Procter & Gamble 249 Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of commerce, URL: < (07/07/2009). 66

78 Een draagbare minicomputer die gemonteerd is op het handvat van de winkelkar, de zogenoemde Personal Shopping Assistant die deel uitmaakt van de Smart Trolley 250, houdt de aankopen bij door de producten te registreren die in de winkelkar liggen. In tegenstelling tot huidige systemen, moeten de producten niet meer manueel gescand worden, maar leest een lezer alle RFID tags in de winkelkar. De klant kan ook steeds een saldo zien van de tot dan toe aangekochte goederen, het toestel vertelt waar producten te vinden zijn in de winkel, geeft informatie over speciale acties en geeft toegang tot een zelfgemaakte Electronic Shopping List, die van thuis uit via internet verzonden is naar de winkel. Aan de checkout moet de klant niet langer alle producten op de band leggen, maar gewoon de Personal Shopping Assistant overhandigen aan de werknemer, die dan de betalingsprocedure in gang zet. Figuur 51: De Smart Trolley, voorzien van een Personal Shopping Assistant 251 Verschillende informatiepunten kunnen door de klanten bekeken worden. De informatieterminal Supply Chain 252 geeft gedetailleerde informatie over de herkomst van producten, de voedingswaarde, enz. De producten worden automatisch herkend door hun RFID tag. Een ander proefproject is de informatieterminal voor wijnen met Everywhere Display 253. Deze informatieterminal geeft achtergrondinformatie over de druifsoorten, de regio waar de druiven geteeld worden, speciale acties die lopen, enz. Als de klant een wijn selecteert op de informatieterminal, wordt een pijl op de vloer geprojecteerd via een combinatie van een projector en een camera. De pijl duidt de plaats in het winkelrek aan waar de wijn staat. Figuur 52: Informatieterminal voor wijnen met Everywhere Display Partners: AlgoTec, Fujitsu Siemens Computers, Loyalty Partner GmbH, Pironet NDH, Wincor Nixdorf, Wanzl Partner: Pironet NDH 253 Partner: Pironet NDH

79 De intelligente weegschalen (Smart Scales) 255, die reeds in de winkels van Metro Group gebruikt worden 256, zullen in de toekomst stickers afdrukken met geïntegreerde smart chip, zodat ook groenten en fruit van een RFID tag voorzien zijn. Als werknemers weegschalen en kassa s gebruiken, dragen ze speciale RFID armbanden 257 die toelaten te registreren welke werknemer de verkoop uitvoert. Figuur 53: Een RFID armband 258 Het binnenbrengen van leeggoed zal in de toekomst heel wat vergemakkelijken, als RFID lezers in een automaat 259 automatisch herkennen welke flessen teruggebracht worden, aan de hand van de RFID tag. Momenteel werkt het systeem met een camera die herkent welke soort leeggoed (wegwerpflessen, herbruikbare flessen, brik, flessen met statiegeld, enz.) binnengebracht wordt. Figuur 54: Een automaat voor leeggoed 260 De self checkout 261 en express self checkout 262 in de Real; Future Store zijn reeds zeer geavanceerd. Ook de door Metro Group ontwikkelde De-Activator 263 is een zeer geavanceerd technologisch 255 Partner: Mettler Toledo 256 RFID in Metro Group: infra, pg Partner: Bizerba 258 Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of commerce, URL: < (07/07/2009). 259 Partner: Tomra 260 Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of commerce, URL: < (07/07/2009). 261 Self checkout: infra, pg. X 68

80 hoogstandje. In de toekomst zal het mogelijk zijn om zowel de De-Activator als een RFID lezer te integreren in de checkout balie 264. De RFID lezer leest de EPC van de RFID tags, terwijl producten zonder RFID tag met een barcodescanner geregistreerd zullen worden. Eens een product betaald is, zal de RFID tag permanent onbruikbaar gemaakt worden door de De-Activator en is ook het antidiefstal systeem gedeactiveerd. Figuur 55: Checkout balie met geïntegreerde RFID lezer, barcode scanner en De-Activator 265 Nog handiger is de intelligente checkout (Smart Checkout) 266, waarbij klanten hun mandjes of zakken met aankopen op een balie plaatsen met geïntegreerde RFID lezer. Alle producten worden met een druk op de knop geregistreerd, waarna men kan betalen. Op een display heeft men tevens de optie om te selecteren welke RFID tags gedeactiveerd moeten worden. Figuur 56: De Smart Checkout Express self checkout: infra, pg. X 263 De-Activator: infra, pg Partner: ADT 265 Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of commerce, URL: < (07/07/2009). 266 Partners: Impinj, Checkpoint Systems

81 RFID voor thuisgebruik Moderne technologieën zullen met enige vertraging ook tot in de huizen doordringen. In het huis van de toekomst zullen bijna alle elektrische toestellen via draadloze communicatie met elkaar gelinkt zijn. Uiteraard is het volledig gelinkte huis, gebaseerd op RFID technologie, vandaag de dag nog steeds een toekomstvisie. De toepassing van RFID tags op item niveau zal volgens het Metro Group RFID Innovation Center hoogstens nog tien tot vijftien jaar duren. Eens alle producten echter voorzien zijn van een RFID tag, zal het huishouden veel efficiënter en transparanter geleid kunnen worden. Vele toestellen zullen gebruik kunnen maken van RFID, het plannen van aankopen en winkelen zal veel gemakkelijker worden dankzij elektronisch voorraadbeheer voor het huishouden, enz. In het Metro Group RFID Innovation Center voert men een aantal testen uit met intelligente toestellen. Intelligente koelkasten (Smart Fridge) en intelligente diepvriezers (Smart Freezer) 268 herkennen aan de hand van RFID tags welke producten in voorraad zijn en wanneer bepaalde producten bijbesteld moeten worden. De man/vrouw des huizes moet uiteraard een selectie producten ingeven met hun minimum voorraadniveau. Het systeem detecteert ook, net zoals in de Real; Future Store 269, wanneer bepaalde producten hun houdbaarheidsdatum overschrijden. Het systeem stuurt de informatie automatisch door naar de Electronic Shopping List van de eigenaar. Figuur 57: De Smart Fridge 270 De intelligente wijnkoeler (Smart Wine Cooling Cabinet) 271 bewaart wijnen op verschillende temperatuur. Als de wijnflessen voorzien zijn van een RFID tag, kan de intelligente wijnkoeler informatie verstrekken over de ideale bewaartemperatuur, het wijnjaar, recepten waarbij de wijn past, het voorraadniveau van bepaalde wijnen, enz. Net als bij de intelligente koelkast en diepvriezer, kan de eigenaar ook een minimum voorraadniveau ingeven. 268 Partner: Liebherr 269 The Master Butcher: infra, pg. VI Partner: Liebherr 70

82 Figuur 58: De Smart Wine Cooling Cabinet 272 Een intelligente wasmachine (Smart Washing Machine) 273 is uitgerust met een RFID lezer die automatisch detecteert welke kledingstukken de gebruiker in zijn wastrommel steekt. Op het scherm verschijnt het ideale wasprogramma en eventueel een waarschuwing wanneer bepaalde kledingstukken apart gewassen dienen te worden. Ideaal voor de nieuwe man. Figuur 59: De Smart Washing Machine 274 De voorgaande systemen worden in het Metro Group RFID Innovation Center gecombineerd met een Internet Protocol telefoon 275. Deze telefoon maakt het mogelijk om de gegevens van de verschillende intelligente toestellen op het scherm te tonen en deze te controleren. Uiteraard zijn er naast deze toestellen, die in het Metro Group RFID Innovation Center getest worden, nog vele andere intelligente toestellen te bedenken. Welke toestellen een toekomst hebben en welke een droombeeld zijn, hangt af van de creativiteit van de producenten en van de wensen van de klant Partner: Metro Group 274 Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of commerce, URL: < (07/07/2009). 275 Partner: Cisco Systems 71

83 Figuur 60: Internet Protocol telefoon Starter Kits Om de adoptie van RFID zo eenvoudig mogelijk te maken voor de producenten, heeft Metro Group samen met een aantal IT partners drie op maat gemaakte oplossingen ontwikkeld. Deze startpakketten (Starter Kits) bestaan uit een combinatie van hardware, software en diensten. Met de hulp van deze startpakketten worden de bedrijven in de ideale positie geplaatst om de vruchten te plukken van RFID aan een minimale investeringskost Starter Kit A 277 Startpakket A is ontwikkeld voor bedrijven die hun verzendingen van een RFID tag willen voorzien, maar die de technologie zelf niet in hun bedrijf wensen te gebruiken. Dit startpakket stelt de werknemers van het magazijn in staat om via een handheld scanner de Serial Shipping Container Code (SSCC 278 ) van goederen klaar voor verzending te scannen en vervolgens met een RFID printer een label te printen met de overeenkomstige Electronic Product Code (EPC 279 ). De werknemers kunnen dit label met geïntegreerde smart chip bevestigen aan de pallet, wat de retailers het voordeel geeft dat ze de binnenkomende goederen automatisch kunnen registreren via RFID. 276 Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of commerce, URL: < (07/07/2009). 277 Partners: ADT, Avery Dennison, Bizerba, Checkpoint Systems, Dokumenta IBM, Intermec, Logopak Systeme, Motorola, Oracle, Paxar, SATO, Toshiba TEC, T-Systems, Zebra 278 Serial Shipping Container Code: infra, pg Electronic Product Code: infra, pg

84 Starter Kit B 280 Figuur 61: Het verschil tussen startpakket A en B 281 Startpakket B is een uitbreiding van startpakket A. Naast de RFID printer zijn er nu ook poorten voor binnenkomende en uitgaande goederen met geïntegreerde RFID lezers. Bedrijven die voor dit startpakket kiezen, kunnen hun interne processen automatisch documenteren en de efficiëntie ervan evalueren. Uitgaande goederenstromen kunnen geautomatiseerd worden. Een elektronisch verzendingsbericht wordt gegenereerd, waarmee het bedrijf de Serial Shipping Container Code (SSCC 282 ) naar zijn partners kan sturen. Dus nog vooraleer de goederen uit het magazijn zijn, heeft het IT systeem van de retailer reeds alle gegevens van de levering ontvangen. 280 Partners: ADT, Avery Dennison, Bizerba, Checkpoint Systems, Dokumenta IBM, Intermec, Logopak Systeme, Motorola, Oracle, Paxar, SATO, Toshiba TEC, T-Systems, Zebra 281 Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of commerce, URL: < (07/07/2009). 282 Serial Shipping Container Code: infra, pg

85 Starter Kit C 283 Startpakket C is het meest uitgebreide pakket, dat de volledige omvang van startpakket A en B combineert. De RFID processen worden nu ook volledig geïntegreerd in het Enterprise Resource Planning (ERP 284 ) systeem van het bedrijf. Daarnaast zorgt een speciale software oplossing (EPC Information Services, EPCIS 285 ) voor de gegevensuitwisseling tussen alle industriepartners betrokken in de supply chain. Door middel van RFID kunnen de partners productgerelateerde informatie bekijken, uitwisselen en verwerken via speciale gegevensformaten en interfaces. Als alle partners hun goedkeuring geven, kan de weg die producten van bij de productie tot het winkelrek afleggen op elk moment nagetrokken worden. Figuur 62: Startpakket C RFID ontwikkeling staat niet stil Om te tonen hoe snel de technologie evolueert, liet men een fles water zien, waarin zich RFID tags bevonden. Het is tegenwoordig al mogelijk om RFID tags te lezen in een fles water, terwijl men vroeger heel wat leesfouten verkreeg als de tags zich in de buurt van water bevonden. Hiermee wordt even verwezen naar de technische problemen die bij het pilootproject bij Colruyt 287 voorkwamen, waarbij een heleboel leesfouten ontstonden door nabijheid van water en metaal. 283 Partners: ADT, Avery Dennison, Bizerba, Checkpoint Systems, Dokumenta IBM, Intermec, Logopak Systeme, Motorola, Oracle, Paxar, SATO, Toshiba TEC, T-Systems, Zebra Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of commerce, URL: < (07/07/2009). 287 Colruyt: infra, pg

86 6.3.6 Technische studie In het komende deel worden de technische resultaten besproken die Metro Group samen met zijn partners heeft bereikt via testen op RFID tags op item niveau in de logistiek van de retail sector. RFID wordt vandaag reeds in vele sectoren gebruikt 288. Een zeer effectieve toepassing van RFID is in de logistieke keten, waar het gebruikt wordt om de procesefficiëntie te verbeteren. Metro Group is een van de eerste retailers in de wereld die stap voor stap RFID in hun supply chain proberen te implementeren. Sinds 2004 rustten bepaalde leveranciers van Metro Group verzendingen uit met RFID tags. Mede dankzij het pionierwerk van alle betrokken partners is de RFID technologie verder ontwikkeld. Desondanks zijn velen sceptisch rond de haalbaarheid van een wereldwijde toepassing van RFID in de supply chain. Een van de belangrijkste bezwaren is dat de technologie onvoldoende zou werken (zie ook het grootste bezwaar van Colruyt 289 ) en daardoor ook op lange termijn onpraktisch zou zijn vanwege de fysieke begrenzingen. Men vraagt zich zelfs af of het mogelijk is om read rates van RFID tags op retail units te behalen van meer dan negentig procent. Sinds juli 2006, na de stopzetting van het pilootproject binnen Colruyt 290, is Metro Group gestart om dit probleem op te lossen met een technische analyse in samenwerking met Intel Solution Services 291. Deze analyse wordt uitgevoerd op verzendingen voor de supply chain van de supermarkt Extra 292. Dozen bestemd voor de Extra winkel in Rheinberg worden voorzien van RFID tags en op gemengde palletten geladen in het centrale distributiecentrum van MGL Metro Group Logistics in Essen. De verzendingen worden dan automatisch geregistreerd door RFID lezers tijdens het order picken, door poorten voor uitgaande goederen voorzien van RFID lezers in het distributiecentrum en door poorten voor binnenkomende goederen voorzien van RFID lezers in de winkel. Het doel van dit project was te ontdekken welke technische, infrastructurele en procesvereisten voldaan moeten zijn om consistent hoge leesresultaten te bereiken. Deze kennis is dan gebruikt om aanbevelingen te geven hoe RFID in de praktijk best gebruikt wordt. In dit project werden leesresultaten voor ongeveer verschillende producten geanalyseerd. 288 Metro Group, 2008, Spektrum RFID, URL: < (07/07/2009). 289 Colruyt: infra, pg Colruyt: infra, pg

87 De technische analyse Supermarkten en grootwarenhuizen worden bevoorraad vanuit een centraal distributiecentrum (zie ook Colruyt 293 ). De goederen die besteld zijn door het centraal distributiecentrum worden op gemengde palletten geladen en vervolgens per vrachtwagen naar de winkel gevoerd. Door het gebruik van RFID kunnen vele taken, zoals het vergelijken van bestellingen met de levering, sneller, meer kostenefficiënt en ook betrouwbaarder uitgevoerd worden. Uiteraard moeten consistent hoge leesresultaten behaald worden om de technologie te doen slagen. Figuur 63: De supply chain van het centraal distributiecentrum tot de winkel 294 Het pilootproject van Metro Group is opgebouwd rond een bestaande supply chain van Metro Group, zoals te zien is in Figuur 63. De Extra supermarkt in Rheinberg bestelt zijn goederen bij het distributiecentrum van Metro Group Logistics in Essen, waar de goederen op gemengde palletten worden geladen. In een speciaal verpakkingsstation voorziet het personeel elke verpakking en elke pallet van een RFID tag. Deze tags bevatten een Electronic Product Code (EPC 295 ). De labels worden door een speciale RFID printer geprint en eens getagd, wordt elke verpakking op een transportband geplaatst, die de producten langs een RFID lezer brengt die de goederen automatisch leest en registreert. De goederen worden dan op de juiste palletten geplaatst, die ook voorzien worden van een RFID tag. Eens aangekomen bij de poort voor uitgaande goederen, registreren deze RFID lezers alle tags en sturen de gegevens door naar een centrale server. Bij de poort voor uitgaande goederen worden de geregistreerde goederen ook vergeleken met de geregistreerde goederen in het verpakkingsstation, 293 Colruyt: infra, pg Metro Group, 2007, RFID: Ready for Action, URL: < (07/07/2009). 295 Electronic Product Code: infra, pg

88 waardoor men kan detecteren of er bepaalde goederen ontbreken en of er palletten zijn met een verkeerde lading. Bij aankomst in de Extra winkel registreert een poort voor binnenkomende goederen alle RFID tags, waarna deze informatie naar de centrale server wordt gestuurd om ontbrekende goederen te detecteren en om andere gegevens op te slaan, zoals bijvoorbeeld de reistijd. Figuur 64: Het EPCglobal Architecture Framework gebruikt tijdens het pilootproject 296 Alle gebruikte systemen zijn gebaseerd op het EPCglobal Architecture Framework 297, waarin standaarden voor software, interfaces en gegevens zijn gedefinieerd. Zoals reeds vermeld worden de RFID tags (Transponders 298 ) op drie punten in de supply chain (verpakkingsstation, poort voor uitgaande goederen in Essen en poort voor binnenkomende goederen in Rheinberg 299 ) gelezen. Een leuke vondst is de koppeling van de lezer met een bewegingssensor, zodat de lezer enkel actief is als er door de bewegingssensor een beweging wordt gedetecteerd. Een geluidssignaal laat het personeel weten dat het leesproces correct verlopen is. De RFID lezers (RFID Readers 300 ) zijn verbonden met RFID middleware (CrossTalk Server 301 ). Deze middleware filtert bepaalde informatie en zendt deze door naar de centrale database (Central RDBMS System 302 ), waar er informatie over tijd, plaats, enz. 296 Metro Group, 2007, RFID: Ready for Action, URL: < (07/07/2009). 297 EPCglobal: infra, pg Zie Figuur 64: infra, pg Zie Figuur 63: infra, pg Zie Figuur 64: infra, pg Zie Figuur 64: infra, pg Zie Figuur 64: infra, pg

89 wordt toegevoegd aan de gegevens. Deze centrale database wordt later vervangen door het EPC Information Service (EPCIS 303 ). Figuur 65: De poorten voor binnenkomende en uitgaande goederen, uitgerust met RFID lezers 304 Alle drie de RFID leespunten zijn uitgerust met een aantal componenten. Uiteraard moeten deze componenten goed interageren om het gewenste resultaat te bereiken. Lezers, antennes, sensoren, signaallichten, RFID poort controleunit, printers en RFID tags worden gecombineerd om een optimaal leesresultaat te bereiken. 303 EPCIS: infra, pg Metro Group, 2007, RFID: Ready for Action, URL: < (07/07/2009). 78

90 Figuur 66: Componenten van een RFID poort 305 De lezers (RFID Reader) en antennes (Antennae) zijn in overeenstemming met het European Telecommunications Standards Institute (ETSI 306 ). In het verpakkingsstation triggert een lichtsensor het leesproces, terwijl een bewegingssensor (Motion sensor) bij de poorten (Mounting unit) voor uitgaande en binnenkomende goederen het leesproces daar in gang zet. Signaallichten (Light signal) bij de poorten voor uitgaande en binnenkomende goederen tonen aan de hand van verschillende gekleurde lampen de status van de poort. Zo is het licht groen als de poort klaar is om te werken, oranje als de bewegingssensor het leesproces in gang gezet heeft en rood als de poort niet klaar is om te werken. De RFID poort controleunit (RFID gate control unit) verwerkt de signalen van de sensoren en controleert de RFID toestellen via de middleware CrossTalk 307. De RFID printers (Printer) zijn, net als de lezers en antennes, in overeenstemming met het European Telecommunications Standards Institute (ETSI 308 ) en printen volgens de EPC Class 1/Gen. 2 standaard 309. Ook de RFID tags (Transponders) zijn overeenkomstig deze standaard. Omdat voor het pilootproject een hele resem verschillende goederen gelezen moesten worden, werden de RFID tags zo ingesteld dat ze konden gelezen worden door een brede band aan frequenties. Voor het project was het heel belangrijk dat de RFID tags geschikt waren voor allerlei soorten materiaal en zelfs onder heel 305 Metro Group, 2007, RFID: Ready for Action, URL: < (07/07/2009) CrossTalk: infra, pg EPCglobal Class 1/Generation 2: infra, pg

91 erbarmelijke omstandigheden gelezen konden worden, zoals wanneer ze afgeschermd werden door metaal of vloeistoffen. Men heeft voor het pilootproject speciale software, de RFID Web Analyzer, gebruikt om de exacte leesresultaten te verkrijgen aan elk van de drie leespunten. Ook zijn er toekomstplannen om samen te werken met Intel om de systemen stabieler te maken, zoals bijvoorbeeld een applicatie ontwikkelen die de gegevens buffert als de netwerkverbinding tussen het centrale gegevensverwerkingscentrum en de distributiecentra (bijvoorbeeld in Essen) en winkels (bijvoorbeeld in Rheinberg) wegvalt Resultaten van het pilootproject Vooraleer de resultaten besproken kunnen worden, moeten even een aantal parameters verduidelijkt worden. De pallet read rate is de verhouding van het aantal gelezen cases op een pallet tot het totaal aantal cases op diezelfde pallet, uitgedrukt in procent. De case read rate is de verhouding van het aantal gelezen cases van een product tot het totaal aantal verpakte cases van datzelfde product, uitgedrukt in procent. Bij de start van het project begin juli 2006, bereikte men read rates tussen 72 en 82 procent. Na de introductie van een nieuwe soort RFID tags in kalenderweek 35, stijgden de read rates tot tussen 79 en 89 procent. Bij de overschakeling naar nieuwe lezers in week 37, had men aanvankelijk iets lagere read rates, maar deze verbeterden enorm door een aantal maatregelen 310 in week 41. Vanaf week 43 bereikte men consistent hoge read rates van meer dan 90 procent en een fluctuatiemarge van 5 procent, door een combinatie van nieuwe technologie en proces optimalisatie. Hierbij wel de bemerking dat de read rates afhangen van het aantal cases per pallet. Vanaf week 43 bereikte men voor palletten met minder dan 40 cases read rates van gemiddeld 98,5 procent, voor palletten met 40 tot 80 cases read rates van meer dan 93,5 procent, terwijl men voor palletten met meer dan 80 cases read rates van net minder dan 90 procent haalde Accumulatie-effect Iets wat in rekening genomen moet worden, is het accumulatie-effect. Dit is gebaseerd op het feit dat als een case succesvol wordt gelezen op een punt in de supply chain, deze case ook moet gepasseerd zijn op eerdere punten in de supply chain. Als in het pilootproject dus bijvoorbeeld een case gelezen is door de poort voor binnenkomende goederen in Rheinberg, maar niet door de poort voor uitgaande goederen in Essen, geldt dit toch als een succesvolle lezing voor beide poorten. Dit accumulatie-effect leidt tot read rates die een tot twee procent hoger liggen dan de werkelijke waarde en ook minder schommeling vertonen. 310 Documentatie van fouten: infra, pg

92 X procent actieplan Door het pilootproject is Metro Group heel wat te weten gekomen over maatregelen om de leeskwaliteit te verbeteren. Aan de hand van deze informatie heeft Metro Group het 95+X procent actieplan ontwikkeld, wat bestaat uit drie stappen: de analyse, de documentatie van fouten en testen Analyse Via de speciaal ontwikkelde software 311 was men in staat om de informatie verkregen door de lezers te analyseren en te evalueren. Door een aantal vragen te stellen, krijgt men een goed beeld van het leesgedrag. Als men kijkt hoeveel cases een pallet bevat en hoeveel hiervan gelezen worden door de poorten voor uitgaande en binnenkomende goederen, weet men de read rates. Door na te gaan hoe vaak een RFID tag gelezen wordt door de poorten voor uitgaande en binnenkomende goederen tijdens elk leesproces, verkrijgt men inzicht in het gedrag van de RFID tag in nabijheid van verschillende materialen. Als men tenslotte kijkt hoe de leesprocessen gedistribueerd zijn overheen de antennes van de poorten voor uitgaande en binnenkomende goederen, kan men de switchsequentie 312 verbeteren als men het aandeel van elke antenne in de lezingen kent. Figuur 67: Analyse van de read rates via de RFID Web Analyzer RFID Web Analyzer: infra, pg Opbouw van de lezers: infra, pg Metro Group, 2007, RFID: Ready for Action, URL: < (07/07/2009). 81

93 Documentatie van fouten Telkens de read rates onder een vooraf vastgestelde grens lagen of wanneer de lezing slechts door een van de leespunten correct gebeurde, heeft Metro Group de fouten genoteerd. Op deze manier is men tot de volgende fouten gekomen, met de mogelijke oplossingen: De antenne van de RFID tag stond in direct contact met het item. (Oplossing: betere opleiding van het personeel) De antenne van de lezer werd bedekt door objecten die daar niet hadden moeten zijn. (Oplossing: duidelijke markeringen op de vloer plaatsen die aanduiden waar niets mag liggen) Een metalen plaat in de vorklift belemmerde de RFID tag tijdens het lezen. (Oplossing: een verlengstuk aan de vorklift bevestigen) De RFID tags waren fout bevestigd. (Oplossing: de bevestiging van de RFID tags verbeteren) De RFID tags werden afgeschermd door omliggende cases. (Oplossing: het inpakken verbeteren) De antenne van de RFID tag was gebogen of de chip was door het transport beschadigd. (Oplossing: voorzichtiger zijn) Het product heeft eigenschappen die sterke frequentievervorming veroorzaken. (Oplossing: de RFID tag aanpassen) Een aantal fouten heeft te maken met het gebrek aan ervaring in RFID, zoals waar best de RFID tags te bevestigen, maar de meeste fouten konden opgelost worden door procesverbeteringen. Zo bijvoorbeeld scande men de barcodes van de goederen in de nabijheid van de leespoorten, waardoor de read rates lager lagen omdat de antennes door mensen of producten gehinderd werden. Door de processen van het lezen van barcodes en het lezen van RFID tags te scheidden, verkreeg men veel betere read rates. Om de bevestiging van de RFID tags te verbeteren, werd het personeel beter opgeleid en werden er duidelijke instructies neergepend. Een groot aantal fouten werd veroorzaakt door RFID tags die naar de binnenkant van de pallet bevestigd waren en bedekt werden door andere cases. Door het inpakken te verbeteren, werden echter slechts kleine verbeteringen bereikt. Men denkt bij Metro Group dat gevoeligere lezers en betere RFID tags een oplossing zouden kunnen bieden. 82

94 Figuur 68: Een poster met aanwijzingen voor de bevestiging van RFID tags uit het distributiecentrum in Essen 314 Frequentievervorming treedt op wanneer het materiaal van het product of de verpakking de frequentie vervormt waarmee de RFID tag een antwoord terugzendt. Hierdoor kan de RFID tag niet meer correct gelezen worden. Voor dit probleem heeft men aangepaste labels ontworpen en bevindt de RFID technologie zich aan zijn fysieke grenzen. De enige oplossing om nog minder problemen te krijgen, is het aanpassen van de vorm en het type van verpakking. Nochtans is het probleem niet gigantisch groot, aangezien frequentievervorming slechts optrad bij een procent van de geteste producten (bijvoorbeeld bij Tetra Paks). Nadat de verschillende maatregelen getroffen waren, had men een algemene read rate van 93 procent. In Figuur 69 ziet u wat de gevonden oorzaken zijn van de zeven procent niet gelezen cases. 314 Metro Group, 2007, RFID: Ready for Action, URL: < (07/07/2009). 83

95 Read rate 93,00% 7,00% 3,01% 0,84% 0,49% 0,56% Antenne in contact met item RFID tag afgeschermd door vorklift RFID tag fout bevestigd 0,14% RFID tag afgeschermd 0,35% 1,61% Frequentievervorming Andere Onduidelijke oorzaak Figuur 69: De oorzaken van foute lezingen na de genomen maatregelen Testen Een van de belangrijkste voorwaarden voor goede leesresultaten is een correcte plaatsing van de RFID tags op de producten. Metro Group heeft samen met het European EPC Competence Center 316 testen gedaan in een laboratorium om te zien waar de RFID tags het best worden geplaatst op verschillende producten. Het doel was om algemene regels te ontwikkelen voor het plaatsen van RFID tags op cases met gelijkaardige vorm en afmetingen. De regels die Metro Group nuttig bevonden heeft staan in Figuur 68. De testen werden uitgevoerd in een speciaal daarvoor gebouwde echovrije kamer 317, vrij van alle externe invloeden van elektromagnetische golven en weerkaatsingen van deze golven. 315 Naar figuur 14 van Metro Group, 2007, RFID: Ready for Action, URL: < (07/07/2009). 316 European EPC Competence Center: infra, pg

96 Figuur 70: De echovrije kamer 318 Zo heeft men onder andere ontdekt dat men de frequentievervorming bij RFID tags op Tetra Paks 319 kan oplossen door de uiteinden van de tags op een bepaalde afstand af te knippen, zodat deze RFID tags terug correct gelezen worden. Het is dus mogelijk om een aantal problemen met RFID op te lossen door de technologie van dichterbij te bekijken. Door de wisselwerking tussen theorie en praktijk kan men technologische producten creëren die op maat gemaakt zijn voor de noden van de bedrijven. Figuur 71: RFID tag aangepast voor Tetra Paks Tetra Paks: infra, pg Metro Group, 2007, RFID: Ready for Action, URL: < (07/07/2009). 85

97 Conclusie van het pilootproject Metro Group heeft aan de hand van het pilootproject drie criteria gevonden die belangrijk zijn voor een goede implementatie van RFID: de keuze van de RFID tag en het type van de antennes, de opbouw van de lezers en de bouw van de poorten voor binnenkomende en uitgaande goederen Keuze van de RFID tag en type antennes De RFID tag staat aan de basis van de RFID technologie. Deze combinatie van microchip en antenne stelt de RFID tag in staat een signaal van de lezer te ontvangen en erop te antwoorden, door het signaal van de lezer op te vangen, er energie uit te halen en om te vormen tot een antwoord. Hoe dichter de RFID tag zich bevindt bij de lezer, des te meer energie is er beschikbaar. Het leesbereik 321 is dus de maximaal toegestane afstand waarop de RFID tag betrouwbaar geïdentificeerd kan worden. Deze afstand kan enorm gereduceerd worden door externe factoren, zoals bijvoorbeeld het materiaal waaruit het product is opgebouwd. Het type antennes is ook belangrijk. Zo heeft men enkelvoudige dipoolantennes 322, zoals gebruikt in het pilootproject, en dubbele dipoolantennes. Zonder verder in detail te treden, kan worden gezegd dat het voordeel van enkelvoudige dipoolantennes hun grote energie-efficiëntie is en van dubbele dipoolantennes het feit dat men ze in elke richting kan plaatsen Opbouw van de lezers Om het hele gebied van een poort voor binnenkomende of uitgaande goederen te bestrijken, zijn idealiter vier antennes nodig die bevestigd worden aan een lezer. Tijdens het leesproces wordt er serieel geswitcht tussen de antennes. De sequentie in welke de antennes van energie voorzien worden, is een van de belangrijkste beïnvloedbare parameters van de lezers. Als de lezer goed afgesteld is, kunnen de RFID tags zeer snel gelezen worden. Zo werden voor het pilootproject bijvoorbeeld lage palletten gebruikt, waardoor tijdens de switchsequentie de lagere antennes vaker geactiveerd werden dan de hogere antennes Bouw van de poorten voor binnenkomende en uitgaande goederen Een RFID poort voor binnenkomende en uitgaande goederen omvat meestal een kader, stootbescherming, een lezer bevestigd aan vier antennes en een RFID poort controle-unit. De antennes bevinden zich meestal achter een scherm van plastic dat neutraal is voor hoge frequenties. De poort kan bepaalde afmetingen hebben, de antennes kunnen op een bepaalde hoogte bevestigd worden, enz. 321 Leesbereik: infra, pg

98 Algemene besluiten uit de technische studie De initiële resultaten van het project tonen aan dat RFID nu klaar is voor gebruik in de praktijk. Door de introductie van de EPC Class 1/Gen. 2 standaard 323 bereikt RFID nu de vereiste leesresultaten in normale gebruiksomstandigheden. Door de technische analyse heeft Metro Group goed inzicht verkregen in het gebruik van RFID op item niveau. De volgende stap in het project zal de introductie van RFID in alle Metro Cash & Carry groothandelzaken in Duitsland zijn, alsook in honderd Real; hypermarkten en in alle centrale distributiecentra van MGL Metro Group Logistics. Eerst en vooral zal het gebruik van RFID beperkt zijn tot het registreren van binnenkomende en uitgaande goederen op palletten. Nochtans zal Metro Group ook zoeken naar manieren om RFID tags op retail units te gebruiken en gebruik maken van de voordelen van RFID in dit domein. Ten slotte zal Metro Group verdere RFID trials uitvoeren om het volledige potentieel van de RFID technologie te ontdekken en te benutten. Belangrijk in heel het proces is de samenwerking die Metro Group verwacht met partners, omdat het bedrijf van mening is dat supply chain optimalisatie enkel mogelijk is als retailers en industriepartners samenwerken met elkaar. Niet zozeer de integratie van RFID in bestaande processen, maar het zoeken naar nieuwe, meer efficiënte processen die de voordelen van RFID ten volle benutten, is volgens Metro Group essentieel om RFID economisch leefbaar te maken. 323 EPCglobal Class 1/Generation 2: infra, pg

99 7 Conclusie RFID is een technologie waar veel toepassingsdomeinen voor te bedenken zijn. Ook de voordelen van RFID zijn talrijk. Daarom lijkt het vanzelfsprekend dat deze technologie een grote doorbraak zal veroorzaken. In de retail sector lijkt het taggen van producten op item niveau een oplossing voor vele problemen. Als er echter economisch wordt gedacht, zijn er ook andere oplossingen denkbaar die een aanvaardbaar resultaat leveren aan een lagere kost en een lager risico. Het aantal cruciale problemen waarop vooral RFID een fundamentele oplossing kan bieden, vermindert drastisch bij een nadere kijk op het hele retailgebeuren. De grote doorbraak van RFID tags op item niveau in de retail sector heeft tot op heden nog niet plaatsgevonden. Aan de hand van de onderzoeksvragen wordt alles op een rijtje gezet, waarna een eindconclusie wordt getrokken over RFID in de retail sector via een kijk op adoptiegedrag van nieuwe technologieën. Onderzoeksvraag 1: Het relatieve voordeel van RFID technologie heeft een positieve invloed op de adoptie van RFID. Uit de interviews is duidelijk gebleken dat er vele voordelen denkbaar zijn bij het toepassen van RFID. Vooral het Metro Group RFID Innovation Center is bezig met het zoeken naar problemen die met behulp van RFID opgelost kunnen worden. In de praktijk (Colruyt en Unilever) blijken vele problemen echter op een andere manier opgelost te kunnen worden en blijkt RFID dikwijls niet in staat het probleem voldoende op te lossen, doordat de techniek nog niet op punt staat. De interviews tonen wel aan dat genoeg voordelen van RFID ten opzichte van andere technologieën zeker de adoptie ten goede zouden komen. Onderzoeksvraag 2: De compatibiliteit van RFID heeft een positieve invloed op de adoptie van RFID. Vooral het interview met Unilever gaf een klare kijk op de geringe compatibiliteit van RFID. Hoewel Metro Group testen heeft gevoerd om het aanbrengen en lezen van RFID tags te integreren in bestaande processen, blijven de benodigde infrastructuur, de incompatibiliteit met barcodelezers en de IT systemen en databases die de extra hoeveelheid gegevens moeten kunnen verwerken een belemmering voor de overschakeling op RFID. Het omgekeerde is ook waar. Mocht RFID volledig achterwaarts compatibel 324 zijn met barcodesystemen, zou de adoptie veel sneller plaatsvinden, wat de onderzoeksvraag bevestigt. 324 Schilling,

100 Onderzoeksvraag 3: De complexiteit van RFID heeft een negatieve invloed op de adoptie van RFID. RFID technologie zorgt voor heel wat eenvoudigheid in het zichtbaar maken van de supply chain, de voorraad onder controle houden, enz. Dit heeft een positief effect op de geïnterviewde partijen. De implementatie van RFID is echter een complex gebeuren, wat een ondoordachte overschakeling op RFID belemmert. Beide kanten van deze onderzoeksvraag zijn dus bevestigd in de interviews. Onderzoeksvraag 4: De kosten van RFID hebben een negatieve invloed op de adoptie van RFID. De verschillende kosten die in dit werkstuk besproken worden, worden ook in de interviews aangehaald als een grote reden om RFID niet te implementeren in de retail sector, vooral niet op item niveau, aangezien hier de kosten de baten nog niet overschrijden. Deze onderzoeksvraag is zeer waardevol als men spreekt over de adoptie van RFID. Onderzoeksvraag 5: De steun van het top management ten opzichte van RFID heeft een positieve invloed op de adoptie van RFID. Hoewel deze onderzoeksvraag plausibel lijkt, is er tijdens de interviews door geen enkele partij gesproken over de steun van het top management. Hierdoor is het onmogelijk om deze onderzoeksvraag te bevestigen of te weerleggen aan de hand van de verkregen informatie. Verder onderzoek is aangewezen. Onderzoeksvraag 6: IT expertise heeft een positieve invloed op de adoptie van RFID. IT expertise is nodig om de RFID technologie te ontwikkelen, zoals in het Metro Group RFID Innovation Center gebeurt. Om RFID te implementeren, zijn echter genoeg startpakketten aanwezig voor organisaties met veel of weinig IT expertise, zoals besproken in het deel over het Metro Group RFID Innovation Center 325. Daardoor is er een duidelijke reden om deze onderzoeksvraag te weerleggen. Onderzoeksvraag 7: De grootte van een organisatie heeft een positieve invloed op de adoptie van RFID. Uit het gesprek met Unilever is gebleken dat grote organisaties, zoals Wal-Mart, voldoende slagkracht hebben om de andere partners te dwingen een nieuwe technologie te implementeren. De pilootprojecten rond RFID worden ook gevoerd door de grotere organisaties, zoals Metro Group, Colruyt, Unilever, Wal-Mart, enz. Daardoor kan deze onderzoeksvraag bevestigd worden. 325 Metro Group RFID Innovation Center: infra, pg

101 Onderzoeksvraag 8: De bereidwilligheid van een organisatie heeft een positieve invloed op de adoptie van RFID. Hoewel deze onderzoeksvraag moeilijk aan te tonen is, is er een duidelijk verschil tussen Metro Group en andere retailers. Metro Group is een pionier om RFID toe te passen op item niveau in de retail winkel. Andere organisaties die minder in RFID geloven, voeren geen projecten uit of slechts een kleine test. Door dit grote verschil tussen Metro Group en andere retailers, lijkt deze onderzoeksvraag waarheid te bevatten. Onderzoeksvraag 9: Competitieve druk heeft een positieve invloed op de adoptie van RFID. Uit de interviews is niets aan het licht gekomen over het bestaan van competitieve druk om RFID te implementeren. Enkel in de literatuur rond de implementatie van RFID binnen Wal-Mart is gesproken over de reactie van de concurrenten op deze actie. De concurrenten waren op hun hoede hoe het project vorderde en namen stappen om klaar te zijn om ook RFID te implementeren. Volgens Metro Group, Unilever en Colruyt is dit echter een verkeerde strategie en is er coöperatie nodig om een dergelijke technologie succesvol te implementeren. Daardoor is deze onderzoeksvraag noch bevestigd, noch weerlegd. Waarschijnlijk schuilt er een grond van waarheid in, maar is dit echter niet altijd correct op lange termijn. Onderzoeksvraag 10: Externe hulp heeft een positieve invloed op de adoptie van RFID. Uit onderzoeksvraag 6 is gebleken dat organisaties niet steeds de interne IT kennis nodig hebben, maar wel externe hulp in het succesvol implementeren van RFID. Metro Group en vooral het Metro Group RFID Innovation Center geven externe organisaties voldoende informatie en steun in het implementatieproces van RFID. Ook Colruyt, die lezingen gaf aan Carrefour en Delhaize, bood externe steun aan. RFID is nochtans nog niet volledig doorgebroken, waardoor deze onderzoeksvraag slechts in geringe mate bevestigd kan worden. Onderzoeksvraag 11: Externe voortrekkers hebben een positieve invloed op de adoptie van RFID. Uit alle interviews is gebleken dat standaardisatieorganisaties belangrijk zijn om standaarden te ontwikkelen, wat een voorwaarde is voor alle geïnterviewde partijen om nog maar te denken aan het implementeren van RFID. De inspanningen van Metro Group op het gebied van RFID hebben veel interesse opgewekt voor RFID, maar nog niet echt retailers overhaald om RFID te implementeren. Daardoor wordt deze onderzoeksvraag bevestigd als het gaat over standaardisatieorganisaties, maar noch bevestigd, noch weerlegd als het gaat over retailers die een voortrekkersrol hebben. 90

102 Dit onderzoek heeft de meeste onderzoeksvragen kunnen bevestigen, maar uiteraard is de steekproef niet groot genoeg om significante gegevens te verkrijgen. Daarom zal er zeker verder onderzoek moeten gevoerd worden. Naast deze onderzoeksvragen heeft het onderzoek andere feiten aan het licht gebracht. Des te meer men erin slaagt om source tagging 326 te doen, waarbij het product wordt getagd van zodra het bestaat, des te groter de mogelijke voordelen van RFID zijn. Daarvoor is het noodzakelijk om een goede samenwerking te hebben tussen de verschillende bedrijven in de supply chain, waarbij de kosten van RFID evenredig worden verdeeld naargelang de voordelen die elke partij heeft. Het gaat niet over het overleven van de sterksten, maar over het overleven van diegenen die het meest samenwerken. De implementatie van RFID brengt echter meerdere problemen met zich mee. Een probleem is dat prototyping 327 geen optie is voor RFID, aangezien de echte voordelen slechts geplukt kunnen worden als RFID in heel de supply chain wordt geïntegreerd. Een zeer goede samenwerking van alle partners zal cruciaal zijn om RFID ooit op item niveau in de retail te kunnen implementeren. Door het bestaan van consumentengroepen die heel sceptisch zijn over de privacyaspecten van RFID, zoals Consumers Against Supermarket Privacy Invasion and Numbering (CASPIAN 328 ), zal er veel aandacht besteed moeten worden aan het beschermen van de privacy van de consumenten en aan het duidelijk communiceren hiervan. 329 Het beleid van Metro Group is hier een goed voorbeeld voor. Een andere reden om RFID niet toe te passen, is het feit dat de technologie momenteel nog niet goed genoeg is. Dit bevestigen de testen bij Colruyt 330 en Metro Group 331. Als dit niet verbetert, is er weinig hoop op een massale overstap naar RFID op item niveau in de retail. Deze organisaties kunnen zich maar een beperkte hoeveelheid fouten veroorloven, aangezien het voordeel van RFID heel snel ongedaan gemaakt kan worden door verkeerde leesresultaten van de producten van de klant. Logischerwijze willen weinig organisaties als eerste de stap nemen om RFID te implementeren, maar wachten ze op de reactie van elkaar. 326 Kroon et al., In de vorm van pilootprojecten op kleine schaal Quilter, Colruyt: infra, pg Metro Group: infra, pg

103 Als er naar de toekomst van RFID gekeken wordt volgens Rogers 332, wordt duidelijk dat er twee voorwaarden nodig zijn voor een mogelijkheid tot adoptie van een technologie. De kost moet lager zijn dan een bestaande norm en de nieuwe technologie moet voldoende differentieerbaar zijn ten opzichte van de huidige technologie. Momenteel is de totale kost om RFID op item niveau te implementeren nog steeds niet aanvaardbaar laag genoeg, zeker niet voor fast moving consumer goods, en differentieert de technologie zich te weinig van de barcode, denk maar aan de mogelijkheid om met barcode self-scanning 333 te doen en nadien te betalen met een vingerafdruk, wat Near Field Communication overbodig maakt. Daardoor is er weinig hoop dat RFID echt volledig zal doorbreken op item niveau in de retail sector. Volgens Van Dyck is RFID veroordeeld tot een niche technologie, aangezien RFID niet breed genoeg inzetbaar is. Zo hebben de testen in het pilootproject van Metro Group 334 leesresultaten van meer dan 98 procent aangetoond bij palletten met minder dan 40 stuks, terwijl die leesresultaten minder dan 90 procent waren bij palletten met meer dan 80 stuks, waardoor het duidelijk is dat RFID toepasbaar is voor een klein aantal objecten ineens, maar technisch minder geschikt is om zeer veel items tegelijkertijd te identificeren. Van Dyck verwees ook naar het werk van Gourville 335, die spreekt over de pain of adoption en het burning platform. Er moet een echte nood zijn om een probleem op te lossen, een burning platform. RFID is echter een oplossing voor veel problemen die niet essentieel zijn, of opgelost kunnen worden op een eenvoudigere manier. Er is in de retail op item niveau niet echt een burning platform voor RFID. Daarnaast is er een kost, die misschien naar de klanten doorgerekend zal worden. Ook zijn sommige klanten bang voor inbreuken op hun privacy, waardoor er een redelijk grote pain of adoption is. Beide redenen spreken in het nadeel van RFID. Christensen 336 zegt dat organisaties steeds geneigd zijn om applicaties steeds verder te ontwikkelen, waardoor men high-end applicaties krijgt. Deze applicaties kunnen echter niet opwegen tegen low-end applicaties die de noden van de klant ook vervullen. Daarom is er in de retail op item niveau waarschijnlijk geen toekomst, of slechts in enkele toepassingen (duurdere artikels zoals kleding), voor RFID, aangezien men met andere, goedkopere en eenvoudigere oplossingen (zoals de barcode) heel wat problemen kan oplossen en een voor de klant aanvaardbare oplossing kan aanbieden. 332 Rogers, Metro Group Real; Future Store: infra, pg Technische studie van Metro Group: infra, pg Gourville, Christensen,

104 Figuur 72: Het Innovator s Dilemma van Christensen 337 Tot slot is het, zoals Unilever zegt, steeds belangrijk dat men niet naar oplossingen gaat kijken, zoals RFID, maar dat men naar de klant kijkt. De klant is de persoon wiens noden in de retail vervuld moeten worden en er moet gekeken worden welke problemen van de klant niet zonder RFID kunnen opgelost worden. Zoals Unilever, komen de meeste organisaties dan tot de conclusie dat RFID een oplossing zonder probleem is, waardoor er weinig hoop is dat RFID zal geïmplementeerd worden op item niveau in de retail. Bij deze conclusie zijn enkele bemerkingen. Zo is er waarschijnlijk, zoals aangetoond in het project in Galeria Kaufhof, wel een toekomst voor RFID in de markt van luxeartikelen, waar RFID naast diefstalpreventie ook een informatieve rol voor de klant kan spelen. Hier worden dus wel degelijk noden van de klant ingewilligd en weegt de kostprijs relatief veel minder zwaar door. Ook is het mogelijk dat RFID wel kan doorbreken op item niveau in de retail, als klanten echt de behoefte hebben aan draadloze herkenning van producten, bijvoorbeeld bij de aanschaf van een intelligente ijskast, een intelligente wasmachine, enz. Uiteraard zal de vraag hiernaar van de klant moeten komen en zullen er reeds genoeg producten van een RFID tag moeten voorzien zijn. Dit is een beetje de situatie van de kip en het ei: er zullen goederen getagd moeten worden om applicaties te ontwikkelen, maar er zal nood zijn aan RFID tags als er applicaties ontwikkeld worden

105 8 Besluit Dit werkstuk onderzoekt de mogelijkheden tot implementatie van RFID op item niveau in de retail sector. Tevens wordt de technologie besproken en gekeken wat de huidige toestand is van RFID in de retail sector. Het werkstuk begint met een literatuuronderzoek, waarbij een aantal aspecten van de technologie en standaarden uitgelegd worden. Tevens wordt gekeken naar artikels vanuit het standpunt van de experts, de producenten, de retailers en de consumenten. De literatuur over RFID die recent genoeg is om relevant te zijn, is echter schaars. De grote probleemstelling is de vraag waarom RFID nog niet doorgebroken is op item niveau in de retail sector en of dit ooit met grote waarschijnlijkheid zal gebeuren. Dit gebeurt aan de hand van een aantal onderzoeksvragen, die het adoptiegedrag vanuit drie invalshoeken 338 bekijken. Het onderzoek zelf bestaat uit een exploratief onderzoek aan de hand van bevoorrechte getuigen via interviews. Zowel Colruyt, Unilever, Real; Future Store, Metro Group RFID Innovation Center, EPC Competence Center en Van Dyck waren bereid mee te werken aan het onderzoek. Als belangrijke en innovatieve retailer in België, gaf Colruyt een goede kijk op RFID vanuit het standpunt van de retailer. Hier werd duidelijk dat vooral de technische gebreken het bedrijf tegenhielden om verder te investeren in RFID. Als wereldspeler in de fast moving consumer goods markt gaf Unilever een mooie kijk op RFID vanuit het standpunt van de producent. De grootste barrière bij Unilever was het aanpassen van de infrastructuur, wat momenteel bijna onmogelijk lijkt. Als retailer gaf de Real; Future Store een mooie kijk op een pilootproject rond RFID in de praktijk en de reactie van consumenten op het gebruik van RFID. RFID werd op item niveau in de retail enkel toegepast in de beenhouwerij van Real; Future Store en in Galeria Kaufhof. Metro Group gaf als expert een enorme schat aan informatie in het Metro Group RFID Innovation Center en in het EPC Competence Center. De resultaten tonen aan dat de standaarden op punt staan, dat er technisch enorme vooruitgang geboekt is, maar dat een 100 procent leesbaarheid in de toekomst niet te halen is zonder aanpassingen aan de producten en de infrastructuur. Van Dyck hielp in het maken van een eindconclusie, gezien vanuit het adoptiegedrag van nieuwe technologieën. Volgens de theorieën van Rogers 339, Gourville 340 en Christensen 341 is er naar alle waarschijnlijkheid weinig toekomst voor RFID op item niveau in de retail sector. 338 infra, pg

106 Een aanbeveling voor verder onderzoek is het uitvoeren van een kwantitatieve business case met de huidige generatie RFID tags in de supply chain van een retailer, zodat de kosten en opbrengsten voor alle partijen duidelijk geanalyseerd worden en om te zien of RFID momenteel winstgevend kan zijn voor alle partijen en op welk niveau van tagging dit eventueel mogelijk is. Ook zou er best recentelijk een adoptieonderzoek rond RFID moeten gedaan worden, want het meest recente dateert van Dit is uiteraard te gedateerd om hier nog nuttige informatie uit te halen. Tot slot is dit exploratief onderzoek slechts een begin om via kwantitatieve methoden een onderzoek te voeren bij verschillende partijen in de retail sector om significante resultaten te krijgen die veralgemeenbaar zijn. Het onderzoek in dit werkstuk beperkt zich enkel tot het onderzoeken van de adoptie van RFID op item niveau in de retail sector. Verder onderzoek naar RFID in andere sectoren, op andere niveaus en in andere geografische gebieden kan nuttig zijn om een bredere kijk te krijgen. 339 Rogers, Gourville, Christensen, Collins,

107 9 Bijlagen 9.1 Bijlage 1: Gebruikte frequenties van RFID systemen in verschillende landen Domdouzis, 2007 I

108 9.2 Bijlage 2: Technische uitdieping van de µ-chip Specificaties van de µ-chip Eenvoudig mechanisme: 128-bit read only memory Super-micro chip: 0,4 mm x 0.4 mm Zonder batterij: de µ-chip heeft een passief geïntegreerd circuit (IC, Integrated Circuit), die de microgolf van de lezer ontvangt, stroom uit de microgolf produceert, de ID van de µ-chip decodeert en het terug naar de lezer verzendt. Unieke ID (µ-chip ID): elke µ-chip slaat unieke 128-bit gegevens op in zijn ROM zoals zijn ID, om het van anderen te onderscheiden. Radiofrequentie: 2,45 GHz Maximaal communicatiebereik: ongeveer 25 cm (met een externe antenne) (lezer: 300mW, 4 Pach antenne, circulaire polarisatie) Reactietijd: 20 msec Figuur 73: een blokdiagram van de µ-chip Werking van de µ-chip Ondervraging: Wanneer de lezer door een eindapparaat (PC) wordt geactiveerd, straalt het microgolven uit op de µ-chip die aan een drager bevestigd is en de µ-chip zendt zijn µ-chip ID naar de lezer terug. De drager kan een tag, een etiket of een product zijn. Database query: Het eindapparaat gaat de authenticiteit van de µ-chip ID na en gebruikt het om informatie van de database terug te winnen over het artikel dat de µ-chip draagt. Het resultaat van de query kan op het eindapparaat worden getoond of door een softwaretoepassing worden gebruikt. De bouw van de database: De database kan bij de server op de site of bij de centrale server gelokaliseerd zijn en bewaart attributen van de drager van de µ-chip. De informatie verbonden aan de gebeurtenis van een lezing kan worden gebruikt om de database te updaten I

109 Het verbinden: Het verbinden van elke µ-chip ID met de drager wordt verwezenlijkt door de bevestiging van de µ-chip op de drager. De attributen van het artikel bestaan op dit punt uit de basis input in de database. Voor een efficiënt, geautomatiseerd verbindingsproces zijn er steeds consulting en ingenieursdiensten beschikbaar. Figuur 74: Diagram van de werking van een RFID systeem met een µ-chip Mogelijke applicaties van de µ-chip De µ-chip kan gebruikt worden in ID management. Zo kunnen zowel een toegangsverlenende badge als een inkomticket voor een evenement beveiligd worden door een µ-chip te integreren. Figuur 75: De µ-chip in ID management 347 De µ-chip wordt verder ook gebruikt gedurende de hele levensduur van producten. Zo worden unieke µ-chip ID s toegekend aan individuele componenten van producten en aan gehele producten. Deze ID s worden in een database bijgehouden, samen met informatie over productstadia zoals de productie, de distributie en de recyclage II

110 Figuur 76: De µ-chip in life cycle management III

111 9.3 Bijlage 3: Innovaties van de Real; Future Store Hier worden kort even de belangrijkste innovaties besproken die te vinden zijn in de Real; Future Store aan de hand van de sitemap. De innovaties zijn onderverdeeld in drie centrale domeinen: gemak (convenience), ervaring (experience) en informatie (information). Momenteel worden de innovaties in deze masterproef besproken, maar ter plaatse kan men de hulp inroepen van twee robots 349, Ally en Roger, die de weg wijzen naar bepaalde innovaties, desgewenst een rondleiding geven en bij elke innovatie een gepaste uitleg kunnen geven. Figuur 77: Robot Ally Partner: Metralabs I

112 Figuur 78: Sitemap van de Real; Future Store in Tönisvorst Mobiel winkelen (Mobile Shopping) 352 Een gsm wordt een Mobile Shopping Assistant (MSA). Deze hoogtechnologische combinatie van hardware en software zorgt ervoor dat de winkeltrip van de klant een succes wordt. De MSA is een softwareprogramma dat op een gsm geïnstalleerd kan worden. Eerst helpt het om het boodschappenlijstje op te stellen (op de pc thuis of op de gsm) en dan toont het de weg naar die boodschappen in de winkel. De boodschappen kunnen met behulp van de camera gescand worden, waarna ze van het boodschappenlijstje naar de rekening verplaatsen. De MSA geeft de meest up to date prijsinformatie en geeft ook tussentijds het rekeningsaldo weer. Figuur 79: De Mobile Shopping Assistant 353 Als alle producten gescand zijn, wordt er een barcode gegenereerd die bij het scannen aan de checkout de juiste rekening presenteert. Het zorgt er dus zelfs voor dat men sneller kan betalen bij de checkout Partners: ETH Zürich, Pironet NDH, T-Systems II

113 9.3.2 Sportafdeling (Sports Department) 354 De Future Store biedt sporters de mogelijkheid om nieuwe toestellen te testen vooraleer ze te kopen. Als klanten informatie nodig hebben, kunnen ze zowel terecht bij het personeel in de sportafdeling voor deskundig advies, als in een speciale informatiehoek waar een Informatie Terminal details kan geven over geselecteerde producten. Figuur 80: De sportafdeling 355 Een speciale attractie in de sportafdeling is het ambient geluid. Deze geluidsdouches, luidsprekers met een speciaal membraam die aan het plafond bevestigd zijn, vullen de sportafdeling, de informatiehoek en de fietsafdeling met verschillende achtergrondgeluiden. Hun output kan enkel gehoord worden door mensen die zich precies onder de geluidsdouches bevinden, waardoor in deze verschillende zones afzonderlijke werelden worden gecreëerd en aparte ervaringen opgeroepen kunnen worden. Deze geluidsdouches worden over heel de winkel toegepast, waardoor men bijvoorbeeld bij de vismarkt het gevoel krijgt aan de kust te zijn. Figuur 81: Geluidsdouche Partners: Cisco Systems, Echion, Multiq Eigen foto III