10 april 2017 Kathmandu-Babaré, 9 uur rijden

Transcriptie

1 Charles Halberstadt is oprichter van HT Wandelreizen. De organisatie waarmee Hans en Fabienne de laatste 12 jaar naar Nepal zijn gereisd. Charles heeft in april drie dorpen bezocht en heeft zijn medewerking toegezegd aan de stichting Helping Thulo Parsel. Persoonlijk verslag van Charles Halberstadt van bezoek aan Babaré (Dolakha district), Bimkhori (Timal district) en Dushini (Dhading district) in het kader van wederopbouw huizen na de aardbevingen in april en mei april 2017 Kathmandu-Babaré, 9 uur rijden Vertrek uit Kathmandu om uur per jeep met gids Lal Kumar Shrestha uit Babaré, kok Prem Magar uit Bimkhori en de chauffeur. Lekker luxe. Ik moest voor de jeep 6500 rs per dag betalen plus diesel wat uitkwam op ongeveer 9000 rs totaal. Na een uur of 5 rijden steken we een pasje over na het wat hoger gelegen dorpje Mudhe. Vanaf hier is het uitzicht geweldig. De dubbeltop van de Gaurishankar en de daarachter in Tibet gelegen grijze wanden van de Menlungtse. Helemaal naar het oosten zien we duidelijk de toppen van Numbur en het gebergte waar we met de Numbur- en Sherpalandtocht doorheen lopen. Het is prachtig helder. Om 12 uur in Charikot wat gegeten, rijst met een groente-kerrie. Charikot is het districtshoofdstadje van Dolakha. Het ligt op een kam van een berg en je hebt er een mooi uitzicht naar het noorden naar de Gaurishankar en de Menlungtse. Dit gebied ligt vrij dicht bij het epicentrum van de tweede beving. In de dorpen vóór Charikot is de schade zeer groot. Dat kun je o.a. zien aan de hoeveelheid glinsterende daken van golfplaten. In Charikot zelf is er minder schade

2 omdat daar waarschijnlijk al beter werd gebouwd. Wat er aan gebouwen was ingestort is al bijna weer herbouwd. Dan is het nog 3 uur over een slechte ongeasfalteerde stofweg naar Babaré. We stoppen bij het huis van Lal Kumar waar we de nacht zullen doorbrengen. In dit dorp lag 100% van de huizen plat na de beving. Dat is ook niet zo verwonderlijk omdat het slechts 10 km van het epicentrum af ligt. Het feit dat er maar 2 doden zijn gevallen is alleen te danken aan het feit dat de beving midden op de dag plaatsvond. De meeste mensen zijn dan druk aan het werk op het land. Wat zal dat ongelooflijk schrikken zijn geweest. Lal Kumar beschrijft dat ook zo: de mensen zijn zelfs een jaar lang lamgeslagen geweest. Ze wisten niet anders te doen dan wachten op hulp. Ik denk aan Jan Midde die hier net na de aardbevingen geweest is. Wat moet dat een onbeschrijflijke toestand geweest zijn. Gelukkig kon hij meteen wat eerste noodhulp vanuit het HT/Sathikosath noodfonds geven: plastic zeilen en wat golfplaten zodat mensen een droge plek konden creëren om te kunnen slapen. Deze zijn her en der nog steeds in gebruik. Ook van andere kanten is er blijkbaar hulp geweest: alle mensen hebben nu in ieder geval weer een tijdelijk onderkomen van golfplaten. Het huis van Lal Kumar is het enige huis dat niet helemaal plat was: het bestond uit 3 verdiepingen: beneden, 1 e verdieping en een zolder. Bij de aardbeving waren de zolder en de 1 e verdieping ingestort maar de beneden was het allemaal nog vrij aardig intact. Lal heeft de bovenste etages afgebroken (het puin ligt nu netjes opgestapeld achter het huis en de balken die nog goed waren liggen in huis zodat ze droog blijven). Lal leeft nu met vrouw en kind in de ruimte op de begane grond. Ze willen er niet slapen omdat dat toch niet veilig voelt en daarom hebben ze in het kleine tuintje een soort tunnelhuisje van golfplaat gezet waar ze in slapen. Dat is in ieder geval veilig. Het plan is om op termijn een stukje veilig aardbevingsbestendig huis aan te bouwen i.pl.v. dat golfplaten hutje. En zo leven ze daar dan met 3 waterbuffels, 5 geiten een stuk of 10 kippen en een haan. Lal is trots op zijn eigen waterbron. Dat is heel prettig want je hoeft niet elke dag water te halen. Lal heeft genoeg land om van te kunnen eten en af en toe kan hij wat verkopen voor extra inkomsten, naast zijn werk als gids voor HT. Dat is trouwens voor meer mensen zo in Babaré. Het is een prettige omgeving met genoeg water, een mild klimaat en voldoende ruimte om gewassen te telen. Normaal gesproken gaat het hier best goed.

3 We lopen een stukje het dorp door en we kijken wat om ons heen. Ik kom keukenjongens tegen en dragers en overal word ik hartelijk begroet. Kom zitten, thee? Iets eten? Ik zie alle stadia van hoe mensen hebben gereageerd op die ramp. Een enkeling is snel in actie gekomen en heeft in allerijl een nieuw huis gebouwd met oude materialen en volgens het oude bouwpatroon. Dat kon nog zolang de regering geen bouwvoorschriften had afgekondigd. Die kwamen pas zo n 8 maanden na de aardbevingen. Ik schat dat nu ongeveer 10% van de mensen weer in een dergelijk huis wonen. Ook zijn er mensen bezig met de bouw van aardbevingsbestendige huizen. Dat kun je zien aan de stroken gewapend beton die door het bouwwerk heen gevlochten zijn. Ze bouwen vaak ook nog wel een veranda rondom het huis, dat is prettig om buiten te kunnen zitten. De bovenverdieping is opgetrokken van hout of golfplaat want hier mag de eerste etage niet meer bestaan uit steen net zoals het dak. Dan wordt de constructie te zwaar en minder stabiel, dus minder goed bestand tegen bevingen. De normale dakbedekking was leistenen platen maar dat mag nu dus niet meer. Jammer want het staat wel mooi en is goed weersbestendig. Nog eens 15% van de inwoners zal nu zo n huis hebben of aan het bouwen zijn. Dat betekent nog altijd dat 75% van de mensen zich moet behelpen met de tijdelijke shelters. In dit dorp bestaan eigenlijk al dergelijke huizen uit een paar palen met golfplaten eromheen. Ik vraag met af hoe dat is wanneer de zon schijnt, of wanneer het s winters koud is, of wanneer de moesson met zware buien langstrekt, dat moet binnen echt een enorme herrie geven. Verder lopend, een beetje na het dorp bezoek ik de site van de school. De oude school zit vol met scheuren en is dichtgetimmerd. Aan de ander kant van het schoolpleintje staat een noodgebouwtje, ook van golfplaten en daar vlak achter wordt het nieuwe aardbevingsbestendige schooltje neergezet. Dat wordt gedaan met het geld van het HT/Sathikosath noodfonds. Het fundament is uitgegraven en de eerste lagen stenen zijn gemetseld. Omhoog steken de palen van gewapend beton waarbij ik denk dat de bewapening wel wat steviger had gemogen. Maar, er wordt aan gewerkt en men hoopt dat het voor de volgende moesson in juni klaar zal zijn. Goed dat dit gedaan wordt met het geld dat we hadden ontvangen.

4 Bij terugkomst in het huis van Lal gaan we aan de dalbath met kip en we praten wat na over dit bezoek. Wat me duidelijk is, is dat er hier geen sprake meer is van een acute noodsituatie. De mensen hebben zich zo goed en zo kwaad als het gaat, gevoegd naar de situatie en ieder heeft op zijn of haar niveau plannen voor verbetering van de leefomstandigheden. De regering geeft rs aan mensen wier huis volledig onbewoonbaar is geraakt. Door administratieve regels, maar ook onkunde, slordigheid, onwil e.d. krijgen sommigen dat wel, anderen weer niet. Heb je een huis gebouwd volgens de richtlijnen van de regering dan kun je in aanmerking komen voor een subsidie van rs. Ik heb nog van niemand gehoord dat dat inderdaad is uitgekeerd. Lal zegt iets dat me wat in de war maakt: we redden ons hier wel en eigenlijk ben je te laat om te kijken naar een hulpvraag. Later blijkt dat toch wel heel anders te liggen. Met een extra matrasje van Lal slaap ik heerlijk in m n tentje. De kippen en de haan worden opgeborgen in een lage stenen hok vlak naast mijn tent. Het is stil en ik slaap als een roos. 11 april 2017 Babaré naar Bimkhori, de hele dag rijden De volgende ochtend word ik om half 5 gewekt door de haan. We gaan na een ontbijtje van wat groenten en een chapatti weer op weg om een uur of half 7. Eerst weer terug naar Charikot via een andere lagere route. We komen langs Singati, aan de oevers van de rivier, een vrij groot dorp dat ook totaal verwoest was na de aardbevingen. Het is hier voor een deel weer opgebouwd. Ooit ben ik hier eens langsgelopen na een tocht door Rolwaling en de oversteek over de Yalung La. Je kunt de route naar beneden heel goed zien liggen. Wat is het toch ook een schitterend land! Het is een hele rit waar we de hele dag over doen. De weg is niet slecht maar smal en hier en daar nogal beschadigd. Als we na Manthali op de hoofdweg aankomen tussen Kathmandu en het oosten van het land staan we een tijdje in een file. Er is een stuk van de bergwand naar beneden gekomen en we wringen ons over een alternatieve route boven de aardverschuiving langs naar waar de weg weer goed is. Rond een uur of 6 zijn we bij de plek waar we van de hoofdweg af moeten. We stoppen even voor een kopje thee bij een modern restaurantje. Een 10 tal jongeren op motoren houdt zich er ook op. Volgens Lal worden deze jongeren gesponsord met een motor door politieke partijen om stemmen te gaan winnen voor de komende verkiezingen. Het doet me een beetje denken aan de groepen hooligans die een tijdje Kathmandu terroriseerden met afpersingen en andere gewelddadigheden. We doen vervolgens nog een uur over de laatste 9 km over de erg slechte weg naast en door de nu droogstaande- rivier. Prem zegt dat ze hier in de moesson niet kunnen rijden en dat er dan naar de hoofdweg gelopen moet worden. De eerste stop is beneden het dorp bij een gebouw dat is neergezet en gefinancierd door het HT/SkS noodfonds. Ernaast staat een piepkleine waterkrachtcentrale, het is niet meer dan een waterpijp met een dynamo, waarvan het gebouwtje was ingestort. Vanuit het dorp was het verzoek gekomen om deze voorziening te kunnen plaatsen in een nieuw gebouwtje. Dat gebouwtje is nu dus klaar en ze kunnen het binnenkort omzetten. Het gebouw is ongeveer 4x zo groot uitgevallen en er is een gemeenschapsruimte aan vast gebouwd. Vervolgens rijden we omhoog naar het dorp, de weg is zo mogelijk nog slechter hier. We stoppen bij het huis van een broer (of oom) van Prem. Dit is zo n huis dat opnieuw is opgebouwd maar dan in

5 oude stijl. Er wordt mij een plek aangewezen meteen naast het huis voor mijn tent maar daar voel ik me niet veilig. De mensen die er nu wel in wonen hebben blijkbaar geen keus en zij zijn al min of meer gewend aan het risico. Aan de andere kant op een meter of 10 afstand is er ook nog wel een plekje naast de koeienstal en naast de weg. Dat voelt beter. Er is hier geen toilet (die was ingestort en is nog niet herbouwd) en ik kan terecht ergens langs de kant van de weg, zegt iedereen. Bimkhori is een dorp waar met name onze Magars vandaan komen. De hele kookfamilie natuurlijk Prem, Chandra, Dil, Sante Bahadur en nog veel meer. De plek waar we slapen is op een vrij steile helling met uitzicht op het dal en de tegenoverliggende bergen. Overal verspreid liggende huisjes. De terrassen zijn piepklein en s avond kletsen we wat over het leven in Bimkhori. De meesten hebben in tegenstelling tot in Babaré lang niet genoeg land om van te kunnen eten. Het is hooguit genoeg voor 6 maanden. Dus voor de overige 6 maanden moet er geld op de plank komen door te werken bij HT of een andere trekking organisatie. Sommigen zijn in het buitenland gaan werken zoals in Korea of in het Midden Oosten. Andere bronnen van inkomsten zijn, net als in Babaré de verkoop van een beetje melk en soms van een geit of waterbuffel als er voldoende geluk is geweest dat ze in leven bleven. 12 april 2017 Bimkhori en terug naar Kathmandu In de ochtend maken we een ommetje door het lagere deel van Bimkhori. Daardoor kan ik niet goed overzien hoe groot het dorp eigenlijk is maar volgens Prem ligt het grootste deel nog een stuk hoger. Het bestaat voor het overgrote deel uit tijdelijke shelters, hier deels ook bestaande uit bamboemuren met veel kieren tussen de bamboehoutjes. Daken zijn soms van golfplaat, soms van een wazige constructie met zeildoek. Dat kan niet waterdicht zijn, denk ik. Een gezin is bezig met een nieuw huis, volgens nieuwe methode te bouwen. Zij hebben kans gezien geld te lenen van iemand die een rente berekent van 3%, per maand wel te verstaan, dus 36% per jaar. Dat is natuurlijk bijzonder moeilijk op te brengen maar het jonge gezinnetje kan met hun klein pasgeboren kindje niet

6 meer leven in het krot waar ze nu wonen. We lopen langs het onbewoonbare huis van een oud mannetje die hier alleen woont. Hier is geen uitzicht op welke verbetering ook maar. Prem wijst de landjes aan van Chandra en Dil, waar ze t.z.t. van plan zijn om een nieuw huis te bouwen. Chandra heeft voor dat doel al wat hout gekocht voor de deuren en kozijnen. Het ligt opgeslagen onder een blauw dekzeil. Geen idee wanneer het er van komt om verder te gaan met bouwen. Chandra en Prem huren ook nog een huis in Kathmandu met name voor hun kinderen zodat ze daar naar een fatsoenlijke school kunnen. Dat kost allemaal handen vol met geld en van huizen bouwen zal het wel niet komen, hoewel de voorkeur daar wel naar uitgaat. Voorheen woonden de drie broers met elkaar in één huis dat totaal met de grond gelijk is gemaakt. Nu willen ze graag elk een huis. Van de regering heeft 1 van hen de bijdrage van rs gekregen dus daar kunnen ze nu niet zo veel mee. Dan worden we uitgenodigd in een oud huis dat de aardbeving redelijk heeft doorstaan. De bovenste zij-nokken zijn ingestort. De familie is Tamang en de man des huizen houdt bijen die zich ophouden in de muur. Aan de buitenkant zie je de kleine opening waar bijen in en uit vliegen. Honing is duur en hij verkoopt er goed van. Wij krijgen ieder een half glas vol en het is echt heerlijk. Zo n deel van je inkomen weggeven aan vreemden is toch ook wel weer ongelooflijk en hartverwarmend. Na een paar uur heb ik het wel gezien en we rijden na de lunch van dalbaath in een paar uur terug naar Kathmandu. Ik voel me vies van het overtollige stof en geniet van een warme douche. Ik lees in de krant dat de luchtverontreiniging nu 299 microgram fijnstof per m3 lucht bevat. In Nederland wordt als maximum 25 microgram aangehouden, in Nepal 40 microgram. Ik probeer zo min mogelijk te ademen, oppervlakkig en door mijn neus. Gelukkig heb ik vooralsnog geen last van longproblemen. 13 april 2017 Kathmandu-Dushini (Dhading district)-kathmandu Om 7 uur vertrekken we. Ratna Kaji, die de scepter zwaait over de Sathikosath huizen en zijn dochter Yeshica die wij sponsoren, gaan ook mee. We stoppen in het hoofdplaatsje Dhading en nemen koffie met gebak. Hier hetzelfde beeld als in Charikot, Singati en Manthali. Er is minder ingestort en meer weer hersteld. Dan is het weer over een slechte stofweg omhoog naar ons Gurung dorp Dushini. De situatie is hier echt nog veel slechter dan in Bimkhori. Wat het leven hier nog eens extra bemoeilijkt is het feit dat er geen directe waterbronnen zijn. Gelegen bovenop een heuvel moeten mensen een half uur naar beneden lopen en vervolgens weer 1 uur omhoog om 20 liter water te halen. Het gevolg is dat ze hier geen waterbuffels of koeien kunnen houden want die hebben veel water nodig. Dat betekent dat er nog minder bronnen van inkomsten zijn. Er is één nieuw huis in aanbouw. Dat is van de lokale onderwijzer. Hij heeft blijkbaar goede connecties of komt uit een rijke familie. De rest bestaat uit armzalige shelters waarbij hier veel minder golfplaat is gebruikt. Bijna alle shelters zijn van houten planken of bamboe. Bovenop de heuvel staat een witte tent van Unicef. Het

7 is in de plaats gekomen van een healthpost gebouwtje. Binnen is verdeeld in 2 ruimtes met in elk een primitief bed. De gezondheidswerker is niet aanwezig. Ik bekijk de medicijnen en het instrumentarium en zie dat het niet veel anders is dan toen ik hier ruim 40 jaar geleden in het kader van mijn opleiding HBO-V onderzoek deed naar het functioneren van healthposts in de rurale gebieden van Nepal. Naast een flinke pot pijnstillers, vitaminen en een paar soorten antibiotica is er niet veel. Er is een terrein naast de tent en daar is de nieuwe healthpost gepland, gefinancierd door het HT/Sathikosath noodfonds. Ik begrijp dat er net na de aardbeving een afvaardiging hier is geweest van het noodfonds en ongeveer 1 maand geleden zijn er weer wat mensen geweest. Recentelijk wordt uit de berichtgeving vanuit het noodfonds gemeld dat de plannen nu zijn goedgekeurd en ook de financiering rond is. Er kan gebouwd gaan worden. Het huis van Raju Gurung is niet meer dan een verzameling golfplaten en houten planken, schots en scheef. Raju woont er ook niet maar leeft in Kathmandu. Ik vraag naar de toiletten die door de HT reisleiders Perry en Nicole hier zijn gebouwd en ja hoor, die staan er nog steeds. Leuk! Ik denk dat ik wel een goede indruk heb bij het zien van dit kleine stukje Dushini en wil weggaan. Maar een vrouw houdt ons tegen. Waarom ga ik nu al weg? Hoe het kan dat ik denk alles zo gezien te hebben! OK, ik laat me overhalen en daal af naar wat je meer het centrum van het dorp zou kunnen noemen. Het is hier inderdaad bijzonder armoedig en primitief. Er wonen hier ook een aantal kinderen die via Sathikosath op de LAS-school in Kathmandu zitten. Wat moet dat een verschil zijn voor deze kinderen. Dit deel van Dushini bestaat uit 13 huizen en er is nog iemand die als drager vaak meegaat met HT iets verderop. Er is geen water anders dan in de rivier beneden. Ja, er is wel water in een naburig dorp maar die willen dat niet delen met Dushini en omdat Dushini een klein dorp is kunnen ze dat gevecht niet winnen. Ik vind dit dorp het meest treurige van de 3 dorpen die ik heb bezocht. De mensen zien er ongezond en mager uit en er is iets van troosteloosheid, geen uitzicht op verbetering of hoop.

8 Als we dan uiteindelijk vertrekken wil de gezondheidswerkster wel meerijden. Ze moet examen doen en heeft een maand vakantie. Dat is natuurlijk prima en ik kan haar mooi wat vragen stellen. Wat voor opleiding heeft ze? 2 Jaar gezondheidsopleiding met een aantekening gynaecologie/obstetrie Wat ervaart zij als het grootste gezondheids risico in Dushini? Zonder aarzelen zegt ze geboorten! 29% van de moeders overlijdt tijdens een geboorte. Hoeveel mensen maken nu gebruik van de Unicef tent per dag? Ongeveer 10 tot 15 zegt ze. Is er nog een andere healthpost in de buurt? Nee, die in Dhading is het dichtsbij. Heeft ze een idee hoe groot de gemeenschap is waarvoor ze werkt? Dat vindt ze moeilijk om te zeggen maar na enig aandringen komt ze op een getal van ergens tussen de 500 en 1500 mensen. Op weg naar Kathmandu komen allerlei ideeën mijn hoofd binnenstromen. Ik ben blij dat ik het nu zelf heb mogen zien. Ik ben blij dat Lal Kumar en Prem en vandaag ook Ratna Kaji erbij waren. Ik begrijp nu ook waarom Lal Kumar zich bescheiden opstelt als het gaat over de steun want ik zou als het om moeilijke leefomstandigheden gaat Dushini op plaats 1 zetten en daarna Bimkhori en daarna pas Babaré. Maar naar onze maatstaven verdienen ze overal hulp. Hoe nu verder? De regering stelt rs ( 430,00) beschikbaar aan mensen wier huis is vernietigd of onbewoonbaar is geworden. Als ze daarna een nieuw huis hebben dat voldoet aan de eisen van de overheid kunnen ze nog eens rs ( 2.500,00) krijgen. Hans en Fabienne Buijing van Stichting Helping Thulo Parcel hebben in Thulo Parcel al 12 huizen gebouwd voor ongeveer rs per huis. (= ongeveer 4500,-) Stel nu dat we mensen in principe een huis zouden kunnen geven door deels een gift ( rs) en deels een lening ( rs) die kan worden terugbetaald met het geld van de regering. Dat zou betekenen dat we uiteindelijk via de aanpak van Helping Thulo Parsel huizen kunnen bouwen voor rs. Mochten de mensen geen geld krijgen van de regering dan kunnen we de lening altijd nog schenken.