Kijken in de baarmoeder Diagnostische hysteroscopie

Transcriptie

1 GYNAECOLOGIE Kijken in de baarmoeder Diagnostische hysteroscopie ONDERZOEK

2 U wordt op dag om uur verwacht op de poli/afdeling, locatie Als u verhinderd bent, wilt u dit dan tijdig melden en een nieuwe afspraak maken? Wij verzoeken u om 15 minuten voor het onderzoek aanwezig te zijn in verband met de administratieve afhandeling. Kijken in de baarmoeder In deze brochure leest u meer over onderzoek van de baarmoeder via een hysteroscoop (kijkbuis). U leest welke onderzoeken mogelijk zijn en hoe die in het algemeen verlopen. Deze informatie is een aanvulling op de uitleg van uw arts. Het is goed u te realiseren dat de situatie voor iedereen anders ligt. Daardoor kan het zijn dat het onderzoek bij u net iets anders verloopt dan hier beschreven. Uw arts zal dit altijd met u bespreken. Hysteroscopie: twee soorten Hysteroscopie betekent: kijken in de baarmoeder. De binnenkant van de baarmoeder wordt bekeken met een kijkbuis (hysteroscoop). Dit is een hol buisje met een doorsnede van 6 tot 10 mm dat via de vagina in de baarmoeder wordt gebracht. Er zijn twee soorten hysteroscopieën: Diagnostische hysteroscopie Dit is een onderzoek waarbij de arts via de kijkbuis kijkt of er afwijkingen aan de binnenkant van de baarmoeder zijn. De diagnostische hysteroscopie kan gecombineerd worden met kleine ingrepen zoals het verwijderen van een spiraaltje of een poliepje. Meestal is hiervoor geen verdoving nodig: een pijnstiller vooraf is voldoende. In deze brochure gaan we verder in op deze vorm van de hysteroscopie. 1

3 Therapeutische hysteroscopie Bij een therapeutische hysteroscopie wordt niet alleen gekeken (zoals bij een diagnostische hysteroscopie), maar wordt ook een behandeling gedaan. Via een grotere kijkbuis brengt de arts dan ook kleine instrumenten in de baarmoederholte. Dit kan bijvoorbeeld nodig zijn om grotere poliepen of vleesbomen te verwijderen of voor het opheffen van verklevingen in de baarmoeder. Deze ingreep vindt altijd onder algehele narcose of met een ruggenprik plaats. Over de therapeutische hysteroscopie is een aparte brochure verkrijgbaar: Behandelingen in de baarmoeder (therapeutische hysteroscopie). Figuur 1. De hysteroscoop wordt via de vagina in de baarmoederholte gebracht. 1. baarmoederwand 2. baarmoederholte 3. eierstok Wanneer een diagnostische hysteroscopie? Er kunnen verschillende redenen zijn voor een diagnostische hysteroscopie: Abnormaal bloedverlies tijdens of tussen de menstruaties (zie ook de brochure Hevig bloedverlies bij menstruatie ). Aanhoudende menstruatiepijn. Bloedverlies langer dan een jaar na de laatste menstruatie. Het uitblijven van de menstruatie na een curettage (= het schoonmaken van de baarmoeder na een miskraam). Verminderde vruchtbaarheid. Als u meerdere keren een miskraam of vroeggeboorte hebt gehad. Als de gynaecoloog afwijkingen heeft gezien bij een echo of ander onderzoek van de baarmoeder. Voorbereiding en planning Planning De hysteroscopie vindt bij voorkeur plaats als u niet ongesteld bent. Als abnormaal bloedverlies de reden is voor het onderzoek, is bloedverlies vaak niet te vermijden en meestal niet bezwaarlijk. Als u de pil gebruikt, is het onderzoek mogelijk op alle dagen dat u een pil inneemt. Bent u niet aan de pil, dan kan het onderzoek het beste gebeuren in de eerste helft van de cyclus: ná de menstruatie en vóór de eisprong. Dit laatste is zeker belangrijk als u zwanger wilt worden: voor de eisprong kan er nog geen 2

4 bevruchte eicel zijn die zich eventueel gaat innestelen. Verdoving Het onderzoek gebeurt meestal met alleen een pijnstiller. Soms wordt plaatselijke verdoving gebruikt. U komt dan voor het onderzoek naar de polikliniek Gynaecologie. In overleg met uw arts is eventueel ook algehele narcose of een ruggenprik mogelijk; u wordt dan voor één dag in het ziekenhuis opgenomen (dagopname). Nuchter Bij een hysteroscopie op de polikliniek hoeft u niet nuchter te zijn. U mag dan dus gewoon eten en drinken voordat u naar het ziekenhuis komt. Pijnstillers Van de assistente krijgt u één tablet Naproxen van 500 mg. Dit is een pijnstiller die ervoor zorgt dat de baarmoeder zich ontspant. Deze tablet dient u één uur voor de ingreep in te nemen. Het onderzoek Als het onderzoek poliklinisch gebeurt, neemt u plaats op een onderzoekstoel met uw benen in de beensteunen. De gynaecoloog doet soms eerst een inwendig onderzoek (door het inbrengen van twee vingers in de vagina) om de grootte en de stand van de baarmoeder te beoordelen. Dan wordt de kijkbuis in de vagina gebracht. Hiervan voelt u nauwelijks iets, alleen loopt er vaak wat water uit de vagina naar buiten. De arts brengt vervolgens de kijkbuis in de baarmoederholte. Bij het passeren van de baarmoedermond kan er een pijnlijk moment zijn. Meestal duurt dit maar heel kort. Door de kijkbuis komt de vloeistof om de baarmoederholte te kunnen bekijken, wat ook een menstruatie-achtig gevoel kan veroorzaken. Soms kan het nodig zijn een speculum (eendenbek) in te brengen waardoor de baarmoedermond goed zichtbaar wordt en met een tangetje vastgepakt kan worden. Ook kan de arts dan eventueel met een dun naaldje op een paar plaatsen in de baarmoederhals plaatselijke verdoving geven. U voelt dit nauwelijks. Zo nodig rekt de gynaecoloog de baarmoederhals iets op. Dit kan lichte menstruatie-achtige pijn geven. Het hele onderzoek duurt ongeveer een kwartier; bij kleine ingrepen kan het wat langer duren. Kleine ingrepen tijdens de hysteroscopie Zo nodig kan de gynaecoloog via de hysteroscoop met een tangetje kleine ingrepen in de baarmoederholte doen: Verwijderen van een poliep of een klein myoom Een poliep is een bijna altijd goedaardige uitstulping van het baarmoederslijmvlies (zie figuur 2). Een myoom (vleesboom) is een goedaardige uitstulping van de spierlaag van de baarmoeder (zie figuur 3). Beide kunnen abnormaal bloedverlies veroorzaken. De gynaecoloog kan een poliep of een klein myoom meestal weghalen met een elektrisch verhit lisje, een schaartje of 3

5 een ander instrumentje dat via de kijkbuis wordt ingebracht. Dit voelt u niet, in een poliep of vleesboom zitten geen pijnzenuwen. Als de poliep of het myoom groter is of gedeeltelijk in de wand van de baarmoeder ligt is een uitgebreidere ingreep nodig (zie de brochure Behandelingen in de baarmoeder (therapeutische hysteroscopie) Figuur 4. Een verkleving in de eileiderhoek Figuur 2. Een poliep in de baarmoederholte Verwijderen van een spiraaltje Soms is van een spiraaltje het touwtje niet meer te vinden. De gynaecoloog kan het spiraal dan via de hysteroscoop meestal gemakkelijk vinden en het met een tangetje verwijderen. Een heel enkele keer zit het spiraaltje vast in de wand van de baarmoeder en is een grotere operatie (therapeutische hysteroscopie) nodig (zie figuur 5). Figuur 3. Een myoom in de baarmoederholte Weghalen van verklevingen Dunne verklevingen tussen de voor- en achterwand van de baarmoederholte zijn eenvoudig door te knippen. Voor dikkere en uitgebreide verklevingen (syndroom van Asherman) is een grotere operatie (therapeutische hysteroscopie) nodig (zie figuur 4). Figuur 5. Het verwijderen van een spiraaltje Het afnemen van een biopt Tijdens de hysteroscopie kan de arts met een tangetje een stukje weefsel (biopt) van de baarmoederwand wegnemen voor weefselonderzoek. (Micro)curettage Dit is onderzoek van het slijmvlies van de baarmoeder, dat soms plaatsvindt na de hysteroscopie. Via de vagina brengt de 4

6 gynaecoloog een dun buisje (curette) in de baarmoeder zodat het slijmvlies van de baarmoederholte kan worden weggezogen of -geschraapt voor verder onderzoek. Na het onderzoek Naar huis Na afloop blijft u nog even in het ziekenhuis om te zien of alles goed gaat. Daarna kunt u snel weer naar huis. Als het onderzoek onder narcose of met een ruggenprik is gebeurd, moet u nog een paar uur in het ziekenhuis blijven. Klachten De meeste vrouwen hebben na afloop weinig klachten. U kunt de eerste dagen wel wat buikpijn hebben (zoals bij een menstruatie) en wat bloedverlies of bruine afscheiding. Werk Sommige vrouwen voelen zich na de ingreep nog vervelend. Het is dan ook het beste op de dag van het onderzoek geen zware werkzaamheden te doen. De dag erna kunt u over het algemeen uw gewone bezigheden weer oppakken. Na een hysteroscopie onder narcose of ruggenprik kan het verstandig zijn een paar dagen vrij te nemen. Gemeenschap Als u geen bloedverlies meer hebt, is er geen bezwaar tegen geslachtsgemeenschap. Nacontrole Meestal komt u na een aantal weken terug op de polikliniek. Met de gynaecoloog bespreekt u dan de bevindingen van het onderzoek en de mogelijke verdere stappen. Complicaties Een diagnostische hysteroscopie veroorzaakt zelden complicaties. Complicaties die een enkele keer voorkomen zijn: abnormaal veel bloedverlies; een ontsteking; overgevoeligheid; een klein gaatje in de baarmoederwand. Abnormaal veel bloedverlies Een diagnostische hysteroscopie geeft meestal wat bloedverlies, dat binnen een paar dagen vanzelf overgaat. Een heel enkele keer is het bloedverlies meer dan een flinke menstruatie. Neem in dat geval contact op met de polikliniek Gynaecologie. Het telefoonnummer vindt u achterin de brochure. Ontsteking Als u koorts en toenemende buikpijn krijgt, kan dit wijzen op een ontsteking van de baarmoederholte en/of de eileiders. Neem bij deze verschijnselen contact op met de polikliniek: u krijgt dan antibiotica om de ontsteking te behandelen. Overgevoeligheid U kunt overgevoelig blijken te zijn voor jodium of voor het verdovingsmiddel. Als u weet dat u ergens overgevoelig voor bent, vertel dit dan voor het onderzoek. Een overgevoeligheidsreactie komt maar heel zelden voor. Klachten zijn duizeligheid, 5

7 hartkloppingen en een ziek gevoel. Soms ontstaan de verschijnselen pas als u weer thuis bent. Neem dan contact op met de polikliniek. Een gaatje in de wand van de baarmoeder In zeldzame gevallen ontstaat tijdens de hysteroscopie een gaatje in de wand van de baarmoeder (perforatie). Omdat de baarmoederwand een spier is die samentrekt, geneest zo n klein gaatje vanzelf. Alternatief onderzoek In plaats van een diagnostische hysteroscopie kan de gynaecoloog ook besluiten om een ander onderzoek te doen: een waterecho of SIS (saline infusion sonohysterography). Hierbij brengt de gynaecoloog via een dun slangetje een beetje steriel water in de baarmoeder. Vervolgens wordt een inwendige (vaginale) echo gemaakt. Met de waterecho kunnen net als bij een hysteroscopie afwijkingen in de baarmoeder in beeld worden gebracht, maar een gelijktijdige behandeling is niet mogelijk. Vragen Hebt u na het lezen van deze folder nog vragen, dan kunt u contact opnemen met de afdeling Gyneacologie. Deze en andere folders staan ook op Bron: Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie 6

8 St. Antonius Ziekenhuis T E patienteninformatie@antoniusziekenhuis.nl Notities:

9 Meer weten? Ga naar 312/12-16 Dit is een uitgave van Patiëntenvoorlichting