CRITICALLY APPRAISED TOPIC
|
|
- Karolien Philomena Willemsen
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 CRITICALLY APPRAISED TOPIC VOCHTBEPERKING BIJ HARTFALEN "MAG HET EEN SLOKJE MEER ZIJN?" Naam E.M. Blom Functie CCU verpleegkundige i.o. Locatie OLVG locatie Oost Mentor Marlies Bakker Praktijkopleider Petrouschka Werker Klinisch epidemioloog Anne Pannekeet Datum 25 januari 2017
2 INHOUDSOPGAVE Achtergrond 3 Vraagstelling 4 Zoekstrategie en uitkomst 4 Kritische beoordeling van het bewijs 5 Conclusie 7 Niveau van aanbeveling 7 Commentaar 7 Klinische relevantie met vertaling naar de praktijk 7 Referenties 8 Bijlage 1: Checklist Cochrane - systematic review 9 Bijlage 2: Checklist AGREE - richtlijn 10 2
3 ACHTERGROND Hartfalen (HF) is een klinisch syndroom dat wordt gekenmerkt door een tekortschietende pompfunctie van het hart. Volgens de recente richtlijn chronisch HF van de European Society of Cardiology (ESC) hebben patiënten met HF de volgende kenmerken; symptomen van kortademigheid of moeheid, in rust of tijdens inspanning, met objectieve aanwijzingen voor een cardiale dysfunctie 1. Bij voorkeur vastgesteld middels echografie. Wanneer er twijfel bestaat over de diagnose, moet er tevens een adequate respons zijn op de standaard behandeling van chronisch HF. Er wordt onderscheid gemaakt tussen systolisch en diastolisch HF. Men spreekt van systolisch HF als de symptomen van hartfalen gepaard gaan met een afgenomen linkerventrikelejectiefractie (LVEF) tot minder dan 35-40%. Is er een redelijke tot normale LVEF (> 45%) dan gaat het om diastolisch HF omdat de symptomen worden toegeschreven aan een afgenomen relaxatie van het hart tijdens de diastole. Soms gebruikt men nog de termen links- en rechtsfalen, waarbij linksfalen betrekking heeft op patiënten die voornamelijk kortademigheidsklachten hebben op basis van alveolair oedeem en rechtsfalen op patiënten met voornamelijk perifeer oedeem. HF gaat per definitie gepaard met een tekortschietende pompfunctie, deze kan verschillende oorzaken hebben. Bijvoorbeeld ischemie, myocarditis, cardiomyopathie en druk- en/of volumeoverbelasting. De ernst van de klachten wordt beschreven met behulp van de New York Heart Association (NYHA-)classificatie: NYHA I : Geen klachten NYHA II : Klachten tijdens forse inspanning NYHA III : Klachten tijdens matige inspanning NYHA IV : Klachten in rust of tijdens lichte inspanning 2. Uit cijfers van de Nederlandse hartstichting blijkt dat er in Nederland bijna patiënten bekend zijn met HF. Naar schatting neemt dit aantal alleen maar toe en zal het naar verwachting in 2025 wel patiënten betreffen. De stijging wordt verwacht doordat mensen ouder worden dankzij de succesvolle behandeling van coronaire hartziekten. HF heeft een slechte prognose en betreft een grote patiëntengroep. Waar er jaarlijks patiënten de diagnose hartfalen krijgen, overlijden er in hetzelfde jaar patiënten aan hartfalen 3. De gemiddelde vijfjaarsoverleving is ongeveer 45%. Bij degenen die opgenomen worden in het ziekenhuis met als diagnose hartfalen is binnen één jaar 40% overleden of her- opgenomen 4. Om deze reden zijn er veel onderzoeken gaande betreffende het optimaliseren van de medicatie en behandeling. In OLVG locatie Oost krijgen patiënten met HF op de CCU vrijwel meteen bij opname een vochtbeperking opgelegd van 1500ml per 24uur, dit onafhankelijk van de NYHA-klasse. Deze vochtbeperking wordt gestart door artsen als onderdeel van de behandeling/beleid. Echter vragen verpleegkundigen zich af of deze interventie ook daadwerkelijk altijd nodig is. Voor patiënten is het lastig om zich aan de vochtbeperking te houden en door frequente intraveneuze toediening van vocht wordt de orale intake nog verder beperkt. De vraag van verpleegkundigen heeft er toe geleid om te gaan onderzoeken of een vochtbeperking van 1500ml per 24uur invloed heeft op de behandelduur van de patiënt met HF opgenomen op de CCU in OLVG locatie Oost. 3
4 VRAAGSTELLING Om tot een juiste vraagstelling te komen is de volgende PICO opgesteld: P I C O Patiënten met HF die zijn opgenomen op de CCU van OLVG locatie Oost (NYHA klasse I-IV) Geen vochtbeperking Vochtbeperking van 1500ml per 24uur Geen verschil in behandelduur voor de patiënt De klinische vraagstelling hierbij luidt: Het verwerpen van een vochtbeperking (I) heeft geen verschil in behandelduur (O) voor patiënten met HF die zijn opgenomen in OLVG locatie Oost (P) ten opzichte van het opleggen van een vochtbeperking van 1500ml per 24 uur (C). ZOEKSTRATEGIE EN UITKOMST Met behulp van de informatiespecialist van de bibliotheek uit OLVG locatie Oost, is op 8 november 2016 de volgende search string samengesteld voor het zoeken in PubMed; ("Heart Failure"[Majr] OR "heart failure"[tiab]) AND (Water Deprivation[Majr] OR ((drink*[ti] OR water[ti] OR fluid*[ti]) AND (limit*[ti] OR restrict*[ti]))) Inclusie criteria Exclusie criteria - Patiënten gediagnostiseerd met HF ouder dan 18 jaar - Studies waarin een vochtbeperking wordt vergeleken met vrij drinken - Patiënten met pulmonale hypertensie - Studies die verricht zijn op dieren Deze zoekstrategie leverde 27 artikelen op. Na het lezen van de titels en samenvattingen van de artikelen met behulp van de klinisch epidemioloog van het hartcentrum, is één systematic review geselecteerd. De systematic review is volledig gelezen en beoordeeld middels de Cochrane checklist; Systematische review van Randomized Controlled Trials (zie bijlage 1). Daarnaast is de ESC richtlijn met betrekking tot hartfalen geselecteerd en beoordeeld middels de AGREE checklist (zie bijlage 2). De richtlijn is gevonden via de website Deze richtlijn wordt gebruikt bij bepalen van het beleid/behandeling voor patiënten met HF in OLVG locatie Oost. 4
5 KRITISCHE BEOORDELING VAN HET BEWIJS 5
6 6
7 CONCLUSIE Zowel de richtlijn als de systematic review geven niet direct antwoord op de vraag of het verwerpen van een vochtbeperking van 1500ml per 24uur geen verschil heeft in de behandelduur voor patiënten met HF. Wel zijn er andere relevante bruikbare resultaten, die betrekking hebben op andere uitkomstmaten. Volgens de Vecchis, R. et al. 5 kan er bijvoorbeeld worden geconcludeerd dat vrije vochtinname geen nadelig effect heeft op heropname op basis van HF en op mortaliteit. Echter is de gepoolde OR voor beide variabelen niet statistisch significant. Om deze bevindingen definitief te bevestigen concluderen zij wel dat er aanvullende RTC's nodig zijn met grotere sample sizes. Uit de ESC richtlijn voor acuut en chronisch HF komen de volgende bruikbare aanbevelingen voor de patiënt naar voren; vermijd overmatige vochtinname en herken behoefte aan veranderde vochtinname, zoals hoge temperatuur en braken. Voor de zorgverlener is het van belang om bij een hoge lichaamstemperatuur en braken de vochtbeperking aan te passen. Daarnaast kan een vochtbeperking van ml overwogen worden bij patiënten met ernstig HF om symptomen te verlichten. Ook is een belangrijke aanbeveling voor de zorgverlener dat de hoeveelheid vochtinname geïndividualiseerd wordt, rekening houdend met lichaamsgewicht en periodes met hitte. De richtlijn heeft een hoge level of evidence en de methodologische kwaliteit van de richtlijn is goed genoeg om te concluderen dat de bovenstaande aanbevelingen dienen te worden opgenomen in het huidige protocol voor de behandeling van patiënten met HF in het OLVG. NIVEAU VAN AANBEVELING Niveau van aanbeveling is 16. COMMENTAAR De methodologische kwaliteit van de systematic review 'Effects of limiting fluid intake on clinical and laboratory outcomes in patients with heart failure' is hoog. Echter is er door de onderzoekers een taalrestrictie gebruikt, alleen Engelstalige studies zijn geselecteerd. Ook is er sprake van statische significante heterogeniteit tussen de studies. De gepoolde OR voor beide variabelen berust op toeval (heropnames p=0,32 - mortaliteit p=0,14) en er is voor de variabele heropnames sprake van statische heterogeniteit (I 2 =65,10%, p=0,02). Daarbij hebben de meeste studies een kleine sample size en is er een groot verschil in follow-up duur. De ESC richtlijn is beoordeeld middels de AGREE checklist, de methodologische kwaliteit van de richtlijn is voldoende. Echter staan de methode voor het systematisch zoeken naar de wetenschappelijke artikelen, de sterke punten en beperkingen en de wijze van het selecteren van de onderzoeken niet beschreven. Aannemelijk is dat dit wel goed is uitgevoerd en dat het mogelijk in een ander document beschreven staat. De kosten voor het toepassen van deze richtlijn zijn ook niet beschreven. Verder valt op dat het niet is benoemd of het perspectief en de voorkeuren van de doelpopulatie zijn nagegaan, mogelijk is dit wel gedaan. KLINISCHE RELEVANTIE MET VERTALING NAAR DE PRAKTIJK Het is van belang dat patiënten met HF zo goed mogelijk behandeld worden volgens het best beschikbare bewijsmateriaal. Een onderdeel van de behandeling/leefregels voor patiënten met HF is nu een vochtbeperking van 1500ml per 24u. Uit de hier bovenstaande bevindingen blijkt dat: - Overmatige vochtinname vermeden moet worden. - De behoefte van veranderde vochtinname herkent moet worden, zoals hoge temperatuur en braken. De zorgverlener dient hierop de anticiperen. - Een vochtbeperking van ml per 24uur overwogen kan worden bij patiënten met ernstig HF om symptomen te verlichten. - Het voor de zorgverlener van belang is dat de vochtinname geïndividualiseerd wordt, rekening houdend met lichaamsgewicht en periodes met hitte. De bevindingen zijn van hoge mate klinisch relevant waardoor het is aan te bevelen om deze op te nemen in het protocol/beleid van OLVG. Dit houdt in dat het is aan te bevelen om als behandelend arts de vochtbeperking van ml per 24u alleen in het beleid op te nemen bij patiënten met ernstig HF. Voor het geheel verwerpen van de vochtbeperking is meer onderzoek nodig. 7
8 REFERENTIES 1. Ponikowski P, Adriaan A, et al. ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure. 2016; juni. Beschikbaar via: Practice-Guidelines/Acute-and-Chronic-Heart-Failure. Geraadpleegd 2016 november Wall EE van der, Werf F van de, et al. Cardiologie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum; p Koopman C, Dis I van, et al. Hartfalen. Feiten en cijfers hartfalen. 2012; juni. Beschikbaar via: Geraadpleegd 2016 november Hoes AW, Walma EP, et al. Multidisciplinaire richtlijn hartfalen. 2010; juni. Beschikbaar via: Geraadpleegd 2016 november Vecchis R de, Baldi C, et al. Effects of limiting fluid intake on clinical and laboratory outcomes in patients with heart failure. Herz 2016: 41: Offringa et al. Inleiding Evidence Based-medicine 3de herziene druk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum; p
9 BIJLAGE 1 Artikel SR-RCTs checklist Validiteit Toepasbaarheid Bewijskracht Algemeen oordeel Eventuele aanvullingen Effects of limiting fluid intake in clinical and laboratory outcomes in patients with heart failure Soort onderzoek: Systematic review 1. Is de vraagstelling adequaat geformuleerd? (Score: ja) 2. Is de zoekactie adequaat uitgevoerd? (Score: ja) 3. Is de selectieprocedure adequaat uitgevoerd? (Score: ja) 4. Is de kwaliteitsbeoordeling adequaat uitgevoerd? (Score: ja) 5. Is adequaat beschreven hoe date-extractie heeft plaatsgevonden? (Score: ja) 6. Zijn de belangrijkste kenmerken van de oorspronkelijke onderzoeken beschreven? (Score: ja) 7. Is statische pooling op een correcte manier uitgevoerd? (Score: ja) 8. Is adequaat omgegaan met klinische en statische heterogeniteit van de onderzoeken? (Score:?) 1. Overeenkomst van de patiënten in het onderzoek met de eigen patiënten? Ja, geheel overeenkomstig. 2. Haalbaarheid in de eigen praktijkvoering? Ja, het OLVG wil werken volgende de best beschikbare evidence. 3. Voor en nadelen voor de behandeling voor de patiënt? Indien het verwerpen van een vochtbeperking geen extra behandelduur dan wel mortaliteit oplevert voor de patiënt, zijn er alleen maar voordelen. De patiënt wordt minder belemmerd in het dagelijks leven. 4. Verwachtingen, voorkeuren en waarderingen van uw patiënt? Onbekend. A Goed - Selectiecriteria is taalrestrictie; alleen Engelstalige studies zijn geselecteerd - Studies hadden een relatief kleine sample size - Fors verschil in follow-up - Er is sprake van een significante heterogeniteit waardoor de studieresultaten niet goed vergelijkbaar zijn 9
10 BIJLAGE 2 Artikel AGREE 2016 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure Soort onderzoek: Richtlijn Domein 1: Onderwerp en doel 1. Het doel van de richtlijn is helder beschreven en eenvoudig te vinden (score: zeer eens) 2. De vragen die in de richtlijn aan de orde komen zijn duidelijk beschreven (score: zeer eens) 3. De populatie waarop de richtlijn van toepassing is, is specifiek beschreven (score: zeer eens) Domein 2: Betrokkenheid van belanghebbende 4. De leden van de werkgroep die de richtlijn heeft ontwikkeld komen uit alle relevante beroepsgroepen (score: eens) 5. Het perspectief en de voorkeuren van de doelpopulatie zijn nagegaan (score: zeer oneens) 6. De beoogde gebruikers van de richtlijn zijn duidelijk benoemd (score: zeer eens) Domein 3: Methodologie 7. Er zijn systematische methoden gebruikt voor het zoeken naar wetenschappelijk bewijsmateriaal (score: zeer oneens) 8. De criteria voor het selecteren van het wetenschappelijk bewijsmateriaal zijn duidelijk beschreven (score: zeer oneens) 9. De sterke punten en beperkingen van het wetenschappelijk bewijs staan beschreven (score: zeer oneens) 10. De gebruikte methoden om de aanbevelingen op te stellen staan duidelijk beschreven (score: zeer oneens) 11. Gezondheidswinst, bijwerkingen en risico s zijn overwogen bij het opstellen van de aanbevelingen (score: eens) 12. Er bestaat een expliciet verband tussen aanbevelingen en het onderliggend wetenschappelijk bewijsmateriaal (score: eens) 13. De richtlijn is door externe experts beoordeeld (score: eens) 14. Een procedure voor herziening van de richtlijn is vermeld (score: zeer eens) Domein 4: Helderheid en presentatie 15. De aanbevelingen zijn specifiek en ondubbelzinnig (score: zeer eens) 16. De verschillende beleidsopties zijn duidelijk vermeld (score: zeer eens) 17. De kernaanbevelingen zijn gemakkelijk te herkennen (score: zeer eens) Domein 5: Toepassing 18. De richtlijn beschrijft de bevorderende en belemmerende factoren bij het toepassen van de richtlijn (score: eens) 19. De richtlijn geeft advies en hulpmiddelen voor de toepassing van de aanbevelingen in de praktijk (score: eens) 20. De mogelijke implicaties van het toepassen van de aanbevelingen voor de kosten en benodigde middelen zijn overwogen (score: zeer oneens) 21. De richtlijn geeft criteria om te toetsen of de richtlijn wordt gevolgd (score: zeer oneens) Domein 6: Onafhankelijkheid van de opstellers 22. De opvattingen van de financierende instantie hebben geen invloed gehad op de inhoud van de richtlijn (score: zeer eens) 23. Conflicterende belangen van leden van de richtlijn-werkgroep zijn vastgelegd en besproken (score: zeer eens) Bewijskracht Algemeen oordeel Eventuele aanvullingen Staat bovenaan in de piramide van bewijs De richtlijn wordt aanbevolen, met aanpassingen. Nu ontbreekt iedere verantwoording en wetenschappelijke onderbouwing maar de richtlijn geeft goede handvaten voor het diagnostiseren en behandelen van patiënten met hartfalen. 10
11 Artikel AGREE Domein 1 (score: zeer eens) 2016 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure TOELICHTING BEOORDELING Het doel van de richtlijn is beschreven in de introductie: Hartfalen wordt te voorkomen en te behandelen. Een praktische richtlijn voor het stellen van een diagnose en behandeling en hierin beslissingen nemen, samengesteld voor mensen in de gezondheidszorg. De vraag is beschreven in kopje 3.1; de definitie van hartfalen beperkt zichzelf tot de fase waarin er klinische symptomen zichtbaar zijn. Voordat deze klinische symptomen zich openbaren zijn er asymptomatische klachten welke de voorlopers zijn van hartfalen. Herkennen van deze voorlopers is belangrijk. Indien deze eerder behandeld worden kan de mortaliteit verlaagd worden. De interventies waarmee ze dit willen doen, staan duidelijk beschreven. De populatie waarop de richtlijn van toepassing is, is duidelijk beschreven. Het betreft patiënten met hartfalen, beschreven in o.a. kopje 3.3. Daarbij is de NYHA klasse beschreven in een bijlage van dit document wat de stadium van de ziekte vermeld daarbij is een prognose beschreven. De co-morbiditeit is uitgebreid meegenomen in dit document en wordt per kopje beschreven. Domein 2 (score: eens) De namen en plaatsen van de mensen die hebben meegewerkt staan duidelijk beschreven op de eerste pagina van het document. Daarnaast staat in de appendix de organisatie dan wel instelling beschreven. Onduidelijk is wat de exacte discipline is in de vereniging waarin ze werken. Wel staat beschreven dat de groep is samengesteld uit cardiologen, Via de link op pagina 2 zijn werkgroepen beschreven, echter zijn hierbij niet alle leden vermeld. Het is niet beschreven of er is gekeken naar het perspectief van de patiënten. De beoogde gebruikers zijn duidelijk beschreven namelijk de gezondheidsprofessionals om hen te helpen bij de klinische besluitvorming. Domein 3 (score: oneens) De systematische zoekstrategie is niet beschreven in het artikel. De criteria voor het selecteren van het bewijsmateriaal is niet beschreven. De sterke punten en beperkingen van artikelen staan niet beschreven. In de richtlijn wordt gebruik gemaakt van een gestandaardiseerde indeling van onderzoeksresultaten van interventie studies zoals opgesteld door de ESC. Hiermee worden de artikelen ingedeeld naar mate van bewijskracht. dit wordt weergeven in een tabel. Na indeling van de bewijskracht worden conclusies getrokken over de effectiviteit van de artikelen. De bijwerkingen en risico s zijn meegenomen bij het opstellen van de aanbevelingen. Per behandeling wordt gekeken naar de gezondheidswinst en risico s voor zover van toepassing. Zo ook vermeld in de tabel van aanbeveling. Er bestaat een expliciet verband tussen de aanbevelingen en het onderliggende wetenschappelijke bewijsmateriaal. Dit wordt tweemaal vermeld, eenmaal in de toelichting van het onderwerp d.m.v. referenties. Verder staat het ook vermeld in een samenvattende tabel. De richtlijn is voor publicatie door externe experts beoordeeld. De richtlijn ondergaat een uitgebreide review door CPG (Clinical Practice Guidelines) en externe experts. Daarna wordt de richtlijn aangepast, CPG keurt de uiteindelijke richtlijn goed voor publicatie voor de European Heart Journal. Voor het updaten van de richtlijn wordt verwezen naar een ander document, hierin staat beschreven dat de richtlijn minimaal elke 4 jaar een update krijgt. 11
12 Artikel Domein 4 (score: zeer eens) 2016 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure De aanbevelingen staat duidelijk beschreven met concrete doelgroep hierbij beschreven. Wanneer wel en wanneer niet een bepaalde behandeling toe te passen met hierbij het beoogde resultaat. De beleidsopties zijn duidelijk vermeld, er zijn stroomschema s opgesteld m.b.t. toepassen van medicatie. Hierbij staan de start dosering en de beoogde dosering vermeld. Hartfalen heeft verschillende oorzaken, ze raden aan deze eerst te behandelen, daarbij hebben ze verschillende co-morbiditeit uitgebreid besproken en aangeven wat hierop voor actie te ondernemen. De kernaanbevelingen zijn voor chronisch en acuut hartfalen apart van elkaar weergegeven in een stroomdiagram. Domein 5 (score: neutraal) De richtlijn beschrijft de bevorderende en belemmerende factoren voor het toepassen van de richtlijn. Er worden toelichtingen gegeven ter overweging. De richtlijn geeft advies en hulpmiddelen voor de toepassing in de praktijk. Zo is er een pocket editie van de richtlijn beschikbaar, welke een samenvatting van de richtlijn bevat. Helaas is deze alleen te bestellen en niet online beschikbaar. De kosten voor het toepassen van de aanbevelingen zijn niet beschreven. Er zijn geen criteria beschreven om te toetsen of de richtlijn gevolgd wordt. Domein 6 (score: zeer eens) De financierde partij is beschreven in een bijlage. Hierin staat beschreven dat ESC het maken van de richtlijn financiert en dat er geen commerciële partijen van buitenaf bij betrokken zijn. Zij kunnen dus geen invloed uitoefenen op de richtlijn. Conflicterende belangen van leden van de werkgroep zijn besproken. 12
VAN KLINISCHE ONZEKERHEID NAAR EEN ZOEKSTRATEGIE
VAN KLINISCHE ONZEKERHEID NAAR EEN ZOEKSTRATEGIE Drs. Willemke Stilma Docent verpleegkunde HvA Mede met dank aan dr. Anne Eskes 1 INHOUD 5 stappen EBP Formuleren van een klinische vraagstelling PICO Zoekstrategie
Nadere informatieVersie juni
HARTFALEN Apeldoornse/Zutphen TWA Inleiding Hartfalen is een veel voorkomende aandoening. Tussen 20 en 30% van de bevolking krijgt te maken met hartfalen, meestal als zij ouder zijn dan 70 jaar. Momenteel
Nadere informatieSystematic Reviews Dr. Hester Vermeulen
Systematic Reviews Dr. Hester Vermeulen Amsterdam School of Health Professionals / HvA Amsterdam Kwaliteit en Proces Innovatie / AMC Amsterdam Goede zorg Effectief Doelmatig Veilig Tijdig Toegankelijk
Nadere informatieSystematic Reviews Dr. Hester Vermeulen
Systematic Reviews Dr. Hester Vermeulen Amsterdam School of Health Professionals / HvA Amsterdam Kwaliteit en Proces Innovatie / AMC Amsterdam Systematisch literatuur onderzoek RCT s worden gemaakt om
Nadere informatieFormulier voor het beoordelen van de kwaliteit van een systematische review. Behorend bij: Evidence-based logopedie, hoofdstuk 2
Formulier voor het beoordelen van de kwaliteit van een systematische review Behorend bij: Evidence-based logopedie, hoofdstuk 2 Toelichting bij de criteria voor het beoordelen van de kwaliteit van een
Nadere informatieLiteratuuronderzoek. Systematische Review Meta-Analyse. KEMTA Andrea Peeters
Literatuuronderzoek Systematische Review Meta-Analyse KEMTA Andrea Peeters Waarom doen? Presentatie 1. Begrippen systematische review en meta-analyse 2. Hoe te werk gaan bij het opzetten van een review
Nadere informatieEBM. Domein arts. Overwegingen bij domein arts
EBM Wetenschappelijke uitkomsten uit klinisch relevant prognostisch, diagnostisch en therapeutisch onderzoek. Kennis, ervaring, persoonlijke waarden en verwachtingen van de dokter zelf. De individuele
Nadere informatieHandleiding Critically Appraised Topic (CAT) OLVG
Handleiding Critically Appraised Topic (CAT) OLVG Wat is een Critically Appraised Topic Een Critically Appraised Topic (CAT) is een korte systematische samenvatting en kritische beoordeling van de resultaten
Nadere informatieZoeken naar evidence
Zoeken naar evidence Faridi van Etten-Jamaludin Clinical librarian Medische Bibliotheek AMC 2 december 2008 Evidence Based Practice? Bij EBP worden klinische beslissingen genomen op basis van het best
Nadere informatieFORMULIER IV voor het beoordelen van een PATIËNT-CONTROLEONDERZOEK Versie oktober 2002, geldig t/m december 2005 Evidence-Based RichtlijnOntwikkeling Formulier IV: beoordeling patiënt-controleonderzoek
Nadere informatieDe beantwoordbare vraag (PICO)
4. Interpretatie effect (relevantie) 5. Toepassen in de praktijk De beantwoordbare vraag (PICO) Welke patiënten? P Welke interventie? Welk alternatief (comparison)? Welke uitkomst (outcome)? I C O P I
Nadere informatieEvidence based richtlijnontwikkeling (EBRO) training voor patiënten. Ton Kuijpers, Epidemioloog
Evidence based richtlijnontwikkeling (EBRO) training voor patiënten Ton Kuijpers, Epidemioloog Guru based medicine Inhoud Voorbeeld van een wetenschappelijk onderzoeksdesign (RCT) Mate van bewijs Conclusies
Nadere informatieWELKOM! Definitie EBP. Belangrijke vraag bij EBP. 3 Perspectieven EBP Wat is nu Evidence-Based Practice?
WELKOM! Wat is nu Evidence-Based Practice? Cursus ICO-groep Goes 03 juni 2016 Definitie EBP Belangrijke vraag bij EBP Het nemen van een beslissing op basis van het beschikbare bewijs in combinatie met
Nadere informatieMethodologie & onderzoek
JAAR 2 Methodologie & onderzoek Klinische les en Critical Appraised Topic deeltaak 11.3a en KET 11 in de leerlijn wetenschap. Wat is Een klinische les Een CAT Wat is een klinische les In een klinische
Nadere informatieCritical Appraisal of a Topic De 7 stappen van de CAT Bachelor geneeskunde 3de jaar AWV
Critical Appraisal of a Topic De 7 stappen van de CAT Bachelor geneeskunde 3de jaar AWV Arno Roest en Saskia Le Cessie CAT-project@lumc.nl Evidence based medicine (EBM) (Patho)fysiologie: Klachten, ziekte,
Nadere informatieOpleiding Verpleegkunde Stage-opdrachten jaar 3
Opleiding Verpleegkunde Stage-opdrachten jaar 3 Handleiding Voltijd Jaar 3 Studiejaar 2015-2016 Stage-opdrachten Tijdens stage 3 worden 4 stage-opdrachten gemaakt (waarvan opdracht 1 als toets voor de
Nadere informatieEvidence Based Practice. Marije de Lange. MANP, MSc verpleegkundig specialist CTC - klinisch epidemioloog
Evidence Based Practice Marije de Lange. MANP, MSc verpleegkundig specialist CTC - klinisch epidemioloog Inhoud presentatie - Inleiding - Ervaringen EBP - Herhaling theorie en de 5 EBP-stappen met praktijkvoorbeeld
Nadere informatieVoorwoord 1 0. Inleiding 1 1
Inhoud Voorwoord 1 0 Inleiding 1 1 1 Evidence-based diëtetiek: principes en werkwijze 1 3 Inleiding 1 3 1.1 Evidence-based diëtetiek 1 3 1.2 Het ontstaan van evidence-based handelen 1 5 1.3 Evidence-based
Nadere informatie- Geplaatst in VISUS EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE?
- Geplaatst in VISUS 4-2017 - EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE? Om de verschillen tussen de kennis uit het laatste wetenschappelijk bewijs en de klinische praktijk kleiner te maken is de afgelopen
Nadere informatieConsensus based methodiek
Bijlage 9 Methode ontwikkeling Bij elke module staat aangegeven volgens welke methodiek deze is uitgewerkt: Consensus based methodiek Evidence based methodiek (EBRO) Evidence based methodiek (GRADE) Consensus
Nadere informatieBehandeling van atrium fibrilleren op de IC. Mirjam Wikkerink, ANIOS IC
Behandeling van atrium fibrilleren op de IC Mirjam Wikkerink, ANIOS IC AF op IC 15% van de patiënten, meestal in de eerste 72 uur na ontstaan van sepsis Verminderde atriale contractie, hoge ventriculaire
Nadere informatieHandleiding voor het maken van een CAT
Pagina 1 van 9 Handleiding voor het maken van een CAT Wat is een CAT? Een CAT (Critically Appraised Topic) is een systematische samenvatting van de resultaten van een klein aantal studies over een onderwerp
Nadere informatieZorgpaden: Evidence Based or Wishful thinking?
Zorgpaden: Evidence Based or Wishful thinking? Jeroen van Oostrum Hoofd Business Intelligence Center 24 november 2009 Stellingen Stelling 1: Patiëntuitkomstmaten, zoals heropnames, complicaties en patiënttevredenheid,
Nadere informatieSystematische review als middel tot synthese van bestaande kennis
Systematische review als middel tot synthese van bestaande kennis Trudy Bekkering, epidemioloog Cebam, 2018 1 Inhoud Achtergrond Wat is een systematische review? Hoe systematische reviews maken? Verschillende
Nadere informatieEvidence Based Practice in de alledaagse praktijk. Definitie EBP 16-4-2015
Evidence Based Practice in de alledaagse praktijk Lies Braam, verpleegkundig specialist neurologie 26 maart 2015 V &VN neurocongres Definitie EBP Bij EBP gaat het om klinische beslissingen op basis van
Nadere informatieHARTFALEN BEHANDELRICHTLIJNEN
HRTFLEN BEHNDELRCHTLJNEN Voor meer informatie zie hartfalen.nl 2015 Novartis Pharma, oktober 2015, 1015HF466074 Wat is de definitie van hartfalen? De richtlijn van de European Society of Cardiology (ESC)
Nadere informatieEvidence Based Practice
Evidence Based Practice V&VN VAR Netwerkdag 25 november 2016 'Leiderschap met lef' Dr. Getty Huisman de Waal, RN Basis voor alledaagse beslissingen Traditie Ervaring Intuïtie Anekdote Eén artikel Financieel
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 9. Samenstelling van de werkgroep 11
Inhoud Voorwoord 9 Samenstelling van de werkgroep 11 Samenvatting 13 Samenvatting van de aanbevelingen 13 Symptomen van het PD 13 Criteria voor PD 14 Risicofactoren 14 Meetinstrumenten 14 Patiëntenperspectief
Nadere informatieEvidence zoeken @ WWW
Evidence zoeken @ WWW Dirk Ubbink Evidence Based Surgery 2011 Informatie Jaarlijks: >20.000 tijdschriften en boeken MEDLINE: >6.700 tijdschriften Jaarlijks 2 miljoen artikelen gepubliceerd 5500 publicaties
Nadere informatieHANDLEIDING CAT. Handleiding voor het maken van een CAT
Pagina 1 van 9 Handleiding voor het maken van een CAT Wat is een CAT? Een CAT (Critically Appraised Topic) is een systematische samenvatting van de resultaten van een klein aantal studies over een onderwerp
Nadere informatieSymptomen bij hartfalen 24 november M. Aertsen Verpleegkundig specialist hartfalen Diakonessenhuis Utrecht/Zeist
Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 M. Aertsen Verpleegkundig specialist hartfalen Diakonessenhuis Utrecht/Zeist Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele
Nadere informatieLeeswijzer evidence summaries logopedische behandeling
Leeswijzer evidence summaries logopedische behandeling Inge Zoutenbier, Lotte Versteegde, Jenta Sluijmers, Ingrid Singer en Ellen Gerrits (2016) 1 In opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Logopedie
Nadere informatieEvidence Based Practice
Hoe lees je als verpleegkundige een artikel? Anne-Margreet van Dishoeck en Marjolein Snaterse Namens de Werkgroep Wetenschappelijk onderzoek; Mattie Lenzen Ingrid Schiks Henri van de Wetering Ellen van
Nadere informatieSystematische reviews op het gebied van complementaire en alternatieve geneeskunde: belang, methoden en voorbeelden uit de acupunctuur
Samenvatting Systematische reviews op het gebied van complementaire en alternatieve geneeskunde: belang, methoden en voorbeelden uit de acupunctuur Dit proefschrift heeft ten doel bij te dragen aan het
Nadere informatieDirk Ubbink. Evidence Based Surgery Workshop 2010
Dirk Ubbink Evidence Based Surgery Workshop 2010 Jaarlijks: 20.000 tijdschriften 17.000 nieuwe boeken MEDLINE: >6.700 tijdschriften jaarlijks 2 miljoen artikelen gepubliceerd 5500 publicaties per dag!
Nadere informatieDe 7 stappen van een CAT
De 7 stappen van een CAT Patiënt (praktijk) Vertaalslag (expert) Wetenschap (literatuur) 1 klinisch scenario trefwoorden 2 klinische vraag 3 literatuur search 4 kritisch beoordelen artikel 7 bottom line
Nadere informatieBelangenverklaring. L. Ottevanger. In overeenstemming met de regels van de Inspectie van de Gezondheidszorg (IGZ)
Belangenverklaring In overeenstemming met de regels van de Inspectie van de Gezondheidszorg (IGZ) Naam: Organisatie: L. Ottevanger Erasmus MC Ik heb geen 'potentiële' belangenverstrengeling Cryotherapie
Nadere informatieCochrane Netherlands. Cursus Evidence-Based Practice voor zorgprofessionals
Cochrane Netherlands Cursus Evidence-Based Practice voor zorgprofessionals Utrecht, 7 en 9 november 2018 Achtergrond Iedere zorgprofessional neemt gedurende een werkdag continu beslissingen, bijvoorbeeld
Nadere informatieDe oudere patiënt met comorbiditeit
De oudere patiënt met comorbiditeit Dr. Arend Mosterd cardioloog Meander Medisch Centrum, Amersfoort Dr. Irène Oudejans klinisch geriater Elkerliek ziekenhuis, Helmond Hartfalen Prevalentie 85 plussers
Nadere informatieBij gebrek aan bewijs
Bij gebrek aan bewijs kennis is macht! internet in de spreekkamer P.A. Flach Bedrijfsarts Arbo- en milieudienst RuG 09-10-2006 1 3 onderdelen 1. Wat is EBM 2. Zoeken in PubMed 3. Beoordelen van de resultaten
Nadere informatieCochrane Netherlands. Cursus Evidence-Based Practice voor zorgprofessionals
Cochrane Netherlands Cursus Evidence-Based Practice voor zorgprofessionals Utrecht, 6 en 7 oktober 2016 Achtergrond Iedere zorgprofessional neemt gedurende een werkdag continu beslissingen, bijvoorbeeld
Nadere informatieWELKOM! Belangrijke vraag bij EBP. Definitie EBP Wat is nu Evidence-Based Practice? Waarom is evidence-based mondzorg nodig? O.a.
WELKOM! Waarom is evidence-based mondzorg nodig? O.a. Veel informatie mondzorg/verzorging in media en internet Nieuwe ontwikkelingen in behandelingen, producten en materialen Bijhouden vakkennis & Levenlang
Nadere informatieHartfalen. in een notendop. Dr. Riet Dierckx 22/05/2018
Hartfalen in een notendop Dr. Riet Dierckx 22/05/2018 Hartfalen definitie en classificatie Hartfalen is een klinisch syndroom gekarakteriseerd door symptomen en/of tekenen van congestie objectieve vaststelling
Nadere informatieCursus Evidence-Based Practice voor zorgprofessionals. Utrecht, 14 en 15 oktober 2015. Cochrane
Cursus Evidence-Based Practice voor zorgprofessionals Utrecht, 14 en 15 oktober 2015 Cochrane Achtergrond Iedere zorgprofessional neemt gedurende een werkdag continu beslissingen, bijvoorbeeld over welke
Nadere informatieHartfalen bij verpleeghuisbewoners; waar liggen de uitdagingen?
Hartfalen bij verpleeghuisbewoners; waar liggen de uitdagingen? Drs. Mariëlle AMJ van der Velden-Daamen Prof. Dr. Jan PH Hamers Prof. Dr. Hans Peter Brunner la Rocca Dr. Frans ES Tan Prof. Dr. Jos MGA
Nadere informatieSamenvatting Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 hoofdstuk 3
Vallen komt in alle leeftijdsgroepen voor, maar vormt vooral bij ouderen een groot gezondheidsprobleem. Onder een val wordt verstaan een gebeurtenis waarbij de betrokkene onbedoeld op de grond of een lager
Nadere informatieChapter 11. Nederlandse samenvatting
Chapter 11 Nederlandse samenvatting Chapter 11 Reumatoïde artritis (RA) is een chronische aandoening die wordt gekenmerkt door ontstekingen van de gewrichten. Symptomen die optreden zijn onder andere pijn,
Nadere informatieFormulier voor het beoordelen van de kwaliteit van een artikel over een diagnostische test of screeningsinstrument.
Formulier voor het beoordelen van de kwaliteit van een artikel over een diagnostische test of screeningsinstrument. Behorend bij: Evidence-based logopedie, hoofdstuk 3. Toelichting bij de criteria voor
Nadere informatieReumatologie Congres Workshop EBP. wat wil je leren tijdens deze workshop? inhoud. evidence based practice
Disclosure belangen spreker Reumatologie Congres 6-11-2018 Workshop EBP Belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst relevante relaties met bedrijven Ziekenhuis Gelderse Vallei, Ede Harm van Noort, RN
Nadere informatieEvidence-Based Nursing. Bart Geurden, RN, MScN
Evidence-Based Nursing Bart Geurden, RN, MScN Trends in Verpleegkunde Jaren 1980: Systematisch werken Focus op proces Jaren 1990: Verpleegkundige diagnostiek Focus op taal Aandacht verschuift van proces
Nadere informatieEvidence based nursing: wat is dat?
Evidence based nursing: wat is dat? Sandra Beurskens Lector kenniskring autonomie en participatie van mensen met een chronische ziekte Kenniskring autonomie en participatie EBN in de praktijk: veel vragen
Nadere informatiePeer review EBM. Ontwikkeld door WVVK in opdracht van Pro-Q-Kine
Peer review EBM Inleiding Doelstellingen? Attitude: bereid zijn om evidence based te handelen, om expertise te delen, om evidentie te bespreken Kennis: wat is EBM, wat is evidentie, wat is een richtlijn,
Nadere informatieHartfalen : diagnose en definities
Hartfalen : diagnose en definities Dr. Flor Kerkhof Dr. Stefan Verstraete Dr. Filip De Vlieghere Cardiologie AZ Zeno hartfalensymposium Brugge 17/1/2019 Groei van hartfalen in Europa Prevalentie in Europa
Nadere informatiePalliatieve zorg bij hartfalen en de nieuwe richtlijn. Nationale Hartfalendag, Zeist, 28 september 2018
Palliatieve zorg bij hartfalen en de nieuwe richtlijn Nationale Hartfalendag, Zeist, 28 september 2018 Disclosure belangen Lia Middeljans (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieMODULE Evidence Based Midwifery
VZW Vlaamse Organisatie van Vroedvrouwen vzw MODULE Evidence Based Midwifery Van Schoonbekestraat 143 Sint-Jacobsmarkt 84 2018 Antwerpen 2000 Antwerpen Programma Overzicht Dag 1: maandag 8 november 2010
Nadere informatieFarmacotherapie in de acute fase van alcoholdetoxificatie. Critically Appraised Topic
Farmacotherapie in de acute fase van alcoholdetoxificatie Critically Appraised Topic Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Samenvatting In de diagnose en prognose van hartfalen hebben B-type Natriuretisch Peptide (BNP) en N-terminaal probnp (NT-proBNP) in de afgelopen jaren hun waarde bewezen. Tegenwoordig
Nadere informatieOpvolgrapport Aanbeveling voor goede medische praktijkvoering actieve opsporing van chlamydia trachomatis-infecties in de huisartspraktijk
Opvolgrapport Aanbeveling voor goede medische praktijkvoering actieve opsporing van chlamydia trachomatis-infecties in de huisartspraktijk Auteur: Veronique Verhoeven Augustus 2009 Conclusie van deze opvolging
Nadere informatieOnderzoeksdesigns. Ellen Tromp, epidemioloog St Antonius ziekenhuis
Onderzoeksdesigns Ellen Tromp, epidemioloog St Antonius ziekenhuis Inhoud Inleiding Wetenschappelijk bewijs Opdracht Verschillende onderzoekdesigns De drie componenten van evidence-based practice Wetenschappelijk
Nadere informatieHartfalen. Duo-avonden 20-4-2015. Jaco Houtgraaf, cardioloog
Hartfalen Duo-avonden 20-4-2015 Jaco Houtgraaf, cardioloog Opbouw presentatie Inleiding Wat is het? Hoe ziet het eruit? Hoe ontstaat het? Behandeling Waar op te letten? Symptomen / klachten / dieet / vocht
Nadere informatieEvidence Based Nursing
Evidence Based Nursing - filosofie - Bart Geurden, RN, MScN Van verpleegkundige Diagnostiek naar evidence-based handelen Medische Diagnostiek >1900 Multi- Disciplinaire Problemen 1980- Verpleegkundige
Nadere informatieMultidisciplinaire Richtlijn ALS ergotherapie, fysiotherapie en logopedie: een update
www.als-centrum.nl Multidisciplinaire Richtlijn ALS ergotherapie, fysiotherapie en logopedie: een update Anita Beelen Senioronderzoeker Revalidatie AMC Projectleider Richtlijnproject Update bestaande richtlijn
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 119 120 Samenvatting 121 Inleiding Vermoeidheid is een veel voorkomende klacht bij de ziekte sarcoïdose en is geassocieerd met een verminderde kwaliteit van leven. In de literatuur
Nadere informatieInhoud. Verpleegkunde Cardiologie. Symptomen. Diagnose. Verpleegkunde Cardiologie 1. Indeling New York Heart Association (NYHA)
Inhoud Verpleegkunde Cardiologie Han van der Borgh Verpleegkundige aspecten bij: Angina Pectoris Acuut coronair syndroom Prinz Metal Decompensatie cordis Cardiogene shock P.C.I./STENT/ spoed CABG in perifeer
Nadere informatieWERKT DE WEBCARE INTERVENTIE?
WERKT DE WEBCARE INTERVENTIE? Onderwerp: Hoe lees ik een wetenschappelijk artikel? Marjolein Snaterse, docent/onderzoeker Faculteit Gezondheid, Hogeschool van Amsterdam TOCH MAAR WEER: EVIDENCE BASED PRACTICE
Nadere informatieEpidurale en periradiculaire injecties bij chronische rugklachten is geen te verzekeren prestatie
Onderwerp: Epidurale en periradiculaire injecties bij chronische rugklachten is geen te verzekeren prestatie Samenvatting: Soort uitspraak: Datum: 10 juli 2007 Uitgebracht aan: Er is onvoldoende evidence
Nadere informatieLiteratuuronderzoek. Hoe lang mag een waaknaald blijven zitten?
HOGESCHOOL VAN AMSTERDAM Literatuuronderzoek Hoe lang mag een waaknaald blijven zitten? Michelle Entius 500635128 LV13-3IKZ1 Stagebegeleiders: Anetha van Waveren Samantha Carrot Literatuuronderzoek Inhoudsopgave
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 121 Nederlandse samenvatting Patiënten met type 2 diabetes mellitus (T2DM) hebben een verhoogd risico op de ontwikkeling van microvasculaire en macrovasculaire complicaties. Echter,
Nadere informatieLeidraad voor artsen voor het beoordelen en monitoren van cardiovasculaire risico bij het voorschrijven van atomoxetine
Leidraad voor artsen voor het beoordelen en monitoren van cardiovasculaire risico bij het voorschrijven van atomoxetine Dit materiaal beschrijft aanbevelingen om belangrijke risico s van atomoxetine te
Nadere informatieHet voorkomen van geneesmiddel gerelateerde problemen bij oudere patiënten met polyfarmacie ontslagen uit het ziekenhuis
Samenvatting Het voorkomen van geneesmiddel gerelateerde problemen bij oudere patiënten met polyfarmacie ontslagen uit het ziekenhuis Hoofdstuk 1 bevat de algemene inleiding van dit proefschrift. Dit hoofdstuk
Nadere informatieSYSTEMATISCHE REVIEW VAN OBSERVATIONEEL ONDERZOEK
FORMULIER Vc voor het beoordelen van een SYSTEMATISCHE REVIEW VAN OBSERVATIONEEL ONDERZOEK Evidence-Based RichtlijnOntwikkeling Formulier Vc: beoordeling systematische review van observationeel onderzoek
Nadere informatieComorbiditeit & richtlijnen: gaat dat samen?
Comorbiditeit & richtlijnen: gaat dat samen? TRANZO ZORGSALON 14 oktober 2010 Marjolein Lugtenberg TRANZO, UvT/ PZO, RIVM Richtlijnen o Ter verbetering van kwaliteit van zorg o Bron van evidence-based
Nadere informatieProf. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes. Evidence-based handelen bij lage rugpijn
Prof. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes Evidence-based handelen bij lage rugpijn Prof. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes Evidence-based handelen bij lage rugpijn Epidemiologie, preventie, diagnostiek,
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/43602 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Fenema, E.M. van Title: Treatment quality in times of ROM Issue Date: 2016-09-15
Nadere informatieAcetylcysteine bij ouderen met COPD. Reduceert acetylsteine exacerbaties?
Home no. 3 Juni 2018 Eerdere edities Verenso.nl Acetylcysteine bij ouderen met COPD. Reduceert acetylsteine exacerbaties? Critical Appraisal of Topics Mariëlle Winters mariellewinters@gmail.com Aanleiding
Nadere informatieHardell: mobiel bellen en hersentumoren aan de belzijde
Hardell: mobiel bellen en hersentumoren aan de belzijde Kennisbericht over een publicatie in een wetenschappelijk tijdschrift: Hardell L, Carlberg M, Söderqvist F, Hansson Mild K, Meta-analysis of long-term
Nadere informatieSamenvatting. Effectiviteit van ergotherapie: stand van zaken
Samenvatting Effectiviteit van ergotherapie: stand van zaken Ergotherapie is een paramedisch beroep dat gericht is op het verbeteren van het zelfstandig functioneren door het individu in de voor die persoon
Nadere informatieONDERZOEK HARTREVALIDATIE: KAN HET KORTER? Sabrine de Vries Spithoven ANIOS Cardiologie
ONDERZOEK HARTREVALIDATIE: KAN HET KORTER? Sabrine de Vries Spithoven ANIOS Cardiologie 21-11-2014 INHOUDSOPGAVE Introductie Relevantie Onderzoeksvragen Methode Resultaten Discussie Conclusie Aanbeveling
Nadere informatieRisicominimalisatie-materiaal over de risico s van atomoxetine voor zorgverleners
Risicominimalisatie-materiaal over de risico s van atomoxetine voor zorgverleners Atomoxetine 2/6 RISICOMINIMALISATIE-MATERIAAL OVER DE RISICO S VAN ATOMOXETINE VOOR ZORGVERLENERS Dit materiaal beschrijft
Nadere informatieCRITICALLY APPRAISED TOPIC
CRITICALLY APPRAISED TOPIC Onderwijs 4 januari 2011, Claire Franke Achtergrond Toename complexiteit geneeskunde Toename aantal wetenschappelijke publicaties Groei Evidence Based Medicine EBM is het zorgvuldig,
Nadere informatieObservationeel onderzoek Patiënt-controleonderzoek Cohortonderzoek Cross-sectioneel Systematisch review
Zoekstrategie JGZ-richtlijn Taalontwikkeling Om de uitgangsvragen op een gestructureerde manier uit te werken zijn deze eerst omgevormd tot PICO uitgangsvragen. Hierbij wordt achtereenvolgens het volgende
Nadere informatieSamenvatting Samenvatting
Samenvatting Samenvatting Binnen het domein van hart- en vaatziekten is een bypassoperatie de meest uitgevoerde chirurgische ingreep. Omdat bij een hartoperatie het borstbeen wordt doorgesneden en er meestal
Nadere informatie3. Zorgvraag/aandoening(en) waarop de kwaliteitsstandaard betrekking heeft: Transmurale zorg hartfalen
Aanbiedingsformulier Op grond van dit aanbiedingsformulier heeft Zorginstituut Nederland getoetst of de kwaliteitsstandaard voldoet aan de criteria uit het Toetsingskader. Dit document speelt een essentiële
Nadere informatieHOOFDSTUK 1: INLEIDING
168 Samenvatting 169 HOOFDSTUK 1: INLEIDING Bij circa 13.5% van de ouderen komen depressieve klachten voor. Met de term depressieve klachten worden klachten bedoeld die klinisch relevant zijn, maar niet
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting Op grond van klinische ervaring en wetenschappelijk onderzoek, is bekend dat het gezamenlijk voorkomen van een pervasieve ontwikkelingsstoornis en een verstandelijke beperking tot veel bijkomende
Nadere informatieStaken van de behandeling op de IC wat zegt literatuur? Jacqueline Wallage AIOS Anesthesiologie 26 juli 2017
Staken van de behandeling op de IC wat zegt literatuur? Jacqueline Wallage AIOS Anesthesiologie 26 juli 2017 Inleiding Tegenwoordig overlijden patienten op de IC nadat wij besluiten met behandelen te staken
Nadere informatieHandleiding voor het maken van een CAT
Pagina 1 van 8 Handleiding voor het maken van een CAT Wat is een CAT? Een CAT (Critically Appraised Topic) is een systematische samenvatting van de resultaten van een klein aantal studies over een onderwerp
Nadere informatieVereniging voor Ziekenhuisgeneeskunde
Vereniging voor Ziekenhuisgeneeskunde SHELLEY METSELAAR AIOS SOZG Achtergrond Incidentie - 5-11 per 1000 per jaar 1 Diagnose - Combinatie kliniek, lab, X-thorax Sensitiviteit X-thorax 2 - Pneumonie +/-
Nadere informatieDit proefschrift presenteert de resultaten van het ALASCA onderzoek wat staat voor Activity and Life After Survival of a Cardiac Arrest.
Samenvatting 152 Samenvatting Ieder jaar krijgen in Nederland 16.000 mensen een hartstilstand. Hoofdstuk 1 beschrijft de achtergrond van dit proefschrift. De kans om een hartstilstand te overleven is met
Nadere informatiehoofdstuk 1 doelstellingen hoofdstuk 2 diagnosen
Dit proefschrift gaat over moeheid bij mensen die dit als belangrijkste klacht presenteren tijdens een bezoek aan de huisarts. In hoofdstuk 1 wordt het onderwerp moeheid in de huisartspraktijk kort geïntroduceerd,
Nadere informatieDepressie bij ouderen Herstel als voorwaarde voor rehabilitatie?
Depressie bij ouderen Herstel als voorwaarde voor rehabilitatie? Rob Kok, psychiater, epidemioloog Parnassia Bavo Groep Den Haag Waarom rehabilitatie? Eerherstel van wie? Over welke ouderen hebben we het
Nadere informatieBETER ZELFMANAGEMENT BIJ HARTPATIENTEN: ROL VAN EHEALTH-TOEPASSINGEN
BETER ZELFMANAGEMENT BIJ HARTPATIENTEN: ROL VAN EHEALTH-TOEPASSINGEN ehealth bij hartrevalidatie: meer deelnemers, minder terugval, beter eindresultaat? KNMG ehealth congres Donderdag 28 juni 2018 Evoluon
Nadere informatieFormulier voor het beoordelen van de kwaliteit van een artikel over een interventieonderzoek (bij voorkeur een RCT)
Formulier voor het beoordelen van de kwaliteit van een artikel over een interventieonderzoek (bij voorkeur een RCT) Behorend bij: Evidence-based logopedie, hoofdstuk 4 1 Toelichting bij de criteria voor
Nadere informatieDieet bij hartfalen. Een kwestie van smaak. Marjon Achterberg- Budding, diëtist 4 e Nationale Voedingscongres 8 februari 2011
Dieet bij hartfalen Een kwestie van smaak Marjon Achterberg- Budding, diëtist 4 e Nationale Voedingscongres 8 februari 2011 Wat komt aan de orde? Achtergronden bij de nieuwe Multidisciplinaire Richtlijn
Nadere informatieLUSTRUMPROGRAMMA OPLEIDING MONDZORGKUNDE UTRECHT:
Op weg naar een Kamer Mondzorg Josef Bruers LUSTRUMPROGRAMMA OPLEIDING MONDZORGKUNDE UTRECHT: Quality for the future 4 oktober 2013 Kamer Mondzorg Werktitel voor een initiatief om in Nederland te komen
Nadere informatieFormulier Beoordeling Critical Appraisal of a Topic (CAT)
Formulier Beoordeling Critical Appraisal of a Topic (CAT) Datum: Co-schap Beschouwend Co-schap Snijdend Co-schap Moeder & Kind Co-schap Neurowetenschappen Co-schap HAG & Sociale Geneeskunde GEZP Keuzeonderwijs.
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting De levensverwachting van mensen met een ernstige psychiatrische aandoening (EPA) is gemiddeld 13-30 jaar korter dan die van de algemene bevolking. Onnatuurlijke doodsoorzaken zoals
Nadere informatieDe behandeling van hartfalen bij de oudere patiënt. Loes Klieverik WES 11-03-2010
De behandeling van hartfalen bij de oudere patiënt Loes Klieverik WES 11-03-2010 Wat is oud?? Definitie Hartfalen Tekortschieten van de pompwerking van het hart en veranderingen in de neurohumorale activatie
Nadere informatieAchtergrond Waarom een zorgstandaard naast richtlijnen en protocol en?
Achtergrond Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) is een groeiend gezondheids(zorg)probleem. Vooral voor de patiënt zelf is COPD een grote last die in toenemende mate de kwaliteit van leven beperkt.
Nadere informatie